กองเวชศาสตรใตนำและการบน กรมแพทยทหารเรอ
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง
Hyperbaric Nursing
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง
Hyperbaric Nursing
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric N
ursing
บรรณาธการประวน ญาณอภรกษ
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing กองเวชศาสตรใตนำและการบน กรมแพทยทหารเรอ 504/54 กองเวชศาสตรใตนำและการบน กรมแพทยทหารเรอบคคโล ธนบร กรงเทพฯ 10600โทรศพท 0-2475-2641, 0-2475-2730 และ 0-2460-1223 โทรสาร 0-2460-1105 www.nmd.go.th/um
ISBN 978-616-7388-81-6
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
โดย กองเวชศาสตรใตน�าและการบนกรมแพทยทหารเรอ
พมพครงท 1 จ�านวน300เลม
ISBN:978-616-7388-81-6
ผจดพมพเผยแพร กองเวชศาสตรใตน�าและการบนกรมแพทยทหารเรอ
ถนนตากสนแขวงบคคโลเขตธนบรกรงเทพมหานคร02-4601105
บรรณาธการ นาวาโทประวนญาณอภรกษ
พมพท โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย
ถนนพญาไทปทมวนกรงเทพฯ10330
คำานำา
งานเวชศาสตรความดนบรรยากาศสงเปนศาสตรทางการแพทยทใหการรกษาผปวยโดยใช
ความดนบรรยากาศทสงกวาปกต ทรจกกนในปจจบนคอการบ�าบดดวยออกซเจนแรงดนสง เพอชวย
ในการรกษาผปวยโรคจากการด�าน�าและภาวะอนๆ เชน การตดเชอบางประเภทและแผลทหายยาก
ในการใหการรกษาจ�าเปนตองมกระบวนการและขนตอนตางๆเพอชวยใหเกดความปลอดภยแกผเขา
รบการรกษาและเจาหนาท
พยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสงเปนผทมบทบาทส�าคญในการดแลผปวยทรบการ
บ�าบดดวยออกซเจนแรงดนสงตงแตการเตรยมความพรอมกอนรบการรกษาการดแลผปวยภายใตความ
ดนบรรยากาศ การดแลภายหลงการรกษา การเชอมโยงประสานงานกบทมปฏบตงานทงแพทย
เวชศาสตรความดนบรรยากาศสง เจาหนาทควบคมเครองและเจาหนาทเทคนคเวชศาสตรความดน
บรรยากาศสงมการใชทกษะเชงวชาชพการน�ากระบวนการพยาบาลมาใชในการดแลผปวย เนนให
ความส�าคญการศกษาวจยในการพฒนาการดแลผปวย
กองเวชศาสตรใตน�าและการบนกรมแพทยทหารเรอเลงเหนความส�าคญของบทบาทหนาท
ความรบผดชอบของพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง และองคความรตางๆ ทน�ามาในการ
ดแลผปวยทรบการบ�าบดดวยออกซเจนแรงดนสงใหมประสทธภาพและปลอดภยจงไดพยายามรวบรวม
ความรดานการพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสงเพอใหผทสนใจรวมถงพยาบาลเวชศาสตร
ความดนบรรยากาศสงในหนวยงานตางๆสามารถน�าไปใชประโยชนในการดแลผปวยเพอการจดการ
และการน�าไปปรบประยกตใชตามบรบทของหนวยงานของตนเองซงจะชวยลดขอจ�ากดของการคนควา
และการเขาถงต�าราดานการพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสงในอดตทผานมาอยางไรกตาม
ในการจดท�าต�าราในครงนยงมขอจ�ากดหลายประการทงในเรองของเวลาและการคนควาซงจะไดน�าไป
พฒนาปรบปรงในการจดท�าในครงตอไป
ความส�าเรจในการจดท�าต�าราเลมนไดรบความรวมมออยางดยงจากผบงคบบญชาของคณะ
ผ จดท�า ตลอดจนผ ร วมงานทกทานของกองเวชศาสตรใตน�าและการบน กรมแพทยทหารเรอ
กองเวชศาสตรใตน�าและการบน โรงพยาบาลอาภากรเกยรตวงศ ฐานทพเรอสตหบ ศนยเวชศาสตร
ความดนบรรยากาศสง โรงพยาบาลสมเดจพระนางเจาสรกต และผ ร วมนพนธทกทานไดแก
นาวาโทหญงพไลลกษณพพธกลนาวาโทประวนญาณอภรกษนาวาตรสธรรมมแสงเรอโทสายรงสขตะกว
ในการจดท�าต�าราจนส�าเรจตามจดมงหมาย
นาวาโทประวนญาณอภรกษ
มถนายน2558
คำานยม
กรมแพทยทหารเรอก�าเนดมาเกอบจะครบ100ปในปพ.ศ.2559ถาพดถงกรมแพทยทหารเรอ
งานเวชศาสตรใตน�าเปนงานทจะตองคดถงกอนทงภายในกองทพเรอดวยกนเองและเหลาอนๆงานน
เปนเอกลกษณคกบกรมแพทยทหารเรอมานาน เปนงานสนบสนนภารกจของกองทพเรอ เปนงาน
ทสามารถชวยเหลอคนไขไดเปนจ�านวนมาก และเปนงานทเหลาทพอนไมม เรามการเรยนการสอน
หลกสตรพยาบาลเวชศาสตรใตน�ามานานจนลาสดถงรน 11 เปนทเดยวในประเทศไทยทมหลกสตรน
แตกอนตองอาศยต�าราจากตางประเทศและการสงตอความรเปนรนๆไปไมเคยมต�าราภาษาไทย
หนงสอการพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสงเลมนเปนเลมแรกทจะใชเปนคมอการ
สอนและอางองส�าหรบการพยาบาลดานเวชศาสตรความดนบรรยากาศสงกองเวชศาสตรใตน�าและ
การบนกรมแพทยทหารเรอตองขอบคณนาวาโทหญงพไลลกษณพพธกลนาวาโทประวนญาณอภรกษ
นาวาตรสธรรมมแสงและเรอโทสายรงสขตะกวทไดจดท�าหนงสอเลมนขนเพอใชเปนคมอในการ
เรยนการสอนหลกสตรพยาบาลเวชศาสตรใตน�า เปนเอกสารส�าหรบอางอง และใชเปนแนวทาง
ในการใหการพยาบาลผปวยทเขารบการรกษาดวยหองปรบแรงดนบรรยากาศสง หวงวาผอานคงได
ความร ไดใชประโยชน จากหนงสอเลมน เพอชวยเหลอใหผปวยไดรบผลดจากการรกษาพยาบาล
และมความปลอดภยจากการรกษามากยงขน
นาวาเอกดนยปานแดง
ผอ�านวยการกองเวชศาสตรใตน�าและการบน
กรมแพทยทหารเรอ
สารบญ
บทท 1 ประวตเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง 7
สธรรมมแสง
บทท 2 ฟสกสและสรรวทยาเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง 21
สธรรมมแสง
บทท 3 ขอบงชการบ�าบดดวยออกซเจนแรงดนสง 43
สธรรมมแสง
บทท 4 การจดการเกยวกบแผล 67
สายรงสขตะกว
บทท 5 การดแลผปวยทไดรบการบ�าบดดวยออกซเจนแรงดนสง 101
ประวนญาณอภรกษ
บทท 6 แนวทางการดแลผปวยและเจาหนาท 129
ในหองปรบแรงดนบรรยากาศสงชนดหลายหอง
ประวนญาณอภรกษ
บทท 7 การจดการผปวยวกฤตในหนวยเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง 143
ประวนญาณอภรกษ
บทท 8 การพยาบาลผปวยเดกทรบการบ�าบดดวยออกซเจนแรงดนสง 171
พไลลกษณพพธกล
บทท 9 การใหความรแกผปวย 177
สายรงสขตะกว
บทท 10 การปองกนและควบคมการตดเชอภายในหองปรบแรงดนบรรยากาศสง 193
ประวนญาณอภรกษ
บทท 11 หองปรบแรงดนบรรยากาศสง 201
ประวนญาณอภรกษ
บทท 12 ความสามารถผปฏบตงานงานดานเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง และการฝก 215
ประวนญาณอภรกษ
บทท 13 การจดการดานความปลอดภยหนวยเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง 227
ประวนญาณอภรกษ
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
ประวตเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง
บทท
ประวตความเปนมาของเวชศาสตรความดนบรรยากาศสงมความสมพนธเชอมโยงกบประวต
ความเปนมาของงานเวชศาสตรใตน�า(Underwatermedicine)จากขอมลในปค.ศ.1662พบวาแพทย
ซงเปนนกบวชชาวองกฤษชอ Henshaw ไดรเรมการใชความดนอากาศรกษาโรคปอด โดยสราง
Domiciliumซงเปนหองปดสนททสามารถเพมหรอลดความดนภายในไดเขาเชอวาสามารถรกษาโรค
เฉยบพลนดวยความดนทบรรยากาศทเพมขนและรกษาโรคเรอรงโดยใชความดนทลดลง
การเจบปวยทเกดจากการเปลยนแปลงความดนไดถกบนทก เมอปลายป ค.ศ.1600 โดย
นกฟสกสและเคมชอ RobertBoyle ทพบเกดฟองอากาศในลกตาของงชนด Viper เมอลดความดน
ในหองปรบแรงดนบรรยากาศสง
JosephPriestleyนกเคมชาวองกฤษไดศกษาพบกาซชนดหนงทมประโยชนตอชวตโดยกาซ
ชนดนผลตโดยพชทมสเขยวและสตวเปนผบรโภคกาซน ในปค.ศ. 1771 เขาบนทกวากาซดชนดนถก
ท�าใหเสยไปโดยการหายใจของสตวแตยงไมระบชอของกาซนอยางใด(ความจรงคอกาซออกซเจน)
ค.ศ.1845Trigerวศวกรเหมองแรชาวฝรงเศสไดอธบายวาอาการปวดขอในผทเปนโรคจาก
การเปลยนแปลงความดนสามารถทเลาลงไดดวยการใชเหลาไวนหรอคอนยคทาบรเวณภายนอก
และดม
ค.ศ.1878PaulBertนกสรรวทยาชาวฝรงเศสไดอธบายการเกดฟองอากาศ(bubble)ของ
กาซไนโตรเจนในโรคDecompressionsickness(DCS)เขาไดคนพบความสมพนธตางๆของกาซหลาย
ชนด เชนการเกดพษของออกซเจนตอระบบประสาท(CNSO2 toxicity) โดยเรยกผลทเกดนวาPaul
Bert effect เขาไดทดลองแสดงใหเหนการเกดพษของคารบอนไดออกไซดในสตวทดลอง ความ
เกยวพนระหวางCO2 กบการเกดพษของออกซเจนและเขาพบวาอากาศจะท�าใหงวงซม (Narcotic)
เมออยภายใตความดนบรรยากาศทเพมขนและในปเดยวกนเขาไดสรปวา โรคDCS เกดจากฟอง
ไนโตรเจนและสามารถท�าใหหายไดดวยการน�าผปวยกลบไปสความกดดนแลวคอยๆ ลดความกดดน
ลง(Recompression)
สธรรม มแสง
1
8
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
ประวตเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง
ระหวางปค.ศ.1869-1883คนงานทสรางสะพานBrooklynจ�านวนนบรอยตองทกขทรมาน
กบอาการปวดจนเดนหลงงอ (Bend) จากภาวะทเรยกวาโรคเคซอง (Caissondisease)หรอเบนด
(Bends)
กลางศตวรรษท19ในยโรปมการใชหองปรบแรงดนบรรยากาศสงทเรยกวาChamberSpa
ส�าหรบใหบรการผปวยแตพบวาท�าใหผเขารบการบ�าบดเกดอาการปวดขอ,มฟองอากาศเกดขนในหลอดเลอด,
เกดเพลงไหมในหองปรบฯและหายใจอากาศทมไฮโดรคารบอนเจอปนจากอากาศทอดจากเครองอดอากาศ
JohnScottHaldaneซงเปนนายทหารเรอชาวองกฤษและเพอนรวมงานไดพบหนทางในการ
ลดความเสยงการเกดโรคDCS ในนกด�าน�า ในป ค.ศ. 1908 เขาไดตพมพตารางการลดความกดท
ประยกตจากกองทพเรอสหรฐฯและกองทพเรอองกฤษทใชในนกด�าน�าซงมความปลอดภยมากขนและ
ไดววฒนาการจนน�ามาใชประโยชนถงปจจบน
ป ค.ศ.1928Cunningham ไดสรางหองปรบแรงดนบรรยากาศสงรปทรงกลมเรยกวาSteel
ballhospitalมขนาดเสนผาศนยกลาง64ฟตประกอบดวย5ชนทเมองคลฟแลนดประเทศสหรฐฯ
ภายในประกอบดวยหองพกสวนส�าหรบการรกษาหองเปยโนและความสะดวกสบายตางๆมหองสบ
บหรในชนบนสด และในปเดยวกน โรงเรยนแพทยฮาวารด กไดหองปรบแรงดนบรรยากาศสงส�าหรบ
ใชศกษาทดลองอกดวย
ปค.ศ.1934นายทหารเรอชาวอเมรกาDr.AlbertR.Behnkeไดรายงานถงคารบอนไดออกไซด
มผลตอการเกดออกซเจนเปนพษ(O2toxicity)และการเมาไนโตรเจน(N
2narcosis)เขาพบวาไนโตรเจน
เปนสวนประกอบของอากาศทท�าใหเกดภาวะมนเมาเมออยภายใตความดนบรรยากาศในปค.ศ.1937
เขาไดประยกตการใชO2ในการลดความกดส�าหรบการรกษาโรคDCS
ปค.ศ.1937YarboroughไดวเคราะหขอมลของHaldaneและสรปวาเนอเยอตางๆมระยะ
เวลาในการคายไนโตรเจนไมเทากนจงไดศกษาวจยเพมเตมและไดก�าหนดตารางการลดความ
กดของกองทพเรอสหรฐฯ(US.Navytable)ซงน�ามาใชจนปจจบน
ในปค.ศ.1930Dr.EdgarEndสงเกตวามาทลงไปท�างานในอโมงคทมความลกเปนระยะเวลา
นานๆไดตายลงเมอน�าขนจากอโมงคเขาอธบายวาเกดจากภาวะอมตว(Saturated)ภายใตความดน
และคาดวามาอาจจะไมตายถาคอยๆ น�าขนจากอโมงค เขาไดทดลองโดยลงไปอยในอโมงคลก
100 ฟตนาน27ชวโมง แลวคอยๆลดความดนโดยใชเวลาขนจากอโมงค 5 ชวโมงผลปรากฎวา
Dr.EdgarEndมอาการปกตแตเพอนเกดอาการของDCSเขาอธบายวาสามารถใชออกซเจนบรรเทา
อาการไดซงBehnkeกไดสนบสนนใหผท�างานในอโมงคมการลดความกดอกดวย
ในระยะแรกๆการใชหองปรบแรงดนบรรยากาศสงมกใชอากาศอดยงไมมการน�าออกซเจนมา
ใชจนป ค.ศ.1955Churchill-Davidson เปนผรเรมน�าออกซเจนแรงดนสงมาใชในผปวยทไดรบรงส
รกษาเขาใชความกดดนท4บรรยากาศและดมยาสลบผปวยเพอปองกนภาวะชกจากออกซเจนเปนพษ
9
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
สธรรม มแสง
ปค.ศ.1955ทเมองอมสเตอรดมประเทศเนเธอรแลนดDr.IteBoeremaไดทดลองดดเลอด
ของหมออกแลวใสสารละลายแทน โดยหมสามารถมชวตอยไดเมอใชออกซเจนภายใตความดน
บรรยากาศสงจากเหตการณดงกลาวเขาไดน�าการใชออกซเจนภายใตความดนบรรยากาศสงมาใชใน
ผปวยผาตดหวใจทตองใชระยะเวลานานๆซงชวยลดการเสยชวตจากการไหลเวยนเลอดลมเหลวความส�าเรจ
ครงนBoeremaไดสรางหองผาตดไวในหองปรบแรงดนบรรยากาศสงทมหาวทยาลยอมสเตอรดม
ป ค.ศ.1961Dr.W.H. Brummelkamp แหงมหาวทยาลยอมสเตอรดม ไดตพมพผลของ
ออกซเจนแรงดนสงชวยยบยงการเจรญของแบคทเรยชนดไมใชอากาศจลนทรยสามารถมชวตอยได
ดวยออกซเจนจ�านวนนอยๆหรอไมมเชนกลมGasgangreneกลางศตวรรษท20หองปรบแรงดน
บรรยากาศสงสวนใหญใชอากาศอดเพอรกษาโรคจากการด�าน�าตอมาจงไดน�าออกซเจนมาใชภายใต
แรงดนบรรยากาศสง จากการศกษาพบวาการรกษาดวยวธนสามารถบ�าบดภาวะเจบปวยไดหลาย
ประการ จนไดกอก�าเนดสมาคมเวชศาสตรใตทะเล (UnderseaMedical Society:UMS) ขนในป
ค.ศ.1972 และตามดวยคณะกรรมการศกษา การบ�าบดดวยออกซเจนแรงดนสงในป ค.ศ. 1976
ภายใตขอแนะน�าและขอก�าหนดของคณะกรรมการUMSมหนาทใหค�าแนะน�าและยอมรบการบ�าบด
ดวยออกซเจนแรงดนสงมาใชประโยชนทางการแพทยตางๆดวยขอมลการศกษาวจยทดลองทเปน
วทยาศาสตร
ประวตการรกษาพยาบาลดานเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง
ในอดตบทบาทของพยาบาลในการใชหองปรบแรงดนบรรยากาศสงยงไมเดนชดมากนก
มกเปนแคเพยงทมงานของแพทยเฉพาะทางทใช เวชศาสตรความดนบรรยากาศสง รวมรกษาในโรค
ตางๆเชนศลยกรรมวสญญกรรมเรมมาเดนชดและมบทบาทมากในกลางทศวรรษท20ทมการใหการ
ดแลผปวยระหวางการบ�าบดดวยออกซเจนแรงดนสง ปจจบนมพยาบาลเฉพาะทางดาน เวชศาสตร
ความดนบรรยากาศสงทมผลงานการศกษาวจยการศกษาอบรมเปนผน�าดานการบกเบกทส�าคญของ
วงการตลอดระยะเวลา50ปทผานมา
Henshawแพทยและบาทหลวงชาวองกฤษเปนผรเรมใชความดนบรรยากาศสงบ�าบดโรคในป
ค.ศ.1662ดวยการใชหองปดสนททสามารถอดอากาศเขาไปไดเรยกวาDomiciliumแมไมมขอมลทาง
วทยาศาสตรยนยนถงวธการของเขาแตHenshawมความเชอวาภายใตสภาวะดงกลาวผเขาบ�าบดจะ
ไดรบประโยชนในการรกษาอาการเจบปวยเฉยบพลนจากความดนทเพมขนท�าใหการปวยอาการดขน
หายใจไดคลองขนและมประโยชนอยางมากตอปอดจากแนวความคดนท�าใหJunodแพทยชาวฝรงเศส
ไดออกแบบหองปรบแรงดนบรรยากาศสงรปทรงรขนในปค.ศ.1834ภายใตมาตรฐานของอปกรณทน
แรงดนประกอบดวยโลหะทองแดงทสามารถทนตอความดนไดถง 4 บรรยากาศ (ATA) มอปกรณ
ประกอบการใชงานหลายอยาง ใชอากาศจากเครองอดอากาศและเมอมการคนพบวากาซออกซเจน
สามารถแยกออกเปนรปทงของเหลวและกาซไดถกน�ามาใชหายใจเพอบ�าบดในหองปรบแรงดน
บรรยากาศสงแตไมมความชดเจนมากนกJunodไดใชหองปรบแรงดนบรรยากาศสงโดยเขาใจวาการ
10
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
ประวตเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง
หายใจดวยอากาศภายใตสภาวะแวดลอมทมความดนสามารถเพมperfusionของเนอเยอไดซงความ
จรงเมอเพมความดนยอยของออกซเจนตามกฎของHenrylawทบอกวาการละลายของแกสในของเหลว
จะเพมมากขนเมอมความดนเพมขนแตJunodกไมไดผลสรปจากการใชประโยชนทชดเจนมากนก
ผลทไดรบจากการเขาบ�าบดยงไมปรากฏแนชดทงในระยะสนและหลงจากเขาบ�าบดดเหมอน
วาการเขาหองปรบแรงดนบรรยากาศสงจะเหมอนกบการใชสปาแบบหนง แตกไดรบความนยมไป
ทวยโรปการใชหองปรบแรงดนบรรยากาศสงจ�าเปนตองใชเจาหนาทเทคนคในการดแลระบบและม
แพทยเปนผรกษา ในระยะนพยาบาลไมไดมบทบาทในการดแลผเขารบการบ�าบดเพยงแตมสวนรวม
ในการจดเตรยมผปวยเทานน
ในครสตศตวรรษท19การใชหองปรบแรงดนบรรยากาศสงมขนอยางแพรหลายเพอใชบ�าบด
ภาวะเจบปวยตางๆทหลากหลายและไมจ�าเพาะเจาะจงแตดเหมอนวาจะไมไดประโยชนจากการบ�าบด
มากนกการทบทวนขอมลตางๆ เชงประจกษทมเหตผลทางวทยาศาสตรดเหมอนจะไมมประโยชนท
ชดเจนกอนครสตศตวรรษท 20Boyle ไดมการคนพบความสมพนธของกาซวาความดนแปรผนกบ
ปรมาตรไดอธบายกลไกการเกดฟองอากาศในหลอดเลอดและใชทฤษฎนรกษาผปวยจากโรคน�าหนบ
(DCS) ดวยการใหกลบไปอยภายใตความกดดนทฤษฎและวธการของ Boyle ไดถกน�ามาใชใน
นกด�าน�าของกองทพเรอสหรฐอเมรกาโดยเรยกวธนวาRecompressionและเรยกแพทยผดแลรกษา
ดวยหองปรบแรงดนบรรยากาศสงนวาIrondoctorจนไดพฒนาเปนการรกษาหลกของผปวยDCSใน
เวลาตอมาภายใตความรบผดชอบของดแลของแพทยเวชศาสตรใตน�าและเจาหนาทเวชศาสตรใตน�า
หองปรบแรงดนบรรยากาศสงไดถกใชอยางแพรหลายในเมองแคนซส ระหวางป ค.ศ. 1920
โดยDr.Cunninghamใชรกษาไขหวดใหญทระบาดหนกในชวงสงครามโลกครงท1เขาพบวาไดผลด
ในผปวยทมภาวะCyanosisและComaแตมความผดพลาดเกดขนระหวางการรกษาภายใตแรงดน
เมอเครองมอของเขาสญเสยแรงดนท�าใหผปวยเสยชวตเขายงพยายามคนหาประโยชนการใชหองปรบ
แรงดนบรรยากาศสงในการรกษาโรคตางๆ ในขณะทการแพทยสมยใหมยอมรบใหใชหองปรบแรงดน
บรรยากาศสงรกษาโรคDCSปค.ศ.1928 ทเมองคลฟแลนดเขาไดสรางหองปรบแรงดนบรรยากาศสง
ขนาดใหญทมเสนผาศนยกลาง64ฟตสง5ชนแตละชนม12เตยงพรอมสงอ�านวยความสะดวกคลาย
โรงแรมเพอใชรกษาโรคทหลากหลายแตถกสอบสวนโดยสมาคมแพทยอเมรกนเกยวกบประสทธผลท
เชอถอไดทางการแพทยทเขาท�าและเขากไมสามารถแกตางไดจงถกระงบการด�าเนนการใชบ�าบดทไมม
ผลยนยนตอไป
ในปค.ศ.1930วงการด�าน�าเชงพาณชยไดรวมกบวศวกรภาคพลเรอนด�าเนนการพฒนาหอง
ปรบแรงดนบรรยากาศสงเพอน�ามาใชในงานด�าน�าอยางมประสทธภาพจนถงครสตศตวรรษท 20
ในหวงระหวางปค.ศ.1950การน�าหองปรบแรงดนบรรยากาศสงมาใชประโยชนทงสถานทด�าน�าและ
ในสถานพยาบาลยงไมมพยาบาลเขาไปเกยวของดวย ใชทหารหรอพลเรอนทางการด�าน�าเพอดแล
ผปวยเจบเทานน
11
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
สธรรม มแสง
จนกระทงDr.Boeremaแพทยชาวฮอลแลนดไดคนพบและตพมพการน�าเวชศาสตรความดน
บรรยากาศสงมาใชตามทฤษฎLifewithoutbloodโดยท�าการผาตดผปวยโรคหวใจในหองปรบแรงดน
บรรยากาศสงเพอแกปญหา Ischemic รวมกบการท�าใหอณหภมรางกายลดลง แตไดผลไมเปนท
นาพอใจนกจนเขาไดทดลองน�าเลอดหมออกจนหมดแลวใชสารน�าเขาไปทดแทนโดยใหหมอยภายใต
แรงดน3ATAและใหO2100%หมสามารถมชวตอยไดตามปกตเพราะออกซเจนทละลายในพลาสมา
สามารถสงออกซเจนใหเนอเยอของรางกายสามารถคงmetabolismตอไปไดDr.Boeremaและทมงาน
จงไดท�าการผาตดหวใจแบบเปดภายใตความดนบรรยากาศสงทสามารถยดระยะเวลาการเกดภาวะ
Ischemicและประสบผลส�าเรจในการผาตดมากขนการคนพบในครงนท�าใหวงการแพทยยกยองให
เขาเปนบดาแหงการแพทยดานเวชศาสตรความดนบรรยากาศสงสมยใหม
บทบาทของพยาบาลดานเวชศาสตรความดนบรรยากาศสงไดเรมขนหลงจากค.ศ.1950
ในฐานะผจดเตรยมผปวยผาตดหวใจในหองปรบแรงดนบรรยากาศสงการดแลผพกฟนหลงผาตดหวใจ
และดแลผปวยวกฤตหวใจ ไดมการฝกอบรมพยาบาลใหมความรดานเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง
อยางปลอดภยหองผาตดหวใจในหองปรบแรงดนบรรยากาศสงมขนาดใหญพอส�าหรบการตดตงเครอง
มอและทมงานหองผาตดหลงจากนนในปค.ศ.1959ผรวมงานของDr.BoeremaชอW.H.Brummelkamp
ไดคนพบวาHyperbaric oxygenสามารถยบยงแบคทเรยกลมAnaerobeจงไดน�ามาใชกบผปวย
ตดเชอทหมดหวง เชน แกสแกงกรน ในการถกตดแขนขาการบ�าบดดวยออกซเจนแรงดนสงสามารถ
ลดการตดเชอและถกตดอวยวะลงไดจากการศกษาและตรวจทางหองปฏบตการพบวาลดการเกดพษ
ตอระบบไหลเวยน(Systemictoxicity)จากการรกษาดวยหองปรบแรงดนบรรยากาศสงทไดประโยชน
กวางขวางนท�าใหมความตองการพยาบาลเขารวมทมการบ�าบดดวยออกซเจนแรงดนสง เพมมากขน
แตไมไดเขาไปอยภายในหองปรบแรงดนบรรยากาศสงกบผปวยจงท�าใหเกดแนวคดทจะฝกอบรม
พยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสงขน(HyperbaricNurse)เพอใชดแลผปวยในระหวางการ
บ�าบดดวยออกซเจนแรงดนสง
ในหวงปค.ศ.1960หองปรบแรงดนบรรยากาศสงขนาดใหญไดถกสรางขนโดยมหองผาตดไว
ภายในส�าหรบไวผาตดหวใจท�าSkingraft-flapรกษาแผลรกษาผทไดรบพษจากCOภาวะขาดเลอด
และแผลไหมจากความรอนมการรายงานขอมลเชงประจกษมากขนและไดมการจดตงสมาคม
UnderseaMedical Society (UMS) ขนในป ค.ศ. 1967 ตอมาไดเปลยนเปน Undersea and
HyperbaricMedicalSociety:UHMSในปค.ศ.1986จนถงในปจจบนโดยมหนาทใหค�าแนะน�ายอมรบ
ผลการใชการบ�าบดดวยออกซเจนแรงดนสงรกษาภาวะตางๆทมขอมลเชงประจกษและเปนวทยาศาสตร
ในปค.ศ.1964วารสารแพทยในประเทศแคนาดาไดรายงานความปลอดภยของพยาบาลผเขา
ไปท�าหนาทดแลผปวยในหองปรบแรงดนบรรยากาศสงของRoyal Victoria hospital เมองมอนทรล
วามความเสยงตอการเกดโรคDecompression sickness:DCSหากมการเขาไปปฏบตงานภายใต
ความดนมากกวา 2บรรยากาศ (ATA) และไดมการตรวจสอบสมรรถภาพของปอดส�าหรบนกด�าน�า
หรอผท�างานภายใตความดนบรรยากาศกอนการเขาท�างาน
12
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
ประวตเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง
ในป ค.ศ.1969LedinghamและDavidson ไดมการตพมพในBritishmedical Journal
วาการทพยาบาลเขาไปท�างานภายใตความดนบรรยากาศสง อาจสงผลตอสขภาพและไดมการตรวจ
กระดกดวยรงสเพอพสจนวาผปฏบตงานในหองปรบแรงดนบรรยากาศสงมผลกระทบตอกระดกหรอไม
ในปเดยวกนTonybishopพยาบาลในราชนาวออสเตรเลยไดเขาไปปฏบตงานดแลผปวยด�าน�าในหอง
ปรบแรงดนบรรยากาศสงทโรงพยาบาลจากประสบการณท�าใหเธอเปนผรเรมใหมการจดหลกสตรการ
ดแลผปวยในหองปรบแรงดนบรรยากาศสงในราชนาวออสเตรเลยและไดมการจดตงสมาคมเจาหนาท
เทคนคและพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง (Hyperbaric Technician and Nurse
Association:HTNA)เธอไดรบกลาวขานวาเปนพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสงคนแรกของ
ออสเตรเลย
ตอมาไดจดใหมพยาบาลดแลผปวยทเขารกษาในหองปรบแรงดนบรรยากาศสงชนดหนงหอง
(Acrylicmonoplace)พฒนาสการฝกอบรมพยาบาลดแลผปวยในหองปรบแรงดนบรรยากาศสงชนด
หลายหอง(Multiplacechamber)แตยงไมไดพฒนาเทคโนโลยอนๆเชนระบบอดอากาศระบบดบเพลง
ถงเกบอากาศเปนตนการด�าเนนการศกษาอบรมผดแลในหองปรบแรงดนบรรยากาศสงไดพฒนาและ
เพมประสทธภาพมากขนภาคเอกชนกไดมการจดหาหองปรบแรงดนบรรยากาศสงไวใชงานมากขน
ความตองการพยาบาลผดแลในระบบหองปรบแรงดนบรรยากาศสงกมมากขนมพยาบาลชาวอเมรกน
ทานหนงทไดรบการกลาวถงคอAliceLeVeilleGaulเธอท�างานในกองทพเรอสหรฐฯไดเขารวมทมจด
ตงการฝกอบรมเวชศาสตรความดนบรรยากาศสงในLongbeachNavalShipyardแคลฟอรเนยโดย
ใชพลเปลเปนผควบคมดแลเครองหองปรบแรงดนบรรยากาศสงและโรคจากการด�าน�าภายใตการก�ากบ
ดแลของDr.GeorgeB.HartการบรหารจดการดแลหองปรบแรงดนบรรยากาศสงของAliceไดรบความ
นยมแพรหลายในโรงพยาบาล ในเวลาไมนานเธอไดจดระบบโรงพยาบาลLongBeachMemorial
ในดานการใชหองปรบแรงดนบรรยากาศสงชนดหนงหองจนเปนแบบแผนการจดการฝกอบรมมาตงแต
ปลายค.ศ.1970
DianaNorkool เปนพยาบาลผไดรบการฝกอบรมดานเวชศาสตรความดนบรรยากาศสงม
ความส�าคญในฐานะเปนผบกเบกดานปฏบตการดแลผปวยวกฤตหลงจากไดมการตดตงหองปรบแรง
ดนบรรยากาศสงทMasonMedicalcenterในSeattleในปค.ศ.1970เธอไดศกษาสรรวทยาเกยว
กบการด�าน�าไดศกษาทดลองเพอพสจนขอสงสยตางๆและไดสมครเขารวมทมวจยจนไดตพมพงาน
วจยดานHyperbaricmedicineเรองCOPoisoningการบาดเจบของเนอเยอจากผลกระทบของรงส
รกษาตลอดจนการจดการกบภาวะวกฤตทงผใหญและเดกภายใตแรงดนบรรยากาศสงการทดลองใช
การบ�าบดดวยออกซเจนแรงดนสงกบแผลไหมในหนและอนๆอกหลายเรอง
หลงจากสมาคมเวชศาสตรใตทะเลและความดนบรรยากาศสง(UHMS)ประเทศสหรฐฯไดถก
เปดตวก�าหนดภาระหนาทและแนะน�ามวลสมาชกทางการแพทยนกเทคนคการแพทยดานเวชศาสตร
ใตน�าและความดนบรรยากาศสงพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสงกไดเขาเปนสมาชกและ
มบทบาทในการก�าหนดทศทางของสมาคมใหพฒนาเขมแขงมากขนDiannaDe-JesusและValerie
13
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
สธรรม มแสง
MessinaพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสงแหงโรงพยาบาลLongBeachMemorialไดเขา
รวมสมมนากบสมาคมUHMS ในป ค.ศ. 1985พรอมกบพยาบาลสาขาอนๆ และไดรวมกนจดตง
สมาคมพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง (BaromedicalNursingAssociation:BNA)ซง
เปนสมาคมทมความเชยวชาญในสาขาพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสงสามารถเชอมโยง
กบสาขาการแพทยและดแลสขภาพอนๆBNAไดก�าหนดมาตรฐานตางๆของระบบก�าหนดการศกษา
อบรมพยาบาลทเกยวของตลอดจนการศกษาวจยDianeเปนนายกสมาคมBNAคนแรกในปค.ศ.
1988มสมาชกรวม176คนในระหวางปทด�ารงต�าแหนงDianeNorkoolประสบความส�าเรจในการ
ผลกดนการศกษาทางเวชศาสตรความดนบรรยากาศสงและประสานความรวมมอกบUHMS ใหการ
น�าเสนอทางวชาการ เธอเปนผน�าทเขมแขงในสมาคมBNAและไดเขยนมาตรฐานความรลงในต�ารา
เวชศาสตรความดนบรรยากาศสงของDr.Kindwallในปค.ศ.1996เธอไดรบการเสนอใหไดรบรางวล
อนทรงเกยรตจากBNAและมสวนในการพฒนาดานHyperbaricNursing เปนอยางมากจนเปนท
ยอมรบแตเสยชวตลงในวยเพยง56ปเทานน
BNAเปนผก�าหนดแนวทางการจดหลกสตรดานHyperbaricNursingในปค.ศ.1995และ
จดหลกสตรประกาศนยบตรCertifiedHyperbaricRegisteredNurse:CHRNตลอดทงหลกสตร
AdvancedCHRN:ACHRNส�าหรบผเชยวชาญตลอดทงรบผดชอบงานศกษาวจยและCHRN-Cส�าหรบ
พยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสงทางคลนกในระดบMaster’sdegreeและมประสบการณ
ดานเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง ไมนอยกวา 5ปขนไป ในไมกปมานไดมการจดท�าหลกสตร
BNACBส�าหรบพยาบาลผมความเชยวชาญทางเวชศาสตรความดนและการดแลแผลพยาธสรรวทยา
ตลอดทงบรหารงานดานน
ในปลายปค.ศ.1990UHMS ไดจดโปรแกรมการศกษา40ชวโมงดานเวชศาสตรความดน
บรรยากาศสงไดเพมเตมเนอหาดานการตรวจสอบอะครลคซงเปนวสดสวนประกอบของหองปรบแรง
ดนสงชนดหนงหองการจดการความปลอดภยสขภาพกบการด�าน�าและการดแลแผลมการรวมมอกน
ระหวางโรงพยาบาลกบภาคเอกชนในการพฒนาการจดการและองคความรดานเวชศาสตรความดน
บรรยากาศสงมากขนนบเปนโอกาสทดของพยาบาลทจะพฒนาความรความช�านาญการน�าเสนอผล
งานหรอเขาศกษาอบรมใหมความเชยวชาญดานน เพอเปนทมงานทดดานเวชศาสตรความดน
บรรยากาศสง
ในปค.ศ.2010UHMSไดจดทมส�ารวจหนวยงานทมหองปรบแรงดนบรรยากาศสงเพอสราง
มาตรฐานและความถกตองของระบบหองปรบฯ ทมงานประกอบไปดวย แพทย พยาบาล และ
ชางเทคนคทผานการอบรมและมประกาศนยบตรเขาตรวจสอบหนวยงานหองปรบฯทรองขอตอมา
UHMS ไดท�าขอตกลงกบหนวยก�ากบมาตรฐาน (JointCommission) เปนผตรวจสอบและออกใบ
รบรองมาตรฐานหองปรบฯเพอคณภาพความปลอดภย
14
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
ประวตเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง
ในชวงตนปค.ศ.1980ในองคกรDAN(DiveAlertNetwork)ซงเปนองคกรไมแสวงผลก�าไรทม
ภารกจดานความปลอดภยในการด�าน�าการศกษาอบรมการวจยมพยาบาลCHRNจากมหาวทยาลย
DukeทลาออกไปอยปฏบตงานกบDAN2คนคอChrisWachholzและJoelDovenbargerไดรวม
กนจดการระบบหองปรบแรงดนบรรยากาศสงเพอสนบสนนการปวยเจบจากการด�าน�า ไดใหความร
ตางๆแกนกด�าน�าตลอดจนจดพมพสอความรตางๆจ�านวนมากสรางเครอขายของDANใหเขมแขง
ระดบโลกไมวาการสนบสนนตางๆการล�าเลยงสงตอการจดการกบภาวะฉกเฉนจากการด�าน�าHotline
การสอสารจนเปนระบบทเขมแขงและมชอเสยง
ในออสเตรเลย ไดมการจดตงสมาคมHyperbaric Technician andNurseAssociation:
HTNAขนในปค.ศ.1992โดยมสมาชกไมมากนกจากหนวยงานทมหองปรบแรงดนบรรยากาศสงขนาด
ใหญเพยงไมกคนเปนแพทยและพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสงจากออสเตรเลยและ
นวซแลนดระยะหลงไดมการเผยแพรองคความรการจดหลกสตรตางๆมากขนมการจดหาหองปรบฯ
ชนดMonoplaceจ�านวนมากขนในประเทศตลอดทงมสมาชกHTNAมากขนไดมการจดสมมนารวม
กนทงออสเตรเลยและนวซแลนดตอมาหลงจากสมาชกBNAคนส�าคญผกอตงHTNA คอChristy
Pirone ผเคยไดรบรางวลจากBNA ไดมาท�างานในโรงพยาบาลRoyal AdelaideHyperbaric
Medicineในฐานะผบรหารการพยาบาลไดด�าเนนการศกษาเกยวกบการเฝาตดตามการเกดอบตการณ
ในหนวยงานหองปรบแรงดนบรรยากาศสง เธอไดรายงานเหตการณตางๆ รวมทงเผยแพรโดยแปลต
พมพเปน5ภาษากวา20ประเทศหลงจากนนกลมการพยาบาลโรงพยาบาลอะดเลดกไดด�าเนนการให
มการศกษาวจยในการศกษาปรญญาโททางการพยาบาลเกยวกบเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง
เชนภาวะเสยงของผปฏบตงานในหองปรบบรรยากาศตอการเปนโรคDCSจากการทพยาบาลผดแล
ภายในหองปรบแรงดนบรรยากาศสงหายใจดวยอากาศธรรมดาและความเสยงตอการเกดออกซเจน
เปนพษตอระบบประสาทหากพยาบาลหายใจดวยออกซเจนภายในหองปรบแรงดนบรรยากาศสงขณะ
เขาดแลจงไดน�าประเดนเหลานมาพฒนาฝกอบรมผปฏบตงานในหองปรบแรงดนบรรยากาศสงใหมความ
ปลอดภยตอไปนอกจากนพยาบาลยงมสวนรวมและเปนทมงานส�าคญในการศกษาวจยถงผลประโยชน
ของการบ�าบดดวยออกซเจนแรงดนสงตอการน�ามาใชรกษาโรคตางๆ เชน แผลหายยาก พษจาก
กาซคารบอนมอนอกไซด, TraumaticBrain Injury เปนตนนบไดวาพยาบาลเวชศาสตรความดน
บรรยากาศสงมบทบาทส�าคญมาตงแตยคแรกๆสมยDr.Boeremaจนถงปจจบนมผลงานการศกษา
วจยแลวกวา1,000ฉบบ
ในปค.ศ.2002ต�าราการพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสงเลมแรกไดถกตพมพขน
จากการรวมมอของValerieLarson-LohrและHelenNorvellกบอก26ผจดท�ามเนอหาเกยวกบ
มาตรฐานการดแลตางๆ การจดการกบผปวยวกฤตความปลอดภยของผปวยการบนทกการศกษา
ตอเนองกฎระเบยบขอก�าหนดตางๆตลอดทงการวจยทางการพยาบาลดานHBOและในปค.ศ.2006
DeborahShefieldพยาบาลเวชปฏบตจากแอนโตนโอรวมกบสามRobซงเปนTechnicianไดจดท�า
เอกสารคมอการทดสอบเพอใหประกาศนยบตรดานชางเทคนคและพยาบาลวชาชพดานหองปรบแรง
15
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
สธรรม มแสง
ดนบรรยากาศสง (CHT,CHRN) ใชชอวาCertificationExamPracticeBookซงมประโยชนดาน
มาตรฐานการฝกอบรมอยางมาก
ปจจบนUHMSไดจดหาทนจ�านวนมากเพอสงเสรมใหพยาบาลและTechnicianไดมโอกาส
น�าเสนอบทความวชาการ การศกษาทดลองหรอการเขารวมประชมสมมนา (Scientificmeeting)
พยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสงควรมองคความรอนๆเพมเตมเชนการดแลแผลตดเชอเรอรง
การดแลผปวยวกฤต ในหนวยงานเวชศาสตรความดนบรรยากาศสงพยาบาลเวชศาสตรความดน
บรรยากาศสงไดเขามามบทบาทและพฒนาการจดการดแลผปวยในระบบตลอดทงเครองมอใหม
มาตรฐานมากขนปจจบนมหองปรบแรงดนบรรยากาศสงทงชนดMultiplaceและMonoplaceทวโลก
มากกวา1,000เครองเฉพาะในอเมรกามMonoplaceมากถง200เครองในป1997UHMSไดมอบ
รางวลผสรางสรรคดานการจดการความปลอดภยดเดนมพยาบาลเขารวมรบรางวลถง 3 ราย คอ
ChristyPirone,TerryBeardและStacyHandley
เพอใหงายตอการเผยแพรความร พยาบาลไดมสวนในการจดระบบสอสารทงการตพมพ
การท�าเวบไซตwww.MedEdOnline.orgเพอใหไดศกษาเรยนรตอเนองการจดท�าคมอตางๆอยางมากมาย
การเปนคณะกรรมการAccredit ของUHMSพยาบาลทไดรบคดเลอกเปนผบรหารของUHMS
ในปค.ศ.2010คอStacyHandleyศาสตรทางดานเวชศาสตรความดนบรรยากาศสงยงคงตองไดรบ
การพฒนาเพอใหไดรบการยอมรบทกวางขวาง มความชดเจนและมประโยชนตอสงคมอยางแทจรง
พยาบาลซงเปนผปฏบตงานและผรบผดชอบในระบบสวนใหญยงเปนความทาทายอยางยงการศกษา
คนควาทดลองบนพนฐานทางวทยาศาสตรเฉกเชนการคนพบเหมอนในอดตทผานมาในงานเวชศาสตร
ความดนบรรยากาศสงเพอใหเกดคณคาอยางแทจรงตอไป
ความเปนมาของเวชศาสตรความดนบรรยากาศสงและเวชศาสตรใตน�าในประเทศไทย
เวชศาสตรใตน�าในประเทศไทยสนนษฐานวานาจะเรมขนประมาณพ.ศ. 2481ซงเปนหวง
เวลาทกองทพเรอมการขนประจ�าการเรอด�าน�าเปนครงแรกและมการอางในบนทกวา กองทพเรอได
สงแพทยไปศกษาและดงานดานเวชศาสตรเรอด�าน�าทประเทศญปนแตไมพบหลกฐานเอกสารยนยน
แนชด
เวชศาสตรใตน�าในระยะแรกมความส�าคญกบผปฏบตการใตน�าของกองทพเรอเปนอยางมาก
ในระยะกอนพ.ศ.2500(ไมมหลกฐานการระบเวลาทแนนอน)มการปฏบตการใตน�าของแผนกประดา
น�ากองทนระเบดกรมสรรพาวธทหารเรอ(กองประดาน�าและถอดท�าลายอมภณฑกรมสรรพาวธทหาร
เรอ ในปจจบน)มการด�าน�าแบบรบอากาศจากผวน�าโดยใชเครองอดอากาศแบบคนโยกประมาณป
พ.ศ.2500-2503กองทพเรอไดสงนายทหารเรอ4นายไปศกษาวชาการด�าน�าทเกาะกวมกองทพเรอ
สหรฐอเมรกาและในเวลาตอมาไดเปดหลกสตรการประดาน�า(สมยใหม)ขนเปนครงแรกในพ.ศ.2503
16
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
ประวตเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง
มาจนถงปจจบนสนนษฐานวากรมสรรพาวธทหารเรอเปนหนวยงานแรกทมหองปรบแรงดนบรรยากาศ
สงในประเทศไทยเปนชนดบรรจได1คนแตไมทราบทมาอาจเปนความชวยเหลอจากทางสหรฐอเมรกา
ไมพบบนทกหรอเอกสารหลกฐานใชงานในการรกษาผปวยโรคทเกดจากการด�าน�าในเวลานน
ชวงเวลาใกลเคยงกน ไดถอก�าเนดจากการฝกลบสดยอดใหกบนกท�าลายใตน�าจโจม(มนษยกบ)
ร นแรกของไทย ประมาณปลายป พ.ศ. 2495 ทท�าการฝกโดยนกท�าลายใตน�าของกองทพเรอ
สหรฐอเมรกาณ เกาะลกลบแหงหนง (คาดวาเปนเกาะกวม)หลงการฝกส�าเรจไดกลบมาปฏบตงาน
พรอมกบจดตงหมวดท�าลายใตน�า(หนวยสงครามพเศษทางเรอในปจจบน)และครเหลานไดท�าการฝก
นกท�าลายใตน�าเรอยมาจากเดมใชเรอหลวงทาจนเปนทฝกสอนยายไปฝกทเกาะพระแทนจนถงปจจบน
การฝกและการปฏบตงานจรงในระยะแรกยงไมมแพทยหรอพยาบาลเวชศาสตรใตน�าสนบสนนจงอาศย
นกท�าลายใตน�าจโจมทจบหลกสตรจาพยาบาลของกรมแพทยทหารเรอมาเปนทงครฝกและเจาหนาท
พยาบาลสนบสนนการฝกหรอทเรยก “ครกบพยาบาล” รวมกบแพทยและพยาบาลจากโรงพยาบาล
อาภากรเกยรตวงศ ตอมามแพทยและพยาบาลทจบหลกสตรเวชศาสตรใตน�ามาใหการสนบสนนการ
ฝกทหมวดท�าลายใตน�าฯมหองปรบบรรยากาศชนดบรรจได1คนซงคาดวาไดรบจากความชวยเหลอ
จากทางสหรฐอเมรกาเชนกนซงไดใชในการรกษาผปวยทเกดโรคจากการด�าน�าและมการรายงานบนทก
เปนหลกฐานการรกษาเปนครงแรกโดยนาวาโทนายแพทยมนสไวอาษา(ยศขณะนน)
เวชศาสตรใตน�าในประเทศไทยจากบนทกหลกฐานทางเอกสารเรมจากการไปดงานเวชศาสตร
ใตน�าทกองทพเรอสหรฐฯมลรฐฮาวายประเทศสหรฐอเมรกาของนายแพทยใหญทหารเรอพลเรอตร
นายแพทย สนท โปษะกฤษณะ (ยศขณะนน) ทานมความหวงใยผปฏบตงานใตน�าของกองทพเรอ
นกท�าลายใตน�าและนกประดาน�าของกองทพเรอเปนอยางมากไดใหค�าแนะน�ากบผบงคบบญชาตลอด
จนไดเขยนบทความทางเวชศาสตรใตน�าเปนครงแรก ลงในขาวสารแพทยนาวตงแตฉบบแรกๆ
เมอพ.ศ. 2503ตอมาทางกองทพเรอสหรฐฯ ไดใหทนชวยเหลอทางทหารหรอMilitaryAssistant
Program:MAP(ปจจบนคอIMET)กรมแพทยทหารเรอจงไดสงเรอเอกนายแพทยเจรญบณยประเสรฐ
(ยศในขณะนน)ไปเรยนหลกสตรแพทยเวชศาสตรใตน�า(DivingMedialOfficer:DMO)เปนทานแรก
เมอปพ.ศ.2506หลงจากกลบมาทานไดเรมสอนวชานในทตางๆไดแกโรงเรยนนายเรอกองการฝก
กองเรอยทธการ กรมสรรพาวธทหารเรอ และเปนทปรกษาใหกบผบงคบบญชาในหนวยงานของ
กองทพเรอจากนนกรมแพทยทหารเรอไดสงแพทยไปเขารบการอบรมดานเวชศาสตรใตน�าเปนระยะๆ
ทกองทพเรอสหรฐอเมรกาและกองทพเรอออสเตรเลยซงไดน�าความรมาพฒนางานดานเวชศาสตร
ใตน�าเปนล�าดบ
ในปพ.ศ.2516ไดจดตงแผนกเวชศาสตรใตน�าและการบนขนตรงกบกองวทยาการกรมแพทย
ทหารเรอโดยมแตโครงสรางอตราแตยงไมมการปฏบตงานในความรบผดชอบเนองจากอยในระหวาง
การจดหาหองปรบแรงดนบรรยากาศสงและการเตรยมการฝกพยาบาลเวชศาสตรใตน�าและตอมาใน
วนท 28 กนยายนพ.ศ. 2530 ไดถกยกฐานะขนเปนกองเวชศาสตรใตน�าและการบน ขนตรงกบ
กรมแพทยทหารเรอ
17
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
สธรรม มแสง
การพฒนางานเวชศาสตรใตน�าเรมเกดขนจรงจงเมอ พ.ศ. 2517 การคนพบโบราณวตถ
ประเภทเครองสงคโลกจ�านวนมากบรเวณซากเรอจมในรองน�าลกใกลเกาะครามทจมอยใตทองทะเลใน
อาวสตหบจงหวดชลบรหนวยงานโบราณคดใตน�ากรมศลปากรรวมกบกองทพเรอไดท�าการส�ารวจ
คนหาอาจนบไดวาหนวยโบราณคดใตน�ากรมศลปากรเปนหนวยงานราชการทางพลเรอนหนวยแรก
ทมการพฒนางานเวชศาสตรใตน�าในการส�ารวจครงนนมเจาหนาทเสยชวตจากโรคทเกดจากการด�าน�า
2 คน และพการเปนอมพาตตลอดชวต 1 คนหนงในนเปนนกด�าน�าของหมวดท�าลายใตน�าจโจม
กองเรอยทธการตอมาเมอพ.ศ.2519กองทพเรอรวมกบกรมศลปากรไดจดสรรงบประมาณเพอท�าการ
จดหาอปกรณในการรกษาโรคจากการด�าน�า ในป พ.ศ.2520 กองทพเรอไดจดซอหองปรบแรงดน
บรรยากาศสงชนดบรรจไดหลายคนจากสหรฐอเมรกาขนาด4+1ทนงโดยไดตดตงไวทหมวดท�าลาย
ใตน�าจโจมกองเรอยทธการทเกาะพระตอมาเมอปพ.ศ. 2523 ไดยายมาพรอมกบการจดตงแผนก
เวชศาสตรใตน�าและการบนโรงพยาบาลอาภากรเกยรตวงศฐานทพเรอสตหบเนองจากมความพรอม
ในดานการรกษามากกวา
ในระยะแรกๆของการมหองปรบแรงดนบรรยากาศสงมผปวยไมมากนกสวนหนงมาจากปากน�า
ประแสร จงหวดระยองตองนงเรอขามฟากไปรกษาดวยหองปรบแรงดนบรรยากาศสงทเกาะพระม
หลกฐานรายงานการรกษาผปวยทเกดจากการด�าน�าครงแรกในประเทศไทยลงในวารสารแพทยนาว
โดยนาวาโทนายแพทยมนสไวอาษา(ยศขณะนน)เมอพ.ศ.2519โดยผปวยรายแรกเปนจาทหารเรอ
ปวยเปนโรคจากการด�าน�าจากการด�าน�าคนหาโบราณวตถรวมกบกรมศลปากรแมวาจะรอดชวตแตก
เปนอมพาตตลอดชวตและออกจากราชการในเวลาตอมา
เวชศาสตรใตน�าในระยะกอนทจะมการด�าน�าสมครเลนหรอการด�าแบบสคบานนไมเพยงแตม
ความส�าคญตอหนวยงานราชการทงทหารและพลเรอนหากมความส�าคญตอประชาชนคนไทยดวย
โดยเฉพาะคนไทยทอาศยอยตามชายทะเลหรอทเรยกกนวา“ชาวเล”ไดแกชาวอรกลาโวยหรอไทยใหม
เปนตนหาเลยงชพดวยการท�าประมงมาตงแตบรรพบรษมการด�าน�าแบบกลนหายใจเพอหาสตวทะเล
เมอประมาณ40ปทผานมาเรมมการด�าน�าดวยการใชอากาศจากผวน�าโดยเครองอดอากาศรวมทงใน
ชาวเลอรกลาโวย การด�าน�าดวยวธนสงผลใหมการปวยเจบดวยโรคจากการด�าน�าเปนจ�านวนมาก
มการรายงานการเจบปวยเปนบนทกหลายฉบบสวนหนงมการเพมขนของการด�าน�าแบบสคบาใน
นกทองเทยวทงชาวไทยและชาวตางประเทศมากขนสงผลใหกระทรวงสาธารณสขไดใหความส�าคญ
และมมาตรการในการใหความรกบนกด�าน�ากลมนและใหมการจดหาหองปรบแรงดนบรรยากาศสงไว
ประจ�าทรพ.วชระภเกตและสถานททองเทยวอนๆในปจจบน
การเตรยมการเพอรองรบการปฏบตงานของเรอด�าน�าของกรมแพทยทหารเรอ และการจดตง
กองเวชศาสตรใตน�าและการบนท�าใหกองทพเรอไดจดซอหองปรบแรงดนบรรยากาศสง เมอปพ.ศ.
2528 ในปเดยวกนกองการศกษา กรมแพทยทหารเรอไดเปดการอบรมหลกสตรเทคนคเวชศาสตร
ใตน�าขนเปนครงแรกในประเทศไทยอกทงกรมแพทยทหารเรอไดสงแพทย 3คน ไปอบรมการบ�าบด
ดวยออกซเจนแรงดนสง(HBO)ทมลรฐแมรแลนดสหรฐอเมรกาและเมอ17กมภาพนธ2529ไดท�าการ
18
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
ประวตเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง
รกษาผปวยโรคอนทมใชโรคจากการด�าน�าโดยการบ�าบดดวยออกซเจนแรงดนสง(HBO)เปนครงแรกผปวย
รายแรกเปนผปวยโรคกระดกตดเชอเรอรง(ChronicOsteomyelitis)จากการใหการบ�าบดดวยออกซเจน
แรงดนสงของกองเวชศาสตรใตน�าและแพทย ท�าใหงานเวชศาสตรความดนบรรยากาศสงเรมเตบโต
และเปนทรจกกวางขวางมากขนเรอยๆมการศกษาดงานการบรรยายใหความรแกบคลากรทางการ
แพทยออกไปทวประเทศ เรมมการจดตงหนวยเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง และใหการรกษา
ผปวยเพมขนอยางมากมายเชนหองปรบแรงดนบรรยากาศสงของสถาบนเวชศาสตรการบนกองทพ
อากาศโรงพยาบาลวชระภเกตโรงพยาบาลศรราชโรงพยาบาลอาภากรเกยรตวงศฐานทพเรอสตหบ
โรงพยาบาลสมเดจพระนางเจาสรกต และของภาคเอกชนอกหลายแหง การพฒนาทางวชาการ
การดแลรกษาผปวยและการพฒนาคณภาพของงานเวชศาสตรความดนบรรยากาศสงในประเทศก�าลง
ขบเคลอนไปขางหนาเพอรองรบการใหบรการและการเขาถงแกประชาชนไดอยางทวถงและไดรบการ
ยอมรบในศาสตรทชวยใหผปวยไดรบการดแลรกษาไดอยางมประสทธภาพ
19
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
สธรรม มแสง
บรรณานกรม
เชญพร เมธาวฒนนท. (2550,พฤษภาคม-สงหาคม). "ความเปนมาของเวชศาสตรใตน�าใน
ประเทศไทย",เวชศาสตรใตน�า.1(1):22-23
UnderseaandHyperbaricMedicineSociety,HyperbaricMedicalReviewforBoard
CertificationExams2003
UnderseaandHyperbaricMedicineSociety,HyperbaricOxygenTherapyIndications
12thEditionUHMS,2008.
UnderseaandHyperbaricMedicineSociety.Availableatwww.uhms.org.
BrubakkA,NeumanT,BennettP,ElliottD,eds.BennettandElliotts’Physiologyand
MedicineofDiving,5thed.Saunders,2002.
