8/9/2019 Afl cum s-i administrezi mai eficient banii
1/32
MoneySense 1
Aflcums-iadministrezimaieficientbaniiMoneySense
Micghidfinanciar
8/9/2019 Afl cum s-i administrezi mai eficient banii
2/32
www.rbsmoneysense.ro2
CumsncepiplanificareafinanciarBugetulpersonalsaualfamiliei
Cumsacionezi
Fiecareleuconteaz
Cums-ireducicheltuielile
Cums-isporetiveniturile
ncepeseconomiseti
mprumutcontient
Fiipregtit
Cumsfacifaevenimentelorneateptate
Pierderealoculuidemunc
Divor/sfrituluneirelaii
Boal
Decesnfamilie
Natereaunuicopil
Cumsfacifadatoriilor
Contacteutile
Cuprins
8/9/2019 Afl cum s-i administrezi mai eficient banii
3/32
MoneySense 3
Auzipestetotmprejurdespremanagementfinanciar.Baniiiadministrarealorsuntsubiectenelipsitedinpres,dinpolitic,dindiscuiilecuefiiiclieniiti,ichiarcuprietenii,ntimpulliber.Nudoarguvernul,companiilesauoameniideafaceribogaitrebuiessepreocupedemanagementulfinanciar.Caitoiacetia,ituai
unanumevenitlunarinitecheltuieli,ituvreisfolosetimaibinefiecareleupecarelctigi.Amcreatacestghidspecialpentrucatus-ipoigestionamaibinefinanelepersonale.Dupceveiparcurgepaginilecareurmeaz,nuosdeviieconomistsaubancher,daraiansemaridetotsfiimaisigurnlegturcuadministrareabanilortiimaipregtitsfacifadiverselorsituaiiviitoare(maimultsaumaipuinplcute).
Introducere
8/9/2019 Afl cum s-i administrezi mai eficient banii
4/32
www.rbsmoneysense.ro4
Cumsncepiplanificareafinanciar?
Primulpas:cunoate-isituaiafinanciaractual.
Cumspuneaminintroducere,planificareabugetuluinuestedoarotreabaMinistruluideFinane.Cutoiitrebuiesnepreocupmdeasta,fiecarepentruel.Deobicei,ntrebareaestemipermitsaunu?iapareatuncicndidoreticeva:unobiect,ohain,ovacan,ocinspecial...Rspunsulesteuordeaflatincepecuuncalcul
simplu:punepehrtiecaresuntsurseletaledeveniticare-isuntcheltuielilepersonale.iseparecomplicat?Crezicn-aimaifcutunastfeldebuget?Dinfericire,teneli:defaptfacemcutoiibugetetottimpul,chiariatuncicndverificmmruniuldinbuzunarpentruacumpraocafeasauunbiletdeautobuz.Binenelescmaisuntialteaspectepecaretrebuiesleieinconsiderareatuncicndiplanificibugetulpersonalsaupecelalfamiliei.Darnutrebuiesfiepreacomplicat.Adunsumatuturorveniturilortaleiscadedinacesteacheltuielileeseniale(chirie,facturalautilitietc.)Facturilefiindlunare,ecelmaibinesfaciacestcalcultotlunar.Cermnepoatefialocatpentrualtecheltuieli(saupentrueconomii!).nurmtoarele
paginiveigsiunexempludebuget,dardeocamdatvomanalizacelemaiimportanteaspectedecaretrebuiesinemseama.
8/9/2019 Afl cum s-i administrezi mai eficient banii
5/32
MoneySense 5
Veniturile
Veniturilesunt,dupcumlespuneinumele,baniicarevin.nfunciedesituaiataconcret,baniipotvenidin:salariu(lacareseadaugcelalsouluisausoiei,dacecazul)saupensie,chirii,bonuridemas,alocaiadestatpentrucopii,indemnizaialunarpentru
cretereacopiluluietc.Evorba,practic,detoibaniicareiintrncasregulat.Aiveniturireduse?VerificnentrziatdacnucumvapoibeneficiadeajutorsocialsaualttipdesprijinsocialdinparteaConsiliuluiLocal(laServiciuldeAjutorSocial):alocaiadesusinerepentrufamiliamonoparental,alocaiafamilialcomplementar,acordareatarifuluisocialconsumatorilorcasnicideenergieelectricsau
ajutorulpentrunclzirealocuineicuenergietermic,gazenaturaleilemne.Existialtefeluridesprijin,cumarfiindemnizaialunarpentrupersoanelecuhandicapsauindemnizaiadengrijitor-dacetinsituaiadeabeneficiadeele,nuezitasleceri-fiecareleuconteaz!Osursdevenituripestecaretindemstrecemcndfacemacestcalculestedobndaprovenitdineconomii.Maialesdacaiuncontdedepozitcareoferodobndlunar,nuuitas-opuipelist!Atenie,ns,laveniturileviitoarecarenusuntsigure(cadouri,moteniri)sauveniturilecarenusuntconstantepeparcursulanului(prime,oresuplimentaresaual13-leasalariu).Cndi
pregtetibugetulesteimportantsfiisincercutinensuiisfiirealist.
Cheltuielile
Cheltuieliletalesempartndoucategoriimari:celeeseniale,debaz(legatedetraiulzilnic)icele
personale(pentrurecreereidivertisment).
LocuinaFiecevorbadesprechiriesauratlacredit,aceastcheltuialefoarteimportant.DacnuipltetiratapentrucreditulipotecarbancatepoatenregistradreptclientruplatniclaBirouldeCreditei/saulaCentralaRiscurilorBancare,lucrucare
ipoatediminuasimitoranseledeamaicontractauncreditnviitorulapropiat.Deasemenea,creditorularputeasnceapprocedurilederecuperareacreanelor.nacestprocespotfiaplicateipenalitideneplatceivormridatoriaexistent.Iar,nfinalsepoateajungelaexecutaresilit.Iardacnuipltetichiriaritisfiidatafardectreproprietar.Deaceea,ratasauchiriasuntntotdeaunapeprimullocallisteicucheltuieli.
Taxe,impoziteialtecheltuielidebaznaceeaicategoriedecheltuieliimportantesegsesciacelealacareetiobligatprinlege:taxeiimpozite
8/9/2019 Afl cum s-i administrezi mai eficient banii
6/32
www.rbsmoneysense.ro6
locale(impozitulpevenit,impozitulpecldire,pe
tereniasupramijloacelordetransport),cheltuieliledentreineresaupensiaalimentarpentruntreinereacopilului.Neplataacestorapoateducelaaplicareaunormajorrisaupenalitisemnificative-nulelsadeoparte!
CheltuielilegatedetransportOaltcheltuialregulatifoarteimportantestecea
legatdedrumulpnlaserviciuinapoi.Fcalcululnfunciedesituaiataconcret:biletesauabonamentpentrutransportpublic,taxiurisau-dacaimainata-ratapentrucontractuldeleasing,asigurarea,reviziile,ntreinereamainii,combustibilulconsumat.
UtilitiFaptulctoiavemacceslaelectricitate,gaze,telefon
fixsaumobil,Internetiteleviziuneprincablununseamncelesuntgratis.Dacnuipltetiacestefacturilatimp,companiilefurnizoareipotaplicapenalizripentrufiecarezidentrzierenregistratdeladatascadentafacturii.Pesteoanumitperioaddentrzierefurnizoriiivorsistatemporaraccesullaacesteservicii(ceeaceimpliculteriorotaxdereconectare)sauchiarreziliacontractele
respective,iarnfinalsepoateajungelaexecutaresilit.Eunriscpecarenumeritsi-lasumi,maialescsumelerespectivenusuntdintrecelemaimari.
AltecheltuieliPeaceeailisttrebuiespuiicheltuielilefcutecucarduldecreditsaucuceldecumprturi,celeefectuatecuajutorulfacilitiidedescoperitdecontsaumprumutuldenevoipersonaledejacontractat.Chiardacnuaimaicheltuitnimicnultimalun,s-arputeatotuismaiexisteratesaudobnzipecaretrebuiesleachii.Verificlabanciia-lencalcul!
Cheltuieligeneraledefamilie
Listaedejadestuldelung,darncnus-ancheiat(cumspuneam,enevoiederealismisinceritatecutinensui).Urmeazlarndcheltuielilefamiliei:mncare,mbrcminte,ngrijireacopilului,cheltuielileluicolareiaamaideparte.Totaiciartrebuisincluziiplilepentrupolieledeasiguraredevia,deaccident,desntatesaupensiileprivatepecaretuiaitile-aicontractat.
Cheltuielipersonale(pentrurecreereidivertisment)nsfrit,cevapentrutine!ntr-olistcareconinelucruriattdeimportanteiserioase,s-arputeasisepargreusincluziabonamentullasaladefitnesssauaerobic,cheltuielilecucrile,revisteleiziarele,celelegatedeieirilenoracuprieteniisaudehobby-urile
tale.Dar,dacnuetipregtitsrenunilaele,locullorestepelist-castiiexactcumstai!
