HI
LL
AR
YR
OD
HA
MC
LI
NT
ON
W
HA
TH
AP
PE
NE
D
‘In het verleden heb ik vaak het gevoel gehad dat ik voorzichtig moest zijn in het openbaar, om redenen die ik zal uitleggen; het was alsof ik moest koorddansen zonder vangnet. Nu laat ik die voorzichtigheid los.’
—HILL ARY RODHAM CLINTON
Voor het eerst onthult Hillary Clinton wat ze dacht en voelde tijdens de meest controversiële en onvoorspelbare verkiezingen uit de geschiedenis van Amerika. Vrij van belemmeringen vertelt Hillary hoe ze de nominatie tot eerste vrouwelijke presidents kandidaat beleefde en de bittere strijd die volgde, waarbij ze te maken kreeg met woede, seksisme, enorme ups en downs, Russische inmenging en een opponent die alle regels brak.De slag die Hillary Clinton te verwerken kreeg was enorm, maar ze wist alles wat er gebeurd was een plaats te geven en weer terug te komen. Met humor en openheid vertelt ze hoe ze dit deed: door veel te lezen, te praten met familie en vrienden en te wandelen met haar man Bill Clinton.In deze persoonlijke memoir laat Hillary Clinton zien hoe het is om een sterke vrouw te zijn voor het oog van de wereld, met alle kritiek op haar stem, leeftijd en uiterlijk. Maar scherp en analytisch toont ze ook hoe gevaarlijk de krachten in de Amerikaanse samenleving zijn die het resultaat van de verkiezingen hebben bewerkstelligd.De presidentsverkiezingen van 2016 waren zonder precedent in de Amerikaanse geschiedenis. What Happened is het persoonlijke verhaal van Hillary Clinton over de campagne, de nasleep en alles wat we ervan kunnen leren.
H I L L A R YR O D H A MC L I N T O NW H A T H A P P E N E D
NUR 680
KOSMOS UITGEVERS,UTRECHT/ANTWERPEN
WWW.KOSMOSUITGEVERS.NL‘Fascinerend om te lezen’
— T WAN HUYS
WhatHappened
Hillary Rodham Clinton
Utrecht/Antwerpen
Hillary-NL.indd 3 18-09-17 10:41
Oorspronkelijke uitgave
©2017HillaryRodhamClinton
Oorspronkelijketitel:What Happened
Oorspronkelijkeuitgever:Simon&Schuster,Inc.,
NewYork,VerenigdeStaten
Ditboekisgepubliceerdopbasisvaneenovereenkomstmetdeoorspronkelijke
uitgever,Simon&Schuster,Inc.,NewYork
Voor de Nederlandse editie
©2017KosmosUitgevers,Utrecht/Antwerpen
Omslagfoto:©2017ChristopherDilts
Omslagontwerp:Autobahn,Utrecht
Vertaling:PietDal,PaulJanse,Marie-AnneLouvenberg,ToosIJdema
RedactieenopmaakNederlandseeditie:Deul&Spanjaard,Groningen
ISBN9789021567730
ISBNe-book9789021567747
NUR680
Dezeuitgavekwamtotstanddoorbemiddelingvan
Sebes&Bisselingliterairagentschap.
Allerechtenvoorbehouden/Allrightsreserved
Nietsuitdezeuitgavemagwordenverveelvoudigden/ofopenbaargemaaktdoor
middelvandruk,fotokopie,microfilmofopwelkeanderewijzeen/ofdoorwelkander
mediumook,zondervoorafgaandeschriftelijketoestemmingvandeuitgever.
Dezeuitgaveismetdegrootstmogelijkezorgvuldigheidsamengesteld.Nochde
maker,nochdeuitgeversteltzichechteraansprakelijkvooreventueleschadeals
gevolgvaneventueleonjuisthedenen/ofonvolledighedenindezeuitgave.
Deuitgeverheefternaargestreefdderechtenvanderdenzogoedmogelijkteregelen.Degenendiedesondanksmenenzekererechtentekunnendoengelden,
kunnenzichtotdeuitgeverwenden.
www.kosmosuitgevers.nl
kosmos.uitgevers
kosmosuitgevers
Hillary-NL.indd 4 18-09-17 10:41
Voor het team dat me bijstond in 2016 en keihard
werkte voor een beter, sterker en eerlijker Amerika. Jullie
kandidaat te mogen zijn, was de grootste eer van mijn leven.
Hillary-NL.indd 5 18-09-17 10:41
Inhoud
Van de auteur 9
Welofnietgaan 15
Erbijzijn 17Karakterendankbaarheid 33
Strijd 53
Laatziendatjehethebtgeprobeerd 55Aandeslag 75Eendaginhetlevenvaneenpresidentskandidaat 101
Zusterschap 127
Overhetvrouw-zijnindepolitiek 129Moeder,echtgenote,dochter,zuster 163Vanrouwtotbeweging 185
Hillary-NL.indd 6 18-09-17 10:41
Idealismeenrealisme 205
Verandering 207Onderjournalistiekvuur 229Geschiedenisschrijven 257
Frustratie 275
Landwegen 277Dievervloektee-mails 303Trollen,bots,nepnieuwsenechteRussen 339Verkiezingsavond 393
Waarom? 407
Veerkracht 441
Liefdeenvriendelijkheid 443Samenverder 459
Dankwoord 476Register 480
Hillary-NL.indd 7 18-09-17 10:41
Van de auteur
Ditismijnverhaalvanwaterisgebeurd.