ValerieLarson-Lohr,HelenCNorvellHyperbaricNursing.Bestpublishingcompany
2010
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
ฟสกสและสรรวทยาเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง(PHYSIOLOGICAL EFFECTS OF HYPERBARIC OXYGEN)
บทท
สรรวทยาภายใตความดนบรรยากาศ
ในระหวางทอยภายใตความดนบรรยากาศจะเกดผลกระทบตอรางกายหลายประการ เชน
การละลายของแกสทใชหายใจ ออกซเจน ไนโตรเจน คารบอนไดออกไซด ทงในดานบวกคอ
เกดผลดตอรางกายและดานลบทท�าใหเกดภาวะแทรกซอนเมออยภายใตภาวะแวดลอมดงกลาว
z ผลกระทบจากฟองอากาศ (Effect of Bubble)
การลดความดนบรรยากาศแวดลอมลง ท�าใหเกดฟองอากาศขนในกระแสเลอดทอาจท�าให
เสนเลอดอดตนหรอผลทางชวะเคมอนๆตอรางกายทงในระยะสนและระยะยาว
» ผลกระทบระยะสน1. เกดฟองอากาศอดตนในเสนเลอดผลกระทบจะขนอยกบต�าแหนงทอดตนตออวยวะนนๆ
2. ฟองอากาศเปลยนแปลงโปรตนในเลอดและสรางความเสยหายตอผนงของเสนเลอด
อาจท�าใหการเจรญของเซลลรอบๆผดปกตไป
3. เกดการจบตวแนนของLeukocyte
4. การจบตวของPlatelets กบฟองอากาศท�าใหเกดลมเลอด (Clots)ทท�าใหเกดความผด
ปกตขนในระดบMicrovascular
5. เกดการเพมขนของInterleukin-6(IL-6)
» ผลกระทบระยะยาว1. ผทเกดฟองอากาศจะสงผลใหเกดขนไดงายอกในอนาคต
2. การอยภายใตความดนบรรยากาศนานๆสงผลสญเสยการไดยนเพมขนหตงอาจเกดไดทง
ปจจยจากฟองอากาศและสงแวดลอมขณะปฏบตงานเชนเสยงความดน
3. จากการผาศพพสจนนกด�าน�าทเสยชวตดวย DCSพบวา มความเสยหายเกดขนตอ
ไขสนหลงสมองตบจอตาหวใจและทางเดนหายใจ
4. กระดกพรน จากการอยภายใตแวดลอมทมความดนบรรยากาศนานๆ (Dysbaric
Osteonecrosis) มการตายของหวกระดกยาวมกมผลมาจากขาดเลอดไปเลยงกระดก
พบไดทไหลสะโพกมอาการปวดเกรงรอบๆและอกเสบสญเสยหนาท
สธรรม มแสง
2
22
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
ฟสกสและสรรวทยาเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง
5. ทฤษฎสวนใหญอธบายวาการตายของกระดกเกดจากผลกระทบของฟองไนโตรเจนท
อดตนหลอดเลอดกระตนเกรดเลอดไขมนใหเกดการจบตวทผดปกตจนเกดเปนEmboli
ขดขวางการไหลเวยนจนเกดกระดกตายดงกลาว
z การเกดพษของออกซเจน (Oxygen toxicity)
การอยภายใตความดนบรรยากาศและหายใจดวยออกซเจนทมความดนยอยสงอาจท�าใหเกด
พษตอระบบประสาทสวนกลาง(CNS)และพษตอปอด(Pulmonary)ได
ลกษณะการเกดพษ
x ออกซเจนสามารถเกดพษตอสงมชวตทกชนดได การไดรบออกซเจนในปรมาณทพอเหมาะสามารถกระตนการท�าลายสารอนมลอสระได
x ออกซเจนใชหายใจในการรกษาDCSการผาตดและรกษาHBO ในหองปรบแรงดนบรรยากาศสง
x การไดรบออกซเจนความเขมสงในระยะเวลานานๆx เมอมออกซเจนความดนยอยสง เสนเลอดจะหดตว ฮโมโกลบนลดการน�าออกซเจนรางกายจะสรางเอนไซนตานอนมลอสระเพอลดOxygenfreeradicals
x การเกดพษของออกซเจนตอรางกายเกดไดในทกระบบแตในระบบประสาทสวนกลางปอดและตาไดรบผลกระทบมากกวาระบบอนๆ
x การทนตอการเกดพษของออกซเจนมความจ�าเพาะของแตละบคคล โดยไมขนอยกบระยะเวลา
x ปจจยหลกทท�าใหเกดพษคอความดนยอยออกซเจนทมากเกน(พษตอCNS)และระยะเวลาทไดรบ(พษตอปอด)
x การเกดซ�าจะใชเวลารวดเรวกวาเรมเปนครงแรกควรใหหยดไดรบออกซเจนจนกวาอาการจะหายสนท
z พษของออกซเจนตอปอด (Pulmonary oxygen toxicity)
x มกไมคอยพบในระหวางการรกษาดวยHBOสวนใหญพบในผปวยทใชตารางการหายใจดวยออกซเจนยาวๆเชนตาราง6
x มกเกดในผปวยทหายใจออกซเจนทมตอความดนยอยมากกวา0.5ATAหรอผานเครองชวยหายใจทมคาFiO
2มากกวา50%
x หากการหายใจดวยออกซเจนขณะพกนานกวา 24 ชวโมง โอกาสเกดพษตอปอดไดประมาณ40%โดยเรมมอาการไดตงแต12ชวโมงขนไป
x อาการมกเกดจากความเสยหายตอปอดและNasopharynxเรมไดจากจ�านวนวนจนถงสปดาหหรอการอยภายใตความดนทอมตว(Saturationdiving)
23
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
สธรรม มแสง
x มชอเรยกอกอยางวาLorrainSmithEffectx อาการประกอบดวยการหายใจสนลงเจบกลางหนาอกและมอาการไอมากขนเรอยๆx คาดการณการเกดพษของออกซเจนตอปอดไดโดยใชUnitPulmonaryToxicityDose:UPTD
z การเกดพษของออกซเจนตอระบบประสาทสวนกลาง (CNS O2 toxicity)
x เรยกอกชอหนงวาPaulBerteffectเปนภาวะเฉยบพลนทเกดจากการหายใจออกซเจนมความดนยอยสงสดตอสมองมกเกดไดรวดเรว
x มกไมคอยพบในผปวยทหายใจดวยออกซเจนนอยกวา 2ATA โดยมากมกเกดในผทหายใจทมความดนยอยออกซเจน6-10เทาของปกตคอคาPO
21.2-1.6ATA
x ในทางคลนกส�าหรบผทหายใจดวยออกซเจน3ATA (66ฟต) ไมควรหายใจนานกวา90นาท
x อาการทางระบบประสาทมกแสดงดวยการชกหมดสตหวใจเตนชาลงโดยอาจมอาการกระตกของกลามเนอใบหนารมฝปากหรอมอน�ามากอน
x อาการอนๆทอาจพบเชนคลนไส(Nausea)มนงง(Dizziness)มเสยงกรงในห(Ringinginear)หายใจผดปกตกลามเนอท�างานไมปกตออนลาจนถงชกใชค�ายอวาCONVENTID
ประกอบดวย
CON = convulsion อาการชก
V = Vision,Narrowvisionfield การมองเหนแคบลง
E = EarTinitus มเสยงในห
N = Nausea คลนไส
T = Twitching,facial กลามเนอใบหนากระตก
I = Irritability หงดหงดขาดสมาธ
D = Dizziness มนงง
x ปจจยเสรมท�าใหเกดออกซเจนเปนพษตอCNS ไดงายขนคอการเจบปวยยากระตนepinephrineไทรอยดเปนพษมไขสเตยรอยดมอรฟนการคงของCO
2ในเลอดการ
ใหวตามนซหรอแอสไพรนในขนาดทสงกอาจเปนสาเหตน�าได
x วตามนEยารกษาHypothyroid,DisulfiramอาจเพมความทนตอการเกดพษออกซเจนตอCNSได
x หากพบอาการตางๆดงกลาวใหรบหยดการใหOxygenทนท
24
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
ฟสกสและสรรวทยาเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง
z พษของออกซเจนตอตา (Ocular O2 toxicity)
x สายตาสนมากขน14 diopter/สปดาหส�าหรบผไดรบHBOทระดบความดน2-2.4ATAระยะเวลา90-120นาทและจะกลบเปนปกตอยางเดมใน2-3สปดาหมกเรยก
ภาวะนวาHyperoxicmyopia
x ไมสมพนธกบการก�าเรบของโรคตอกระจก(Cataracts)ในผทเขารบการรกษาดวยHBOไมท�าใหอาการกลบซ�ามกเกยวกบวยมากกวา
z การหายกลบคนจากการเกดออกซเจนเปนพษ (Recovery from O2 Toxicity)
x หามเปลยนแปลงระดบความดนแวดลอม (ในหองปรบแรงดนบรรยากาศสง) ขณะมอาการชก
x อาการดขนแตกตางกนในแตละบคคลหากอาการรนแรงมกตองใชเวลาฟนฟระดบเซลล(Cellularrepair)
x อาการชกมกฟนไดรวดเรวและมอาการทคออยบางไมเกน 30 - 60นาท อาการเจบหนาอกและไอมกหายไปใน2-4ชวโมงหลงหยดหายใจดวยO
2สวนอาการออนเพลย
อาจใชเวลาเปนวนถงสปดาห
x อาการทางปอดความจปอดลดลงจะดขนใน1-3 วน ในขณะทความจปอดลดลงจากพษของคารบอนมอนอกไซด(CO)ตองใชเวลา1-2สปดาห
x การเกดพษออกซเจนตอปอดหายไดเปนปกตโดยไมมสงใดคงเหลออก
z การเมาไนโตรเจน (Nitrogen narcosis)
ไนโตรเจนหรอกาซเฉอยอนๆมกท�าใหมอาการงวงซมหรอมนเมาภายใตความดนบรรยากาศ
ทเพมขนกลาวคออาการมากขนเมอมความดนเพมขนในปหนงๆมนกด�าน�าจมน�าตายดวยภาวะเมา
ไนโตรเจนจนขาดสตจ�านวนมาก
x มทฤษฎหลายแนวคดอธบายการเกดภาวะเมาไนโตรเจน เชน การละลายของกาซในไขมนทมฤทธเหมอนยาสลบความดนบรรยากาศสงท�าใหกาซไปท�าใหโปรตนหมเซลล
ประสาทลดประสทธภาพการสอกระแสประสาทลงบวมและขดขวางการน�าอออน
x อาการเมาเปนอนตรายตอการรบรและกระบวนการตดสนใจการคดค�านวณรวมทงสถานทเวลาและต�าแหนงสถานะตางๆมความเสยงตอHypothermiaการหายใจและ
ท�าใหเชองชาในการตอบสนองตางๆ
x กาซArgon,kryptonและXenonท�าใหเมามากกวาไนโตรเจนมกเกดอาการทความดนยอยประมาณ0.8ATAมฤทธเปนยาสลบในบรรยากาศปกต
x Heliumพบท�าใหเกดอาการไดนอยทสด(50ATA)มกไมท�าใหเกดอาการเมาจงนยมใชผสมเปนอากาศหายใจแทนไนโตรเจนทระดบความดนบรรยากาศมากๆ
25
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
สธรรม มแสง
x Hydrogenมความหนาแนนมวลกาซนอยกวาฮเลยมกสามารถใชผสมหายใจไดในบรรยากาศทมากแตมความไวตอการระเบดสงอาจไมปลอดภยในการใช
x อาการเมามกเกดทระดบความลก30-40เมตรเมอใชอากาศอดธรรมดา(N2+O
2)และ
อาการเมาเหลานเปลยนแปลงไดตามลกษณะบคคลและเวลาสมผสกบความลก
x สวนใหญมกมอาการออนลา(fatigue)กงวลกลว(Anxiety)ความหนาวเยนเมาคางและการไดรบยาบางชนดอาจเปนปจจยเสรมไดเชนงวงซมยาแกเมาคลนอาจเสรมให
มอาการมากขน
x การเพมความดนอยางรวดเรวหรอออกแรงมากๆระหวางอยภายใตความดนบรรยากาศอาจเปนเหตสงเสรมใหมอาการเมางายขน
พยาธสรรภาพทเกดจากความดนบรรยากาศ
z จากการลดความกดดนหรอโรคน�าหนบ (Decompression Sickness: DCS)
เปนความเจบปวยจากการด�าน�าหรอภายใตความดนสง ทเกดจากการละลายของกาซใน
ของเหลวของรางกายณความลกหนงจากอากาศอดทใชหายใจ เมอความดนแวดลอมลดลงหรอขน
จากความลกรางกายจะคายกาซทละลายออกมาในรปฟองอากาศ(Bubble)เขาสระบบไหลเวยนเลอด
เกดอาการปวดชาหรออมพาตของอวยวะตางๆบางทเรยกโรคเบนด(Bends)หรอเคซอง(Caisson
disease)
x โดยปกตฟองอากาศ(Bubble)มกไมท�าใหเกดอาการหากมการลดความกดใหรางกายขบออกอยางเหมาะสมตามตารางการด�าน�า
x ฟองอากาศโดยมากเปนฟองกาซไนโตรเจน อาจมสวนผสมของออกซเจนและคารบอนไดออกไซดอยบาง
พยาธสภาพ
x หลอดเลอดฝอยโดยมากมขนาดตามต�าแหนงและหนาทของอวยวะ แตมกมขนาดไมเกน 7 ไมครอนฟองอากาศขนาดใหญกวาจงเกดการอดตนไดงายโดยจะอดตนทง
เสนเลอด ระบบไหลเวยนน�าเหลองท�าใหเกดภาวะขาดเลอด (Ischemia) เนอเยอตาย
และหลอดเลอดเกดการเสยหาย
x ฟองอากาศเปนสงแปลกปลอม(Foreignbody)เมออยในหลอดเลอดท�าใหกลไกของรางกายเชนCoagulatingfactorsระบบอมมนและสารการหดตวของเสนเลอดท�าความ
เสยหายแกผนงเสนเลอด(Epithelialcells)กระตนKininท�าใหเกดการอกเสบมการรว
ของสารน�าออกนอกเสนเลอดท�าใหบวมของเกดการจบตวของPlateletsท�าใหเลอดม
ความหนดและไหลเวยนไมดตลอดทงมภาวะReperfusionInjury
26
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
ฟสกสและสรรวทยาเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง
x สาเหตในการเกดโรคน�าหนบสวนใหญเกดจากการด�าน�าลก ด�าน�านานการด�าขนเรวด�าซ�าหลายๆครงใน1วนและไมปฏบตตามตารางการด�าน�าการขนเครองบนหลงจาก
การด�าน�าหรอการท�างานในหองปรบแรงดนบรรยากาศสง
x ปจจยเสรมท�าใหเกดโรคน�าหนบงายขน เชนออนเพลยขาดน�าการสบบหรมการคงของคารบอนไดออกไซดในรางกายหรอผปฏบตการด�าน�าทมรางกายออนแอ
x เกดในนกด�าน�าผชายมากกวาผหญงอาจเกดจากพฤตกรรมทเสยงไมปฏบตตามกฎความปลอดภยผหญงจะมความเสยงเพมขนหากใชเมดยาคมก�าเนดหรอด�าน�าระหวาง
มประจ�าเดอน
x การด�าน�าในทมอณหภมต�าท�างานหนกใตน�าหรอใสชดด�าน�าทใหความรอนท�าใหเสยงมากขน การออกแรงเบาๆและใชอากาศหายใจไมมากนกขณะด�าน�าท�าใหเกดความ
เสยงในการเกดโรคลดลง
x ระยะเวลาการเกดโรคน�าหนบหลงจากการด�าน�า พบวาจ�านวน 50% เกดในเวลา30นาทจ�านวน90%เกดในเวลา3ชวโมงและจ�านวน100%เกดในเวลา36ชวโมง
x การพเคราะหโรคอาการสวนใหญ90%มกพบปวดบรเวณแขนขา30%เรมจากเลกนอยและเปนมากขนไมควรมองขามอาการออนลาหรอคลนไสควรสงเกตอาการและ
ตรวจสอบอยางรอบคอบ แบงแยกอาการได 2 ชนดคอ Type I มอาการเปนผนตาม
ผวหนงและปวดตามขอเลกๆมกพบอาการปวดอยางเดยวและTypeIIอาการมกรนแรง
อาจเกดขนกบระบบหวใจและหลอดเลอดอาการทางระบบประสาทหรอาจมอาการ
ของArterialGasEmbolismรวมดวยหากมอาการปวดขอหลายๆขอและอาการก�าเรบ
มากขนควรไดรบการตรวจใหแนชดวาเปนชนดใดส�าหรบอาการของTypeIอาจก�าเรบ
รนแรงเปนType II ได ซงอาจมขอแตกตางในการใหการรกษานกด�าน�าอาจมอาการ
ระหวางด�าน�าขนเครองบนหรอท�างานภายใตความดนกได
x อาการปวดตามขอและกลามเนอสวนใหญมกเกดใน24ชวโมงหลงการด�าน�าแตอาจใชเวลานานถง36ชวโมงมปวดตามขอตอตางๆเชนปวดขอไหลปวดมอตามขอเทา
ลกษณะคลายๆขออกเสบ(Polyarthritic)อาจปวดระยะสนๆแลวหายไปหรอคงอยกได
ปวดลกๆโดยการเคลอนไหวอวยวะแลวไมท�าใหปวดมากขน
x อาการทางผวหนงอาจเปนผนแดงๆคลายลมพษหรอสเขมคลายๆหนทเรยกวาCutismarmorataซงถอเปนชนดรนแรงเกดจากการขาดเลอดและการจบตวไมไหลเวยนรอบๆ
มกมลกษณะสแดงมกเปนตามตวอาจคงอยหลายวนและตอบสนองตอการรกษาดวย
หองปรบแรงดนบรรยากาศสง
x อาการทางระบบน�าเหลอง (Lymphatic edema) เปนภาวะไมปกต ปวดบวมตามต�าแหนงของตอมน�าเหลองตางๆมกไมคอยพบบอยนกพบไดทงเฉพาะทและโดยทวไป
27
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
สธรรม มแสง
x DCSของปอด(PulmonaryDCS:Chokes)พบไดราวๆ2%ของผปวยDCSมอาการเจบหนาอกเวลาหายใจเขาไอแหงๆอาจมอาการหยดหายใจถงเสยชวตไดซดเหงอออก
หายใจตนความดนในหลอดเลอดด�าเพมขนมกพบในนกด�าอโมงคลกๆ
x DCSของห(VestibularBends:Staggers)เกดขนกบหชนในเสนประสาทสมองคท8มอาการเดนเซมนงงหมนและหนาบดเบยว(Nystagmus)คลนไสอาเจยนอาจมเสยง
ดงในห มกเกดเมอหายใจดวยฮเลยม-ออกซเจน แลวด�าขนอยางรวดเรวหรอเปลยน
อากาศหายใจในระหวางด�าขน
x DCSกบระบบประสาท(NeurologicDCS)พบไดบอย60-70%ของDCSมกพบกบนกด�าน�าNitroxหรอMix gas อาการมกเกดไดรวดเรวและรนแรง เกดไดทงระบบ
ประสาทไขสนหลงสมองและความผดปกตของระบบประสาทอนๆมกพบมอาการชา
21%ออนแรง21%มนงงหมน8%อาการทางตา7%สวนใหญพบวาสญเสยการรบร
สมผสอาการมกเปนรนแรงขน เรมแรกเหมอนถกเขมแทง (pins andneedles)อาจ
รนแรงขนเปนอมพาตอาจใชเวลาเปนชวโมงกลามเนอหรดเชนการปสสาวะและทวาร
หนกอาจสญเสยการควบคมไปดวยปวดในชองทองปสสาวะคงการตรวจทางระบบ
ประสาทมความจ�าเปนและส�าคญในการตรวจวนจฉย พบไดในนกด�าทด�าขนเรวขาด
การควบคม
z ฟองอากาศอดตนในหลอดเลอดแดง (Arterial Gas Embolism: AGE)
เกดจากฟองอากาศรวจากถงลมปอดจากความดนทมากเกนอาจเกดอาการกลนหายใจขณะ
ด�าน�าขนสผวน�าฟองอากาศจะไปอดตนระบบไหลเวยนหลอดเลอดแดงหรอผานทางPatentforamen
ovale (PFO) ระหวางหวใจหองบนเขาสระบบไหลเวยนทเรยกวา Paradoxic gas embolism เมอ
อดตนการไหลเวยนท�าใหอวยวะขาดเลอดตลอดทงเกดภาวะการจบตวของCoagulatingfactors
x อาการมกเกดทนทหลงขนสผวน�า สวนมากภายในเวลา3-10นาท จงมกวนจฉยแยกจากDCSไดมกมเหตจากการตนตกใจการรบขนผวน�าการพองลมของชดด�าน�าท�าให
ลอยขนอยางรวดเรว การกลนหายใจขณะด�าขนหรอเกดจากพยาธสภาพอนๆ ของ
รางกายเชนโรคปอดการหดเกรงของหลอดลมอาจเกดปญหาขนไดแมจะมความลก
เพยง4ฟต
x AGEจากการท�าหตถการเชนการผาตดการสองกลองการสวนหวใจและหลอดเลอดหรอแมกระทงการใหสารน�าทางหลอดเลอดกอาจมอาการรวของอากาศเขาในหลอด
เลอดท�าใหเกดEmboliได
x ในผปวยใสเครองชวยหายใจทมแรงดนมากๆหรอจากพยาธสภาพของปอดไมดกอาจท�าใหปอดแตกและมลมรวเขาในหลอดเลอดการใสสายหรอเขมเขาในหลอดเลอดเพอ
หตถกรรมบางอยางหรอแมการท�าHemodialysisกอาจเกดไดเชนกน
28
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
ฟสกสและสรรวทยาเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง
» พยาธสภาพและผลกระทบ
x ฟองอากาศในปอดหลดเขาสเสนเลอดหวใจและสมองอาจท�าใหหวใจหยดเตนหรอมอาการทางสมองเชนStroke
x Bubbleขนาดเพยง30-60 ไมครอนมผลท�าใหอวยวะสวนปลายขาดเลอดและสงผลท�าใหเซลลประสาทบวม
x กระตนเมดเลอดขาวใหจบตว เกดการบวมเฉพาะทและการไหลเวยนเลอดนอยลงจากการท�างานของเกรดเลอด
x กระตนการซมผาน (permeability) ของBloodbrainbarrierท�าใหน�าในไขสนหลง(CSF)มความดนเพมขนการท�างานของสมองผดปกตตามมามการบาดเจบของเซลล
ประสาทเกดขนไดใน10นาทถาขาดเลอดไปเลยงควรไดรบการดแลรกษาอยางเรงดวน
x เกดการบวมขนในบรเวณรอบๆปลายประสาทจากการทหลอดเลอดไปเลยงถกอดตนดวยฟองอากาศหากไมไดรบการรกษาอยางเรงดวน อาจท�าใหเซลลประสาทเสยหาย
จนยากจะกลบคนเปนปกต
x การพเคราะหโรคมกมอาการหมดสตอยางทนททนใดหลงขนสผวน�าจากด�าน�าสบสนหมนอาจมหวใจหยดเตนสญเสยก�าลงของกลามเนอหรอการรสมผสอมพาตออนแรง
ชาการมองเหนผดปกตมนงงพฤตกรรมเปลยนแปลงการมองเหนการไดยนและการ
เคลอนไหวผดปกตอาจมเลอดออกทางปากหรอจมกทพบไดบอยจะมอาการเจบหนาอก
และไอเปนเลอดอาจชกและหมดสตมกเกดรวมกบPneumothorax,Pneumomediastinum
และSubcutaneousemphysema
x การเกดVenousgasembolismอาจมอาการหรอไมกไดการเกดจากด�าน�ามกมสาเหตจาก Shunt ของหวใจหองซายและขวา เชน Patent foramenOvale :PFOการม
fistulaในปอดอาจเกดจากการขดขวางการไหลเวยนเลอดในปอดจากPulmonaryDCS
โดยเพมแรงดนในหลอดเลอดจนเกดdeadspace
z การบาดเจบจากความดน (Barotrauma)
จากการเปลยนแปลงความดนบรรยากาศอาจท�าใหเกดการบาดเจบตออวยวะไดดงน
1. การบาดเจบของหชนกลางจากความดน(Middleearsqueeze)พบไดบอยขณะความดน
เปลยนแปลงอากาศในชองหชนกลางจะถกบบกดใหเกดการบาดเจบได มอาการปวดจน
รนแรงถงเยอแกวหทะลไดปองกนไดโดยการปรบแรงดนในหชนกลางใหสมดลกบภายนอก
ดวยการเพมความดนในหชนกลางผานทอEustaciantubeโดยการท�าValsalvaการกลน
หรอขยบขากรรไกร
x การปลอยใหความดนในหชนกลางแตกตางกบภายนอกเพยง 2-4 psi จะท�าใหทอยสเตเชยนปดและไมสามารถปรบหไดอกจงควรท�าเปนระยะๆระหวางทมความดนเพมขน
29
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
สธรรม มแสง
x การตดเชอทางเดนหายใจสวนบนหรอเปนหวด ภมแพ สบบหร หรอแมแตการมขหอดแนนอาจเปนอปสรรคในการปรบความดนในหชนกลางได
x การใชยาบรรเทาเชนพนจมก(Decongestant)ในระยะทมการบวมของชองโพรงจมกเปนหวดหรอภมแพสามารถชวยบรรเทาอาการไดแตไมควรใชนานกวา3วน
x ในรายทไมสามารถใชยาหยอดพนไดและมความจ�าเปนตองใหการรกษาดวยหองปรบแรงดนบรรยากาศสงควรไดรบการเจาะเยอแกวห(Myringotomy)เพอปองกนการเกด
earbarotrauma
2. การบาดเจบของหชนใน(Innerearbarotrauma)
การปรบความดนในหชนกลางดวยการท�าValsalvaอยางแรงๆอาจท�าใหroundwindow
หรอ oval windowบาดเจบได อาการปวดอาจไมมากแตอาจท�าใหสญเสยการไดยน
ถาวรไดการแตกของอวยวะหชนในจ�าตองใชการผาตดรกษาคาความดนมากถง3ปอนด
จงจะสามารถกระท�าใหเยอแกวหและroundwindowแตกไดมอาการบานหมนสญเสย
การไดยนมเสยงดงในหเปนตน
3. การบาดเจบในหขณะลดความดน(Reverseearsqueeze)
เกดจากการทหชนกลางไมสามารถระบายแรงดนออกใหสมดลกบภายนอกขณะด�าขนหรอ
ลดความดนไดอาจเกดจากยาลดบวมคงทออกฤทธสนหรอการไดรบบาดเจบของหขณะ
ด�าน�าสามารถท�าใหเยอแกวหทะลและฉกขาดของroundwindowไดนกด�าควรด�าขน
ชาๆหรอหยดด�าขนเมอมอาการปวด
4. การบาดเจบของไซนส(SinusSqueeze)
ท�าใหมเลอดออกจากเยอบเปนผลจากการเกดความดนลบในชองโพรงไซนสตางๆทง
Frontal,Maxillary,Ethmoid,SphenoidsinusรวมเรยกวาParanasalsinusesเพราะ
สวนใหญอยรอบๆจมก ในไซนสมเนอเยอบอย มกอกเสบจากการตดเชอในโพรงจมกได
งายการอกเสบท�าใหเนอเยอในโพรงไซนสบวมยากตอการปรบความดนใหสมดลท�าให
เกดแรงบบเมอด�าน�าหรอเปลยนแปลงความดนมกมอาการปวดและมเลอดออกในโพรง
ปองกนไดโดยคอยๆเปลยนความดนหรอใชยาหยอดเพอลดการบวมคง
5. Pneumotorax,Pneumomediastinum,Subcutaneousemphysema
x Pneumotoraxลมรวเขาในชองเยอหมปอดเกดจากการกลนหายใจหรอมพยาธสภาพของปอดท�าใหผนงปอดมความดนมากเกน เมอความดนแวดลอมลดลงจะท�าใหเกด
การฉกขาดและมลมรวเขาชองเยอหมปอด อาจท�าใหปอดแฟบลงสงผลใหปอดไม
สามารถบรรจอากาศได หากมภาวะ Tension pneumothorax จะเบยดหวใจใหผด
ต�าแหนงหลอดเลอดด�าถกกดปวดหายใจไมออกชอกและเสยชวตไดในทสด
30
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
ฟสกสและสรรวทยาเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง
x Tensionpneumothoraxในผปวยใสทอหายใจมกท�าใหความดนของเครองเพมขนและหวใจเตนเรวขนฟงปอดจะไมไดยนเสยงอากาศเขา เคาะปอดไดยนเสยงกองคล�าจะ
พบTracheaบดเบยวไปหาSupraclavicularหากอยในหองปรบแรงดนบรรยากาศสง
จะตองเจาะระบายแรงดนในชองปอดออกกอนทจะลดแรงดนในหองปรบฯ
x Mediastinalemphysemaเปนภาวะลมรวเขาในเนอเยอรอบๆชองอกเกดความไมสบายและสงผลตอการท�างานของหวใจ เสนเลอดใหญหลอดลมมอาการปวดหนาอกแนว
Sternumหายใจสนลงอาจหมดสตจากเลอดด�าไหลกลบไมเพยงพอ(Venousreturn)
การน�าเขารกษาในหองปรบแรงดนบรรยากาศสงอาจไมมความจ�าเปนหากขนาดของลม
รวไมไปท�าใหหลอดลมตบควรใหหายใจดวยO2100%และสงเกตอาการ
x SubcutaneousemphysemaมลมรวเขาในเนอเยอบรเวณรอบๆคอมกเกดรวมกบMediastinal emphysema มอาการคอบวม เสยงเปลยน จบบรเวณคอมเสยง
กรอบแกรบการรกษาดวยหองปรบแรงดนบรรยากาศสงไมจ�าเปนและไมตองใสAirwaytube
6. การบาดเจบตออวยวะอนๆ
x ทางเดนอาหาร (GI tract) การขยายตวของกาซในทางเดนอาหารอาจท�าใหมอาการอดอดไมสขสบายในขณะด�าขนหรอลดแรงดนสาเหตมาจากการกลนการเกดแกสจาก
อาหารหรอเครองดมประเภทน�าอดลมอาการไมไดรนแรงมากทจะท�าใหเกดHernia
ในล�าไสปองกนไดโดยไมกลนอากาศหายใจระหวางด�าน�าไมรบประทานอาหารทท�าให
เกดแกสกอนการด�าน�า หรอเครองดมจ�าพวกน�าอดลม หากมอาการใหด�าขนชาๆ
การเคลอนไหวโดยการขยบขาอาจท�าใหอาการดขน
x อาการปวดฟนจากความดน(Barodontalgia)มอาการปวดพนทอดไวไมสมบรณท�าใหมฟองอากาศในโพรงฟนการเปลยนแปลงความดนท�าใหฟองอากาศถกบบกดและเกด
อาการปวดฟนหรออาจเกดจากการทมเหงอกหรอฟนอกเสบการรกษารากฟนทใสวสด
ไมทนตอแรงดนไวในโพรงฟนท�าใหเกดการแตกได หากก�าลงรกษารากฟนกควรให
เสรจสนกอนการด�าน�า ควรมระยะเวลาพกหลงการท�าฟนกอนการด�าน�าอยางนอย
24ชวโมง
x อาการลกตาบาดเจบจากความดน (Occular barotrauma) เกดจากแรงดนลบในหนากากด�าน�า ท�าใหเกดแรงดดทลกตาควรหายใจออกทางจมกเพอเตมแรงดนใน
หนากากด�าน�าใหสมดลกบความลกของน�าอาการอาจมไดตงแตบวมตาแดงมเลอด
ออกใตตา หอเลอด ผ ไดรบการผาตดตาหรอเปลยนนยนตา ควรหลกเลยงการ
ด�าน�าหรอเขาไปอยภายใตความดนเพราะอาจมอากาศแทรกอยในโพรงเบาตาจนท�าให
ตาปลอมเสยหายหรอผดต�าแหนงและบาดเจบในเบาตาได
31
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
สธรรม มแสง
x การเกดฟองอากาศแทรกอยระหวางคอนแทคเลนสชนดแขง(Hardcontactlens)กบลกตาเมอมการเปลยนแปลงความดนอาจท�าใหเกดการบาดเจบของตาไดหากตองใช
เลนสควรใชชนดแบบเบาทมรเจาะระบาย
ผลของออกซเจนแรงดนสงตอรางกาย (Mechanical effects of hyperbaric oxygen)
HBOมผลตอรางกายทส�าคญ2ประการไดแกผลในการเพมแรงบบอดตอฟองกาซในการ
รกษาโรคจากการลดความกดดนบรรยากาศ(DCS)หรอฟองอากาศอดตนในหลอดเลอด(AGE)และ
ผลในการเพมออกซเจนไปยงเนอเยอของรางกายออกซเจนมคณสมบตเปนยาเมอมระดบทเหมาะสมใน
การออกฤทธรกษาโรค และมระดบทเปนพษถามความดนยอยทสงหองปรบแรงดนบรรยากาศสง
สามารถปรบเพมหรอลดระดบความดนยอยของออกซเจนได
การเพมแรงบบอดตอฟองกาซ (Bubble crunching) Bubblecrunchingเปนวธดงเดมแตแรกของเวชศาสตรความดนบรรยากาศสงในการน�ามา
ใชรกษาโรคจากฟองกาซ เชน โรคจากการลดความกดบรรยากาศ (Decompression sickness)
เกดจากฟองกาซไนโตรเจนและโรคฟองอากาศอดตนในหลอดเลอดแดง (Arterial gas embolism)
เมอเพมความดนบรรยากาศฟองกาซในรางกายจะไดรบผลอนเนองมาจากความดนอากาศเหมอนกบ
อากาศภายนอกรางกายซงสามารถเขาใจงายๆดวยการอธบายจากกฎของกาซ2ขอดงน
1. Boyle’s law ทบอกวา เมอรกษาอณหภมใหคงท ปรมาตรของกาซจะแปรผกผนกบ
ความดนกลาวคอเมอเพมความดนขนปรมาตรของกาซจะลดลงและจะเปนเชนนในทาง
กลบกนในแงของการน�ามาใชรกษาผปวยผลตามกฎนจะมผลตออวยวะทมโพรงอากาศ
2. Pascal’slawหรอPascalprincipalทอธบายวากาซเฉอยเชนกาซไนโตรเจนกสามารถ
ลดขนาดลงดวยการเพมความดนผลของความดนทมตอฟองอากาศทอยลกในรางกายจะ
แสดงผลเหมอนกบผลของความดนทมตอรางกายปรมาตรของฟองอากาศลดลงครงหนง
ดวยความดน14.7ปอนดตอตารางนวและครงของครงตอไปอกเรอยๆ ฟองอากาศรปทรง
กลมจะลดลงไดแคครงหนงจากปรมาตรเดม เมอใชความดน 6 ความดนบรรยากาศ
(165ฟตน�าทะเล;fsw)แตฟองอากาศทเกดในโรคจากการลดความดนไมไดมรปทรงกลม
มรปทรงกระบอกเหมอนทอหลอดเลอดทไปอดตนการลดขนาดอาจไมเปนไปตามสดสวน
ผลของการละลายเพมขนของออกซเจนใน Plasmaการใหออกซเจนภายใตความดนบรรยากาศสง สามารถเพมความดนยอยของออกซเจนได
10-13 เทาออกซเจนทความดนพนผวน�าทะเล เชน เมอหายใจดวยออกซเจน 100%ทความดน2.8
ATA(60fsw)ปรมาณของออกซเจนทละลายในPlasmaจะม6%ซงเทากบคาเฉลยของออกซเจนท
รางกายเอาไปใชPlasmaสามารถสงออกซเจนไดเพยงพอตอความตองการใชออกซเจนในกระบวนการ
32
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
ฟสกสและสรรวทยาเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง
เผาผลาญอาหารและกจกรรมของรางกายความอมตวของออกซเจนในฮโมโกลบนในดานหลอดเลอด
ด�ายงเตมเปยมผลของความอมตวของออกซเจนนมผลทางชวเคมเชนยบยงการสรางแอลฟาทอกซน
ของเชอ Clostridiumperfringenทกอใหเกดภาวะเนอเยอเนาตายอยางรนแรงและรวดเรว (Gas
gangrene)มผลกระตนการท�างานในการฆาเชอของเมดเลอดขาวลดการเกาะของเมดเลอดขาวตาม
ผนงหลอดเลอดท�าใหหลอดเลอดปกตมการหดตวอยางมากเพมจ�านวนFibroblastเพมการสงเคราะห
CollagenกระตนการสรางเอนไซมSuperoxidedismutaseสงวนAdenosinetriphosphateไวใน
เยอหมเซลลซงเปนผลใหลดภาวะเซลลบวมตามมากระตนการท�างานของOsteoclast(การสรางเซลล
กระดกใหม) เพมการสรางหลอดเลอดฝอยเลกๆ กระตนการขบกาซคารบอนมอนนอกไซดออกจาก
ฮโมโกลบนโดยการยบยงกระบวนการLipidperoxidationเมอรางกายถกพษจากคารบอนมอนนอกไซด
(COpoisoning)
HBO มผลตอการขบกาซคารบอนไดออกไซด (CO2) ออกจากรางกาย
CO2มความสามารถในการละลายในPlasmaมากกวาO
2ถง20เทาและจะถกเปลยนแปลง
เปนHCO3+ดวยระบบBuffer ดงนน จงไมมผลท�าให CO2 คง แมวาฮโมโกลบนทอมตวดวยO
2
CO2จะไมสามารถขนสงCO
2ไดHBOอาจจะท�าใหPHของเลอดมความเปนกรดเลกนอย
ผลจากการเพมขนของความดนยอยออกซเจน (Partial pressure O2)
HBOมกถกจ�ากดความดนไวไมเกน 3 ATA (66 fsw) เพอลดความเสยงการเกดพษจาก
ออกซเจนซงเรมมพษเมอใหความดนทมากกวา 2ATA (33 fsw)ดงนน เมอใหความดนทมากขน
ยงตองเพมความระวงการเกดพษจากออกซเจนทงนยงไมพบรายงานวาเกดประโยชนเมอใหO2100%
ทความดนสงกวา3ATA(66fsw)
รปท 1 ผลของออกซเจนแรงดนสงตอรางกาย
33
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
สธรรม มแสง
การศกษาและรายงานตางๆ เนอเยอทมออกซเจนอยสงมากจะมเลอดไปเลยงลดลงBirdพบวามเลอดไหลไปเลยงแขนลดลง20%เมอหายใจดวยออกซเจนทมความดนยอยสง
แตกมความเหนวาภาวะทหลอดเลอดหดตวน ถกทดแทนเปนอยางดดวยการเพมปรมาณการละลาย
ของออกซเจนในPlasma
Ohtaและคณะไดวดปรมาณการไหลของเลอดไปเลยงสมองเมอไดรบออกซเจนภายใตความ
ดนบรรยากาศสงในอาสาสมครทแขงแรงดเขาพบวาเมอเพมความดนไปเรอยๆระดบความดนยอย
ของออกซเจนเพมขนปรมาณเลอดทไปเลยงสมองจะคอยๆลดลงจนถง2ATA(33fsw)แตเมอเพม
มากกวานมแนวโนมวาเลอดจะไปเลยงเพมขนและจะกลบมาเปนปกตเมอหยดการใหHBO
Hordnessและคณะศกษาผลของออกซเจนในความดนบรรยากาศสงตอการไหลของเลอดท
ไปเลยงอวยวะตางๆ ของหนทปกตเขาพบวาเลอดไปเลยงกลามเนอหวใจไตสมองลกตาและอวยวะ
ภายในลดลง
Villanuciและคณะไดแสดงใหเหนวาเกดผลในคนดวยโดยพบวาปรมาณเลอดทออกจากหวใจ
ลดลง24-35%เชนเดยวกบLeftventricularindex11-30%ขณะทAfterloadเพมขน30-60%
เกดการเปลยนแปลงกลไกการไหลของเลอดและผลดานการเกดการหดตวของหลอดเลอดท�าใหเลอด
ไปเลยงเนอเยอลดลงในขณะทมออกซเจนไปเลยงเนอเยอสงขนไดเปลยนแปลงความเชอเกยวกบระดบ
ความดนออกซเจนทเหมาะสมใชรกษาโรคจากการลดความกด
Andersonและคณะไดพบวาจะท�าใหเกดผลในการขบไนโตรเจนชาลง(-8.4%)ท2.0ATA
และ(-16.9%)ท2.5ATAเมอเปรยบเทยบกบการใหออกซเจนท0.2ATAแตกตางจากการขบHelium
ออกในขณะลดความกดซงไมมผลนเลอดไปเลยงเนอเยอทขาดออกซเจนไมไดลดลงเหมอนหลอดเลอด
ในทอนๆ
HammarludและคณะใชLaserDopplerFlowmetryศกษาผลของการหายใจดวยออกซเจน
แรงดนสงตอการไหลเวยนเลอดเลกๆทผวหนง เขาพบวาการหดตวของหลอดเลอดทผวหนงมความ
แปรผนตามปรมาณออกซเจนอกการทดสอบหนงในผปวยChronicvenousulcerพบวาการตรวจ
ทปลายนวพบวาหลอดเลอดตอบสนองดวยการหดตวแตการไหลเวยนเลอดไปทผวหนงรอบๆ แผลยง
คงไมมการเปลยนแปลงผวจยไดอธบายวา การหดตวของหลอดเลอดทผวหนงของอาสาสมครทถก
ทดลองเปนการตอบสนองทางสรรวทยาตอภาวะทมออกซเจนมากในเลอดแตไมใชหลอดเลอดทงหมด
ผลของปฏกรยาแสดงใหเหนวาการหายใจดวยออกซเจนสามารถเขาไปถงเนอเยอและท�าใหเกด
ออกซเจนสงขน(Hyperoxia)
DooleyandMehmไดทดลองในมนษยดวยการใหออกซเจนท2.0ATAและ3.0ATAพบวา
ออกซเจนไปเลยงเนอเยอของรางกายเพมขน แมวาจะเกดการหดตวของหลอดเลอดทไปเลยงบรเวณ
นนกตามHBOสามารถเพมปรมาณเลอดไปเลยงหลอดเลอดเลกๆสวนปลายทIschemicskinflap
34
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
ฟสกสและสรรวทยาเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง
ในหนทดลอง โดยการวดดวย LaserDoppler Flowmetryผลเชนเดยวกนนพบกบการใชในระหวาง
และหลงการขาดเลอดทงหมดเปนเวลา8ชวโมง
SirsjoและLewisศกษาผลของHBOในกลามเนอลายของหนหลงขาดเลอดเปรยบเทยบกบ
กลมควบคมพวกเขาพบวา ท 1 ชวโมงไมพบการไหลเวยนเลอดทแตกตาง แตหลงจาก 4.5ชวโมง
ปรมาณเลอดทไปเลยงเพมขนอยางมากในกลมทให HBO เทยบกบกลมทไมไดให ผลการทดลองน
สอดคลองกบของZamboniและคณะทไดใชIntravitalmicroscopypreparationดวยการสองผาน
กลามเนอ gracilis ของหน กลมควบคมไมเกดการเปลยนแปลงในเสนศนยกลางของ arteriole
เชนเดยวกบในกลมHBOทไมเกดภาวะขาดเลอดแตในการทดลองใหขาดเลอดเปนเวลานาน4ชวโมง
ในกลมแรกจะเกดการขยายตวของหลอดเลอดในระยะแรกของการขาดเลอดแตหลงจาก1ชวโมงพบ
วาเกดการหดตวอยางรนแรงHBOสามารถคงภาวะการขยายตวของหลอดเลอดไวไดตอไปอกอยางนอย
3ชวโมง
รปท 2 ตวอยางแผลทเขารบการรกษา HBO
เพมการหายของแผลทพรองออกซเจน Lactateทถกสงเคราะหมาจากmacrophagesเปนตวกระตนส�าคญทท�าใหFibroblastsสราง
collagen Fibroblast ไมสามารถสราง collagen ไดหากไมมออกซเจนในปรมาณทเพยงพอซงใช
ออกซเจนในกระบวนการCross-linkingการขาดออกซเจนมผลตอความสมดลในการเตบโตของหลอด
เลอดเขาไปในแผลกบการสะสมของcollagenซงสามารถลมเหลวไดงายๆเมอรางกายขาดการไหล
เวยนเลอดและอาหาร
ความแขงแรงของแผลการฝงตวของ collagen และอตราการปดชองวางของแผลเกดจาก
อทธพลของปรมาณออกซเจนการขาดออกซเจนท�าใหแผลหายชาแตจะหายเรวขนเมอแผลทขาดเลอด
ไปเลยงไดรบออกซเจนในปรมาณสงออกซเจนทมากขนไมมผลexcessivehealingmacrophageท
ขาดออกซเจนจะกระตนกระบวนการซอมแซมแผลเมอแผลทเคยขาดออกซเจนเตมไปดวยออกซเจน
35
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
สธรรม มแสง
จะเกดหลอดเลอดใหมๆ เขามาในแผลทขาดเลอดกระบวนการซอมแซมของแผลจะหยดลงการสนสด
กระบวนการหายของแผลจะเกดเรวขนซงจะปองกนการเกดการซอมแซมทมากเกนไป
การไหลเวยนเลอดทไมดและการมออกซเจนนอยจะเพมความสามารถในการตดเชอจากการ
ทดลองบน skin flaps ในสนขมการทดลองฉดเชอ StaphylococcusaureusและE.coli เขาไปใน
ผวหนงดานหลงของGuineapigและกลมทดลองพบวาแผลทไดออกซเจนมผลเสรมฤทธของยาฆาเชอ
ซงแทบจะไมเกดภาวะตดเชอในกลมทไดรบทงHBOและยาฆาเชอ
การยบยง Clostridium PerfringensHBOยบยงการสรางAlpha-toxin,a-lecithinaseของ
Clostridial ซง toxin มผลท�าใหเยอหมเซลล และเพม Capillary permeability ออกซเจนมผล
Bacteriostaticท 150mmHgHBOมผลตอClostridiumperfringensและมผลโดยตรงตอPMN
killing
ลดพษCarbon Monoxide (CO) Toxicity จากปญหาการจบตวของCO กบHbแทนท
ออกซเจนท�าใหเกดปญหาhypoxia(รปท3)การประเมนประสทธภาพของHBOในการรกษาCO
poisoningมความยากล�าบากหลายประการยากทจะเขาใจไดวาเมอไดรบพษจากCOมเนอเยอมาก
นอยเทาใดทไดรบผลกระทบการใชUltravioletabsorptionspectraเพอแสดงการเกดlipidperoxidation
เมอไดรบCOpoisoningนานกวา24ชวโมงแตThomแสดงใหเหนวาHBOเมอใหทความดนสงกวา
2ATA (33 fsw) จะปองกน lipidperoxidation ในสมองหนChoและYunพบวา ตวออนทารก
ของหนในครรภทไดรบCOpoisoningแลวรกษาดวยHBO ไมแสดงความลาชาในการเจรญเตบโต
ไมเหมอนผลทเกดในกลมทไมไดรบการรกษา
รปท 3 แสดงการจดตวของ Hb กบ CO ในภาวะ CO poisoning
36
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
ฟสกสและสรรวทยาเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง
เพมการท�างานของเซลลกระดก Osteoclast ในการทบทวนรายงานผปวยChronicosteomyelitisทรกษาดวยHBOรวมกบการผาตดและ
ยาปฏชวนะ
Straussพบวา เมอเกดUnion แลวมการเกด Stress fracture ไดถง 33% เขาอธบายวา
ปรากฏการณนเกดจากทHBOไปกระตนการท�างานของOsteoclastอยางมากแตยงขาดความเขาใจ
รปแบบกลไกการท�างานและการถกกระตนจากฮอรโมนทเกยวของ การสรางOxygen-derived free
radicals ในเนอเยอกระดกทเพาะเลยงมความสมพนธกบการเกดใหมของOsteoclasts และเพม
คณสมบตการดดซมเนอกระดก ซงผลนเปนผลเชนเดยวกนกบเมอไดรบฮอรโมน เชน parathyroid
hormone(PTH)และinterleukin(IL-1)
BarthและคณะไดศกษาผลของHBOตอการหายของแผลทMataphysisของกระดกตนขา
ชนนอกของหนเมอใหHBOวนละครงจะปรากฏผลในการกระตนการหายของกระดกและการเกดของ
หลอดเลอดใหม เมอเปรยบเทยบกบกลมควบคม ในขณะทการใหวนละ2ครง ดจะเหมอนวาจะไป
ท�าใหกระบวนการหายของกระดกชาลง
ReboundeffectนยงพบในงานของPerson ในการศกษาการเพมของกระดกภายหลงการ
เปลยนแปลงปรมาณออกซเจนและคารบอนไดออกไซด ซงคาดเดาวาเกดจากการท�างานเพมขนของ
Osteoclast
สงเสรมการท�างานของอมมน Suppression of Autoimmune Response Warrenและคณะรายงานวาภายหลงการฉดantigenเขาไปในguineapigsแลวรกษาดวย
HBOท 2ATA ในทนทพบวาการพฒนาจนเกด allergic encephalomyelitis ชาลงไปถง 34 วน
แตจะใหผลเชนนตองใชเวลาในการใหHBO6ชวโมงตอวน
EiguchiและคณะอธบายวาผลดในImmunosuppressiveactionของHBOเกดทงการตอบ
สนองโดยImmunohumoralresponseและImmonocellularresponseซงFeldmeierไดทดสอบ
ผลของHBOstandardprotocol(2.4ATAนาน90นาทวนละครง)ในคนปกตทไดรบHBO20ครง
พบวาไมเกดการเปลยนแปลงใดๆ จากการตรวจCBCDifferentialimmunoglobulin,IgG,IgMและ
IgA;ComplementCH50,C3,C4หรอTotallymphocytecount,Lymphocytesubpopulation
และHelper-to-suppressorratio
ผลตอเมดเลอด ผลของHBOอาจจะท�าใหHematocritลดลงเพราะHBOเพมความสามารถในการบดตวเอง
ของเมดเลอดแดงเพอทจะใหผานหลอดเลอดแดงฝอยทแคบลงได
Neutrophilsตองการออกซเจนเปนสารตงตนในการท�าลายเชอแบคทเรยพบวาNeutrophils
ใชออกซเจน10-15เทาในกระบวนการก�าจดเชอแบคทเรย เมอเมดเลอดขาวจบออกซเจนจะเปลยน
37
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
สธรรม มแสง
ไปเปนอนมลพลงงานสงเชนhydroxylradical,PeroxidesและSuperoxideอตราการสรางอนมล
พษของเมดเลอดขาวขนอยกบปรมาณออกซเจนทม
ในอกทางหนงSirsjoและLewisไดทดลองเปรยบเทยบพบวากลมทรกษาดวยHBOมการ
สะสมของ PMNมากกวา เขาสรปวา HBOสามารถเพมเลอดเขาไปเลยงกลามเนอหลงขาดเลอด
4ชวโมงโดยไมเกดedemaและทงๆทมPMNsเขามาเพมขน
การลดบวมในแผลไฟไหมและหลงเนอเยอขาดเลอด ผลของHBOในผปวยแผลไฟไหมไดแกลดการสญเสยน�าใน2-3วนแรกลดภาวะบวมและ
ลดปรมาณสารน�าทออกไปอยนอกหลอดเลอดประโยชนอนๆ ไดแกลดจ�านวนครงทตองท�าศลยกรรม
ลง และลดระยะเวลาทตองรกษาอยในโรงพยาบาล ผลนไดรบการยนยนจากการทดลองตอมาของ
Nylanderและคณะซงไดทดลองในกระตาย
Hammarlundและคณะไดทดลองในอาสาสมครทสขภาพดโดยท�าใหเกดผวพองน�าแลวลอก
ผวพองน�าออกฉายแสงอลตราไวโอเลตไปทพนแผลแลวแบงกลมรกษาดวยHBOพบวาภาวะบวม
และมexudatesลดลงแตอตราการเกดEpithelializationยงไมแตกตาง
ในการทดลองในสนขโดยท�าใหขาหลงเกดCompartmentsyndromeพบวาHBOสามารถ
ลดการตายของกลามเนอไดอยางมาก (50%) เมอใหอยทความดนออกซเจน100mmHg เปนเวลา
8ชวโมงเขาแสดงหลกฐานดวยการตรวจเนอเยอและRadioactivepyrophosphateuptakeการศกษา
แสดงใหเหนวาHBOจะชวยในการรกษาCompartmentSyndromeโดยเฉพาะใชรวมกบการรกษา
ตามปกตและยงไดคนควาศกษาผลของการใหHBOทลาชากยงพบวาสามารถลดการบวมและกลาม
เนอตายไดอยางมนยส�าคญ
Nylanderและคณะศกษากลามเนอหนหลงจากทขาดเลอดพบวามการบวมน�าเพมขนและ
HBOมผลลดการบวมน�าอยางมนยส�าคญ
Preservation of ATP ในแผลไหม และหลงเนอเยอขาดเลอด การสงเคราะหATPอยางตอเนองมความจ�าเปนตอการขนสงโมเลกลและไอออนผานเยอหม
เซลลเพอรกษาเยอหมเซลลไวพลงงานสวนใหญในรปของATPถกสรางมาจากกระบวนการOxidative
phosphorylation(kreb,scycle)ซงเปนกระบวนการทตองการใชออกซเจน
กลมทไดรบบาดเจบท�าใหการไหลเวยนของเลอดบกพรองสงผลใหเกดการขาดเลอดท�าให
กลามเนอมระดบ ATP และ Phosphocreative (PCr. ) ลดลง และเพมระดบ lactate มากขน
การเปลยนแปลงของPCrเกดขนกอนและลดลงอยางรวดเรวขณะทATPใชเวลาเปนชวโมงหลงขาด
เลอดในกลามเนอลายของมนษยจะมการเผาผลาญพลงงานแบบไมใชออกซเจนเกดขน10-15นาท
หลงจากขาดเลอดและความดนยอยของออกซเจนในเนอเยอลดลงต�าสดหลง20-25นาทเนอเยอจะ
มระดบน�าตาลเพมขน เนองจากการเพมของกระบวนการGlycolysisและGlycogenolysisอนเปน
38
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
ฟสกสและสรรวทยาเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง
ผลจากการเผาผลาญโดยไมใชออกซเจนไดเปนlactateออกมาHBOลดการสญเสยATPและPCr
หลงขาดเลอดและลดการเพมขนของlactateในชวงทขาดเลอดการรกษาดวยHBOซ�าๆในชวงหลง
ขาดเลอดจะกระตนAerobicmetabolism
StewartและคณะไดศกษาระดบATPในเนอเยอของหนทถกไฟไหมท36ชวโมงหลงเกดแผล
ไหมกลมทรกษาดวยHBOมATPในเนอเยอมากกวากลมควบคม10เทา
การเพมขนของ Superoxide Dismutase (SOD) เมอใช HBO รกษา Tissue Flaps อนมลอสระทเกดจากออกซเจนมสวนส�าคญในการก�าหนดการตายหรอรอดของflapโดยเฉพาะ
บรเวณทก�ากงระหวางสวนใกลเสนเลอดและสวนขอบๆปลายๆ ใน flapทมขนาดใหญ Xantine
oxidaseเปนแหลงใหญทเปนบอเกดของSuperoxideradicalsซงเปนอนมลอสระทเกดจากการแตกตว
ของออกซเจนพบวาในเนอเยอflapเมอเวลานานขนการสะสมของXanthineoxidaseกเพมขนโอกาส
flapตายกมากขนImและคณะพบวาเมอใหยาAllopurinolหรอSuperoxidedismutase(SOD)กอน
ยก flapจะเพมพนทให flapรอดไดมากและยงคงไดผลเหมอนกนแมวาจะใหหลงจากยก flapแลว
60นาทSODมความส�าคญในกลไกการปองกนการท�าลายของอนมลอสระโดยการblockการสราง
Superoxide radicals จาก Xanthine oxidaseพบวาการรกษาดวยHBOแบบการใหแลวหยด
ไมตอเนองมผลในการเพมการท�างานของSODซงมผลตอการรอดของflap
การสรางอนมลอสระและบทบาทในสภาพแวดลอม Hyperbaric Oxygen Harabinและคณะไดน�าหนและguineapigsมาทดลองใหออกซเจน2.8ATAแบงเปน2กลม
กลมหนงใหออกซเจนอยางตอเนองอกกลมหนงใหออกซเจนแลวหยดเปนวงรอบดวยโดยใหออกซเจน
100%เปนเวลา10นาทสลบกบการใหหายใจดวยอากาศ2.5นาทพบวาระยะเวลาทสตวทง2ตระกล
เรมมอาการชกและมการเสยชวตในกลมทใหHBOแลวหยดเปนวงรอบใชเวลานานกวากลมทใหHBO
อยางตอเนอง การทดลองดงกลาวพบวา HBO เพมการท�างานของ SODและลด catalase and
glutathioneperoxidaseในสมองและปอดการใหHBOแบบไมตอเนองจะชวยเลอนระยะเวลาทเกด
พษออกไป
ThomและคณะพบวาผลของออกซเจนทเพมขนมผลลดLinoleicacidperoxidationในการ
ศกษาผปวยทส�าลกควนไฟ (8คนใสทอชวยเปดทางเดนหายใจ)พบวาการใหHBOนาน90นาท
ไมไดเพมOxidative stress และOxidative stress ไมเกยวของกบการบาดเจบของปอดในผปวย
Inhalationinjury
การลดลงของ Lipid Peroxidation เชอวาLipidperoxidation เปนหนงในสาเหตส�าคญท
ท�าใหเนอเยอรางกายบาดเจบอนเปนผลมาจากภาวะขาดเลอดออกซเจนต�าเชนเดยวกบผลทเกดจาก
สารพษหรอยาการเกดLipidperoxidationแปรผนตรงกบปรมาณออกซเจนแตHBOใหผลในทาง
กลบกนซงจะลดการบาดเจบจากOxidativeinjuryในกลามเนอและล�าไส
39
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
สธรรม มแสง
ThomและคณะไดทดลองการเกดCopoisoningในหนโดยศกษาLipidperoxidationใน
สมองหนพบวาปฏกรยาoxidationน เพมขนมากกวา89%เมอหนไดCO1,000ppmและเมอหน
หมดสตแลว กยงให COอก เปนชวงระยะเวลาสน ๆท 3,000PPM เปรยบเทยบกบกลมควบคม
สรปวา การบาดเจบของสมองเกดจากกระบวนการ Ischemia-reperfusion injury ซงจะท�าใหเกด
ความดนต�าชวคราวและเกดLipidperoxidationเขาพบวาการใหHBOทมากกวา2ATAสามารถ
ปองกนLipidperoxidation
ลดการสรางสารเพมแรงตงผวในถงลมปอด Gilderไดทดลองในป1974และอกครงในป1976พบวาออกซเจนยบยงเอนไซมทเกยวของ
กบการสรางSurfactantและอาจยบยงการขนสงSurfactantไปยงถงลมปอดดวย
เกดการมองเหนทผดปกต การสายตาสน เปนผลขางเคยงทพบไดบอยทสดในการรกษาHBOซงอาจสายตาสนไดถง
1.6dioptersในกลมทรกษาดวยHBO2.5ATAซ�าๆ สนนษฐานวาเกดจากการเปลยนแปลงทตวเลนส
ไมวาจะเปนการเปลยนแปลงรปรางหรอเปลยนทการrefractionแตไมพบการเปลยนแปลงทกระจกตา
โดยสวนใหญจะหายไปภายใน3 เดอนภายหลงการรกษาครงสดทายการเกดสายตาสนอาจจะเปน
อาการเรมตนวาเรมจะมตอกระจกในคนแกโดยมรายงานการเกดตอกระจกในผปวยทไดรบการรกษา
HBOเกน150ครง
Hyperbaric Oxygen Therapy : HBOTคอการรกษาโรคหรอภาวะตางๆดวยการน�าผปวย
เขาสหองทมความดนบรรยากาศมากกวาปกตและใหผปวยหายใจดวยออกซเจนความดนสงเพอเพม
ปรมาณออกซเจนใหกบเนอเยอ
เลอดประกอบดวยสวนใหญๆ2สวนคอเมดเลอดและน�าเลอด(plasma)โดยปกตท�าหนาท
น�าออกซเจนจะเปนของเมดเลอดแดง ในเมดเลอดแดงทประกอบดวย hemoglobin ซงมหนาทจบ
ออกซเจนและน�าไปปลอยใหกบเนอเยอplasmaจะไมไดมสวนเกยวของกบการน�าออกซเจนแตอยาง
ใดถาเราเพมความดนใหกบเลอดตามกฎของHenryเราจะพบวาปรมาณของออกซเจนทละลายเพม
ขนในplasmaเนองจากความดนทเพมขนมปรมาณเพยงพอทจะท�าใหเนอเยออดมไปดวยออกซเจน
40
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
ฟสกสและสรรวทยาเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง
รปท 4 แสดงการละลายของออกซเจนในพลาสมาขณะรบการรกษา HBO
ดงนนจะเหนไดวาHyperbaricOxygenTherapyท�าใหเราสามารถใช plasma เปนตวน�า
ออกซเจนไปยงเนอเยอไดดอกทางหนง
ตารางท 1 แสดงปรมาณของออกซเจนทจบกบHemoglobinและทละลายในPlasma
ชนดของกาซทหายใจ ความดน ออกซเจนในHb(มล.) ออกซเจนในPlasma
อากาศ 1ATA 19.8 0.3
ออกซเจน100% 1ATA 20.4 1.9
2ATA 20.5 4.44
3ATA 20.4 6.45
ตามขอบงชการรกษาของUHMSค.ศ.2011 โรคทน�ามาใชรกษาประกอบดวย Air or gas
embolism,COpoisoning or smoke inhalation,Gasgangrene,Crush injury or traumatic
ischemia, Selectedproblemwound,Decompression Sickness, Exceptional blood loss,
Necrotizingsoft tissue infection,Osteomyelitis,Radiation tissuedamage,Skingraftsand
flaps,Thermalburns,IntracranialabscessและIdiopathicsuddensensorineuralhearingloss
วธการรกษาดวยHBOท�าไดโดยใชHyperbaricchamberรกษาโดยใชU.S.NavyDivingManual
Table9ตามรปท5
41
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
สธรรม มแสง
รปท 5 U.S. Navy Diving Manual Table 9
42
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
ฟสกสและสรรวทยาเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง
บรรณานกรม
UnderseaandHyperbaricMedicineSociety,HyperbaricMedicalReviewforBoard
CertificationExams2003
UnderseaandHyperbaricMedicineSociety,HyperbaricOxygenTherapyIndications
12thEditionUHMS,2008.
UnderseaandHyperbaricMedicineSociety.Availableatwww.uhms.org.
BrubakkA,NeumanT,BennettP,ElliottD,eds.BennettandElliotts’Physiologyand
MedicineofDiving,5thed.Saunders,2002.
ValerieLarson-Lohr,HelenCNorvellHyperbaricNursing.Bestpublishingcompany
2010
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
ขอบงชการบำาบดดวยออกซเจนแรงดนสง(Indication for hyperbaric oxygen therapy)
บทท
การบ�าบดออกซเจนแรงดนสง(HBO)เปนการรกษาโดยการใหผปวยเขาไปอยภายใตความดน
บรรยากาศทมากกวา 1บรรยากาศ (ATA) และใหหายใจดวยออกซเจน 100%ภายในหองปรบ
แรงดนบรรยากาศสงชนดหนงหอง (MonoplaceChamber)หรอหองปรบแรงดนบรรยากาศสงชนด
หลายหอง (Multiplace Chamber) ซงปจจบนมโรคทไดรบการรบรองจาก Undersea and
HyperbaricMedicalSociety(UHMS)วาสามารถใชHBOรกษาไดจ�านวน14โรค
ในปค.ศ.1976ไดมการกอตงUnderseaandHyperbaricCommitteeขนเพอท�าหนาทใน
การปรบปรงงานวจยและแจงขอมลขาวสารทางการแพทย ทเกยวกบการรกษาโรคทมลกษณะเฉพาะ
(Specificdisease)ดวยออกซเจนแรงดนสง(HBO)ซงขอมลในการรกษาโรคจะไดรบการปรบปรงใหม
ทกๆ สองปพรอมกบการแจกจายรายงานการประชมของคณะกรรมการการรกษาดวยออกซเจน
(OxygentherapyCommitteeReport)ชดใหม
หลกการ
� เปนการรกษาทางคลนกทใช HBO ทคณะกรรมการเวชศาสตรใตน�าและความดน
บรรยากาศสง(UHMS)ซงตงขนใหมในปค.ศ.1976ยอมรบหรอแนะน�า
� คณะกรรมการUHMS ไดศกษาคนควาขอมลทางคลนกตลอดจนการวจยตางๆ และให
ค�าชแนะทเปนประโยชนมประสทธผลในการรกษา
� คณะกรรมการไดรายงานการใช HBO รกษาจ�านวน 13 ขอบงช ในป ค.ศ.1999 และ
เพมอก1ขอบงชในปค.ศ.2011ทงการรกษาหลกการรกษาเสรมโดยตพมพเผยแพรผาน
สมาคมUHMS
z กลไกการบ�าบดของออกซเจนแรงดนสง (Therapeutic mechanism of Hyperbaric Oxygen: HBO)
x ยบยงการเจรญและฆาเชอแบคทเรยจากผลของHyperoxiaenhancementantimicro-bialactivity
x ท�าใหหลอดเลอดหดตว(Vasoconstriction)
สธรรม มแสง
3
44
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
ขอบงชการบ�าบดดวยออกซเจนแรงดนสง
x ออกซเจนในเนอเยอเพมมากขนหลายเทา(Hyperoxygenation)x เสรมสรางหลอดเลอดใหม(Neovascularization)x ลดภาวะReperfusioninjuryx ลดขนาดฟองกาซ(จากความดนทเพมขนและBoyle’slaw)
วธการ
� HBOคอการหายใจดวยออกซเจน100%ในหองปรบฯทสามารถปรบความดนไดมากกวา
1บรรยากาศสมบรณ
� การหายใจดวย100%ออกซเจนทบรรยากาศปกตไมถอเปนHyperbaricoxygen
� การบ�าบดดวยออกซเจนแรงดนสง เปนวธการรกษาจ�าเพาะของโรคน�าหนบ (DCS)
ฟองอากาศอดตนหลอดเลอดแดง (AGE) และยงใชรกษาพษของคารบอนมอนอกไซด
แกสแกงกรน(Gasgangrene)และเนอเยอบาดเจบจากการฉายรงสรกษาใชรกษาเสรมในภาวะ
ทเนอเยอของรางกายขาดออกซเจนเชนการปลกถายเนอเยอ(Compromisedskingrafts)
การขาดเลอดเฉยบพลนของเนอเยอ(AcuteIschemias)แผลขาดเลอด(Hypoxicwounds)
การสญเสยเลอดในกลมเลอดทหายาก(Exceptionalbloodlossanemia)Necrotizing
soft tissue infection,Chronic refractory osteomyelitis แผลไฟไหมจากความรอน
(Thermalburns)และภาวะอนๆอกมากมายปจจบนสมาคมแพทยเวชศาสตรใตน�าและ
ความดนบรรยากาศสง(UHMS)ไดยอมรบใหHBOเปนขอบงชในการรกษาโรค14โรค
โดยมกลไกออกฤทธดงน
1. Killing bacteriaการท�าลายเชอโรคกลไกการท�าลายเชอโรคของรางกายตางใชออกซเจน
เชนเมดเลอดขาว(Leukocyte)ใชออกซเจนเปนสวนประกอบในการท�าลายเชอโรค
x เนอเยอทขาดออกซเจนมความสามารถในการปองกนการตดเชอ ออกซเจนท�าใหเมดเลอดขาวจบฆาเชอโรค(Phagocytosis)ไดดขน
x HBOท�าใหยาปฏชวนะกลมaminoglycocideออกฤทธไดดในการท�าลายเชอโรคกลมกรมลบเชนเชอวณโรคยากลมนไดแกสเตรปโตมยซนนโอมยซนเจนตามยซน
x HBO ชวยเพมเวลาการออกฤทธของยากลม Tobramycin ในการตอตานเชอPseudomonasaeruginosaเชอกรมลบทมกพบในแผลทวไปและแผลไหม
x ออกซเจนแรงดนสงชวยแกภาวะขาดออกซเจนของเนอเยอและยบยงแบคทเรย2. VasoconstrictionHBOท�าใหหลอดเลอดหดตว
x HBOท�าใหหลอดเลอดแดงและด�าฝอยเลกๆหดตวโดยไมขาดออกซเจนเพอปองกนไมใหออกซเจนมากเกนไป แตในสวนทขาดเลอดไมมการหดตวท�าใหเนอเยอไดรบ
ออกซเจนเพมมากขน
x แมวาหลอดเลอดหดตวแตเนอเยอไดรบออกซเจนมากขนจากความดนยอยของออกซเจนในพลาสมาเพมขน
45
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
สธรรม มแสง
x การหดตวของหลอดเลอดสามารถลดบวมและท�าใหเนอเยอกลบมาท�างานไดปกตเรวขนและเพมPeripheral vascular resistance (PVR)และMeanarterial presses
(MAP)
3. Hyperoxygenationเพมออกซเจนในเนอเยอไดมากขน
x ลดการขาดเลอดในบรเวณทบาดเจบ บวมหรอหลอดเลอดเสยหายโดยกระบวนการperfusion
x ออกซเจนละลายในเลอด6ml ใน100ml (6 vol%) ในผปวยทเขารกษาดวยHBOท2.8ATAออกซเจนสามารถละลายในพลาสมาใหรางกายน�าไปใชไดโดยไมตองมเมด
เลอดแดงน�าออกซเจน
x HBOสามารถท�าใหออกซเจนละลายในพลาสมาไดถง 10-15 เทาหรอความดนยอยออกซเจนระหวาง1,500-2,000mmHg
x HBOท�าใหเนอเยอทขาดเลอดสามารถmetabolize ไดปกตลดการตายของเนอเยอกระดกและสรางเสรมการสรางหลอดเลอดฝอยใหมๆ
x HBOลดระยะการจบตวของคารบอนมอนอกไซดกบฮโมโกลบนชวยใหmitochondriaท�างานไดปกตและลดการจบตวแนนของLeukocyte
x HBO ยงคงชวยใหเนอเยอท�างานไดอกสกระยะหนง จนกวาเสนเลอดใหญไดถกสรางขน
4. Neovascularizationการสรางเสนเลอดใหม
x HBOเสรมสรางการงอกใหมของเสนเลอดในบรเวณทขาดเลอดx HBOกระตนใหคอลลาเจนฟอรมเสนเลอดขนในบรเวณเชนบรเวณทเนอเยอไดรบผลกระทบจากการฉายรงส ในกระดกอกเสบทหายยากในOsteomyelitisตลอดทงแผล
เรอรงทมออกซเจนนอย ใหมการออกใหมของเสนเลอดขนาดเลก เพมคอลลาเจนใน
บรเวณแผล
x การสรางเสนเลอดใหมในบรเวณแผลทหายยากท�าใหโอกาสหายของแผลดขน5. Reducing Ischemia Reperfusion Injury
x เนอเยอทไดรบบาดเจบมแนวโนมเสยหายและตายลงกลไกตอบสนองของรางกายตอการบาดเจบ (Reperfusion) ยงท�าใหเกดภาวะoxidativeบรเวณทบาดเจบจะแยลง
จากการจบตวของCoagulatingfactors,Leukocyte,Lipidท�าใหการไหลเวยนเลอด
เลวลงสงผลใหเนอเยอขาดออกซเจนมากขนHBOสามารถลดภาวะปญหานได
x Reperfusion Injury มกมสาเหตจากการบาดเจบทสงผลตอการไหลเวยนเลอดเชน Compartment Syndrome และCrush injury หรอจากการท�าหตถการ เชน
angioplastyการปลกถายเนอเยอ(transplant)การท�าfasciotomyเพอลดโอกาสการ
ถกตดอวยวะ
46
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
ขอบงชการบ�าบดดวยออกซเจนแรงดนสง
x HBOลดภาวะreperfusioninjuryเนอเยอทขาดเลอดไดดและควรใหในระยะแรกๆเชนในรายท�าflapsและgraftsควรใหทนทหลงผปวยฟนดแลว
x กลไกการเกดReperfusion injuryคอ เมอเนอเยอมภาวะบาดเจบneutrophilsและLeucocytes จะจบตดแนนกบผนงหลอดเลอดและหลงเอนไซม NADPH ทไปลด
ออกซเจนในโมเลกลท�าใหเกด Superoxide radical production เนอเยอจะมภาวะ
hypoxia
x HBOไปยบยงLeukocyteB2และlipidoxidationลดการoxidationลงและการรกษาเนอเยอไมใหขาดออกซเจนจนเกดความเสยหาย
6. Gas bubble reductionลดขนาดของฟองอากาศ
x ปญหาทเกดจากฟองอากาศทงจากการด�าน�าการท�าการผาตดหตถการHBOเปนการรกษาหลกเพอลดขนาดของฟองอากาศทไปอดตนและละลายเขาสของเหลวในรางกาย
ลดการขาดเลอดและออกซเจนในอวยวะทเสนเลอดถกอดตนไปเลยงได
x HBOก�าจดฟองอากาศออกจากกระแสเลอดท�าใหการไหลเวยนกลบคนมาการก�าจดกาซเฉอยอยางไนโตรเจนดวยการใหออกซเจน
สมาคมเวชศาสตรความดนบรรยากาศสงขององกฤษ(BHA)รวมกบUHMSไดยอมรบใหโรค
ตอไปนเปนขอบงชการรกษาดวยHBO
1. ฟองอากาศอดตนในหลอดเลอดแดง (Arterial gas embolsim: AGE)
สาเหตและผลกระทบ เกดจากฟองอากาศรวในถงลมปอดจากความดนทมากเกน การกลนหายใจขณะด�าน�าขน
ฟองอากาศไปอดตนระบบไหลเวยนหลอดเลอดแดงหรอผานทางPatentforamenovale:PFOระหวาง
หวใจหองบนเขาสระบบไหลเวยนทเรยกวาParadoxicgasembolismเมออดตนการไหลเวยนท�าให
อวยวะขาดเลอดตลอดทงเกดสภาวะการจบตวของCoagulatingfactors
� อาการมกเกดทนททนใดหลงขนสผวน�าสวนมากในเวลา3-10นาทจงมกวนจฉยแยกจาก
DCS ได จากทเกดทนททนใดมกมเหตจากการตนตกใจ รบขนผวน�า การพองลมของ
ชดด�าน�าท�าใหลอยขนอยางรวดเรว หรอกลนหายใจขณะด�าขน หรอเกดจากพยาธ
สภาพอนๆ ของรางกาย เชน โรคปอดการหดเกรงของหลอดลม อาจเกดปญหาขนได
แมจะมความลกเพยง4ฟต
� AGEจากการท�าหตการเชนการผาตดการสองกลองการสวนหวใจและหลอดเลอดหรอ
แมกระทงการใหสารน�าทางหลอดเลอดกอาจมอากาศรวเขาในหลอดเลอดท�าใหเกด
emboliได
47
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
สธรรม มแสง
� ในผปวยใสเครองชวยหายใจทมแรงดนมากๆหรอจากพยาธสภาพของปอดทไมดกอาจ
ท�าใหปอดแตกและมลมรวเขาในหลอดเลอดการใสสายหรอเขมเขาในหลอดเลอดเพอท�า
หตถการบางอยางหรอแมการท�าHemodialysisกอาจเกดไดเชนกน
พยาธสภาพและผลกระทบ
� ฟองอากาศในปอดหลดเขาสเสนเลอดหวใจและสมองอาจท�าใหหวใจหยดเตนหรอมอาการ
ทางสมองเชนStroke,Emboli
� Bubbleขนาดเพยง30-60ไมครอนมผลท�าใหอวยวะสวนปลายขาดเลอดและสงผลท�าให
เซลลประสาทบวม
� กระตนเมดเลอดขาวใหจบตวเกดการบวมเฉพาะทและการไหลเวยนเลอดนอยลงจากการ
ท�างานของเกรดเลอด
� กระตนการซมผาน(permeability)ของBloodBrainbarrierท�าใหน�าไขสนหลง(CSF)
มความดนเพมขนการท�างานของสมองผดปกตตามมาการบาดเจบของเซลลประสาทเกด
ขนไดใน10นาทถาขาดเลอดไปเลยงควรไดรบการดแลรกษาอยางเรงดวน
� เกดการบวมขนในบรเวณรอบๆปลายประสาทจากการทหลอดเลอดไปเลยงถกอดตนดวย
ฟองอากาศหากไมไดรบการรกษาอยางเรงดวนอาจท�าใหเซลลประสาทเสยหายจนยาก
จะกลบคนเปนปกต
� การเกดVenousGasEmbolismอาจมอาการหรอไมกไดหากเกดจากด�าน�ามกมสาเหต
จากShuntของหวใจหองซายและขวาเชนPatentForamenOvale:PFOการมfistula
ในปอดอาจเกดจากการขดขวางการไหลเวยนเลอดในปอดจากpulmonaryDCSโดยเพม
แรงดนในหลอดเลอดจนเกดdeadspace
� มฟองอากาศเกดขน(Emboli)และอดตนการไหลเวยนในหลอดเลอดแดง
� เกดจากการฉกขาดของถงลมปอดเมอมแรงดนทมากเกน เชน ขณะด�าขนในนกด�าน�า
ในแรงดนบรรยากาศสงฟองอากาศจะหลดจากปอดไปอดตนในทตางๆเชนหวใจสมอง
� อาจเกดจากการท�าหตถการการผาตดทเกดฟองอากาศเขาในเสนเลอดแดงเชนการท�า
Bypassการผาตดหวใจเสนเลอดปอดการฟอกไตหรอแมการผาตดเปลยนขอ
� ผลกระทบทตยภมฟองอากาศท�าใหเกดplateletsจบตวในหลอดเลอดท�าใหการไหลเวยน
ไมดของเหลวออกนอกเสนเลอดท�าใหบวมและเนอเยอขาดเลอด
การพเคราะหโรค มกมอาการหมดสตอยางทนททนใดหลงขนสผวน�าจากการด�าน�าสบสนหมนอาจมหวใจหยด
เตน สญเสยก�าลงของกลามเนอหรอการรสมผส อมพาตออนแรง ชาการมองเหนผดปกต มนงง
พฤตกรรมเปลยนแปลงการมองเหนการไดยน และการเคลอนไหวผดปกต อาจมเลอดออกทางปาก
หรอจมกทพบไดบอยจะมอาการเจบหนาอกและไอเปนเลอด อาจชกและหมดสต มกเกดรวมกบ
Pneumothorax,pneumomediastinumและsubcutaneousemphysema
48
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
ขอบงชการบ�าบดดวยออกซเจนแรงดนสง
แนวทางการรกษา
� ใหO2100%ดวยfacemaskนอนราบ
� ดแลสมดลของสารน�าการขาดน�า
� ไมควรลาชาในการน�าผปวยเขาหองปรบแรงดนบรรยากาศสงจากการตรวจวนจฉยตางๆ
� ใชตารางKindwall6ATAในหองปรบแรงดนบรรยากาศสงทนทหรอใชตารางUSN.6A
� หากตองรกษาดวยMonoplacechamberใชตาราง2.8ATAkindwallหรอตารางUSN.