Economiintr-olumencarecarduriledecreditsaumprumuturiledenevoipersonaleparlandemnaoricui,vechiulobiceialeconomisiriiparedesuet.Gndete-tenslatoatecheltuielilecarepotaprea
peneateptateiveivedeactdemultpotnsemnanitebanipuideoparte...Idealarfispoieconomisilunarpentrudiversecheltuieligreudeplanificatdintimp:vacane,ziledenatere,Crciunialtesrbtori,urgenedetotfelul.
Sfat:Pltetectmaimultedintrefacturiletalelunareprindebitaredirect.nacestfelnuveiratanicioplativeieconomisibaniitimp.
8/9/2019 Afl cum s-i administrezi mai eficient banii
7/32
MoneySense 7
VENITURI SUMA CHELTUIELI SUMA
Salariultu (Calculeazcostulanualtotalimpartela12)
Salariulsoului/alsoiei mbrcminte,nclminte,articoledengrijirepersonal
Alocaiedestatpentrucopii Amenajarealocuinei,bunuricasnice
Indemnizaielunarpentrupersoanelecuhandicap Serviceauto
Ajutorsocial Medicamenteialtecheltuielidengrijiremedical
Pensie Ziledenatere
Dobnzi Srbtori(Crciun,Pate)Altevenituri Vacaneicltorii
Totalvenituri Altecheltuieliocazionale
CHELTUIELI TotalcheltuieliTotalvenituriminusTotalcheltuieli
Cheltuielilunaresauperiodice Diferenarmaspentrucheltuielipersonaleieconomisire
Chirie/ratcreditipotecar CHELTUIELIPERSONALE
Taxeiimpozitelocale
Utiliti(ntreinere,electricitate,gaz,ap) Socializare(restaurant,cinema,teatru,club)Televiziune,Internet,telefon(fiximobil) Sport(abonamentsalfitness,aerobic,etc)
mprumutdenevoipersonale/leasingpentrumain Abonamenteziare,reviste
Asigurri(deviasaudebunuri) Donaiicaritabile
Cheltuieliefectuatecucarduldecredit/carddecumprturi Altecheltuielipersonale(hobby-uri)
Transport(benzin,transportpublic) Totalcheltuielipersonale
Altecheltuieliperiodice
Cheltuielizilnice
Mncare
ngrijireacopilului
Cheltuielilegatedecoal ECONOMIIAltecheltuielizilnice Economii
Pensiefacultativ
Cheltuieliocazionale Totaleconomii
Bugetulpersonalsaualfamiliei
8/9/2019 Afl cum s-i administrezi mai eficient banii
8/32
www.rbsmoneysense.ro8
Cumsacionezi
tiicumstai.Etimpuls...numaistai!Analizavenituriloriacheltuielilori-aconfirmatprobabilceeacetiaideja-icontrolezifoartebinebugetulpersonal.Daceaa,atuncisacionezinseamnscontinuinacelaifel.
Totuimultoradintrenoi-chiaridintreceicroracalculeleleiesfoartebine-le-arprindebineunsfatsuplimentar.Dece-airefuzactevasugestiidesprecumpoictigamaimulibanipebazaeconomiilortalesaudesprecumpoipltimaipuinpentrumprumuturiledecareainevoie?Sauctevasfaturidesprecumstepregtetipentruafacefaevenimentelorneateptate?Laastasereferurmtoarelepagini:cumspuibanideoparte(pentrucadouriledeCrciunsaupentrupensie),cums-ireducicheltuielilesaucums-icretiveniturile,cumsfacicantmplrileneateptatesnutemaiiape...neateptate.
8/9/2019 Afl cum s-i administrezi mai eficient banii
9/32
MoneySense 9
Fiecareleuconteaz
Aicheltuielilemaimaridectveniturile?Ainevoiedesursesuplimentaredevenitsaudemsuripentrureducereacheltuielilor!Chiardacetimereupeminussaupezero,stiicnuedeloccomplicatsncheilunacucevabaninplusncont.
Cums-ireducicheltuielile
Primulpasestesfacidiferenantrenevoiidorine.Iarastaesimplu:nevoilereprezintacelebunurisauserviciilacarenupoirenuna,ntimpcedorinelesuntacelelucruricarenusuntneapratnecesare,darpecarei-arplceasleai.
Pstreazunjurnalcucheltuielilelunare-nregistreaztotcecheltui,fiecplteticash,cucardul,prinInternetBankingsauprindebitaredirect.Veirecunoaterapidcheltuielileeseniale.
Pltete-ifacturilelatimpntrzierilenseamnpenaliti:pltetelatimp,casfiisigurcluna
urmtoarenuveipltimaimult.Deasemenea,ncearcsdainapoibaniifolosiidepecarduldecreditnperioadadegraie,casnutetrezeticaidepltitcomisioaneidobnzimrite.
ComparpreurileChiaripentrulucrurilecareparieftine,nustricsvezidacnucumvagsetiunpremaibun:existomulimedepaginideInternetcare
tepotajutascomparipreurile,acoperindtotul,delacriiCD-uripnlacltoriiicombustibilulmainii.Nurataocaziadeanegocia.Trebuiedoarsntrebi!
ncearcsreducifacturilelaenergie,gaze,nclzireFolosetetoateacesteresursectmaieficient.Ocasbineizolateocasacreintreinereemaiieftin:iarnaemaiuordenclzit,varaemaiuordercit.Lafel,ungradsaudounminusntemperaturaapeicaldenunseamnmultpentruconfortultu,darsevorsimi-nbine...-nfacturadegaze.Opreteluminileatuncicndieidincamerinulsaobiecteleelectriceconectatelareeauadeenergieelectric-orictarfide
micconsumul,totdinbaniitilplteti!
AnalizeaziianconsiderareschimbareafurnizorilorCautoferte,comparpreuriiiadeciziacucelbunraportcalitate-pre.Dacecazul,nuezitas-ischimbifurnizorulsauscerireduceripentruserviciilepecareleieilapachet.
Analizeazctdemultfolosetiabonamentelecurente-ProbabilcnuveiputearenunalaconexiuneadeInternetilatelefonulmobil,darmeritsfaciuncalculprivitorlaopiunilepecareleai.Oricndpoiaveasurprizasdescopericunabonamentmaiieftinsepotrivetelafeldebinecunevoiletaledecomunicare.LafelicuabonamentuldecabluTV-dacteuiirarlatelevizor,atuncipoatecaiputeancercasrenuni
lael,mcarpentruoperioad.Dacveidescopericilipsete,poireluacontractul.Dacnu,aifcutoeconomie!FolosetetransportulncomunEstemultmaiieftindectsmergicumainatasaucutaxiul.Exist,bineneles,ivariantemaiieftine:mersulpejossaucubicicletasuntchiargratis!
8/9/2019 Afl cum s-i administrezi mai eficient banii
10/32
www.rbsmoneysense.ro10
Cums-isporetiveniturile
Suplimenteaz-ivenituriledinsalariiCuprimaocazie(evaluareaanualsauncheiereaunuiproiectreuit)discutcuefultudespreomriredesalariusaudespreunbonus.Dacacesteanusuntposibile,poiceresfacioresuplimentaresauchiaroturntreagnplus.ncazulncarenubeneficiezincdetichete
(restaurant,cadou,vacan),cere-le:suntomodalitatedeplatreciprocavantajoas-firmaipoatededuceacelesumedinimpozitulpeprofit,iartunupltetipentrueleimpozitpevenit.
Ia-iunaldoilealocdemuncDacpregtireaprofesionalitimpulipermit,ipoiluaunaldoileaserviciu,searasaunweekend.Pois-ifaciuncalcul
simpluisvezicearnsemnacaveniturisuplimentareunaldoileaserviciu,deexempluunplusdeoptorepesptmn.
Ia-iunchiriaChiriilenusuntosursdevenituridoarpentrumariiinvestitoriimobiliari.Dacaincasocamerpecareopoinchiria,poicontaastfelpeunvenitsuplimentar.Atenie,ns:veniturilepechiriisuntimpozitate.Intereseaz-tenaintesncheicontractul.
DobnziDacncepiseconomisetii-iconstituiuncontdedepozitlatermen,veibeneficiadeodobndlunarceipoatesuplimentaperiodicveniturile.iacesttipdevenituripotfiimpozitate-aflctvatrebuispltetipentrusumelepecareleobii,castiipecebanitepoibaza.
Cerebeneficiiledelastat,delaadministraialocal
sauCasaNaionaldePensiincepndcuprimulsalariusaucuprimiibanictigai,cutoiicontribuimprinimpozitelabugetuldestat.Cutoateastea,foartepuinioamenisolicitstatuluisprijinullacareaudreptulnanumitecircumstane.
ngeneral,poiceresuportfinanciardelastatdac:aiunvenitsczut
aicopiisaupersoanenntreinereestiomericauidemuncestibolnavsauaiunhandicapaimplinitoanumitvrstaiavutundecesnfamilie.