Hetishetverhaalvanwatikwaarnam,voeldeendachttijdenstwee
vandemeestintensejarendieikooithebbeleefd.
Het ishetverhaalvanwatmijnaardezetweesprongindeAmeri-
kaansegeschiedenisvoerdeenhoe ikweerverdergingnaeenvrese-
lijkenederlaag;hoeikdebandhersteldemetdedingendievoormijhet
belangrijkstzijnenhoeikmethoopvooruitbegontekijkeninplaats
vanmetspijtachterom.
Hetisookhetverhaalvanwatermetonslandisgebeurd,waarom
wezoverdeeldzijnenwatwedaaraankunnendoen.
Ikhebnietalleantwoordenenditisgeenalomvattendverslagvande
verkiezingsstrijdvan2016.Datisnietaanmijomdatteschrijven,want
voormijisdeafstandtegeringenwashetbelangtegroot.Nee,ditismijn
eigenverhaal.Iktrekhetdoekopvooreenervaringdieopbeurend,vro-
lijk,nederigmakend,omgekvantewordenenronduitverbijsterendwas.
Hetwasnietgemakkelijkomditallesopteschrijven.Elkedagdat
ikkandidaatwasvoorhetpresidentschap,wistikdatmiljoenenmen-
senopmijrekendenenhetideedatikhenindesteekzoulatenwas
ondraaglijkvoormij.Maardatdeedikwel.Ikkonhetkarweinietafma-
kenendaarzalikderestvanmijnlevenmeemoetenleven.
Hillary-NL.indd 9 18-09-17 10:41
Als je moe bent, ga door.
Als je bang bent, ga door.
Als je honger hebt, ga door.
Als je vrijheid wilt proeven, ga door.
– Harriet Tubman
Hillary-NL.indd 8 18-09-17 10:41
Laat zien dat je het hebt geprobeerd
Iksteldemekandidaatvoorhetpresidentschapomdatikdachtdatik
geschiktwasvoordezebaan.Ikdachtdatik,vanallemogelijkekandi-
daten,demeestrelevanteervaringhad,hetmeestehadbereiktenam-
bitieuzemaarhaalbareideeënhad.Endatikdejuistepersoonwasom
dingengedaantekrijgeninWashington.
Amerikadeedhetbeterdanwelkandergroot landdanook,maar
erwasnogteveelongelijkheidenteweinigeconomischegroei.Onze
diversiteit was een voordeel, een stimulans voor creativiteit en vitali-
teit,maardesnellesocialeeneconomischeveranderingenwerktenver-
vreemdend voor mensen die het gevoel hadden dat er te veel te snel
gebeurdeendatzebuitendebootvielen.Onzepositieindewereldwas
sterk, maar we hadden te maken met een explosieve combinatie van
terrorismeenglobalisering,diebeideooknogeenswerdengevoeddoor
snelletechnologischeontwikkelingen.
IkwaservanovertuigddatmijnervaringinhetWitteHuis,deSenaat
enhetMinisterievanBuitenlandseZakenvoldoendewasomdezeuit-
dagingenaantegaan.Ikwaserklaarvoor,meerdanwieook.Ikhad
ideeëndiehetlandsterkerzoudenmakenenhetlevenvanmiljoenen
Amerikanenzoudenverbeteren.
Kortom:ikdachtdatikeenheelgoedepresidentzouzijn.
Hillary-NL.indd 55 18-09-17 10:41
Ik wil volledig opgebruikt zijn als ik doodga, want hoe harder
ik werk, hoe meer ik leef. Het leven is voor mij geen kaars met
een korte lont. Het is een schitterende fakkel die ik tijdelijk
heb weten te bemachtigen, en ik wil hem zo fel mogelijk laten
branden voordat ik hem doorgeef aan toekomstige generaties.
– George Bernard Shaw
Hillary-NL.indd 74 18-09-17 10:41
Aan de slag
Jezoukunnenzeggendatmijncampagnevoordepresidentsverkiezin-
genbegonmeteenopgewektinternetfilmpjedatinapril2015voormijn
huisinChappaquawasopgenomen.Ofdathetallemaalbegoninjuni,
metmijnofficiëleaankondigingopRooseveltIslandinNewYork.Maar
watmijbetreftbegonhetmetietsheelalledaags:eenburritosalade.