table6
� ไมเดนทางใน72ชวโมงแรกหลงการรกษาโดยเฉพาะการโดยสารเครองบน
ผลจาก HBO
� ควรน�าเขาหองปรบแรงดนบรรยากาศสงทนทเพอลดขนาดฟองอากาศใหละลายเขาส
ของเหลวใหออกซเจนไปก�าจดกาซเฉอยและลดภาวะhypoxiaของเนอเยอ
� HBOไปชวยเนอเยอทขาดเลอดใหไดรบออกซเจนเพยงพอตอการท�างานและลดการบวม
� HBOลดภาวะIschemicreperfusioninjury
การรกษาเสรม
� Aspirinใหเพอลดการจบตวของplateletsแตอาจท�าใหเลอดออกมากขน
� LidocaineใชเพอลดSSEPamplitude
2. การเกดพษจากคารบอนมอนอกไซด (Carbon monoxide poisoning)
x CO เปนกาซไมมส ไมมกลน เกดจากการเผาไหมทไมสมบรณ มกไมคอยเกดในนกด�าน�าแตในเหตเพลงไหมมกเปนสาเหตหลกทท�าใหผปวยพการหรอเสยชวต
x COสามารถจบไดดกบฮโมโกลบนมากกวาออกซเจนถง220เทาและตองใชเวลานานกวา5ชวโมงทรางกายจะก�าจดออกไดหมดท�าใหเปนอนตรายตอชวตอยางมาก
x อาการทมกท�าใหวนจฉยผดพลาดมปวดศรษะออนเพลยมนงงและอาการทางระบบประสาท
สาเหต
� สดดมกาซจากการเผาไหมของเครองยนตเครองท�าความรอนเหตเพลงไหมเตาปงยาง
� เหตเพลงไหมเปนเหตน�าใหเสยชวตมากทสด
� การสบบหรท�าใหเกดคารบอกซฮโมโกลบน(HbCO)4-5%ตอวน
� ในสมสารmethylenechlorideเมอรางกายไดรบและเผาผลาญจะไดCO
� ในนกด�าน�ามกเกดจากมการปนเปอนของอากาศCOจากเครองอดอากาศ
� HbCOท�าลายเอนไซม Hemeoxygenase ท�าใหรางกายขาดออกซเจนและสงผลตอ
Neuronalsignalingในระบบประสาทและท�าใหเกดการแตกท�าลายของเมดเลอด
49
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
สธรรม มแสง
ผลกระทบ
� COมผลตอหวใจและสมอง14%ในผรอดชวตมความเสยหายถาวรตอสมองและอกจ�านวน
มกมDelayedneurologicalsequelaeตามมาภายหลงใน3-21วน
� COสงผลกระทบตอสมองสวนรคดความจ�าการวเคราะหและการมองเหน
� การตรวจNeuropsychometricแกผไดรบพษCOเปนการตรวจวนจฉยทจ�าเปน
� COHbแมจ�านวนเลกนอยอาจท�าใหเกดผลตอระบบหวใจ โดยเฉพาะผเปนโรคหวใจอย
จะมความเสยงเพมขน
พยาธสรรภาพ
� พษจากCOท�าใหเกดภาวะขาดออกซเจน(hypoxia)cellulartoxicity,Braininjuryและ
ท�าใหLeukocyteท�างานผดปกต
� COHbขดขวางการแลกเปลยนกาซทงออกซเจนและคารบอนไดออกไซดในเซลลท�าลาย
ระบบเอนไซม(Cytochromes)ท�าใหเซลลหายใจไมได
� COจบตวกบmyoglobinเกดการคงของโปรตนท�าใหเสยสมดลในเซลล
� COมผลเสยตอระบบประสาทสวนกลางระบบเซลลหลอดเลอดด�าจากการเกดOxygen
freeradicalsและรบกวนการท�างานของneutrophils
อาการ
� ปวดศรษะมนงงออนเพลยและคลนไสอาเจยน
� หวใจเตนเรวหายใจเรวเพราะรางกายขาดออกซเจน
� EKGเปลยนแสดงภาวะขาดออกซเจนของหวใจ(Ischemic)
� คาความเปนกรดตาง(PH)มกเปนacidosisหรอAlkalosis
� การมองเหนผดปกตเลบมสcherry-red
� อาการมกสมพนธกบปรมาณHbCOในเลอด
10-20%HbCO-ปวดศรษะเลกนอย
20-30%HbCO-ปวดศรษะมากคลนไส
30-50%HbCO-ปวดศรษะรนแรงเปนลมออนเพลย
50-80%HbCO-หมดสตชกเสยชวต
ผปวยCOpoisoningทกรายควรไดรบออกซเจน100%หายใจในระหวางชวยชวตหรอน�าสง
โรงพยาบาลเพอลดผลกระทบตอรางกาย
� การไดรบออกซเจนน�าเขา 100% ไมไดหมายถงCOHbจะถกจ�ากดออกไปการวดคา
COHbเพอประเมนความรนแรงเปนสงจ�าเปน
� ในผปวยเดกCOHbมกมปรมาณนอยกวาในผใหญ อาการเปนมากกวาแตฟนตวไดเรว
กวาในผใหญ
50
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
ขอบงชการบ�าบดดวยออกซเจนแรงดนสง
� อาการของผ ปวยมหลายระดบขนอยกบระดบของ COHb และลกษณะของบคคล
การทดสอบpsychometrictestสามารถพยากรณความรนแรงของโรคได
� Late syndromeมกสญเสยหนาทของอวยวะ2-3 สปดาหหลงไดรบพษ เชนการสอน�า
ประสาทของmyelinเสยไป(Oligodendrocytes)ท�าใหเซลลประสาทในAmmondhorn
เกยวกบความจ�าระยะสนถกท�าลาย
แนวทางการกษา
� COHb>25%ในคนปกตและมากกวา15%ในหญงมครรภ
� มอาการเจบหนาอก(AnginaorIschemic)ผลEKGเปลยนแปลง
� มอาการทางระบบประสาท
� การพยากรณโรคในผสงอาย>60ปผเปนโรคหวใจและหมดสตมกท�าไดผดพลาดวาเปน
อาการทเกยวของกบCOpoisoning
ประโยชนของ HBO
� HBOเปนการรกษาหลกในผไดรบพษคารบอนมอนอกไซดโดยเฉพาะใน6ชวโมงแรกและ
ยงมประโยชนหากไดรบHBOภายใน12ชวโมง
� HBOลดระยะเวลาการจบตวของCOHb(Half-life)จาก320นาทในผปวยทวไป90นาท
ในผปวยทไดรบออกซเจน100%ใหเหลอเพยง23นาทในหองปรบบรรยากาศทความดน
3บรรยากาศ(ATA)
� การไดรบAlveolarPO2ในปรมาณมากจากHBOชวยลดภาวะวกฤตได
� ลดการบวมของสมองลดความดนในสมองและไขสนหลงจากทเสนเลอดหดตว
� ยบยงการเกดพษของCOผปวยฟนตวไดเรวลดภาวะผดปกตทางระบบประสาทลดอตรา
การเสยชวตและผลแทรกซอนในระยะหลงไดรบพษ (Neurological sequelae) ลดลง
อยางมาก
� ยบยงการเกดlipidperioxidationและreperfusioninjuryไดด
การรกษา
� ใหHBOท3.0ATAอยางนอย30นาทและตามดวย1.9-2.5ATA90นาทถง3ชวโมง
เพอลดlipidperioxidation
� การใชตาราง6(2.8ATA)พบวาไดผลดขนอยกบลกษณะของผปวย
� ควรใหการรกษาดวย HBO ตอเนอง ครงเดยวอาจไมเพยงพอในรายทม Cyanide
poisoningทมกเกดรวมกบCOpoisoningใหการรกษาแบบเดยวกน
51
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
สธรรม มแสง
3. แกสแกงกรน (Gas gangrene)
x เปนภาวะทเนอเยอบรเวณแผลเนาตายจากแบคทเรยชนด Clostridial myositismyonecrosisหรอemphysematousgangreneเปนเชอกลมกรมลบ
x เปนภาวะเฉยบพลน เกดขนรนแรงและรวดเรว โดยมากไมมหนอง เปนเฉพาะทหรอSystemicกไดเนอเยอถกท�าลายกวางเกดพษในเลอดมภาวะSepticขนอยกบปรมาณ
ของแกสและเนอเยอทถกท�าลายเปนภาวะฉกเฉนและคกคามตอชวต
x แกสแกงกรนสามารถเกดขนไดเองจากกลไกภายในรางกายและการตดเชอจากภายนอกเชนกระดกหกการบาดเจบช�าบวมของเนอเยอแผลทวไปหรอการอกเสบของไสตง
x การไดรบบาดเจบทางน�าและทะเลการเกดแผลเลกๆขณะวายน�าเลนน�าอาจลกลามเกดเปนแกงกรนไดผปวยมภาวะเบาหวานโรคตบหรอโรคทมความตานทานของรางกาย
ต�าการไดรบยากดภมตานทานจะเพมความเสยงในการเกดโรคนได
x เชอชนดนม Exotoxinsทสามารถท�าลายเนอเยอและอวยวะรอบๆ โดยสลายโปรตนของกลามเนอClostridiumperfringens เจรญไดดในสภาวะแวดลอมทมออกซเจน
ไมเกน30mmHgและจะถกยบยงหากมoxygentensionมากกวา30mmHg
x นอกจากเชอClostridiumแลวStaphyllococci, Streptococci และEnterobactorE.coliกสามารถท�าใหเกดแกสในเนอเยอไดเชนเดยวกนโดยเฉพาะในเดก
x Fournier’sdiseaseทตดเชอบรเวณฝเยบรอบๆอณฑะไมไดเกดจากเชอClostridiumอาจเรมจากการบาดเจบหรอมแผลเลกนอยในบรเวณดงกลาว
อาการและอาการแสดง
� แกสแกงกรนมกเกดขนใน 1- 6 ชวโมงหลงมการบาดเจบปวดและตดเชออยางรนแรง
ผวหนงบรเวณทเปนแขงตงเปนมนในระยะแรกและมสฝนจนเปนสบรอนดในทสดสามารถ
ลกลามได6นวใน1ชวโมง
� Exotoxinท�าใหเสนเลอดขยายตวและสญเสยหนาทบวมช�าในบรเวณทตดเชอ
� เปนตมจ�าเลอด (Blisterbullae)หรอพพองเกดขนในบรเวณกลามเนอมสคล�าแดงหรอ
สเขยวไมยดหยนและไมมเลอดออกเมอกรดดวยของมคม
� เนอเยอจะถกท�าลายเฉพาะทอาจเปนแผลขนาดเลกทมลกษณะแหงหรอเปยกกได
� Drygangreneมลกษณะแหงและเหยวยน สวนwetgangreneมลกษณะอกเสบของ
เนอเยอ(Cellulitis)และเนอเยอตาย
� สงขบหลงของ Clostridial gangrene มกใสมลกษณะเลอดปน กลนออกหวานๆ
(mousy)
� หากไมใชแกงกรนเกดจากเชอClostridial จะลกลามชากวาและกลนเหมนมลกษณะ
ตดเชออกเสบลกลามขยายใหญขนไดระหวางทไมไดรบยาหรอใชยาไมเหมาะสม
52
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
ขอบงชการบ�าบดดวยออกซเจนแรงดนสง
การวนจฉยโรค
� การตรวจวนจฉยทไมถกตองหรอลาชาท�าใหอาการรนแรงถงชวตได
� การวนจฉยจ�าเปนตองมขอมลทางหองปฏบตการการสงตรวจสงขบหลงและเนอเยอบรเวณ
แผลพบเชอกรมบวก(Gram-positiverods)ความผดปกตของเมดเลอดขาว(Leukocytes)
ทมากผดปกต
� พบแกสในเนอเยอจากการถายเอกซเรย คลายขนนกและการตายของเนอเยอใน
Clostridialmyonecrosisอาจคล�าพบเสยงกรอบแกรบ(Crepitus)
การรกษา
� ใหยาปฏชวนะออกฤทธกวางการผาตดและใหHBO
� ควรท�า Fasciotomyหากมขอจ�ากดหรอผปวยอาการหนกมากทไมสามารถท�าได ใหเรม
HBOทนทการท�าdebridementเพอเอาเนอเยอทตายออกควรท�าในระหวางการใหHBO
และควรแยกเนอตายใหชดเจนกอนท�า
ผลดของ HBO
� ยบยงการเกดExotoxinจากความดนยอยของออกซเจนทมากกวา300mmHg
� ความดนจะลดขนาดของฟองแกสท�าใหลดแรงดนในเนอเยอลดอาการปวดและเพมการ
ไหลเวยนใหดขน
� Oxygenfreeradicalsมประสทธภาพในการท�าลายเชอลดการอกเสบ
� HBOชวยรกษาชวตในรายทวกฤตและอาจสามารถท�าการผาตดไดชวยยบยงการสราง
Alpha-toxinของเชอโรค
� HBOชวยรกษาอวยวะและเนอเยอไมใหถกตด อาจท�าแตเพยงเปดแผลสามารถแยก
เนอดและเนอตายไดชดเจนรวดเรวหลงท�าHBOเพยง24-30ชวโมง
ตารางการรกษา
� 3ATA90นาทให3ครงใน24ชวโมงแรก
� ใหHBO3ATA90นาท2ครงในวนตอมาจนอาการดขน
� ใหวนละ 2 ครงตอไปจนควบคมการตดเชอไดสวนมาก ให HBO 5-10 ครง ตวเลขท
เหมาะสมคอ7ครง
53
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
สธรรม มแสง
4. การบาดเจบจากการถกบดทบและการขาดเลอดไปเลยง (Crush Injury, Compartment syndrome and Acute traumatic Ischemias )
สาเหต
� เปนการบาดเจบทเกดขนแลวไปขดขวางการไหลเวยนเลอดของอวยวะเชนกระดกหกทม
เสนเลอดแดงขาด เนอเยอถกบดทบท�าใหกลามเนอยด กระดกบวมอวยวะขาดเลอด
ไปเลยง
� ผปวยหมดสตนานๆทมการอดตนการไหลเวยนเลอดเกดไดในผปวยstrokeไดรบยาทงวง
ซมหรอดมแอลกอฮอลหรอการใชวสดเชนเฝอกทนเกตทรดแนนเกนไป
� การอดกนการไหลเวยนเลอดท�าใหบวมคงขาดออกซเจนและเนอเยอถกท�าลาย
� หลงการยบบวมการฟนตวของเซลลสกระบวนการหายของแผลขนอยกบปรมาณออกซเจน
ความสามารถในการท�าลายเชอโรคของเมดเลอดขาวการงอกใหมของเซลลและการสราง
คอลาเจน
� ถาความดนยอยของออกซเจนในเนอเยอต�ากวา30mmHgมแนวโนมท�าใหเกดการตดเชอ
เพมขนแผลจะหายยากเมดเลอดขาวก�าจดเชอโรคไดไมดการงอกใหมของเซลลไมด
� ภาวะการขาดเลอด(ATI)น�าไปสการตดเชอแผลไมหายกระดกไมตดท�าใหเนอตายและ
น�าไปสการถกตด
� ปจจยเสรมทท�าใหเลวลงเชนเบาหวานขาดสารอาหารโรคของเสนเลอดเปนตน
อาการและอาการแสดง
� ปวดซดจบชพจรในบรเวณไมไดCapillaryrefillไมมบวมเสยสมดลของน�าและเกลอแร
myoglobinuriaเปนตน
� ไมมปสสาวะไตถกขดขวางจากอนมลของเซลลทถกท�าลาย
ผลของ HBO
� HBOท 2ATA เพมออกซเจนในเลอดได 25%และเพมออกซเจนพลาสมาได 10 เทา
ท�าใหออกซเจนแพรสเนอเยอไดมากกวา3เทาของปกต
� HBOท�าใหลดบวมจากVasoconstrictionไดรบออกซเจนเพมขน
� ลดการตดเชอสงเสรมการหายลดภาวะแทรกซอนและคาใชจายในโรงพยาบาล
� HBOเรงการแยกเนอดและเนอตายใหเหนชดเจนและรวดเรว
� ลดการReperfusioninjuryลดlipidperioxidation,neutrophiladherence
ตารางการรกษา
� 2.4-2.5ATA90นาท3ครง ใน24ชวโมงแรกตามดวย2.4ATA90นาท2ครง/วน
ใน48ชวโมงตอมาและHBOวนละครงตออก2วน
54
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
ขอบงชการบ�าบดดวยออกซเจนแรงดนสง
� ถาท�าReplantใหHBO2.0ATAหลงท�าวนละครง5-6วน
� ใชมาตรฐานการจดกลมGustilogradingและMESSเมอใชHBOรวมดวย
5. โรคน�าหนบ, เบนด หรอเคซอง (Decompression sickness: DCS)
เปนความเจบปวยจากการด�าน�าทเกดจากการละลายของกาซในของเหลวของรางกายณความ
ลกหนงจากอากาศอดทใชหายใจเมอความดนแวดลอมลดลงหรอขนจากความลกรางกายจะคายกาซ
ทละลายออกมาในรปฟองอากาศ(Bubble)สระบบไหลเวยนเลอดเกดอาการปวดชาหรออมพาตของ
อวยวะตางๆบางทเรยกโรคเบนท(Bends)หรอเคซอง(Caissondisease)
� โดยปกตฟองอากาศ (Bubble) มกไมท�าใหเกดอาการหากมการลดความกดใหรางกาย
ขบออกอยางเหมาะสมตามตารางการด�าน�า
� ฟองอากาศโดยมากเปนฟองกาซไนโตรเจน อาจมส วนผสมของออกซเจนและ
คารบอนไดออกไซดอยบาง
พยาธสภาพ
� หลอดเลอดฝอยโดยมากมขนาดตามต�าแหนงและหนาทของอวยวะแตมกมขนาดไมเกน
7 ไมครอนฟองอากาศขนาดใหญกวาจงเกดการอดตนไดงาย โดยจะอดตนทงเสนเลอด
ระบบไหลเวยนน�าเหลองท�าใหเกดภาวะขาดเลอด (Ischemia) เนอเยอตายและหลอด
เลอดเกดการเสยหาย
� ฟองอากาศเปนสงแปลกปลอม (Foreign body) เมออยในหลอดเลอดท�าใหกลไกของ
รางกายท�างาน เชน coagulating factor ระบบอมมนและสารการหดตวของเสนเลอด
ท�าความเสยหายแกผนงเสนเลอด (Epithelial cells)กระตนKininท�าใหเกดการอกเสบ
มการรวของสารน�าออกนอกเสนเลอดท�าใหบวมการจบตวของplateletsท�าใหเลอดมความ
หนดและไหลเวยนไมดตลอดทงมภาวะReperfusionInjuryและเซลลเนอเยอในบรเวณ
� สาเหตในการเกดโรคน�าหนบสวนใหญเกดจากการด�าน�าลกด�าน�านาน การด�าขนเรว
ด�าซ�าหลายๆครงใน 1 วน และไมปฏบตตามตารางการด�าน�า การขนเครองบนหลงจาก
การด�าน�า
� ปจจยเสรมท�าใหเกดโรคน�าหนบงายขนเชนออนเพลยขาดน�าการสบบหรมการคงของ
คารบอนไดออกไซดในรางกายหรอผปฏบตการด�าน�าทมรางกายออนแอ
� พบเกดในนกด�าน�าผชายมากกวาผหญงอาจเกดจากพฤตกรรมทเสยง ไมปฏบตตามกฎ
ความปลอดภยผหญงจะมความเสยงเพมขนหากใชเมดยาคมก�าเนดหรอด�าน�าระหวางม
ประจ�าเดอน
� การด�าน�าในทมอณหภมต�า ท�างานหนกใตน�า หรอใสชดด�าน�าทใหความรอนท�าใหเสยง
มากขน การเกดโรคน�าหนบในรายทปฏบตตามตารางการด�าน�าอยางดถอเปนสงผดปกต
55
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
สธรรม มแสง
และสามารถเกดโรคไดแมเปนการด�าน�าทไมตองลดความกด การออกแรงเบาๆ และใช
อากาศหายใจไมมากนกขณะด�าน�าจะลดความเสยงในการเกดโรคลง
� ระยะเวลาการเกดโรคน�าหนบหลงจากการด�าน�าพบ50%เกดใน30นาท90%เกดใน
3ชวโมงและ100%เกดใน36ชวโมง
การพเคราะหโรค
อาการสวนใหญ90%มกพบปวดบรเวณแขนขา30%เรมจากเลกนอยและเปนมากขนไมควร
มองขามอาการออนลาหรอคลนไสควรสงเกตอาการและตรวจสอบอยางรอบคอบแบงแยกอาการได
2แบบ(Type)
typeIมอาการเปนผนตามผวหนงและปวดตามขอเลกๆมกพบอาการปวดอยางเดยวTypeII
อาการมกรนแรงอาจเกดขนกบระบบหวใจและหลอดเลอดอาการทางระบบประสาทหรอาจมอาการ
ของArterialGasEmbolismรวมดวยหากมอาการปวดขอหลายๆขอและอาการก�าเรบมากขนควร
ไดรบการตรวจใหแนชดวาเปนtypeใดtypeIอาจก�าเรบรนแรงเปนTypeIIไดซงอาจมขอแตกตาง
ในการใหการรกษานกด�าน�าอาจมอาการเกดในระหวางทก�าลงด�าน�าการขนเครองบนหรอท�างานภาย
ใตความดนอยกได
� อาการปวดตามขอและกลามเนอ สวนใหญมกเกดใน 24ชวโมงหลงการด�าน�าแตอาจใช
เวลานานถง36ชวโมงปวดตามขอตอตางๆปวดขอไหลปวดมอตามขอเทาลกษณะ
คลายๆขออกเสบ(Polyarthritic)อาจปวดระยะสนๆแลวหายไปหรอคงอยกไดปวดลกๆ
ไมปวดมากขนเมอมการเคลอนไหวอวยวะ
� อาการทางผวหนง อาจเปนผนแดงๆคลายลมพษหรอสเขมคลายๆลายหนทเรยกวา
Cutismarmorata ซงถอเปนชนดรนแรง เกดจากการขาดเลอดและการจบตวของเลอด
ท�าใหการไหลเวยนไมดรอบๆมกมลกษณะสแดงมกเปนตามตวอาจคงอยหลายวนและ
ตอบสนองตอการรกษาดวยหองปรบแรงดนบรรยากาศสง
� อาการทางระบบน�าเหลอง(Lymphaticedema)เปนภาวะไมปกตปวดบวมตามต�าแหนง
ของตอมน�าเหลองตางๆมกไมคอยพบบอยนกพบไดทงเฉพาะทและโดยทวไป
� DCSของปอด(PulmonaryDCS)“Chokes”พบไดราวๆ2%ของผปวยDCSมอาการ
เจบหนาอกเวลาหายใจเขา ไอแหงๆซด เหงอออกหายใจตนอาจมอาการหยดหายใจถง
เสยชวตไดความดนในหลอดเลอดด�าเพมขนมกพบในนกด�าอโมงค
� DCSของห (VestibularBend: Staggers) เกดขนกบหชนใน เสนประสาทสมองคท 8
มอาการเดนเซมนงงหมนและหนาบดเบยว(nystagmus)คลนไสอาเจยนอาจมเสยงดง
ในหมกเกดกบผทหายใจดวยฮเลยม-ออกซเจนแลวด�าขนอยางรวดเรวหรอเปลยนอากาศ
หายใจระหวางด�าขน
56
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
ขอบงชการบ�าบดดวยออกซเจนแรงดนสง
� DCSของระบบประสาท (NeurologicDCS)พบไดบอย60-70%ของDCSมกพบกบ
นกด�าน�าNitroxหรอMixgasอาการมกเกดไดรวดเรวและรนแรงเกดไดทงระบบประสาท
ไขสนหลง สมองและความผดปกตของระบบประสาทอนๆ เชน อาการชาเกดได 21%
ออนแรง21%มนงงหมน8%อาการทางตา7%สวนใหญพบวาสญเสยการรบรสมผส
อาการมกเปนรนแรงขน เรมแรกเหมอนถกเขมแทง (pins andneedles) เพมขนจนเปน
อมพาตอาจใชเวลาเปนชวโมงกลามเนอหรดเชนการปสสาวะและทวารหนกอาจสญเสย
การท�างานไปดวยปวดในชองทองปสสาวะคงการตรวจทางระบบประสาทมความจ�าเปน
และส�าคญในการตรวจวนจฉยพบไดในนกด�าน�าทด�าขนเรวขาดการควบคม
ทางเลอกส�าหรบการรกษาโรคจากการลดความกดDCSคอการน�ากลบไปสความดนใหมและ
คอยๆลดความดนลงตามตารางการรกษา(Recompression)รวมกบการใหผปวยหายใจดวยออกซเจน
100%ในHyperbaricchamberเพอก�าจดกาซไนโตรเจน(InnertNitrogen)โดยการใหออกซเจน
เขาไปแทนทเพอใชในการเผาผลาญผลทเกดขนทนทคอการลดขนาดของฟองกาซ(Boyle’sLaw)ท�าให
อาการแสดงหายไปและท�าใหมการเพมขนของออกซเจนในเนอเยอสวนประโยชนทจะไดรบในCerebral
blood flowคอจะไปชวยในการลดบวมและเพมOxygendiffusion ซงมผลท�าใหเซลลถกท�าลาย
นอยลง
ผลจาก HBO Action of HBO
� เพมปรมาณออกซเจนในบรเวณเนอเยอทพรองออกซเจน (Hyperoxygenate hypoxic
tissue)
� ลดขนาดของฟองอากาศ(Compressionofgasbubblesize)
� เพมเมตาบอลซมและพลงงานในเนอเยอ(Improvedcellularenergymetabolismand
function)
� เพมปรมาณพนทแพรหรอซมผานออกซเจน(Increasedoxygendiffusiondistance)
� ลดการอกเสบ(Reduceinflammation)
� Reduceapoptosis
6. การสญเสยเลอดหรอเลอดจาง (Exceptional blood loss anemia)
Exceptionalbloodlossanemiaเกดขนจากการทรางกายสญเสยเมดเลอดแดงทรางกายใช
ในการขนสงออกซเจนไปยงอวยวะทส�าคญทเปนผลมาจากการบาดเจบการผาตด(Trauma,surgery)
หรอยาบางชนด เปนสาเหตทท�าใหเกดการพรองออกซเจน (IschemiaหรอHypoxic)ขนในรางกาย
ท�าใหเซลลเนอเยอตางๆของรางกายไดรบออกซเจนไปใชในกระบวนการเผาผลาญไมเพยงพอและสญ
เสยหนาทในรายทเปนรนแรงอาจเปนสาเหตทท�าใหเสยชวตไดอาจท�าใหสมองและหวใจซงเปนอวยวะ
ทใชออกซเจนมากทสดและไวตอการถกท�าลายเสยหายจนไมสามารถกลบคนได การดแลผปวย
57
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
สธรรม มแสง
ดวยการใหเมดเลอดแดงทดแทนไมสามารถท�าได หากกลมเลอดหายาก เลอดเขากนไมได
(Incompatibility in type and cross-match) มภมตานทานตอตาน (idiopathic autoimmune
hemolytic anemia) หรอการปฏเสธการรบเลอดจากความเชอทางศาสนา ขอหามในบางลทธ เชน
ยะโฮวาวทเนสอยางไรกตามยงมทางเลอกอนเชนการใชFluorocarbonsหรอStroma-freehemoglobin
หรอการเพมปรมาตรดวยวธอนๆ
อาการและอาการแสดง
� Cardiovascular:รสกแนนหนาอกปวดทบรเวณล�าคอเจบหนาอกArrythmiaหวใจเตน
ผดปกตผลEKGผดปกตมกมภาวะหวใจขาดเลอด(Ischemicchanges)ความดนโลหต
สงขนและอาจเกดกลามเนอหวใจตาย(Acutemyocardialinfarction;MI)
� อาการทางระบบประสาทสบสนความคดและการตอบสนองชาวตกกงวลความจ�าลดลง
� Metabolicปวดทองล�าไสขาดเลอดการยอยอาหารผดปกต
� Biochemicalท�าใหเกดภาวะLacticacidosis,respiratoryalkalosisจงจ�าเปนตองใหการ
รกษาดวยการใหออกซเจนและถาสภาพของผปวยเรมเขาสภาวะวกฤตควรเสรมการรกษา
ดวยHyperbaricOxygentherapy(HBOT)เหตผลทส�าคญในการใชHBOTกบผปวยท
เปนโลหตจางอยางรนแรงคอท�าใหออกซเจนละลายในพลาสมาอยางเพยงพอ (Henry’s
Law)ในผปวยทเปนโลหตจางเพอท�าใหเนอเยออวยวะตางๆด�ารงหนาทและมชวตอยได
ฟนจากภาวะพรองออกซเจน(Hypoxia)
ผลของ HBO ทางการรกษาควรใหHBOTทกๆ2-4ชวโมงหรอจนกระทงไดเมดเลอดแดงมาทดแทนและอาการแสดงของ
เนอเยอขาดออกซเจนบรรเทาลง
� ท�าใหเนอเยอทขาดออกซเจนหรอขาดเลอดไดรบออกซเจนเพมขนเพยงพอตอการท�าหนาท
� ผปวยAnemiaมเมดเลอดแดงต�าเนอเยอตางๆไดรบออกซเจนนอยลงHBOท�าใหออกซเจน
ละลายไดมากขนในพลาสมา
7. กระดกและเนอเยอตายจากการใชรงสรกษา (Delayed radiation injury bony and soft tissue necrosis)
สาเหต การรกษาดวย radiationท�าใหเกดการสญเสยหนาทของเนอเยอในบรเวณ เชนMandible,
Larynx,chestswall,bladderและrectum.Radiationinjuryอาจเกดขนภายหลงจากการท�าradiation
therapyแลวระยะเวลาหนงอาจใชระยะเวลา6เดอนขนไปหรอเปนปลกษณะเฉพาะของDelayed
58
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
ขอบงชการบ�าบดดวยออกซเจนแรงดนสง
radiation tissue injury เยอบหลอดเลอดแดงชนในสดอกเสบ (endarteritis) Tissuehypoxiaและ
fibrosisหรอทเรยกวาTissuebreakdownท�าใหเกดมภาวะ3HคอHypoxicHypovascularและ
Hypocellularท�าใหเซลลเนอเยอและกระดกสญเสยหนาทและตายในทสด จงควรระมดระวงในการ
ผาตดหรอท�าหตถการผปวยทมประวตการฉายรงสมากอนเชนการถอนฟนการผาตดในบรเวณเหตผล
ในการรกษาRadiationnecrosisดวยHBOคอการเพมOxygengradientในเนอเยอหรอกระดกท
ถกท�าลายจากการฉายรงสเพราะระดบของออกซเจนในบรเวณทไดรบรงสจะต�ามากจนท�าใหรางกาย
สญเสยความรสกเมอไดรบบาดเจบปรมาณออกซเจนในเนอเยอบรเวณทไดรบรงสจะลดลงตลอดเวลา
ซงเปนสาเหตทท�าใหแผลหรอเนอเยอหายชาและเนาตายลงในแผลปกตOxygengradientอาจจะลด
ลงทตรงกลางของแผลแตออกซเจนบรเวณรอบๆแผลจะอยในระดบปกตประมาณ50-60mmHg
ซงเพยงพอทจะท�าใหเกดการหายของแผลไดแผลทเกดจากการฉายรงสOxygengradientจะต�ามาก
ทบรเวณแผลไปจนถงwoundbed ในขณะท�าHBO ระดบของออกซเจนในพลาสมาจะเพมขนถง
1,500-2,200mmHgท�าใหมการเพมขนของออกซเจนทwoundbedและบรเวณรอบๆแผลออกซเจน
จะไปกระตนใหมการสรางเสนเลอดใหม (Neovascularization ) ลดการอกเสบลดการตดเชอและ
สงเสรมกระบวนการหายของแผล
ประโยชนของ HBO
� เพมระยะการแพรของออกซเจนIncreasedoxygendiffusiondistance
� สงเสรมการสรางเสนเลอดใหมในบรเวณทมความผดปกตจากการฉายรงสและบรเวณท
เนอเยอขาดออกซเจน (Increase angiogenesis through stimulation of VEGF
production)
� กระตนการสรางคอลลาเจนและสเตมเซลล ,Growth factors, activated stem cell
mobilization
� ลดอาการอกเสบและการสญเสยหนาทของเนอเยอ (Reduced inflammation and
apoptosis)
� ใชในการเตรยมเนอเยอในบรเวณทไดรบรงสกอนและหลงท�าหตถการ
8. หตถการปลกซอมแซมเนอเยอทตดยาก (Compromised skin grafts / flaps)
การปลกซอมแซมเนอเยอทเสยงตอการตดยาก (Compromised skin grafts and Flaps)
ควรรกษาเสรมดวยHBOTherapyภายใน4-6ชวโมงหลงหตถการเพอเพมโอกาสการตดประสานของ
GraftsandFlapsภาวะขาดออกซเจน(Hypoxia)อาจเปนสาเหตใหเสนเลอดฝอยทไดรบบาดเจบจาก
การ reperfusionท�าใหออกซเจนลดลงปกตแลว Fibroblastsมความตองการออกซเจนอยางนอย
30-40mmHgในการน�าไปใชสงเคราะหcollagenmatrix เพอสรางเสนเลอดขนใหม เมอท�าgrafts
59
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
สธรรม มแสง
จะใชเวลา2-3วนในการสรางเสนเลอดเขาไปทแผล(woundbed)ชวงเวลานskingraftsใหมๆท
ท�าหตถการอาจขาดออกซเจนและเสยงตอการไมตดกบแผลรบHBOจะกระตนใหมการสรางเสนเลอด
ขนมาใหม สงเสรมใหมการตอบสนองของhostท�าใหมออกซเจนในบรเวณทท�าgrafts เพมขนและ
ชวยลดreperfusioninjuryทจะเกดขนกบgraftsและflapsเพมโอกาสในการหายของเนอเยอทน�า
ไปปลกใหม
HBOTherapyควรท�าทนททผปวยฟนจากยาสลบและใหรกษาวนละ2ครงอยางนอย3วน
ตอจากนนใหวนละครงจนประเมนไดวาแผลอยในภาวะทดแลวหากgraftsหรอflapsลมเหลวและ
มการวางแผนวาจะตองท�าผาตดใหมควรท�าHBOTherapyวนละครงเพอเปนการเตรยมwoundbed
กอนทจะท�าgraftsครงตอไป
ประโยชนของ HBO
� เพมออกซเจนในเนอเยอทปลกใหมลดการขาดเลอดและลดการอกเสบ
� เพมการสรางเนอเยอและหลอดเลอดใหมในบรเวณแผล (ImproveOxygenation in
marginallyperfusedtissue)
� ลดความเสยงการท�าgraftหรอflapsซ�าในผปวยทมภาวะเสยงชวยในการเตรยมเนอเยอ
เพอปลกซอม
� Enhancedproductionofgrowthfactorsandreceptors
9. กระดกอกเสบตดเชอเรอรง (Refractory Osteomyelitis)
RefractoryOsteomyelitisเปนการตดเชอเรอรงของกระดกทเกดขนเปนระยะเวลานานทงทม
การใหยาปฏชวนะและท�าผาตดแลวแตไมประสบผลส�าเรจปกตแลวchronicrefractoryosteomyelitis
เปนผลมาจากการมระดบของออกซเจนทบรเวณทตดเชอต�ามสงแปลกปลอมการซมผานของเนอเยอ
ไมด มการอกเสบขาดสารอาหารการดแลแผลไมดและเชอดอยาปจจยอนๆทเกยวของกบสขภาพ
ของผปวยการทผปวยไมสามารถปฏบตตามค�าแนะน�าไดระดบของออกซเจนในกระดกทตดเชอพบวา
ต�าเกนกวาทจะชวยสงเสรมใหเกดกระบวนการหายของแผลการรกษาดวยHBOภายหลงจากทใหการ
รกษาตามแผนปกตแสดงใหเหนวาดขนเมอoxygen tensionเพมสงขนความสามารถในการก�าจด
เชอแบคทเรยของเมดเลอดขาวดขนในเชอจ�าพวก Staphylococcus epidermis, Pseudomonas
aeruginosa,EscherichiacoliและStaph.aureousหากอวยวะอยในสภาวะทขาดออกซเจนจะไม
สามารถก�าจดเชอเหลานดวยกระบวนการphagocytes ได ในสภาวะทมความเขมขนของออกซเจน
มากกวา 100mmHg จะท�าใหกระบวนการ phagocytes สามารถก�าจดเชอแบคทเรยไดอยางม
ประสทธภาพHBOจะชวยในการเสรมสรางfibroblastแตfibroblastไมสามารถสงเคราะหcollagen
หรอเคลอนยายไปยงบรเวณทบาดเจบได ถาความเขมขนของออกซเจนต�ากวา 30mmHgHBO
จะชวยท�าใหกระบวนการสรางFibroblastไดดนอกจากนการสรางเซลลกระดก(osteoclast)กขนอย
60
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
ขอบงชการบ�าบดดวยออกซเจนแรงดนสง
กบปรมาณของออกซเจนเชนกน การรกษาดวยHBOท�าใหสภาวะแวดลอมเหมาะสมทสดส�าหรบ
osteoclastในการสรางกระดกใหมแทนทกระดกตาย(necroticbone)
อาการและอาการแสดง มกมประวตกระดกหกชนดOpenfractureทหายยากมหนองหรอสงขบหลงจากโพรงกระดก
เปนๆหายๆบวมปวดและอาจมลกษณะผดรปภาพถายทางรงสจะพบมกระดกตายในบรเวณ
การรกษา การใหยาปฏชวนะและการดแลแผลทเหมาะสม การผาตดเพอน�ากระดกทตายออกตลอด
ทงการแกไขกระดกทหกหรอมลกษณะผดรปการท�าTransplantกระดกทอาจท�าใหประสบผลส�าเรจ
มากขน
ประโยชนของ HBO
� เพมความเขมของออกซเจนในบรเวณกระดกทตดเชอ (Increase oxygen diffusion
distance)ท�าใหมปรมาณออกซเจนเพยงพอตอกระบวนการหายของแผล
� ยบยงการตดเชอแบคทเรยและเสรมฤทธของยาปฏชวนะทใชในการรกษา
� กระตนการสรางเสนเลอดขนมาใหมในบรเวณกระดกทมการตดเชอเรอรง
10. การตดเชอและเนาตายของเนอเยอ (Necrotizing soft tissue infections)
เชอทเปนสาเหต Necrotizing soft tissue infectionsปกตเปนเชอทมอยในธรรมชาตมทง
anaerobicและaerobicการตดเชอมกเกดภายหลงจากการเกดTraumaรอบๆบรเวณมวสดแปลก
ปลอมและหลงการผาตด รางกายมกจะมปจจยเออทสงเสรมใหเกด เชน เบาหวานหรอสาเหตอนท
ท�าใหเกดสภาวะของออกซเจนต�าในอวยวะทเปน แนวทางในการรกษาคอ การท�าผาตดและใหยา
ปฏชวนะตามระบบสวนการใหHBOเสรมเพอผลในการท�าลายเชอแบคทเรยจากออกซเจนทมปรมาณ
สงสงผลตอการเจรญเตบโตของ anaerobicbacteriaอาการแสดงทางคลนคคอ tissuenecrosis
dischargeจะมกลนเหมนมการผลตแกส (gasproduction) และมการตดเชอตดตอถงกนภายใต
ผวหนงโดยทไมสามารถสงเกตเหนการตดเชอนยากทจะวนจฉยแยกออกจากการตดเชอClostridial
อยางรนแรงจนกวาจะไดผลการตรวจculture
ลกษณะของการตดเชอ (Forms of necrotizing soft tissue infection )1. Crepitant anaerobic cellulitis
x มการตดเชอAnaerobicของเนอเยออยางเฉยบพลนx Gasabscess(บางครงรจกกนในรปของClostridialcellulitis)x สาเหตท�าใหเกดโรคไมไดเกดจากClostridialtoxinx ไมไดเกดกบDeepfascia
61
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
สธรรม มแสง
x มการอกเสบทบรเวณSubcutaneoustissuex มกเกดขนใน2-5วนx ปวดนอยกวาNecrotizingfasciitisx เปนแผลทมกลนเหมนมาก
ในผปวยทไมมภาวะแทรกซอน การรกษาโดยท�าการศลยกรรมและการใหยาปฏชวนะกอาจ
เพยงพอแตในผปวยทมสภาพเออตอการตดเชอมากควรจะใหการรกษาเสรมดวยHBO
2. การตดเชอแบคทเรยทลกลาม (Progressive bacterial gangrene)
x Subacutechronicdermalulcerx ปกตมกจะพบทบรเวณabdomenหรอThoracicwallx อาจพบรอบๆบรเวณColostomyหรอIleostomyหรอในchronicskinlesionx อาการแสดงทส�าคญคอเจบปวดอยางรนแรงและมความรสกไวมากx ปกตรอยโรคจะปรากฏใหเหนใน1-2สปดาหภายหลงการผาตดx มปฏกรยาตอบสนองตามระบบเพยงเลกนอย(littlesystemreaction)x ตอนแรกๆแผลจะแดงบวมเปนอยหลายวนแลวเปลยนเปนสมวงออนx ถาเปนมากขนจะเปลยนเปนสใส (สเทาขน) dirty gray-brownหรอ yellowgreenเหมอนกบทเหนบนหนงของสตว
x ไมเกดกบDeepfasciax เชอทท�าใหเกดโรคมทง Microaerobacterial หรอ anaerobic non-hemolyticstreptococcus และ staphylococcus aureusหรอในบางรายอาจพบproteous
ในบรเวณทเกดgangrene
1. Meleney’s UlcerเหมอนกบBacteriaGangreneยกเวน
x มชองเนอตาย (borrowing necrotic tract) เขาไปในเนอเยอและฝงตวอยในบรเวณผวหนงทอยบรเวณหางออกไป
x มกพบภายหลงจากการผาตดตอมน�าเหลองทรกแรขาหนบและคอx อาจพบหลงจากการผาตดล�าไสใหญหรอFemalegenitaltracts
2. Necrotizing fasciitis มกเกดกบผทมปจจยเสยงอยกอนเชน เบาหวาน, alcoholism,
parenteraldrugabuse,อวน,โรคเกยวกบหลอดเลอดและขาดสารอาหาร
x SeveredeepinfectionเกดขนกบSuperficialและdeepfasciax มการแพรกระจายของnecrosisไปตามแนวของfasciaอยางรวดเรวตามมาดวยการเกดnecrosisบรเวณดานในและทผวหนง
x สวนใหญจะเกดกบสวนปลายของอวยวะแขนหรอขาx ต�าแหนงอนๆทอาจเกดขนได เชนabdominalwall,perianalandgroinareaและPost-opwounds
62
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
ขอบงชการบ�าบดดวยออกซเจนแรงดนสง
x ปกตจะตดเชอตรงบรเวณทเกดการช�าบวมTraumax อาการทเกดทนทคอปวดบรเวณทตดเชอx เนอเยอของผวหนงบรเวณทมการอกเสบอาจจะเกดรวมกบErythemaและCellulitisx จะมหอเลอดทบรเวณผวหนงเปนสน�าเงนหรอสน�าตาลx มกเกดขนภายใน1-4วนx มสารคดหลงทมกลนเหมนเนาออกมาเปนจ�านวนมากx เมอผวหนงเรมเป นสน�าเงน หรอด�า แสดงว ามการกดเซาะเข าไปในผวหนงหรอชนใตผวหนง
x อาจจะมแกสเกดขนx มโอกาสสงในการทจะเกดToxemia
3. Fournier’s Gangrene - Necrotizing fasciitis
พบในผปวยทงหญงและชาย เรมตนจากเกดความเจบปวดทอวยวะสบพนธบรเวณScrotal
หรอVulvaareaอาการแสดงทส�าคญมลกษณะคลายคลงกบNecrotizingfasciitis
ประโยชนของ HBO
� เพมการซมผานของออกซเจนสงเสรมกระบวนการสรางพลงงานของเซลล
� ท�าใหการตอบสนองตอการหายของแผลดขน
� Improvedoxygenischemic/hypoxiatissuebeds
11. แผลไหมจากความรอนระยะเฉยบพลน (Acute thermal burns)
ผปวยทเปนแผลBurnควรไดรบการรกษาดวยHBOภายใน24ชวโมงแรกเพอเปนการปองกน
การเกดReperfusioninjuryลดfluidresuscitationลดการลกลามของBurninjuryชวยลดจ�านวน
ครงทตองท�าผาตดตกแตงหลายๆทลดจ�านวนวนนอนอยในโรงพยาบาลผปวยและลดรอยแผลเปนท
เกดจากBurn injury ไมแนะน�าใหสงตอผปวยเพอมารกษาดวยHBOแตควรตดตงHyperbaric
ChamberไวในหนวยทดแลผปวยBurnเพอลดการตดเชอ
ประโยชนของ HBO
� จ�ากดการสญเสยน�าในเนอเยอ
� สงเสรมใหมการซมผานออกซเจนในเนอเยอ
� ลดการตดเชอบรเวณแผลReduceinflammation
� สงเสรมใหแผลหายเรวขน
� ลดการบวมของเนอเยอ
63
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
สธรรม มแสง
12. แผลหายยาก (Problem Wounds)
แผลทไมตอบสนองตอการรกษาดวยยาและการผาตดเชนแผลเบาหวานแผลทขาดเลอดจาก
เสนเลอดผดปกต แผลช�าบวมทหายยากหรอแผลAmputation ทรกษาไมหายมกพบปญหานในวย
ผใหญผสงอายจากความเสอมสภาพของเซลลระบบไหลเวยนเลอดและสภาวะทางสขภาพปญหา
ของแผลคอHypoxia และ Infection ซงการรกษาดวยHBOสามารถแกปญหานได จากการใช
Subcutaneousoximetryวดเพอประเมนภาวะขาดออกซเจนของแผลทมปญหา(Problemwound)
พบวามTissueoxygentensionsต�ากวา20mmHgไมเพยงพอตอกระบวนการหายของแผลมโอกาส
ตดเชอไดงายและตองท�าAmputation ในทสด จากการส�ารวจชาวอเมรกนประมาณ12 ลานคน
เบาหวานยงเปนสาเหตทท�าใหผปวยตองท�าAmputation ประมาณ50-70% ของผปวยประเภท
NontraumaticทงหมดHBOลดจ�านวนผปวยทตองท�าAmputationลงไดจากการศกษาของBaroni
(Diabeticcare1987)กบกลมของผปวยทมแผลบรเวณแขนขาพบวาการรกษาดวยHBOจะชวย
ลดการAmputateจาก40%เหลอเพยง11%และจากการศกษาของOriani(JofHyperbaric
Medicine1992)ไดศกษาเกยวกบการใชHBOในผปวยDiabeticgangreneทเทาพบวากลมผปวย
ทใหการรกษาดวยHBOประมาณ95%บาดแผลหายดมเพยง4.8%เทานนทตองท�าamputation
ในขณะทกลมของผปวยทไมไดรบการรกษาดวยHBOพบวามผปวยจ�านวน33%ทตองท�าamputation
(p<0.001) และจากการศกษาของ Faglia กบกลมเปาหมายและการสมตวอยางกบผปวยทตองท�า
ศลยกรรมจ�านวน68รายพบวามผปวยในกลมทใหการรกษาดวยHBOจ�านวน3ราย(8.6%)ทตอง
ท�าAmputationและกลมทไมไดรบการรกษาดวยHBOจ�านวน11ราย(33%)ทตองท�าMajor
amputation โดยมผปวยทตองตดขาต�ากวาเขา จ�านวน7 รายและสงกวาเขาจ�านวน4 รายความ
แตกตางทส�าคญอยท P- Value คอ 0.016 ดงนนจงเหนไดวาการรกษาผปวยทเปนแผลหายยาก
รวมกบHBOจะชวยสงเสรมใหรางกายสรางกลไกในการตอตานเชอโรคและสงเสรมใหเกดกระบวนการ
หายของแผลไดด
สาเหตและผลกระทบ
� มความแตกตางกนตามระดบของการตดเชอและการขาดเลอดไปเลยงบรเวณแผล
� HypoxiaและIschemiaเปนปญหาหลกทท�าใหแผลไมหาย
� HypoxiaยงไปยบยงไฟโบรบลาสตทสรางCollagenfibersและการสรางCapillary
� Leucocytesตองการออกซเจน30-40mmHgในการท�าลายเชอโรคในแผลทขาดออกซเจน
จะตดเชอไดงาย
� การไหลเวยนทไมดท�าใหบวมและขาดออกซเจน
ประโยชนของ HBO
� HBOสงเสรมการสรางเสนเลอดใหมในบรเวณแผล
� ปรมาณออกซเจนทเพมขนในบรเวณแผลสงเสรมการสรางcollagen
64
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
ขอบงชการบ�าบดดวยออกซเจนแรงดนสง
� HBOท�าใหOxygen tension เพมขนมากท�าใหเมดเลอดขาวก�าจดเชอโรคไดดลดการ
ตดเชอ
� ในรายทมภาวะ Venous stasis, Arterial Insufficiency ulcersHBOมประโยชนใน
การเตรยมแผลเพอท�าskingrafts
� การบรหารจดการอนๆ ทส�าคญรวมดวย เชน ยาปฏชวนะ การดแลแผลทเหมาะสม
การควบคมน�าตาลในเลอดการใหวตามนAเสรมสรางคอลลาเจนและอนๆมความจ�าเปน
� Revascularization surgical มความจ�าเปนทตองด�าเนนการเพอแกไขการอดตนของ
เสนเลอดใหญ
� HBOไมสงเสรมใหแผลปกตหายเรวขน
การรกษาใหHBO2-2.4ATAวนละ1-2ครงจ�านวน20-40ครงหรอมgranulationในแผล
ดคาออกซเจนบรเวณแผลเมอวดดวยTCPO2มคาตงแต40mmHgขนไป
13. ฝในสมอง (Intracranial abscess)
สาเหต เกดไดจากการอกเสบตดเชอลกลามจากโพรงไซนส กะโหลกศรษะและการตดเชอ
ทอนๆจากทวรางกายไดมกพบจ�านวนมากท�าความเสยหายตอเนอสมองการเจาะหรอการผาตดเพอ
ระบายหนองออกมกท�าไดยากการใหยาปฏชวนะมกไมคอยไดผลมากนกการท�าลายเชอแบคทเรยตน
เหตของเมดเลอดขาวไมมประสทธภาพจากการทในบรเวณฝขาดออกซเจนหรอมต�ามาก อตราการ
เสยชวตของผปวยดวยโรคนมสงจงมความจ�าเปนตองใหการดแลผปวยอยางใกลชด เชนผปวยทเปน
Multipleabscessในต�าแหนงทอยลกหรอต�าแหนงทส�าคญผปวยทมปญหาเกยวกบระบบimmune
หรอผปวยทมอาการเลวลงทงๆทไดใหการรกษาโดยการผาตดและใหยาปฏชวนะอยางดแลว
ประโยชนทไดจาการรกษาเสรมดวยHBOtherapyมดงตอไปน
� ความเขมขนของออกซเจนทเพมขนไปยบยงfloraทพบในฝ(anaerobic)
� HBOสามารถลดการบวมทบรเวณรอบๆสมองได
� สงเสรมใหHostมกลไกในการปองกนรางกายดขน
� เปนประโยชนกบผปวยทเปนskullosteomylelitisรวมดวย
ควรพจารณาใหการรกษาผปวยดวยHBOกบผปวยทมสภาวะดงตอไปน
� จ�านวนฝมาก
� ฝอยในทลกหรอเสยงตอการท�าหตถการ
� ผปวยมขอจ�ากดทางการรกษา
� ต�าแหนงทจะท�าผาตดเปนต�าแหนงทไมควรท�า (Contraindicatedหรอบรเวณทมความ
เสยงสง)
� ผปวยทท�าผาตดและใหยาปฏชวนะแลวไมมการตอบสนองทดหรอผปวยมอาการเลวลง
65
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
สธรรม มแสง
ประโยชนของ HBO HBOtreatmentอาจจะใหไดวนละ1-2ครงจ�านวนครงในการรกษาขนอยกบการตอบสนอง
ของผปวยวเคราะหไดจากภาพการฉายรงสการรกษาดวยวธนโดยเฉลยประมาณ13-20ครง
14. หดบเฉยบพลน (Sudden sensorineural hearing loss)
ภาวะประสาทหเสอมเฉยบพลนทท�าใหสญเสยการไดยน (SuddenSensorineuralHearing
Loss)พบวารอยละ85 - 90 เกดขนโดยไมทราบสาเหตสวนใหญพบในผปวยกลมอาย40 - 70ป
มกเปนขางใดขางหนง
สนนษฐานวาอาจมสาเหตไดจากภาวะตอไปน
1.การตดเชอไวรสเชนโรคหดคางทมงสวดทเปนตนเหตลกลามใหประสาทหอกเสบ
2.หลอดเลอดแดงทหชนในตบตนท�าใหประสาทหขาดเลอดและออกซเจนท�าใหสญเสยหนาท
3.การรวของน�าในหชนใน(Perilymphaticfistula)อาจเกดจากการสงน�ามกแรงๆไอหรอเบง
แรงๆหรอการทมความดนในสมองสงขนท�าใหประสาทหเสอมตามมา
4.การเจบปวยเชนไดรบบาดเจบทศรษะเนองอกหชนในตดเชอพษจากยาบางชนดและจาก
สารพษเชนยาจ�าพวกSalicylate,Streptomycinเปนตน
สวนใหญผปวยจะมอาการน�ามาดวยหออ การไดยนลดลงมเสยงดงในหคลายมจงหรดหรอ
จกจน อาจมอาการเวยนศรษะรวมดวย เมอมาพบแพทยแลวถาตรวจดวยAudiogramมกพบวา
การไดยนลดลงมากกวา30เดซเบลตงแต3ความถขนไปในขางทเปน
การรกษาสวนใหญไมมการรกษาจ�าเพาะแพทยมกใหการรกษาแบบประคบประคองดงน
1. รกษาตามสาเหตทเปนสวนใหญไมสามารถรกษาใหคนเปนปกตได
2. การรกษาตามอาการเชนใหยาลดการอกเสบของประสาทหพวกสเตยรอยดโดยการให
รบประทาน หรอฉดผานเยอแกวหเข าในหชนกลาง การใหยาขยายหลอดเลอด
(Vasodilator)เพอใหเลอดไปเลยงหชนในมากขน
3. การรกษาดวยHBOพบวาไดผลดแตควรไดรบในระยะแรกๆทมอาการHBOจะไปชวย
เพมปรมาณออกซเจนทหชนใน(O2concentration)และมHighO
2SupplyในCochlea
ลดการเสอมของเซลลประสาทหทขาดเลอดและออกซเจนไปเลยงเสรมจากการรกษาปกต
66
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
ขอบงชการบ�าบดดวยออกซเจนแรงดนสง
บรรณานกรม
UnderseaandHyperbaricMedicineSociety,HyperbaricMedicalReviewforBoard
CertificationExams2003
UnderseaandHyperbaricMedicineSociety,HyperbaricOxygenTherapyIndications
12thEditionUHMS,2008.
UnderseaandHyperbaricMedicineSociety.Availableatwww.uhms.org.
BrubakkA,NeumanT,BennettP,ElliottD,eds.BennettandElliotts’Physiologyand
MedicineofDiving,5thed.Saunders,2002.