Dacaiunvenitsubnivelullunaralvenituluiminimgarantat,verificdacpoibeneficiadeajutorsocial
saualttipdesprijinsocialdinparteaConsiliuluiLocal,cumarfialocaiafamilialcomplementar,alocaiadesusinerepentrufamiliamonoparentalsauajutorulpentrunclzirealocuinei.
Ajutoruldeomajseacordpeoperioaddeaselunipnlaunan,nfunciedestatutulomerului,destagiuldecotizarelabugetidenivelulsalariuluiprimitnperioadaanterioar.
Dacaiuncopilpoisbeneficiezidealocaiedestatpentrucopii,alocaiepentrucopiiinou-nscui,contravaloaretrusou,indemnizaiecreterecopilistimulentcreterecopil.
8/9/2019 Afl cum s-i administrezi mai eficient banii
11/32
MoneySense 11
Persoaneleadultecuhandicapgravbeneficiazdeo
indemnizaielunarindiferentdevenituri,precumideoindemnizaiedensoitorsauasistentpersonal.NevztoriiipersoaneleinfectatecuHIV/bolnavideSIDAbeneficiazdeasemeneadedrepturifinanciaredinparteastatului.Daci-aipierduttotalsaumaimultdejumtatedincapacitateademuncdincauzaunuiaccidentdemuncsauabolilorprofesionale,poisbeneficiezideo
pensiedeinvaliditate.
Pensiapentrulimitdevrstseacordasigurailorcarendeplinesc,cumulativ,ladatapensionrii,condiiileprivindvrstastandarddepensionare(60deanipentrufemeii65deanipentrubrbai)istagiulminimdecotizarerealizatnsistemulpublic.Legeaprevedeiposibilitateaobineriipensieianticipatesaua
pensieianticipatepariale.
ncazulunuidecesnfamilieseacordunajutordenmormntarepentruacoperireauneipridincheltuielilecunmormntarea,ncazuldecesuluiunuimembrudinfamiliabeneficiardeajutorsocial,sauncazulpersoaneisingure,beneficiardeajutorsocial.Deasemenea,dacpersoanadecedaterapensionarsaundeplineacondiiilepentruobinereauneipensii,copiisausoulsupravieuitorpotbeneficiadeopensiedeurma.
8/9/2019 Afl cum s-i administrezi mai eficient banii
12/32
www.rbsmoneysense.ro12
ncepeseconomiseti
Ovacanntr-oarndeprtat.CadourideCrciun.Schiurilepecareiledoreaidemulttimp.Onuntca-npoveti.Omainmaimare.Ocas.Opensiemaibun.Oricemotivebuncasncepispuibanideoparte-chiaracum!Dacsepoate,estebinespuideopartenitebanii
pentruurgenesausituaiineprevzute.Dar,indiferentpentruceeconomiseti,iindiferentdesum,esteimportantsobiictmaimultdepeurmaacestorresursefinanciare.
Economisireazilnic
Primaregulaeconomisiriiestesteasiguricbaniitinustaudegeaba.Aimuncitpentruei,evremeacaieismunceascpentrutine!Cauticomparofertelede
conturicurente,alege-opeceamaibuniteveiputeabucuradedobndfrrestriciiprivindtermenullacarepoiretragesaudepunebanincont.
Economisireapetermenscurtimediu
Dupcete-aiocupatdecontulcurent,artrebuis-iasiguriorezerv,echivalentulatreipnlaasesalarii-oplasdesiguranpentrusituaiideurgen(cumarfipierderealoculuidemunc).Poipstraacetibanintr-uncontdeeconomiisauundepozitlatermen,ambeleoferindu-iodobndmaimaredectceadecontcurent.
Conturiledeeconomiireprezintunadintrecelemaibunesoluiidac-ipropuiseconomisetilundelunpentruoanumitperioaddetimp.Deiau,ngeneral,dobndmaimicdectdepozitelelatermen,conturiledeeconomiisuntmaiflexibile:poidepuneiretragebanioricnd,cucondiiapstrriiuneisumeminimencont.
nfunciedemodalitateadeprelungireaunuidepozit,poioptapentruunulcurennoireautomatsauunulfrrennoire.ncazulunuidepozitlatermencuprelungire/rennoireautomat,dobndapltitlamaturitatea/expirareadepozituluiipoatefiviratautomatncontulcurent(depozitfrcapitalizareadobnzii)saupoatefiadugatcapitaluluiiniial(depozitcucapitalizareadobnzii).Depozitulvasporicuratadobnziipracticatdectrebancladataprelungirii.ncazulunuidepozitlatermenfrrennoire,capitalulidobndasevireazautomatncontulcurentlamaturitatea/expirareadepozitului.
Dobndareal-nmomentulncarealegioopiunedeeconomisireesteimportantsieinconsideraredoulucruri:ratainflaieiimonedancareeconomiseti.
8/9/2019 Afl cum s-i administrezi mai eficient banii
13/32
MoneySense 13
Casteasiguricnupierzibani,fnainteuncalcul-
ratadobnziinominale(ratadobnziioferitdectrebancpentrubaniidepui)trebuiesfiemaimaredectratainflaiei.Nuuitasieinconsiderareicomisioanelebnciipentruacestedepozite(comisiondedeschiderecont,comisiondeadministrarecont,comisionderetragerenumeraretc.).Pentrualuaodeciziereferitoarelamonedancares
constituidepozitullatermeninecontderatadobnzilorlaleiilaaltevalute(EUR,USD),decursuldeschimbvalutarlamomentulconstituiriiidetendinadeaprecieresaudeprecierealeuluicomparativcuvalutarespectiv.Dacestimezicveiaveanevoiedeosumpentruoplatntr-oanumitmoned,estemaibineseconomisetinaceavalut(maialesdacteatepicaleulssedepreciezefadevalutarespectiv).
Beneficiilegatedeeconomisire
Dela1ianuarie2009,veniturilesubformdedobnzipentrudepozitelebancarei/sauinstrumenteledeeconomisirerealizatedepersoanelefizicenumaisuntimpozitate(prinmodificrileaduseCoduluiFiscaln2008).Casfiisigurcreglementrilenus-auschimbat,informeaz-te(paginiledeInternetalebncilorsuntosursfoartebun)nmomentulncareideschiziuncont.ncepnddinoctombrie2008depozitelebancarealepersoanelorfizicesuntgarantatedectreFonduldeGarantareaDepozitelornSistemulBancarnlimitaunuiplafonde50.000EUR.Depozitelepersoanelor
fiziceplasatelasucursaleledinRomniaaleinstituiilordecreditstrinecusediulncelelaltestatemembrealeUniuniiEuropenesuntgarantatedeschemade
garantaredinarancareiaresediulinstituiade
credit-mamasucursaleirespective.
Sfat:Dacteatrageideeauneiinvestiiinpiaadecapital,iadeciziadoardupceaitoateinformaiileiceresfatulunuispecialist.Ebinescauiaceleprodusedeinvestiiecareiofer100%proteciepentrubaniiti.noricecaz,nuinvestilabursbaniidecareaiputeaaveanevoiepetermenscurt
pepiaadecapital:dacpreulaciunilorcumpratescade,veiobinemaipuindectaiinvestit.
Depozitsaurambursareanticipat
tiaicdacaidejaosumeconomisitncontul
curent,pois-idiminuezicredituldejacontractat?nacestfelpoiobineplatauneidobnzimaimicisauauneiratemaimici.Cndevalueziacesteopiuninuuitasieinconsiderareicomisionulderambursareanticipat,precumiprobabilitateadeaveanevoiedesumdincontulcurentrespectivnperioadaurmtoarepentruafacefauneisituaiideurgen.Iadeciziadoardupceailuatncalcultoatevariabilele!
Economisire-creditare
Dincencemaimultebnciiofertprodusedeeconomisire-creditare.Acesteacombincaracteristicileconturilordeeconomiicucelealecreditelor.
Estevorba,practic,deuncreditimobiliarcuavans.ntr-oprimfaz,economisetipnstrngiavansulminim,
8/9/2019 Afl cum s-i administrezi mai eficient banii
14/32
www.rbsmoneysense.ro14
dupcareaiacceslacredit.nfazadeeconomisire,la
dobndapecareoprimetidelabancesteposibils-ivinnplusioprimdinparteastatului,careseadaugnfiecareanlasumaeconomisit.Astfelrandamentulacestuiproduscretefoartemult,ceeacelfacefoarteatractiv.Trebuie,ns,siicontdecondiiilespecificerespectivuluicontractidelegislaianvigoare.
Economisireapetermenlung
Dacpuibanideopartepentruovacan,beneficiileeconomisiriisevdrelativrepede.Pentruplanurilepetermenmailung(nuntaunuicopil,pensionareetc.),ainevoiedemultdisciplincasteasiguriciveiatingescopul.Rezultatulunuiastfeldeplanesteinfluenatdedurata
perioadeideacumulare,monedancareeconomiseti,frecvenacucarealocibaniii,evident,randamentulmediulacaresuntfructificatesumeleeconomisite.ntotdeaunacautunsfatfinanciaravizatnaintedeainvestipepiaadecapitalsaudeaalegeunfonddepensii.Citetecuateniedescriereaacestorproduseiinecontdediferitelecomisioaneidepoliticadeinvestiiiafondului,asocietiideasiguraresaudesituaiafinanciar,poziiaistrategiacompanieialecreiaciunivreisleachiziionezidepepiaadecapital.