Alsjenietbekendbentmethethelekermisgebeurenrondtelevi-
sie-eninternetnieuws,hebjewaarschijnlijkgeenideewaarikhetover
heb.Hetwas13april2015enikwasinMaumee,Ohio.Onderwegvan
NewYorknaarIowa,waaraltijddeeerstepartijbijeenkomstinhetland
wordtgehouden,warenwegestoptbijeenvestigingvanChipotle.We
haddenbewustnietveelpubliciteitaandezereisgegeven.Geenpers,
geenpubliek.Alleenik,eenpaarmedewerkerseneenpaaragenten
vandegeheimedienst.Wezatenallemaalsamenineenzwartbusjedat
ikde‘Scooby’hadgedoopt,omdathetmedeeddenkenaandeMystery
MachineuitScooby-Doo(dievanonszagerwatminderpsychedelisch
uit,maardaaromhieldenweernietmindervan).Wewarenvertrok-
kenvooronzetripvanruim1500kilometer.Ikhadeenstapelmemo’s
bij me die ik moest doornemen en een lijst van telefoontjes die ik
moestplegen.IkhadookelkNPR-radiostationvanWestchestertotDes
Moinesgegoogeld:ikwasklaarvoordelangereis.
Hillary-NL.indd 75 18-09-17 10:41
De overwinning heeft honderd vaders, maar verlies is een wees.
– John F. Kennedy
Hillary-NL.indd 406 18-09-17 10:41
Waarom?
Sinds8november2016worstelikelkedagmeteenendezelfdevraag:
waaromhebikverloren?Somsishetmoeilijkmeopietsandersterichten.
Ik denk terug aan mijn eigen tekortkomingen en de fouten die we
hebbengemaakt.Ikneemdaarvoordevolledigeverantwoordelijkheid.Je
kuntdedatadeschuldgeven,deboodschap,watjemaarwilt,maarik
wasdekandidaat.Hetwasmijncampagne.Hetwarenmijnbeslissingen.
Ik denk ook aan de sterke tegenwind die we ontmoetten, met de
opkomstvanstammenpolitiekinAmerikaenindewereld,derusteloos-
heidvaneen landdatveranderingzoekt,buitensporigepubliciteitover
mijne-mails,deongekendlatetussenkomstvandedirecteurvandeFBI,
de geraffineerde, door het Kremlin georkestreerde campagne met des-
informatieendelawineaannepnieuws.Datzijngeenexcuses,hetzijn
dingendiegebeurdzijn,ofwehetleukvindenofniet.
Ikdenknaoverdatallesenoveronssterkverdeeldelandenonstalent
omsamenteleven,tewerkenenteargumenteren.Endatallesvoorik
mijneerstekopjekoffievandedagopheb.Endanbeginthetopnieuw.
In het voorjaar van 2017 vroegen weldenkende journalisten als
NicholasKristof,ChristianeAmanpour,RebeccaTraisterenKaraSwisher
mestiltestaanbijwatin2016gebeurdeenwelkelessenalleAmerika-
nen,enDemocrateninhetbijzonder,uitmijnverlieskunnentrekken.
Hillary-NL.indd 407 18-09-17 10:41
HI
LL
AR
YR
OD
HA
MC
LI
NT
ON
W
HA
TH
AP
PE
NE
D
‘In het verleden heb ik vaak het gevoel gehad dat ik voorzichtig moest zijn in het openbaar, om redenen die ik zal uitleggen; het was alsof ik moest koorddansen zonder vangnet. Nu laat ik die voorzichtigheid los.’
—HILL ARY RODHAM CLINTON
Voor het eerst onthult Hillary Clinton wat ze dacht en voelde tijdens de meest controversiële en onvoorspelbare verkiezingen uit de geschiedenis van Amerika. Vrij van belemmeringen vertelt Hillary hoe ze de nominatie tot eerste vrouwelijke presidents kandidaat beleefde en de bittere strijd die volgde, waarbij ze te maken kreeg met woede, seksisme, enorme ups en downs, Russische inmenging en een opponent die alle regels brak.De slag die Hillary Clinton te verwerken kreeg was enorm, maar ze wist alles wat er gebeurd was een plaats te geven en weer terug te komen. Met humor en openheid vertelt ze hoe ze dit deed: door veel te lezen, te praten met familie en vrienden en te wandelen met haar man Bill Clinton.In deze persoonlijke memoir laat Hillary Clinton zien hoe het is om een sterke vrouw te zijn voor het oog van de wereld, met alle kritiek op haar stem, leeftijd en uiterlijk. Maar scherp en analytisch toont ze ook hoe gevaarlijk de krachten in de Amerikaanse samenleving zijn die het resultaat van de verkiezingen hebben bewerkstelligd.De presidentsverkiezingen van 2016 waren zonder precedent in de Amerikaanse geschiedenis. What Happened is het persoonlijke verhaal van Hillary Clinton over de campagne, de nasleep en alles wat we ervan kunnen leren.
H I L L A R YR O D H A MC L I N T O NW H A T H A P P E N E D
NUR 680
KOSMOS UITGEVERS,UTRECHT/ANTWERPEN
WWW.KOSMOSUITGEVERS.NL‘Fascinerend om te lezen’
— T WAN HUYS
Top Related