ValerieLarson-Lohr,HelenCNorvellHyperbaricNursing.Bestpublishingcompany
2010
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
การจดการเกยวกบบาดแผล(Wound management)
บทท
บทน�า
การดแลผปวยทมบาดแผลเปนบทบาทพยาบาลทมความส�าคญบงบอกถงความรบผดชอบ
และสมรรถนะทางการพยาบาลซงครอบคลมถงการท�าแผลการประเมนแผลทงชนดแผลเฉยบพลน
(Acutewound) และบาดแผลเรอรง (Chronicwound) ในปจจบนพบวาผปวยทมบาดแผลเรอรงม
จ�านวนเพมขน สาเหตส�าคญมาจากอายขยของประชากรทเพมขน และมโรคประจ�าตวทมผลตอการ
เกดบาดแผลเรอรงไดมากขนไดแกโรคเบาหวานโรคเกยวกบหลอดเลอดแดงและหลอดเลอดด�า
บาดแผลหมายถงบรเวณเนอเยอของรางกายบรเวณใดบรเวณหนงไดรบบาดเจบท�าใหผวหนง
ถกท�าลายผวหนงอาจแยกออกจากกนหรออวยวะตางๆในรางกายอาจฉกขาดรวมดวย(เกยรตพงษ
ถาวร,อจฉราเตชะฤทธพทกษ,สมคดโพธชนะพนธและผองศรศรโมกะรตน,2542;วจตรากสมภ,
2546)บาดแผลอบตเหตทพบบอยสามารถแบงชนดไดดงน
1. บาดแผลถลอก (abrasion wound) เกดจากการทผวหนงไถลหรอครดกบพนผวท
หยาบแขงจงท�าใหผวหนงชนอพทเลยล(epitheliallayer)และชนหนงก�าพรา(epidermis)
หรอผวหนงทอยลกลงไปหลดออกแผลถลอกมความส�าคญมความเสยงทจะตดเชอไดงาย
เนองจากผวหนงสวนทท�าหนาทปองกนเชอโรคหายไป และอาจมเศษดน กรวดทราย
ตดอยทแผลได(สดาพรรณธญจรา,2546;Herman&Newberry,2003)
2. แผลฉกขาด (laceration) เปนแผลเปดทเกดจากวตถทไมมคมแตมแรงทจะท�าใหผวหนง
ฉกขาดไดขอบแผลมกจะขาดกะรงกะรงมเลอดออกไดมากแผลมกมความลกไปจนถงชน
ใตผวหนงจนกระทงอาจลกไปจนถงชนกลามเนอได(Freeman&Pethe,2002)
3. แผลถกแทงดวยของแหลมคม(puncturewound)เปนแผลทเกดจากการถกวตถแทงเขาไป
ในผวหนงเชนมดซงมกจะท�าใหเกดอนตรายตออวยวะดานในไดมากความรนแรงขนอย
กบต�าแหนงทถกแทงความลกและการท�าลายของเนอเยอ(สดาพรรณธญจราและวนดา
ออประเสรฐศกด,2546)
4. แผลทมเนอเยอหลดออกจากรางกายเกอบทงหมด(avulsion)บาดแผลชนดนมกเกดการ
ขาดหายไปทกชนของผวหนง (full thickness)สวนใหญมกเกดบรเวณผวหนงบรเวณมอ
เทาหรอแขนขา(Herman&Newberry,2003)
สายรง สขตะกว
4
68
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
การจดการเกยวกบบาดแผล
บาดแผลเรอรง(chronicwound)หมายถงบาดแผลทไมสามารถหายไดเองตามระยะเวลา
ของกระบวนการหายของแผลตามปกต เปนแผลทหายชา ไมหายหรอเกดใหมซ�า ๆ การหายของ
บาดแผลทชาลงอาจเกดจากภาวะแทรกซอนเชนการตดเชอสงผลกระทบตอคณภาพชวตของผปวย
เพมระยะเวลาการอยโรงพยาบาล เพมคาใชจายมผลกระทบตอสภาวะจตใจผปวย (รตนาอยเปลา,
2550).พยาบาลเปนผทมความส�าคญในการดแลผปวยทมบาดแผลเรอรง ดงนนควรมความเขาใจ
เกยวกบสรรวทยาการหายของบาดแผลตามปกต พยาธสรรวทยาของบาดแผลเรอรง การประเมน
บาดแผลการฝกฝนการดแลผปวยทมบาดแผลเรอรงเพมเตมเพอสามารถใหการดแลผปวยเหลานได
อยางเหมาะสม
สรรวทยาการหายของบาดแผลตามปกต
ความรความเขาใจเกยวกบสรรวทยาของการหายของแผลจะเปนพนฐานทชวยใหพยาบาล
สามารถปฏบตการดแลแผลไดอยางถกตองการหายของแผลจะเปนปฏกรยาทเกดระหวางเซลลผวหนง
ชนนอก (epidermal cells) เซลลผวหนงชนใน (dermal cells) สารประกอบทอยระหวางเซลล
(extracellularmatrix: ECM) การสรางหลอดเลอดใหม (angiogenesis) และโปรตนในน�าเหลอง
ซงทงหมดนจะท�างานประสานกนโดยไซโตไคนหลายชนด (cytokines) และปจจยเกยวกบการเจรญ
เตบโตตางๆ(growthfactors)กระบวนการหายของแผลเปนกระบวนการทเรมเมอมการบาดเจบของ
เนอเยอ และจะสนสดเมอแผลสมานปดสนทอยางสมบรณและมแผลเปนเกดขน ซงในบางกรณกวา
แผลจะหายอาจใชเวลาหลายปการหายของแผลมหลายระยะแตละระยะจะมกระบวนการเปลยนแปลง
ทเกดขนตอเนองทบซอนกนไปแบงไดเปน4ระยะดงน
ระยะท 1 ระยะหามเลอด (Hemostasis)เมอมการบาดเจบตอเนอเยอเกดขนจากการมบาดแผลจะท�าใหเกดการบาดเจบตอหลอดเลอด
และendothelialcellsเลอดจะออกมาอยในแผลท�าใหมECMซงชวยในการเคลอนตวของเซลลเขา
มาในแผล(cellmigration)ระยะนจะมการหดตวของหลอดเลอด(vasoconstriction)เปนระยะสนๆ
เนองจากการหลงchemicalmediatorsเชนhistamine,serotoninและadenosinetriphosphate
(ATP) มการกระตนเกรดเลอดและปจจยควบคมการแขงตวของเลอด โดยการกระตน factor XII
(Hagemanfactor)ท�าใหมการแขงตวของเลอด(clotformation)และเกดการหามเลอดซงการหาม
เลอดเปนการกกเลอดไวเฉพาะต�าแหนงทหลอดเลอดถกท�าลายท�าใหเปนระบบปดและมความดนสง
ปองกนการเสยเลอดเพมขนและเมอไมมเลอดออกแลวเกรดเลอดจะไมมความจ�าเปนในการหายของ
แผลอกตอไปตอมาจะเกดขบวนการfibrinolysisเพอกอใหเกดการเคลอนตวของเซลลตางๆเขามา
ในแผลเพอการเขาสระยะตอไปของการหายของแผล
69
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
สายรง สขตะกว
ระยะท 2 ระยะอกเสบ (Inflammation)เมอ fibrinclotสลายไปจะเกดการขยายตวของหลอดเลอดและเกดการอกเสบจากการหลง
prostaglandins และ activated complement proteinsผนงหลอดเลอดยอมใหมการซมผานของ
ของเหลวไดมากขน(capillarypermeability)ท�าใหมplasmaรวออกไปสเนอเยอโดยรอบซงจะกอให
เกดinflammatoryexudateเซลลทเกยวของในระยะของการอกเสบทส�าคญม2ตวคอneutrophil
และmacrophage (เปลยนมาจากmonocyte)neutrophilและmonocyteจะถกดงเขาสแผลโดย
chemotacticfactorsหลายชนดNeutrophilจะเปนเซลลคมกน(immunecell)ตวแรกทมาถงแผล
มบทบาทมากในระยะแรกของการอกเสบจะพบอยในแผลไมนานหลงบาดเจบเพมจ�านวนสงสดภายใน
24 - 48ชวโมงท�าหนาทในการท�าลายเชอแบคทเรยและสงแปลกปลอมตางๆ โดยการหลงเอนไซม
และการจบกน(phagocytosis)neutrophilมชวตสนมากและจะลดจ�านวนลงอยางเรวภายหลง3วน
Monocyteจะเปลยนเปนmacrophageและมกจะพบประมาณวนท 2 -3หลงการบาดเจบจะท�า
หนาทจบกนเชอโรคและฆา pathogenic organisms กนเนอตาย (tissuedebris)macrophage
เปนแหลงของbiological regulatorsทส�าคญรวมทง cytokinesและgrowth factors, bioactive
lipidproductsและproteolyticenzymesซงจ�าเปนส�าหรบการหายของแผลตามปกตmacrophage
ยงท�าหนาทในการเปลยนจากระยะอกเสบไปเปนระยะแบงเซลลโดยการหลงสารตาง ๆ ไดแก
platelet-derivedgrowthfactor(PDGF),tumornecrosisfactorα,transforminggrowthfactor
βและinsulingrowthfactor1
นอกจากนเกรดเลอดทอยในแผลตงแตระยะแรกของการบาดเจบนน ยงท�าหนาทในการหลง
cytokinesทชวยในการหายของแผลไดแกPDGF,transforminggrowthfactor(TGF)และepidermal
growth factor (EGF) ซงแตละชนดจะท�าหนาทแตกตางกนไป ไดแก PDGFชวยในการสงเคราะห
คอลลาเจนและโปรตน และกระตนการสรางเนอเยอใหม (granulation tissue) TGFα ชวยใน
กระบวนการ chemotaxis และepithelializationTGFβ ชวยเกยวกบการสรางคอลลาเจนกระตนfibroblastsและการสรางหลอดเลอดใหม(angiogenesis)EGFท�าหนาทเกยวกบneovascularization
การสรางคอลลาเจนกระตนfibroblastsและmacrophagesสวนBasicfibroblastgrowthfactor
ท�าหนาทในการสรางหลอดเลอดใหม(angiogenesis)
ระยะท 3 ระยะแบงเซลล (Proliferation or Granulation)มกพบเรม3วนหลงการบาดเจบและนานประมาณ2-3สปดาหระยะนมการสรางเนอเยอ
ใหมในแผล (granulation tissue) ซงประกอบดวยmatrix ของ fibrin, fibronectin, collagens,
proteoglycans,glycosaminoglycans(GAGs)และglycoproteinอนๆfibroblastจะเคลอนเขา
มาในแผลและเพมจ�านวนขนโดยการกระตนของgrowthfactorsไดแกPDGFและTGFβ1รวมกบextracellular-matrix.moleculesfibroblastจะผลตproteoglycansซงมลกษณะเปนสารคลายกาว
(glue-likegroundsubstance)ทชวยเตมพนทชองวางในแผลใหเตมเคลอบและเชอมfiberเขาดวยกน
70
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
การจดการเกยวกบบาดแผล
ท�าใหมความยดหยนเพมมากขนและผลต fibronectinชวยในการสราง frameworkส�าหรบเนอเยอ
ใหมโดยการยดคอลลาเจนและเซลลเขาไวดวยกนและจบตดไวกบgroundsubstanceนอกจากนยง
ผลตECMตวใหมทจ�าเปนในการกระตนใหเกดการเจรญเตบโตของเซลลและกระตนการสรางหลอด
เลอดทจะน�าออกซเจนและสารอาหารทจ�าเปนส�าหรบการเผาผลาญของเซลล เนองจากในระยะแรก
แผลจะอยในภาวะขาดออกซเจน (hypoxic) และขาดสารอาหาร ในขณะทมการสงเคราะหmatrix
ใหมพบวาmatrixเกาจะสลายไปโดยเอนไซมไดแกmatrixmetalloproteinases(MMPs)และplas-
minogenactivatorsเปนกระบวนการทเกดขนเพอสรางความสมดลของสงแวดลอมในแผล
วตามนซพบวามบทบาทในการเปน coenzyme ชวยในการสรางคอลลาเจน ซงถาสราง
คอลลาเจนโดยมวตามนซไมเพยงพอเนอเยอใหมจะออนแอ เพราะมการเชอมตอระหวางไฟเบอร
(cross-linkingoffibers)ไมเพยงพอท�าใหลดความแขงแรงของแผล(tensilestrength)เมอแผลหาย
ในระยะแบงเซลลนมกระบวนการทส�าคญเกดขนพรอมกนอก2กระบวนการคอการสรางเซลล
ผวใหม (epithelialization) และการหดรงของแผล (woundcontraction) ซง epithelializationจะ
เปนการคลมผวหนาของแผลโดยการสราง epithelium ใหมมาปดคลมแผลhair folliclesทเหลออย
จะเปนทเกาะของepitheliumทเกดใหมการเคลอนตว(migration)ของepitheliumจะเกดขนขามผว
หนาของแผลจนกระทง epithelial cells มาบรรจบกนหลงจากนนการเคลอนตวจะหยดลง เรยก
กระบวนการcontactinhibitionสวนการหดรงของแผลนนจะชวยลดขนาดแผลลงจนกระทงแผลปด
เปนกระบวนการทเกดจากการท�าหนาทของmyofibroblastโดยอทธพลของinflammatorymediators
ระยะท 4 ระยะเสรมสรางความแขงแรง (Remodeling or Maturation)เปนระยะสดทายของการหายของแผล เรมประมาณสปดาหท 3 หลงการบาดเจบ และเกด
ตอเนองกนไปจนถง 1ปหรอมากกวา ระยะนจะเกดการเปลยนแปลงโดยมการสรางและการท�าลาย
คอลลาเจนอยางสมดล เปนกระบวนการทชวยเสรมสรางความแขงแรงของเสนใยคอลลาเจนทอยใน
แผลในระยะแบงเซลล คอลลาเจนเดมจะถกแทนทดวยคอลลาเจนทสรางขนใหมและแขงแรงกวา
ชวยเพมความแขงแรงของแผล(tensilestrength)กระบวนการนจะเกดตอเนองควบคไปกบการเคลอน
ตวของ fibroblast และเสรมสรางใหเกดความแขงแรงของหลอดเลอดทเกดขนใหม จงมผลท�าใหเกด
แผลเปนทหดเลกลงบางและมสซด
แผลเปนจะเปนผลผลตสดทายของการหายของแผลชวยใหเนอเยอเกดการสมานตอเนองและ
ชวยใหเกดความแขงแรงแตความแขงแรงของแผลเปนจะนอยกวาเนอเยอปกต
71
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
สายรง สขตะกว
รปท 1 แสดงระยะการหายของแผล
พยาธสรรวทยาการหายของบาดแผลเรอรง
ปจจยทท�าใหเกดแผลเรอรงหรอแผลไมหายม 2 ปจจยทส�าคญคอ ปจจยเฉพาะท (local
factors) และปจจยทางระบบของรางกาย (systemic factors) ปจจยเฉพาะท ไดแก การตดเชอ
การเปอยนมของผวหนงรอบแผลจากสารน�าในแผลออกมาชมบรเวณผวหนงปกตรอบๆแผลมากเกน
ไป(tissuemaceration)มสงแปลกปลอมในแผลการสบบหร การขาดเลอดมาเลยงมะเรงทผวหนง
หลอดเลอดด�าผดปกตการชอกช�าทแผล(mechanicaltrauma)สารพษการฉายรงสหรอเปนผลจาก
การรกษา(iatrogenic)สวนปจจยทางระบบของรางกายไดแกโรคเรอรงตางๆภาวะขาดสารอาหาร
ภาวะตดสราเรอรงการใชGlucocorticoidsteroidsยาเคมบ�าบดคนสงอายมะเรงและการมของเสย
คงในระบบตางๆ ของรางกาย(uremia)แผลเรอรงหรอแผลทไมหายมกมการหยดชะงกทระยะอกเสบ
ระยะแบงเซลล และระยะเสรมสรางความแขงแรง โดยพบวาการมระยะอกเสบทยาวนานเปนปจจย
ส�าคญทสดในการเกดแผลหายชามการศกษาพบวาแผลเรอรงมความแตกตางจากปกตไดแกการเพม
จ�านวนของอพธเลยม(epithelialhyperplasia)การอกเสบการเกดfibrosisและการสรางหลอดเลอด
(capillaryproliferation)
พยาธสรรวทยาการหายของบาดแผลเรอรงมดงน
1. แผลเรอรงมความเขมขนของMMPsมากกวาแผลเฉยบพลนมากท�าใหเกดความไมสมดล
ระหวางproteinasesและตวยบยง(inhibitors)กรณทมกระบวนการproteolyticเพมขน
จะลดการควบคมการท�าลายเนอเยอ ซงอาจท�าใหเกดแผลเรอรงและไมหาย เมอแผลม
ความเขมขนของMMPsมากจะกดการแบงเซลลและการสรางหลอดเลอดใหมและยงเพม
การท�าลายECMท�าใหการซอมแซมเนอเยอท�าไดไมด นอกจากน แผลเรอรงม tissue
inhibitorsofmetalloproteinases(TIMPs)หลงโดยkeratinocytesลดลงTIMPsเปนตว
ทท�าใหเกดความสมดล (counterbalance) ของMMPsพบวา TIMP-1มหนาทในการ
72
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
การจดการเกยวกบบาดแผล
ปองกนเนอเยอจากการถกท�าลายโดยกระบวนการproteolytic ซง epidermal TIMP-1
จะยบยงMMPsทท�าลายepidermalbasementmembraneดงนนกรณทพบTIMPs
ลดลงท�าใหแผลหายชาได
2. แผลเรอรงมneutrophilproteinasesมากเกนไปท�าใหเกดการท�าลายทผดปกตของECM
ท�าใหแผลไมหายการม growth factorsลดลง ในแผลเรอรงพบวามระดบของPDGF,
basicfibroblastgrowthfactor,epidermalgrowthfactorและTGFβลดลงเมอเปรยบเทยบกบแผลเฉยบพลน
3. แผลเรอรงมαvβ6 integrinมากเปนepithelialcell-specificreceptorทกระตนการเคลอนตวของkeratinocytesทขอบแผลในสปดาหแรกๆ ของกระบวนการซอมแซมเนอเยอ
จนกระทงกระบวนการสรางเซลลผวใหมสมบรณซงหลงจาก14วนของการหายของแผล
αvβ6integrinจะลดระดบลงมากแตในแผลเรอรงยงพบเปนจ�านวนมากอยและจากการศกษาพบวาท�าใหแผลไมหายในสตวทดลอง การมเซลลทไมสามารถท�าหนาทได
(senescent cells) จาก fibroblastsทมอายมากท�าใหมความสามารถในการแบงเซลล
ลดลง(proliferationpotential)เรยกวาsenescenceเซลลชนดนจะไมสามารถตอบสนอง
ตอgrowthfactorsไดปรากฏการณนเกดกบเซลลปกตไดกรณขาดออกซเจน(oxidative
stress)การฉายรงส หรอฤทธของ kinasesและoncoproteins ลกษณะของเซลลจะม
ลกษณะใหญและมการหยดชะงกของcell-cycleเตบโตชาอาจเกดจากการเปลยนแปลง
หลายอยางเชนการเพมการสรางcytokines,chemokinesอนมลอสระ(oxygenfree
radicals)plasminogenactivatorinhibitor-1และMMPsแตsenescentcellทพบวา
เกยวของกบแผลทไมหายคอsenescentcellของfibroblasts
4. สารน�าในแผลเรอรงพบเซลลทมความสามารถในการแบงเซลลลดลงแตในแผลเฉยบพลน
มสารน�าทเหมาะแกการสงเคราะหDNA
5. การไดรบยา glucocorticoids จะท�าใหแผลหายชาได เนองจากยาดงกลาวยบยง
inflammatory cells ในระยะอกเสบการทดลองในสตวทไดรบยากลมนพบจ�านวนของ
macrophageและfibroblastลดลงซงการลดลงของmacrophageอาจเกดจากการสราง
growth factors หรอ cytokines ลดลง นอกจากน ยากลมนยงลดการสงเคราะห
คอลลาเจนดวย
การประเมนบาดแผลเรอรงบาดแผลเรอรงทพบมากไดแกแผลเบาหวานแผลกดทบแผลขาดเลอดและแผลจากความ
ผดปกตของหลอดเลอดด�าการประเมนบาดแผลมความส�าคญในการเปนขอมลพนฐานในการวางแผน
การดแลผปวยถาขาดการประเมนอยางครอบคลมอาจท�าใหแผนการดแลผปวยไมเหมาะสมหรอขาด
ประสทธภาพได การประเมนไมควรท�าเฉพาะการประเมนลกษณะและความรนแรงของแผลเพยง
อยางเดยวควรประเมนใหครอบคลมดงน
73
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
สายรง สขตะกว
การซกประวตไดแกการซกประวตเกยวกบการไดรบยาการมกจกรรมสงคมจตใจและการ
ไดรบสารอาหารทงในระยะกอนและหลงการเกดบาดแผลดงน
1. ประวตเกยวกบการไดรบยาซกประวตเกยวกบการไดรบยาทงยาทมผลตอรางกายโดยรวม
(systemic)และยาทใสในแผลโดยตรง(topical)เพราะกรณทผปวยไดรบยาไดแกยาเคม
บ�าบดการฉายรงสยาสเตยรอยดมผลตอกระบวนการหายของแผลสวนยาทใสในแผล
โดยตรง เชนPovidone-iodineและSodiumhypochloriteจะเปนพษกบ fibroblasts
ซงจ�าเปนตอการหายของแผลและการสรางเนอเยอเกยวพน
2. ประวตการมกจกรรมซกประวตทงแบบแผนการมกจกรรมตามปกตและเมอเกดแผลเชน
การออกก�าลงกายจะมผลตอแผลทมความผดปกตของหลอดเลอดด�าประเมนผลกระทบ
ของแผลตอการท�างานและการใชชวตประจ�าวนของผปวยและรปแบบการนอนทงปรมาณ
และคณภาพของการนอนหลบการนอนหลบไมเพยงพอมผลตอการหลงgrowthhormone
ทมผลตอการหายของแผลทาทางการนอนเชนนงหลบอาจสมพนธกบการเปนแผลจาก
การขาดเลอดมาเลยงทขาอยางรนแรง(severearterialinsufficiency)
3. ประวตทางสงคมซกประวตเกยวกบความสมพนธระหวางสมาชกในครอบครวและบคคล
ส�าคญอนในชวต ฐานะและแหลงสนบสนนทางการเงน เพอประเมนแหลงสนบสนน
เกยวกบการดแลแผลของผปวยซกประวตเกยวกบสภาพแวดลอมทงทบานชมชนและท
ท�างานเพอประเมนปจจยเสยงของการเกดแผลรวมทงแหลงสนบสนนทางสงคมในชมชน
ประวตการท�างาน ระดบการศกษา ลกษณะการใชชวตในแตละวน เพอประเมนรปแบบ
ของการดแลสขภาพ
4. ประวตดานจตใจปจจยดานจตใจอาจสงผลตอการหายของแผลไดมการศกษาพบวาหญง
ทมคะแนนการรบรความเครยดสงจะมการผลตcytokinesทส�าคญ2ชนดลดลงทต�าแหนง
ของแผลอยางมนยส�าคญคอinterleukin1alpha(IL-la)และIL-8และยงพบวาตวอยาง
กลมนมผลกระทบดานความเครยดมากกวาปกตภายใน24ชวโมงนอกจากนยงพบระดบ
cortisolในน�าลายสงกวาผทมการสรางcytokineตามปกตควรซกประวตเกยวกบความ
สามารถในการคดร เชน แบบแผนการเรยนรของผปวย และความคดความจ�าประวต
เกยวกบการตอบสนองตอความเจบปวยและสงทกอใหเกดความเครยด เชน การเผชญ
ปญหา และประวตเกยวกบการตอบสนองตอการดแล เชน การยอมท�าตามค�าแนะน�า
(compliance)เพอประเมนการรบรเกยวกบการมแผลเรอรงความคดความเชอตลอดจน
วธการเผชญปญหาและคนหาแนวทางการดแลแผลเรอรงของตนเองอยางเหมาะสม
5. ประวตการไดรบสารอาหาร การไดรบสารอาหารมความส�าคญในการปองกนภาวะ
แทรกซอนของแผลและชวยเรงการหายของแผลควรซกประวตเกยวกบอาหารทผปวยรบ
ประทานในแตละวนปจจยเสยงตอการเกดภาวะขาดสารอาหารภาวะขาดสารอาหารท
เกดขนแลว การลดลงของน�าหนกตว อาจตองตรวจทางหองปฏบตการเพมเตม ไดแก
74
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
การจดการเกยวกบบาดแผล
อลบมนในเลอด(serumalbumin)(ควรมากกวา3.5mg/dl)ระดบของฮโมโกลบนและ
ฮมาโตครท(hemoglobinandhematocritlevels)
การตรวจรางกายและการตรวจตามระบบ (systems review and physical
examination considerations) ควรตรวจรางกายตงแตศรษะจรดเทาและการตรวจตามระบบตางๆ
ดงน
1. การตดเชอและการกดภมคมกน (Infectionand immunosuppression)การตดเชอเปน
สงส�าคญทท�าใหแผลหายชาในแผลเรอรงท�าใหระยะอกเสบในกระบวนการหายของแผล
นานขนการสงเคราะหคอลลาเจนท�าไดชาลงยบยงการสรางเนอเยอผวใหมและท�าใหแผล
เกดการบาดเจบเพมขนเนองจากท�าใหแผลเกดภาวะขาดออกซเจนควรประเมนเกยวกบ
อาการและอาการแสดงของการตดเชอในรางกายและทต�าแหนงของแผลไดแกลกษณะ
แดง(erythema)บวมแขง(induration)รอนเจบปวดและมหนอง(purulentexudate)
การตรวจจ�านวนโคโลนของแบคทเรย (bacterial colony count) กรณทไดคามากกวา
105organisms/mlหมายถงมการตดเชอ (infection) เกดขนแตในกรณของแผลเรอรง
มกพบบอยวามbacterialcolonycountมากกวา105organisms/mlแตอาจไมมอาการ
แสดงของการตดเชอกไดแตจะบงชวากระบวนการหายของแผลจะไมดหรอหายชาการกด
ภมคมกนจะมผลตอระยะการอกเสบเชนเดยวกน
2. ระบบหวใจและหลอดเลอดและระบบหายใจ(Cardiovascularandrespiratorysystems)
การหายของแผลขนอยกบออกซเจนทเปนสงแวดลอมของแผลและการไหลเวยนของเลอด
ทสามารถน�าออกซเจนไปเลยงแผลและก�าจดของเสย (metabolicwaste products)
ทต�าแหนงของแผลควรประเมนเกยวกบการก�าซาบออกซเจนของเนอเยอ(tissueperfusion)
และการไดรบออกซเจนการประเมนระบบหวใจ ไดแก ชพจรอาการบวมของขาทงขณะ
เดนและนงและอาการบวมทบรเวณกนกบ(sacralarea)ขณะนอนหงายอาการบวมกด
บมของขา น�าหนกตวเกนจากภาวะน�าคง การออนแรงของกลามเนอ อาการออนลา
(fatigue) การประเมนระบบหายใจ ไดแก ลกษณะการหายใจ เสยงการหายใจ และ
การขยายตวของทรวงอกประเมนpulse oximetry และประเมนการท�าหนาทของปอด
(pulmonaryfunctiontests)
3. ระบบหลอดเลอดสวนปลาย(Peripheralvascularsystem)ทงหลอดเลอดแดงและหลอด
เลอดด�าสวนปลายมผลตอการหายของแผลเนองจากเปนปจจยของการก�าซาบออกซเจน
และการไดรบออกซเจนของเนอเยอ ควรประเมนเกยวกบระดบการขาดออกซเจนของ
เนอเยอ(degreeoftissuehypoxia)โดยประเมนทางTCOM(TrancutaneousOxygen
Measurement)ประเมนอณหภมสการไหลเวยนกลบของหลอดเลอดสวนปลาย(capillary
refill)และอาการบวมของขาโดยเปรยบเทยบกนทง2ขางประเมนพสยการเคลอนไหวของ
ขอ (range ofmotion) ความแขงแรงของกลามเนอ ชพจร และรเฟลกซทขา ในผปวย
75
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
สายรง สขตะกว
ทมแผลขาดเลอดทขาการประเมนชพจรทส�าคญคอชพจรหลงเทา(dorsalispedispulse)
และบรเวณขอเทา(posteriortibialpulse)นอกจากนควรประเมนanklebrachialindex
(ABI)ในผปวยทมแผลทขาตรวจโดยการใชDopplerdeviceประเมนความดนเลอดขณะ
หวใจบบตว(systolicbloodpressure)ทbrachialarteryและทdorsalispedisของขาง
เดยวกนภาวะปกตคอความดนทขอเทาพบสงกวาทแขนซงแผลอาจหายไดดขนกรณตรวจ
พบคาABIมากกวาหรอเทากบ0.08ถาไดคาต�ากวาหมายถงมภาวะขาดเลอดแดงมาเลยง
ไมควรใหการรกษาโดยวธตดเนอตาย(debridement)หรอการใชการกดรด(compression
therapy)หรอถาจ�าเปนตองใชวธเหลานตองท�าภายใตความระมดระวงอยางมาก
4. ระบบทางเดนอาหารและระบบการขบถายปสสาวะ(Gastrointestinalandgenitourinary
systems)ระบบทางเดนอาหารมความส�าคญในการยอยและดดซมสารอาหารและน�าควร
ประเมนเกยวกบการมเลอดออกในทางเดนอาหารรปแบบของการขบถายอจจาระรวมถง
การควบคมการขบถายอจจาระไมไดระบบขบถายปสสาวะควรประเมนทงสวนบน(ไตและ
ทอไต) และสวนลาง (กระเพาะปสสาวะ หรด และทอปสสาวะ) เกยวกบภาวะไตวาย
การควบคมการขบถายปสสาวะไมไดและการตดเชอในระบบทางเดนปสสาวะ
5. ระบบประสาทและกระดกและกลามเนอ(Neurologicandmusculoskeletalsystems)
กรณทผปวยมปญหาเกยวกบการเคลอนไหวทมสาเหตจากทงระบบประสาทกระดกและ
กลามเนอจะสงผลใหเกดแผลกดทบไดงายประเมนเกยวกบทาเดน การทรงตว การสน
(tremors)การเดนเซความแขงแรงของกลามเนอการคดรการเคลอนไหวของขอลกษณะ
การเปนอมพาตเปนตน
6. ระบบตอมไรทอ(Endocrinesystem)โรคเบาหวานเปนโรคของตอมไรทอทเปนปจจยเสยง
ทจะท�าใหเกดแผลและท�าใหแผลหายชาไดควรประเมนระดบน�าตาลในเลอดไดแกfasting
bloodsugarควรนอยกวา140mg/dlผลglycosylatedhemoglobin(HgbA1C)ถาพบ
นอยกวารอยละ7จะหมายถงสามารถควบคมเบาหวานไดด
การประเมนความเจบปวด
ความเจบปวดของแผลมหลายลกษณะอาจเกดจากตวแผลเองหรอจากความผดปกตของเสน
ประสาทรปแบบของความเจบปวดในบาดแผลเรอรง(Modelofchronicwoundpain)ม3รปแบบ
คอ1)cyclicacutewoundpainเปนความเจบปวดทเกดจากการกระท�าของบคลากรทางการแพทย
ในแตละครงทท�าแผลหรอการเปลยนทาใหผปวย2)non-cyclicacutewoundpainเกดขนเมอมการ
รบกวนแผลเปนครงคราว (intermittentmanipulationof thewound) เชนการก�าจดเนอตายและ
3)chronicwoundpainเปนความเจบปวดทเกดขนตลอดเวลาโดยไมตองมสงรบกวนแผล(persistent
pain) ควรประเมนความเจบปวดเกยวกบความรนแรง ระยะเวลา และวธการแกไขเมอเกดความ
เจบปวดควรประเมนโดยใชpainscaleตามรปท2มคะแนน0ถง10โดยคะแนน0หมายถงไมม
ความเจบปวดเลยและคะแนน10หมายถงความเจบปวดทมากทสดในชวตหรอใช visual analog
76
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
การจดการเกยวกบบาดแผล
scaleในกรณทผปวยพดไมไดใหสงเกตจากสหนาและทาทางทแสดงความเจบปวดการประเมนความ
เจบปวดควรท�าทงกอนและขณะท�าแผลและเวลาปกตทไมไดมการรบกวนแผล
รปท 2 pain measurement scale
การประเมนบาดแผล
การประเมนบาดแผลควรประเมนใหครอบคลมเกยวกบต�าแหนง ขนาดความลก ขอบแผล
สงทออกมาจากแผลและอนๆใหครอบคลมดงน
1. ต�าแหนง(Location)บนทกตามต�าแหนงทมแผลตามกายวภาคต�าแหนงของแผลอาจท�าให
ทราบสาเหตของการเกดแผลและมอทธพลตอการหายของแผลอยางชดเจนกรณมแผล
ตามปมกระดกมกจะเปนแผลกดทบโดยกระดกซาครม(sacrum)เปนต�าแหนงทเกดแผล
กดทบไดมากทสดแผลทขาเหนอตาตมทง2ดาน(medialหรอ lateralmalleolus)มก
เปนแผลของหลอดเลอดด�า แผลทเกดจากหลอดเลอดแดงมกเกดทหลงเทาหรอปลายนว
เทา สวนแผลเบาหวานมกเกดบรเวณฝาเทาบรเวณทมการเสยดสขณะเคลอนไหว เชน
แขนเขาเทาจะมโอกาสหายชามากกวาต�าแหนงอนเนองจากเซลลทก�าลงงอกใหมและ
มการเคลอนทเขาสแผลถกรบกวน เชนเดยวกบบรเวณทรองรบแรงกดและแรงไถล เชน
สะโพก กน การหายของแผลจะชาลงเชนกน ในขณะทแผลบรเวณใบหนาจะหายไดด
เนองจากมหลอดเลอดมาเลยงมาก
2. รปรางของแผล(Shape)เมอแผลเรมหายรปรางของแผลจะเปลยนแปลงไปซงเปนผลจาก
การหดรง (contraction) ของเนอเยอ รปรางของแผลมหลายรปแบบ เชน วงกลม วงร
สเหลยมหรอมรปรางไมสม�าเสมอ
3. ขนาดแผล (woundsize)การประเมนขนาดแผลเปนสงส�าคญในการตดตามประเมนผล
การรกษามวธการประเมนหลายวธ ไดแก การวดโดยใชแถบวดเปนเซนตเมตร (linear
measurement) การใชแผนตารางในการทาบวด (wound tracing)ภาพถายแผลหรอ
โปรแกรมคอมพวเตอร ความลกของแผลอาจวดโดยการใชกานส�าลพนปลายไม (cotton
swabapplicator)
77
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
สายรง สขตะกว
4. ระยะของแผล (Wound stageor classification)การประเมนระยะของแผลกดทบตาม
หลกการของAgencyforHealthCarePolicyandResearch(AHCPR)(Bergstrom
etal,1994citedinBates-Jensen,1999)แบงเปน4ระยะดงน
ระยะท1(stageI)มรอยแดงทผวหนงทไมมการฉกขาดการเปลยนแปลงของสผวบางราย
อาจมสผวทเขมขนสจางลงอาจมลกษณะอนบวมแขงหรอหยาบ
ระยะท2(stageII)มการสญเสยผวหนงบางสวน(partial-thicknessskinloss)ของชน
อปเดอรมสและ/หรอเดอรมสแผลจะตนและมลกษณะถลอก(abrasion)เปนตมน�า
(blister)หรอเปดออกเปนแผลตน(shallowcrater)
ระยะท3 (stage III)มการสญเสยผวหนงมาก(full-thicknessskin loss)มการท�าลาย
หรอมการตายของชนใตผวหนง(subcutaneous)อาจลกถงชนfasciaแตไมทะลม
ลกษณะเปนแผลลกลงไปโดยอาจเซาะลามถงเนอเยอทอยขางเคยง
ระยะท4(stageIV)มการสญเสยผวหนงมาก(full-thicknessskinloss)และมการท�าลาย
ขยายกวางขนมเนอตายหรอท�าลายถงชนกลามเนอกระดกหรอเอนและเยอหมขอ
อาจพบมการกนลามลกลงไปหรอมชองทางระบายหนอง(sinustract)
5. ขอบแผล(Woundedge)มความส�าคญทสดในการประเมนการหายของแผลขอบแผลท
ชดเจนจะบงบอกถงการหายของแผลไดขอบแผลทท�าใหแผลหายเรวจะตองตดกบพนผว
ของแผลประเมนดลกษณะส และความหนาของขอบแผลลกษณะของขอบแผลแตละ
ชนดจะมลกษณะทแตกตางกนออกไปขอบแผลอาจมลกษณะมวนเขามาในแผลเมอมการ
สรางเนอเยอใหมทขอบแผลแตไมสามารถคลมไดทงแผล เปนลกษณะของการหายของ
แผลทไมด
6. โพรงใตผวหนง(Undermining)เกดจากการสญเสยเนอเยอใตขอบแผลหรอเกดเปนชอง
ทางแคบๆ (tunneling) เขาไปในแผลการวดแผลใชไมพนส�าลใสเขาไปวดความลกของ
โพรงใตผวหนงโดยไมใชแรงเพราะจะท�าใหเนอเยอชอกช�าได
7. ชนดและจ�านวนของ(exudate(exudatetypeandamount)exudateเปนการเพมจ�านวน
ของสารน�าในแผลอาจประกอบดวยน�าเหลอง(serum)เนอตาย(celldebris)เชอแบคทเรย
และleukocytesอาจมลกษณะแหงมน�านอยไมระบายออกมาหรอมลกษณะมความชม
ชนสง หรอเปนน�าระบายออกมาได ควรประเมนเกยวกบจ�านวน ส และความขนใส
ซงลกษณะอาจใสหรอเหลองจาง เรยก serous ลกษณะมเลอดปนเลกนอยเรยก
serosanguineousหรอมเลอดปนมากเรยกsanguinous(bloody)หนอง(purulent)โดย
ปกตแผลสะอาดจะมสงขบหลงเป นสฟางใสปรมาณไมมาก และจะลดลงเมอม
epithelializationหรอถาแผลมการตดเชอสงขบหลงมกจะมปรมาณมากและมกลนเหมน
อาจมสเขยวปนน�าเงนซงแสดงใหเหนวามการตดเชอpseudomonasaeruginosa
78
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
การจดการเกยวกบบาดแผล
8. สภาพของเนอเยอรอบแผล(Surroundingtissuecondition)ควรประเมนเกยวกบสความ
ออนแขง และอาการบวมอาการแดงและอนของผวหนงอาจแสดงถงการตดเชอ อาการ
เปอยยยของผวหนงรอบแผล(maceration)อาจเกดจากการท�าแผลทไมเหมาะสมกบชนด
และปรมาณของexudate
9. ลกษณะเนอเยอใหม(Granulationtissueandepithelialization)ควรประเมนลกษณะส
และขนาดของเนอเยอใหมทสรางมาคลมแผล
10.พนของแผล(woundbed)เนอเยอทพนของแผลจะแสดงถงระยะและความกาวหนาของ
การหายของแผลควรประเมนพนแผลเกยวกบสความเปยกและปรมาณของเนอเยอผว
ใหมลกษณะพนแผลทดจะมลกษณะสะอาดเนอเยอสแดงเปนตมเลกๆมนวาวออนนม
เมอมสงใดมาสมผสจะมเลอดออกงายเรยกgranulationtissueกรณเปนเนอตายสเหลอง
ไมตดกบผวของแผลมลกษณะเสนคลายเสนดายเมอลางแผลแลวไมหลดออกเรยกslough
หรอfibrinoustissueหากมสน�าตาลและด�าจะเปนเนอตายเรยกnecrotictissueหรอ
เรยกEschar
รปท 3 บาดแผลเรอรงทเทา
การพยาบาลผปวยทมบาดแผลเรอรง
การพยาบาลผปวยทมบาดแผลเรอรงจะเปนการพยาบาลแบบองครวมซงตองอาศยการท�างาน
รวมกนเปนทมระหวางทมสขภาพซงพยาบาลควรทราบวาเมอไรสามารถปฏบตการดแลผปวยไดโดย
องคความรของพยาบาลเองและเมอไรควรจะสงตอการดแลเพอใหการดแลผปวยทมบาดแผลเรอรงได
อยางมประสทธภาพบทบาทพยาบาลในการดแลผปวยทมบาดแผลเรอรงนนควรเรมตงแตการประเมน
ผปวยแบบองครวมเพอเปนขอมลพนฐานในการตดสนใจของพยาบาลในการปฏบตการพยาบาลผปวย
ไดอยางเหมาะสมจากการประเมนพยาบาลจะทราบถงสาเหตของการเกดแผลเรอรงดงนนควรก�าจด
สาเหตหรอปจจยทจะท�าใหแผลหายชาและใหการพยาบาลโดยการเตรยมพนของแผลการบรรเทา
ความเจบปวดการสงเสรมภาวะโภชนาการและการดแลดานจตใจอยางเหมาะสม
79
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
สายรง สขตะกว
1. การเตรยมพนของแผลการจดการผปวยทมบาดแผลเรอรงนน แนวคดเกยวกบการเตรยมพนของแผล (woundbed
preparation)เปนแนวคดทมความส�าคญในการเตรยมความพรอมของแผลใหหายอยางมประสทธภาพ
การเตรยมพนของแผลหมายถงการจดการแผลอยางครอบคลมโดยเนนการเตรยมสภาพพนของแผล
เปนอยางดเพอสงเสรมใหเกดกระบวนการหายของแผลตามปกตถาไมมการเตรยมพนแผลทดไมวาการ
ใชผลตภณฑใดในการดแลแผล กไมสามารถชวยใหแผลเรอรงหายไดอยางเหมาะสมการจดการกบ
แผลมแนวทางจากลกษณะพยาธสภาพของแผลทส�าคญ4อยางเรยกยอวา“TIME”ซง“T”หมายถง
เนอเยอ (tissue) ทใชการไมไดหรอไมเพยงพอตอการหายของแผล “I” หมายถง การตดเชอและ
การอกเสบ(infectionandinflammation)“M”หมายถงความชมชนของแผลทไมสมดล(moisture
imbalance)และ“E”หมายถงขอบแผลทไมเจรญ(edgeofwound)มวธการจดการตามหลกของ
TIMEตามล�าดบดงน
1.1 การจดการกบเนอเยอ เนอเยอแผลทมลกษณะเปนเนอตายจะท�าใหแผลหายชาลง
วธการจดการท�าโดยการตดเนอตาย(debridementtechnique)ซงชนดและความ
บอยในการตดเนอตายจะขนอยกบสภาพของผปวยและแผนการรกษามหลายวธ
ไดแกการตดออก(surgicalorsharp)โดยใชเครองมอทางการแพทยเชนมดผาตด
ปากคบ กรรไกร เปนวธการทรวดเรวและมประสทธภาพ อาจท�าโดยพยาบาล
ผเชยวชาญไดและอาจท�าไดทขางเตยงขอเสยคอมความเจบปวดอาจตองใชยาระงบ
ความรสก เสยงตอการเกดการตดเชอเขากระแสเลอด แผลใหญอาจตองท�าทหอง
ผาตดหามท�าในผทมภาวะเลอดออกผดปกตมปญหาเกยวกบภมคมกนอยางรนแรง
มภาวะขาดเลอดมาเลยงทขาผท�าไมมประสบการณ เนอตายตดแนนกบแผลมาก
เกนไปและผปวยทมปญหาการแขงตวของเลอดผดปกต
à วธการเชงกล(mechanical)มหลายวธไดแกwet-to-drydressingsโดยใชกอส
ชบ saline ใสในแผลแลวทงไวใหแหงแลวลอกเอาเนอตายออกใชไดดกบแผล
ใหญทไมตองท�าการผาตดออกขอเสยคอเจบปวดมากไมคมคาใชจายการลอก
ออกมกดงทงเนอดและเนอตายออกมาพรอมกน กอสททงคางไวในแผลเปนสง
แปลกปลอมน�ามาซงปฏกรยาตอตานสงแปลกปลอมไดเสยงตอการเกด
maceration รอบแผลและอาจท�าใหหลอดเลอดฉกขาดเลอดออกได วธธารา
บ�าบด (hydrotherapy) เปนอกวธหนง เปนการใหผปวยลงไปแชในถงน�าวนใส
น�าอนเพอชวยใหกระแสน�าชวยลอกเนอตายใหหลดออกชวยเพมการไหลเวยน
เลอดใหแผล
à วธการทางเคม(chemical)ใชน�ายาทเปนสารเคมตางๆในการชวยใหเนอตาย
หลดออกไดแกHypochloritesเชนDakin’ssolutionขอเสยคอท�าลายเนอดและ
เซลลดทชวยในการหายของแผลอาจระคายเคองกบผวหนงทอยรอบแผลหาม
80
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
การจดการเกยวกบบาดแผล
ใชกบแผลสะอาดไมมการตดเชอHydrogenperoxideมฤทธฆาเชอแบคทเรย
ไดเลกนอย ขอเสยคอท�าลายเนอดและเซลลทด อาจท�าลายผวหนงรอบแผล
เสยงตอการเกดairembolismหามใชกบแผลทมเนอเยอgranulationทสะอาด
Povidoneiodineมราคาถกหาซองายมฤทธฆาเชออยางกวางขวางอาจชวยให
sloughทแหงลอกออกไดงายขอเสยคอท�าลาย fibroblastsทชวยในการหาย
ของแผลและเนอเยอเปอนสไอโอดนหามใชกบแผลทสะอาดไมมการตดเชอและ
ผทแพไอโอดนCadexomer iodine เชน Iodosorbและ Iodoflex ขอดคอจะ
ปลอดภยกบเซลลดดซบสงคดหลงจากแผลไดและปลอดภยกบfibroblastsและ
เซลลดอน ๆ แตควรระวงในผทเปนโรคไธรอยด หามใชในแผลสะอาดไมมการ
ตดเชอ
à วธการยอยท�าลายตวเองโดยสงคดหลงจากแผล(autolytic)ไดแกการใชเอนไซม
จากสงคดหลงจากแผลเปนตวท�าใหเนอตายออนตวอาจใชHydrocolloidsเพอ
ชวยใหความชมชนกบแผลHydrogel ชวยใหน�าแทรกเขาไปในเนอตายใหออน
ตวลงAlginates,Foam,Hydrofiberหรอmoisturevaporpermeableตางๆ
ใชในการดดซมสงคดหลงจากแผลทมากเกนไปชวยใหเกดความชมชนทเหมาะสม
กบแผลผปวยจะรสกสบายขนไมเจบปวดแผลเมอท�าแผลขอเสยคอการท�างาน
คอนขางใชเวลาควรระวงเรองการตดเชอตองประเมนการไหลเวยนเลอดสสวน
ปลายหามใชในแผลตดเชอแผลcellulitisแผลทลกมากเกนไปผทมภาวะเมด
เลอดขาวต�าอยางรนแรงหากสงเกตเหนขอบแผลมลกษณะบวมแดงรอนกดเจบ
สารขบหลงมกลนเหมน แสดงวาแผลมการตดเชอ กรณทใชผลตภณฑทม
คณสมบตเปนตวดดซบตองระวงไมใหพนแผลแหงเกนไปจะท�าใหแผลหายชาได
สงส�าคญคอการใหความรแกผปวย และผดแลวาการใชวธนอาจเกดการขนขน
ของสงขบหลงและมกลนเหมนแตเมอท�าความสะอาดแลวกลนจะหายไปยกเวน
กรณมการตดเชอควรปายแผลสงเพาะเชอหากมการตดเชอใหหยดใชวธน
à วธการใชเอนไซม (enzymatic) เปนวธก�าจดเนอตายโดยใชเอนไซมยอยสลาย
เนอตายซงในเนอตายจะมโปรตนไฟบรนและคอลลาเจนเปนสวนประกอบเอนไซม
ทชวยท�าลายและยอยเนอตาย ไดแก Collagenase (Syntyl), Papain-urea
(Accuzyme)และPapain-ureaandchlorophyllin(Panafil)จะดส�าหรบผปวย
ทไดรบยาปองกนการแขงตวของเลอดมขอหามในการท�าผาตดลดการชอกช�า
ตอแผลไมเปนอนตรายตอเนอดสามารถใชกบแผลตดเชอไดขอเสยคอใชไมได
ผลดกบแผลcellulitisตองใหแพทยเปนผสงการรกษาวธนใชรวมกบผลตภณฑ
อนทมโลหะเปนสวนผสมหรอสารละลายส�าหรบฆาเชอไมไดมราคาแพงบางครง
พบมการอกเสบของผวหนงรอบแผลหามใชในแผลมgranulationทสะอาดและ
ควรระวงการใชPapain-ureaในผทแพlatex
81
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
สายรง สขตะกว
à วธชวภาพ (biotherapeutic)หรอเรยกmaggot debridement therapyหรอ
biosurgery เปนการใชหนอนทปราศจากเชอ (sterilemaggots) ในการกดกน
เนอตาย ไมกนเนอด ไดจากไขของแมลงวนLucilia sericataตวหนอนยงหลง
proteolyticenzymesทชวยในการท�าลายเนอเยอไดใชไดดไมมอาการเจบปวด
ท�างานเรวใชไดกบแผลเรอรงหลายชนดขอเสยคอบางคนรสกขยะแขยงอาจม
อาการแพไดใชในแผลทมลกษณะเปนอโมงคไมไดใชไมไดผลดกบการตดเชอท
กระดก(osteomyelitis)มสงคดหลงทระคายเคองผวหนงเพมความเจบปวดใน
แผลขาดเลอด ใชเวลาในการเปลยนนานหามใชในผทแพไข ถวเหลอง และไข
แมลงวน
à วธการอนๆ ไดแกการใชความดนสญญากาศ(negative-pressuredressings)
โดยใช เครองดดสญญากาศ(Vacuum-AssistedClosure:VAC)เปนการท�า
แผลใหเปนระบบปดชวยในการสรางเนอเยอ granulation ใหสามารถงอกขาม
กระดกและเสนเอนไดชวยใหsloughหลดและescharออนตวและลดจ�านวน
เชอแบคทเรย หามใชในผทมภาวะเลอดออกหามใชบนหลอดเลอด และผทม
entericfistulaทมการระบายออกมาก
1.2 การควบคมการตดเชอและการอกเสบกรณทมจ�านวนเชอแบคทเรยมากหรอมการ
อกเสบเปนเวลานานจะสงผลใหมการเพมinflammatorycytokinesเพมprotease
activityและลดการท�าหนาทของgrowthfactorแผลจงหายชาการจดการกบเชอ
จะขนอยกบชนดและจ�านวนเชอและการตอบสนองของรางกายซงจ�านวนเชอทอย
ในแผลแบงไดเปนแผลปนเปอนเชอ(contamination)เปนแผลทมเชอจลชพอยแตยง
ไมมการเพมจ�านวนในแผล colonization เปนแผลทมเชอจลชพแตไมกอใหเกด
อนตรายกบรางกายcriticalcolonizationเปนแผลทพบมเชอแบคทเรยทเปนสาเหต
ใหแผลไมหายสวนแผลตดเชอ(woundinfection)มลกษณะทเชอโรคทอยในแผล
กอใหเกดอนตรายทงทตวแผลเองและอาจลามเขาสระบบของรางกาย (systemic
infection)แผลตดเชอจะพบคาจ�านวนโคโลนของแบคทเรยมากกวา105organisms/ml
มการศกษาพบวาไอโอดน (iodine) สามารถใชเปนยาฆาเชอส�าหรบแผลทขาได
(legulcers) ซงจะชวยลดจ�านวนเชอแบคทเรย (bacterial load) ทท�าใหแผลทขา
หายชาโดยการเปลยนระดบการหลงcytokinesโดยmacrophages
1.3 การสรางความสมดลของความชมชนของแผลความชนของแผลทเหมาะสมจะเปน
สงแวดลอมทชวยสงเสรมการหายของแผลสารน�าในแผลเรอรงจะยบยงการเจรญ
เตบโตของเซลลท�าใหแผลหายชา มกประกอบดวยMMPsทท�าใหแผลอยในระยะ
อกเสบยาวนานกวาปกต การควบคมจ�านวนexudate จะชวยใหแผลหายไดดขน
เนองจากเปนการชวยใหเซลลและmatrixทชวยในการหายของแผลเขามาในแผลได
อยางมประสทธภาพมวธจดการโดยการท�าแผลและเลอกใชผลตภณฑใสแผลหรอ
82
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
การจดการเกยวกบบาดแผล
ปดแผล(topicaltherapies)ทเหมาะกบสภาพแผลเพอใหเกดความชมชนทสงเสรม
การหายของแผล เพราะกรณทแผลแฉะเกนไปจะท�าใหเนอรอบแผลเปอยและอาจ
เกดแผลลกลามเพมได(maceration)ควรใชอปกรณทชวยดดซบการระบายจากแผล
ทมากเกนไปถาแผลแหงเกนไปจะท�าใหสงแวดลอมของแผลไมเหมาะสมตอการหาย
ของแผลควรเลอกใชผลตภณฑใสแผลทเพมความชมชนใหกบแผลการเลอกวธการ
จดการทเหมาะสมนนตองขนอยกบสาเหตของแผลซงอาจตองใชวธการอนรวมเชน
การกดรด(compressiontherapy)ในผปวยทมแผลจากหลอดเลอดด�าหรอการใช
ผลตภณฑเชงกลเชนการใชแรงดดสญญากาศเปนตน
1.4 การจดการกบขอบแผลขอบแผลทเจรญอยางไมมประสทธภาพเกดจากkeratinocytes
ทขอบแผลไมเจรญการจดการจงเปนการกระตนใหขอบแผลเจรญเตบโตไดอยางม
ประสทธภาพ ไดแก การใชแรงดดสญญากาศ การใช bioengineered skin
substitutes,growthfactor/cytokinepreparationsและMMPsinhibitors
2. การบรรเทาความเจบปวดสมาชกในทมสขภาพควรยอมรบในความเจบปวดของผปวยทมบาดแผลควรประเมนชนด
ลกษณะความรนแรงของความเจบปวดและเลอกวธการปฏบตเพอลดความเจบปวดไดอยางเหมาะสม
การอกเสบและตดเชอเปนสาเหตทท�าใหเกดความเจบปวดไดจงควรรกษาการตดเชอรวมกบการใช
อปกรณใสแผลทเหมาะสม
กรณทมความเจบปวดจากการท�าแผลในแตละวน (cyclic acutewoundpain) ควรใหยา
บรรเทาปวดกอนการท�าแผลประมาณ30-60นาทเพอลดปวดและความวตกกงวลเกยวกบวธการท�า
แผลอาจเลอกใชผลตภณฑทชวยลดการชอกช�ากบแผลเชนซลโคนชนดออน(softsilicone)จะชวย
ไมใหตดแผลและสามารถลอกออกจากแผลไดงายจะชวยปองกนการเกดmacerationความเจบปวด
ทพนแผลอาจเกดจากการสมผสโดยตรงกบอากาศหรอจากวสดอปกรณใสแผลทตดอยกรณทมความ
เจบปวดจากการสมผสอากาศควรเลอกใชอปกรณปดแผลทมความชมชนเชนน�าเกลอส�าหรบลางแผล
เทลงบนแผลขณะเปลยนผาปดแผลกรณทมการตดของอปกรณกบเนอแผลควรใช siliconemesh
contactlayerเจล(gel)หรอskinprotectantpastesเพอชวยลดอาการปวดและเลอดออกโดยเฉพาะ
ในแผลทแหงและตน
กรณทเปนความเจบปวดจากการรบกวนแผลเปนครงคราว(non-cyclicacutewoundpain)
เชนการตดเนอตายควรใชยาชา(topicalanesthetics)ไดแก4%lidocainesolution,2%lidocaine
gelหรอ1%lidocainesolutionตามความเหมาะสมกบสภาพแผลของผปวยความเจบปวดจากการ
ใชอปกรณแรงดดสญญากาศควรใชอปกรณทวางบนพนแผลทเหมาะสมกอนวางแผนฟองน�าเพอไมให
เจบขณะลอกออกเชนpolyvinylalcohol(PVA)soft-foamsponge,nonadherentoil-emulsion
83
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
สายรง สขตะกว
typedressing,contact layer, thin layerofamorphoushydrogelหรอcalciumalginateควร
หลกเลยง petrolatumgauze เพราะเปนมนมากเกนไปท�าใหอปกรณสญญากาศไมตดแผลกรณม
เนอเยอใหมงอกเขามาในฟองน�าใหเปลยนแผลบอยขนเพราะอาจท�าใหเจบแผลมากไดเมอลอกฟองน�า
ออกสวนใหญมกเปลยนทก48ชวโมงหรอใสnormalsalineประมาณ10-30cc.เขาไปในฟองน�า
แลวคอยประมาณ15-30นาทกอนลอกฟองน�าออกอยางเบามอ
กรณปวดแบบchronicwoundpainจะเจบปวดตลอดเวลา(persistentpain)ควรใชยาแก
ปวดทมฤทธนานขนอาจตองเพมขนาดใหเหมาะสมทสามารถควบคมความปวดไดทงนควรค�านงถง
ขอเสยของยาแตละตวทใชดวยซงปญหาสวนใหญจากการใชยาบรรเทาปวดทเกดขนคอภาวะทองผก
มการศกษาพบวาการใหยาบรรเทาปวดจะมประสทธภาพมากขนถาใหการดแลเพมเตม เชน
การใหความรผปวยเกยวกบความคาดหวงของความเจบปวดหรอการเรยนรวธการเผชญปญหาทเหมาะสม
นอกจากนการใชเทคนคการผอนคลายกเปนวธการทควรน�ามาใชรวมดวยตามความเหมาะสมของ
ผปวยแตละรายเพอเพมประสทธภาพของการบรรเทาความเจบปวด
3. การสงเสรมภาวะโภชนาการการหายของแผลอยางมประสทธภาพตองการไดรบโภชนาการอยางเหมาะสมตวส�าคญคอ
โปรตนและพลงงานควรสงเสรมใหผปวยไดสารอาหารอยางมประสทธภาพมแนวทางในการสงเสรม
ภาวะโภชนาการดงน
� ผวหนงปกตใหโปรตน0.8-1.0gm/kgน�า30cc/kg/dayพลงงาน30Kcal/kg/day
� แผลกดทบระยะท 1 และ 2ผวหนงฉกขาด และแผลจากหลอดเลอดแดง (1 - 2 แผล)
ใหโปรตน1.2-1.5gm/kgน�า35cc/kg/dayพลงงาน35Kcal/kg/dayเพมวตามนและ
เกลอแร
� แผลกดทบระยะท3และ4ใหโปรตน1.5-2.0gm/kgน�า35-40cc/kg/dayพลงงาน
40Kcal/kg/dayเพมวตามนและเกลอแร
� แผลกดทบระยะท4อยางรนแรงและแผลไหมใหโปรตน3.0gm/kgน�า40cc/kg/day
พลงงานมากกวา40Kcal/kg/dayเพมวตามนและเกลอแร
� แผลทมมากหรอไมหายภาวะอลบมนต�าแผลหลอดเลอดด�าและแผลทไมหายใหโปรตน
2.0-3.0gm/kgน�ามากกวา40cc/kg/dayพลงงาน35-40Kcal/kgเพมวตามนและ
เกลอแร
ทงนการใหอาหารตองพจารณาปจจยอนทเกยวของเพมเตมเชนอายเพอไมใหเกดผลเสยจาก
การใหสารอาหารบางอยางมากเกนไป
84
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
การจดการเกยวกบบาดแผล
4. การดแลดานจตใจการมแผลเรอรงสงผลกระทบตอจตใจและอารมณทงของผปวยเองและผดแลมสาเหตหลาย
ประการ ไดแก ความพรอมในการเผชญกบการดแลแผล ความกลวการตอบสนองของบคคลอน
รอบขางทมตอแผลของผปวยซงอาจกลววาบคคลอนจะรงเกยจหรอมองวาตนเองเปนบคคลทนาสงสาร
มภาวะเครยดทงผปวยและผดแลอาจกงวลวาแผลจะไมหาย
บางครงแผลจะมกลนทไมพงประสงคจากการตดเชอหรอการมเนอตายในแผล อาจสงผลตอ
สภาพจตของผปวยได กลนทไมพงประสงคจากแผลและการรวซมของสงทซมออกมาจากแผลอาจ
สงผลตอภาพลกษณของผปวยผปวยอาจรสกวาตนเองสกปรกเมอไดกลนแผลหรออาจกลาวค�าขอโทษ
บคคลอนทแผลของตนสงกลนรบกวน จนบางครงผปวยอาจแยกตวเอง เกดความวตกกงวลความ
เศราและความพงพอใจในชวตลดลงควรประเมนและก�าจดสาเหตของกลนทเกดขนอาจดวยการรกษา
การตดเชอหรอการตดเนอตายกลนอาจลดลงจากการท�าความสะอาดแผล(woundcleansing)การ
ลางแผล (wound irrigation) การใชอปกรณใสแผลทมฤทธในการฆาเชอ (topical antimicrobial
agents)การใชmetronidazoleปดแผลหรออาจท�าแผลดวยactivatedcharcoalแผลทมกลนออก
มากบสงขบหลงทระบายออกมามากเกนไปควรเปลยนแผลบอยขนพยาบาลไมควรแสดงทาทรงเกยจ
และควรจดสภาพแวดลอมใหมดชดขณะท�าแผลเพอไมเปนการเปดเผยผปวยมากเกนไปกรณทแผลม
ขนาดใหญอาจใชผาปดตาผปวยขณะท�าแผลเพอไมใหผปวยเกดความกลว
การท�าความสะอาดแผล (Wound Cleansing)
การท�าความสะอาดแผล(WoundCleansing)เปนขนตอนหนงในการดแลแผลทมความส�าคญ
มากเนองจากเปนการก�าจดสงสกปรกทอยบนพนแผลเชนเนอตายเชอโรคและสงขบหลงรวมถงวสด
ปดแผลเกาหากผดแลแผลขาดความรและทกษะในการท�าความสะอาดแผลจะสงผลท�าใหกระบวนการ
หายของแผลลาชากอใหเกดผลกระทบตอตวผปวยและญาตรวมทงผใหการรกษาขนตอนการท�าความ
สะอาดแผลประกอบดวย
1. น�ายาท�าความสะอาดแผล
1.1 น�าเกลอ(0.9%NSS)เหมาะส�าหรบใชท�าความสะอาดแผลทกชนดเนองจากไมท�า
อนตรายตอเนอเยอและราคาไมแพง น�าเกลอทเปดใชควรเกบไวใชไมเกน 24-48
ชวโมงภายหลงการเปดใช
1.2 น�ายาฆาเชอ(Antimicrobialsolution)เกอบทกชนดมพษตอเซลลfibroblastซงม
ผลตอการหายของแผลตองมความรตอการเลอกใชในคณสมบตของน�ายาฆาเชอ
ชนดตางๆชนดของน�ายาฆาเชอมดงน
à Iodineเปนน�ายาฆาเชอทฆาเชอโรคทกชนดไดแกแบคทเรยไวรสราและอะมบา
ปจจบนมการเตรยมใชIodineในหลายรปแบบทนยมใชมากทสดคอProvidone
85
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
สายรง สขตะกว
iodineประกอบดวยสารพวกAnionicsurfaceactiveagentซงจบกบIodine
แลวคอยๆปลอย Iodine ออกมาความเขมขนทแนะน�าใหใชคอ 1% Iodine
ขอเสยของIodineคอท�าอนตรายตอเซลลfibroblastขอควรระวงในการใชอาจ
เกดhypersensitivityreactionในคนทแพIodine
à HydrogenperoxideเปนสารในกลมOxidizingagentทไมคงตวHydrogen
peroxideเมอสมผสกบเอนไซมCatalaseในเลอดหรอในเนอเยอจะสลายตวให
Oxygenfreeradicalและน�าซงออกซเจนทไดจะมฤทธในการฆาเชอเฉพาะใน
ชวงทสลายตวมาจาก Hydrogen peroxide ออกฤทธสน แตจะชวยชะลาง
บาดแผลและเนอตายออกมาท�าใหแผลสะอาดขนหรอเนอตายเปอยยยและนม
ขนชวยใหการท�าdebridementขางเตยงไดงายขนและลดการเกดbleeding
ระหวางการท�าหตถการความเขมขนทแนะน�าใหใชคอ3%Hydrogenperoxide
ขอเสยของHydrogenperoxideคอท�าลายเซลลepithelialทเกดขนใหมไดและ
ไมสามารถใชไดดในแผลทลกมากและอาจท�าใหเกดairembolismเขาสกระแส
เลอดได
à Aceticacidมฤทธฆาเชอแบคทเรยชนดทเปนแกรมบวกและแกรมลบโดยเฉพาะ
เชอPseudomonasaeruginosaความเขมขนทแนะน�าใหใชคอ0.25%Acetic
acidขอเสยของAceticacidอาจท�าใหเกดการงอกขยายของเยอบผวชา
à Sodium hypochlorite (Dakin) มฤทธฆาเชอแบคทเรย ใชไดผลดกบเชอ
StaphylococcusและStreptococcusนอกจากนใชเปนChemicaldebridement
ละลายเนอเยอทตายชวยระงบกลนเหมนของแผลความเขมขนทแนะน�าใหใชคอ
0.25%Sodiumhypochlorite ขอเสยของSodium hypochlorite คอท�าลาย
เนอเยอปกต(Granulation tissue) ดงนนควรหลกเลยงการใชน�ายานในการ
ท�าความสะอาดแผลถาจ�าเปนตองใชควรระมดระวงโดยการท�าใหเจอจางน�ายา
มความเขมขนทเหมาะสมกอนใชและใชในแผลทมการตดเชอระยะสนๆ4-7วน
ภายหลงการใชน�ายาฆาเชอใหลางแผลดวยน�าเกลอ(0.9%NSS)เพอลดความ
เปนพษตอเซลล
จากการศกษาถงผลเสยทมของน�ายาท�าความสะอาดแผลชนดตางๆ ตอการเตบโตของ
เซลลepithelialทน�ามาคลมแผลโดยคดเปนคา1%Relativerateofhealingพบวาคาทยงเปนลบ
แสดงวามผลตอการหายของแผลดงน
1%Dakin’ssolutionมคาRelativerateofhealingเปน-6%
HydrogenperoxideมคาRelativerateofhealingเปน-8%
ProvidoneiodineมคาRelativerateofhealingเปน-10%
ผากอซชบ0.9%NSSแลวปลอยใหแหงมคาRelativerateofhealingเปน-15%
86
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
การจดการเกยวกบบาดแผล
2. วธการท�าความสะอาดแผลมดวยกนหลายวธไดแก
2.1 การเชด(Scrubbing)ใชส�าหรบแผลทมลกษณะเปนแผลตนๆโดยการใชส�าลหรอ
กอซทชบน�ายาท�าความสะอาด เชดตรงพนแผล เรมตนเชดทกลางแผลและเชดวน
ออกมายงขอบแผลและเชดผวหนงรอบแผลหามเชดวนกลบไปในแผล เพราะจะ
ท�าใหมการปนเปอนไดท�าการเชดซ�าจนคราบสกปรกออกหมดถาแผลมเนอเยองอก
ขยาย(Granulationtissue)ใหเชดอยางเบามอหากเชดโดยใชแรงมากจะท�าใหเกด
อนตรายตอเนอเยอเกดเลอดออกไดกรณทมเนอตายในแผลใหใชแรงเชดมากขนเพอ
ก�าจดเนอตาย(Mechanicaldebridement)
2.2 การฉดลาง (Irrigation) แบงเปนการฉดลางความดนต�า (Nonforceful irrigation)
เหมาะส�าหรบแผลทมลกษณะเปนชองหรอโพรง (sinusorcavitywound)หรอม
โพรงใตผวหนง(undermining)ทไมมเนอตายโดยการใชsyringeทไมสวมเขมฉดยา
บรรจน�ายาท�าความสะอาดแผลฉดลางแผล2-3ครงจนกระทงน�ายาท�าความสะอาด
แผลทใชใส วธนจะใหแรงดน 4 ปอนดตอตารางนวซงไมท�าอนตรายตอเนอเยอ
(Granulation tissue)สวนแผลทมชองหรอโพรง (sinusorcavitywound)หรอม
โพรงใตผวหนง (undermining) ทมเนอตายใหใชการฉดลางความดนสง (forceful
irrigation)โดยใชsyringeขนาด35ซซสวมเขมฉดยาเบอร19บรรจน�ายาท�าความ
สะอาดแผลฉดลาง2-3ครงหรอจนกระทงน�ายาท�าความสะอาดแผลทใชใสวธนจะ
ใหแรงดน4-15ปอนดตอตารางนวแรงดนนจะท�าใหเนอตายทยดเกาะกบเนอดอยาง
หลวมๆรอนหลดออกจากแผลขอควรระวงส�าหรบวธนคอขณะฉดลางใหระวงกระเดน
มาโดนตวผท�าการรกษาอาจตองสวมใสเครองปองกนรางกาย เชน แวนตา ถงมอ
และเสอกาวนขณะท�าแผล
2.3 การแช(Soaking)ใชส�าหรบแผลทมเนอตายโดยการใหแผลแชอยในน�ายาท�าความ
สะอาดแผลในชวงระยะเวลาหนงหรอการแชแผลในน�าหมนวน(Whirlpool)เพอให
เนอตายรอนหลดออกมาวธนอาจเตมน�ายาฆาเชอลงไปรวมดวย
3. การก�าจดเนอตาย(Debridement)เพอก�าจดแหลงอาหารและทอยของเชอแบคทเรยท�าให
เกดพนทส�าหรบเซลลใหมในการงอกขยายการก�าจดเนอตายมหลายวธใหพจารณาเลอก
วธการทเหมาะสมในการดแลแผลวธการก�าจดเนอตายมดงน
3.1 Surgical or sharpdebridement คอการตดเลมเนอตายออกจากเนอดโดยใชมด
(Blade)หรอกรรไกร(Metzenbaum)หรอCuretteวธนสามารถก�าจดเนอตายไดเรว
แตท�าใหเกดความเจบปวดและการสญเสยเลอดไดควรหลกเลยงในผปวยทมปญหา
เกลดเลอดต�า หรอไดรบยาปองกนการแขงตวของเลอด หรอยาละลายลมเลอด
ในกรณทแผลมเนอตายและแผลมขนาดใหญอาจตองท�าในหองผาตด
87
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
สายรง สขตะกว
3.2 Mechanicaldebridementสามารถแบงไดหลายวธดงน
3.2.1 Wettodrydressingsเปนการใชผากอซชบน�าเกลอใสในแผลซงน�าและเนอตาย
จะถกดดซบตดผากอซ โดยใชกระบวนการ Capillary action ซงเปน
แรงดงดดทเกดจากสารตางชนดกน เมอเปดแผลน�าผากอซทแหงออกจาก
แผลจะท�าใหเนอตายหลดออกมาดวยขอเสยของวธนคอมการท�าลายเซลล
ปกต (Granulation tissue)ออกไปดวยและผปวยเกดความเจบปวดขณะ
ท�าแผลในกรณทแผลมสงขบหลงมาก(Excessiveexudates)การน�าผากอซ
ออกจากแผลทไมแหงจะท�าใหการก�าจดเนอตายไดผลไมด
3.2.2 Hydrotherapy เปนการก�าจดเนอตายโดยใชแรงหมนของน�า (Whirlpool)
ท�าใหเนอตายหลดออกมาวธนใชกบเนอตายทมจ�านวนนอยถงปานกลางแต
อาจใชเวลานานกวาวธอน
3.2.3 Forcefulirrigationเปนวธทใชก�าจดเศษเนอตายโดยใชแรงดนของน�าขนาด
4-15ปอนดตอตารางนววธท�าคอใชsyringeขนาด35ซซสวมเขมฉดยา
เบอร19ดดน�าเกลอ(0.9%NSS)ฉดลางแผลจะท�าใหเนอตายหลดรอนออก
มาได
3.3 ChemicalorEnzymaticDebridementเปนวธใชก�าจดเนอตายโดยใชสารเคมหรอ
เอนไซมชวยยอยสลายเนอตายวธนจะใชเวลาในการก�าจดเนอตายนานกวาSurgical
orsharpdebridementมดงน
3.3.1 Topical agents เปนวธการใชผากอซชบน�ายาฆาเชอทใชเฉพาะทใสเขาไป
ในแผลเชนSodiumhypochloritesolutionและHydrogenperoxideซง
เปนน�ายาฆาเชอทมคณสมบตในการก�าจดเนอตายและใชในแผลทมเนอตาย
เทานนวธนนอกจากก�าจดเนอตายแลวยงอาจท�าอนตรายกบเนอเยอทสราง
ใหมและท�าใหผวหนงรอบๆแผลเปอยยยจงไมเปนทนยมในปจจบน
3.3.2 EnzymaticDebridement เปนวธก�าจดเนอตายโดยใชเอนไซมยอยสลาย
เนอตายซงในเนอตายจะมโปรตนไฟบรนและคอลลาเจนเปนสวนประกอบ
เอนไซมทใชยอยเนอตายไดแกProteasesFibrinolysinDeoxyribonuclease
และCollagenaseการใชเอนไซมนใชไดผลกบแผลเรอรงทมเนอตายมาก
และเปนเนอทแขง (eschar) การก�าจดเนอตายเรว ไมท�าอนตรายหรอท�า
อนตรายตอเนอเยอทดนอยมากขอควรระวงในการใชคอสวนใหญเอนไซมท
ใชมกจะอยในรปของขผงซงจะท�างานไดดในสภาพทชมชนและมคาpH6-8
ไมควรใชกบสารทมโลหะหนกผสมอย และจ�าพวก Detergent เชน
Hexachlorophene,Nitrofuazone iodine,และBenzalkoniumchloride
เพราะสารเหลานรบกวนการออกฤทธของเอนไซม
88
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
การจดการเกยวกบบาดแผล
3.4 Autolyticdebridementเปนการน�าวสดปดแผลมาใชรกษาพนผวของแผลใหชมชน
ซมซบสงขบหลงจากแผลรกษาอณหภมใหพอเหมาะปองกนแผลจากการรกรานของ
เชอแบคทเรย ก�าจดชองหรอโพรงทอยใตผวหนง ชวยก�าจดเนอตายโดยการท�าให
เนอตายชมน�าเกดการเปอยยยและขจดออกมาไดชวยใหเมดเลอดขาวและเอนไซม
เขาสบรเวณแผลมากขนเปนวธทปลอดภยใชงายและมประสทธภาพไมท�าใหเกด
ความเจบปวดหรอเจบปวดนอยมากเหมาะส�าหรบแผลทมสงขบหลงหรอแผลกดทบ
ระดบท 2-4 และไมสามารถก�าจดโดยวธอนได เปนวธทใชเวลานานในการก�าจด
เนอตายขอควรระวงในการใชวธนคออาจเกดการตดเชอขนได
3.5 Biologicaldebridementโดยการใชหนอนแมลงวน(Maggottherapy)สายพนธ
Luciliasericataทผานการฆาเชอน�ามาใสในแผลหนอนจะหลงน�ายอยออกมาเพอ
ยอยเนอตายใหเปนของเหลวและหนอนจะดดกนเนอตายทยอยแลวเพอเปนอาหาร
ใหกบตวมนเองนอกจากนนยงพบวาเอนไซมมฤทธในการฆาเชอแบคทเรยและท�าให
แผลสะอาดลดกลนของแผลกระตนใหเกดการสรางเสรมเซลลเนอเยอขนใหมวธน
สามารถก�าจดเนอตายไดอยางรวดเรวแตมราคาคอนขางแพงผปวยบางรายอาจรสก
รงเกยจและขยะแขยงตอหนอนทใชในการรกษา
การเลอกใชวสดปดแผล (Wound covering materials)
การเลอกใชวสดปดแผลทเหมาะสมมความส�าคญอยางยงตอกระบวนการหายของแผลและ
ระยะเวลาการหายของแผลเนองจากในปจจบนมวสดปดแผลใหเลอกใชมากมายหลายชนดการตดสนใจ
เลอกใชจงขนอยกบปจจยหลายอยาง โดยเฉพาะอยางยงตามลกษณะของแผล เชน พนผวของแผล
ปรมาณสงขบหลงความรเกยวกบคณลกษณะขอบงใชขอหามและวธการใชเปนตนการใชวสดปด
แผลแตละชนดเปนคณสมบตทจ�าเปนส�าหรบผทท�าหนาทใหการดแลแผล เพอใหแนใจวาผปวยไดรบ
การดแลแผลทมประสทธภาพ
ในปจจบนยงไมมวสดปดแผลชนดใดทมคณสมบตเหมาะสมกบการหายของแผลในทกระยะ
ดงนนในการเลอกใชจงตองพจารณาเพอใหเกดประโยชนสงสด มประสทธภาพตอการดแลแผล และ
คมคาเมอเปรยบเทยบกบราคาวสดปดแผลแตละชนด
คณสมบตของวสดปดแผลทพงประสงค
1. รกษาความชมชนใหกบแผลสงเสรมการหายของแผลในระยะงอกขยาย
2. ขจดชองหรอโพรงในแผลได(undermining)
3. สงเสรมกระบวนการAutolyticdebridement
4. ปองกนไมใหเชอโรคผานเขาออกแลกเปลยนกาซได
5. รกษาอณหภมของแผลใหไดใกลเคยงกบอณหภมของรางกาย
89
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
สายรง สขตะกว
6. ไมมสงหลงเหลอคางอยในแผลไมตดแผลเพราะจะท�าใหเกดอนตรายตอพนผวของแผล
7. ปรบเขากบรปรางสวนตางๆของรางกายไดสะดวกตอการใช
8. สามารถดดซบจ�านวนสงขบหลงไดดโดยไมท�าใหแผลแหงเกนไป
9. สามารถมองเหนแผลไดเพอสะดวกตอการประเมนแผล
10.ไมตองเปลยนวสดปดแผลบอยครง
11.ราคาเหมาะสม
ประเภทของวสดปดแผล
1. Primarydressingคอวสดปดแผลทสมผสกบพนผวของแผลบางครงเรยกวา “contact
layer”
2. SecondarydressingคอวสดปดแผลทปดทบPrimarydressingอกชนหนงเพอปองกน
สงปนเปอนตางๆและชวยในการดดซบปรมาณสงขบหลง
วสดปดแผลบางชนดเปนPrimarydressingสามารถตดกบผวหนงรอบแผลไดเลยไมจ�าเปน
ตองใชSecondarydressingปดทบเชนแผนปดแผลHydrocolloidแผนปดแผลHydrocellularหรอ
แผนปดแผลชนดโฟม เปนตนความชมชนทเหมาะสมจะชวยใหกระบวนการหายของแผลด�าเนนไป
อยางรวดเรวดงนนวสดปดแผลทดจงตองสามารถควบคมความชมชนใหแผลไดความชนจากแผลระเหย
ออกไดชาลง(Lowermoisturevaportransmissionrate)จะท�าใหสงขบหลงจากแผลทมenzymes
ตางๆgrowthfactorรวมทงเมดเลอดขาวชนดneutrophilsและmacrophagesคงอยบรเวณพนผว
ของแผลไดนานขนซงจะชวยกระตนกระบวนการหายของแผลในระยะงอกขยายไดดขนในกรณทพน
ผวของแผลมเนอตาย(sloughtissueหรอnecrotictissue)ถาวสดปดแผลนนสามารถตดอยไดนาน
72-96ชวโมงจะชวยใหกระบวนการAutolyticdebridementมประสทธภาพมากขนนอกจากนวสด
ปดแผลทรกษาความชมชน(Moistureretentivedressing)ยงชวยกระตนการเกดgranulationtissue,
การสงเคราะหcollagenและการงอกของเยอบผว(epithelialization)อกดวย
จากรายงานของHutchinsonและBoltonพบวาในรายงาน70เรองการใชวสดปดแผลแบบ
ปดกนไมใหสารผานOcclusivedressingมอตราการตดเชอรอยละ2.6เมอเทยบกบการปดแผลโดย
ใชGauzedressingพบอตราการตดเชอรอยละ7.1สรปไดวาอาจเกดจากปจจยตอไปนคอ
1. วสดปดแผลแบบOcclusivedressingชวยปองกนแบคทเรยเขาสแผลโดยเฉพาะปกปอง
ไมใหปสสาวะและอจจาระสมผสกบแผลในกรณทมแผลกดทบบรเวณกน
2. จ�านวนครงของการเปลยนแผลลดลงชวยลดการเกด“Cross-contamination”
3. ควบคมเมดเลอดขาวชนดneutrophilsและMacrophagesคงไวบรเวณพนผวของแผล
ชวยใหเกดการแบงตวและการท�างานของเมดเลอขาวไดดขน
90
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
การจดการเกยวกบบาดแผล
4. ชวยรกษา“Endogenousenzyme”ไวในแผลชวยกระตนใหเกดกระบวนการAutolytic
debridement ท�าใหพวกเนอตายตางๆ หลดออกไดงายขน ไมเปนแหลงอาหารของ
แบคทเรยซงอาจกอใหเกดการตดเชอได
ชนดของวสดปดแผล
1. Gauzedressingท�ามาจากเสนใยผาบางชนดมส�าลอยขางในมความสามารถชวยในการ
ดดซบไดดแตไมสามารถควบคมความชนใหแผลไดท�าใหแผลแหงและในการเปลยนแผล
อาจท�าใหเกดการท�าลายเนอเยอใหม(Granulationtissue)เนองจากGauzedressing
จะตดพนผวของแผลอาจท�าใหการหายของแผลตองยดระยะเวลาออกไป ในบางกรณม
การใชGauzedressingเพอเปนMechanicaldebridementwet-to-drydressing
เพอขจดเศษเนอตายในแผลออกแตในปจจบนไมนยมใชเนองจากผปวยจะเจบปวดมาก
และอาจท�าใหเกดเลอดออกไดเมอเปลยนแผลในกรณทพนผวมgranulationtissueและ
Gauzedressingสามารถใชรวมกบวสดปดแผลชนดอน เชนHydrogel เพอใสในแผล
ชนดมโพรงสามารถใชเปนSecondarydressingหาใชไดงายสะดวกและราคาถก
2. ImpregnatedGauzedressingเปนGauzeทน�าไปท�าใหเกดความชมชนอมตวโดยวสด
ทชวยในกระบวนการหายของแผลเชนpetrolatum,Hydrogel,Lipido-colloid,Hydro-
colloid,Zinc,SilverเปนตนใชเปนPrimarydressingไมตดพนผวของแผลชวยลดอาการ
ปวดในขณะเปลยนแผลไมท�าอนตรายตอเนอเยอทงอกขยายใหมสามารถคงความชมชน
ใหกบพนผวของแผลใชไดดในระยะงอกขยาย(granulation,epithelializationwound)
จ�าเปนตองใชSecondarydressingปดทบตวอยางผลตภณฑเชนBactrigras,urgotul,
intrasitegelconformable
3. SemipermeablefilmdressingเปนแผนPolyurethaneใสสามารถใหน�าระเหยออกได
บางแลกเปลยนกาซออกซเจนและคารบอนไดออกไซดไดและปองกนไมใหแบคทเรยและ
น�าซมผานเขาสแผล ไมมความสามารถในการดดซบ จงไมควรใชในแผลทมปรมาณสาร
ขบหลง อาจท�าใหบรเวณรอบแผลเปอยยย (Maceration) ใชไดดในแผลSuperficial
woundsแผลถลอกตางๆหรอใชปดทบบรเวณทจะเกดแรงFrictionชวยปองกนผวหนง
ถลอกได
ในกรณทมเนอตาย(Necrotictissue)ใชSemipermeablefilmเปนSecondarydressing
ปดทบPrimarydressingประเภทHydrogelจะชวยควบคมความชนไดดท�าใหเนอตายออนตวลง
งายตอการก�าจดออกและยงสามารถมองเหนแผลไดอยางชดเจนเนองจากมความใส
ตวอยางผลตภณฑ เชนTegaderm, Opsite
4. HydrogelประกอบดวยสารPropyleneglycolประมาณ20%ท�าหนาทรกษาความชน
และน�าอกประมาณ80%มหลายรปแบบเชนเปนแผนเปนเจลเปนImpregnatedGauze
91
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
สายรง สขตะกว
ใหความชมชนกบแผลไดดใชกบแผลทมปรมาณสงขบหลงนอยกระตนใหเกดกระบวนการ
Autolyticdebridementของเนอตาย(Slough,Necrotictissue)ไมตดกบพนผวของแผล
ชะลางออกจากแผลไดงาย และHydrogel มความเยน ชวยลดความเจบปวดขณะท�า
แผลได
การใชHydrogel ในรปแบบเจลในกรณทมแผลขนาดเลกสามารถใสHydrogel ในแผลได
เลยแตถาในกรณทมแผลขนาดใหญควรใชHydrogelคลกกบgauzedressingกอนแลวจงน�ามาใส
แผล โดยวางใหคลมพนผวของแผล เพอใหพนผวของแผลทงหมดไดรบความชมชน จ�าเปนตองใช
Secondarydressingปดทบ
ตวอยางผลตภณฑ เชน Askina gel, Intrasite gel, Duoderm gel
5. Hydrocolloid ประกอบดวยสารทชอบน�า (Hydrophilic) เชน gelatin, pectin และ
carboxymethylcelluloseซงสารเหลานมความสามารถในการดดซบสงขบหลงอยางชาๆ
ชวยควบคมความชนใหกบแผลกระตนการเกดAutolytic debridement ชวยควบคม
อณหภมใหกบแผลไดดและสามารถกนน�าไดมอยในรปของแผน(Sheet)หรอครม(paste)
ใชไดในแผลทมสารขบหลงจ�านวนนอยถงปานกลาง ถาแผลมความลก (full thickness
wound)อาจเลอกใชในรปHydrocolloidpasteใสลงในแผลไดเลยและใชSecondary
dressingปดทบสงทตองค�านงคออาจมresidualเหลอคางในแผลแตสามารถลางออก
ไดงายไมเปนอนตรายตอเนอเยอทงอกใหมแตอาจมกลนอาจท�าใหการประเมนผดพลาด
วามการตดเชอได
ขอควรระวงของการใชคอหากใชนานเกนไปอาจท�าใหเกดHypergranulation
ตวอยางผลตภณฑ เชน Duoderm CGF, Duoderm extra thin, Comfeel plus
6. Semipermeablefoamsท�าจากPolyurethanefoamsดานในทใชตดกบพนผวของแผล
เปนสารประเภทHydrophilicมความสามารถในการดดซบสงขบหลงไดดควบคมความชน
กระตนกระบวนการAutolyticdebridementควบคมอณหภมได สวนดานนอกเปนสาร
ประเภทHydrophobicสามารถใหกาซผานไดแตแบคทเรยไมสามารถผานไดใชกบแผล
ทมปรมาณสงขบหลงปานกลางถงปรมาณมากมคณสมบตในการกนกระแทก
ตวอยางผลตภณฑ เชน Urgocell
7. HypercullularDressingท�าจากPolyurethaneดานทสมผสกบแผลจะไมท�าอนตรายตอ
เนอเยอใหมชนกลางเปนPolyurethaneทมความสามารถในการดดซบสงเปนสารประเภท
Hydrophilicสามารถดดซบสงขบหลงไดประมาณ10 เทาของน�าหนก ไมไหลยอนกลบ
ชวยกระตนกระบวนการAutolyticdebridementควบคมอณหภมไดสวนดานนอกเปน
สารประเภทHydrophobicสามารถใหกาซผานไดกนน�าและแบคทเรยไมสามารถผาน
ได ผลตภณฑHypercullularDressingบางชนดดานทสมผสกบพนผวของแผล เปน
Hydrogel ชนดแผนบางๆดานบนเปนPolyurethaneส�าหรบดดซบสงขบหลง ควบคม
92
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
การจดการเกยวกบบาดแผล
ความชนชวยกระตนกระบวนการAutolyticdebridementควบคมอณหภมไดเชนเดยวกน
เหมาะใชกบแผลทมปรมาณสงขบหลงนอยถงปานกลาง
ตวอยางผลตภณฑ เชน Askina transsorbent, Allevyn,
8. Hydro selectiveDressingท�าจาก polyurethanematrix ทประกอบดวย Sodium
polyacrylate มความสามารถในการดดซบสงขบหลง โดยจะเลอกดดซบเฉพาะน�า
และเนอเยอทตายแลวจากแผล ไมดดซบสารจ�าพวกGrowth factor สวนดานบนเปน
polyurethaneFilmมลกษณะโปรงใสยอมใหออกซเจนและไอน�าผานไดแตไมยอมใหน�า
และแบคทเรยผานใชกบแผลทมปรมาณสงขบหลงนอยถงปานกลาง
ตวอยางผลตภณฑ เชน Cutinova Hydro
9. Algenate Dressing ท�ามาจากสาหรายทะเลสน�าตาล ประกอบดวย calcium และ
Sodiumalgenateมลกษณะออนนมเบามความสามารถในการดดซบปรมาณสงขบหลง
ไดดสามารถดดซบไดตงแต3-20เทาของน�าหนกสงขบหลงและจะกลายเปนHydropholic
gelชวยควบคมความชมชนใหแผลกระตนกระบวนการautolyticdebridementและดก
จบแบคทเรยได ลางออกไดงาย ไมเปนอนตรายตอเนอเยอใหม เหมาะส�าหรบแผลทม
ปรมาณสารขบหลงจ�านวนมาก ใชในแผลทมเลอดออก เนองจากมคณสมบตท�าใหเลอด
หยดมทงชนดแบบแผน(Sheet)วางใหสมผสกบพนผวของแผลไดเลยและชนดแบบเสน
ยาว (Rope)สามารถใสเขาไปในแผลทเปนชองหรอโพรง (Undermining)หรอแผลทม
ความลกไดดและตองใชSecondarydressingปดทบไมควรใชในแผลทเหนกระดกเอน
หรอขอ เนองจากอาจจะท�าใหบรเวณดงกลาวแหงเกนไปแผลทใช AlgenateDressing
นนจะมปรมาณสงขบหลงมาก จงควรใช Skin sealantหรอmoisturebarrier เคลอบ
บรเวณรอบแผลจะชวยลดการเปอยยยของผวหนงรอบๆแผลได
ตวอยางผลตภณฑ เชน Algisite M, Sorbsan, Katostat, Urgosorb
10.Hydrofiberท�าจากเสนใยธรรมชาตจากพชมสาร100%Sodiumcarboxymethylcellulose
มความสามารถในการดดซบปรมาณสงขบหลงไดด และดกจบแบคทเรยเขส เสนใย
หลงจากนนจะกลายเปนเจลชวยควบคมความชนใหแผลกระตนกระบวนการautolytic
debridementการดดซบสงขบหลงจะไมกระจายออกนอกเสนใย ชวยลดปญหาของการ
เกดการเปอยยยของผวหนงรอบๆแผลมทงชนดแบบแผน(Sheet)วางใหสมผสกบพนผว
ของแผลไดเลยและชนดแบบเสนยาว(Rope)สามารถใสเขาไปในแผลทเปนชองหรอโพรง
(Undermining) หรอแผลทมความลกไดด และตองใช Secondary dressingปดทบ
ไมควรใชในแผลทเหนกระดก เอน หรอขอ เนองจากอาจจะท�าใหบรเวณดงกลาวแหง
เกนไปเชนเดยวกบAlgenateDressing
ตวอยางผลตภณฑ เชน Aquacel
การใชDressingชนดแบบแผนควรตดใหกวางจากขอบแผลประมาณ1-2เซนตเมตรใชใน
แผลPartial thicknesswounds ไมมความลกมาก พนผวของแผลสามารถสมผสกบDressing ได
93
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
สายรง สขตะกว
สามารถตดไดนานประมาณ3-5วน(ขนอยกบปรมาณสงขบหลงในแผล)ไมจ�าเปนตองใชSecondary
dressingปดทบนอกจากนยงมชนดของวสดปดแผลหลายอยางทมการพฒนาโดยการผสมSilver,
NanocrystalinesilverหรอSilver sulfadiazineลงในวสดปดแผลทเปนชนดMoistureRetentive
Dressingเพอใชในแผลทมการตดเชอ
การตดสนใจเลอกใชวสดปดแผล
การเลอกใชวสดปดแผลใหเหมาะสมกบแผลนน ตองขนอยกบลกษณะของแผลทประเมนได
การจดการเกยวกบแผลจะตองเรมตงแตการเตรยมพนผวของแผลใหพรอมส�าหรบกระบวนการหายของ
แผลการลางท�าความสะอาดแผลการควบคมอณหภม การใหความชมชนแกแผล รวมถงการดแล
ผวหนงรอบแผล(SurroundingSkin)ลวนแลวแตมความส�าคญทงสนทมกพบบอยคอแผลทมสงขบ
หลงมากกบแผลทมสงขบหลงนอยหรอไมมสงขบหลงเลยนนจะใหการดแลตางกนอยางไรและแผลท
มเนอแดงจะใหการดแลแตกตางจากแผลทมเนอตายอยางไรจงสรปเปนตารางในการเลอกใชวสดปด
แผลใหสอดคลองเหมาะสมกบลกษณะของแผลดงน
ตารางท 1การเลอกใชวสดปดแผล
ลกษณะแผล เปาหมาย วสดปดแผลทเลอกใช
แผลGranulationมสงขบ
หลงนอย
-Protectwoundbed
-Maintainmoistenvironment
-ImpregnatedGauze
-Hydrogel
-Hydrocolloidsheet
-Hydrocellular
-Hydroselective
แผลGranulation
มสงขบหลงปานกลาง
แผลไมมความลก
-Absorbexudates
-Controlmoistenvironment
-Protectsurroundingskin
-Hydrocolloidsheet
-Hydrocellular
-Hydroselective
แผลมเนอตาย
มสงขบหลงนอย
-Softeneschar
-Removeeschar
-Maintainmoistenvironment
-ImpregnatedGauze
-Hydrogel
-Hydrocolloid(paste)
แผลมเนอตาย
มสงขบหลงมาก
-Observeinfection
-Absorbexudates
-Removeeschar
-Controlmoistenvironment
-Protectsurroundingskin
-Alginate(แผลมความลก)
-Hydrofiber(แผลมความลก)
-Foam(แผลไมมความลก)
-Hydrocellular(แผลมความลก)
94
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
การจดการเกยวกบบาดแผล
สรป
การจดการเกยวกบแผลและความรในการดแลแผลทมประสทธภาพถกตองตามหลกวชาการ
มความส�าคญเปนอยางมากและเปนเครองชวดทสะทอนถงคณภาพการบรการพยาบาลพยาบาลเปน
ผมบทบาทส�าคญในการดแลผปวยทมบาดแผลเรอรงซงเปนบทบาทททาทายมากในยคปจจบนการใช
องคความรเกยวกบแผลเรอรงการประเมนและปฏบตการพยาบาลไดอยางเหมาะสมมความสามารถ
ในการตดสนใจดแลแผลไดดวยตนเองประสานงานกบบคลากรในทมสขภาพเพอใหการดแลผปวยทม
บาดแผลเรอรงไดอยางมประสทธภาพท�าใหผปวยมคณภาพชวตดขนสามารถดแลตนเองและใชชวต
ในสงคมไดตามศกยภาพของผปวย
การประเมนคาออกซเจนทผวหนง (transcutaneous oxygen tension measurement: TCOM)
การประเมนคาออกซเจนทผวหนง เปนการประมนระดบออกซเจนในเนอเยอ (Tissues
oxygenation)มวธการประเมนดวยกนหลายวธแตทไดรบความนยมอยางแพรหลายของศนยดแลแผล
(Wound center) คอวธทเรยกวา transcutaneous oxygen tensionmeasurement: TCOMม
วตถประสงคเพอประเมนระดบของการขาดออกซเจนของเนอเยอ(DegreeofTissuesHypoxia)ใน
ผปวยทมปญหาเกยวกบแผลไมหาย(Non-healingwound)หรอแผลหายชากวาปกตเพอชวยในการ
คดเลอกผปวยทจ�าเปนตองมการประเมนระบบหลอดเลอดการตอบสนองตอออกซเจนในบรรยากาศ
ปกต หรอภาวะทมแรงดนบรรยากาศสง และใชในการตดสนใจในการรกษาดวยออกซเจนแรงดนสง
(Hyperbaric oxygen therapy) เพอยตใหการรกษา (Therapeutic endpoint) หรอเพอพจารณา
Amputation
อปกรณทใชในการประเมน (Equipment)
อปกรณทใชในการประเมนมชอเรยกแตกตางกนแตใชหลกการประเมนเดยวกนเชนRadiometer,
PeriMed,/PeriFlux,Novameter,TCM30เปนตนบางชนดสามารถประเมนไดทงระดบของออกซเจน
และระดบคารบอนไดออกไซดในเนอเยอเชนRadiometerบางชนดมอเลคโทรด(Electrode)หลายตว
บางชนดมเพยงตวเดยวมกขนอยกบวตถประสงคของการใชงานและราคาทสามารถจายได
รปท 4 TCM 30
95
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
สายรง สขตะกว
หลกการท�างานของ The modified Clark Electrode
ThemodifiedClarkElectrodeเปนอปกรณทจะท�าใหอณหภมบรเวณทจะท�าการประเมนอย
ในระดบ42-45องศาเซลเซยสทก�าหนดไวเชนนเนองจากเสนเลอดฝอยสามารถทนตออณหภมสงสด
ท 45องศาเซลเซยส โดยปกตจะตงอณหภมไวท 44องศาเซลเซยส เพอปองกนการพองของผวหนง
(Skinblistering)
ThemodifiedClarkElectrodeทตดกบผวหนงจะตดผานทางFixationRingทมสารละลาย
บรรจอย(ContactFluid)เมอผวหนงถกท�าใหรอนขนจะท�าใหเสนเลอดฝอยขยายตวท�าใหออกซเจน
ซมผานผวหนงมาสมผสกบสารละลายนนมผลท�าใหกราฟของOxyhemoglobin เลอนไปทางขวา
ความรอนจะมผลท�าใหไขมนท epidermisละลายชวยท�าใหการซมผานของกาซ และออกซเจนผาน
ผวหนงละลายเขาไปในContactFluidเครองจะท�าการวดเปนคาออกซเจนซงเปนคาทวดไดจากผวหนง
โดยตรงนนเองในการประเมนความดนยอยของออกซเจน(PO2)ContactFluidทสมผสกบผวหนงจะ
ตองใชเวลาอยางนอย10-15นาทหลงจากน�าClarkElectrodeมาตดกบผวหนง
การเตรยมผปวย (Preparing The Client)
จดใหผปวยอยในทาทสบายทสดหรอทานอนหงายราบจ�ากดกจกรรมของผปวยใหความอบอน
อยในสถานทเงยบสงบควบคมความเจบปวดใหกบผปวยและลดความวตกกงวลแนะน�ามใหญาต
หรอผตดตามรบกวนผปวยขณะท�าการทดสอบผปวยตองงดสบบหรอยางนอย 2 ชวโมงกอนตรวจ
ประเมนทางTCOMเพราะการสบบหรอาจท�าใหคาทวดไดนอยกวาผทไมสบบหรถง10%และใหผปวย
งดเครองดมทมคาเฟอนกอนท�าการทดสอบสามารถเคลอนไหวไดเลกนอยขณะทดสอบเพอมให
เมอยลาจนเกนไป
แจงวตถประสงควธการและเวลาในการทดสอบชแจงถงผลทคาดหวงทจะไดจากการทดสอบ
ใหผปวยทราบวาใชเวลาในการทดสอบประมาณ1ชวโมง
ต�าแหนงในการทดสอบ (Site selection)
การเลอกต�าแหนงในการทดสอบควรใหแพทยเปนผก�าหนดหรอตามแบบแผนทไดก�าหนดไว
(Protocol selection) พจารณาตามต�าแหนงแผลสภาพเนอเยอรอบๆแผลควรหลกเลยงการตด
Electrodeบรเวณปมกระดก(Boneyprominences)หลอดเลอดใหญต�าแหนงชพจรบรเวณเนอแขง
(Callousareas)บวมฝาเทาหรอฝามอซงอาจท�าใหคาทอานไดต�าหรอสงผดปกตต�าแหนงทตด
Electrodeควรราบเรยบหรออาจนนไดเลกนอยแนะน�าใหใชอยางนอย6Electrodeขนไปเนองจาก
มจ�านวนทเพยงพอในการประเมนคาของการทดสอบ
96
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
การจดการเกยวกบบาดแผล
การเตรยมผวหนง (Skin preparation)
ขนตอนทหนงก�าจดขนบรเวณทจะท�าการวดโดยใชมดโกนแหงโกนขนออกโดยไมใชน�า
ขนตอนทสองท�าความสะอาดผวหนงดวยสบออนๆหรอเชดดวยแอลกอฮอลเพอก�าจดไขมน
ขนตอนทสามก�าจดผวหนงทแหงหรอหนงก�าพราออกโดยใชpapertapeจนสะอาดอาจท�า
ซ�า2-3ครงจนแนใจวาไมมสงกดขวางในการตดElectrodeระมดระวงไมใหเกดบาดแผลหามใชHarsh
tapeเชนAdhesiveหรอPackingtape
ขนตอนทสตดFixationringใหสนทหลงท�าความสะอาด
สวนการเตรยมหรอการใชElectrodeใหปฏบตตามคมอการใชงาน(Usermanual)รวมถง
การบนทกผลการทดสอบจะตองบนทกจากผลทไดจากการวดคาของเครองตามต�าแหนงของElectrode
ขณะทผปวยนอนราบยกสง(Elevation)และเมอเปลยนมาหายใจดวยออกซเจน(Oxygenchallenge)
พยาบาลควรจดบนทกปญหาทกอยางทเกดขนในระหวางการทดสอบ สภาพ และต�าแหนงทตด
ElectrodeลกษณะแผลและสภาพผปวยตามตวอยางแบบบนทกผลTCOMในรปท5ควรใหแพทย
เปนผแปลผลทไดจากการวดถายภาพไวเพอการศกษาเปรยบเทยบ
97
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
สายรง สขตะกว
กองเวชศาสตรใตน�าและการบนกรมแพทยทหารเรอ
UNDERWATERANDAVIATIONMEDICINEDIVISION.NAVALMEDICALDEPARTMENT
504/54ถนนสมเดจพระเจาตากสนแขวงบคคโลเขตธนบรกรงเทพฯ10600โทร.02-475-2641,โทรสาร02-460-1105
ชอ(Name) นามสกล(LastName)
อาย(Age) ป เพศ(Sex) ชาย(Male) หญง(Female)
HNAN
วนท(Date) เดอน(Month) พ.ศ.(BE)
เวลา(Time)
Transcutaneous Oximetry Report
Electrode No. 20 min Supine
5 minElevate limb
5 minSupine
10 minO
2 100 %
5 minSupine
Electrode1
Electrode2
Electrode3
Electrode4
Electrode5
Electrode6
Mean,2,3,4,5,6
Right Foot. Left Foot.