Planuldeeconomisiredestinatcopiilor
Copiiicrescvzndcuochiiiminevorintralafacultate,voraveanevoiedeocassaudeomain...
Chiardacnuvreisleoferitotulde-agata,omndeajutorlepoidancdepeacum!
Tusauoricinedinfamilie(bunicii,deexemplu...)putei
economisiperiodic(lunar,trimestrial,semestrialsauanual)banintr-uncontcareivaaducecopiluluitu,ncalitatedebeneficiar,fondulacumulatplusunexcedentdindobnd.Poioptapentruosumpecaresopltetiperiodicpentruaajungelasumafinalpecaredoretisoprimeasccopilultu.
nmare,variantelesuntdou:produseledeeconomisire
pentrucopiioferitedecompaniiledeasigurrideviasaudepozitelebancare.
Companiiledeasigurrideviagaranteazsumafinalindiferentdacpeperioadaeconomisiriiintervineunevenimentneprevzutpentruunuldintreceidoiprini(cumarfideces,invaliditatesauboligrave).ngeneral,sumafinalesteegalcusumaprimelorpltite,pluso
dobnd(neimpozabil)comparabilcuceleladepozite.Aceastdobndesteuneorimaimic,dinmomentcecontractuloferiproteciencazulunuievenimentneprevzut(asigurogaranieprinilorcindiferentcesevantmplapeparcursulderulriicontractului,copilullorvaaveaposibilitateasmearglafacultatesausaibosumdebanipentruaporninvia).
Depozitelebancareconferflexibilitatenalegereasumeloriafrecveneicucaredoretiseconomiseti,darteexpuntentaieidearetrageopartesautoatsumaacumulat,pentrunevoicareaparpeparcus...Cntreteambeleopiuni,casfiisigurcoalegipeceamaibun!
Acesteconturisuntdeschisedectreprinte,tutoresaureprezentantlegalpenumelecopilului(pnlavrsta
de18ani).Pnlavrstade14aniacopilului,numaimputernicitulpecontaredreptsfacoperaiuni.Dupcecopilulmplinete14ani,elpoatedeciden
8/9/2019 Afl cum s-i administrezi mai eficient banii
15/32
MoneySense 15
numepropriuasupraoperaiunilorefectuate,darnumai
cuncuviinareaprinteluiilimitelestabilitedeacesta,iarla18anicopiluldevineproprietarcudrepturideplineasupracontului.
Pensiaprivat
Pensiileprivatepotaveaunrolesenialdacvreiste
bucurideobtrneesigurilinitit.Prinacesttipdeeconomisirepetermenlungpoiajungesdispuideosumdecent,cares-ipermits-imeniistandarduldeviaiatuncicndcapacitateademuncisevadiminua.
Pensiafacultativ(pilonulIII)esteunprodusdedicateconomisiriipetermenlung,necesarpentruaasigura
untraidecentlabtrnee.nRomnia,aceastacompleteazpensiadestat(pilonulI)ipensiaprivatobligatorie(pilonulII),ncondiiilencareseestimeazcprimeledouvorfiinsuficientedincauzaevoluieidemograficeapopulaiei.
Valoareapensieiprivatedepindedenivelulideperioadacontribuiei,precumideevoluiafonduluidepensii.Companiilecareadministreazfonduriledepensiiprivateaumaimulteopiunideinvestiii,cugradederiscirandamentediferite(aciuni,obligaiunietc.).Petermenlung(peste10ani)investiiilepepiaadecapital(aciuni)potaducerandamentemaibunedectuncontdedepozitsaudeeconomisire.
Lapensiafacultativpoicontribuilunarcupnla15%dinvenitullunarbrutimpozabil,angajatorulputnds
virezedirectbaniinnumeletu.iangajatorulpoatescontribuie,respectndnsaceastlimitmaxim.
Ebinestiicattcontribuiata,cticeaa
angajatoruluitulapensiatafacultativsuntdeductibilefiscal.nanumitelimite,contribuiileviratelafonduldepensiifacultativesuntdedusedinimpozitulpevenit,respectivdinimpozitulpeprofit.
nplus,dispuiideooarecareflexibilitate,contribuiaputndfimajorat,redus,ntreruptireluat,dupposibilitiletaledeeconomisire.Dacntrerupiplata
contribuiilornaintedeplataunuinumrminimdecontribuiilunareveiputeancasavaloareacontului,darnumaidupcemplineti60deani.
Dacestimezicveiaveanevoiemaidevremedeacesteresurse,orienteaz-tectreunaltinstrumentpentrueconomisire,avndnvederecnuveiputeafolosibaniinaintedepensionare.
Administratoriiacestorfonduridepensiisuntobligais-igarantezecontribuiileefective,dincaresescadcomisioaneledeadministrare.Legislaiaimpuneexistenaiaunuifonddegarantare,fonddincaresefaceplatadrepturilorbeneficiarilor,dacesteimposibilasigurarealordectreadministratoriisaufurnizoriidepensiifacultative.
Asigurareadeviaunit-linked
Programeledeinvestiiidetipunit-linkedcombincomponentadeprotecie(oasiguraredeviatradiional)cuocomponentinvestiional,asemntoarefondurilormutuale.Cualtecuvintepoisbeneficiezideoasiguraredevia,darbaniitinu
mergdoarnacoperireariscului.
8/9/2019 Afl cum s-i administrezi mai eficient banii
16/32
www.rbsmoneysense.ro16
Practicachiziioneziunit-uri(unitidefond)aparinnd
unorfondurideinvestiiiconstituitechiardectrecompaniadeasigurare.Astfel,optezipentruunanumetipderiscideinvestiie,iarcompaniadeasigurareinvestetebaniinfunciedeprofilultuderiscpepiaadecapital:titluridestat,obligaiunicorporative,aciunietc.nacestcazrisculdepierderedepeurmaplasamentelorefectuateestealtu,ncalitatedeasigurat.
Produseledeasiguraredeacesttippotsincludiocomponentdepensii,careesteoaltsoluiepentrusuplimentareaveniturilorpentrupensie,maialesdacaivreastepensionezinaintedemplinireavrsteistandard.Asigurareadeviacucomponentadepensieipermites-ialegisingurvrstalacareveibeneficiadesumaacumulatncontsauderentepentruo
anumitperioad.Daracestecontribuiinusuntdeductibilefiscal.
Asigurriledeviadetipunit-linkedsuntprodusede
economisireiinvestiiepetermenlung.Dacvreisteretragiisncetezicontractulnaintedetermen,poisrscumperipoliadeasigurare.Dartrebuiesainvederecosturilesuplimentare(otaxderscumprareanticipat),precumifaptulcvaloareaderscumprareareovaloaremaimicdectsumaasigurat,iarnprimiianidupsemnareacontractuluipoatesfiechiarzero.
ncazulunuievenimentneprevzut(deexempludecesulcontractantuluipoliei)asiguratorulpltetesumaasigurat,indiferentdeprimelepltitepnnacelmoment.Aceastproteciefinanciarpentrufamiliaasiguratuluiesteoaltdiferenfadepensiafacultativ,cazncaremotenitoriilegalibeneficiazstrictdebaniistrnincont.
8/9/2019 Afl cum s-i administrezi mai eficient banii
17/32
MoneySense 17
mprumutcontient
mprumutulcontienttepoateajutasreducipetermenscurtdecalajelentrevenituriicheltuieli,s-icumperiomainsaus-incepipropriaafacere.Majoritateaoamenilornui-arputeapermiteocasdacartrebuisplteascntreagsumpeloc.Crediteleipotecarereprezintomarepartedindatoriile
uneifamilii,aaclevomdiscutanceleceurmeaz.Maiai,ns,ialteopiunideluatncalcul:descoperitdecont,carduriledecreditidecumprturi,creditepersonaleialtesursedefinanare.Fiecaredintreeleareargumenteproicontra-asigur-teclecunotiicdecizinfunciedetoateaspectele!
Creditulipotecar
Cumprareauneicaseesteunadintrecelemaimariachiziiipecareleveifacede-alungulvieii.Cutoiicunoatembucuriadeaaveaunlocpecares-lnumetiacas,darnaintedeademaracumprarea,trebuiestegndetilaomulimedelucruri...Aistrnsbaniipentruavansiaicapacitateafinanciardearambursalunarrateleipotecare?Ebine,darmaiexistialtecheltuielipecaretrebuiesleieinconsiderare:taxelenotariale,comisionulpentruageniaimobiliar,cheltuielilederenovare,demobilareidemutareefectiv.Vorurma,ntimp,cheltuieliledereparaiiidentreinere.Deidecelemaimulteorinueuordecumprat,ocas
poatefioinvestiiefoartebun.Valoareaeipoatecretentimp,oeventualvnzareurmnds-iaducprofit.nplus,dacsituaiaestedeaanatur,opoinchiria
(integralsaudoarocamer)-onousursdeveniturisuplimentare.
Ctdemultpoimprumuta?Asigur-tec,dupceaflictdemulttepoimprumuta,analizeziictdemultipoipermitespltetinmodrealist.Celedounusuntntotdeaunaacelailucru,aacnutelsadusdeval!
Venituriletalenprimulrndsumamprumutatvadepindedevenitultu(saucelecumulatelanivelfamilial).Dinvenitulnet(duptaxe)seobinevenituleligibilprinscdereauneisumecareestimeazcheltuielilezilnicepentrufiecaremembrualfamiliei.Sumapecareopoiprimimprumutsecalculeaznfunciedeacestvenitneteligibilideprocentulreprezentndgradulmaximdendatorare.
Ratalunarplusdobndaaferentunuicreditraportatlavenitulnetlunarnupoatedepiprocentul
8/9/2019 Afl cum s-i administrezi mai eficient banii
18/32
www.rbsmoneysense.ro18
reprezentatdegradulmaximdendatorare.Fiecare
bancarenormespecificedecreditare(validatedeBancaNaionalaRomniei)princaresuntstabilitenivelulgraduluidendatorare,avansulnecesarunuicreditdeipotecetc.
Valoareaproprietii-nmodnormal,nupoimprumutamaimultdectvaloareaevaluataimobilului(sauceeacepltetipentruacesta,ncazul
ncarevaloareaestemaimic).ngeneral,veiaveanevoieideocontribuiepropriecaavans;procentelesuntdiferitenfunciedebanc(5%,10%,25%etc.)idetipulcredituluicontractat.ncazurimairare,existposibilitateadeacontractauncreditipotecarfravans.
ContribuiataCuctcontribuiaestemaimare,cuattestemaiprobabilsaimaimulteopiunipentrucreditulipotecari,eventual,oratadobnziimaimic.nfunciedeaceastcontribuieproprie,bncilepotaplicauncomisionderiscdifereniat,comisioncaresepltetelunariestecuattmaimarecuctaportulclientuluiestemaimic,deoarecebancaiasumunriscmaimare.
Sfat:Dactegndetiscontracteziuncreditipotecarsauvreis-ischimbicontractulexistent,celmaibineestesdiscuicuunspecialistbancarceopiuniai.
CtdemultipoipermiteAcestcalculnecesitoanalizatentabugetuluitu,aacnentoarcemlaformularuldebugetpersonal.Vatrebuisincluzi
cheltuielilecurente,utilitile,taxeleiimpozitele,primadeasigurareetc.Darnuuitadeabonamentelelasaladesport,mbrcminte,banipentrutimpulliberi
altecheltuielipersonale-cuexcepiacazuluincareeti
pregtitsrenunilaele.
nplus,trebuiesieinconsiderarecacestecrediteaungeneraldobnzivariabile,caresuntindexatenfunciededobnzilepepieeleinterbancare.Acestlucrupoatensemnacnanumiteperioadeveiaveadepltitratelunaremaimari,pestenivelulestimatiniial-aimaregrijlastabilitateatafinanciar!
PerioadaderambursareExtindereaperioadeiderambursareesteosoluiesimplpentruaobineunmprumutmaimare.Dobnzile,ns,vorficuattmaimaricuctperioadaderambursareestemaiextins.
CtdemultivadacreditorulDiverselucrurivorinfluenadeciziacreditorului,cumarfiistoricultudecredit,statutullaloculdemunc(vechimea,deexemplu)istareaproprietiipecaredoretisocumperi.
Alegereacredituluiipotecar
Poatenute-aignditpnacumlaasta,darfiecareomareunanumetipdecreditipotecarcareisepotrivete-alege-lpealtunfunciedesituaiataindividualidemodulncareteatepisaratefinaneletalenurmtoriicivaani.
Majoritateacreditelorsuntcuodobndvariabil,ceeacepresupunecratalunarsepoatemrisaumicoranfunciedeanumiiindicimonetaridereferin(Robor,Euribor,Liborsaudobndaintern
dereferinabncii).Acestlucruestevalabilipentrucreditelecudobnzimixte,careauoratadobnziifixpentruprimiiani.
8/9/2019 Afl cum s-i administrezi mai eficient banii
19/32
MoneySense 19
Esenialpentrualegereacredituluiipotecarestecostul
asociatacestuiprodus.inecontdedobndaanualefectiv(DAE),careexprimsubformprocentualcostultotalalunuicreditaferentprimuluiandecreditare.Acestaianconsiderarecostulcudobnda,daricomisioanedeacordare,celelunaresauanuale,primeledeasigurareetc.Pentruaceeaiperioadderambursare,unDAEmaimicindicuncreditmaiieftin.
Cndalegiuncreditnuluanconsideraredoarvaloarearateilunare.Acestindicatorpoateascundeunmprumutmaiscump,ncazulncareseextindeperioadaderambursare.
Cndfacialegereainecontdesumatotalderambursat,ceincludetoatecosturilepecareleimplicuncredit.Atenie,ns:aceastsumnuinecontde
valoareantimpabanilor,valoarecareesteafectatdeinflaie.
Uniioameniprefercreditulnvalut,alecruidobnzisuntmaimici.Aceastopiuneesterecomandatdacobiiveniturineurosauprimetisalariulnfunciedecursuldeschimb.
Lacreditulnleinuaparerisculdecursvalutar,adicrataderambursatnusemodificnfunciedeevoluiacursuluideschimb.Dacaisalariulcalculatnleiivreisoptezipentruuncreditnvalutnutemprumutapnlalimitagraduluimaximdendatorare.Astfelveiputeafacefauneieventualedeprecierialeuluinraportcuvalutancareailuatcreditul.
Comisionulderambursareanticipat-esteunaltfactordecareartrebuisiicontcndialegicreditul.Dacpreconizezicveidispunelaunmomentdatdeveniturimaimarisaudeosumeconomisit,aiputea
s-irambursezianticipatopartedincreditpentrua-i
diminuacostuldatoriei.Aceastapoatereprezentaoalegereneleaptavndnvederecdemulteorirateleoferiteladepozitelelatermensuntmaimicidectratadobnziilacrediteleipotecare.
Altemprumuturi
SumemiciPentrumprumutulpetermenscurt,osoluiearputeafidescoperituldecont(overdraft).Discut,ns,ntotdeaunacubancanainteaunuiastfeldemprumut-ratadobnziiestemaimarencazuldepiriilimiteiprevzutenfacilitateadescoperitdecont.Carduldecreditreprezintoaltmodalitatepentrua
temprumuta,daresteimportantsnulaicardulsdecidnlocultuceictcheltuieti.Uncarddecreditcuoperioaddegraiepoatefioalegerebun,darineminte:laterminareaperioadeidegraieseaplicdobndpentrusumelenerambursate.
FiiprimulnjoculcucarduldecreditPentruanupltidobnd,ftotposibilulsnu
depetiperioadadegraieiramburseazsumelefolositenntregimenfiecarelun,chiardacaceastnseamns-ifolosetieconomiile.
Dacnupoisrambursezintotalitate,pltetectdemultpoidendatceprimetiextrasuldecont,nuateptapnladatascadent.
Nurambursaniciodatdoarsumaminimdeplatlunar.Poateduraanipentruarambursasoldurilemaimultorcarduridecreditidacprocedeziastfelveipltidobndntoataceastperioad.Dobndaanual
8/9/2019 Afl cum s-i administrezi mai eficient banii
20/32
www.rbsmoneysense.ro20
efectiv(DAE)lacarduriledecreditarevaloriridicate,
sensibilmaimaridectaltetipuridecrediteacordatedebnci.
Evitpenalizrilepltindlatimp.Celmaibunmoddeafaceacestlucruestedeaaveaopiuneadedebitaredirect(directdebit),astfelnctbaniisuntcolectaidirectdincontultucurent.Dacnuetisigurctveiputeapltintotalitate,activeazaceastopiune
pentrusumaminimobligatorieiplteteseparatctipoipermitenfiecarelun.
Folosetecarduldecreditnprimulrndcauninstrumentdeplatlacomerciani.Comisionulaplicatplilorprincardlacomercianiestede0%.Doarncazulplilorefectuatenaltmoneddectceancareesteemiscardul(deexemplunstrintate)bancava
aplicauncomisiondeschimbvalutar.
Evitretragereadenumerardepecarduriledecredit:comisionulperceputdebncipentruaceastoperaiuneesteconsiderabil.nplus,perioadadegraienuseaplicpentruretrageriledenumerar(dobndasepercepedeladatatranzacieipnladataplii).