รปท5 ตวอยางแบบบนทกผล TCOM
98
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
การจดการเกยวกบบาดแผล
เอกสารอางอง
1. ยวด เกตสมพนธ และคนอนๆ. (2552). การดแลแผลกดทบ ศาสตรและศลปะทางการ
พยาบาล.กรงเทพมหานคร:ไทยเอฟเฟคทสตดโอ.
2.รตนาอยเปลา.(2550).การพยาบาลผปวยทมบาดแผลเรอรง.ศนยการศกษาตอเนองสาขา
พยาบาลศาสตรบณฑต:www.ccne.or.th/
3. Elliott R,Mckinley S, and Fox.Quality Improvement Program to Reduce the
PrevalenceofPressureulcersinanintensiveCareUnit.AmJCritCare.2008;17:328-334.
4. Ayello, E.A. &Cuddigan, J.E. (2004). Conquer chronicwoundswithwound
bedpreparation.TheNursePractitioner,29(3),8-25.
5.Baharestani,M.M.(2004).Qualityoflifeandethicalissues.InS.Baranoski,E.A.
Ayello(Eds.),Woundcareessentials:Practiceprinciples(pp.2-18).Philadelphia:Lippincott
William&Wilkins.
6.Bale,S.&Jones,V. (1997).Woundcarenursing:Apatient-centredapproach.
London:BailliereTindall.
7.Bale,S.&Jones,V.(2006).Woundcarenursing:Apatient-centredapproach.(2nd
ed.).Edinburgh:MosbyElsevier.
8.Baranoski, S.&Ayello, E.A. (2004).Woundassessment. InS.Baranoski, E.A.
Ayello(Eds.),Woundcareessentials:Practiceprinciples(pp.79-90).Philadelphia:Lippincott
William&Wilkins.
9.Bates-Jensen,B.M.(1999).Chronicwoundassessment.NursingClinicsofNorth
America,34(4),799-845.
10. Beitz, J.M. (2005). Wound debridement: Therapeutic options and care
considerations.NursingClinicsofNorthAmerica,40(2),233-249.
11.Falanga,V.(2003).Woundbedpreparation:Futureapproaches.Ostomy/Wound-
Management,49(5A),30-33.
12.Fowler,E. (2003).Addressing thepain:Plain talkaboutwoundpain.Ostomy/
WoundManagement,49(9),11-14.
13.Glaser,R.,Kiecolt-Glaser,J.K.,Marucha,P.T.,MacCallum,R.C.,Laskowski,B.F.,
&Malarkey,W.B.(1999).Stress-relatedchangesinproinflammatorycytokineproductionin
99
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
สายรง สขตะกว
wounds.ArchivesofGeneralPsychiatry,56,450-456.[On-line].Available:http://pni.psychiatry.
ohio-state.edu/jkg/wound.html[2006,April,22].
14.Harding,K.G.,Morris,H.L.,&Patel,G.K.(2002).Science,medicine,andthefuture:
Healingchronicwounds.BritishMedicalJournal,324(7330),160-163.
15.Hess,C.T.&Kirsner,R.S.(2003).Uncoverthelatesttechniquesinwoundbed
preparation.NursingManagement,34(12),54-56.
16.Higley,H.R.,Ksander,G.A.,Gerhardi,C.O.,&Falanga,V.(1995).Extravasation
ofmacromolecules andpossible trapping of transforminggrowth factor-beta in venous
ulceration.BritishJournalofDermatology,132,70-85
17.Hurd,T.A. (2004).Nutritionandwound-care:Management/prevention.Wound
CareCanada,2(2),20-24.
18.Jones,V.,Bale,S.,&Harding,K.(2004).Acuteandchronicwoundhealing.InS.
Baranoski,E.A. Ayello (Eds.),Wound care essentials: Practice principles (pp. 61-78).
Philadelphia:LippincottWilliam&Wilkins.
19.Keast,D.H.&Orsted,H.(1998).Thebasicprinciplesofwoundcare.Ostomy/
WoundManagement,44(8),24-28,30-31.
20.Krasner,D.L.(1999).Nursingmanagementofchronicwounds.NursingClinicsof
NorthAmerica,34(4),933-949.
21.Krasner,D.L. (2002).Managingwoundpain inpatientswith vacuum-assisted
closuredevices.Ostomy/WoundManagement,48(5),38-43.
22.Medina,A.,Scott,P.G.,Ghahary,A.,&Tredget,E.E.(2005).Phathophysiologyof
chronicnonhealingwounds.JournalofBurnCare&Rehabilitation,26(4),306-319.Price,
P.(2005).AnHolisticApproachtoWoundPaininPatientsWithChronicWounds.Wounds,
17(3),55-57.
23.Quatresooz,P.,Henry, F., Paquet,P., Pierard-Franchimont,C.,Harding,K.&
Pierard,G.E.(2003).Deciphering the impaired cytokine cascades in chronic leg ulcers
(review).Internationaljournalofmolecularmedicine,11,411-418.
24.Queen,D.,Woo,K.,Schulz,V.N.,&Sibbald,R.G.(2003).Addressingthepain:
Chronicwoundpainandpalliativecancercare.Ostomy/WoundManagement,49(10),16-18.
100
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
การจดการเกยวกบบาดแผล
25.Schultz,G.,Mozingo,D.,Romanelli,M.,&Claxton,K.(2005).Woundhealingand
TIME;newconceptsandscientificapplications.WoundRepairandRegeneration,13(4),
S1-S11.
26.Schultz,G.S.,etal.(2003).Woundbedpreparation:Asystematicapproachto
woundmanagement.WoundRepairandRegeneration,11(2),1-28.
27.Sholar,A.&Stadelmann,W.(2003).WoundHealing,ChronicWounds.[On-line].
Available:http://www.emedicine.com/plastic/topic477.htm[2006,April,29].
28.Singer,A.J.&Clark,R.A.F.(1999).Cutaneouswoundhealing.TheNewEngland
JournalofMedicine,341(10),738-746.
29.Suh,D.Y.,Hunt,T.K.&Spencer,E.M.(1992).Insulin-likegrowthfactor-Ireverses
theimpairmentofwoundhealinginducedbycorticosteroidsinrats.Endocrinology,131(5),
2399-2403).
30. Templeton, S. (2004). Promoting evidence-based nursing practice:Wound
bedpreparation.[On-line].Available:
31.Tomaselli,N.L.(2005).Teachingthepatientwithachonicwound.Advancein
Skin&WoundCare,18(7),379-387.
32.Vaalamo,M.,Weckroth,M.,Puolakkainen,P.,Kere,J.,Saarinen,P.,Lauharanta,
J.,&Saarialho-Kere,U.K.(1996).PatternsofmatrixmetalloproteinaseandTIMP-1expression
inchronicandnormallyhealinghumancutaneouswounds.BritishJournalofDermatology,
135(1),52-59.
33.Whitney,J.D.(2005).Overview:Acuteandchronicwounds.NursingClinicsof
NorthAmerica,40(2),191-205.
34.Wientjes,K.A.(2002).Mind-BodyTechniquesinWoundHealing.Ostomy/Wound-
Management,48(11),62-67.
35.Wysocki,A.B.(1999).Skinanatomy,physiology,andpathophysiology.Nursing
ClinicsofNorthAmerica,34(4),777-797.
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
การดแลผปวยทไดรบการบำาบดดวยออกซเจนแรงดนสง
บทท
ในการบ�าบดดวยออกซเจนแรงดนสง(HyperbaricOxygenTherapy:HBOT)พยาบาลจะ
เผชญกบสภาวะตางๆ ของผปวยภายใตความกดบรรยากาศทงดานสรรวทยา ดานสภาพจตใจท
แตกตางกน รวมถงการวนจฉยและระดบของความรนแรงพยาบาลจงจ�าเปนตองมประสบการณการ
ดแลผปวยอยางเพยงพอ ถงแมวาในการรกษาผปวยจะมบคลากรทางการแพทยอนรวมใหการดแล
แตพยาบาลจ�าเปนตองมความรและทกษะในการประเมนผปวยทงกอนระหวางและภายหลงการรกษา
การดแลผปวยทไดรบยาเมออยในสภาวะภายใตความกดบรรยากาศ
ปจจยหนงทพยาบาลภายในหองปรบแรงดนบรรยากาศสงตองใหความส�าคญกอนทผปวยจะ
เขารบการบ�าบดดวยออกซเจนแรงดนสงคอปฏกรยาของHBOTกบยาสวนใหญแลวยาทใชในผปวย
ไมมภาวะแทรกซอนใดๆจะมเพยงบางชนดทเปนขอหามและบางชนดตองตดตามด
ยาทเปนขอหาม ไดแกผปวยทใชยาหรอมประวตใชยาเหลานจะตองไดรบการประเมนโอกาสเกดภาวะแทรกซอน
ประกอบดวยDoxorubicin(Adriamycin),Bleonycin,Disulfiram(Antabuse),Cisplatinumและ
MafenideAcetate(Sulfamylon)
� Adriamycin จะท�าใหเกดพษตอหวใจ แตจะหมดฤทธใน 24 - 48ชวโมง แตเพอความ
ปลอดภยอาจจะเรมHBOTไดเมอหยดยาแลว2-3วน
� BleomycinเปนAntibioticใชในการรกษาtumorsและLymphomaจากการศกษาเมอ
ใชรวมกบHBOTจะท�าใหเกดInterstitialpneumonitisและเสยชวต
� CisplatinumใชในการรกษามะเรงหลายชนดรบกวนการสงเคราะหDNAซงจะท�าใหเกด
ความลาชาการสรางFibroblastและการสงเคราะหCollagenเมอเขารบการกษาHBOT
จะเกดพษตอเนอเยอและสงผลตอการหายใจของแผล ในสถานการณฉกเฉน (เชน
Copoisoning,NecrotizingFasciitis,Decompressionsickness)ควรชงน�าหนกถง
ความเหมาะสมในการใช
� Antabuseในครงแรกๆน�ามาใชเพอหยดยงพษของออกซเจนตอระบบประสาทและปอด
ตอมาภายหลงพบวายาดงกลาวยบยงการสรางSuperoxideDismutase(SOD)ซงเปน
ประวน ญาณอภรกษ
5
102
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
การดแลผปวยทไดรบการบ�าบดดวยออกซเจนแรงดนสง
สารทรางกายสรางขนและชวยปองกนการเกดออกซเจนเปนพษ (Oxygen toxicity)
ส�าหรบการรกษาHBOTในสถานการณฉกเฉนเชนCarbonMonoxidepoisoningซงใช
รกษาเพยงครงเดยวไมนามปญหาการใชแตจะเปนขอหามในผปวยทตองการรกษาHBOT
หลายๆครง
� Sulfamylonเปนยาฆาเชอแบคทเรยใชเฉพาะทใชไดกวางขวางส�าหรบการตดเชอแบคทเรย
ในไฟไหมเนองจากสารCarbonicanhydraseInhibitorเปนสาเหตใหเกดเสนเลอดสวน
ปลายขยายตวเมอใชรวมกบHBOTทมผลใหเสนเลอดหดจะท�าใหเกดปญหากนจนเกด
ภาวะแทรกซอนไดเมอจ�าเปนตองรกษาดวยHBOTควรเปลยนไปใชSilverdene(Silver
sulfadiazine)แทน
� ยาทใชในผปวยHBOTควรเปนชนดใหทางปากหรอหลอดเลอดด�า เนองจากปญหาการ
หดตวของหลอดเลอดจากการรกษาHBOT ซงจะท�าใหการดดซมยาลาชาเมอใหทาง
กลามเนอหรอใตผวหนง
� ปญหาส�าคญ2ประการของHBOTทเกยวของกบการท�างานของหวใจคอหวใจเตนชา
และการลดความเรวของการน�าเลอดปจจยเหลานสงผลกระทบตอการใชยาทเกยวกบ
หวใจ รวมถงยาตานการเตนหวใจผดปกต (Antiarrythmia)จากความเสยงของหวใจเตน
ชา และหวใจเตนผดจงหวะจากHBOTผปวยทไดรบยาเกยวกบหวใจหรอมประวตเกยว
กบหวใจควรไดรบการตดตามอยางใกลชดในระหวางการรกษาส�าหรบผปวยทไดรบยา
Digitalis glycosides กควรไดรบการสงเกตอาการใกลชดจากพษของยา เชน อาการ
ออนเพลยการออนแรงของกลามเนออาการซมเศราเหงอออกมากอาการปวดศรษะปวด
เสนประสาทบรเวณหนามนงงความดนโลหตต�าการมองเหนผดปกตเบออาหารคลนไส
อาเจยนหรอทองเสยผปวยทมปญหาทางหวใจควรตดEKGเพอตดตามดการเปลยนแปลง
อตราการเตนของหวใจ(นอยกวา60ครง/นาท)จงหวะและการเกดหวใจเตนผดปกต
� ในผปวยทเขารบการรกษาHBOTทมเบาหวานและตองใชอนซลนควรตองระมดระวง
เนองจากHBOTอาจจะท�าใหเกดอาการน�าตาลในเลอดต�าซงน�าไปสการชกขนไดสาเหต
เกดจากมการยบยงการท�างานของAnti-InsulinHormone(Somatotropichormoneและ
Glucagon)ดงนนระดบน�าตาลกอนการรกษาHBOTไมควรต�ากวา120mg%ผปวยควร
รบประทานอาหารมากอนอาจจะตองเลอนการใหอนซลนไปภายหลงHBOT ในกรณท
ระดบน�าตาลเลอดลดลงตอเนองจนต�ามากควรปรบขนาดยาทใหปรากฏการณเหลานจะ
ไมเกดในผปวยทใชยากน(Oralhypoglycemia)
� ยากนชก (Anticonvulsant) เปนยาทใชปองกนการชก แตไมไดปองกนการเกดออกซเจน
เปนพษ ในกรณททราบวามประวตการชกและรบประทานยากนชกอย ควรตดตามระดบ
ของยาในเลอดผปวยควรไดรบการสงเกตอาการของออกซเจนเปนพษอยางใกลชดรวมถง
อาการเตอนกอนทจะเกดอาการชก
103
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
ประวน ญาณอภรกษ
� ยาทกระตนระบบประสาทสวนกลาง เชน Amphetamine ,Caffeineอาจจะสงผลตอ
HBOTโดยอาจจะท�าใหเกดออกซเจนเปนพษเนองจากการเพมการเผาผลาญของรางกาย
ทสงขนรวมถงการใชยาททดแทนฮอรโมนไทรอยด
� Acetazolamide เปนCarbonic anhydrase inhibitor จะเพมการไหลเวยนผปวยทม
แนวโนมเสยงตอออกซเจนเปนพษไมควรใหการรกษาทลกกวา2บรรยากาศสมบรณ(ATA)
รวมถงยาหยอดตาในโรคตอหนทเปนCarbonicanhydraseควรใชดวยความระมดระวง
� ยาแกปวดกลมNarcotic อาจจ�าเปนตองใชแกปวดระดบปานกลางถงรนแรงขณะรกษา
HBOT ยากลมนกดการหายใจ และเพมโอกาสเกดออกซเจนเปนพษจากการคงของ
CO2ซงจะท�าใหหลอดเลอดขยายตว ดงนนการใชยากลมนควรใชในขนาดนอยตามความ
จ�าเปน
� Nicorette,Nicodermและยากลมเดยวกนส�าหรบใชในกลมทตองการเลกบหร ปญหา
ของยากลมนท�าใหเสนเลอดในรางกายหดตวซงจะเสรมการหดตวของเสนเลอดทเกดจาก
HBOT อยแลว ในบางรายอาจเกดอาการ Reynaud, syndrome เมอเสรจการรกษา
นอกจากนอาจเกดปญหาจากพษของตวยาเอง ดงนนควรใชยานควรใชดวยความ
ระมดระวงการเคยวหลายๆชนอยางรวดเรวหรอใชแปะหลายๆทอาจท�าใหยาเกนขนาด
ซงจะมอาการคลนไสอาเจยนหวใจเตนผดจงหวะหวใจเตนเรวน�าลายสอปวดศรษะมนงง
ความดนโลหตสงความดนโลหตต�าชกและอาจเสยชวตไดแนะน�าใหแกะแผนนโคตนออก
หรองดใชเปนเวลา2ชวโมงกอนHBOT
� Steroidจะเพมความเสยงการชกจากออกซเจนเปนพษ นอกจากนยงท�าใหระยะเวลาใน
การหายของแผลยาวนานขนถาท�าไดควรลดขนาดของยาลง
� การใหInfusionofLipidยงไมมเครองชบงในมนษยวาระหวางHBOTจะเสยงตอการเกด
O2 toxicity แตในสตวทดลองอาจจะเกดขนได แนะน�าวาควรใหสารน 4 ชวโมงกอนเรม
HBOT
การประเมนสภาพผปวย (Physical assessment)
ผปวยควรไดรบการประเมนสภาพทางกายในทกๆสวนทไดรบผลกระทบจากการบ�าบดดวย
ออกซเจนแรงดนสงรวมถงการตรวจเฉพาะตามขอบงชโรคนนๆการประเมนประกอบดวย
1. การตรวจห (Ear examination)การตรวจหประกอบดวยการตรวจลกษณะใบหชองหและเยอแกวหการตรวจเรมจากดลกษณะ
ของใบหและชองหวามรปรางผดปกตหรอไมลกษณะของผวหนงการอกเสบบวมตงลกษณะเสยง
กรอบแกรบ และต�าแหนงของใบห หลงจากนนเปนการตรวจภายในชองหและเยอแกวห โดยใช
OtoscopeในการตรวจควรใชEarspeculumทมขนาดใหญจะท�าใหสามารถดภายในชองหไดสะดวก
เรมตนดวยการจดทาใหชองหตรงโดยดงใบหไปดานหลงแลวดงขนใหมระยะหางจากศรษะเพยงเลกนอย
104
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
การดแลผปวยทไดรบการบ�าบดดวยออกซเจนแรงดนสง
ถอดามOtoscopeดวยหวแมมอและนวชทเหลอโดยทมอขวาของผตรวจทาบอยบนใบหนาของผปวย
ในขณะทสอดEarspeculumใหสงเกตวาภายในชองหมขนขหอดตนหรอบวมแดงหรอไมถามการ
อดตนของขหอาจท�าใหมองไมเหนเยอแกวหและอาจจะขดขวางการปรบแรงดนหชนกลางไดการแกไข
สามารถท�าไดโดยลางชองหดวยน�าผสมไฮโดรเจนเพอรออกไซดทอณหภมรางกายหามลางหในกรณ
ทผปวยมเยอแกวหทะลหรอชองหชนกลางอกเสบ
ขนตอนการลางห1. เตรยมชามรปไตกระบอกฉด(ชนดBulbsyringe,rubberbulbsyringeหรอpoemroy
syringe)
2. อธบายผปวยใหเขาใจถงขนตอนการลางห
3. ถอชามรปไตแนบตดกบศรษะผปวยดานทจะลางห
4. ท�าความสะอาดใบห
5. อนน�ายาทจะใชลางหใหมอณหภมเทากบรางกาย
6. จดทาใหชองหตรงโดยดงใบหไปดานหลงแลวดงขนใหมระยะหางจากศรษะเลกนอย
7. ใหปลายกระบอกฉดอยในต�าแหนงบรเวณหนาชองเปดของห
8. ปลอยน�าเบาๆพงขนดานบนและไปดานหลงชองหเพอชวยขบขหและปองกนการกระแทก
เยอแกวห
9. สงเกตอาการผปวยวามอาการมนงงปวดคลนไสอาเจยนหรอตกใจหรอไม
10. ปรมาณน�าทใชไมควรเกนกวา500ซซ
ในกรณทไมสามารถขจดขหทอดตนออกไดอาจจ�าเปนตองใชยาหยอดห(เชนCerumenex,
Debrox,Colace,Mineraloil)หรอใชCerumenspoonส�าหรบชวยชอนขหแตควรใหผเชยวชาญ
เปนผท�า
การบาดเจบทหเปนภาวะแทรกซอนทพบบอยทสดในการบ�าบดดวยออกซเจนแรงดนสงในการ
แบงระดบความรนแรงการบาดเจบของเยอแกวหจะใชลกษณะของเยอแกวหทเปลยนแปลงไปซงแบง
ออกไดเปน5ระดบตามรปท1
ระดบ0 มแตอาการแตตรวจพบเยอแกวหปกต(Normalexamination)
ระดบ1 แกวหเรมแดง(Tympanicmembraneinjectionorretraction)
ระดบ2 แดงและมเลอดออกบางสวนในเยอแกวห(Slightlytympanicmembranehemor
rhage)
ระดบ3 เลอดออกในเยอแกวหอยางชดเจน(Grosslyhemorrhagetympanicmembrane)
ระดบ4 เลอดออกในหชนกลาง(Hemotympanum)
ระดบ5 เยอแกวหทะล(Tympanicmembraneperforate)
105
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
ประวน ญาณอภรกษ
รปท 1 แสดงระดบการบาดเจบของเยอแกวห
2.ระบบปอดและหวใจ (Cardiopulmonary)กอนรบการบ�าบดดวยออกซเจนแรงดนสงผปวยควรไดรบการถายภาพรงสทรวงอกเพอประเมน
โรคปอดความผดปกตของMediastinalโรคหวใจและโรคอนๆเชนปอดอกเสบปอดแฟบน�าในชอง
เยอหมปอดลมในชองปอดFibrosisSilicosisCystและCongestiveheartfailure(CHF)ภาวะเหลา
นพงระวงและจ�าเปนตองไดรบการตรวจประเมนเพมเตมตอไป
ในผปวยวกฤตผปวยทมประวตโรคหวใจผปวยหรอเจาหนาทเวชศาสตรความดนบรรยากาศ
สงทมอายเกน 50ปควรไดรบการตรวจคลนไฟฟาหวใจมการตดตามดแลผปวยภายหลงการบ�าบด
ดวยออกซเจนแรงดนสงในครงแรกทกราย รวมถงในรายทมผลคลนไฟฟาหวใจผดปกต เคยมประวต
โรคหวใจหรอมอาการผดปกตขณะเขารบการบ�าบด
ผปวยทมประวตCHFหรอไดรบค�าแนะน�าถายภาพรงสทรวงอกหรอคลนไฟฟาหวใจหรอEcho
จะเปนผลดในการชวยประเมนโอกาสเกดCHFขณะเขารบการบ�าบดดวยออกซเจนแรงดนสง
ผปวยทคาดวาจะตองรบการรกษายาวนานควรไดรบการตรวจการท�างานปอด (Pulmonary
FunctionTest)กอนเรมรกษาเพอไวเปนขอมลเปรยบเทยบในภายหลงในผปวยทตองเขารบการบ�าบด
ดวยออกซเจนแรงดนสงจ�านวนหลายครงอาจเปนอปสรรคตอการฟนสภาพในรายทมอาการAlveolar
หรอ Interstitial edema,Alveolar hemorrhage และCollagen exudates ซงจะเปนสาเหตของ
FibrosisและEmphysemaการตรวจวธการดงกลาวจะชวยประเมนLungvolumeและLungcapacity
ทมอากาศไหลเขาไมสะดวกซงอาจเปนเครองบงชวามการอดกนของปอดและปรมาตรของปอดท
ลดลงจะแสดงใหเหนปญหาเกยวกบการจ�ากดการขยายตวของปอด
ระดบ 0
ระดบ 3
ระดบ 1
ระดบ 4
ระดบ 2
ระดบ 5
106
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
การดแลผปวยทไดรบการบ�าบดดวยออกซเจนแรงดนสง
3.แผล (Wounds)ดรายละเอยดในบทท4การจดการเกยวกบแผล
4.การตรวจระบบประสาท การตรวจระบบประสาทเปนสงทมความส�าคญในผปวยทไดรบการรกษา Arterial gas
embolism,Decompression sickness,COPoisoningและขอบงชอนๆทเกยวกบระบบประสาท
ควรตรวจเกยวกบการรบรบคคลเวลาสถานทความจ�าระดบความรสกตว,ระบบประสาทสมอง,ระบบ
ประสาทการเคลอนไหวประสาทรบความรสก,การตรวจท�างานประสานกนปฏกรยาสะทอนและภาษา
(ตารางท1)
ตารางท 1การตรวจระบบประสาท
การรบรบคคลเวลาสถานท
(Orientation)
-เวลาสถานทบคคลความมงหมาย(Purpose)
ความจ�า(Memory) -ความจ�าในขณะนนทดสอบโดยใหบอกล�าดบเลข
-ความจ�าทเพงผานมาทดสอบโดยใหบอกเหตการณใน24ชม.
ทผานมา
-ความจ�าทผานมานานทดสอบโดยใหเลาเรองในอดต
การแสดงออกทางสตปญญา
(Mentation)
-ทดสอบโดยใหลบเลขครงละ7เรมจากเลข100
ระดบของความรสกตว
(Levelofconsciousness)
-ตดตามดระดบของความรสกตว
เสนประสาทสมอง
(Cranialnerves)
-ประกอบดวย
1.เสนประสาทสมองคท1(OlfactoryNerve)ตรวจการไดกลนผปวย
หลบตาอดจมกดมกลนสารทมกลนออนๆทละขางสอบถามการได
กลน
2.เสนประสาทสมองคท2(OpticNerve)ตรวจการมองเหนโดยการ
อานหนงสอพมพในระยะ114นวสอบถามความชดเจนหรอตรวจโดย
ใชSnellenchart
3.เสนประสาทสมองคท3(OculomotorNerve)ตรวจการหดตวของ
มานตาการลมตาการกลอกตาขนขางบนเขาดานในและลงลาง
4.เสนประสาทสมองคท4(TrochlearNerve)ตรวจการกลอกตาลง
ขางลางดานใน
107
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
ประวน ญาณอภรกษ
5. เสนประสาทสมองคท 5 (TrigeminalNerve)ตรวจโดยใหผปวย
กดฟนคล�าดกลามเนอบรเวณแกม ขมบทงสองขางปกตจะเกรงตว
เทากนตรวจการรบความรสกโดยใชส�าลเขยเบาๆบรเวณใบหนาทง
สองซกขณะผรบบรการหลบตาเปรยบเทยบการรบความรสกสองซก
6.เสนประสาทสมองคท6(AbducensNerve)ตรวจการกลอกตาไป
ดานขาง ปกตแลวประสาทสมองคท 3,4,6 จะตรวจในการตรวจ
6cardinalfieldsofgazeของตาไปพรอมๆกน
7.เสนประสาทสมองคท7(FacialNerve)ตรวจความสามารถในการ
หลบตายงฟนยกควดความเทากนของใบหนาสองซกและตรวจการ
รบรรสของลนดานหนาตอรสหวานเคม(มกสอบถามการรบรสแทน)
8. เสนประสาทสมองคท 8 (AcousticNerve)ตรวจสอบการไดยน
และดการทรงตวของผปวย
9. เสนประสาทสมองคท 9 (GlossopharyngealNerve) และเสน
ประสาทสมองคท 10 (VagusNerve)สงเกตเสยงผปวยวาแหบขน
จมก พดไมชด ใหผปวยอาปากรอง "อา" สงเกตดลนไกวาเอยงเฉ
หรอไมตรวจGag reflex โดยกดทโคนลนดวยไมกดลนปกตลนไก
จะอยตรงกลางและมรเฟลกซการขยอน
10.เสนประสาทสมองคท11(AccessoryNerve)ตรวจการหนหนา
ตานแรงผตรวจและการยกไหลตานแรงผตรวจ
11. เสนประสาทสมองคท 12 (HypoglossalNerve)ตรวจโดยให
ผปวยแลบลนออกมาเตมทสงเกตรปรางการเอยงการสนการเหยว
ฝอของลนปกตลนจะตรงไมเอยงไมสน
ประสาทรบความรสก
(SensoryNerves)
-ผปวยตองไมเหนสงกระตนตรวจเปรยบเทยบทงสองขางของรางกาย
ตรวจจากบรเวณทความรสกผดปกตไปหาบรเวณทปกต ไมตรวจ
ซ�าซาก หรอมแบบแผนแนนอน จนผปวยเดาได ตองทราบการ
รบรความรสกบรเวณนนเกดจากประสาทอะไร หรอตองมความร
Dermatomeของรางกายเชนการรบรความรสกระดบราวนมเปนการ
ท�างานของประสาทไขสนหลงสวนอกท4การตรวจประกอบดวย
1.การตรวจความรสกรบสมผส(Touchsensation)ใหผปวยหลบตา
ใชส�าลทดงใหแหลมยาวแตะผวหนงสวนตางๆ (ไมใหลาก) ใหผปวย
ตอบวารสกเมอส�าลแตะถกผวหนงหรอไมและสวนใด
108
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
การดแลผปวยทไดรบการบ�าบดดวยออกซเจนแรงดนสง
2.ตรวจความรสกเจบ(Painsensation)ใหผปวยหลบตาใชเขมขด
ซอนปลายดานปลายแหลมหรอปลายทแทงผวหนงแลวสอบถามวา
แหลมหรอท
3.การตรวจความรสกรอนเยน(Temperaturesensation)ใหผปวย
หลบตาใชหลอดแกวบรรจน�าอนและน�าเยนอยางละหลอด แตะท
ผวหนงสลบกนสอบถามความรสกรอนเยน
4. การตรวจความรสกเกยวกบต�าแหนง (Position sense)ใหผปวย
หลบตาผตรวจจบบรเวณขออาจเปนขอนวมอหรอขอนวเทาใชนว
จบขอทใกลสวนโคนมากทสดจบดานขางของขอจดทละนวแลวยกนว
ขนหรองอลงสอบถามวานวเคลอนขนหรอลงอาจไมท�าทกขอใหตรวจ
ขอทผดปกตกอนขอทปกต
ระบบการเคลอนไหว
(MotorNerves)
-ประกอบดวย
1.ตรวจสอบความตงตวของกลามเนอ(Muscletone)เปนการตรวจ
แรงตานทานตอการเคลอนไหวในขณะทผปวยไมไดออกแรงวธตรวจ
จดใหผปวยอยในทาทสบาย ไมเกรง ผตรวจจบสวนแขนหรอขาของ
ผรบบรการใหเคลอนไหวจนสดระยะการเคลอนไหวทขอนนๆ ในทก
ทศทางใหท�าดวยความนมนวลเชนการตรวจความตงตวของกลามเนอ
ทแขน จบปลายแขน งอแลวเหยยดขอศอกอยางเตมท สงเกตแรง
ตานทานวาเปนปกตหรอไมภาวะปกตจะมความตงตวตลอดเวลาใน
กรณทผดปกตจะมความตงตวมากกวาปกต(Hypertonia),นอยกวา
ปกต(Hypotonia),ความตานทานเพมขนแบบแขงเกรงซงเกดเฉพาะ
ชวงแรกทถกท�าใหเคลอนไหวเทานน(Spasticity),ความตานทางเพม
ขนแบบแขงเกรงซงเกดตลอดการถกท�าใหเคลอนไหว(Rigidity)หรอ
กลามเนอออนปวกเปยก(Flaccid)
2.การตรวจก�าลงของกลามเนอ(Musclepower)เลอกตรวจกลามเนอ
ทใชในกจวตรประจ�าวนเชน
-ตรวจก�าลงของกลามเนอ Sternocleidomastoid ใหผปวยหนหนา
ตานมอผตรวจสงเกตก�าลงกลามเนอ
-ตรวจก�าลงของกลามเนอไหลทใชในการยกและหบแขนโดยในการ
ตรวจกลามเนอในการยกแขน (Abduction) ใหผปวยกางแขนออก
พยายามยกแขนขนในขณะทผตรวจพยายามกดแขนผรบบรการให
109
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
ประวน ญาณอภรกษ
แนบตว และการตรวจกลามเนอไหลในการหบแขน (Adduction)
ใหผปวยกางแขนออกแลวพยายามหบแขนเขาหาล�าตว ในขณะท
ผตรวจพยายามดนแขนขน
- ตรวจก�าลงกลามเนอแขนทใชในการงอและเหยยดแขน แบงออก
เปนการงอแขนโดยใชกลามเนอBicepsใหผปวยพยายามงอขอศอก
โดยปลายแขนหงายและผตรวจพยายามออกแรงตานกนสวนการ
ตรวจเหยยดแขนโดยกลามเนอ Tricepsใหผปวยงอขอศอกแลว
พยายามเหยยดขอศอกออกโดยผตรวจใชแรงตานทปลายแขน
-ตรวจก�าลงกลามเนอในการงอและเหยยดของขอมอ แบงออกเปน
ตรวจก�าลงกลามเนอทใชงอขอมอ (Flexion) ใหผปวยหงายแขน
ก�าหมดพยายามงอขอมอสกบแรงตานของผตรวจสวนการตรวจก�าลง
กลามเนอทใชเหยยดขอมอ(Extension)ใหผปวยคว�าแขนและก�าหมด
แลวพยายามเหยยดขอมอสกบแรงตานของผตรวจ
-ตรวจก�าลงกลามเนอในการงอและเหยยดของนวมอแบงออกเปนการ
ตรวจก�าลงกลามเนอทใชงอนวมอ โดยใหผปวยพยายามงอนวมอใน
ขณะทผตรวจออกแรงตานไวการตรวจก�าลงกลามเนอทใชเหยยดนว
มอ โดยใหผ ตรวจใชมอขางหนงจบขอมอของผปวยไว ใหผ ปวย
พยายามเหยยดขอนวตานแรงจากมอผตรวจ การตรวจHandgrip
โดยใหผปวยก�ามอบบนวชและนวกลางของผตรวจใหแนน ผตรวจ
พยายามดงเอานวออกการตรวจก�าลงกลามเนอทใชกางนวมอ โดย
ใหผปวยกางนวมอออกขณะทผตรวจพยายามหนบนวผปวยเขาหากน
การตรวจก�าลงกลามเนอทใชหบนวมอ โดยใหผปวยหบนว ขณะท
ผตรวจพยายามถางนวออก
-การตรวจก�าลงกลามเนอสะโพกขาและเทาแบงออกเปนการตรวจ
ก�าลงกลามเนอทใชงอสะโพกโดยใหผปวยนอนหงายเหยยดเขาตรง
ยกขาขนจากเตยงใหผปวยยกขาตานกบแรงกดของผตรวจการตรวจ
ก�าลงกลามเนอทใชเหยยดสะโพกโดยใหผปวยนอนหงายและเหยยด
เขาพยายามยดสะโพกโดยกดตนขาและปลายเทาลงผตรวจยกตาน
ทตนขาการตรวจก�าลงกลามเนอทใชงอเขาโดยใหผปวยงอเขาและ
พยายามดงขาเขาตานกบแรงดงออกของผตรวจ การตรวจก�าลง
กลามเนอทใหเหยยดเขา ใหผปวยงอเขาพยายามดนขาออกตาน
กบแรงดน
110
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
การดแลผปวยทไดรบการบ�าบดดวยออกซเจนแรงดนสง
เขาของผตรวจการตรวจก�าลงกลามเนอทใชงอขอเทาใหผปวย
เหยยดขอเทาตานกบแรงดนเขาผตรวจ(มอผตรวจดนอยทฝาเทา)
การตรวจก�าลงกลามเนอทใชเหยยดขอเทาโดยใหผปวยงอขอเทา
ตานกบแรงดนออกของผตรวจ(มอผตรวจดนอยทหลงเทา)
ระดบก�าลงของกลามเนอ
เกรด0=ไมมการหดตวของกลามเนอ
เกรด1=มการหดตวของกลามเนอไดเลกนอย(พอกระดกนวได)
เกรด2=เคลอนไหวในแนวราบได
เกรด3=เคลอนไหวไดตานแรงโนมถวงไดแตตานแรงผตรวจไมได
เกรด4=เคลอนไหวไดตานแรงโนมถวงไดตานแรงผตรวจไดบาง
เกรด5=ปกต
3.การตรวจสอบขอบเขตการเคลอนไหว(RangeofMotion)
-การตรวจขอบเขตการเคลอนไหวขอตอบรเวณกระดกสนหลง
แบงเปนกระดกสนหลงสวนคอกระดกสนหลงสวนอกและเอว
-การตรวจขอบเขตการเคลอนไหวของขอไหล
-การตรวจขอบเขตการเคลอนไหวของขอศอก
-การตรวจขอบเขตการเคลอนไหวของขอมอ
-การตรวจขอบเขตการเคลอนไหวของขอนวมอ
-การตรวจขอบเขตการเคลอนไหวของขอสะโพก
การท�างานประสานกน
(Coordination)
การท�างานของสมองนอย
-ทดสอบวาผปวยสามารถสมผสนวผตรวจทอยดานหนาผปวยได
หรอไม
-ทดสอบวาผปวยสามารถใชนวแตะจมกตนเองไดหรอไม
-ทดสอบการกาวเดนดการเดนวามอาการเซโดยการเดนตอสนเทา
หรอไม
-Rombergtestforbalanceทดสอบการทรงตวโดยใหผปวยยน
ตรงเทาตดกนกางแขนไปขางหนาคว�าฝามอและปดตา
รเฟลกซ(Reflex) -หลกในการตรวจรเฟลกซ ผปวยตองไมเกรง กลามเนอทจะตรวจม
ความตงตวพอเหมาะการตรวจประกอบดวย
1.การตรวจBicepsreflexเปนการตรวจเสนประสาทไขสนหลง
สวนคอท5และ6และเสนประสาทmusculocutaneous
111
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
ประวน ญาณอภรกษ
การตรวจทานงใหผรบบรการงอศอกเลกนอยวางแขนในทาคว�า
มอและวางบนตนขาหรอวางแขนพาดบนแขนผตรวจผตรวจวางนว
หวแมมอขางหนงไวบนBicepstendonกดปลายนวเลกนอยแลวเคาะ
ลงบนนวหวแมมอนน
การตรวจในทานอน ใหผรบบรการนอนหงาย กางแขนออก
งอขอศอกแขนขางทตรวจ ปลายแขนและมอวางพาดบนหนาทอง
ใชนวหวแมมอวางท Biceps tendon และเคาะเชนเดยวกบทานง
การตอบสนองขอศอกFlexionกลามเนอBicepsหดตว
2.การตรวจTricepsreflexเปนการตรวจเสนประสาทไขสนหลงสวน
คอท5-7และเสนประสาทRadial
การตรวจในทานงผตรวจพยงแขนผปวยโดยผปวยงอศอกปลาย
แขนและมอไขวขามล�าตวหรอกางแขนออกแลวปลอยแขนหอยลงขาง
ล�าตวแลวเคาะลงบนTricepstendonซงอยเหนอขอศอกประมาณ
2นว
การตรวจในทานอน ผปวยนอนหงาย แขนวางพาดบนล�าตว
โดยผตรวจใชมอขางหนงจบดงไวเคาะบนTricepstendonเชนเดยว
กบทานงการตอบสนองขอศอกมExtensionกลามเนอTricepsหดตว
3.การตรวจKneereflexหรอKneejerkเปนการตรวจเสนประสาท
ไขสนหลงสวนเอวFemoral
การตรวจในทานงใหผรบบรการนงหอยขาทขอบเตยงหรอไขวหาง
หอยขาใชไมเคาะPatellartendonทละขาง
การตรวจในทานอนผตรวจใชแขนซายสอดพยงใตเขาทงสองขาง
ใหเขาอยในทาflexionเลกนอยโดยใหสนเทาแตะกบทนอนผตรวจ
เคาะลงทPatellartendonการตอบสนองขาทอนลางเหยยดจากการ
หดตวของกลามเนอquadriceps
4.การตรวจPlantarreflexเปนการตรวจเสนประสาทไขสนหลงสวน
เอวท5และกนกบ1,2การตรวจใหผปวยนอนหงายและไมเกรงกลามเนอ
มอผตรวจขางทไมถนดจบขอเทา มออกขางจบวตถปลายท เชน
ปลายกญแจหรอดามไมเคาะรเฟลกซขดลากจากดานนอกของฝาเทา
เรมจากดานสนเทามาปลายเทา จนใกลโคนนวกอยแลวโคงไปทาง
ดานนวหวแมเทาถงโคนนวเทาการขดตองกดแรงพอสมควร เพอไมให
ผปวยจกจการตอบสนองเกดการงอของนวหวแมเทาและนวทงหมด
112
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
การดแลผปวยทไดรบการบ�าบดดวยออกซเจนแรงดนสง
(flexorplantar)ถาหากมการเหยยดออกของนวหวแมเทาและนวอน
กางออกหรออาจงอเลกนอย(extensorplantar)ถอวาเปนการตอบ
สนองทผดปกตเรยกวามbarbinskiresponseหรอมbarbinskiให
ผลบวก
ความไวในการตอบสนองแบงเปนระดบดงน
4+ =ไวมาก
3+ =ไว
2+ =ปกต
1+ =นอยกวาปกต
0 =ไมมรเฟลกซ
ในการตรวจประเมนระดบของความรสกตว (Level of consciousness) และการรบรบคคล
เวลาสถานทสามารถน�าแบบประเมนFolsteinMini-MentalStateExam(MMSE)(ตารางท2)
มาใชประเมนไดอยางรวดเรว
ตารางท 2 FolsteinMini-MentalStateExam
Folstein Mini - Mental State Exam Score
1.Orientation
Askthefollowingquestions:correct=Recordeachanswer:(Maximum
Score=10)
Whatistoday‘date?Date(e.g.,May21) 1
Whatistoday‘Year?Year 1
Whatisthemonth?Month 1
Whatdayistoday?Day(e.g.,Monday) 1
Canyoualsotellmewhatseasonitis?season 1
Canyoualsotellmethenameofthishospital/clinic?
hospital/clinic 1
Whatfloorareweon?Floor 1
Whatcityarewein?City 1
Whatcountryarewein?Country 1
Whatstatearewein?State 1
2.Immediate recall
Correct=(Maximumscore=3)
113
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
ประวน ญาณอภรกษ
Folstein Mini - Mental State Exam Score
Ball 1
Flag 1
Tree 1
Askthesubjectifyoumaytesthis2hermemory.Say“Ball”,“Flag”,”Tree”
clearlyandslowly,aboutthesecondofeach.Thenaskthesubjecttorepeat
them.Checktheboxatrightofeachcorrectresponse.Thefirstrepetition
determinesthescore.Ifhe/shedoesrepeatallthreecorrectly,keepsaying
themuptosixtriesuntilhe/shecanrepeatthem.
Numberoftrials:.......................
3. Attention and Calculation
A. Counting Backwards Test(Recordeachresponse,
Correct=)(Maximumscore=5)
93 1
86 1
79 1
72 1
65
Askthesubjecttobeginwith100andcountbackwardsby7.Recordeach
response.Checkoneboxatrightforeachcorrectresponse.Anyresponse
7orlessthanthepreviousresponseisacorrectresponse.Thescoreisthe
numberofcorrectsubtractions.Forexample93,86,80,72,65isascore=
4;93,86,78,70,65=0
B. Spelling Backwards Test
Ask the subject to spell theword “WORLD ”backwards.Recordeach
response.Usethe instructionstodeterminewhicharecorrectresponse,
andchecktheboxatrightforeachcorrectresponse
D 1
L 1
R 1
O 1
W 1
114
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
การดแลผปวยทไดรบการบ�าบดดวยออกซเจนแรงดนสง
Folstein Mini - Mental State Exam Score
C. Final Score
ComparethescoresoftheCountingBackwardsandSpellingBackwards
tests.WritethegreaterofthetwoscoresintheboxlabeledFINALSCORE
atright,anduseitinderivingtheTOTALSCORE.
FinalScore...............(Maxof5orGreaterofthetwoscores)
4.Recall(Correct=)(Maximumscore=3)
Ball 1
Flag 1
Tree 1
Ask thesubject to recall the threewordsyoupreviouslyaskedhim/her to
remember.Checktheboxatrightforeachcorrectresponse
5. Language(Correct=)(Maximumscore=9)
Naming
Show thesubjectawristwatchandaskhim/herwhat it is.Repeat fora
pencil.
Watch 1
Pencil 1
Repetition
Askthesubjecttorepeat“No,Ifs,and,orbuts.” 1
Three - Stage Command
Establish thesubject’dominanthand.Give thesubjectasheetofblank
paperandsay,”Takethepaperinyourright/lefthand.,folditinhalfandput
itonthefloor.”
Takethepaperinhand 1
Foldspaperinhalf 1
Putpaperonfloor 1
WritingGivethesubjectasheetofblankpaperandaskhim/hertowriteasentence.Itistobewrittenspontaneously.Ifthesentencecontainsasubjectandaverb, and is sensible, check the box at right. Correct grammer andpunctuationarenotnecessary.
Writesentence 1
115
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
ประวน ญาณอภรกษ
Folstein Mini - Mental State Exam Score
Copying
Showthesubjectthedrawingoftheintersectionpentagons.Askhim/herto
drawthepentagons(Aboutoneincheachside)onthepaperprovided.If
ten angles arepresent and two intersect, check thebox at right. Ignor
tremorandrotation
Copiespentagons 1
Reading
Holdupthecardthatread,“Closeyoureye.“Sothesubjectcansee it
clearly.Askhim/hertoreaditandwhatitsays.
checktheboxatrightonlyifhe/sheactuallycloseshis/hereyes 1
Addthenumberofcorrectresponse.Themaximumis30.
FolsteinMF,FolsteinSE,andMcHughPR,1975
5. โภชนาการ (Nutrition)การประเมนดานโภชนาการเปนสงทมความส�าคญการประเมนรปรางผปวยภายนอกอาจไม
สามารถบอกไดวาผปวยไดรบสารอาหารเพยงพอหรอไมสาเหตส�าคญประการหนงทท�าใหแผลหายชา
เกดจากภาวะทพโภชนาการ ผปวยควรไดรบการตรวจหาระดบ Total protein, Serum albumin,
Pre-albumin,Hematocritในครงแรกและตามชวงเวลาในกรณทระดบคาสารดงกลาวผดปกตควรให
โภชนากรปรบใหผปวยไดรบสารอาหารทเหมาะสม
6. การทดสอบอนๆผปวยกระดกตดเชอเรอรง(Chronicrefractoryosteomyelitis)ทเขารบการรกษาHBOTควร
ไดรบการตรวจ Bone scan ถงแมวาจะไมมความแตกตางอยางเดนชดระหวางกระดกทปกตกบ
ผดปกตแตอาจชวยบอกถงมะเรงกระดกการตดเชอกระดกหกรวมถงโรคอนๆ
ในการใชHBOTรกษาแผลทไมหาย(Non-healingwound)ทอวยวะสวนปลายของรางกาย
ในเบองตนจะตองประเมนวาHBOTมประโยชนส�าหรบการรกษาหรอไมโดยใชเครองมอทดสอบการ
ไหลเวยนโลหตประกอบดวยการตรวจดวยคลนเสยงเพอดการไหลเวยนของหลอดเลอดด�า (Doppler
Total
Score....