Oaltopiunepoatefiutilizareacardurilordecumprturi.Acesteasuntemisedecomercianiisuntsimilarecucarduriledecreditprinfaptulclepoiutilizapentruacumprabunuriiservicii,putndalegespltetintreagasumdatoratnfiecarelunsauosummaimic.Diferenaprincipalrezidnposibilitateadeautilizacarduriledecumprturidoarntr-unmagazinsauntr-ungrupdemagazine.
Carduldecumprturite-arputeaajutasobiireducerisausacumulezipunctedefidelitate,darebinesverificinprealabilcareesteratadobnzii.
SumemariDacvreiscumperiomainnousaus-iamenajezicasa,crediteledenevoipersonalepotfioalegerebun.Bancanuceregaraniiinicinutrebuiesdeclariceveifacecubanii.Celemaimultecreditedeacestgenoferratefixeioperioaddeterminat,astfelnctveitiexactctaidepltitnfiecarelunipentructtimp.
Oaltvariantpoatefimprumutuldenevoipersonalecuipotec.Principalulavantajalacestuiproduslreprezintdobndamaimicdectncazulcreditelordenevoipersonalefripotec.
Astfelpoisaiacceslaresursefinanciaresuplimentare,daracestlucruvapresupuneconstituireauneiipoteciderangIsauIIasupraimobiluluicucareestegarantat
creditul.Acestaestemotivulpentrucareartrebuisieinconsiderareaceastopiunedoarncazulncarebaniivorfifolosiipentruasporivaloareacaseitale,prinreparaiisauamenajri.Cualtecuvinte-dactegndetisgarantezicucasauncreditpentruovacan,maigndete-te.ncazulncaresituaiatafinanciarsenruteteinuveiputeapltilatimpratele,poirmnefrcas.
Creditelerapideacordatedeinstituiilefinanciarenebancaresuntoaltvariantdemprumutpentrusumemari.Acesteapotfiobinutefoarterepede(deexemplu48ore),directladomiciliu,frsfienevoiedegirani,pentrusumemici.Dezavantajulestecostulmultmairidicatalacestuitipdecreditncomparaiecuuncreditdenevoipersonale.Aflcareestedobndaanual
efectiv(DAE)naintedeacontractaunastfeldecredit.
8/9/2019 Afl cum s-i administrezi mai eficient banii
21/32
MoneySense 21
Cumprturinrate
Cumprturilenratesuntometoduzualdeaachiziionaobiectemaiscumpe:main,aparaturelectrocasnicsaumobil.Principalulavantajestecnupltetipelocdectunavans,urmatderatelunarepeoperioadstabilit.Cutoateacestea,rateledobnzilorpotfimaimaridectncazulaltortipuridecredite.Trebuiesaigrij,deasemenea,cuaa-numiteleoferte
cumpracum,pltetimaitrziu.Acesteatevorfacescheltuietibanipecarenu-iaiipecarevatrebuis-inapoiezicudobndmaitrziu.Nutelsaatrasdefelulncaresunacesttipdeoferte:analizeazcenseamnncoratsauuncreditnplusnraportcuvenituriletalesiguresaucuperspectivapierderiiacestora.
Consolidareadatoriilor
Pentrua-ireducedatoriile,poiapelalaconsolidareaacestora.Refinanareapresupunecveicontractauncreditnouprincareveiputearambursatoatecelelaltecrediteexistente.Artrebuisapelezilaaceastsoluiedoarpentruaceledatoriicostisitoare,careauoratadobnziimare,datoriicroralepoireduceastfelratadobnzii.
Poiobineastfelosimplificareiouurareacreditului:osingurratlunar,maimic,odobndmaimic,plusorelaiecontractualcuosingurbanc.
Poisapeleziilarefinanare,atuncicndvreis
nchiziuncreditcontractatanterior,printr-uncreditnou.Acestlucrutepoateajutas-ireduciratalunarlabancichiarsaiacceslanitebaninplus.Prinrefinanarepoiismodificiperioadadecreditare(prinreduceresauextindere)sauvalutancareestecontractatcreditul.
Iadeciziadoardupcete-aiasiguratcdiferenade
dobndestemaimaredectcomisionulderambursareanticipatavechiuluicrediticosturilelegatedeacordareanouluimprumut(comisionuldeacordare,evaluareaimobilului,polieledeasigurare).Alegirefinanareacaspltetimaipuin,numaimult.
Taxeicomisioane
Indiferentdetipulcredituluisaualprodusuluifinanciar,naintedeafaceoalegeresolicitinformaiiamnunitedespretoatecosturileasociate:comisionuldeanalizdosar,comisionuldeacordare,comisionuldeevaluareaimobilului,comisionulderetragereasumei,comisionulderambursareanticipat,asigurareadeviaiasigurareapentruimobil,precumicheltuielile
cudeschidereaiadministrareacontuluicurent(comisioaneanualedegestiune).Acesteapotridicasemnificativcostulunuicreditcareiniialpreaatractiv.
8/9/2019 Afl cum s-i administrezi mai eficient banii
22/32
www.rbsmoneysense.ro22
Fiipregtit
Asigurareaesteunuldinlucrurilepentrucarepltetiidecarespericnuveiaveanevoieniciodat.
Sfat:Asigurareadeviastandardestesimilar,indiferentdecompaniadeasigurare.Cutoateacestea,preuliserviciiledifer,astfelnctcelmaibineestesstudiezipiaanainte.Aigrij:nuntotdeaunaceecelmaiieftineicelmaibun.
Cutoiineasummriscurimaimarisaumaimici,zidezi-ennaturaumaniuneori,nafacerisaunsport,echiaruningredient-cheiealsuccesului.Uniioameni,ns,tinds-iasumeriscurinchestiunicaren-artrebuilsatenniciuncazlavoiantmplrii.Ocaspentrucarepltetictevasutedemiideeuropoatedispreanctevasecundentr-uncutremur,omaincarecostctevazecidemiideeuropoatefifuratsaudistrusdeofurtun,itotuiproprietariilorrefuzideeacle-arputeaasigura.Bachiaruniioamenincsentreablacesuntbuneasigurrilede
via.Rspunsul?Efoartesimpluinulasniciunloc
dendoial-cumcrezics-ardescurcafamiliatadactun-aimaifi?Saucumcrezici-aiputeaajutadacaificonstrnslainactivitatepentruoperioadmailungdetimp?Saudac,dimpotriv,artrebuicaeistentreinpetine?
AsigurareadeviaCeamaisimplvarianttradiionalesteasigurareade
viacareoferunbeneficiufixgarantatncazdedecessaulamaturitateacontractului(mplinireaperioadeipentrucareafostncheiat).ncazulasigurriideviapetermenlimitat(asigurareadedeces)pltetioprimfixnfiecarelunincazulncareisentmplcevanaintedeoanumitdat,beneficiarul(ncelemaimultecazuri,familiata)vaprimiosumdebani(sumaasigurat).Dacnmomentulexpirrii
contractuluiasiguratulestenvia,asiguratorulesteexoneratdeoriceplat.Esteacceptabilcapreiestepotrivitpentruoricinebeneficiazdeoasiguraredinparteaangajatorului.Asigurareadeviapetermennelimitatacopertotrisculdedeces,darrisculseacoperpnlaovrstmultmainaintataasiguratului,iarprimele
deasiguraresevorpltipnlavrstadepensionare.ncazulncareasiguratulajungelavrstaprecizatncontractvaprimisumaasiguratactualizat.
Sfat:Verificceboliicircumstanesuntacoperitedeasigurareadesntate;unelebolieposibilsnufieinclusenpoliapecareoai.
Existioasiguraremixtdevia,cucapitalizare,ceoferacoperireincazulncareasiguratulestenvialadatamaturizriipoliei.ncazuldecesului
8/9/2019 Afl cum s-i administrezi mai eficient banii
23/32
MoneySense 23
asiguratului,beneficiarulvaprimisumadebani
stipulatncontract,iarncazulncareasiguratulsupravieuiete,vaprimimaximuldintresumaasigurativaloareacapitalizatacontuluipropriu.
Asigurareadeviapentrugarantareaunuicreditcugaranieipotecaresteaceaasigurarerealizatlacerereainstituieicreditoareatuncicndsedoretecumprareauneilocuinesauaunuiteren.Dinaceastasiguraresevoracoperisumelerestantenepltitedectredebitordoarncazuldecesuluisauainvaliditiipermanenteaasiguratului.Primadeasiguraresereduceodatcusoldulcreditului.
Asigurareacurentesteoaltformdeasiguraredeviaprincare,nlocsplteascosumglobal,asiguratorulplteteoindemnizaieperiodic.nfunciedeperioadadeplataacesteiasedisting:renta
curatfix(cazncareindemnizaiadeasigurareseplteteindiferentdacasiguratulmaitrietesaunu)irentaviager,cazncare,pentruprimireauneiindemnizaiicurentviager,asiguratultrebuiesfienvia.Ceamaicunoscutasiguraredinaceastcategorieoreprezintasigurareapentrustudii.
Asigurareadesntate
Asigurareadesntateioferplicompensatoriincazdeaccidentsaumbolnvire,accidenturmatdeoinvaliditatetotalsauparial,decesnurmauneimbolnvirii/saudecesdinaccident.
AsigurareapentruplataratelorAsigurareapentruplataratelorvaachitanloculturatelelunare,ncazulncareipierziinvoluntarlocul
demuncnainteaachitriiintegraleaunuicredit.Verificdacocupaiataesteacoperitdeasigurare,cttimptrebuiesatepinaintedeancepespltetiipentructtimpvatrebuisplteti.Amintete-i,celemaimulteplanurideasigurarevor
pltiratelelunarepentruoperioaddemaximum12
luni,ncazdeomaj.Alteasigurripentruplatacreditelornacestcaztrebuiesanalizezincemsurainevoiedeacesttipdeasigurare.Dacipltetinfiecarelunratadepecarduldecreditsauaisuficienteeconomiipentruaacopericeeacedatorezi,asigurareanuestelafeldenecesar.Dardacnu,arfibinesoieinconsiderareistegndetilaces-arntmpladacnuaimaiputearambursamprumutuldenevoipersonale.Unelepoliesuntmaibunedectaltele,aacntotdeaunacitetecondiiiledeasigurarescriseculiteremicipeverso-ulpolieideasigurarepentruateasiguracveifiacoperit.Deexemplu,pentruuneleasigurriestepuinprobabilsacoperecosturiledacaiunlocdemunccuriscridicatsaudesforioactivitateindependent,saudaci-aipierdutloculde
munc,darpartenerultudevianclucreaz.
AsiguraremedicalprivatDacnuetimulumitdeeficienasistemuluipublicalasigurrilordesntatesauvreisbeneficiezideuntratamentdeocalitatesuperioar,atuncipoialegeasigurrilemedicaleprivate.idacetiindependentinuvreisatepipentrutratament,poiconsidera
aceastacafiindoinvestiieprofitabil.
AsiguraredebunuriEstedisponibilpentruoricebun,delauntelevizornoupnlaonoumaindesplat.Analizeazcuateniecaresuntcosturileimplicate.Deasemeneaianconsiderarefaptulccelemaimultedefectesuntdescoperiteatuncicndluaiunaparatnoudincutie-
acestaesteunriscneasigurat,daresteoricumacoperitdegaranie.Aceastasigurarepoateacoperiogamlargderiscuri,cumarfiincendiu,explozie,cutremurdepmnt,furtprinefracie,actedetlhrieetc.
8/9/2019 Afl cum s-i administrezi mai eficient banii
24/32
www.rbsmoneysense.ro24
Orictdebineiplanificiviitorul,ntotdeaunavorapreanviaataevenimentemajorecaretepotafectaserios.Dispariiacuivadrag,divorul,oboaloripierderealoculuidemuncpotnsemnaopresiuneextraordinar,inclusivdinpunctdevederefinanciar.Darievenimentelefericite,cumarfinatereaunuicopil,tepotobligasieiuneorideciziidificilelegatede
finaneletale.Deasemenea,artrebuiestegndetidintimpilapensionare,naintesteafectezereducereaveniturilor.Sigurcnupoighicice-ossentmplemine.Darexistlucruripecarelepoifacepentruateasiguracetipregtit-ictevamsuripecarelepoiluancazulncareoricaredintreaceleevenimentemajoreareloc.
Cumsfacifaevenimentelorneateptate
8/9/2019 Afl cum s-i administrezi mai eficient banii
25/32
MoneySense 25
Pierderealoculuidemunc
Cumsfiipregtit:ncearcseconomisetibanipentruzilenegre(aproximativtreipnlaasesalarii)ntr-uncontuoraccesibil.Ianconsiderareplatauneiasigurrincazulpierderiiloculuidemunc.Aceasta,ns,nutevaacoperidacsedovedetectiainmomentulncheieriipolieiciveipierdeloculdemunc.
Cesfacidacsentmpl:Puneoricesumdebanidisponibilntr-uncontdeeconomiicudobndmareicarepoatefiaccesatuor.Nu-iinvestintr-uncontdeeconomiipetermenlung-esteposibilsainevoiedeeipeneateptate.F-iunbugetpentruateasiguracpoipltifacturileesenialei,dacestenecesar,reducheltuielilecarenu
sunteseniale.Dacaiproblemefinanciare,anunbancasaucreditorul.Verificprevederilepolielordeasigurare.Aflncecondiiipoibeneficiadeunajutordelastat(deexemplu,ajutoruldeomaj).
Divor/terminareauneirelaiiCumsfiipregtit:Nimeninuplnuieteundivor,dardacsimiceinevitabil,solicitconsultanjuridicctmaicurndposibil.ncazulncareseparareasefacepecaleamiabil,asigur-tecfiecareareconturibancareseparate,astfel
nctspoiaveaimediatintimitatefinanciar.Pstreazoevidenacheltuielilortale,astfelnctspoidovedistandardultudevia.
Cesfacidacsentmpl:Realizaiseparareafinanciarctmairepedeictmaitransparentposibil.Dacnuaifcutdejaacestlucru,organizeaz-ipropriulcontbancaripropriilecarduridecredit.Asigur-tecaioevidenclarapoziieifinanciareafostuluipartener,inclusivapensiei,precumiactivelorcomune,cumarfieconomiileibunurile.Verificdacincecondiiipoibeneficiadeunajutordelastatsaudelaautoritilelocale.
Verifictermeniipolielordeasigurare.F-iunnoutestamentpentrua-iprotejacopiiisaualtepersoaneaflatenntreinerencazdedeces-ipentruateasiguracbaniitivorajungeundeidoreti.ncearcsnulainenelegerilessteancaleadeciziilorfinanciare.Cuctveiprelungiperioadanegocieriloriadisputelor,cuatttevacostamaimult.
Solicitconsultanjuridicpentruaobineunacordfinalprivindmprireabunuriloriprivindplatapensieidentreinere,pentruaevitacapartenerultus-icearmaimulibanimaitrziu.
Boal
Cumsfiipregtit:Pentrumulidintrenoiplanificareafinanelorestedificil,dacacestlucrunseamnmaimultdectaaveanitebanipentrusituaiideurgensauacumpraocas.Acestlucrunseamncoboalcriticpoateaveaunimpactmajorasuprafinaneloruneifamilii.Gndete-tecumte-aiputeadescurcadacis-arreducevenituriledincauzauneiboli-aiaveaeconomii
sauinvestiiilacaresapelezi?Careestepoliticadesalarizareaangajatoruluituncazuluneiboli?Aiopolideasiguraredecarepoibeneficia?Aifidependentdesprijinuloferitdestat?Aifcuteconomiipentrupensionare?
8/9/2019 Afl cum s-i administrezi mai eficient banii
26/32
www.rbsmoneysense.ro26
Nusubestimavenituldecareveiaveanevoiei
economisetedintimp.Daccinevadepindefinanciardetinesaumparicheltuielilecasnicecualtcineva,vatrebuistegndeticumsevorputeadescurcadacmorisautembolnveti.Dacnuaioasiguraredeviasaudesntate,gndete-tedacidoretiacestlucru,deoarecemajoritateaasiguratorilornuvoracopericheltuielilencazuluneibolipre-existente.Trebuiesteasiguricaiuntestamentactualizatpentrucaavereatasajunglapersoanelepotrivite.Informeaz-teasupralegislaieinvigoarecuprivirelasistemuldepensii.
Cesfacidacsentmpl:Acioneazrapid.Negndcproblemaexistnufacidectsnrutetisituaiaistresulfinanciar.Oriceplanurifinanciareexistentetrebuiesfierevizuiteicelenoisreflecteschimbareacircumstanelor.Pentrumultefamilii,bolileduclaoscdereaveniturilorilacretereacheltuielilor,astfelnctacumpoatefimomentulncaresfolosetibaniieconomisiipentrusituaiideurgensauinvestiiileacumulatepentruaaveaunvenitstabil.
Verificdacprimetitoatebeneficiilelacareaidreptul;informeaz-telaCasaNaionaldePensiiiAlteDrepturideAsigurriSociale(CNPAS).Analizeazmodalitidea-ireducecheltuielile-ianconsiderarecreditulipotecar,precumialtemprumuturiiverificdacbeneficiezidecelemaibunerate.Solicitconsiliereasuprabeneficiilordecareatttu,ctifamiliataputeibeneficiacaurmareauneiboli
critice(deexempluindemnizaiapentrupersoanecuhandicapgrav,sprijinfinanciarpentrunevztorisaupentrupersoaneleinfectatecuHIV/bolnavideSIDA).ngrijitoriisauasisteniipersonalipotbeneficiadeo
indemnizaielunar.Sistemuldebeneficiiestecomplex
icelmaibineestessoliciiasistendespecialitate.Dacoinvestiieaajunslamaturitatesauaiprimitosumdepeurmauneipensiisauasigurri,celmaibineestesobiiconsilierefinanciarspecializat.