23-30 =Normal
19-23 =Borderline
<19 =Impairedup
tograde8
Level
116
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
การดแลผปวยทไดรบการบ�าบดดวยออกซเจนแรงดนสง
ultrasonography)และการตรวจวดคาออกซเจนทางผวหนง(TranscutaneousOxygenMonitoring:
TCOM)ซงทง2วธจะชวยประเมนระดบออกซเจนในเนอเยอภายหลงการการทดสอบแลวอาจจ�าเปน
ตองตรวจเพมเตมดวยวธฉดสเขาหลอดเลอด(Arteriogram)เพอประเมนเพมเตมตอไป
การตรวจทางหองทดลองมความจ�าเปนกอนการรกษาซงแตกตางกนไปตามความแตกตางของ
แตละโรคผปวยควรไดรบการตรวจCBCและUrinespecimenส�าหรบการตรวจอนๆอาจจะตรวจ
TypeandCrossmatch,Platlets count,PT,PTT,การตรวจชวะเคม,การเพาะเชอแผล (Wound
culture),Arterialbloodgas,Carboxyhemoglobinlevel,Cardiacenzymes,Renalprofiles,SED
rate,Proteinlevel,SerumalbuminและPrealbuminlevel
การตรวจทางกายกอนรบการรกษา HBOT
กอนการรกษาในหองปรบแรงดนบรรยากาศสงทกครงผปวยควรไดรบการตรวจวดสญญาณ
ชพ ทงอณหภม การเตนของหวใจ ความดนโลหต เสยงปอด (Lung sound) การตรวจชองห
(Otoscopic exam) และระดบน�าตาลในเลอด (ควรท�าทกรายในผปวยทไดรบอนซลน) การมขอมล
พนฐานอตราการเตนหวใจและความดนโลหตจะท�าใหทราบถงความเปลยนแปลงของระบบหวใจหลอด
เลอดในขณะรกษาHBOT
ผปวยทมไขจะเพมความเสยงเกดอาการชกไดงายขน จงจ�าเปนตองตรวจวดไขกอนเรมการ
รกษาHBOTทกครงควรรายงานแพทยในกรณทไขสงกวา100F°เพอตดสนใจจะใหการรกษาHBOTหรอไมในการใหการพยาบาลผปวยทมไขสงอาจใหพาราเซตามอลชนดกนหรอเหนบทวาร(ไมแนะน�า
ใหใชยาแอสไพรน) ใชน�าแขงประคบบรเวณรกแรและขาหนบหรอเชดตว ในชวงเวลารกษาHBOT
สามารถประคบน�าแขงทขาหนบ รกแรตอได ควรเรมการระบายอากาศในหองปรบแรงดนบรรยากาศ
สงใหมากขนสารน�าทางหลอดเลอดด�าทจะใหผปวยควรท�าใหเยนกอนเรมใหในกรณทผปวยมอณหภม
สงกวา103F°และไมลดลงหลงจากลดไขดวยวธการตางๆแลวหรอเปนไขไมทราบสาเหตควรงดการรกษาไวกอน
เสยงหายใจของผปวยชวยประเมนวาผปวยมอาการของไขหวดไขหวดใหญหรอไม(อาการไอ
ไขเจบคอน�ามกไหลคลนไสทองเสยออนเพลย)อาการเหลานอาจจะมากขนในขณะรบการรกษา
HBOT ซงควรจะเลอนการรกษาออกไปกอนจนกวาอาการดงกลาวดขน การใช Otoscope จะม
ประโยชนในการชวยประเมนวาผปวยสามารถปรบแรงดนในชองหชนกลางไดหรอไม
การฟงเสยงปอดจะชวยใหพยาบาลสามารถประเมนสภาพปอดและบอกถงวามการอดกนทาง
เดนหายใจหรอไมเสยงหายใจเกดจากการเคลอนทของอากาศผานTracheobronchoalveolarsystem
การประเมนเสยงใหสงเกตความสงต�าของเสยง(Pitch)ความดง(Intensity)ระยะเวลา(Duration)
และคณลกษณะ (Quality) และชวงเวลาหายใจเขาและออก เสยงหายใจผดปกตประกอบดวยเสยง
117
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
ประวน ญาณอภรกษ
Rales(ไดยนขณะหายใจเขาลกษณะเสยงคลายใชนวขยผมใกลๆห เกดจากอากาศผานน�าเมอกใน
หลอดลมฝอยและถงลมน�าเมอกท�าใหถงลมแฟบขณะหายใจออก เวลาหายใจเขาอากาศจะไปดน
ถงลมใหพองออกเสยงแตละเสยงไดยนชวงสนมากและเปนเสยงสง),Rhonchi(เปนเสยงหายใจผด
ปกตทเกดจากการตบแคบของหลอดลมหรอ หลอดลมฝอย อาจเกดจากหลอดลมหดเกรง เยอบ
หลอดลมบวมหรอมเสมหะในหลอดลมไดยนทงชวงหายใจเขาและออกแตจะไดยนชดขณะหายใจออก
ลกษณะเสยงจะตอเนอง)และPleuralfrictionrub(เสยงเหมอนขยหนง)เกดจากการอกเสบของเยอ
หมปอดท�าใหเยอหมปอดทตดกบเนอปอดและทบอยในชองอกเกดการเสยดสกนซงจ�าเปนตองไดรบ
การรกษาเพมเตมตอไป
ผปวยทเปนเบาหวานและใชอนซลนควรไดรบการตรวจระดบน�าตาลในเลอดเพอปองกนระดบ
น�าตาลในเลอดต�าขณะรบการรกษาHBOT ทงนสาเหตดงกลาวคาดวาเกดจากHBOT ไปยบยง
Anti-Insulinhormones (SomatotropichormoneและGlucagon)กอนการรกษาระดบน�าตาลไม
ควรต�ากวา 120mg%ผปวยเบาหวานควรรบประทานอาหารกอนการรกษาและถาเปนไปไดควรงด
อนซลนจนกวาจะเสรจสนการรกษา
ผปวยทมารบการรกษาHBOTสวนหนงเปนผปวยทางOrthopedicดงนนพยาบาลควรมทกษะ
พนฐานการประเมนระบบNeurovascular ซงจะบอกถงความสมบรณของหลอดเลอดและประสาท
รวมถงระดบความปวดในการประเมนลกษณะสผวหนง(สชมพ,ซด,เขยวคล�า,ลกษณะดวงจ�า),อณหภม
(อน,เยน,เยนมาก),Capillaryrefill(เรว,ชา,ไมม-ใหประเมนเปนวนาท),อาการบวม(ไมม,เลกนอย,ปาน
กลาง,กดบม),ชพจร(แรง,ออน,คล�าไมได,ไดยนจากการใชDroppler/ไมไดยน),ความรสก,อาการปวด
(คงท,เปนระยะๆ,แหลมๆ,ทอๆ,รอน,ปวดเมอเหยยด/เมอพก)ควรเปรยบเทยบอวยวะทงสองดานของ
รางกายหรอใชแขนขาเปนสงเปรยบเทยบ
ภาวะแทรกซอนหนงทไดการรกษาดวยHBOTไดแกCompartmentsyndromeเปนภาวะท
เกดจากแรงดนในพนทจ�ากดเพมสงขน(Musclecompartment)ซงจะไปขดขวางระบบการไหลเวยน
และการท�างานของอวยวะนนๆอาการปวดจะคอยๆเพมสงขนซงตางกบอาการบาดเจบทวไปอาการ
ปวดจากCompartmentsyndromeจะมากขนเมอเหยยดกลามเนอนนๆ
ในผปวยCOPoisoningมกจะไดรบการตรวจทางจต(Psychometrictesting)ตามชดแบบ
ฟอรมเฉพาะโดยรายละเอยดขอมลทใชในการตรวจไดรบการพฒนาขนจากการทมขอขดแยงกนระหวาง
ระดบCarboxyhemoglobinและอาการทเกดขนรายละเอยดการตรวจประกอบดวย6 สวน(general
orientation, digit span, trailmaking, digit symbol, aphasia screeningและblockdesign)
การตรวจนจะใชค กบการประเมนทางคลนก ผลทไดอาจแปรเปลยนไปในกรณทผ ปวยไดรบยา/
แอลกอฮอลการบาดเจบทางศรษะโรคทางสมองและปญญาออน
118
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
การดแลผปวยทไดรบการบ�าบดดวยออกซเจนแรงดนสง
บางหนวยงานอาจตรวจการมองเหนของผปวยกอนเรมการรกษาหลงจากนนตรวจทกสปดาห
เพอตรวจสอบการมองเหนทเปลยนแปลงในผปวยทมปญหาสายตาสนและสายตาคนแกสามารถใช
Snellen eye chart หรอ Jaeger Card (hand held) มาใชตรวจได ในผปวยทใชแวนตาหรอ
คอนแทคเลนสใหตรวจสอบวาไมมการใสในขณะทท�าการตรวจ
อาการปวดนบวาเปนสญญาณชพท5 เปนสงทมความส�าคญควรมการระบระดบความปวด
กอนเรมรกษาHBOTการควบคมอาการปวดจะมประโยชนเพอทจะชวยสงเสรมการหายของแผลและ
สรางความแขงแรงชวยใหผปวยกระฉบกระเฉงหลบไดรบประทานอาหารไดดขนรสกวามชวตทดขน
และชวยใหผปวยมองการรกษาในเชงบวก
เกณฑระดบความปวดมหลากหลาย ควรระบชนดทเลอกใช เมอผปวยระบถงอาการปวด
พยาบาลควรบนทกลกษณะอาการปวด(ตารางท3)ต�าแหนงเวลาเรมเปดการขยายพนทและลกษณะ
ทชวยใหอาการปวดทเลาลงการจดการกบความปวดอาจจะใชยากลมOpiods,Non-streoid,Anti-
depressantยาตานกนชกและSteroidsหรอไมใชยา(ฝกการหายใจ/ผอนคลาย,การเบยงเบนความ
สนใจ,การจนตนาการฯลฯ)ถาผปวยยงไมงดสบบหรในระหวางHBOTควรแนะน�าผปวยเรองการสบ
บหรอาจเปนสาเหตใหประสทธภาพของยาแกปวดลดลง
ตารางท 3ลกษณะของอาการปวด
-ปวด/เจบแปลบ(Sharp)
-ปวด/เจบเหมอนถกแทง(Stabbing)
-ปวดเหมอนมดบาด(Sharp)
-ปวดเหมอนถกบบรด(Cramping)
-ปวดแบบตบๆตามจงหวะหวใจ(Throbbing)
-ปวดแนนหรอตง(Pressure)
-ปวดมากขนเมอเคลอนไหว(Increaseswith
movement)
-ปวดตอนกลางคน(Increasesatnight)
-ปวด/เจบแสบรอน(Burning)
-ปวด/เจบตอๆ(Dull)
-ปวดชา(Tingling)
-ปวดชา(Numbness)
-ปวดบรเวณผวหนงทเสนประสาทมาเลยง
(Radiating)
-ปวดเกรง(Spasm)
การเตรยมขนสดทายกอน HBOT
เมอผปวยไดรบการตรวจประเมนจากแพทยกอนเรมการรกษาเปนทเรยบรอยแลว ขนตอไป
เปนการด�าเนนการดานมาตรการความปลอดภยในการรกษา โดยเฉพาะการตรวจสอบวสดตองหาม
น�าเขาหองปรบแรงดนบรรยากาศสงเชนวตถทกชนดทมสวนผสมของปโตรเลยมหรอแอลกอฮอล(เชน
เครองส�าอาง,สเปรยผม,ยาทาเลบ,ยาดบกลนตว,โลชน,โคโลญจน,น�าหอม,ขผง)วสดดงกลาวเปน
เชอเพลงอนเปนหนงในองคประกอบของการเกดไฟไหม ซงจะรนแรงมากขนในสภาวะทมเปอรเซนต
119
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
ประวน ญาณอภรกษ
และ/หรอระดบแรงดนออกซเจนทสงภายในหองปรบฯ ผปวยควรถอดเครองประดบ แหวนนาฬกา
สรอยคอหวคาดผมฯลฯออกกอนเขาหองปรบฯเพอปองกนการกระทบขดขดตอAcrylic(วสดทใช
ท�าชองมองของหองหองปรบฯชนดหลายหองหรอล�าตวของหองปรบฯชนดหนงหอง)ซงอาจท�าใหเกด
การช�ารดและเปนอนตรายในภายหลงได
คอนแทคเลนสชนดแขงควรถอดออกกอนเขารบการรกษาHBOTเนองจากอาจเกดฟองอากาศ
ขนในชองวางระหวางเลนสกบกระจกตา ระหวางการลดความกดในหองปรบฯซงจะเปนสาเหตให
กระจกตาถกบบกด(Lenssqueeze)ไดเครองชวยฟง(Hearingaid)ควรถอดออกกอนเนองจากกระแส
ไฟฟาในเครองอาจท�าใหเกดประกายไฟขนได รวมถงอวยวะเทยมทกชนดใหถอดออก (แขนเทยม,ขา
เทยม,ผมปลอม ฯลฯ)บางหนวยงานอาจก�าหนดใหผปวยถอดแวนตาและฟนปลอม (ชนดถอดได)
ออกกอนเขารบการรกษา แตสวนใหญแลวสามารถน�าเขาไดถาพยาบาลประเมนแลววาผปวยอยใน
สภาวะทตนตวพอในการปองกนอนตรายจากการอดกนของหลอดลมจากฟนปลอมหรอไมท�าใหแวนตา
กระทบกบผนงภายในหองปรบฯ
รปท 1 ตวอยางสงของทหามน�าเขาหองปรบแรงดนบรรยากาศสง
เสอผาทกชนดและผาปทใชภายในหองปรบฯควรเปนชนดผาฝาย100เปอรเซนตเพอปองกน
การเกดไฟฟาสถตจากการเสยดสกนของผาการเกดไฟฟาสถตในบรรยากาศทมระดบออกซเจนและ
ความดนสงจะเออใหเกดประกายไฟและการลกไหมขนอยางรวดเรว ผปวยควรไดรบการตดสายน�า
ประจไฟฟาลงดน (Grouned)ตอเชอมกบตวหองปรบฯและลงสสายดนตอไปหามใชสายรดไนลอน
ชนดแถบตนตกแก(Velcro)ส�าหรบยดเครองมออปกรณหรอผปวยเนองจากเสยงกบการเกดไฟฟาสถต
ในขณะดงแถบตนตกแกแยกออกจากกน
120
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
การดแลผปวยทไดรบการบ�าบดดวยออกซเจนแรงดนสง
ในผปวยทมปญหาการปรบแรงดนในหชนกลางหรอคาดวาอาจจะเกดขนควรใหผปวยไดรบ
ยากอนการรกษาเพอเปนการปองกนภาวะแทรกซอนทจะตามมาและจะชวยใหการรกษาเปนไปอยาง
ราบรนยาทใชไดแกยาลดบวมคง (Decongestant)หรอสเปรยพนจมกยาชนดนเปนขอหามส�าหรบ
ผปวยทมความดนโลหตสงโรคหลอดเลอดหวใจชนดรนแรงผปวยทไดรบยาMAOInhibitorsและโรค
ตอหนนอกจากนตองระมดระวงในการใชในผปวยไทรอยดเปนพษ เบาหวานหวใจขาดเลอดหลอด
เลอดแขงอยางรนแรงความดนภายในลกตาสงและตอมลกหมากโตเนองจากยาเหลานอาจท�าใหอาการ
ของผปวยทมอยรนแรงมากยงขน ส�าหรบการใชสเปรยพนจมกอาจจะท�าใหเกดการบวมคงภายหลง
(Reboundedcongestion)หรอมอาการเคองภายในล�าคอเมอใชเปนระยะเวลานาน
ในกรณทคาดผปวยอาจเกดภาวะกลวทแคบ(Confinementanxiety)(ตารางท4)ควรใหยา
ลดความวตกกงวล(เชนValium,Ativan)กอนการรกษา30นาทในผปวยทสบบหรจะเรงเผาผลาญ
ยาและลดการออกฤทธยาควรใหค�าแนะน�าผปวยในกรณทเปนผปวยนอกเกยวกบการเดนทางไมควร
ขบรถหรอควบคมเครองจกร
ตารางท 4อาการและอาการแสดงของภาวะกลวทแคบ(ConfinementAnxiety)
-ก�ามอแนน
-หนาแดง
-คลนไสหรอทองเสย
-มอาการปวดหรอไมสขสบายทนท
-รสกหายใจล�าบาก
-รสกถายปสสาวะไมหมด
-เจตคตในการปองกนตนเอง(DefensiveAttitude)
-หายใจเรวมอเทาเกรง(Hyperventilation)
-เหงอออกมาก
-ตอบสนองตอการกระตนอยางเฉอยชา(FlatAffect)
มความเชอวาการใหวตามนE จะชวยปองกนภาวะออกซเจนเปนพษโดยการตอตานอนมล
อสระขนาดทใชคอ400มลลกรมตอวน
ในกรณทจ�าเปนตองผกยดผปวย(Restrain)ทหมดความรสกหรอระดบความรสกตวลดลงเพอ
ชวยปองกนการบาดเจบและเครองมออปกรณเสยหายรวมถงในผปวยทมCentral line,Chest tube,
Endotracheal tube ใหใชผาผกยดชนดผาฝายนมผกยดเขากบดานใตของเปลผปวยและอาจผกยด
เพมเตมโดยใชผาผน(Sheetrestrains)ไดตามความเหมาะสมทงนหามใชเครองผกยดทเปนโลหะหรอ
สายรดแถบตนตกแก(Velcro)ในการผกยดใหอยในดลยพนจของพยาบาลแตควรใหอยในแผนการ
รกษาของแพทยดวยซงเปนไปตามมาตรฐานJCAHO
กอนใหการรกษาHBOTจ�าเปนตองตรวจสอบความปลอดภยตางๆอยางครบถวนแลวบนทก
ผลในแฟมรายการตรวจสอบความปลอดภยโดยทวไปมรายละเอยดทเปนรายการตรวจสอบ(Check
list)เชนการตรวจสอบสายน�าประจไฟฟา(Ground)วสดสงของตองหามตางๆผาปและเสอผาทเปน
ผาฝาย100เปอรเซนตและอปกรณเครองมอทางการแพทยมสภาพปกตพรอมใชงาน
121
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
ประวน ญาณอภรกษ
การตรวจสอบความปลอดภยครงสดทายกอนเพมความกดดนในหองปรบฯใหตรวจดอปกรณ
เครองมอแพทยทเปดการท�างานไว (ON)หรอเปนอปกรณทตดตวไปกบผปวย รวมถง Intravenous
(I.V.),Arterialline,EKGmonitorleads,Bloodpressurecuff,Ventilator,Naso-gastrictubes,
Suctiondevices,Gastrostomydevices,Foleycatheters,Cast,Externalfixatordevices,
Splintsและอนๆ
ในผปวยทรกษาHBOTดวยหองปรบฯชนดหนงหองและตองไดรบสารละลายทางหลอดเลอด
ด�าจะตองใชชดสายตอI.V.ทออกแบบมาเฉพาะสอดผานฝาประตโดยชดสายตอมวาลวกนไหลกลบ
(Check valve) ชวยใหสารละลายไหลไปทศทางเดยวกน ขอระมดระวงตองตรวจสอบในต�าแหนง
ขอตอทกจดจะตองแนนและไมมการรวซม
เครองใหสารละลายทใชงานกบหองปรบฯ ชนดหนงหอง จะตองมแรงดนสงกวาภายในหอง
ปรบฯดงนนจงไมสามารถน�าเครองใหสารละลายชนดทวไปมาใชได ควรเตรยมสารละลายทใหกบ
ผปวยใหมจ�านวนเพยงพอส�าหรบตลอดการรกษาในหองปรบฯและระหวางการเคลอนยาย รวมถง
ส�าหรบไลอากาศในสาย
ผปวยทกรายทเขารบการรกษาในครงแรกและในรายทมประวตโรคหวใจควรไดรบการตดEKG
Monitor เพอตดตามการท�างานของหวใจกอนทจะน�าผปวยเขาหองปรบฯควรตรวจสอบคลนไฟฟา
หวใจรวมถงตรวจการตดLeadทกๆต�าแหนงส�าหรบเครองวดความดนโลหตควรบนทกคาความดน
โลหตครงสดทายกอนน�าเขาสหองปรบฯเพอใหมนใจวาCuffอยในต�าแหนงทเหมาะสม
ขวดระบายชนดสญญากาศตางๆ(เชนJacksonPratt,Hemovacฯลฯ)และสายระบายตางๆ
(เชนNGTube,Gastrostomytubeฯลฯ)ทน�าเขาสหองปรบฯจะตองเปดระบายเพอเปนการปองกน
ความดนทเปลยนแปลงระหวางการรกษาในหองปรบฯเครองมออปกรณทเปนโลหะควรถอดออกหรอ
พนดวยเทปเพอปองกนการครดกบAcrylic ในระหวางการรกษาควรใชถงมอยางไรเชอสวมทปลาย
ของทอระบายตางๆเพอรองรบสารคดหลง
สายFoleycatheterไมตองดแลเปนพเศษแตอยางใดแตใหระวงเรองสายพบงอกอนน�าผปวย
เขาหองปรบฯควรระบายปสสาวะทงกอนในผปวยทรกษาในหองปรบฯชนดหนงหองใหวางถงปสสาวะ
ไวทหวางขาผปวยส�าหรบบอลลนของFoleycatheterบรรจดวยน�าไมมผลกระทบจากการเปลยนแปลง
แรงดนในหองปรบฯซงตางกบผปวยทใสETTubeหรอTracheostomytubeบอลลนจะบรรจดวยลม
จะตองเปลยนเปนน�ากลนหรอNormalsalineกอนเขาหองปรบฯและในทางกลบกนภายหลงเสรจสน
การรกษาใหเปลยนบรรจจากน�าเปนลมตามเดมเพอปองกนการเกดเนอเยอตายในบรเวณทถกCuff
กดทบ
การใชเครองวดออกซเจนทางผวหนง (TranscutaneousOxygenMonitoring :TCOM)ตด
ผปวยขณะHBOTเปนวธการทดสอบเพอตดตามระดบของออกซเจนในเนอเยอโดยเปนการตรวจทไม
ท�าใหรางกายบาดเจบ(Non-invasivetest)
122
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
การดแลผปวยทไดรบการบ�าบดดวยออกซเจนแรงดนสง
ผปวยทม Chest Tube ควรตอกบHeimlich Valve เพอปองกนไมให Pneumothorax
หรอHemothoraxกลายเปนTensionPneumothoraxภายหลงจากตอแลวใหตรวจสอบวาแนนกระชบ
ดและใชผาเทปเหนยวพนทบไวอกครง จากนนใชถงมอยางไรเชอตอเขาทปลายของHeimlichValve
แลวพนทบดวยเทปเหนยวถงมอจะชวยรองรบสารคดหลงส�าหรบผปวยHemothoraxใหระวงการเกด
ClotบรเวณHeimlichValveควรตรวจสอบเปนระยะๆอตราการเพมและการลดความกดดนในหอง
ปรบฯควรเปนไปอยางชาๆเพอชวยใหมเวลาเพยงพอส�าหรบการปรบความดนภายในชองเยอหมปอด
ของผปวย ใหสงเกตการท�างานของ Chest Tube และอาการของ Pneumothorax ทอาจเกดขน
โดยเฉพาะอยางยงในขณะลดความกดดนในหองปรบฯ(ตารางท5)
รปท 2 Heimlich Valve
ตารางท 5อาการและอาการแสดงของBarotrauma
-ภาวะมลมในชองเยอหมปอด
(Pneumothorax)
-หายใจล�าบากทนท(SuddenDyspnea)
-หลอดลมเคลอนไปตรงขามกบขางทมพยาธสภาพ(Tracheal
Shifts)
-ปอดขยายตวสมมาตร(SymmetricalChestMovements)
- มอาการหายใจล�าบากในขณะลดความกดในหองปรบ
บรรยากาศ
-เจบแนนหนาอกเหมอนถกแทง(StabbingChestPain)
-ภาวะมลมอยชนใตผวหนง
(SubcutaneousEmphysema)
-มเสยงกรอบแกรบ(Crepitus)
-กลนล�าบาก
-รสกไมสบายบรเวณสวนหลงกระดกหนาอก
-รสกแนนในคอ
123
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
ประวน ญาณอภรกษ
-เสยงเปลยน
-หมดสต
-ภาวะทมฟองแกสในหลอดเลอดแดง
(ArterialGasEmbolism)
-รองเสยงดงกอนทจะมอาการชกแบบ
JacksonianSeizure
-หมดสต
-มความผดปกตทางระบบประสาท
ควรแจงใหผปวยขบถายใหเรยบรอยกอนเรมHBOTในกรณทตองการขบถายในหองปรบฯท
ไมมหองสขาเชนในหองปรบฯชนดหนงหองอาจจ�าเปนตองหยดการกษาส�าหรบผปวยทไดรบยาขบ
ปสสาวะอาจพจารณาเลอนเวลาใหยาออกไปภายหลงการรกษาHBOTเสรจเรยบรอยแลว
การรกษาภายใตความกดบรรยากาศ (The Hyperbaric treatment)
ภารกจทส�าคญประการหนงของพยาบาลระหวางการรกษาHBOTคอการสงเกตอาการและ
อาการแสดงของการบาดเจบจากแรงดนอาการออกซเจนเปนพษและภาวะแทรกซอนอนๆการรจก
พฤตกรรมเฉพาะผปวยแตละคนและครอบครวจะชวยใหสงเกตสงทเปลยนแปลงไปไดงายขน
หลงจากใหค�าแนะน�าผปวยเรองการปรบแรงดนหชนกลาง(Equalization)หรอการปรบแรงดน
หชนกลางแบบอตโนมต(Auto-InflationaryTechniques)เชนการหาวการกลนการเคยวและModified
ValsalvaTechniquesเรยบรอยแลว(ตามรปท3-1และรปท3-2)ใหเรมเพมความกดดนภายในหอง
ปรบฯใชอตรา1psig/นาทและคอยๆเพมความกดดนขนชาๆยกเวนในภาวะทคกคามตอชวตเชนDCS
หรอAGEทจ�าเปนตองเพมความกดดนในอตราตามตารางการรกษาเฉพาะนนๆพยายามกระตนให
ผปวยปรบแรงดนหชนกลางซงอาจใชบางวธหรอผสมผสานวธตางๆรวมกนเพอชวยใหไดผลดทสด
รปท 3-1 แสดงการปรบห รปท 3-2 แสดงการปรบห ดวยวธการหาว
ดวยวธModifiedValsalvaTechniques
(การปดปากปดจมกเบงลม)
124
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
การดแลผปวยทไดรบการบ�าบดดวยออกซเจนแรงดนสง
เมอปดประตหองปรบฯ เรยบรอยแลวคอยเตอนใหผปวยเรมปรบแรงดนหชนกลางและท�า
ตอเนองกนไปตลอดทความดนในหองปรบฯ เพมขนหรอลดลงย�าเตอนใหผปวยทราบวาการปรบแรงดน
หชนกลางดวยวธModifiedValsalvaTechniquesจะใชเฉพาะในขณะเพมความกดดนเทานนและ
ในระหวางการรกษาใหหายใจเขาออกตามปกต(หามกลนหายใจ)การปรบแรงดนหชนกลางอยางแรง
(ForcefulValsalva) เปนการบงคบใหแรงดนเขาสหชนกลางทมความรนแรงในชวงระหวางการด�าลง
อาจจะเปนสาเหตใหLabyrinthWindowภายในหชนกลางเกดฉกขาดขนได
ในกรณทผปวยรสกปวดหระดบเลกนอยจนถงปานกลางใหหยดเพมความกดดนในหองปรบฯ
และลดความกดดนไปถงระดบความดนทอาการปวดหายไปจากนนกระตนใหผปวยใหปรบแรงดนห
ชนกลางตอไปถาอาการปวดรนแรงมากหรออาการปวดเลกนอยจนถงปานกลางทไมหายไปเมอหยด
เพมความกดดนหรอเมอลดความกดดนแลวอาการปวดยงไมหายไปควรน�าผปวยออกจากหองปรบฯ
และสงตอใหแพทยทางโสตศอนาสกตรวจรกษา
การเจาะเยอแกวห(Myringotomy)และใสทอระบาย(Myringotomytubes)จะชวยปองกน
ผปวยทไมสามารถปรบแรงดนหชนกลางเกดการบาดเจบ และเปนการรกษาผปวยทเกดการบาดเจบ
เยอแกวหจากการรกษาHBOTมาแลวการเจาะเยอแกวหและใสทอระบายสามารถท�าในผปวยทไม
รสกตวหรอไมสามารถปฏบตตามค�าแนะน�าการปรบหไดอตราการเพมความกดในหองปรบฯในผปวย
ทเจาะเยอแกวหและใสทอระบายยงคงเปนไปตามปกต
การขยายตวของแกสในระบบทางเดนอาหารในขณะลดความกดดนในหองปรบฯ อาจเปน
สาเหตใหเกดกรดไหลยอนเรอและอดอดส�าหรบโอกาสเกดภาวะบาดเจบจากแรงดนในระบบทางเดน
อาหารมโอกาสนอยและไมมความส�าคญมากนกเนองจากสงทอยรอบๆล�าไสเปนเนอเยอออนซงไม
ไดรบผลกระทบจากการกดและขยายตว ในการปองกนการเกดภาวะบาดเจบจากแรงดนผปวยควร
หายใจตามปกต (ไมกลนอากาศ)หลกเลยงรบประทานอาหารมากจนเกนไปหรอรบประทานอาหาร
และเครองดมทท�าใหเกดแกสกอนรกษาHBOT
อาการปวดฟนจากแรงดน(BarodontalgiaหรอToothsqueeze)มสาเหตมาจากการเกดชอง
โพรงอากาศเลกๆ ในฟนถกบบกดระหวางเพมความกดดนหรอมการขยายตวของอากาศระหวางลด
ความกดดน ชองโพรงอากาศนอาจเกดจากฟนผ เกดชองโพรงระหวางการอดฟน เหงอกอกเสบ
การถอนฟนใหมๆ หรอ Root canal อาการปวดฟนจากแรงดนนพบไดไมบอยนกและสามารถ
ปองกนไดผปวยทตองท�าฟนเปนเวลานานควรพกอยางนอย24ชวโมงกอนเรมHBOT
กอนHBOTควรประเมนเรองภาวะกลวทแคบ(Confinementanxiety)คนหาสาเหตทท�าให
เกด อาการและอาการแสดงทเกดขนจะเปนผลเสยตอการรกษา อาการนอาจเกดไดทงกอนรกษา
ระหวางการรกษาหรอภายหลงการรกษาการปองกนหรอลดอาการทเกดขนอาจจะใชยาการเบยงเบน
ความสนใจ(ดโทรทศนชมภาพยนตรฟงเพลงอานหนงสอ)หรอใหพยาบาล/ครอบครวนงอยดานขาง
นอกหองปรบฯ
125
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
ประวน ญาณอภรกษ
ใหความชวยเหลอและเขาใจในภาวะทเกดขนกระตนใหผปวยระบายความรสกสอบถามสาเหต
พยายามชวยใหผปวยสามารถอยไดตลอดจนจบการรกษา เวนแตผปวยจะรองขอออกจากหองปรบฯ
กอนเวลาใหความเชอมนกบผปวยวาพยาบาลจะอยกบผปวยตลอดการรกษา
ควรตดตามดแลผปวยในชวงเวลาลดความกดดนในหองปรบฯโดยเฉพาะอยางยงการลดความ
กดในกรณฉกเฉนตองระวงการเกดลมในชองปอด(Pneumothorax)ถามอาการเกดขน(ตามตารางท4)
ตองเพมความกดกลบ(Recompression)ไปทระดบความดนเดมและหยดคอยจนกวาอาการจะดขน
แจงแพทยเตรยมชดเจาะปอดออกซเจนพรอมหนากากเตรยมเจาะABGและเอกซเรยปอดทนททน�า
ผปวยออกนอกหองปรบฯเมอแพทยมาถงหองปรบฯแลวใหเรมลดความกดและเตรยมใสทอระบายลม
จากชองอก(ICD)
ใหสงเกตอาการของAGEระหวางลดความกดโดยเฉพาะอยางยงอาการของPneumothorax
หรอSubcutaneousemphysemaซงมความเปนไปไดวาจะเกดขนพรอมๆกบAGEถามอาการและ
อาการแสดงเกดขนและสงสยวาเปนAGEใหเพมความกดกลบไปทระดบความดน3.0ATAทนทและ
หามลดความกดอกจนกวาแพทยจะเดนทางมายกเวนในกรณทจ�าเปนตองท�าCPR
อาการแทรกซอนทเกดจากการไดรบออกซเจน100เปอรเซนตภายใตแรงดนบรรยากาศสงจาก
การรกษาHBOTคออาการเปนพษตอระบบประสาทสวนกลาง(CNSoxygentoxicity)และอาการ
เปนพษตอปอด(Pulmonaryoxygentoxicity)ขอแตกตางระหวางภาวะแทรกซอนทงสองประการคอ
อาการทเกดกบระบบประสาทสวนกลางสามารถเกดไดทกขณะทรบออกซเจน แตอาการเปนพษ
ตอปอดจะเกดในระหวางตารางการรกษาHBOTทใชเวลายาวนานดงนนการสงเกตอาการผปวยอยาง
ใกลชดระหวางรกษาจะชวยปองกนภาวะแทรกซอนจากออกซเจนเปนพษทงสอง
การประเมนผปวยกอนเขารบการรกษาแตละครงเปนสงทมความส�าคญ เชน ระดบอณหภม
(ผปวยทมไขจะท�าใหไวตอการชก)ระดบของความเปนกรด(Acidlevel)และระดบยากนชกในผปวย
ทก�าลงไดรบยาอย ส�าหรบตารางการรกษาHBOTทใชรกษาผปวยสามารถปรบแตงตารางโดยเพม
ระยะเวลาหยดพกหายใจออกซเจน (Air break) จะสามารถชวยปองกนการชกจากออกซเจนเปนพษ
ตอระบบประสาทสวนกลางบรเวณพนทรอบหองปรบฯควรใชแสงนอยและไมควรใชหลอดไฟชนด
ฟลออเรสเซนตตดตงในต�าแหนงเหนอหองปรบฯ
ระยะเวลาหยดพกหายใจออกซเจน (Air break)มไวเพอชวยลดโอกาสเกดออกซเจนเปนพษ
จากระยะเวลาหายใจออกซเจนตามตารางการรกษาทมระยะเวลานานหรอปจจยสนบสนนอนๆ
โดยผปวยหายใจอากาศในหนากากทมสายรดตามระยะทก�าหนดไวในตารางการรกษาการหายใจดวย
อากาศจะชวยลดระดบออกซเจนลง
เมอปรากฏอาการหรออาการแสดงของออกซเจนเปนตอระบบประสาทสวนกลาง(ตารางท6)
จะตองเปลยนออกซเจนทผปวยก�าลงหายใจอยเปนอากาศทนท หรอน�าผปวยออกจากหองปรบฯ
126
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
การดแลผปวยทไดรบการบ�าบดดวยออกซเจนแรงดนสง
ในกรณทผปวยมอาการชกเกดขน ใหรอจนอาการชกสงบลงแลวจงเรมลดความกดบรรยากาศภายใน
หองปรบฯ(อตราลดความกดบรรยากาศขนอยกบสภาวะผปวย)ในผปวยStatusepiliticusใหลดความ
กดในชวงClonicphaseอาจใชยาBenzodiazapinseทางหลอดเลอดเพอควบคมการชก
เมอน�าผปวยออกจากหองปรบฯแลว ในกรณทสงสยวาอาจมระดบน�าตาลในเลอดต�าใหรบ
ตรวจระดบน�าตาลในเลอดทนทรวมถงควรตรวจประเมนวาผปวยไดรบผลกระทบจากการบาดเจบจาก
แรงดน(Barotrauma)ในขณะลดความกดบรรยากาศอยางรวดเรวในหองปรบฯหรอไมเพอใหแนใจวา
ไมเกดPneumothoraxหรออนตรายอนใดกบปอดควรด�าเนนการตรวจประเมนผปวยเพมเตมรวมถง
ประวตใหสมบรณเพอวนจฉยวาอาการทเกดขนมาจากออกซเจนเปนพษ ทงนภายหลงจากการตรวจ
ประเมนจากแพทยเวชศาสตรใตน�าอยางสมบรณแลวจงจะสามารถกลบเขารบการรกษาไดอก
ตารางท 6อาการและอาการแสดงของออกซเจนเปนพษตอระบบประสาทสวนกลาง
-หนาซด
-หวใจเตนชา
-ซมเศรา(Depression)
-ลานสายตาแคบลง
-ประสาทหลอนทางการไดยน
-เวยนศรษะ
-มอาการสะอก(Diaphragmaticspasm)
-รมฝปากสน(Fibrillationoflips)
-มอาการกระตกทรมฝปาก,แกม,จมกหรอหนงตา
-เหงอออก
-ใจสน
-หวาดหวน
-มเสยงดงในห(Tinnitus)
-มอาการหลอนทางการเหน
-คลนไส
-เปนลม
-ชกกระตก
-InspiratoryPredominance
การหายใจออกซเจนทความดนบรรยากาศมากกวาปกตและมระยะเวลายาวนานอาจจะท�าให
การท�างานของปอดผดปกตการไดรบออกซเจนในสภาวะดงกลาวอยางตอเนองจะท�าใหเกดความผด
ปกตทรนแรงของปอดซงอาจท�าใหเกดภาวะAdult respiratorydistresssyndrome(ARDS)ขนได
การตดตามอาการและอาการแสดง (ตาราง 7) และเปรยบเทยบกบผลของการตรวจการท�างาน
ของปอด(Pulmonaryfunctiontest)ทท�าไวกอนเรมการรกษาHBOTเปนสงทมความส�าคญในการ
ชวยวนจฉยและรกษาภาวะแทรกซอนดงกลาว
ตารางท 7อาการและอาการแสดงของออกซเจนเปนพษตอปอด
-รสกรอนใตกระดกอก
-ไอ
-ไอแหงๆ
-หายใจไมเตมปอด
-แนนหนาอก
-หายใจล�าบาก
-ผลการตรวจการท�างานของปอด(Pulmonaryfunctiontest)
ผดปกต
127
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
ประวน ญาณอภรกษ
การดแลภายหลงการรกษา HBOT
หลงจากจบการรกษาHBOTตามแผนการรกษาแลวผปวยควรไดรบการตรวจประเมนกอนท
จะจ�าหนายกลบบานหรอหนวยทดแลในกรณทผปวยปรบแรงดนหชนกลางล�าบากระหวางเพมหรอลด
ความกดดนในหองปรบฯหรอกอนรกษาHBOTตรวจพบวาผปวยมอาการหชนกลางบาดเจบจากแรง
ดนจากการรกษาทผานมา ภายหลงการรกษาควรใหผ ป วยไดรบการตรวจหชนกลางอกครง
ในผเบาหวานทตองใชอนซลนและระดบน�าตาลในเลอดกอน HBOT อยในระดบปกตหรอต�ากวา
ภายหลงการรกษาHBOTผปวยควรไดรบการตรวจระดบน�าตาลซ�าอกครง
รายละเอยดการตรวจประเมนผปวยภายหลงการรกษา HBOT ในแตละขอบงชการกษา
HBOTจะแตกตางกนไปผปวยAcute traumatic ischemia,Compartment syndromes,Crush
injuriesและRe-implantationsควรไดรบการประเมนNeurovascularและแผลผปวยCOpoisoning
อาจตองประเมนซ�าการทดสอบทางจต (Psychometric exam)หรอCarboxyhemoglobin level
ส�าหรบผปวยAcuteretinalarteryinsufficiencyควรไดรบการตรวจการมองเหนอยางละเอยดสมบรณ
และผปวยDCS,AGEหรอCerebraledemaควรไดรบการตรวจประเมนทางระบบประสาท
ภายหลงทผปวยไดรบการตรวจประเมนเรยบรอยแลวและพรอมจ�าหนายไดควรบนทกและเกบ
รวบรวมเอกสารการรกษาเพอไวเปนขอมลทางการแพทยและทางกฎหมายและสามารถเปนประโยชน
ในการรกษาในอนาคตตอไป.
128
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
การดแลผปวยทไดรบการบ�าบดดวยออกซเจนแรงดนสง
บรรณานกรม
ผองพรรณอรณแสง. 2549. การประเมนภาวะสขภาพผใหญและผสงอายส�าหรบพยาบาล.
ขอนแกน:โรงพมพคลงนานาวทยา
Valerie Larson-Lohr,HelenCNorvell . 2002.HyperbaricNursing.Arizona: Best
publishingcompany
Valerie Larson-Lohr,HelenCNorvell, Laura Josefsen, JamesR.Wilcox. 2010.
HyperbaricNursingandWoundCare.Arizona:Bestpublishingcompany
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
บทท
การรกษาดวยหองปรบแรงดนบรรยากาศสงชนดหลายหอง (Multiplace chamber)
หองปรบฯ ชนดหลายหองออกแบบเพอใหสามารถรกษาผปวยHBOT ไดครงละหลายคน
ซงบางแหงบรรจผปวยได 18คนหรอมากกวาภายในหองปรบฯ เพมความดนดวยอากาศอดทผาน
ระบบกรองผปวยหายใจออกซเจนทางถงครอบออกซเจน (Hood), หนากากใหออกซเจน (Mask),
ทอเจาะคอ(Tracheostomy)หรอเครองชวยหายใจออกแบบมาใหผปวยสามารถนงหรอนอนได
หองปรบฯชนดหลายหองอาจจะเปนชนด2หองหรอมากกวาโดยมหองหนงใชส�าหรบรบ/สง
คนสงตอเขาหรอออกจากหองรกษาหลก(Mainchamber)สมาคมปองกนเพลงไหมแหงสหรฐอเมรกา
(TheNationalFireProtectionAssociation:NFPA)ไดก�าหนดแนวทางปฏบตไวในเอกสารNFPA99
“Guide toHealthCareFacilities” ระบใหหองปรบฯชนดหลายหองเปนหองปรบฯชนดClassA
ขอก�าหนดในเอกสารดงกลาวในบทท19ไดก�าหนดรายละเอยดตางๆไวเชนการออกแบบการใชงาน
และการซอมบ�ารง ประเทศสหรฐอเมรกาในบางรฐไดก�าหนดใหน�าแนวทางปฏบตของNFPA เปน
กฎหมาย ผ ปฏบตงานในหนวยเวชศาสตรความดนบรรยากาศสงควรทราบขอก�าหนดทระบไว
หองปรบฯ ชนดหลายหองมระบบอปกรณและเครองมอทซบซอนมากกวาหองปรบฯ ชนดหนงหอง
(MonoplaceChamber)
บคลากรทปฏบตงานในหนวยงานทมห องปรบฯ ชนดหลายหองประกอบดวยผ ดแล
ผปวยภายในหองปรบฯ (Inside Tender) และเจาหนาทภายนอกส�าหรบใหความชวยเหลอตาม
ทตองการ (Outside Tender) ส�าหรบเจาหนาทควบคมการท�างานหองปรบฯ (ChamberConsole
Operator)จะรบผดชอบการควบคมระบบการท�างานหองปรบฯ ใหปลอดภยและตดตอสอสารกบ
พยาบาลภายในหองปรบฯตลอดเวลาของการรกษา ในสวนแพทยเวชศาสตรใตน�าทดแลผปวยทง
หองปรบฯ ชนดหลายหองและหองปรบฯ ชนดหนงหองมขอก�าหนดเดยวกน แตการดแลผปวยใน
หองปรบฯชนดหลายหองแพทยอาจจ�าเปนตองเขาไปภายในหองปรบฯเมอมความจ�าเปน
หองปรบฯชนดหลายหองประกอบดวยเครองมอหลายชนดทจ�าเปนส�าหรบความปลอดภยและ
พยงชพ(LifeSupport)เชนเครองอดอากาศระบบใหออกซเจน(Built-inBreathingSystem:BIBS)
6แนวทางการดแลผปวยและเจาหนาท ในหองปรบแรงดนบรรยากาศสงชนดหลายหอง
ประวน ญาณอภรกษ
130
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
แนวทางการดแลผปวยและเจาหนาทในหองปรบแรงดนบรรยากาศสงชนดหลายหอง
ระบบดบเพลง(FireSuppressionSystem:FSS)ระบบแกสส�ารองระบบวเคราะหแกสระบบสอสาร
ระบบทงหลายเหลานจ�าเปนตองไดรบการดแลบ�ารงรกษาโดยเจาหนาทเทคนคเฉพาะ
การใชแกสตางๆ
แกสทใชเพมความกดดนในหองปรบฯชนดหลายหองเปนอากาศอด(ประกอบดวยไนโตรเจน
78%ออกซเจน21%และแกสอนๆ1%)เหตผลทไมใชออกซเจนเนองจากหองปรบฯมขนาดใหญตอง
ใชแกสมากการใชออกซเจนจะสนเปลองจากราคาทสงกวาอากาศอดและทส�าคญคอเสยงตอการเกด
เพลงไหม อากาศทน�ามาใชจะผานการกรองและทดสอบกอนส�าหรบออกซเจนทใชส�าหรบใหผปวย
หายใจระหวางการรกษาHBOTจะใหผานทางระบบใหออกซเจน(Built-inBreathingSystem:BIBS)
ไนโตรเจน
จากการทแกสทใชในหองปรบฯชนดหลายหองเปนอากาศอดจงเปนขอค�านงในเรองของความ
ปลอดภยของผปวยและเจาหนาทภายในผทไมไดหายใจออกซเจนขณะอยภายใตความกดบรรยากาศ
จะตองปฏบตตามตารางการลดความกดในน�า(In-Waterdivingdecompressiontable)เนองจาก
ในอากาศอดมไนโตรเจนประกอบอย78%ซงจะเสยงตอการเกดDecompressionsicknessได
นอกจากนในสภาวะทไนโตรเจนมระดบความดนยอยสง (Increased partial pressure)
ตามกฎของดาลตน (Dalton’ Lawof pressure)หรอทเรยกทวไปวากฎของมารตน (Martini’ Law)
จะเกดภาวะเมาไนโตรเจน (Nitrogen narcosis) จากการเปรยบเทยบการหายใจไนโตรเจนท 1
บรรยากาศจะมผลเสมอนดมเหลามารตน 1 แกว และอาการจะเพมขนเมอระดบความกดดนเพมขน
ภาวะดงกลาวเปนสงทเจาหนาทตองเผชญเมอตองดแลผปวยในหองปรบฯ ชนดหลายหองทความ
กดดนมากๆเชนทความลก165ฟตตามตารางการรกษาท6Aของกองทพเรอสหรฐอเมรกาภาวะ
ดงกลาวจะท�าใหรสกผดปกตไปจากเดมและอาจสงผลตอการดแลผปวย บางหนวยงานเวชศาสตร
ความดนบรรยากาศสงไดมการฝกเจาหนาทใหมประสบการณกบภาวะดงกลาวไวกอน
ออกซเจน
ออกซเจนทน�ามาใชในการรกษาผปวยในหองปรบฯชนดหลายหองมมาตรฐานความปลอดภย
การใชงานและการหายใจเดยวเชนเดยวกบออกซเจนทใชในหองปรบชนดฯชนดหนงหองการตดตาม
การใชออกซเจนภายในหองปรบฯนอกจากจะดในเรองของการแพออกซเจนทท�าใหเกดอาการชกแลว
ทส�าคญอกประการหนงคอการตดตามดระดบออกซเจนภายในหองปรบฯ อยางใกลชดเพอปองกน
ความเสยงจากเพลงไหมภายในหองปรบฯทงนจากการทหองปรบฯชนดหลายหองมปรมาตรภายใน
มากกวาหองปรบชนดหนงหองเมอระดบออกซเจนภายในสงขนมากกวาปกตจงเพมความเสยงอนตราย
จากเพลงไหมมากขนดวย
131
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
ประวน ญาณอภรกษ
วตถบางชนดเมออยทระดบบรรยากาศปกตอาจจะมการลกไหมไมดแตเมออยภายใตความดน
การลกไหมอาจจะรนแรงขน กองทพเรอสหรฐฯ และสมาคมปองกนเพลงไหมแหงสหรฐอเมรกา
(TheNationalFireProtectionAssociation:NFPA)ก�าหนดใหระดบของออกซเจนภายในหองปรบฯ
ชนดหลายหองต�ากวา25%และตองมสญญาณเตอนใหเจาหนาทควบคมหองปรบฯใหทราบในกรณ
ทระดบออกซเจนเกนกวา23.5%โดยเครองทใชตรวจวดอาจเปนชนดอเลกทรอนกสหรอหลอดทดสอบ
กไดเจาหนาทควบคมหองปรบฯ จะตองคอยควบคมระดบออกซเจนในหองปรบฯ และแจงเตอนให
พยาบาลภายในหองปรบฯ ใหทราบเมอตรวจพบวามการรวของออกซเจน วธลดระดบออกซเจนทสง
เกนกวาคาทก�าหนดไว อาจเพมการระบายอากาศหมนเวยนภายในหองปรบฯ ใหมากขนหรอหยดสง
ออกซเจนเขาสหองปรบฯชวคราว(ขนอยกบสภาวะผปวย)ในการปฏบตงานภายในหองปรบชนดหลาย
หองใหมความปลอดภยสงสดใหยดหลกเสมอนวาหองปรบฯบรรจดวยออกซเจน100%เหมอนกบ
ภายในหองปรบฯ ชนดหนงหองมขอจ�ากดปรมาณของวสดบางชนดและชนดของเครองมอทน�ามาใช
ภายในหองปรบฯซงควรใหผอ�านวยการดานความปลอดภยของหนวยงาน(SafetyDirector)เปนผพจารณา
อนญาตพยาบาลและบคลากรทปฏบตงานในหองปรบฯทกคนจะตองปฏบตตามแนวทางทก�าหนด
ไวและเขาใจการใชงานอปกรณทน�าไปใชภายในหองปรบฯ เปนอยางด โดยเครองมออปกรณทใชจะ
ตองสอดคลองกบขอก�าหนดของสมาคมปองกนเพลงไหมแหงสหรฐอเมรกา
การหายใจออกซเจนภายใตความกดบรรยากาศจะตองตดตามดแลอยางใกลชดถงแมจะมการ
หยดพกหายใจตามตารางการรกษากยงมโอกาสเกดชกจากออกซเจนเปนพษขนไดขอดของการรกษา
ภายในหองปรบฯชนดหลายหองจะชวยใหเจาหนาทสามารถดแลผปวยไดอยางใกลชดโดยตรงซงจะ
ตางกบผปวยทรกษาภายในหองปรบฯ ชนดหนงหองทผปวยอยล�าพงคนเดยว หองปรบฯ ชนดหลาย
หองสวนใหญแลวสามารถเพมความดนไดถง6บรรยากาศสมบรณหรอมากกวาดงนนจงตองระมดระวง
ไมใหมการหายใจออกซเจนทความดนมากกวา3บรรยากาศสมบรณ เนองจากอาจเกดผลตอระบบ
ประสาทสวนกลางและเกดชกขนได
คารบอนไดออกไซด
จากการทผปวยและเจาหนาททดแลผปวยอยรวมกนอยในภายในหองปรบฯซงเปนพนทจ�ากด
อาจจะท�าใหระดบของคารบอนไดออกไซดสงขนได กองทพเรอสหรฐฯ ไดก�าหนดไววาอากาศทน�ามา
ใชส�าหรบหายใจจะตองมคาคารบอนไดออกไซดไมเกนกวา 1.5%ของปรมาตรเทยบเทาทระดบน�า
ทะเล (SurfaceEquivalentVolume :SEV)แตมบางหนวยงานก�าหนดคาดงกลาวไวไมเกน0.5%
เทานน การหายใจอากาศทมระดบคารบอนไดออกไซดสงถง 10%ของปรมาตรเทยบเทาทระดบน�า
ทะเลอาจท�าใหหมดสตถามากถง15%ของปรมาตรเทยบเทาทระดบน�าทะเลจะท�าใหเกรงและแขง
ภายในหองปรบฯบางแหงอาจตดตงอปกรณส�าหรบชวยขจดคารบอนไดออกไซด(Co2Scrubber)
ส�าหรบหนวยงานทไมมอปกรณดงกลาวจ�าเปนตองระบายหมนเวยนอากาศตลอดเวลาหรอเปนชวง
เวลาโดยรกษาระดบความดนภายในหองปรบฯ ใหคงทตลอดเวลาเพอควบคมไมใหระดบ
132
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
แนวทางการดแลผปวยและเจาหนาทในหองปรบแรงดนบรรยากาศสงชนดหลายหอง
คารบอนไดออกไซดสงกวาเกณฑทก�าหนดไวส�าหรบการตรวจวดคาคารบอนไดออกไซดอาจใชหลอด
ทดสอบCo2(HandpumpwithCo
2tube)หรอเครองแบบอเลกทรอนกส
ระดบของคารบอนไดออกไซดทสงขนจะเพมความไวใหเกดการชกจากออกซเจนเปนพษ
ในกรณทผปวยหายใจออกซเจนผานทางถงครอบออกซเจนจะตองควบคมไมใหระดบของแกสดงกลาว
สงเกนปกตการปรบเพมออกซเจนไหลเขาถงครอบออกซเจนมากขนและปรบถงครอบออกซเจนไมให
พองมากเกนไปจะชวยแกปญหาเมอเกดเหตการณขนหนวยเวชศาสตรความดนบรรยากาศสงบางแหง
สามารถตรวจวดคาคารบอนไดออกไซดภายในถงครอบออกซเจนระหวางการรกษาได
ตารางท 1คารอยละของCo2ทความลกตางๆเปรยบเทยบกบคาCo
2ระดบผวน�าทะเล
ความลก 1.5 % Co2SEV 1.0 % Co
2SEV 0.5 % Co
2SEV
45ฟตน�าทะเล 0.64 0.42 0.22
60ฟตน�าทะเล 0.54 0.36 0.18
66ฟตน�าทะเล 0.50 0.33 0.17
165ฟตน�าทะเล 0.25 0.17 0.08
การปฏบตงานภายใตความกดบรรยากาศ
บทบาทหลกของผทดแลผปวยภายในหองปรบฯ คอการดแลผปวยใหเกดความปลอดภย
ตองมนใจวาผปวยจะใหความรวมมอในระหวางการรกษา รวมถงจะตองตระหนกถงอนตรายและ
ผลกระทบตอสรรวทยาของการท�างานภายใตความกดบรรยากาศ
รปท 1 การปฏบตงานภายใตความกดบรรยากาศ
133
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
ประวน ญาณอภรกษ
ความส�าเรจประการแรกเมอเรมตนใหการรกษาคอการใหผ ปวยและผดแลผปวยภายใน
หองปรบฯ สามารถไปถงระดบความกดบรรยากาศทใชรกษาไดโดยไมเกดการบาดเจบจากแรงดน
โดยทวไปแลวในระหวางเพมความกดบรรยากาศจะยงไมใหออกซเจนแกผปวยจนกวาจะถงระดบความ
กดบรรยากาศทก�าหนดไวในขณะเพมหรอลดความกดบรรยากาศเจาหนาทจะตองตดตามดแลผปวย
อยางใกลชดทงนกอนการรกษาผปวยควรไดรบค�าแนะน�าการปรบความดนหชองกลางทถกตองมา
เรยบรอยแลว เจาหนาทอาจตองคอยเตอนผปวยใหปรบความดนหชองกลางตลอดระยะเวลาของการ
เพมความกดบรรยากาศรวมถงแสดงวธการปรบความดนหชองกลางทถกตองใหดอยางไรกตามถงแม
จะมการสอนแนะน�าการปรบความดนหชนกลางกอนการรกษาแลวกตามกยงพบวาการเกดบาดเจบ
ตอชองหชนกลางยงเปนอบตการณทพบไดบอยทสด
เมอเพมความกดบรรยากาศไปถงความลกทก�าหนดไวแลว ผปวยจะเรมตนหายใจออกซเจน
โดยเจาหนาทจะตองประเมนกอนวาผปวยไมมการบาดเจบของชองหชนกลางจากการปรบแรงดน
จากนนจงสวมถงครอบออกซเจนหรอหนากากใหออกซเจนออกซเจนหลงจากเรมหายใจแลวควรตรวจ
สอบวาไมมการรวซมของออกซเจนจากอปกรณทใชออกสบรรยากาศภายในหองปรบฯ ในกรณทใช
ถงครอบออกซเจน จะตองคอยปรบแตงไมใหถงครอบออกซเจน โปงพองหรอแฟบจนเกนไป โดยการ
ปรบแตงวาลวควบคมออกซเจนไหลเขาและวาลวควบคมออกซเจนไหลออกของผปวยแตละคน
ใหสมดลกน ถงครอบออกซเจนทโปงพองมากเกนไปอาจจะท�าให Co2คงได ลกษณะของถงครอบ
ออกซเจนทเหมาะสมควรจะนง วางอยบนบาผปวย ไมโปงพองหรอยบตามแรงหายใจเขาหรอออก
ถงครอบออกซเจนทแฟบอาจเกดไดในกรณออกซเจนหยดไหลหรอไหลไมสม�าเสมอภาวะนอาจจะท�าให
ผปวยตกใจซงตองรบแกไขโดยเรว สายตอออกซเจนทหลดออกจะท�าใหออกซเจนรวจนท�าใหระดบ
ออกซเจนในบรรยากาศภายในหองปรบฯสงขนกวาปกตเจาหนาทจะตองตนตวระมดระวงการรวของ
ออกซเจนและตรวจสอบวาผปวยไดรบออกซเจนไหลเวยนอยางเพยงพอ
ถงครอบออกซเจน (Oxygen hood)
วงรอบและชวงเวลาหายใจออกซเจนจะแตกตางกนตามตารางการรกษาและการพจารณาของ
แพทยเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง ในชวงระหวางทผปวยหายใจออกซเจนควรชวยใหผปวยได
ผอนคลาย ไมอยในทาทางทท�าการไหลเวยนโลหตไมสะดวกควรหลกเลยงการสนทนา สงเกตการ
หายใจของผปวยวธหายใจทถกตองคอหายใจเขาและออกชาๆลกๆจะชวยใหผปวยไดรบออกซเจน
อยางเพยงพอ
เจาหนาทควรตดตามผปวยอยางใกลชดในระหวางไดรบออกซเจน ตนตวเมอภาวะของผปวย
เปลยนแปลงไปและเมอมอาการเตอนวาผปวยเกดภาวะออกซเจนเปนพษในกรณทผปวยเรมมอาการ
ของการชกใหหยดจายออกซเจนแกผปวยทนท เพอหลกเลยงการเกดFullgrandmalอยางไรกตาม
อาการเตอนของออกซเจนเปนพษอาจจะไมแสดงใหเหนหรอผปวยไมไดแจงใหเจาหนาททราบ
134
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
แนวทางการดแลผปวยและเจาหนาทในหองปรบแรงดนบรรยากาศสงชนดหลายหอง
หนวยงานเวชศาสตรความดนบรรยากาศสงควรจดท�าแนวทางปฏบตการแกปญหาฉกเฉนท
เปนลายลกษณอกษรส�าหรบรองรบสถานการจ�าเปน ในการดแลผปวยวกฤตเจาหนาทจะตองใหการ
ดแลผปวยอยางใกลชดดแลการใหสารน�าทางหลอดเลอดระดบความดนโลหตและเรองอนทมความ
จ�าเปนส�าหรบกจกรรมทางกายตางๆทตองกระท�าในชวงเวลาของการลดความกดดนควรพจารณา
ตามความจ�าเปน
การหยดพกหายใจดวยอากาศระหวางใหออกซเจน(AirBreak)ในผปวยทรบการรกษาHBOT
เปนการปองกนการเกดออกซเจนเปนพษโดยทวไปใชเวลาประมาณ5-15นาทจ�านวนครงของการ
หยดพกหายใจดวยอากาศจะขนอยกบเวลา/จ�านวนและแรงดนยอยของออกซเจนทหายใจโดยทวไป
เปนหนาทของผควบคมเครองทจะแจงเจาหนาทภายในหองปรบฯ เมอถงเวลาหยดพกหายใจดวย
อากาศเจาหนาทภายในหองปรบฯจะปดการจายออกซเจนและถอดถงครอบออกซเจนหรอหนากาก
ใหออกซเจนออกซเจนออก(รปท2-1และ2-2)ตองระมดระวงเรองไมใหออกซเจนทหลงเหลออยภายใน
อปกรณรวไหลสบรรยากาศภายในหองปรบฯ สามารถใหผปวยไดดมน�าหรอน�าผลไม ซงจะชวยลด
อาการคอแหงจากการหายใจออกซเจน100เปอรเซนต(ปราศจากความชน)ควรสอบถามผปวยวาม
ความผดอยางไรหรอไมในชวงหยดพกนเจาหนาทจะมกจกรรมมากทสดเชนการถอดถงครอบออกซเจน
ผปวยจ�านวนประมาณ6คนหรอมากกวาการใหผปวยดมน�าการสอบถามผปวยและการเตรยมการ
สวมถงครอบออกซเจนเพอใหออกซเจนตอกจกรรมทงหมดนอาจใชเวลาเพยงแค5นาท
รปท 2-1 ถงครอบออกซเจน รปท 2-2 หนากากใหออกซเจน
รปท 2-3 หนากากแบบนกบน ( Aviator - style)
135
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
ประวน ญาณอภรกษ
โดยทวไปแลวในชวงใกลสนสดการรกษาHBOTในแตละครงเจาหนาทควรหายใจออกซเจน
เพอลดความเสยงจากการเกดโรคDCS วธการทปลอดภยและเหมาะสมควรใชหนากากแบบนกบน
(Aviator-style)(รป2-3)ใหออกซเจนควรปรบใหหนากากกระชบกบใบหนาตรวจดไมใหมการรวของ
ออกซเจนซงจะชวยใหไดรบออกซเจน100เปอรเซนตโดยไมมอากาศจากภายในหองปรบฯไหลเขาไป
เจอปนไมควรคาดสายรดทศรษะเนองจากอาจจะถอดออกไมทนในกรณทพยาบาลเรมจะมอาการชก
จากออกซเจนเปนพษและควรสลบเปลยนมอขางทถอหนากาก เพอชวยลดโอกาสทท�าใหเกดการหด
ตวของหลอดเลอดของมอขางถอหนากากในกรณทเจาหนาทตองการพดคยระหวางทหายใจในหนากาก
ควรกระท�าในในชวงจงหวะหายใจออกและจงหวะหายใจเขาใหหายใจภายในหนากาก
ภายหลงเสรจสนการหายใจออกซเจนตามตารางการรกษาแลวเจาหนาทปดออกซเจนและถอด
ชดตวถงครอบถงครอบออกซเจนออกเหลอไวแตชดยางกนควรด�าเนนการใหเสรจสนกอนเรมลดความ
กดดน ในขณะลดความกดบรรยากาศถาในหองปรบฯ ไดรบอากาศทแปดเปอนผดปกต ใหน�าชดถง
ครอบสวมกลบใหผปวยรวมถงเจาหนาทใหสวมหนากากและหายใจอากาศทนท
กอนเรมลดความกดบรรยากาศตองตรวจสอบอปกรณทผนกความดน (SealedContainer)
ทน�ามาใชภายใตความดนบรรยากาศวาไดเปดระบายไวเรยบรอยแลวเพอปองกนการขยายตวของแกส
ภายในรวมถงควรตดตามสงเกตการเกดฟองแกสในสายใหสารน�าทางเสนเลอดและการเปลยนแปลง
แรงดนของPump ทกชนดผควบคมเครองควรใชรายการตรวจสอบกอนเรมลดความกดบรรยากาศ
และตดตอประสานงานกบเจาหนาทภายในหองปรบฯ
การลดความกดบรรยากาศภายในหองปรบฯเปนชวงเวลาการรกษาทส�าคญเจาหนาทควรละ
งานอนทไมจ�าเปนไวกอนเนองจากเปนระยะทความดนภายในชองโพรงตางๆจะลดลงแตอากาศจะ
ขยายตวขน จงควรตดตามอาการของผปวย การเปลยนแปลงการท�างานของเครองมอและอปกรณ
อยางใกลชดแจงผปวยใหหายใจตามปกต อากาศทเกดการขยายตวภายในชองหชนกลางจะสามารถ
ระบายออกผานทางทอยสะเตเชยนหามบบจมกกลนหายใจและเปาลมแกสทขงอยในปอดระหวาง
ด�าขนอาจเปนสาเหตใหเกดPneumothorax,Emboliและเสยชวตขนไดในกรณทผปวยมอาการไอหรอ
หายใจผดปกตระหวางชวงเวลาน ควรแจงผควบคมเครองเพอหยดการลดความกดบรรยากาศและให
เวลาผปวยจนกวาอาการจะคงทจากนนจงเรมลดความกดบรรยากาศตอ
การปฏบตงานภายใตความกดบรรยากาศเจาหนาทอาจจะตองลดความกดตามตารางการลด
ความกด เพอใหมเวลาเพยงพอส�าหรบการขจดไนโตรเจนออกจากรางกาย โดยเวลาทใชลดความกด
ขนอยกบระยะเวลาทปฏบตงานภายใตความกดนนๆควรลดภาระงานลงเพอใหเจาหนาทสามารถลด
ความกดดวยวธทถกตองและเหมะสม เชน ไมพดคยขณะหายใจออกซเจนการตรวจสอบการรวซม
ออกซเจนจากหนากากและรางกายอยในทาทางทไมขดขวางการไหลเวยนของโลหตในชวงระยะเวลา
ลดความกดสวนใหญแลวผปวยหายใจดวยอากาศสวนเจาหนาทหายใจออกซเจนการลดความกด
เปนการลดความเสยงการเกดการเกดDCSซงมวธการอนๆอกเชนในกรณทมเจาหนาทเพยงพอควร
136
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
แนวทางการดแลผปวยและเจาหนาทในหองปรบแรงดนบรรยากาศสงชนดหลายหอง
จดใหมการสบเปลยนเจาหนาทในระหวางการรกษา ซงจะชวยลดการรบไนโตรเจนเขาสรางกายได
เจาหนาทควรตระหนกถงจ�านวนเวลาทใชทระดบความลก และเขาใจผลกระทบของไนโตรเจนทเขาส
รางกายและการเกดDCS
การตดตอสอสารระหวางการรกษา (Chamber Communication)
การดแลผปวยทเขารบการรกษาในหองปรบฯ ชนดหลายหองและชนดหนงหองใหเกดความ
ปลอดภยตองตดตามดแลผปวยอยางตอเนองโดยการตดตอสอสารกนทงวธการพดคยและเฝามอง
การจดสรางผนงของหองปรบฯชนดหนงหองสวนใหญสรางดวยอะครลคใสจงท�าใหเจาหนาท
ควบคมเครองภายนอกมองเหนผปวยและสามารถพดตดตอกนทางระบบ Intercom ไดตลอดเวลา
ส�าหรบหองปรบฯชนดหลายหองผนงของหองสวนใหญสรางดวยเหลกโดยมชองมองอะครลคใสตดตง
ทดานขางและอาจมกลองโทรทศนวงจรปดส�าหรบตดตามความเคลอนไหวผปวยและเจาหนาทใน
หองปรบฯตดตงทแผงควบคมเครองภายนอกทงนการตดตอสอสารทงทางเสยงและการเฝามองระหวาง
ผควบคมเครองกบเจาหนาทภายในตองสามารถตดตอสอสารกนไดตลอดเวลาบางหนวยงานอาจเพม
ชดหฟง(Standardheadsets)และ/หรอชดล�าโพงประกอบไมโครโฟนส�าหรบระบบการตดตอสอสาร
ส�ารองจะใชโทรศพทพลงเสยงทไมตองใชกระแสไฟฟา(Sound-poweredphone)
เสยงสนทนาในระหวางการรกษาHBOTทงจากภายในและพนทรอบนอกหองปรบฯควรจ�ากด
เฉพาะการเพอการรกษาเทานน เสยงของระบบการท�างานหองปรบฯชนดหลายหองทผดไปจากปกต
อาจแสดงวาอาจเกดปญหากบอปกรณ เชน เครองอดอากาศผดปกตหรอสายตอทอออกซเจนหลด
แยกจากกน ในการใชชดฟงภายในหองปรบฯควรระมดระวงการสนทนาเนองจากผปวยทอยภายใน
หองปรบฯอาจไดยนค�าพดทไมเหมาะสมได
การใชอปกรณทางการแพทย (Life support requirements)
ประโยชนทส�าคญของการรกษาผปวยดวยหองปรบฯชนดหลายหองจะเปนการชวยใหเจาหนาท
สามารถดแลผปวยไดอยางใกลชด การทมบคลากรทผานการอบรมและมเครองมอทพรอมจะชวยให
สามารถดแลรกษาผปวยไดอยางมคณภาพไมแตกตางกบการดแลผปวยในพนทอนๆของโรงพยาบาล
ซงรวมหมายถงการดแลผปวยวกฤตทตองรบการรกษาHBOT กเปนสงทสามารถด�าเนนการในหอง
ปรบฯไดเชนเดยวกน
ในการใชเครองมออปกรณภายใตความกดบรรยากาศทเปนออกซเจน100%หรอ21%กตาม
จะตองกระท�าดวยความระมดระวงเครองมอตางๆทอาจท�าใหเกดอนตรายภายใตความกดบรรยากาศ
จะตองไมน�ามาใชภายในหองปรบฯรวมถงสงทท�าใหเกดไอหรอควนทเปนพษ(Toxicfumes)และสง
ทอาจท�าใหเกดการลกไหมผอ�านวยการดานความปลอดภยของหนวยเวชศาสตรความดนบรรยากาศ
137
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
ประวน ญาณอภรกษ
สงมหนาทรบผดชอบอปกรณ เครองมอทกชนดทใชภายในหองปรบฯ ใหมความปลอดภยและเหมาะ
สมกบการใชงาน
เครองใหสารละลายทางเสนโลหตเปนหนงในเครองมอทใชในงานHBOTมากทสดประเภทหนง
ในการใชงานกบหองปรบฯชนดหนงหองตวเครองจะอยภายนอกโดยสายใหสารละลายจากตวเครอง
จะผานเขาสภายในหองปรบฯทางชองทางเฉพาะทฝาประต กอนเรมท�าการรกษาจะตองตรวจสอบ
ขอตอตางๆใหยดแนนเพอปองกนการการหลดในระหวางการรกษาซงอาจท�าใหเกดอนตรายเนองจาก
ไมมเจาหนาทดแลผปวยอยภายใน ในกรณทเกดเหตการณขนระหวางการรกษาจะตองหยดการให
สารละลายไวกอนส�าหรบการใชกบหองปรบฯชนดหลายหองสามารถใชเครองไดสองชนดชนดแรก
เปนเครองใชงานภายในหองปรบฯ ตามมาตรฐานความปลอดภยในสวนปมแรงดนของเครองให
สารละลายจะตองไดรบการตรวจสอบและรบรองแลววาไมมแกสขงอยภายในซงอาจเปนอนตรายใน
ขณะเพมหรอลดความกดดนรวมถงปมจะตองปลอดภยไมเปนสาเหตใหการลกไหมขนไดการควบคม
การหยดของสารละลายจะตองถกตองแมนย�าตามคาทก�าหนดไวส�าหรบชนดทสองจะมลกษณะการ
ใชงานเหมอนกบเครองทใชกบหองปรบฯชนดหนงหอง
เครองชวยหายใจส�าหรบใชงานภายในหองปรบฯชนดหลายหองมอยประมาณ2-3บรษทท
ผลตเพอไวงานเฉพาะควรเลอกชนดทสามารถตดตงกบรถเขนนอนผปวยไดซงจะสะดวกในชวงของ
การเคลอนยายผปวยเขาและออกจากหองปรบฯโดยไมตองใชAmbuBagเครองชวยหายใจทน�าไป
ใชภายในหองปรบฯตองไดรบการตรวจสอบแลว เชน กนในเรองของมาตรฐานความปลอดภย ไมม
แกสขงอยภายในไมเสยงตอการลกไหมและการก�าหนดคาใชงานจะตองถกตองเมอยทระดบความกด
บรรยากาศ
การดดเสมหะผปวยภายในหองปรบฯ ชนดหลายหอง อาศยหลกการแรงดดทเกดจากความ
แตกตางของความกดบรรยากาศภายในหองปรบฯ ทสงกบความกดบรรยากาศภายนอกทต�ากวา
โดยใชชดควบคม(Regulator)ส�าหรบชวยปรบแตงแรงดดใหเหมาะสมเสมหะจะถกดดและสงผานไป
ทภาชนะรองรบทเตรยมไวในกรณผปวยอยภายในหองปรบฯทระดบความกดบรรยากาศ1บรรยากาศ
สมบรณ(ATA)ซงเปนสภาวะทความกดบรรยากาศภายในและภายนอกหองปรบฯเทากนซงจะไมเกด
แรงดดขนลกษณะเชนนจะตองใชเครองดดเสมหะชนดมอเตอรไฟฟามาใชงานแทน
การตดตามการท�างานของหวใจและความดนโลหต อาจใชเครองมอนเตอรแบบทใชทวไป
โดยตวเครองอยภายนอกหองปรบฯและตอสายสญญาณเขาสภายในหองปรบฯหรอเครองมอนเตอร
ทออกแบบเฉพาะส�าหรบใชงานภายในหองปรบฯ โดยกอนทจะน�ามาใชจะตองไดรบการรบรองใหใช
โดยผอ�านวยการดานความปลอดภยของหนวยงาน โดยทวไปแลวหนวยงานเวชศาสตรความดน
บรรยากาศสงจะหามใชอปกรณไฟฟาหรอตดตงปลกไฟภายในหองปรบฯ แตอาจยกเวนในกรณใชท�า
Defibrillationควรจดใหมขอก�าหนดทเปนลายลกษณเพอเปนแนวทางส�าหรบการใชงานอปกรณไฟฟา
ภายในหองปรบฯ
138
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
แนวทางการดแลผปวยและเจาหนาทในหองปรบแรงดนบรรยากาศสงชนดหลายหอง
การเตรยมการส�าหรบภาวะฉกเฉน (Emergency Preparedness)
สภาวะภายใตความกดบรรยากาศจะเออใหเกดการลกไหมไดอยางรวดเรวจากขอมลทผานมา
พบวามผปวยและเจาหนาททปฏบตงานภายใตความกดบรรยากาศจ�านวนหลายรายไดเสยชวตลง
จงเปนเรองทพงตระหนกวาการเขารกษาหรอปฏบตงานในหองปรบฯ ยอมมความเสยงจากการ
บาดเจบหรออนตรายถงแกชวตขนได
ความปลอดภยและความส�าเรจในการรกษาผปวยในแตละวนเปนความรวมมอรวมใจของชด
ปฏบตงานทกคน เรมตงแตผปวยเขารบการรกษาในครงแรกจะมการสอนผปวยในเรองการเตรยมตว
และขอปฏบตระหวางการรกษาHBOTซงถอไดวาเปนขนแรกของการด�าเนนการดานความปลอดภย
การใชรายการตรวจสอบผปวยกอนรบการรกษา(Checklists)จะชวยใหสามารถประเมนสภาพความ
พรอมผปวยและตรวจสอบสงตางๆกอนน�าเขาหองปรบฯไดอยางครบถวนส�าหรบรายการตรวจสอบ
ระบบหองปรบฯจะชวยใหผควบคมเครอง(ChamberOperator)มนใจวาเครองมอและอปกรณท�างาน
อยางถกตองกอนทจะเรมการรกษานอกจากนควรมรายการตรวจสอบเมอถงระดบความกดบรรยากาศ
ทใชรกษาและรายการตรวจสอบกอนลดความกดบรรยากาศส�าหรบใชประสานงานระหวางผควบคม
เครองและพยาบาลในหองปรบฯใหสามารถด�าเนนตามขนตอนไดอยางความปลอดภย
ในชวงเวลาทผปวยหายใจออกซเจนพยาบาลควรดแลผปวยใหอยในทาทางทสขสบายไมเปน
อปสรรคใหเกดการไหลเวยนโลหตไมด(Non-constrictedposition)และผอนคลายพยาบาลตองตน
ตวพรอมดแลผปวยและสงแวดลอมภายในหองปรบฯตลอดเวลาตระหนกถงสญญาณเตอนทอาจท�าให
เกดอนตรายตางๆ ขนได มความสม�าเสมอและปฏบตเปนไปแนวทางเดยวกน จากขอมลทผานมา
อบตภยทเกดระหวางการรกษาHBOTพบวาเหตการณทเกดขนเปนไปอยางรวดเรวจนท�าใหผปวยและ
เจาหนาทเกดการบาดเจบหรอเสยชวตขนได
การปฏบตงานใหเกดความปลอดภยบคลากรทเกยวของทกคนตองมความรและผานการฝก
ปฏบตมการทบทวนอยางสม�าเสมอสมาคมปองกนเพลงไหมแหงสหรฐอเมรกาไดก�าหนดไววาบคลากร
ทปฏบตงานหองปรบฯ ทกคนตองไดรบการฝกการใชอปกรณฉกเฉนตางๆ จนใชงานไดเปนอยางด
ดงนนหนวยเวชศาสตรความดนบรรยากาศสงทกหนวยงานจงควรจดใหมการฝกอบรมโครงการดาน
ความปลอดภยอยางสม�าเสมอ เนอหาประกอบดวยการทบทวนความรดานเวชศาสตรความดน
บรรยากาศสงขนตอนการปฏบตในสถานการณฉกเฉนและการฝกการดบเพลง
หวขอของสถานการณฉกเฉนทหนวยเวชศาสตรความดนบรรยากาศสงควรก�าหนดเปนนโยบาย
อยางเปนทางการและก�าหนดขนตอนการปฏบตไวประกอบดวย
� อาการชกจากออกซเจนเปนพษ(Oxygen-Inducedseizures)
� ฟองแกสในกระแสโลหต(GasEmbolism)
� การสญเสยแรงดนภายในหองปรบฯ(LossofPressure)
� การเกดลมในชองปอด(Pneumothorax)
139
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
ประวน ญาณอภรกษ
� การหยดการท�างานของระบบหายใจและหวใจ(Respiratory/CardiacArrest)
� การดบเพลง(FireSuppression)
� ภาวะเมาแกส(GasNarcosis)
� การบบกดจากแรงดนตอหและไซนส(Ear/SinusBarotrauma)
� ภาวะกลวทแคบ(Claustrophobia)
� ระบบจายออกซเจนหลกลมเหลว(LossofPrimaryOxygenSupply)
� เจาหนาทในหองปรบฯปวยเปนDCS(DecompressionSicknessofInsideObserver)
� การขาดการลดความกด(OmittedDecompression)
เจาหนาท
ในการรกษาผปวยดวยหองปรบฯชนดหลายหองจะใหการรกษาผปวยพรอมๆกนหลายราย
จงท�าใหตองใชเจาหนาทมากกวาการรกษาดวยหองปรบฯชนดหนงหองโดยทวไปแลวเจาหนาทส�าหรบ
หองปรบฯชนดหลายหองประกอบดวยเจาหนาทภายในหองปรบฯ เจาหนาทควบคมเครองภายนอก
และเจาหนาทชวยเหลอภายนอกและอาจมเจาหนาทควบคมเครองส�ารองส�าหรบอตราก�าลงเจาหนาท
แตละหนวยงานทนอยสดควรประกอบดวยเจาหนาทเทคนค2คนและพยาบาล2คนสวนแพทย
จะขนอยกบแนวปฏบตของแตละหนวยงาน
สดสวนของจ�านวนเจาหนาทภายในหองปรบฯ กบจ�านวนผปวย ขนอยกบสภาวะผปวยและ
ตารางการรกษาทใชเชนตวอยางเจาหนาท1คน:ผปวย4-6คนโดยผปวยทงหมดสามารถชวยเหลอ
ตวเองไดเปนผปวยนอกไมมภาวะแทรกซอนทรนแรงหรอความตองการชวยเหลอเพมเตมอนใดแตถา
มผปวยคนใดใชเครองชวยหายใจไดรบสารน�าทางเสนเลอดหลายชนดอาจพจารณาเพมสดสวนเปน
1:1ทงนควรพจารณาถงตารางการรกษาทน�ามาใชโดยสามารถปรบใหมจ�านวนเจาหนาทภายในหอง
ปรบฯทเหมาะสมเพอลดความเสยงการเกดDCSของเจาหนาท
การใชบคลากรทผานการอบรมจะชวยใหทกหนวยงานมมาตรฐานการดแลผปวยระดบเดยวกน
ควรจดใหมเจาหนาททผานการอบรมการชวยชวตขนสง(ACLS)อยางนอย1คนประจ�าอยตลอดเวลา
ทมการรกษาผปวย ส�าหรบเจาหนาทภายในหองปรบฯ และเจาหนาทชวยเหลอภายนอก หนวย
เวชศาสตรความดนบรรยากาศสงสวนใหญแลวมกก�าหนดใหเปนพยาบาลวชาชพโดยบางแหงตองการ
เฉพาะพยาบาลวชาชพทมประสบการณการดแลผปวยวกฤตเทานนบางหนวยงานใชเจาหนาททางการ
แพทยทผานการอบรม(Certifiedparamedic)เปนเจาหนาทภายในหองปรบฯซงสวนใหญท�างานรวม
กบพยาบาลวชาชพ ส�าหรบเจาหนาทควบคมเครองภายนอกจะไดรบการฝกอบรมการใชเครองมอ
อปกรณหองปรบฯตลอดจนการควบคมการท�างานหองปรบฯทงนควรผานการอบรมการชวยเหลอชวต
ขนพนฐานหนวยเวชศาสตรความดนบรรยากาศสงควรก�าหนดใหผปฏบตงานผานการอบรมหลกสตร
พยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง (CertifiedHyperbaric RegisteredNurse:CHRN)
และ/หรอเจาหนาทเทคนคเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง(CertifiedHyperbaricTechnologist)
140
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
แนวทางการดแลผปวยและเจาหนาทในหองปรบแรงดนบรรยากาศสงชนดหลายหอง
การปฏบตงานภายใตความกดบรรยากาศผปฏบตงานจะตองมรางกายแขงแรงไดรบการตรวจ
สขภาพกอนเขาปฏบตงานโดยตองพจารณาถงอายผปฏบตงานการมภาวะเหนอยลาอยางมากภาวะ
ขาดน�า ไขหวดและการตงครรภผปฏบตงานทกคนควรไดรบการตรวจการไดยน (Audiogram)ตาม
ระยะเวลาเพอเปนการตดตามระดบการไดยนทอาจเปลยนไปจากการปฏบตงานภายในหองปรบฯ
ทอาจมเสยงดงซงการปองกนควรใชอปกรณปองกนเสยงอยางสม�าเสมอส�าหรบการปองกนการเกดโรค
DCSภายหลงการปฏบตงานภายในหองปรบฯผปฏบตงานจะตองปฏบตตามขอก�าหนดการบนหลง
จากการด�าน�า(FlyingafterDiving)อยางเครงครด
ประเดนเกยวกบผปวย
การปองกนการแพรกระจายเชอโรคเปนสงทสถานพยาบาลตองใหความส�าคญและระมดระวง
โดยเฉพาะจากการทผปวยทมารบการรกษาHBOTสวนใหญแลวมกจะมแผลรวมดวยสงส�าคญประการ
แรกทตองเขาใจในเบองตนคอสภาวะแวดลอมภายใตความกดบรรยากาศไมไดท�าใหเกดการแพร
กระจายเชอโรคแตอยางใดอยางไรกตามการทมผปวยอยรวมกนภายในหองเดยวกนจะตองปฏบต
ตามหลกของUniversal Precautionอยางเขมงวดการท�าความสะอาดหองปรบฯจะตองไดรบการ
ปฏบตอยางสม�าเสมอตามแผนงานทก�าหนดไวผปวยประเภทContact Isolationอาจตองเขารกษา
รวมกบผปวยอนๆจงตองตดตามใกลชด ในรายทมแผลจะตองไดรบการแตงแผลและปดใหเรยบรอย
เพอเปนการปองกนการแพรกระจายเชอใหกบผปวยประเภทดงกลาว
การรกษาHBOT ในหองปรบฯชนดหลายหอง ผปวยทอยรวมกนจะมความแตกตางกนใน
ปจเจกบคคลพฤตกรรมและนสยใจคอซงอาจท�าใหเกดความขดแยงกนจนกระทบตอการรกษาจนท�าให
บางรายอาจจะไมอยรบการรกษาจนครบตามแผนทก�าหนดไวพยาบาลจงตองเขาใจและตระหนกถง
ปญหาทอาจเกดขน ส�าหรบผปวยทวไปทเขารบการรกษาพรอมกบผปวยวกฤตอาจจะพบเหนสภาพ
ผปวยทท�าใหเกดความวตกกงวลขนไดซงตองตดตามดแลและท�าความเขาใจทถกตองนอกจากนปญหา
ของกลนจากแผลและกลนตวจากสขอนามยสวนบคคลของผปวยอาจท�าใหผปวยทอยรวมกนรสกไม
สขสบายจงจ�าเปนตองใหสขศกษาและขอความรวมมอในการอยรวมกน
ในเรองของการขบถายขณะรกษาเปนสงทอาจเกดขนไดหองปรบฯทมสขภณฑเฉพาะไวรองรบ
จะชวยใหเกดความสะดวกไดมากแตในกรณทไมมสงอ�านวยความสะดวกไวเฉพาะสามารถใหผปวย
ทนอนบนStretcherใชUrinalหรอBedpanโดยวางผาปปดทบไวส�าหรบเจาหนาทอาจออกไปขบถาย
ภายนอกหองปรบฯ โดยใหเจาหนาทอนมาแทนชวคราวหรออาจใชหองปรบฯ รอง (OuterLock) เปนท
ขบถายกไดแตควรท�าในขณะผปวยหยดพกหายใจออกซเจน
141
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
ประวน ญาณอภรกษ
บรรณานกรม
Valerie Larson-Lohr, HelenCNorvell. 2002.HyperbaricNursing. Arizona: Best
publishingcompany
Valerie Larson-Lohr,HelenCNorvell, Laura Josefsen, JamesR.Wilcox. 2010.
HyperbaricNursingandWoundCare.Arizona:Bestpublishingcompany
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
การจดการผปวยวกฤต ในหนวยเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง
บทท
ขอพจารณาการพยาบาลและการปองกน
เวชศาสตรความดนบรรยากาศสงไดรบการพฒนาจนเปนทยอมรบในการรกษาภาวะฉกเฉน
ตางๆ จนท�าใหความรดานการดแลผปวยขยายกวางและพฒนาไปสพยาบาลเวชศาสตรความดน
บรรยากาศสง(HyperbaricRegisteredNurse)และเจาหนาทเทคนคเวชศาสตรความดนบรรยากาศ
สง (Hyperbaric Technician) ในบทนจะกลาวถงภาพรวมของการจดการการดแลผปวยวกฤต
การประเมนและขอพจารณาทเกยวกบหนวยเวชศาสตรความดนบรรยากาศสงในรายละเอยดไดจดให
มการทบทวนขอบงชการดแลผปวยวกฤต การประเมนทวไป เครองมอการประเมนและการวนจฉย
การพยาบาลตามทก�าหนดในมาตรฐานการพยาบาลของพยาบาลเวชศาสตรความกดบรรยากาศ
(BaromedicalNursingAssociation:BNA)
การดแลผปวยวกฤตเปนสงทาทายทยงใหญส�าหรบหนวยดแลผปวยวกฤตเชนหอดแลผปวย
วกฤตสมยใหมและหองฉกเฉนในการดแลผปวยวกฤตภายในหองปรบฯนอกจากจะตองดแลปญหาท
ส�าคญทางระบบหวใจ ระบบหายใจ เหมอนการดแลผปวยวกฤตทวไปแลวยงตองตดตามในเรองของ
ความเสยงจากการชกทอาจเกดขนภาวะน�าตาลในเลอดต�าและความเสยงจากการเกดไฟไหม
สงทยากมากขนส�าหรบการรกษาผปวยภายในหองปรบฯชนดหนงหองคอการทไมสามารถ
เขาไปชวยเหลอผปวยภายในไดจงจ�าเปนอยางยงทหนวยงานตองเตรยมความพรอมใหมความสมบรณ
กอนทจะใหการรกษาผปวย
ขอพจารณาการพยาบาลและขอวนจฉยการพยาบาล
การเตรยมตวเปนสงทมความส�าคญในดแลผปวยวกฤตภายใตความกดบรรยากาศเครองมอ
ทใชงานตองมความพรอมตลอดเวลาโดยเฉพาะเครองมอส�าหรบใชตดตามสภาวะการไหลเวยนโลหต
(Hemodynamicmonitoring)ทงในขณะรกษาและเคลอนยายจากการทหองปรบฯ,บรษทผผลตตางๆ
และเครองมอส�าหรบใชตดตามสภาวะการไหลเวยนโลหตมหลากหลายและแตกตางกนจงจ�าเปนตอง
เขาใจการใชงานอยางไดเปนอยางดและตองตดตอประสานงานกบบรษทผผลตอยางใกลชด
ประวน ญาณอภรกษ
7
144
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
การจดการผปวยวกฤตในหนวยเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง
เจาหนาทปฏบตงาน
หนวยงานควรจดใหมแพทยทสามารถดแลผปวยวกฤตและทจ�าเปนจะตองจดใหมพยาบาล
วชาชพทมประสบการณการดแลผปวยวกฤตโดยทงแพทยและพยาบาลควรผานการอบรมการชวยชวต
ขนสง(ACLS)ส�าหรบเจาหนาทเทคนคเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง(HyperbaricTechnician:
CHT) หรอ เจาหนาทเทคนคการแพทยการด�าน�า (DivingMedical Technician : DMT) ควรม
ประสบการณการดแลผปวยวกฤตมากอนเชนกน
เครองมอ อปกรณ
เครองมออปกรณทใชภายในหองปรบฯทกชนดตองสามารถใชงานภายใตความกดบรรยากาศได
ประกอบดวย
� เครองชวยหายใจ(Ventilator)
� เครองใหสารละลายทางเสนเลอด(Infusionpump)
� เครองวดตดตามความดนโลหต(Non-Invasivebloodpressuremonitoring)
� เครองตดตามการเตนของหวใจ(ECGmonitoring)
ส�าหรบหองหตถการภายนอกหองปรบฯควรประกอบดวย
� หนากากชนดBagvalveหนากากใหออกซเจนออกซเจน(BVM)Resuscitatorbag
� ออกซเจน
� อปกรณส�าหรบดดเสมหะ
� ทอเปดทางเดนหายใจทางปาก(Oralpharyngealairway)
� ชดเจาะปอด(Chesttubeinsertiontray)
� เขมส�าหรบเจาะระบายลมในชองปอด(Needledecompressionkitforpneumothorax)
� วาลวชนดHeimlich
� รถยาและเวชภณฑฉกเฉน(Crashcart)
เครองชวยหายใจส�าหรบใชงานกบหองปรบฯ ชนดหนงหอง (Monoplace chamber ventilator)
ในปจจบนเครองชวยหายใจส�าหรบใชงานกบหองปรบชนดหนงหองมเพยงรนSECHRIST500A
(รปท 3) ทไดการรบรองจากองคการอาหารและยาประเทศสหรฐอเมรกา (FDA) การท�างานของ
เครองเปนแบบPneumatic time-cycled โดยสวนควบคมเครองชวยหายใจอยภายนอกหองปรบฯ
แผงควบคมมเพยงปมส�าหรบปรบFlow,InspiratorytimeและExpiratorytimeสวนชดระบบหายใจ
ส�าหรบเชอมตอผปวย(VentilatorcircuitandBlock)ตดตงทฝาประตดานในหองปรบฯแรงดนออกซเจน
ส�าหรบใชกบเครองอยระหวาง65-85psigในการท�างานออกซเจนจะไหลผานทอจากชดควบคมเครอง
145
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
ประวน ญาณอภรกษ
ชวยหายใจเขาสชองผานทฝาประตและตอเขากบทอทางเขาของVentilatorblockดานในหองปรบฯ
ทสวนปลายของVentilatorcircuitตดตงSpirometerส�าหรบใชวดTidalvolumeส�าหรบAirway
pressureจะถกวดทหนาปดของชดVentilatorblockไมใชทProximalairwayถาตองการใชPositive
endexpiratorypressure(PEEP)สามารถตอPEEPValveหรอEmersonwatercolummเขาท
Expiratorycircuitเครองชวยหายใจสามารถจายออกซเจนไดเฉพาะ100%หรอ21%เทานนสงทควร
ตระหนกและระมดระวงไวเสมอจากการใชเครองชวยหายใจคออนตรายทอาจเกดขนจากPulmonary
barotraumasกอนเรมการรกษาผปวยควรไดรบการSedatedไวกอนในกรณทมขอบงชจ�าเปนส�าหรบ
ปองกนภาวะแทรกซอนควรตองใหยาในกลมNeuromuscularblockingagentการทไมไดSedated
อาจจะเกดAsynchronousrespirationsขนไดซงจะเปนสาเหตใหเกดair-trappingหรอauto-PEEP
ซงจะน�าไปสอนตรายจากการขยายตวของแกสทเกดขน
ในระหวางเพมและลดความกดบรรยากาศจะตองตดตามผปวยอยางใกลชดและปรบตงแผง
ควบคมเพอชวยใหไดคาtidalvolumeตามทก�าหนดไว
รปท 1 เครองชวยหายใจส�าหรบใชงานกบหองปรบชนดหนงหองรน SECHRIST 500 A
การด�าเนนการตางๆ
ผปวยตองไดรบการประเมนสภาพจากหอผปวยวกฤตกอนทจะสงไปรกษาทหนวยเวชศาสตร
ความดนบรรยากาศสงเวลาทใชส�าหรบเตรยมผปวยขนอยกบแตละหนวยงานและขอบงชโดยทวไปใช
เวลาประมาณ1ชวโมงควรตดตามผปวยอยางระมดระวงรอบคอบมองเหนถงขอจ�ากดขอพงระมดระวง
ในการรกษาปญหาแทรกซอนตางๆทอาจจะเกดขนทงนควรตองประสานหนวยงานทเกยวของตางๆ
อยางใกลชดเพอชวยลดขอจ�ากดและความผดพลาดตางๆ ตรวจสอบความเรยบรอยวาผปวยไดรบ
การตรวจเอกซเรยทรวงอกและคลนไฟฟาหวใจเรยบรอยแลวพงระลกเสมอวาผลของHBOTจะกระทบ
ตอระบบหวใจและหลอดเลอดผปวยทมอาการของCHFหรอมประวตโรคหวใจควรไดรบการตรวจ
EchocardiogramไวดวยซงโดยทวไปผลการตรวจคาEjection fraction (EF) ไมควรต�ากวา30%
แตตองพจารณาสภาวะผปวยโดยรวมมาเปนขอตดสนใจดวยไมควรใชเพยงแตเฉพาะคาใดคาหนงมา
เปนเกณฑตดสนควรบนทกผลการตรวจสอบอปกรณทฝงในรางกาย(Implanteddevices)ในกรณท
มการใชจะตองมนใจวาอปกรณดงกลาวสามารถใชภายใตสภาวะความกดบรรยากาศนนๆได
146
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
การจดการผปวยวกฤตในหนวยเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง
หนวยงานเวชศาสตรความกดบรรยากาศอาจจดท�าแผนภาพตดแสดงรายละเอยดชนดของ
Implanteddevicesทอาจพบในผปวยทมารกษาไวใหทราบควรตดตอกบบรษทผผลตเพอเกบราย
ละเอยดขอมลเฉพาะเพมเตมไวส�าหรบผปวยควรมชอและรายละเอยดImplanteddevicesทใชงาน
อยไวกบตวรปตวอยางImplanteddevicesทมใช
ในการประเมนผปวยควรตองบนทกต�าแหนงทแทงเขมใหสารน�าทางเสนเลอดรวมถงชนดของ
สารน�าทกชนดทผปวยไดรบซงสวนใหญแลวมกใหทาง Central lines ในขณะรกษาภายใตความกด
บรรยากาศควรใหเฉพาะสารน�าทางเสนเลอดทจ�าเปน โดยพจารณาแลววาการหยดใหสารน�าทาง
เสนเลอดอนชวคราวจะไมสงผลกระทบตอผปวยล�าดบความส�าคญของสารน�าทางเสนเลอดเมอ
พจารณาตามชองใสสายใหสายน�าทฝาประตหองปรบฯชนดหนงหองมดงน
� ยาเพมการหดตวของหลอดเลอด(Vasopressors)
� ยาระงบประสาท/ยาระงบปวด(Sedatives/Analgesics)
� สารอาหารส�าหรบใหทางหลอดเลอดด�า/อนซลนหยดใหทางเสนเลอด(TPN/Insulindrips)
� ยาปฏชวนะ(Antibiotics)
� Maintenancefluids
ขอสงเกตในเรองการท�างานของเครองควบคมการใหสารละลาย(IVPump)ในกรณทตงคา
จ�านวนหยดของสารน�าไวทคาต�าหรอสงมาก อาจท�าใหจ�านวนหยดทไดไมตรงกบคาทตงไวส�าหรบ
ผปวยทไดรบTPNอยและตองการหยดใหชวคราวใหเปลยนเปนD10Solutionแทนเพอปองกนภาวะ
Hypoglycemiaซงอาจท�าใหผปวยชกขนไดควรตรวจสอบระดบน�าตาลในเลอดทงกอนและหลงการ
รกษาในขณะรกษาHBOTจะเกดVasoconstrictionจงไมควรฉดยาเขาชนกลามเนอภายใน1ชวโมง
กอนHBOT
การดแลปอด
การตรวจและประเมนสภาพของปอดอยางละเอยดรอบคอบจะชวยหลกเลยงและปองกนปญหา
การขยายตวของแกสสวนใหญแลวผปวยวกฤตทมารกษาHBOTสภาพการท�างานของปอดมกมความ
ผดปกตระดบใดระดบหนงทตองไดรบออกซเจนเพมเตมซงในจ�านวนนรวมถงผปวยทใสทอชวยหายใจ
และใชเครองชวยหายใจ
การประเมนผปวยจากประวตทางปอดเปนจดเรมตนทส�าคญตรวจดวาเคยมปญหาในเรอง
Asthma, Chronic obstructive pulmonary dysfunction (COPD), Fibrosis, Spontaneous
pneumothorax,Chesttraumaหรอไมรวมถงการเจบปวยในภาวะเหลานท�าใหเกดAdultrespiratory
distresssyndrome(ARDS)หรอไมซงสภาพเหลานจะสงผลตอการเตรยมผปวยวธการเพมความกด
บรรยากาศและโดยเฉพาะอยางยงในระหวางการลดความกดบรรยากาศซงในผปวยทมภาวะReactive
airways,COPD,Decreasedpulmonary complianceควรเพมเวลาในชวงหายใจออกใหมากขน
147
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
ประวน ญาณอภรกษ
ในผปวยทไมไดใสทอชวยหายใจใหลดความกดบรรยากาศอยางชาๆ(ใชอตรา1psig/นาท)ส�าหรบ
ผปวยทใชเครองชวยหายใจใหลดความกดในอตราเดยวกนแตใหปรบเพมexhalationtimeเปน2เทา
ของinhalationtime
ในรายทมChesttraumaตองดวามPneumothoraxและไดรบการรกษาแลวหรอไม ผปวยทม
Pneumothorax เพยงเลกนอยและไมไดรบการรกษาอาจจะกลายเปน TensionPneumothorax ใน
ขณะลดความกดบรรยากาศไดผปวยทใสChest tubeสามารถเขารกษาภายในหองปรบชนดหลาย
หองหรอชนดหนงหองไดอยางปลอดภยแตการใชในหองปรบชนดหนงหองตองใชHeimlich valve
ตอเขาทปลายของchesttubeซงอากาศหรอของเหลวจากชองเยอหมปอดจะสามารถระบายออกได
แตอากาศจากภายนอกไมสามารถเขาไปไดควรใชถงปสสาวะ(Foleycatheterbag)หรอถงมอยาง
ไรเชอตอเขาทปลายของHeimlichvalveเพอรองรบสารคดหลงทออกมา
กอนการรกษาทกครงควรฟงเสยงปอดผปวยในกรณทมWheezingควรใชยาพนขยายหลอดลม
หลงจากนนใหประเมนผปวยซ�าอกครง ในกรณทอาการยงไมดขนควรชงน�าหนกผลดและผลเสยกอน
ตดสนใจน�าผปวยเขารบการรกษาในรายทมเสยงRalesจะตองหลกเลยงไมใหผปวยนอนราบและให
ปรบศรษะใหสงขนประมาณ30-45องศาตามสภาพของผปวยในผปวยทมปญหาCongestiveheart
failure(CHF)หรอฟอกไตรวมกบมปญหาน�าเกน(fluidoverload)จะตองเฝาสงเกตผปวยอยางใกลชด
ในระหวางรกษาเนองจากผลของHBOTท�าใหเกดVasoconstrictionซงจะท�าใหอาการทกลาวมา
รนแรงมากขน
ผปวยทใสทอชวยหายใจและใชเครองชวยหายใจตองระมดระวงการใชEndotracheal tube
ใหมขนาดใหญเพยงพอ เนองจากมการเปลยนความหนาแนนของแกสภายในทอระหวางทความกด
บรรยากาศเปลยนแปลงไปกอนเรมการรกษาใหเปลยนอากาศในCuffเปนน�าแทนเนองจากเมอเพม
ความกดบรรยากาศอากาศในCuffจะถกบบอดมขนาดเลกลงจนเกดชองวางระหวางCuffกบหลอดลม
เมอใชเครองชวยหายใจจะท�าใหมอปสรรคในการควบคมเครอง ในทางกลบกนภายหลงการรกษาให
เปลยนจากน�าเปนอากาศตามเดมเพอลดอนตรายจากการกดเนอเยอหลอดลม
การดแล Endotracheal tubeภายหลงจากใสทอแลวควรเอกซเรยทรวงอกเพอตรวจสอบ
ต�าแหนงทออกครงผกยดทอและระบระยะต�าแหนงทอใหเรยบรอยสงเกตการเปลยนแปลงในต�าแหนง
เนอเยอหลอดลมทอาจไดรบผลกระทบจากแรงกดของCuff
ในการใชเครองชวยหายใจปจจยส�าคญส�าหรบใชในการตงเครองทส�าคญประกอบดวยMinute
ventilation(Ve),Fractionofinspiredoxygen(Fio2)และPositiveendexpiratorypressure(PEEP)
ซงการใชเครองชวยหายใจส�าหรบหองปรบฯชนดหนงหองจะมขอจ�ากดการก�าหนดคาVeทระดบสงๆ
ส�าหรบการใชPEEPใหใสPEEPValveทexpiratorycircuitผปวยทใชPEEPจะตองตดตามดแลผปวย
อยางใกลชด สงทตองระมดระวงอกประการหนงคอการเกดAuto PEEPซงเปนภาวะทเกดขนแลว
อาจเปนอนตรายตอระบบหายใจและหลอดเลอด ควรตองเพมเวลา Expiration time และลด
148
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
การจดการผปวยวกฤตในหนวยเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง
เวลาInspirationtimeลงแตในขณะเดยวกนอาจจะท�าใหAutoPEEPอาจจะกลบมาเกดซ�าขนไดจาก
ภาวะHypoventilation
ในการรกษาผปวยวกฤตทรบการรกษาHBOTทางหองปรบชนดฯหนงหองสามารถตดตาม
ระดบของOxygenationโดยใชวธTranscutaneousOxygenMonitoring(TCOM)
ระบบหวใจและหลอดเลอด
การประเมนสภาวะของระบบหวใจและหลอดเลอดในผปวยวกฤตทเขารบการรกษาHBOT
จะเหมอนกบการประเมนผปวยวกฤตทวไปในขณะHBOTควรตดตามการเตนหวใจตลอดระยะเวลา
ทงนในผปวยทเคยเกดภาวะฉกเฉนดานระบบหวใจและหลอดเลอดระหวางHBOTเจาหนาททปฏบต
งานควรจะไดเตรยมความพรอมส�าหรบเมอเกดเหตในขณะทผปวยไดรบHBOTถาเกดภาวะหวใจหยดเตน
รางกายจะมออกซเจนเพยงพอไดระหวาง 5-8นาท จงเปนสงทชวยใหเจาหนาทมเวลาในการเตรยม
ด�าเนนการแกปญหาไดงายขน ในการน�าผปวยทหวใจหยดเตนออกสภายนอกหองปรบฯ ใหลดความ
กดบรรยากาศในอตรา 5 psig (เปนอตราการลดความกดทเรวทสดของหองปรบฯชนดหนงหอง)
ในระหวางการลดความกดบรรยากาศนจะเปนชวงเวลาทเจาหนาทภายนอกจะไดเตรยมการการชวย
เหลอผปวยไวลวงหนาส�าหรบการลดความกดบรรยากาศในหองปรบฯชนดหนงหองโดยใชปมลดความ
กดบรรยากาศฉกเฉน(Emergencyascentbutton)จะตองกระท�าดวยความระมดระวงเพราะผปวย
อาจมความเสยงเกดภาวะArterialgasembolismขนไดภายหลงจากทผปวยออกมาภายนอกแลวให
เคลอนยายใหหางจากปากประตหองปรบฯ(ชนดหนงหอง)ใหมากทสดเนองจากออกซเจนทเหลอคาง
จากหองปรบฯหลงจากเปดประตจะกระจายลงสทพนหนาประตหองปรบฯและอยประมาณ30วนาท
ควรถอดเสอผาผปวยออก (เนองจากออกซเจนยงหลงเหลออยในผา) เพอเตรยมพรอมส�าหรบกรณท
จ�าเปนตองท�าDefibrillation
ในระหวางการรกษาHBOTสามารถใหสารละลายทางเสนเลอดด�าไดหลายชนดทงเลอด,
Vasoactivedrug,Parenteralfeeding,AntibioticและSimplecrystalloidส�าหรบการใหอาหารทาง
สายยาง (Enteral feeding)สามารถกระท�าได เชนการใชสายMiller-Frederick feedingโดยใหปลาย
สายยางอยในต�าแหนงของล�าไสเลกสวนผปวยทมการใหอาหารทางกระเพาะอาหาร(Gastricfeeding)
ควรหลกเลยงใหอาหารระหวางการรกษาHBOT
Vasoactivedrugใหผานทางเครองใหสารละลายทออกแบบมาเฉพาะส�าหรบท�างานกบหอง
ปรบฯโดยเครองทออกแบบมาส�าหรบใชงานกบหองปรบฯชนดหนงหองเชนตราอกษรIVAC530และ
AbbottHyperbaricPumpซงอาจจะมปญหาความเทยงตรงของจ�านวนหยดทตงไวไมตรงกบจ�านวน
หยดทเกดขนจรงในกรณทตงคาใหสารละลายในอตราต�าหรอสงมากๆ โดยเฉพาะถาใชทความกด
บรรยากาศสงกวา2.0ATAพยาบาลควรปรบแตงอตราการไหลยาเพอควบคมระดบความดนโลหตสง
ไมใหสงผดปกตหรอควบคมใหการท�างานของหวใจอยระดบปกตในการใชยาในกลมนจะตองตดตาม
149
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
ประวน ญาณอภรกษ
ดจงหวะการเตนของหวใจตลอดการรกษา และควรควบคมระดบความดนโลหตใหคงทกอนทจะน�า
ผปวยเขารบการรกษาHBOTทงนความดนโลหตของผปวยอาจจะเพมขนหรอลดลงในชวงของการเพม
หรอลดความกดบรรยากาศได ในกรณทจ�าเปนตองปรบแตงการใหยาในระหวางนควรใชเวลาสนๆ
เพอตรวจสอบระดบความดนโลหตใหอยในเกณฑทยอมรบไดกอนทจะด�าเนนการตอไป
การตดตาม Arterial Oxygenation
ผปวยทเขารบการรกษาHBOTสามารถตดตามArterialOxygenationและCO2 level ได
โดยผปวยทใชเครองชวยหายใจจ�าเปนทตองประเมนผลMinuteventilationทตงไวระดบCO2ทสงขน
จะท�าใหผปวยเพมความเสยงการเกดOxygentoxicseizureในผปวยทมPulmonarydysfunction
และผทตองไดรบออกซเจนเพมรวมถงการใชเครองชวยหายใจเมอไดรบHBOTจะชวยเพมPaO2ให
สงขน วธตดตามArterial oxygenationในผปวยทเขารบการรกษาในหองปรบชนดหนงหองม 2 วธ
ประกอบดวยการใชArterialbloodgassamplingและTranscutaneousoxygenmonitoring(TCOM)
ArterialbloodgassamplingเปนการตรวจเลอดของผปวยระหวางรกษาHBOTโดยใชเครอง
ตรวจเฉพาะซงตองกระท�าทนทเลอดทน�าออกมาตรวจจะตองอยภายใตความกดบรรยากาศและตรวจ
วเคราะหภายในเวลา 2นาท ในปจจบนมเครองตรวจดงกลาวเพยงตราอกษรเดยวไดแก ABL 330
(Radiometer,Copenhegen,Denmark) สามารถตรวจไดทงO2 และCO
2แตตองด�าเนนการเฉพาะ
เจาหนาททมประสบการณเทานน
Transcutaneous oxygenmonitoring (TCOM) (รปท 2)สามารถวดไดทงO2และCO
2
แตกระท�าไดงายกวาวธแรกโดยใชClarkelectrodeในการใชกบหองปรบฯชนดหนงหองอาจใชเครอง
รนTINA3,30or400(Radiometer)หรอรนPeriflux5000(Perimed)โดยหวelectrodeวางไวท
ต�าแหนงกลางพนททตองการตรวจวดซงตองไมม scarหรอไมเคยไดรบรงสรกษามากอน โดยทวไป
แลวจะใชต�าแหนงmidclavicular,thirdintercostalspaceเปนตวเปรยบเทยบOxygenation
รปท 2 Transcutaneous Oxygen Monitoring (TCOM)
150
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
การจดการผปวยวกฤตในหนวยเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง
การประเมนระบบประสาท (Neurological and Assessment tools)
การประเมนระบบประสาทของผปวยจะอาศยอาการทพบและการวนจฉยโรคพยาบาลสามารถ
จดใหการตรวจทางระบบประสาทรวมไวเปนสวนหนงของการตรวจรางกายผปวยซงการประเมนแบง
ออกไดเปน 5กลมประกอบดวยMental status and speech,Cranial nerves,Motor system,
Sensory systemและReflexes (ดรายละเอยดการตรวจระบบประสาทในบทท5การดแลผปวยท
ไดรบการบ�าบดดวยออกซเจนแรงดนสง)
ขอควรระมดระวงผปวยทมความเสยงทจะฆาตวตายจะตองระมดระวงและตดตามอยางใกลชดกอนน�าผปวย
เขาสหองปรบฯจะตองตรวจสอบสงทอาจกอใหเกดประกายไฟอยางละเอยดรวมถงสงเกตการหายใจ
ระหวางการเปลยนแปลงความกดบรรยากาศเพอตดตามอาการของPulmonarybarotraumaทอาจ
จะเกดขน
การผกยดผปวย (Restraints)ผปวยทใชเครองชวยหายใจภายในหองปรบฯชนดหนงหองมกจะไดรบการSedate รวมกบการ
ผกยดขอมอ(Softwristrestrainsts)เพอปองกนอนตรายทอาจจะเกดจากผปวยเองผปวยเหลานควร
ตองดแลลกตาไมใหแหงจากการทตาไมไดกระพรบโดยการปายตาและปดผาหรอวสดส�าหรบปดตาไว
ระบบกระเพาะอาหารและล�าไส
การประเมนระบบกระเพาะอาหารและล�าไสการดแลผปวยวกฤตในหนวยเวชศาสตรความดนบรรยากาศสงยงมสงทตองพจารณาในหลาย
กรณประเดนหนงในเรองของระบบกระเพาะอาหารและล�าไสขณะรบการรกษาHBOT เชนการให
อาหารทางหนาทอง(P.E.G.Tube)อาจท�าใหเกดการรวของน�ายอยในกระเพาะอาหารและท�าใหผวหนง
หนาทองระคายเคองรวมถงผปวยทใสNasogastrictubeจ�าเปนตองsuctionดวยหรอไมหรอสามารถ
ปดปลายสายระหวางการรกษาไดหรอไม
การตรวจหนาทองควรสงเกตสงปกตหนาทองทง4Quadrantฟงเสยงในต�าแหนงสวนลางขวาวาล�าไสบบตวเปน
ปกตหรอไมในผปวยทคาดวามLowerperipheralvasculardisease,bruitsจะไดยนเสยงบรเวณ
ต�าแหนงเหนอเชงกรานและFemoralarteriesบนทกเสยงล�าไสทไวเกนปกตสอบถามผปวยเกยวกบ
นสยการขบถายประจ�าวนแกสทโปงตงในล�าไสทความลก2ATAอาจจะท�าใหผปวยเกดอาการปวด
ถายขนได
151
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
ประวน ญาณอภรกษ
TubeพยาบาลควรบนทกลกษณะของTubeทปรากฏ ในรายทมสายNG tubeควรบนทกจ�านวน
สารคดหลงไวกอนทจะเคลอนยายผปวยอาจclampระหวางการเคลอนยายใหพจารณาclampใน
ขณะทรกษาHBOT โดยไมกระทบตอแผนการรกษาของแพทยหรออาจตอเขากบ Intermittent low
pressure suction ในกรณทหองปรบฯ นนมระบบ suctionพรอม ตรวจสอบต�าแหนงของ Tube
กอนน�าผปวยเขาหองปรบฯควรยดP.E.G.Tubeใหมนคงและปองกนการดงหลงจากนนปดผากอซ
ใหเพยงพอส�าหรบปองกนการรวซมของน�ายอยลงสผวหนง
ระบบทางเดนปสสาวะ
การประเมนระบบทางเดนปสสาวะไมมความจ�าเปนมากนกแตในผปวยสงอายและไดรบยา
ขบปสสาวะอาจจะตองเตรยมกระบอกหรอหมอนอนส�าหรบถายปสสาวะไวภายในหองปรบฯในกรณ
ทสามารถท�าไดและไมสงผลกระทบตอการรกษาควรพจารณาเลอนเวลาใหยาเพอไมใหยาออกฤทธใน
ชวงรกษาHBOTแตในผปวยCongestiveheartfailureควรตองตดตามภาวะPulmonaryedema
ทอาจจะเกดขนโดยสามารถตรวจสอบBreathingsoundและOxygensaturationทงกอนและภาย
หลงการรกษา
ผปวยทใสFoleycatheterควรทงปสสาวะในถงใหหมดกอนเรมรกษาตรวจสอบวาballoon
ไดblowเรยบรอยส�าหรบผปวยทรกษาภายในหองปรบฯชนดหนงหองใหวางถงปสสาวะไวระหวางขา
ตรวจสอบสายไมใหพบงอหรอรวซม
มาตรฐานการดแลผปวย (Nursing Standard of Care)
ในปค.ศ.1985ไดมการจดตงสมาคมพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศ(Baromedical
NursingAssociation:BNA)ขนเปนองคกรทางวชาชพส�าหรบพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง
(HyperbaricNurses)ดวยความรวมมอจากองคกรพนธมตรตางๆไดจดใหมการสอบใบประกาศนยบตร
โดยความรวมมอของคณะกรรมการแหงชาตดานการด�าน�าและเทคโนโลยดานเวชศาสตรความดน
บรรยากาศสง(TheNationalBoardofDivingandHyperbaricTechnology:NBDHMT)ประเทศ
สหรฐอเมรกา ทงนสมาคมพยาบาลเวชศาสตรความดนไดจดท�ามาตรฐานการดแลผปวยทเขารบการ
บ�าบดดวยออกซเจนแรงดนสง (ตารางท 1) ซงจะมประโยชนส�าหรบใชเปนแผนในการดแลผปวยท
เขารบการรกษา
152
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
การจดการผปวยวกฤตในหนวยเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง
ตารางท 1มาตรฐานการดแลผปวยทเขารบการบ�าบดดวยออกซเจนแรงดนสง
ปญหา เปาหมาย การพยาบาล
1.วตกกงวลเนองจากขาด
ความรความเขาใจเกยวกบการ
บ�าบดดวยออกซเจนแรงดนสง
และขนตอนการรกษา
นยาม:
ภาวะวตกกงวลเปนความเสยงท
พบไดในผปวยทเขารบการบ�าบด
ดวยออกซเจนแรงดนสงทงกอน
ขณะและภายหลงการบ�าบด
อาการและอาการแสดง:
x ผปวยบอกถงความวตกกงวลx ก�ามอแนนx หนาแดงx บอกวาคลนไสหรอทองเสยx บอกวาร สกปวดหรอไม สขสบาย
x รสกหายใจไมออกx ปวดปสสาวะx เจตคตในการปองกนตนเองx หายใจเรวx เหงอออกมากx แสดงทาทางสหนาเงยบเฉยx หวใจเตนเรวx กระสบกระสาย
ผปวยและญาตเขาใจเกยวกบ:
1.เหตผลของการรกษา
2.เปาหมายของการรกษา
3.ขนตอนของการรกษา
4.อนตรายทอาจเกดขนจากการ
รกษา
วตถประสงค:
เพอใหผปวยคนเคยขนตอนการ
รกษา, ประโยชนทจะไดรบและ
ทราบขอระมดระวงความปลอดภย
เกยวกบการรกษาเพอชวยให
ผ ป วยมความร สกทดต อการ
รกษา
1.ประเมนและบนทกความ
เขาใจของผปวย/ญาตเกยวกบ
เหตผลเปาหมายของการรกษา
ขนตอนการปฏบตตางๆและ
อนตรายทอาจเกดขนจากการ
รกษา
2.ระบอปสรรคในการเรยนร
x ผแปล/ผอธบาย(ในกรณทม)x ใชหลกการสอนตามกลมอาย(Age-specificteaching)
x ใหค�านงถงปจจยเกยวของดานวฒนธรรมและศาสนา
x ประเมนความพรอมในการเรยนร
3.ขอมลทผปวยจ�าเปนตอง
เรยนรประกอบดวย
x วตถประสงคและผลของการรกษาดวยHBOT
x ขนตอนของการรกษาและสงทคาดวาจะพบเชนความดนอณหภม
เสยงและการดแลแผล
x ระบบจายออกซเจน (ทดลองใชหนากากใหออกซเจนออกซเจน
หรอถงครอบออกซเจน)
x วธปรบความดนหชนกลางx การบาดเจบจากแรงดนทางปอด(Pulmonarybarotraumas)
x การปองกนออกซเจนเปนพษ
153
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
ประวน ญาณอภรกษ
ปญหา เปาหมาย การพยาบาล
4.จดให ม โอกาสส�าหรบการ
สอบถาม พดคย และการใหค�า
แนะน�าอยางตอเนอง
5.จดเตรยมแผนพบขอมลค�า
แนะน�าการบ�าบดดวยออกซเจน
แรงดนสงใหกบผปวยและญาต
6.ตดตามดแลใหมการใหขอมล
แกผปวยและญาตในทกขนตอน
การรกษา
7.มการบนทกเกยวกบการให
ขอมลผปวยและญาตโดยใชแบบ
บนทกรบทราบการใหขอมล
2.มโอกาสไดรบบาดเจบจากการ
เข าหรอออกหองปรบแรงดน
บรรยากาศสงและหนวยเวชศาสตร
ความดนบรรยากาศสง
นยาม:
เครองมอ อปกรณ ทใชภายใน
หน วย เวชศาสตร ความดน
บรรยากาศสงควรจดใหมเฉพาะ
รายการทมความจ�าเปนส�าหรบ
การรกษาเทานน ของใชสวนตว
หรอเครองมอใดทอาจกอใหเกด
อนตรายควรน�าออกจากพนท
x เครองมอ อปกรณทน�ามาใชภายในหนวยงานทกชนดควรม
สภาพดและพรอมใชตลอดเวลา
x ผใชงานเครองมออปกรณทกชนดจะตองเปนบคคลทผานการ
อบรมเฉพาะนนๆมาแลว
ผปวยไมไดรบบาดเจบใดๆ
วตถประสงค:
เพอใหผปวยไดรบการดแลอยาง
ปลอดภยตลอดการรกษา
1.ผอ�านวยการดานความ
ปลอดภยของหนวยงานและ
เจาหนาทกคนมหนาทรบผดชอบ
ในการตรวจตราเครองมอ
อปกรณตางๆใหมความ
ปลอดภยและไมกอใหเกด
อนตรายตอผปวย
2.ด�าเนนการตามนโยบายความ
เสยงจากการลม(Fallriskpolicy)
โดยการประเมนความเสยงการ
หกลมของผปวยและใชมาตรการ
ปองกนตางๆตามความเหมาะสม
3.เครองมออปกรณทกชนดทม
ความเสยงจากการตกหรอลม
ควรผกยดใหมนคง
4.ชวยเหลอผปวยเขาและออก
จากหองปรบฯเชน
x การใชเจาหนาท 1-2คนชวยตามความจ�าเปน
x ใชเขมขดพยง(Gaitbelt)
154
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
การจดการผปวยวกฤตในหนวยเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง
ปญหา เปาหมาย การพยาบาล
x ใชมานง(Footstool)และ/หรอรถเขนนอนแบบต�าส�าหรบชวย
ขนยายผปวย
x ใชแผนรองหลงส�าหรบเคลอนยาย(Slideboard)
x ราวรถเขนนอน5.แจงแผนการเคลอนยายผปวย
ใหทมงานทเกยวของทราบกอน
เรมด�าเนนการ
3.มโอกาสบาดเจบจากความกด
บรรยากาศ (Barotrauma) ตอ
ห,ไซนส,ฟน,ปอดหรอฟองแกส
ในหลอดเลอดสมอง(Cerebral
gas embolism) เนองจากการ
เปลยนแปลงความกดบรรยากาศ
ภายในหองปรบฯ
สามารถปองกนการเกดการบาด
เจบจากความกดบรรยากาศ
(Barotrauma)
การบาดเจบจากความกด
บรรยากาศตอห(Earbarotrauma)
x ใชยาพนลดการบวมคงเยอจมก(Decongestant) ตาม
แผนการรกษาของแพทยกอนเรม
การรกษา
x ผปวยไดรบการสอนและทดลองปรบแรงดนในชองหชนกลาง
กอนเรมเขารบการบ�าบดดวย
ออกซเจนแรงดนสง แนะน�าผ
ปวยในกรณร สกตงหรอปวดห
ขณะเพมความกดบรรยากาศให
แจงเจาหนาททนท
x ตรวจประเมนเยอแกวหชนกลางทงกอนและหลงการรกษา
บนทกระดบความรนแรงการบบ
กดของเยอแกวหชนกลางตาม
เกณฑของTEEDscoringsystem
x ประเมนความสามารถการความดนในชองหชนกลางของ
ผปวย
155
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
ประวน ญาณอภรกษ
ปญหา เปาหมาย การพยาบาล
x ปรบใหผ ป วยนอนศรษะสงขนเพอชวยใหปรบความดนใน
ชองหชนกลางไดสะดวกขน
x ทวนสอบความเข า ใจ กบผควบคมเครอง(Operator)เรอง
การหยดเพมความกดทนทท
ผปวยไมสามารถปรบแรงดนใน
ชองหชนกลางไดและใหลดความ
กดกลบมาทระดบความดนท
อาการปวดหายไป
ภาวะลมในชองเยอหมปอด
(Pneumothorax)
x ระบผ ปวยทมความเสยงเกดภาวะลมในชองเยอหมปอด
x ด�าเนนการตามแผนดแลผปวยทมความเสยงเกดภาวะลมใน
ชองเยอหมปอด
x สงเกตอาการ-อาการเจบหนาอกทนท
-หายใจล�าบากอตราหายใจ
เรวขน
-การเคลอนไหวผดปกตของ
ปอดขางทเกดพยาธสภาพ
x แจงแพทยและด�าเนนตามแผนการรกษา
x หยดการลดความกดบรรยากาศไวจนกวาการเตรยม
การฉกเฉนส�าหรบผปวยทม
ภาวะลมในชองเยอหมปอดจะ
พรอม
156
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
การจดการผปวยวกฤตในหนวยเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง
ปญหา เปาหมาย การพยาบาล
4. มโอกาสเกดอาการชกจาก
ออกซเจนเปนพษเนองจากไดรบ
ออกซ เจน 100%ทความดน
บรรยากาศสงกวาปกต
1.ทราบอาการ/อาการแสดงของ
อาการชกจากออกซเจนเปนพษ
เนองจากไดรบออกซเจน100%ท
ความดนบรรยากาศสงกวาปกต
และรายงานเพอใหการชวยเหลอ
ทนท
2.ผปวยทเกดอาการชกไมไดรบ
อนตรายใดๆ
1.รายงานผลการประเมนผปวย
ใหแพทยทราบในเรอง
x อณหภมรางกายทสงx มประวตการใชSteroidsx มประวตการชกจากออกซเจนเปนพษ
x มปจจยเสยงตางๆ เกยวของรวม
2. ตดตามอาการผปวยระหวาง
การบ�าบดฯ และบนทกอาการ
และอาการแสดงออกซเจนเปน
พษตอระบบประสาทสวนกลาง
ดงน
x อาการชาและกระตกท รมฝปาก
x ได ยนเสยงวงภายในหหรอเสยงหลอน
x เวยนศรษะx การมองเหนไมชดx กระสบกระสายx คลนไส(ขอสงเกตอาการเหลานอาจน�า
ไปสอาการชกไดในทสด)
3.ใหเปลยนออกซเจนทหายใจ
เปนอากาศเมอพบวาผ ปวยม
อาการหรออาการแสดงปรากฏ
ขนและแจงใหแพทยทราบทนท
4.ปองกนอบตเหตทอาจจะเกด
ขนกบผปวย
157
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
ประวน ญาณอภรกษ
ปญหา เปาหมาย การพยาบาล
5.มโอกาสได รบแก สส�าหรบ
รกษาไมเพยงพอเนองจากระบบ
จายแกสและความตองการ/
ขอจ�ากดของผปวย
ทราบอาการ/อาการแสดงของ
การไดออกซเจนไมเพยงพอและ
รายงานเพอใหการชวยเหลอ
ทนท
1.ประเมนสภาวะความตองการ
และขอจ�ากดของผ ป วย เพอ
พจารณาใชระบบจายแกสท
เหมาะสม
x Head ถงครอบออกซ เจนส�าหรบผปวยเดกทโครงหนาทผด
ปกต หรอแลวแตผปวยอนๆจะ
เลอกใช
x Face หนากากใหออกซเจนออกซเจน
x “T”piece(Briggsadapter)ส�าหรบผปวยทใสทอชวยหายใจ
หรอเจาะคอ/ตดกลองเสยง
x Ventilatorส�าหรบผปวยใสทอชวยหายใจและจ�าเปนตองใช
เครองชวยหายใจ
2. ตดตามดผปวยวาไดรบแกส
จากชนดระบบจายแกสทให
เหมาะสมหรอไมอยางไร
3.พยาบาลวชาชพเวชศาสตร
ความกดฯ ชวยเหลอเจาหนาท
เทคนคเวชศาสตร ความดน
บรรยากาศสงในการจายแกสให
กบผปวยดงน
x Headถงครอบออกซเจน-ชวยเหลอผปวยในการสวม
ใสและถอด
-หลงจากสวมใสเรยบแลวให
ตรวจสอบวามแกสรวซมหรอไม
-สงเกตอาการและอาการ
แสดงของการแกสCO2คง
ภายในเชนผปวยมอาการ
กระสบกระสาย
158
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
การจดการผปวยวกฤตในหนวยเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง
ปญหา เปาหมาย การพยาบาล
x Face หนากากใหออกซเจนออกซเจน
-ชวยเหลอผปวยในการสวม
ใสและและถอดรวมถงการปรบ
หนากากใหกระชบใบหนา
-ตรวจสอบการรวซมและ
การแนบสนทของหนากากกบ
ใบหนาผปวย
x “T”piece(Briggsadapter)-ตอ“T”pieceตามขนตอน
-ตดตามอตราและความลก
การหายใจของผปวยฟงเสยง
หายใจผปวย
-แจงแพทยเวชศาสตรความ
ดนฯใหทราบในกรณผปวยม
อาการหายใจล�าบากใหเตรยม
เปดเสนเลอดด�าผปวยไวในกรณ
จ�าเปนตองใหยา
-ดดเสมหะผปวยตามความ
จ�าเปน
x Ventilator-ลงบนทกETCuffได
เปลยนจากอากาศเปนNSS
กอนเรมเพมความกด
บรรยากาศ
-เตรยมเครองดดเสมหะให
พรอมใชงาน
-ตดตามและจดบนทกคา
Tidalvolumeอตราการหายใจ
และเสยงหายใจกอนเพมความ
กดฯหลงเพมความกดฯและทก
10-15นาทหรอตามแผนการ
รกษา
159
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
ประวน ญาณอภรกษ
ปญหา เปาหมาย การพยาบาล
-ตดตามดการหายใจล�าบาก
แจงแพทยในกรณทมปญหา
-ใหออกซเจนผปวยดวย
Ambubagถาจ�าเปน
-ตดตามระดบPtcO2,หรอ
PulseOxymeterหรอABG
Levelแจงแพทยในกรณคาทได
ผดปกต
6.วตกกงวลเนองจากรสกอยใน
ทจ�ากดภายในหองปรบฯ
นยาม:
ภาวะกลวทแคบเปนความวตก
กงวลจากการอยในทจ�ากดถอวา
เปนความเสยงของการบ�าบด
ด วยออกซ เจนแรงดนสง ซ ง
สามารถเกดไดทงกอนขณะและ
ภายหลงการรกษา
อาการและอาการแสดงประกอบ
ดวย:
x ผ ปวยบอกเลาถงความวตกกงวล
x ก�ามอแนนx หนาแดงx บอกวาคลนไสหรอทองเสยx บอกวาร สกปวดหรอไม สขสบาย
x รสกหายใจไมออกx ปวดปสสาวะx Defensiveattitudex หายใจเรวx เหงอออกมากx แสดงทาทางสหนาเงยบเฉย
ผปวยสามารถอยรบการบ�าบด
ดวยออกซเจนแรงดนสงไดตาม
เวลาทก�าหนดไว
วตถประสงค:
x ปองกนไมใหเกดภาวะกลวทแคบระหวางรบการรกษา
x ประเมนความรนแรงของภาวะกลวทแคบเมอเกดอาการขนและ
จดการอยางมประสทธภาพ
x ขจดหรอลดปจจยกระตนใหเกดภาวะกลวทแคบ
1.ดแลผปวย
x ปลอบโยนผปวยx คอยสบสายตาผปวยx ให ความมนใจว าผ ปวยจะปลอดภย
2.ประเมนเกยวกบประวตภาวะ
กลวทแคบ
3.ใหผปวยมสวนรวมในการแก
ปญหาวตกกงวลเนองจากรสก
อยในทจ�ากดภายในหองปรบฯ
4.ระบอปสรรคในการเรยนร
x ผแปล/ผอธบาย(ในกรณทม)x ใชหลกการสอนตามกลมอาย(Age-specificteaching)
x ใหค�านงถงปจจยเกยวของดานวฒนธรรมและศาสนา
x ประเมนความพรอมในการเรยนร
5 .ด�า เนนการตามมาตรการ
ปองกนตามความเหมาะสม
x การใหความรx การพาไปเยยมชมหองปรบฯกอนเ ร ม ก า ร ร กษาคร ง แ รก
(Chambertour)
160
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
การจดการผปวยวกฤตในหนวยเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง
ปญหา เปาหมาย การพยาบาล
x หวใจเตนเรวx กระสบกระสาย
x ใหยาคลายความวตกกงวลx ไมวตกกงวลลวงหนาเกนเหตx ใหก�าลงใจผปวยx เสนอกจกรรมเบยงเบนความสนใจ เช น โทรทศน ดนตร
หนงสอและใหญาตอยขางหอง
ปรบฯ
x ให ความมนใจกบผ ปวยว าพยาบาลจะอยกบผปวยตลอด
เวลาการรกษา
6. ตดตามอาการ อาการแสดง
ของภาวะกลวทแคบทงก อน
ขณะและภายหลงการรกษา
7.แจงใหแพทยทราบถงการตอบ
สนองตอมาตรการลดความวตก
กงวลตางๆของผปวยและความ
สามารถทนกบภาวะกลวทแคบ
8.บนทกผลการด�าเนนการ
7.มอาการปวดเนองจากพยาธ
สภาพการเจบปวยทผปวยเปน
อย
ผปวยพงพอใจตอการดแลอาการ
ปวด
1.ประเมนอาการปวดและสงเกต
วาอาการปวดนนเพมมากขน
ระหวางการบ�าบดดวยออกซเจน
แรงดนสงหรอไม
2.ใหยาบรรเทาอาการปวดกอน
การรกษาและบนทกผลการใชยา
3.จดเตรยมยาบรรเทาอาการ
ปวดใหพรอมใชตลอดการรกษา
4.ปรบทาทางผปวยใหเหมาะสม
และสขสบาย
5.หลกเลยงการฉดยาเข าชน
กลามเนอทนทกอนเรมการรกษา
161
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
ประวน ญาณอภรกษ
ปญหา เปาหมาย การพยาบาล
8.รสกไมสขสบายเนองจากการ
เปลยนแปลงของอณหภมและ
ความชนภายในหองปรบฯ
นยาม:
ตามกฎของชารล (Charles’
Law) เมอปรมาตรของแกสคงท
อณหภมของแก สจะแปรผน
โดยตรงกบความดน ดงนนเมอ
เ พมความกดดนภายในห อง
ปรบฯ จะท�าใหอณหภมสงขน
และ เม อลดความกด ดนลง
อณหภมภายในหองปรบฯกจะลดลง
เชนกน
ผปวยสามารถอย กบสภาวะ
ภายในหองปรบฯได
วตถประสงค:
x การเพมความดนภายในหองปรบฯ ชาๆ จะเปนการชวยเพม
ความชนภายในหองปรบฯ
x ความชนทเพมสงขนภายในหองปรบฯชนดหนงหองจะชวย
ลดความเสยงจากไฟฟาสถต
1.ระบอปสรรคในการเรยนร
x ผแปล/ผอธบาย(ในกรณทม)x ใชหลกการสอนตามกลมอาย(Age-specificteaching)
x ประเมนความพรอมในการเรยนร
2.กอนการรกษาอธบายใหผปวย
ไดเขาใจถงการเปลยนแปลงของ
อณหภมเมอความดนเปลยน
แปลงเพมหรอลดลง
3.อธบายใหผปวยไดทราบถงวา
ลมหายใจออกของผปวยจะชวย
เพมความชนภายในหองปรบฯ
ใหสงขน
4. ประเมนความสขสบายของ
ผปวยทเกยวกบอณหภมและ
ความชนเปนระยะๆ
5.ดแลใหผปวยสขสบายโดย
x ในกรณรกษาภายในหองปรบฯชนดหนงหอง เมอผ ป วยร สก
หนาว ใหลดอตราการระบาย
อากาศ (Purge flow) ในกรณท
ยงไมดขนอาจตองใชผาหมแต
ขอใหตระหนกและระมดระวง
เนองจากเปนการเพมเชอเพลง
และมความเสยงจากการเกด
เพลงไหมมากขน
x ในกรณทผ ปวยร สกรอน ใหเพมความกดบรรยากาศชาๆ
และเพมอตราการระบายอากาศ
(Purgeflow)ใหมากขน
x ตรวจสอบวาอณหภมภายในหองปรบฯอยระหวาง68-72F°
162
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
การจดการผปวยวกฤตในหนวยเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง
ปญหา เปาหมาย การพยาบาล
9.มโอกาสไมสามารถจดการกบ
ความเครยดทเกดจากการเจบ
ปวยและ/หรอขาดการสนบสนน
ทางจตสงคม
ผปวยใหความรวมมอและปฏบต
ตามกระบวนการบ�าบดด วย
ออกซเจนแรงดนสง
1.สนบสนนและใหก�าลงใจผปวย
โดยไมคาดหวงผลการรกษาท
มากเกนไป
2.พดคยกบญาต/ผดแลผปวยใน
เรองการจดการกบความเครยด
ของผปวย พรอมใหขอมลและ
การใหความชวยเหลอตางๆ
3.จดใหมการสอสารกนระหวาง
ผปวยญาตและเจาหนาทตางๆ
4.พยายามกระตนผปวยใหพด
คยเกยวกบเรองทวตกกงวลและ
ระบายความรสกตางๆ
5.บนทกสงท พดคยและการ
ประเมน
10.มโอกาสเกดหวใจเตนผด
จงหวะเนองจากพยาธสภาพของ
โรคทเปนอย
ทราบอาการ/อาการแสดงของ
หวใจเตนผดปกตและรายงาน
เพอใหการชวยเหลอทนท
1.ตดตามคลนไฟฟาหวใจผปวย
ขณะอยภายในหองปรบฯตาม
แผนการรกษาอยางตอเนอง
2. ตดตามและบนทกความดน
โลหต
3.ประเมนและบนทกอาการ
แสดงของภาวะHypokalemia
ในผปวย Acute necrotizing
Infections
4.ดแลการใหสารน�าทางเสนเลอด
ตามแผนการรกษา
5.ตดตามระดบความดนภายใน
หลอดเลอด(Invasivepressure
monitoring)และบนทกผล
6.สงสงตรวจหองปฏบตการตาม
แผนการรกษา
7.แจงแพทยเวชศาสตรความ
ดนฯตามความจ�าเปน
163
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
ประวน ญาณอภรกษ
ปญหา เปาหมาย การพยาบาล
11.มโอกาสเกดภาวะพรองสาร
น�าเนองจากการขาดน�าหรอการ
เปลยนแปลงสารน�าในรางกาย
ทราบอาการ/อาการแสดงของ
ภาวะพรองสารน�าและรายงาน
เพอใหการชวยเหลอทนท
1.ประเมนสมดลของสารน�าและ
อเลคโตรไลทและรกษาปรมาณ
สารน�าและ/หรอแรงดนโลหต
ตามแผนการรกษาของแพทย
2.ตดตามจ�านวนสารน�าเขา/ออก
ของผปวยตามแผนการรกษา
3.ตดตามสญญาณชพผปวย
12. มการเปลยนแปลงการแลก
เปลยนออกซเจนในเนอเยอสมอง
(Cerebral tissue perfusion)
ซงเกยวกบ
x Carbonmonoxidepoisoningx Decompressionsicknessx Gasembolismx อนๆ
ทราบอาการ/อาการแสดงของ
การท�างานระบบประสาทท
เปลยนแปลงไปและรายงานเพอ
ใหการชวยเหลอทนท
1. ตรวจประเมนระบบประสาท
ผปวยกอนเขารบการรกษา
2. ตดตามการตรวจสอบระบบ
ประสาทตามแผนการรกษา
3. ใชแนวทางการตรวจประเมน
ทเขาใจงายเชนGlasgowComa
Score เ พอใช ประเมนและ
ตดตามอาการทเปลยน
4.ประเมนและบนทกการท�างาน
ของระบบประสาทเคลอนไหว
และประสาทรบความรสก
5.ทบทวนในเรองเวลาสถานท
บคคล(Reorientation)ใหผปวย
ทราบและดแลจตใจอารมณ
6. แจงแพทยเมอมการเปลยน
แปลงตางๆ
13.มโอกาสเกดการเปลยนแปลง
ความสขสบาย สมดลของสาร
น�าและอเลคโตรไลทเนองจาก
อาการคลนไสและอาเจยน
อาการคลนไสและอาเจยนลดลง 1.ประเมนและบนทกอาการตาม
ทผปวยแจงใหทราบ
2 .ด แลทาง เด นหายใจ เ พ อ
ปองกนการส�าลก
3.แจงแพทยใหทราบอาการท
เกดขนและใหยาตามแผนการ
รกษา
164
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
การจดการผปวยวกฤตในหนวยเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง
ปญหา เปาหมาย การพยาบาล
4.ใสสายNGtubeตามแผนการ
รกษา
5.ตดตามและบนทกปรมาณ
อาเจยนเพอควบคมจ�านวนสาร
น�าเขา/ออกรางกาย
14.มการเปลยนแปลงการดแล
สขภาพเนองจากขาดความร
ผ ปวยและ /หร อ ครอบคร ว
สามารถระบปจจยทเหมาะสม
ส�าหรบชวยดแลการเจบปวย
ระหวางการรกษา
1.ประเมนการขาดความรความ
เขาใจเรองพยาธสภาพโรค
2.ระบความคาดหวงในการรกษา
ของผปวย
3.เรมแผนการจ�าหนายผปวยใน
ชวงทพบผปวยครงแรก เตรยม
ขอมลไวตามความแตกตางการ
เรยนรของผปวยแตละคน
4.บนทกหลกฐานการสอนผปวย/
ญาต รวมถงรายละเอยดความ
เขาใจในเรองทสอนและการให
ผปวยแสดงใหด
5.เนอหาทสอนประกอบดวยการ
แนะน�าหองปรบฯ การปรบแรง
ดนหชนกลางนโยบายและขนตอน
ความปลอดภย ความเสยง
และประโยชนของการบ�าบดดวย
ออกซเจนแรงดนสง
6 .จด เต รยมค� าแนะน� าและ
ความรทเกยวกบโรค การเจบ
ปวยทผปวยควรทราบไว
7.ในการจ�าหนายผปวยควรจด
ท�าขอแนะน�าทเปนลายลกษณ
อกษรใหกบผปวย/ญาต
165
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
ประวน ญาณอภรกษ
ปญหา เปาหมาย การพยาบาล
15.มโอกาสเกดภาวะออกซเจน
เปนพษตอปอดเนองจากไดรบ
ออกซเจน100%ภายใตความกด
บรรยากาศสง
ทราบอาการ/อาการแสดงของ
ภาวะออกซเจนเปนพษตอปอด
เนองจากไดรบออกซเจน 100%
ภายใต ความกดบรรยากาศ
สงและรายงานเพอใหการชวย
เหลอทนท
ตดตามสภาวะผปวยระหวางการ
รกษาและบนทกอาการ/อาการ
แสดงภาวะออกซเจนเปนพษตอ
ปอดเนองจากไดรบออกซเจน100%
ภายใตความกดบรรยากาศสง
ประกอบดวย
x ร สกระคายเคองหรอรอนใตกระดกอก
x แนนหนาอกx ไอแหงๆx หายใจไมเตมอมx หายใจล�าบากขณะออกแรงx ตดตามคาUnitsofPulmonaryToxicityDose(UTPDs)ทมคา
สงสด1425/วน
x แจงแพทยเวชศาสตรความดนบรรยากาศสงถาผปวยมอาการ
และอาการแสดงภาวะดงกลาว
เกดขน
x เพมความชนใหกบออกซเจนเพอชวยลดความรสกไมสขสบาย
ของผปวย
16.มโอกาสเกดอนตรายจากไฟ
ไหมภายในหองปรบฯ
ปญหา:
ในการบ�าบดดวยออกซเจนแรง
ดนสงมความเสยงจากการเกด
ไฟไหมภายในหองปรบฯจาก
สาเหตของสามเหลยมการเกดไฟ
ไหมซงประกอบดวย
1.เชอเพลง(อาจเปนผปวยเสอผา)
ผปวยไมเกดอนตรายจากไฟไหม
วตถประสงค:
เพอเปนไปตามความคาดหวง
ของผปวยทจะไดรบการดแลรกษา
ทปลอดภย
1.ปฏบตตามขนตอนการปฏบต
การดบเพลงทหนวยงานก�าหนด
ไว
2. เนอหาการสอนผ ปวยและ
เอกสาร ลงนามยนยอมรบการ
รกษาควรมรายละเอยดในเรอง
ความเสยงของการเกดไฟไหมใน
หองปรบฯไวดวย
166
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
การจดการผปวยวกฤตในหนวยเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง
ปญหา เปาหมาย การพยาบาล
2.ออกซเจน (มอยแลวจากการ
รกษา)
3.ประกายไฟ(อาจเปนการน�าเขา
ของผปวย/เจาหนาท) จงจ�าเปน
ตองระมดระวงปองกนไมใหเกด
การรวมตวขององคประกอบ
ดงกลาว
3.จดเตรยมแผนพบค�าแนะน�า
ความเสยงการเกดไฟไหมและ
รายการวสดสงของตองหามน�า
เขาหองปรบฯ
4 เจาหนาทควรตรวจสอบความ
ปลอดภยกอนการรกษาทกครง
เขมงวดสงของตองหามน�าเขา
หองปรบฯ
5 ผ อ� านวยการด านความ
ปลอดภย(SafetyDirector)ดแล
เกยวกบ
x การตรวจสอบผปวยทมวสดสงของน�าเขาหองปรบฯ ทเปน
กรณพเศษกวาปกต
x รวมมอกบผอ�านวยการทางการแพทย จดท�าข อก�าหนด
ทางการแพทยตางๆ
x หาวธลดความเสยงการเกดไฟไหม
x เปนผอนมตใหใชสงของ วสดภายในหองปรบฯ
6.หองปรบฯ และผปวยควรตด
สายดน(Grounded)ใหเรยบรอย
(ในหองปรบฯชนดหนงหอง)
7.เจาหนาทควรไดรบการฝก
ทบทวนการดบเพลงทก3เดอน
เพอใหเกดความพรอมและคน
เคย
167
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
ประวน ญาณอภรกษ
ขอบงชการดแลผปวยวกฤต (Critical care indications)
จากการทพยาบาลมบทบาทในการประเมนผปวยกอนเขารบการรกษา จงจ�าเปนตองทราบ
ขอบงชและสภาวะทเปนอยเพอเตรยมการดแลดานตางๆ ควรตรวจสอบอปกรณส�าหรบใชงานตางๆ
ใหมความพรอมมาตรวดตางๆตองมคาเปนศนยและไดรบการสอบเทยบ(Calibrated)เรยบรอยแลว
ตรวจสอบสารละลายทางเสนเลอดไดรบการตดปายเรยบรอยทราบและเตรยมตารางการรกษา(Treatment
table) ส�าหรบผปวยไวตอไปนเปนขอบงชการแลผปวยวกฤต (อางองจากHyperbaricOxygen
TherapyIndications,UHMS,L.B.Gesell,12Edition,UHMScommitteereportและHyperbaric
MedicinePractice,3rdEdition,KindwallandWhelan)
z Arterial gas embolism - ใชตารางการรกษาท 6 ของกองทพเรอสหรฐฯ (USN Treatment table 6)หรอเทยบเทา
x ประเมนผลหลงการรกษาครบ10ครงสวนใหญใชเพยงครงเดยว z Carbon monoxide poisoning - ใชตารางการรกษากองทพอากาศสหรฐฯ (USAF
Treatment CO)
x ภายหลงการรกษาในชวงแรกผปวยอาจมปญหาเรองการรบร (Persistent cognitive)ซงจ�าเปนไดรบการรกษาเพมเตมจนกวาอาการจะไมดขน
x ควรตรวจประเมนระบบประสาทผปวยส�าหรบไวใชเปรยบเทยบผลการรกษาภายหลงx ประเมนผลหลงจากรกษาครบ5ครง
z Clostridial myonecrosis (Gas gangrene)ใชตารางการรกษากองทพอากาศสหรฐฯ (USAF Gas gangrene treatment table)
x ใหการรกษารวมกบการรกษาของศลยแพทยx รกษาตามตารางการรกษา3ครงภายใน24ชวโมงแรกโดยใหแตละครงมระยะหางกนอยางนอย2ชวโมงสวนใหญใช4ชวโมง
x ในวนท2-5รกษาวนละ2ครงx ประเมนผลหลงการรกษาครบ10ครงx ประเมนการรกษารวมกบศลยแพทย
z Crush Injuries and Compartment syndrome ใชตารางการรกษากองทพอากาศและกองทพเรอสหรฐฯ (USAF wound care table/USN treatment table 9)
x ตารางการรกษาจะขนอยกบความรนแรงของอาการx ในชวง24-36ชวโมงแรกทมอาการใหใชตารางUSAFwoundcaretableหรอUSNtreatmenttable9อยางนอยวนละ2ครง
168
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
การจดการผปวยวกฤตในหนวยเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง
x ประเมนผลหลงการรกษาครบ7วนหรอ14ครง
z Decompression sickness ใชตารางการรกษากองทพเรอสหรฐฯ (USN treatment table 6)
x ตารางการรกษาอาการของDecompressionsicknessมหลายแบบแตตารางUSNtreatmenttable6เปนตารางการรกษาทมการใชกนแพรหลายซงสามารถน�ามาใชรกษา
ภายในหองปรบฯชนดหนงหองทสามารถใชหยดพกหายใจดวยอากาศไดอาจสามารถ
เพมเวลาของตารางการรกษาออกไปไดอกตามสภาวะผปวยและการพจารณาของแพทย
เวชศาสตรความดนบรรยากาศสงปกตแลวอาการของผปวยจะดขนภายหลงการรกษา
ในครงแรกแตอาจรกษาซ�าไดอกแตถาใหการรกษา2ครงแลวอาการยงไมดขนกจะหยด
การรกษา
x ประเมนผลหลงการรกษาครบ10ครง
z Central retinal artery occlusion (CRAO) ใชตารางการรกษากองทพอากาศและกองทพเรอสหรฐฯ (USAF wound care table/USN treatment table 9)
x ใหออกซเจนทบรรยากาศปกตใหมFIO2สงสดถาภายใน5นาทอาการไมดขนควรเขา
รบการบ�าบดดวยออกซเจนแรงดนสง
x ควรใหการบ�าบดดวยออกซเจนแรงดนสงภายใน24ชวโมงทมอาการโดยเพมความกดไปท2.0หรอUSNTT9-2.4ATAx110นาท
x ในกรณทการมองเหนดขนใหรกษาตอวนละ2ครงอยางนอย3วนx ในกรณทรกษาทความกด2.0/2.4ATAครบ20นาทแลวอาการไมดขนใหเพมความกดไปท2.8ATAและรกษาดวยUSNTT6
x อาการผปวยจะเรมคงทไมเปลยนแปลงภายใน1สปดาหหลงจากรบการรกษาประเมนผลหลงการรกษาครบ3ครงหรอการมองเหนเรมคงทแลว
z สรป
x ปจจบนUHMSใหการยอมรบโรค/อาการทเปนขอบงชการบ�าบดดวยออกซเจนจ�านวน14ขอบงช(2014)โดยแบงออกเปน2กลมไดแกกลมรกษาหลกประกอบดวยArterial
gasembolismและDecompression illnessและทเหลอเปนกลมส�าหรบรกษารวม
ส�าหรบกลมทเหลอเปนการรกษาเสรม ในกรณทผปวยCOpoisoning และCRAO
ไมสามารถเขารบการรกษาHBOTไดควรรกษาโดยหายใจออกซเจนทบรรยากาศปกต
แทน(Normobaricoxygentherapy)ในจ�านวน14ขอบงชนแยกเปนโรค/อาการทเปน
ภาวะเรงดวนจ�านวน10โรค
169
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
ประวน ญาณอภรกษ
บรรณานกรม
Valerie Larson-Lohr, HelenCNorvell. 2002.HyperbaricNursing. Arizona: Best
publishingcompany
Valerie Larson-Lohr, HelenCNorvell, Laura Josefsen,James R.Wilcox. 2010.