Decesnfamilie
Cumsfiipregtit:Asigur-tectoimembrifamilieitaleauoasiguraredeviaadecvat.Scrieuntestamentpentruafisigurcbaniitiajungundevrei.Dacnuaiuntestamentfcut,ncazuldecesuluitubunuriletalevorfimpritedupregulistricteipoateduramaimultpnsevafinaliza.Informeaz-tecuprivirelaprocedurilecareseaplicnmomentuldecesuluiunuiadinmembriifamilieincazulncarecontractaseopolideasiguraresaucotizasepentruopensiefacultativ.
Cesfacidacsentmpl:Ialegturacutoateinstituiilecucarepersoanarespectivaavutorelaiefinanciarpentruastabilimodalitateadeplataasigurriiipentruacontinuasbeneficiezideindemnizaii.
Obinemaimulteexemplarealecertificatuluidedeces-majoritateainstituiilornuacceptcopii.Verificdacpoibeneficiadeunajutorfinanciarsuplimentar,cumarfiajutoruldenmormntaresaupensiadeurma.Nutegrbisieidecizii.Dacpersoanarespectivaveagrijdefinaneletale,ceresprijinpentrubugetulzilnicipentruplata
facturilor.Solicitconsilierepentruinvestiiincazulncareaiprimitbanidelaopolideasiguraresauopensie.
8/9/2019 Afl cum s-i administrezi mai eficient banii
27/32
MoneySense 27
Natereaunuicopil
Cumsfiipregtit:Pregteteunbuget-i-aiputeapermitesrenunilaloculdemunc?Gndete-teundeveilocui.Ainevoiedeocasmaimaresaudeunanapropiereagrdinieisauacolii?Informeaz-teasupradrepturilordecarepoibeneficia:alocaiadestatpentrucopii,alocaiapentrucopiiinou-nscui,contravaloareatrusou,indemnizaiacreterecopilistimulentulpentrucretereacopilului.
Cesfacidacsentmpl:
Opteazpentruunplandeeconomisiredestinatcopiluluitu.Scrieuntestamentsaumodific-lpecelexistent.Analizeaz-iasigurareadevia,desntatesauceacareacoperrisculdepierdereinvoluntaraloculuidemunc.Cautceamaibunsoluiedactrebuiescumperiomainmaimaresaus-imodificicasa.
8/9/2019 Afl cum s-i administrezi mai eficient banii
28/32
www.rbsmoneysense.ro28
CumsfacifadatoriilorUneori,oricteeforturiaiface,ajungisaidatorii.Nuetisingurul-multoroamenileestegreusfacfasituaiilorfinanciareaprutelaunmomentdatnviaalor-nu
estecevadecares-ifieruine.
Dindiversecauzedatoriilepotdevenioproblempentrutine.Dupcumamvzutmpreunmaisus,pierdereaunuilocdemunc,boala,separareadepartenerultu,sauchiarnatereaunuicopil,toatepotpunepresiuniasupraresurselortalefinanciare.Nuintranpanic,existmultemoduridearestabilicontrolul.Unadintresoluiiar
fiutilizareaunorresurseexistente,cumarfiaciunisauobligaiuni,pentrua-ipltidatoriile.
8/9/2019 Afl cum s-i administrezi mai eficient banii
29/32
MoneySense 29
Cesfacicaspreviiapariiadatoriilor:
Ftotposibilulpentruapltilatimpratelelacreditelecontractate,lacarduldecreditsauoricealtedatorii.Foloseteopiuneadebitaredirectdepecontultucurentpentruaevitantrziereapliiratelori
penalitileaferente.Revizuieste-iperiodicextrasulpentrucarduldecreditpentruateasiguractranzaciileefectuatesuntcorecte.Folosetecarduldecreditcumoderaie;amintete-iclimitadecreditpecareoainureprezintunbugetnelimitat.Informeaz-ibancadespreschimbareadatelorpersonale(adres,telefonetc.).
Amintete-icmodulncareabordezidatoriileactualeivaafectacapacitateadeacontractaaltecreditenviitor.
Cesfacidacaidatorii:
Nutepanicainicinuignoraproblema.Pltetecelpuinopartedindatorie,nuopritotalrambursareadatoriilor.Bancavaluanconsiderareacestlucruatuncicndsevapuneproblemagsiriiunei
soluii.Nutemprumutapentrua-ipltidatoriilefrsanalizezinaintesituaiacumultatenie.inu-iluauncreditipotecarnaintedeatesftuicuunspecialistindependent.Verificdacplileipotfiacoperitedeasigurare.Reevalueaz-ibugetulpersonal;asigur-tecnfiecareluncheltuimaipuindectvenituriledecare
dispui.Adapteaz-istiluldevianoilorcondiii.Verificdacprimetitoatebeneficiilelacareetindreptit.Comunicdintimpcuinstituiiledelacareaiun
8/9/2019 Afl cum s-i administrezi mai eficient banii
30/32
www.rbsmoneysense.ro30
creditidiscutdespresituaiatafinanciaractuali
posibilesoluii,cumarfireealonarearatelorcredituluiiextindereaperioadeiderambursarepentrureducerearatelor.Pltetictpoidindatoriileexistente:taxele,creditulcuipoteci/sauceldenevoipersonalecuipotec.Pregtetesoluiideplatrezonabileirealistepentrudatoriiletale.Cautconsilierefinanciargratuitiindependent.
Cumpots-iafectezentrzierileirestaneleraportuldecredit?Informaiilenegativeipozitivereferitoarelacrediteintrzierilaplataratelorscadentemaimaride30dezilecalendaristicecontractateattdelabnci,ctidelasocietifinanciarenon-bancaresunttrimisectreBirouldeCredit.Acestaoferdatedespreistoriculplilorinstituiilorbancareinon-bancare.
Acestlucrupoates-iafectezeposibilitateadeaobineunnoucreditsauonoufacilitatedecreditnviitor.Deasemenea,poisconsuliinformaiidesprepropriapersoandelaBirouldeCreditprintr-ocererescrisdatatisemnat,lacaresanexeziocopiedupactuldeidentitatei,dacaimaisolicitatunRaportdeCreditncadrulaceluiaian,dovadapliiserviciuluisolicitat.
Pentrumaimulteinformaiiacceseazwww.birouldecredit.ro.
CumtepoateajutaRBS
Aivreastiicums-iadministrezimaieficientbanii?ContacteazunreprezentantMoneySensepentruaafla
maimultedesprecums-igestionezimaibinebugetulpersonal.
Poibeneficiadeacestprogramsunndlaserviciul
PhoneBanking-0212020800pentrua-iprogramaontlnirecuunreprezentantMoneySense.(Apelultupoatefinregistrat.)nacestfelveiputeasdiscuicupersonaldedicat,specialinstruitpentruafacilitaodiscuiecuprivirelagestionareafinanelorpersonale.
NueniciodatpreadevremeChiardactucrezicnuteaflintr-odificultatefinanciar,poisbeneficiezinoricemomentdeasistencuprivirelaadministrareabugetuluitupersonal,ntr-unmodimparialigratuit.Noiteputemajutasprofiilamaximdebaniiti,precumidegamaitipuriledeprodusefinanciarepecarelefoloseti.PurisimplustabileteontlnirecuunreprezentantMoneySensedinunadintresucursalelenoastre,oricndielandemn.
CumtepoateajutaunreprezentantMoneySense?Colegiinotritepotajutaoferindu-ioabordarecoerentpentrua-iadministrabugetulifinanelepersonale.ReprezentaniiMoneySensesuntpregtiisteajutes-iidentificiproblemele,s-ianalizezisituaiafinanciargeneral,sgsetisoluiipentrua-isuplimentaveniturileacoloundeesteposibilisidentificicipentrua-ireducecheltuielile.
Astfel,ncursuluneintlniricuunuldintrereprezentaniiMoneySenseveiputea:s-ianalizezisituaiafinanciargeneral;s-intocmetiunbugetpersonal;sgsetisoluiipentrua-isuplimentaveniturile;sidentificicipentrua-ireducecheltuielile;sidentificisoluiipentruapreveniapariiadatoriilor;
safliinformaiigeneraledespreprodusesauserviciibancare.
8/9/2019 Afl cum s-i administrezi mai eficient banii
31/32
MoneySense 31
Contacteutile
BirouldeCreditwww.birouldecredit.ro
FonduldeGarantareaDepozitelornSistemulBancarwww.fgdb.ro
EduCardprogramulMasterCarddeeducaiefinanciarwww.mastercard.com
Dolceta-programeuropeandeeducaieaconsumatorilor,ModululServiciiFinanciarewww.dolceta.eu
BugetulfamilieiOcampaniesubpatronajulAutoritiiNaionalepentruProteciaConsumatorilorwww.bugetulfamiliei.ro
8/9/2019 Afl cum s-i administrezi mai eficient banii
32/32
www.rbsmoneysense.ro32
AflmaimultedetaliidespreprogramuldeeducaiefinanciarMoneySensepewww.rbsmoneysense.ro.
http://www.rbsmoneysense.ro/http://www.rbsmoneysense.ro/Top Related