HyperbaricNursingandWoundCare.Arizona:Bestpublishingcompany
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
การพยาบาลผปวยเดกทรบการบำาบด ดวยออกซเจนแรงดนสง
บทท
การน�าการบ�าบดดวยออกซเจนแรงดนสงมาใชรกษาผปวยเดกไมแตกตางกบการรกษาใน
ผใหญจากการศกษาของPaulA.ThomasและFrankJ.Martoranaระบวาในผปวยเดกเลกจนกระทง
เดกวยรนไมมอาการสายตาสนแทรกซอนจากการบ�าบดดวยออกซเจนแรงดนสงสวนในทารกทคลอด
ครบก�าหนดและคลอดกอนก�าหนดมภาวะเสยงในเรองRetinopathy of Prematurity (ROP)หรอ
RetrolentalFibroplasiaซงพบไดแมแตไดรบออกซเจนเปอรเซนตสงทบรรยากาศปกตนอกจากนใน
ทารกคลอดกอนก�าหนดทมสารลดแรงตงผวของปอดต�าอยแลวและมภาวะRespiratoryDistress
SyndromeเมอไดรบHBOTอาจท�าใหเกดPulmonaryobstructivediseaseไดและโอกาสเกดจะม
มากขนในรายทใชเครองชวยหายใจ ฉะนนในผปวยเดกทงสองกลมดงกลาวไมควรใหการบ�าบดดวย
ออกซเจนแรงดนสงจนกวาจะไดท�าการศกษาถงผลของการไดรบการบ�าบดอยางละเอยดกอน
การบรหารออกซเจนแกผปวยเดกตารางการบ�าบดดวยออกซเจนแรงดนสงของผใหญไดศกษา
ถงรายละเอยดถงผลการใหในขดจ�ากดอยางปลอดภยไวแลวแตยงไมมการศกษาทกกลมอายแตจาก
ขอมลประสบการณในการรกษาจนถงปจจบนยงไมพบวาการใหการบ�าบดดวยออกซเจนแรงดนสงใน
ผปวยเดกจะมความเสยงตอการเกดภาวะเปนพษของออกซเจนตอระบบประสาทสวนกลางหรอตอปอด
แตกตางจากผใหญ ฉะนนไมมความจ�าเปนตองเปลยนตารางการบ�าบดส�าหรบผปวยเดกโดยทวไป
เวนแตเดกเลกซงโดยทวไปมอาการชกจากการทมไขสงอยแลวฉะนนในเดกทมประวตวามการชกเนองจาก
ไขสงควรตองใหออกซเจนในขนาดทต�าลงโดยการใหมการหยดพกหายใจดวยอากาศนานขน และใช
ระดบแรงดนบรรยากาศต�ากวาปกต
จากการรวบรวมของUHMSในพ.ศ.2542มผปวยเดกซงเปนผปวยวกฤตทไดรบการบ�าบด
ดวยออกซเจนแรงดนสงจ�านวน32รายซงมอายตงแต3วนถง11ปซงตองใชเครองชวยหายใจขณะ
เขารบการบ�าบดดวยออกซเจนแรงดนสงดวยขอบงชตางๆดงนNecrotizinginfectionจ�านวน21ราย
ผปวยทไดรบพษของคารบอนมอนนอกไซดจ�านวน 9 รายและฟองแกสอดตนในหลอดเลอดจ�านวน
2รายผปวยเหลานมอาการแทรกซอนดงนความดนโลหตต�า63%หลอดลมหดเกรง34%เลอดออก
ทเยอแกวห13%มแนวโนมของภาวะออกซเจนต�า(Progressivehypoxemia)6%และทอชวยหายใจ
หลดระหวางการเคลอนยาย1รายแตผปวยทงหมดไดรบการแกไขภาวะแทรกซอนและปญหาเหลานน
ไดเปนอยางดอายของผปวยจงไมใชสงจ�ากดของการบ�าบดดวยวธน
พไลลกษณ พพธกล
8
172
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
การพยาบาลผปวยเดกทรบการบ�าบดดวยออกซเจนแรงดนสง
ขอควรพจารณาในการใหการพยาบาลผ ปวยเดกทไดรบการบ�าบดดวยออกซเจนแรงดนสง
การใหการพยาบาลผปวยเดกทไดรบการบ�าบดดวยออกซเจนแรงดนสง จะตองค�านงถง
สรรวทยาและกายวภาคของผปวยเดกทตองเขาไปอยในภาวะแวดลอมภายใตแรงดนสงอาจตองมการ
ปรบสภาพแวดลอมภายในหองปรบฯ การปรบเปลยนอปกรณชวยในการหายใจดวยออกซเจนการเตรยม
จตใจของผปวยและผปกครอง การเตรยมการนบเปนสงส�าคญ คงไมมวธการใดวธการหนงโดย
เฉพาะทจะน�ามาปฏบตตอผปวยเดกทกรายไมวาจะเปนเรองการดแลผปวยหรอเรองเกยวกบการปรบ
เปลยนอปกรณ ฉะนนพยาบาลตองใชศลปะในการพยาบาลโดยประมวลจากประสบการณในวชาชพ
และการปฏบตงานในหองปรบฯ มาประยกตใชกบผปวยโดยยดหลกความปลอดภยในการใหการ
พยาบาลภายใตแรงดนบรรยากาศสงเพอประสทธภาพสงสดของการรกษา
ในการดแลผปวยเดกตองค�านงถงในเรองตอไปน
1. การปองกนการสญเสยความรอนในผปวยเดกระบบท�าความเยนและระบายอากาศภายใน
หองปรบฯ จะท�าใหรางกายสญเสยความรอนไปไดมากขน โดยเฉพาะขณะลดความกด
บรรยากาศฉะนนตองตดตามอณหภมของผปวย โดยเฉพาะในทารกจ�าเปนตองวดและ
ตดตามอณหภมแกนกลาง(CoreTemperature)เพอประเมนภาวะอณหภมต�า(Hypo-
thermia) ทารกทมน�าหนกนอยกวา 2,500 กรม อาจตองท�าการสวนลางชองทองดวย
น�าอนเดกโตอาจใสน�าอนในผาหมผปวยบางกรณอาจมผาหมกเพยงพอและควรสงเกต
ผปวยถงอาการหนาวสนสงเกตลกษณะผวหนงเปนตมๆแบบขนลก(Goosebumps)และ
สซดคล�าเปนจดลายๆ(Mottling)ส�าหรบการปรบสภาพแวดลอมท�าโดยการปรบระบาย
อากาศใหมไอน�านอยทสด
2. การเตรยมการดานจตใจ เพอการลดความวตกกงวลแกผปวยผปกครองซงสวนมากกคอ
บดาและมารดาของผปวยพยาบาลควรใหค�าแนะน�าการปฏบตตวขณะเขารบการรกษาท
เหมาะสมแกผปวยและผปกครอง โดยค�านงถงการรบรของผปวย ในการอธบายตองไม
ท�าใหผปวยรสกกลวส�าหรบผปวยอาย3-4ปอาจใชค�าพดเหมอนผใหญไดในการสอน
อาจใชตกตาหรอหนจ�าลองประกอบส�าหรบผปวยเดกวยกอนวยเรยนอาจพาผปวยไปด
หองปรบฯและอปกรณทตองใชเพอสรางความคนเคยแกผปวยกอนเขารบการบ�าบด
ผปวยเดกบางรายทมอาการตกใจกลว อาจตองใหยาระงบประสาทอยางออนบางรายแพทย
อาจใหยาเพยงAntihistamineเทานนบางกรณอาจตองรดตรงผปวยในรายทแพทยสงใหยาDiazepam
เขาทางหลอดเลอดด�าใหตดตามประเมนอตราการเตนหวใจอตราการหายใจและความดนโลหตเพราะ
ผปวยอาจมภาวะHypoxemiaหรอHypercapniaระหวางการบ�าบดดวยออกซเจนแรงดนสงได
173
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
พไลลกษณ พพธกล
การรกษาผปวยเดกในหองปรบฯชนดหนงหองบางกรณเดกอาจกลวและกงวลมากอาจให
บดาหรอมารดาเขาภายในหองปรบฯดวยแตในหองปรบฯชนดหลายหองไมควรใหบดาหรอมารดา
เขาไปดวยเนองจากเปนภาวะเสยงทอาจจะเกดขน
3. การปรบความดนในชองหชนกลาง
x ในผปวยเดกอาย 4-6ปอาจจะสามารถสอนผปวยใหปรบความดนในชองหชนกลางเหมอนในผใหญไมวาจะเปนการกลนหาวขยบขากรรไกรไปซายขวาการปดปากจมก
และจมกแลวเปาลม(Valsavamaneuver)หรอวธการอนใดทท�าใหทอยสเตเชยนเปด
x ในเดกเลกหรอทารกการกระตนใหผปวยดดจกนมกสามารถท�าใหทอยสเตเชยนเปดได(Frenzel-typemaneuver)
x การท�าใหเดกตกใจกลวแลวรองไหกเปนวธทท�าใหทอยสเตเชยนเปดไดเชนกน แตการรองไหจะท�าใหแยกอาการเจบหของผปวยไดยาก
x การเพมความกดบรรยากาศอยางชาๆเพอชวยใหผปวยปรบความดนในชองหชนกลางไดงายขนสามารถท�าไดส�าหรบการรกษาในหองปรบฯชนดหนงหอง ซงเพมความกด
บรรยากาศดวยออกซเจนอยแลวแตหากจะใชวธการนในหองปรบฯชนดหลายหองตอง
ค�านงถงเวลาสะสมของแกสไนโตรเจนในรางกายของเจาหนาทภายในหองปรบฯ
ดวย ซงจะตองน�าไปค�านวณส�าหรบการลดความกดตามตารางการลดความกด
(Decompressiontable)
x ในกรณทใหการรกษาดวยแกสผสมชนด Heliox 80/20 ผปวยจะรสกตงเยอแกวหมากกวาการเพมความกดบรรยากาศดวยอากาศควรตองใชวธการปรบความดนในห
ชองกลางดวยวธValsavaหรอFrenzelจงจะไดผลด
x ในผปวยทปรบแรงดนในชองหชนกลางล�าบากและจ�าเปนตองใชยาหยอดจมกเพอชวยใหสามารถปรบแรงดนหชองกลางไดงายขนนน ในเดกอาย 2-6ป ใช Phenylephrine
0.125%ส�าหรบเดกทอายมากกวา6ปใชPhenylephrine0.25-0.5%
ขอพจารณาในการเจาะเยอแกวหชนกลาง(Myringotomy)
� ผปวยทควรไดรบการเจาะเยอแกวหชนกลางกอนรบการบ�าบดดวยออกซเจนแรงดนสงไดแก
ผปวยทอยในภาวะไมรสกตวและผปวยหลงการผาตดทใส ET tube ในการวางยาสลบ
ผปวยจะมอาการบวมแดงของNasopharynxซงจะท�าใหการปรบความดนในหชองกลาง
ท�าไดล�าบาก
� ในผปวยเดกทเจาะเยอแกวหชนกลางไวแลวถาตองรบการบ�าบดดวยออกซเจนแรงดนสง
เปนเวลา1-3 วนไมจ�าเปนตองใสทอระบายPEคางไว เพราะท�าคอนขางล�าบากและใน
ผปวยเดกมโอกาสเกดหชนกลางอกเสบ(Otitismedia)ไดงายกวาผใหญแตหากตองใหการ
บ�าบดนานกวานนจงพจารณาใสทอPEคางไว
174
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
การพยาบาลผปวยเดกทรบการบ�าบดดวยออกซเจนแรงดนสง
4. เทคนคการบรหารออกซเจน ในผปวยเดกบางรายอาจจะเลกเกนไปทจะมความตงใจและ
ความรวมมอในการรกษาการเตรยมการใหออกซเจนในผปวยจงเดกตองอาศยการประยกต
ในเรองอปกรณทใชในการหายใจเชนNecksealและหนากากใหออกซเจนใหเหมาะสม
กบกายวภาคและสรรวทยาของผปวยซงการใชถงครอบออกซเจนประกอบกบNeckseal
ในการบ�าบดภายในหองปรบฯชนดหลายหองสามารถด�าเนนการไดดงน
x ในผปวยเดกทอายมากกวา4-5ปอาจสามารถใชไดโดยไมตองดดแปลงอะไรเลยกไดx ในเดกทตวเลกหรออายนอยกวา4ปอาจตองประยกตโดยดงNecksealลงมาถงระดบเอวของผปวยแขนทงสองขางสามารถเปนอสระภายในถงครอบออกซเจนแตตองก�าชบ
ไมใหผปวยเลนชองรบและดดอากาศเขา-ออก (Supply andExhaust hose)ของถง
ครอบออกซเจน
x ในผปวยทท�าTracheostomyสามารถใชถงครอบออกซเจนประกอบกบNecksealนไดเชนกน
x ในเดกอาย6-9 เดอนอาจประยกตใหผปวยอยภายในถงครอบออกซเจนจ�านวน2อนประกบกนแลวผนกดวยเทปซงจะมลกษณะคลายกบเดกนอนอยในแคปซล
การใชFaceหนากากใหออกซเจนในหองปรบฯชนดหลายหองนนโดยทวไปสามารถใชไดกบ
เดกอาย5-6ปขนไปถาผปวยอายนอยกวานนหรอใบหนาเลกอาจใชAnesthesiaหนากากใหออกซเจน
พรอมสายรดศรษะทเหมาะสมแทนหนากากใหออกซเจนแบบปกตกไดทงนเพอใหหนากากใหออกซเจน
แนบกบใบหนาใหมากทสดซงจะชวยปองกนการรวไหลออกซเจนออกสบรรยากาศภายในหองปรบฯ
เดกสวนมากจะรสกร�าคาญเมอมสงมาปดบรเวณใบหนาซงอาจจะดงหนากากใหออกซเจนออก
หากจ�าเปนอาจตองรดตรงผปวยหรอใหยาระงบประสาทเพอใหผปวยสงบ
ผปวยทใสETtubeและใชเครองชวยหายใจควรใหการรกษาภายในหองปรบฯชนดหลายหอง
เนองจากการตงคาและปรบแตงการท�างานของเครองชวยหายใจใหเหมาะสมกบสภาวะของผปวยจะ
ท�าไดอยางสะดวกและปลอดภยกวาภายในหองปรบฯชนดหนงหองดงนนในการใชงานหองปรบฯชนด
หนงหองในการรกษาผปวยเดกจงควรใชเฉพาะผปวยทไมใชเครองชวยหายใจและในรายทปฏเสธการ
ใชถงครอบออกซเจนหรอหนากากใหออกซเจนเทานน
5. การเตรยมการส�าหรบการรกษาผปวยเดกในทางคลนกการบ�าบดดวยออกซเจนแรงดนสง
มแนวโนมสงขนการใหการรกษาในผปวยเดกอาจจะมากขนตามมาดวยเชนในการรกษา
ผปวยทไดรบพษของคารบอนมอนนอกไซด ฉะนนควรตองเตรยมความพรอมส�าหรบการ
ใหบรการการรกษาทไดผลอยางปลอดภย โดยทบคลากรทปฏบตงานไมมความเครยด
เครองมอส�าหรบAdvancedlifesupportตองพรอมเจาหนาทดแลผปวยภายในหองปรบฯ
มความช�านาญในการบรหารออกซเจนและการใชเครองชวยการหายใจเปนอยางดทงน
ควรประสานความรวมมอกบกมารแพทยและผเชยวชาญระบบทางเดนหายใจเปนอยางด
ในการทจะเตรยมการดแลผปวยเดกวกฤต
175
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
พไลลกษณ พพธกล
บรรณานกรม
BaromedicalNursesAssociation.CertificationinHyperbaricNursingStudyGuide.
HarethorpeMDBNAAssociation.1995.
Eric Kindwall. 1990. HyperbaricMedicine Practice . Alizona : Best Publishing
company
EricKindwall.1995.HyperbaricProcedureSt.Luke’sMedicalCenter.
DepartmentofDivingandHyperbaricMedicine.DivingandHyperbaricMedicine
Course.ThePrinceofWalesHospital.2001.
K.K. Jain. 1996. Textbook of HyperbaricMedicine. Toronto Hogrefe &Huber
Publishers.
LaybourneM, Long CH,Wills-Long SL. 1989. Hyperbaric Oxygen Therapy:
EducationalDimension;Vol.8,No.3
Maryland Institute for EmergencyMedical Services Systems. Patient’sGuide to
HyperbaricOxygenTherapy.1995
Undersea and Hyperbaric Medicine Society. Hyperbaric Oxygen Therapy:
ACommitteeReport.1996.
Undersea and Hyperbaric Medicine Society. Hyperbaric Oxygen Therapy:
ACommitteeReport.1999.
Undersea and Hyperbaric Medicine Society. Hyperbaric Oxygen Therapy:
ACommitteeReport.2002.
Undersea andHyperbaricMedicine Society.MonoplaceHyperbaricChamber
SafetyGuidance.1991.
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
การใหความรแกผปวย (Patient education)
บทท
การใหความรแกผปวยครอบครวและญาตมสวนชวยใหผลลพธดานสขภาพดขนซงประกอบ
ดวยพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพและการตดสนใจในการดแลสขภาพของผปวยเององคกรคณะ
กรรมการรวมรบรองการดแลดานสขภาพ(Thejointcommissiononaccreditationofhealthcare
organization:JCAHO)เรองการใหความรแกผปวยปนสวนหนงของการรบรองมาตรฐานโรงพยาบาล
มเปาหมายทชดเจนในเรองกระบวนการใหความรแกผปวย และครอบครว ถอเปนมาตรฐานทโรง
พยาบาลควรมเปาหมายของJCAHOคอมาตรฐานการใหความรแกผปวยเกยวกบสภาพแวดลอมของ
หองปรบแรงดนบรรยากาศสงรวมถงการปฏบตทมความปลอดภยความรบผดชอบตอผปวยและการ
รบประกนความปลอดภยตอผปวยโดยเฉพาะ
� การก�าหนดเปาหมายโครงการใหการศกษาผปวย
� การจดสรรทรพยากรส�าหรบใหการศกษาแกผปวย
� ขอก�าหนดการระบและล�าดบความตองการของผปวย
สวนกจกรรมทสามารถจดใหมขนไดเชน
� การสงเสรมการมปฏสมพนธการสอสารระหวางผปวยกบผใหบรการ
� ความเขาใจของผปวยตอสถานะสขภาพทเปนอย
� การเลอกรกษาประโยชนของการรกษาและความเสยงทอาจเกดขน
� การเสรมสรางความรวมมอในการดแลตนเองอยางตอเนอง
การทผปวยมความยนดและเตมใจใหความรวมมอในกจกรรมการดแลและใหความรจะตอง
ค�านงถงคานยมทางจตสงคม จตวญญาณและวฒนธรรมของผปวย รบรผลกระทบทจะเกดขนตอ
คานยมดงกลาว สถานทหองปรบแรงดนบรรยากาศสง (Hyperbaric facility) ควรตระหนก รวมถง
กระบวนการดแล การใหความรแกผปวย และแนใจวามแผนการกระตนการใหความร และการม
ปฏสมพนธกบเจาหนาทหองปรบแรงดนบรรยากาศสง(Hyperbaricchamber)อยางตอเนองแผนการ
ใหความรควรมการทบทวนเชนเดยวกบการมปฏสมพนธการเรยนรอยางมคณคาทงสองฝาย
การใหความรแกผปวยจะชวยกอใหเกดประโยชนสงสดในการรกษาดวยหองปรบแรงดน
บรรยากาศสงซงบรณาการเขากบระบบการดแลสขภาพโดยรวมทผปวยไดรบ ชวยลดคาใชจายทเกด
ขนเพอใหเกดประสทธภาพการใหความรตองมการประสานงานรวมกบสหสาขา(Disciplines)รวมถง
สายรง สขตะกว
9
178
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
การใหความรแกผปวย
การดแลผปวยดวย แสดงใหเหนถงโอกาสการเพมความพงพอใจของผใชบรการ เพมคณภาพชวต
มความมนใจในการดแลอยางตอเนองลดอบตการณภาวะแทรกซอนตอการเจบปวยยดมนสงเสรมใน
แผนการรกษาและลดความวตกกงวลของผปวยการใหความรเปนองคประกอบทส�าคญตอการปฏบต
ทมความปลอดภยของการรกษาดวยออกซเจนแรงดนสง วตถประสงคของการดแลผปวยในสภาพ
แวดลอมแรงดนบรรยากาศสง รวมถงความปลอดภยผลลพธของการรกษาทมประสทธผลผปวยม
ความรวมมอตอแผนการรกษามความสขสบายและเขาใจอยางถองแทตอการรกษาทเกดขนการฝก
ปฏบตของผใหบรการสขภาพในสภาพแวดลอมแรงดนบรรยากาศสงจะชวยตอบวตถประสงคดงกลาว
ได ความส�าเรจตามวตถประสงคดงกลาวขนอยกบการใหความรแกผปวยและญาตรจกเกยวกบการ
รกษาผลกระทบปจจยเสยงและการพจารณาถงความปลอดภยในการรกษาเปนส�าคญ
หลกพนฐานทส�าคญของการใหความรแกผปวยเปนไปตามหลกสทธผปวยผปวยทกคนมสทธ
เขาถงการดแลสขภาพการเคารพการปกปดความลบและเกยรตศกดศรมสทธในแงการตดสนใจใน
แผนการดแลผปวยผใหบรการสขภาพตองด�าเนนการตามกระบวนการสทธผปวยเพอการยอมรบและ
ตามความตองการของผปวยแตละราย
สทธผปวย10ประการมดงน(สภาการพยาบาล,16เมษายน2541)
1. ผปวยทกคนมสทธพนฐานทจะไดรบบรการดานสขภาพ
2. ผปวยมสทธทจะไดรบบรการจากผประกอบวชาชพดานสขภาพ โดยไมมการเลอกปฏบต
เนองจากความแตกตางดานฐานะเชอชาตสญชาตศาสนาสงคมลทธการเมองเพศอาย
และลกษณะของความเจบปวย
3. ผปวยทขอรบการบรการดานสขภาพมสทธทจะไดรบทราบขอมลอยางเพยงพอและเขาใจ
ชดเจนจากผประกอบวชาชพดานสขภาพเพอใหผปวยสามารถตดสนใจในการยนยอมหรอ
ไมยนยอมใหผประกอบวชาชพดานสขภาพปฏบตตอตนเวนแตเปนการชวยเหลอรบดวน
หรอจ�าเปน
4. ผปวยทอยในภาวะฉกเฉนเสยงอนตรายถงชวตมสทธทจะไดรบความชวยเหลอรบดวนจาก
ผประกอบวชาชพดานสขภาพโดยทนทตามความจ�าเปนแกกรณโดยไมค�านงวาผปวย
จะรองขอความชวยเหลอหรอไม
5. ผปวยมสทธทจะไดรบทราบชอสกลและประเภทของผประกอบวชาชพดานสขภาพทเปน
ผใหแกตน
6. ผปวยมสทธทจะขอความเหนจากผประกอบวชาชพดานสขภาพอนทมไดเปนผบรการ
แกตนและมสทธในการขอเปลยนผใหบรการและสถานบรการได
7. ผปวยมสทธทจะไดรบการปกปดขอมลเกยวกบตนเองจากผประกอบวชพดานสขภาพโดย
เรงรดเวนแตจะไดรบความยนยอมจากผปวยหรอการปฏบตหนาทตามกฎหมาย
8. ผปวยมสทธทจะไดขอมลอยางครบถวนในการตดสนใจเขารวมหรอถอนตวจากการเปน
ผถกทดลองในการท�าวจยของผประกอบวชาชพดานสขภาพ
179
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
สายรง สขตะกว
9. ผปวยมสทธทจะไดรบทราบขอมลเฉพาะของตนทปรากฏในเวชระเบยนเมอรองขอทงน
ขอมลดงกลาวจะตองไมเปนการละเมดสทธสวนตวของบคคลอน
10. บดามารดาหรอผแทนโดยชอบธรรมอาจใชสทธแทนผปวยทเปนเดกอายยงไมเกนสบแปด
ปบรบรณผบกพรองทางกายหรอจตซงไมสามารถใชสทธดวยตนเองได
เจาหนาททงหมดของหองปรบแรงดนบรรยากาศสงรวมทงแพทยพยาบาลนกเทคนคแพทย
ระบบทางเดนหายใจ เจาหนาทดแลผปวยในบางชวงเวลา (Part-timepatient care staff) ควรชวย
เหลอใหผปวยมความเขาใจยอมรบถงเหตผลของการใหการรกษาดวยออกซเจนแรงดนสงแพทยตอง
มความสามารถในการสอสารกบผปวยเพอชวยสงเสรมการเรยนรของผปวยดวย
ผปวยทแสดงความไมเขาใจการวนจโรคและแผนการรกษาJCAHOแนะน�าใหสอนตามระดบ
ความเขาใจของผปวยแตละรายผใหบรการสขภาพมกจะใหขอมลมากเกนความเขาใจของผปวยควร
พดโดยใชภาษาแบบงายๆสอนซ�าๆและแสดงใหเหนจดส�าคญหลกเลยงสงทมากเกนความจ�าเปนท
ผปวยจะเขาใจไดการเขยนอานแบบงายๆสอนโดยใชค�าพดเปนการสรางความเขาใจใหกบผปวยได
ดทสด อปกรณในการใหความรแกผปวยควรเปนแบบสน งาย กราฟกทนาดงดดเขากบวฒนธรรม
จะกระตนพฤตกรรมผปวยไดดการใหความรแกผปวยมวตถประสงคเพอใหผปวยและครอบครวมความร
ในการดแลสขภาพของตนเองนนเอง
การใหความรแกผปวยและครอบครวตองท�ากอนทผปวยจะไดรบการรกษาดวยออกซเจนแรง
ดนสงใหกระท�าอยางตอเนองตลอดการรกษาเอกสารใหความรดานความปลอดภยและผปวยมความ
เขาใจในการรกษามความส�าคญถอเปนเครองมอมาตรฐานในการประเมนความปลอดภยของผปวย
อปกรณการสอนอาจจะใชโสตทศนปกรณ เชน วดโอหนงสอเลมเลกๆ หรอคอมพวเตอร เปนตน
การสอนอนๆทมประสทธภาพเชนสอนแบบตวตอตวหรอสอนแบบกลมคมอแนะน�าสามารถกอให
เกดประโยชนในการทบทวนขอมลทเกยวของไดประสทธภาพของการใหความรแกผปวยมความส�าคญ
มากตอความพงพอใจของผปวยและเปนเครองมอหนงในการลดการอยโรงพยาบาลในขณะทผลทาง
คลนกมความกาวหนามากขน
ประเดนส�าคญทเกยวของกบกระบวนการใหความรแกผปวย (Key issues for the education process)
กระบวนการใหความรแกผปวยมจดเนนดงนคอ1. การแนะน�าตวของผดแลทกคนกบผปวย
2. ถามผปวยวารอะไรบางเกยวกบการรกษาดวยออกซเจนแรงดนสง
3. ประเมนความพรอมกอนการเรยนรของผปวยแบงตามกลมอาย
4. ประเมนความตองการดานรางกายและจตใจของผปวย
180
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
การใหความรแกผปวย
5. แนใจวาควบคมระดบความวตกกงวลไดตรวจสอบวาผปวยมความสขสบายไมมอาการเจบ
ปวดใดๆสามารถเขารบการรกษาได
6. ปรบกระบวนการใหความรใหเหมาะสมแกผปวยและครอบครวแตละราย
ความคาดหวงของผปวย (Patient expectations)
ผปวยควรรวาอะไรคอความคาดหวงของตนเองสอบถามผปวยเกยวกบการรกษาของเขา
อภปรายเกยวกบความคาดหวงของการรกษาและแผนการดแลปฏบตตามแผนการรกษาเพอผลลพธ
ของการรกษาดทสด
การเตรยมผปวย (Patient preparation)
ควรพดคยถงวตถประสงค และขอบงชของการรกษากบผปวยดงน1. ความเสยง และประโยชนทไดรบ (Risks and Benefits)
กอนทจะยนยอมรบการรกษาผปวยและสมาชกในครอบครวควรมการพดคยถงความเสยง
ทอาจเกดขนจากการรกษาดวยออกซเจนแรงดนสง (Hyperbaric oxygen therapy)
การพดคยระหวางแพทยเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง(HyperbaricPhysician)กบผปวย
ควรมรายละเอยดแสดงถงความสมพนธระหวางความเสยง(Risks)อนตราย(Hazards)
และประโยชน(Benefits)ซงเปนสวนประกอบทส�าคญการใหความรควรรวมถงศกยภาพ
ของมาตรการปองกนปจจยเสยงทเกดจากออกซเจนความเขมสงภายใตแรงดนบรรยากาศ
ทสงขน รวมทงปจจยเสยงดานการเกดเพลงไหม การไดรบบาดเจบจากแรงดน
(Barotrauma)การเปนพษจากออกซเจนตอระบบประสาทสวนกลาง (Oxygen toxicity
oftheCentralnervoussystem)การเปนพษตอปอดการเปนพษตอการท�างานของลกตา
ความส�าคญคอการหายใจตามปกตขณะทมการเปลยนแปลงแรงดนสอนเทคนคการปรบ
แรงดนในหใหเทากนกบแรงดนแวดลอม ซงเปนองคประกอบส�าคญเพอใหมนใจไดวา
ผปวยมความสขสบายและประสบผลส�าเรจในการรกษาตงแตแรกเรม
2. การใหความรเกยวกบหนวยงาน (Department Education)
ควรมการแนะน�าหนวยหองปรบแรงดนบรรยากาศสงแกผปวยดวยการพาเยยมชมตอบ
ค�าถามทเกยวของกบการรกษาสวนใหญแลวผปวยมกจะไมเคยทราบมากอนในเรองการ
รกษาดวยออกซเจนแรงดนสงบรรยายถงแผนการรกษา ระยะเวลาควรอภปรายรวมกบ
ผปวยและครอบครวจนแนใจวาผปวยทราบเวลาทมาท�าการรกษาอธบายผปวยทราบวา
หากมกรณฉกเฉนสามารถปรบเปลยนแผนการรกษาได
3. การปฐมนเทศเกยวกบหองปรบแรงดนบรรยากาศสง (Chamber Orientation)
ใหความรแกผปวยถงความรสกทเกดขนตอหและสงทประสบขณะท�าการรกษาใหความร
แกผปวยถงเหตผลทตองท�าใหกระเพาะปสสาวะวางกอนการรกษาอธบายวาในการรกษา
181
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
สายรง สขตะกว
นจะมความรสกไมแตกตางจากการเดนทางดวยเครองบนโดยสารหรอขนลฟทสงๆยกเวน
อาจมความไมสขสบายของห
4. การเปลยนแปลงของอณหภม (Temperature Changes)
ตามกฎของชาลส(Charles’Lawofphysics)กลาววาเมอความดนเพมอณหภมจะเพม
ขนตามในถงบรรจทมปรมาตรคงท ใหความรแกผปวยเกยวกบการเปลยนแปลงอณหภม
ขณะเพมแรงดนอากาศและลดแรงดนอากาศ
5. เสยง (Noises)
เสยงในหองปรบแรงดนบรรยากาศสงชนดหนงหอง (MonoplaceChamber) เปนเสยงท
เกดจากออกซเจนทสงเขามาและทยงคงอยในหองปรบฯเพอคงระดบแรงดนในการรกษา
สวนเสยงอนๆ อาจเกดขนในบรเวณจากการกระท�าตอหองปรบฯ เชน การปดประต
การวางไมคภายหลงพดคยกบผปวยจะเกดเสยงดงมากขน เพราะวาเปนหองปดลอม
(Enclosedspace)เจาหนาทควรแจงผปวยวาเสยงทเกดขนนนปกตหากทราบทมาของ
เสยงควรแจงผปวยทราบดวยและแนใจวาเสยงนนไมมอะไรทจะกอใหเกดปญหากบการ
ปฏบตงานของหองปรบแรงดน
รปท 1 การรกษาผปวยใน Monoplace Chamber
ในหองปรบแรงดนบรรยากาศสงชนดหลายหอง(MultiplaceChamber)เสยงทเกดขนจะคลาย
กนกบในหองปรบแรงดนบรรยากาศสงชนดหนงหองเสยงอนๆทเกดขนจะมาจากการเปด-ปดลนปรบ
แรงดนเพอรกษาระดบแรงดนในหองปรบฯชนดหลายหองใหความมนใจกบผปวยวาเปนเสยงทเกดขน
ตามปกตอธบายวาเปนเสยงของการคงระดบแรงดนขณะท�าการรกษาจากการเปด-ปดลนปรบแรงดน
(Pressurevalves)
182
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
การใหความรแกผปวย
รปท 2 การรกษาผปวยใน Multiplace Chamber
6. การปรบห (Middle ear equalization)
สอนและใหผปวยสาธตเกยวกบความสามารถในการปรบห(Clearingears)ดวยวธการท
มประสทธภาพตางๆเชนการกลนการเคยวการหาวการเอยงศรษะModifiedvalsalva,
Toynbeemaneuverและในบางโอกาสอาจมความจ�าเปนตองใชDecongestantหรอยา
พนจมกการทบทวนอกครงถอเปนเครองมอทดในการประเมนวาผปวยมความเขาใจและ
สามารถปฏบตไดขณะเพมแรงดนควรสอบถามประวตทางศลยกรรมเกยวกบหของผปวย
แนะน�าผปวยรายงานใหทราบเกยวกบอาการปวดไซนสอาการปวดฟนขณะเพมแรงดน
บรรยากาศการตดเชอระบบทางเดนหายใจสวนบน(Upperrespiratorytractinfection)
และโพรงไซนสอกเสบเรอรง (Chronic sinusitis)ภาวะดงกลาวนจะท�าใหการปรบหและ
ไซนสล�าบากมากขนแตผปวยเหลานมกจะสามารถเพมแรงดนไดหากใชDecongestant
หรอท�าการเจาะเยอแกวหทงสองขางแลวคาทอปรบแรงดน(PEtubes)กอนเขาหองปรบ
แรงดนบรรยากาศสง
7. ความวตกกงวลจากการกลวทแคบ (Claustrophobia/Confinement Anxiety)
การเตรยมผปวยรวมถงการเตรยมดานจตใจในการเขาหองปรบแรงดนบรรยากาศสงนน
ผปวยสามารถทจะพดคยควบคมความตนเตนของตนเองมความรสกผอนคลายควรสาธต
วธการรองขอความชวยเหลอจากพยาบาลและสามารถรองขอยากลอมประสาทเพอการ
ผอนคลายได ผปวยจ�านวนมากมความกระวนกระวายในทแคบๆ การประเมนอยาง
ครอบคลมสามารถลดความวตกกงวลในผปวยได เชน การไดรบยาลดความวตกกงวล
พดคยกบผปวยดวยเสยงทนมนวลมการสบตากบผปวยรบรองถงความปลอดภยส�าหรบวธ
การผอนคลายเชนการใชเครองลอใจการสรางภาพฟงเพลงดวดโอเปนตนการใหความ
รสกหวงใยแกผปวยตลอดเวลาของการรกษามความส�าคญในการสรางความพงพอใจ
มนอยมากทผปวยไมสามารถรบการรกษาอยางตอเนองไดจากภาวะวตกกงวลเนองจากการ
183
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
สายรง สขตะกว
กลวทแคบสวนผปวยทกลวทแคบจรงๆนนอาจจะไมสามารถเขารบการรกษาดวยหองปรบ
แรงดนบรรยากาศสงไดซงตองมการสงเกตผปวยอยตลอดเวลาขณะเขารบการรกษา
เพอความสขสบายและความปลอดภยสงสดของผปวยควรสอนผปวยในรายงานอาการ
เหลานกบผใหการดแล เชน อาการหวด ไขเนองจากหวดอาการไอ เจบคอน�ามกไหล
ไขออกผน คลนไส อาเจยน อาการทองเสย อาการปวดตางๆ จากการทดลองในสตว
แสดงใหเหนวาการตดเชอไวรสในระบบทางเดนหายใจเมอไดรบการรกษาดวยออกซเจน
แรงดนสงจะท�าใหเกดอาการรนแรงมากขนซงนาจะเกดจากออกซเจนท�าความระคายเคอง
ตอปอดนนเองดวยเหตนจงแนะน�าวาผปวยทมอาการหวดควรไดรบการรกษาใหหายกอน
ไดรบการรกษาดวยออกซเจนแรงดนสง
8. อนตรายจากการเกดเพลงไหม (Fire Hazards)
ไฟทตดอยางรวดเรวเนองจากสภาพแวดลอมมแรงดนยอยของออกซเจนสงขน(PO2rises)
โดยเฉพาะการประเมนความปลอดภยตองมการจดการความเสยงตอการเกดเพลงไหมใน
หองปรบแรงดนบรรยากาศสงใหนอยทสดส�าหรบหองปรบฯชนดหนงหองควรตรวจสอบ
วสดตองหามเขาไปในหองปรบฯพรอมทงอธบายเหตผลใหผปวยทราบสวนสญลกษณ
ของเพลงไหมควรแสดงใหผปวยและเจาหนาทสามารถมองเหนไดอยางชดเจน
9. การยนยอมรบการรกษา (Appropriate consent for treatment)
การยนยอมรบการรกษาเปนสทธพนฐานทผปวยไดรบการคมครองผปวยมความจ�าเปนท
จะทราบถงการวนจฉยโรคการพยากรณโรคและการรกษาทไดรบสงเหลานสะทอนถง
เจตจ�านงของผปวยตอการตดสนใจรบการรกษาแมกระทงการปฏเสธทจะยนยอมกระท�า
การทดลองหรอการศกษาในมนษยหรอปฏเสธการมสวนรวมในการศกษาวจยทกระท�าใน
มนษย
ควรแจงผปวยใหทราบถงผลทคาดวาจะไดรบจากการรกษาและความเสยงหรอผลขาง
เคยงทอาจเกดขนซงมความส�าคญทงดานอารมณ และกายภาพของผปวยตอการรกษา
ดวยออกซเจนแรงดนสง ตลอดจนผลทคาดวาจะเกดขนหากผปวยไมไดรบการรกษา
ดงกลาวการยนยอมรบการรกษาเปนสมพนธภาพระหวางผปวยกบแพทยผรกษาอยางเปน
พลวตรเปนพนฐานทผปวยใชในการตดสนใจอยในความดแลของผใหบรการเนอหาของ
แบบยนยอมควรใชภาษาทผปวยเขาใจงายในกรณทผปวยมความบกพรองความสามารถ
การตดสนใจหรอมปญหาทางสมองครอบครวหรอผแทนโดยชอบธรรมสามารถยนยอม
แทนได
ในกระบวนการนมใชแคเพยงแคผปวยหรอผแทนเซนยนยอมเทานนควรมการเตรยมความ
พรอมของการฏบตการพยาบาลรวมถงการใหความรแกผปวยในการรกษาดวยหองปรบฯ
ถาหากมความเสยงเกดขนในระหวางท�าการรกษาแพทยเวชศาสตรความดนบรรยากาศ
สงจะเปนผใหค�าอธบายผลทเกดจากการรกษานนดวยตวเอง
184
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
การใหความรแกผปวย
10. นโยบายความปลอดภย และวธปฏบต (Safety policies and procedures)
นโยบายความปลอดภยและวธปฏบตเปนสงจ�าเปนและมความส�าคญของการฝกบคลากร
ในการปฏบตงานในหองปรบแรงดนบรรยากาศสง บคลากรทใหการดแลผปวยตองมการ
ตรวจสอบผปวยแตละรายกอนเขารบการรกษามความตระหนกในนโยบายความปลอดภย
และการปฏบตทปลอดภย รวมทงปจจยทเกยวของกบความปลอดภยในผปวย และ
ครอบครว
การใหความรแกผปวยและครอบครวควรชแจงใหทราบถงแผนปองกนการเกดอคคภยหรอ
แผนการชวยเหลอเมอมเหตการณเกดขนโดยปฏบตดงน
x ใหผปวยทกรายสวมเสอผาทเปนผาฝาย 100 เปอรเซนต หรอสวมเสอผาทหนวยหองปรบฯจดไวให
x ไมอนญาตใหผปวยใชเสอผาอนๆทไมไดการยอมรบใหใชในหองปรบฯx ผปวยทใชผลตภณฑทมสวนผสมของแอลกอฮอลน�ามนหรอมสวนผสมของปโตเลยมใหลางออกกอนเขารบการรกษา
x ถอดเครองประดบทเปนโลหะหรออญมณออกกอนเขารบการรกษาx ตดสายดน(Grounding)กบผปวยกอนเรมรกษาx ไมอนญาตน�าอปกรณทเปนแบตเตอรเขาไปในหองปรบฯเชนนาฬกาอปกรณชวยฟงเครองกระตนหวใจหรอเครองปมหวใจทอยภายนอกรางกาย(Externalpacemakers
orexternalpumps)เปนตน
x หามใชคอนแทคเลนสชนดแขง(Hardcontactlenses)11. ยา (Medications)
ผปวยตองแจงแพทยเวชศาสตรความดนบรรยากาศสงทราบหากมประวตไดรบยาทเปน
ขอหามเดดขาดในการรกษาดวยออกซเจนแรงดนสงซงหากผปวยไดรบยาเหลานรวมกบ
การรกษาดวยออกซเจนแรงดนสงอาจสงผลกระทบตอผปวยดงน
x Bleomycinท�าใหเกด Interstitial pneumonitis ซง Bleomycin sulphateมความเกยวของอยางมากทจะท�าใหเกดภาวะออกซเจนเปนพษตอปอดและปอดเกดผงผดขน
จนถงขนท�าใหระบบการหายใจลมเหลวได ถงแมวาผปวยไดรบออกซเจนทมความดน
ยอยแค1ATAกตาม
x MafenideAcetate(Sulfamylon)ท�าใหกระบวนการหายของแผลลดลงx Disulfiram(Antabuse)จะปดกนSuperoxidedismutase.(SOD)ซงจะชวยปองกนการเกดพษจากออกซเจน
x Doxorubicin(Adrimycin)ท�าใหเกดพษตอระบบหวใจ(Cardiotoxicity)x Cis-platinumท�าใหกระบวนการหายของแผลลดลง
185
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
สายรง สขตะกว
สวนภาวะทเปนขอหามเดดขาดของการรกษาดวยออกซเจนแรงดนสง ( Absolute
ContraindicationstoHyperbaricOxygenTherapy)ทเกยวกบปอดคอภาวะมลมในชอง
เยอหมปอดทยงไมไดเจาะระบาย (Untreatedpneumothorax) เนองจากอาจท�าใหเกด
Gasemboli,Tensionpneumothorax,หรอเกดภาวะPneumomidiastinumไดแตถา
หากผปวยมความจ�าเปนตองไดรบการรกษาดวยหองปรบฯ แลวผปวยควรไดรบการท�า
Thoracostomyกอน
12. อาการเมา (Narcotics)
โดยทวไปแลวอาการเมาทเกดขนนนจะลดลงไดเมอมการกระตนการหายใจโดยการเพม
แรงดนยอยของคารบอนไดออกไซด (PaCO2)ปรมาณออกซเจนในรางกายจะลดความ
ตองการการหายใจ ท�าใหระดบดารบอนไดออกไซดเพมขน ดงนนแรงดนยอยของ
คารบอนไดออกไซดจะมากขนดวยซงจะท�าใหหลอดเลอดสมองขยายตวท�าใหเพมปรมาณ
ออกซเจนไปสสมองกระบวนการนจงเปนสาเหตของภาวะชกจากออกซเจน (Oxygen
toxicseizure)
ในการเลอกใชยากลอมประสาทฉดเขาหลอดเลอดด�า กบเขากลามเนอนนนยมเลอกใช
ทางหลอดเลอดด�ามากกวาเนองจากขณะท�าการรกษาดวยออกซเจนแรงดนสงนนจะท�าให
หลอดเลอดทวรางกายหดตวการใหยาโดยการฉดเขากลามเนอจะท�าใหการดดซมของยา
ลดลงแตภายหลงจากออกจากหองปรบฯแลวหลอดเลอดขยายตวอาจท�าใหผปวยไดรบ
ยาเกนขนาดได
13. สเตอรอยด (Steroids)
การไดรบสเตอรอยด(Steroids)ในปรมาณสงๆมความเสยงตอการชกจากออกซเจนได
14. ยาปองกนการชก (Anticonvulsants)
ใชส�าหรบปองกนการชกขณะรกษาดวยออกซเจนแรงดนสงหรอบางครงอาจใชส�าหรบ
รกษาอาการทยงไมหยดชกหลงจากหยดการใหออกซเจนแลว
15. ยากลอมประสาท (Sedation)
การใชยากลอมประสาทในผปวยทมความเสยงสงตอการชกจากออกซเจนสามารถเพมขด
ความทนตอการชกจากออกซเจนได และยงชวยควบคมอาการกลวทแคบ (Claustro
phobiaorConfinementanxiety)ไดดวยเชนXanax,Ativan,หรอValiumแพทยอาจสงยา
ใหกบผปวยกลมดงกลาว และควรใหกอนการรกษาดวยออกซเจนแรงดนสงประมาณ
30-60นาท และในชวงเวลา 2-3ชวโมงหลงสนสดการรกษาดวยออกซเจนแรงดนสงแต
ละครงผปวยไมควรขบขยานยนตหรอปฏบตงานทเกยวของกบเครองจกรกลตางๆ
16. พษจากออกซเจน (Oxygen Toxicity)
เนอเยอรางกายคนเรามความไวตอออกซเจนแตกตางกนการแสดงอาการเปนพษจาก
ออกซเจนเกดจากการไดรบออกซเจนในสภาวะแวดลอมทมแรงดนยอยสง โดยเฉพาะ
186
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
การใหความรแกผปวย
ผปวยทไดรบออกซเจนในหองปรบฯจะแสดงอาการทางคลนคอยางชดเจนจากผลตอปอด
ตอระบบประสาทสวนกลาง(CNS)และลกตาผปวยควรตระหนกถงอาการออกซเจนเปน
พษตอปอดซงจะมอาการแนนหนาอก(Chesttightness)ไอแหงๆหายใจล�าบากอธบาย
ใหผปวยเขาใจถงการเปลยนมาหายใจโดยใชอากาศธรรมดา (Air break) เมอมอาการ
ดงกลาวสอนการใชอปกรณการหายใจดวยอากาศอยางถกตองและอยางมประสทธภาพ
เชนMask,Hood,Tractcollar,Facetentเปนตน
17. ภาวะลมในชองเยอหมปอด (Pneumothorax)
ผปวยทประสบอนตรายจากภาวะลมในชองเยอหมปอดทเกดขนเอง (Spontaneous
Pneumothorax)โดยเฉพาะหากเกดขนในMonoplacechamberถอเปนสถานการณทม
ความรนแรงถาหากเกดในMultiplace chamber ยงสามารถใชเขมเจาะระบายใสทอ
ทรวงอกไดแตในMonoplacechamberไมสามารถกระท�าดวยวธดงกลาวไดและจะไม
ลดแรงดน(Decompressed)จนกวาจะมความพรอมในการใสทอทรวงอกเพอท�าการรกษา
ภาวะลมในชองเยอหมปอดทบรรยากาศปกต หนวยงานตองเตรยมความพรอมในแผน
ปฏบตการเพอรองรบสถานการณฉกเฉนเมอลดแรงดนผปวยทผาตดทรวงอกมากอนอาจ
มรองรอยฟองอากาศขงอย(Air-trappinglesion)ซงจะท�าใหเกดปญหาในระหวางลดแรง
ดนไดดงนนควรพจารณาเปนรายๆหากมความจ�าเปนตองรกษาดวยออกซเจนแรงดนสง
การลดแรงดนควรกระท�าอยางชาๆ และในขณะลดแรงดนควรใหผ ปวยหายใจดวย
ออกซเจนจากฟลม X-rayผปวยทมรอยโรคเกยวกบปอดแตไมมอาการควรลดแรงดน
อยางชาๆการเปลยนแปลงแรงดนอยางรวดเรวอาจกอใหเกดปญหารนแรงตามมาได
ตองตระหนกถงอาการแสดงและอาการของออกซเจนเปนพษตอระบบประสาทสวนกลาง
ของผปวยอาการเหลานไดแกอาการวตกกงวล(Anxiety)พฤตกรรมเปลยน(Behavioral
changes)เหงอออกผดปกต(Sweating)คลนไส(Nausea)มอาการกระตกบรเวณใบหนา
และรมฝปาก (Twitchingof the lips and face)การมองเหนภาพและการไดยนเสยง
เปลยนแปลง (Visual field and auditory changes) รสกวงเวยน (Vertigo) เปนลม
(Syncope)และอาการชก(Seizures)ผปวยทมอาการชกงายควรไดรบยาตานการชกกอน
การรกษาดวยออกซเจนแรงดนสง แพทยเวชศาสตรความดนบรรยากาศสงสามารถทจะ
ใหการรกษาไดอยางตอเนองโดยการลดแรงดนบรรยากาศลงและใหยาตานการชกใน
ระหวางรบการรกษาดวยออกซเจนแรงดนสง
ผปวยทไดรบการรกษาดวยออกซเจนแรงดนสงเกน2.0ATAจะเพมความเสยงตอการชก
จากออกซเจน เชน กรณผปวยมภาวะเนอเยอตดเชอเนาตายหรอภาวะตดเชอหนงเนา
(NecrotizingFasciitis)ฟองอากาศหลดเขาไปในระบบไหลเวยนโลหต(AirEmbolism)
หรอโรคลดแรงดน(DecompressionSickness.DCS.)แตความเสยงตอการเกดอาการ
ชกจากออกซเจนนจะลดลง เมอใหผปวยหายใจดวยอากาศเปนระยะๆ ตามตารางการ
187
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
สายรง สขตะกว
รกษาเรยกวา“Airbreaks”ในกรณทผปวยมความเสยงสงตอการเกดการชกเชนมประวต
เปนโรคลมชกหรอมไขสงการใหการดแลผปวยกลมนใหปฏบตตามแนวทางดงตอไปน
แนวทางการดแลเพอปองกนการชกจากออกซเจนแรงดนสง
1. ดแลอยางใกลชดสงเกตอาการและอาการแสดงของออกซเจนเปนพษเชนหวใจ
เตนเรวผดปกตมความวตกกงวลการพดผดปกตการมองเหนและอาการทางห
ผดปกต
2. ใหหายใจดวยอากาศ(Airbreaks)โดยแพทยเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง
สามารถเลอกใหผปวยหายใจดวยอากาศ เปนเวลา10นาทหรอ 5นาทตาม
แผนการรกษาได
18. การสบบหร (Smoking)
การหยดสบบหรในระหวางการรกษาดวยออกซเจนแรงดนสงเปนสงส�าคญ เนองจากผล
ของออกซเจนตอเนอเยอผปวยควรไดรบค�าแนะน�าและหาแนวทางหรอกลไกตางๆทจะ
ชวยใหผปวยเลกสบบหร
19. ระดบน�าตาลในกระแสเลอดในผปวยทเปนเบาหวาน (Serum glucose levels for all
diabetics patients)
ผปวยทเปนเบาหวานทกรายตองไดรบการตรวจหาระดบน�าตาลกอนเขารบการรกษาดวย
ออกซเจนแรงดนสงเพอปองกนโอกาสเกดการเปนพษของออกซเจนตอระบบประสาทสวน
กลาง(CNSOxygentoxicity)หรออาการชกทอาจเกดขนจากการมระดบน�าตาลต�าหรอ
สง(HypoglycemiaorHyperglycemia)
x ตรวจหาระดบน�าตาลผปวยกอนและหลงเขารบการรกษาดวยออกซเจนแรงดนสงทกครง
x เปลยนแปลงชวงเวลาของการใหอนซลนทผปวยไดรบในระหวางการรกษาดวยออกซเจนแรงดนสง
x หากผปวยรสกวามอาการน�าตาลต�าในระหวางรกษาดวยหองปรบฯ เจาหนาทผดแลอาจใหผปวยดมน�าสมหรอน�าหวานทเตรยมไวให
x หลงออกมาจากหองปรบฯ แลวหากผปวยมระดบน�าตาลในเลอดต�ายงไมอนญาตใหผปวยกลบบานหรอสงกลบหอผปวยเนองจากอาจเกดความเสยงตอผปวยจากระดบ
น�าตาลในเลอดต�าดงกลาว
20. อนซลน (Insulin)
ในวงการแพทยยงมความเขาใจไมมากนกเกยวกบผลของออกซเจนแรงดนสงตออนซลน
และเมตาบอลซมของมน ควรสงเกตอาการอยางใกลชดทเกยวของกบระดบน�าตาลใน
รางกายหากผปวยมระดบน�าตาลต�าลงในระหวางการรกษา อาจมการปรบขนาดของ
อนซลนหากจ�าเปนและในระหวางการรกษาดวยออกซเจนแรงดนสงนนจะพบวาระดบของ
กลคากอนในน�าเลอด(Plasmaglucagonlevels)จะลดต�าลง
188
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
การใหความรแกผปวย
ขอหามของการรกษา (Contraindication for treatment)ก. ขอหามเดดขาด (Absolute)
1. มภาวะลมในชองเยอหมปอดทยงไมไดรกษา(UntreatedPneumothorax)
2. อยในระหวางการไดรบยาเคมบ�าบดเชนDoxorubicin(AdriamycinTM),Cisplatinum
(Platinol),เชนเดยวกบยารกษามะเรงอนๆ
เดมมความคดวาภาวะตงครรรภนาจะเปนขอหามของการรกษาดวยออกซเจนแรงดนสง
เนองจากออกซเจนแรงดนยอยสงมความสมพนธกบการปดของPatentductusarteriosus
(PDA.)และอาจท�าใหเดกคลอดกอนก�าหนดหรออาจท�าใหเดกทเกดมาตาบอดไดเนองจาก
เกดภาวะRetrolentalfibroplasiaจากออกซเจนแรงดนยอยสงจากการศกษาในประเทศ
รสเซยมารดาตงครรภทยงไมครบก�าหนดคลอดและมโรคหวใจมาแตก�าเนด(Congenital
heartdisease)เขารบการรกษาดวยออกซเจนแรงดนสงเปนระยะๆปรากฏวาไมมภาวะ
แทรกซอนทเกดจากการรกษานอยางไรกตามควรด�าเนนการศกษาตอเพอสนบสนนงาน
วจยดงกลาว
ข. ขอควรระวง (Relative Contraindication)
ภาวะเหลานควรมการสงเกตอาการและพงระวง แตมใชขอหามเดดขาด (Absolute) ในการ
รกษาดวยออกซเจนแรงดนสงมดงนคอ
� Upperrespiratoryinfection
� Chronicsinusitis
� Seizuredisorders
� EmphysemawithCO2retention
� Uncontrolledhighfever
� HistoryofspontaneousPneumothorax
� Historyofthoracicsurgery
� Historyofreconstructiveearsurgery
� Pulmonarylesiononroutinex-rayorCTscan
� Viralinfections
� Congenitalspherocytosis
� Sicklecellanemia
� Historyofopticneuritis
ผปวยทมภาวะCOPDและมการคงของกาซคารบอนไดออกดไซด (CO2 retention) อาจม
ปรมาณออกซเจนมากเกนปกต ผปวยอาจหยดหายใจไดเองจากการพรองความตองการการหายใจ
เมอระดบออกซเจนในรางกายต�าลง(Lossofthehypoxicdrive)ผปวยทมภาวะโรคปอดรนแรงอาจได
189
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
สายรง สขตะกว
รบอนตรายจากมภาวะคงของกาซคารบอนไดออกดการรกษาดวยออกซเจนแรงดนสงสามารถกระท�า
ไดหากผปวยไดรบการใสทอชวยหายใจและใชเครองชวยหายใจกบผปวย
ไขสงทยงไมไดรบการแกไขเปนปจจยชกน�าท�าใหเกดการชกจากออกซเจนในผปวยได แตใน
รายทไดรบแอสไพรนหรอพาราเซตามอลและหมผาหมทท�าใหอณหภมรางกายต�าลง(Hypothermia
blanket)เชนเดยวกบการไดยาปองกนการชกจะท�าใหปญหาชกจากออกซเจนในผปวยลดนอยลงได
โรคโลหตจางทางกรรมพนธทมการแตกท�าลายเมดเลอดแดงอยางรวดเรว (Congenital
spherocytosis)เมดเลอดแดงจะมความเปราะบางมากตองตดตามดแลในผปวยทไดรบการรกษาดวย
ออกซเจนแรงดนสงเนองจากเมดเลอดแดงแตกงายผปวยกลมนตองไดรบการรกษาดวยออกซเจนแรง
ดนสงถาหากมภาวะGasgangreneและตองเตรยมความพรอมในการจดการเมอมภาวะแทรกซอน
ขนจากการรกษา ระมดระวงตดตามภาวะการแตกของเมดเลอดแดง และควรไดรบสารอาหารท
เหมาะสมกบโรคอยางเพยงพอ
มหลกฐานยนยนวาผปวยทเปนโรคโลหตจางจากเมดเลอดแดงมรปรางผดปกตลกษณะคลาย
รปเคยว(Sicklecellanemia)เมอผปวยไดรบออกซเจนแรงดนสงจะเสยงตอการชกจากการเปนพษ
ของออกซเจนมากกวาผปวยกลมอนๆแตถาผปวยSicklecellanemiaจ�าเปนตองไดรบการรกษาดวย
ออกซเจนแรงดนสงควรพจารณาใหยาตานการชกในผปวยกอนเขารบการรกษา เนองจากการทเมด
เลอดแดงแตกเรอรงและจ�านวนHemoglobinทสงขนนนจะท�าใหมการเพมขนของCarboxyhemoglobin
เมอผปวยไดรบพษจากคารบอนมอนอกไซด(Carbonmonoxidepoisoning)จากแหลงภายนอก
ผปวยบางรายทมประวตOpticneuritisหากไดรบการรกษาดวยออกซเจนแรงดนสงแลวอาจ
ท�าใหตาบอดไดแมวาจะไมไดรกษาอยางตอเนองกตามผปวยรายใดหากมประวตดงกลาวใหระวงเรอง
การออกก�าลงกายมกรณผปวยหญงรายหนงทไดรบการรกษาโรคปลอกประสาทอกเสบ (Multiple
sclerosis:MS)แลวเกดตาบอดถาวรระหวางรกษาดวยออกซเจนแรงดนสง
ในรายทท�าStapedectomyถอเปนขอหามของการรกษาดวยออกซเจนแรงดนสงเนองจากการ
เปลยนแปลงแรงดนจะท�าใหเกดผลกระทบตอบรเวณทท�าทางศลยกรรมนน ผปวยควรไดรบการตรวจ
ประเมนจากแพทยหคอจมกหากมความจ�าเปนตองรกษาควรเจาะเยอแกวห(Myringotomy)แลว
ใสทอคาไวเพอหลกเลยงปญหาทอาจเกดขนดงกลาว
การดแลแผล (Wound Care)
การจดการแผลอยางตอเนอง รวมถงการใหความรแกผปวยนนตองมความตระหนกเกยวกบ
วสดทเปนขอหามใชแตงแผลบางชนดทไมอนญาตใชรวมกบการรกษาดวยออกซเจนแรงดนสงใหผปวย
ยอมรบเกยวกบการเปลยนแปลงวธท�าแผลและควบคมการตดเชอในระหวางการรกษา
190
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
การใหความรแกผปวย
การประเมนภาวะโภชนาการ (Nutritional assessment)
การประเมนภาวะโภชนาการถอเปนสวนหนงของการประเมนผลการใหความรแกผปวยในเรอง
การดแลแผลและการรกษาดวยออกซเจนแรงดนสงซงภาวะโภชนาการนนมสวนชวยในการหายของ
แผลเรวขน การประเมนภาวะโภชนาการจะท�าการตรวจเลอด และเกบตวอยางปสสาวะ 24 ชวโมง
เพอประเมนความสมดลของไนโตรเจนในการสนบสนนการรกษาแผลทเหมาะสมซงเปนขอบงชวาผปวย
ไดรบโปรตนเพยงพอตอการหายของแผล
ขอมลโภชนาการทวไป (General nutrition information)
โปรตน (Protein)
� ผปวยทไดรบสารอาหารโปรตนไมเพยงพอจะท�าใหการตอบสนองตอกระบวนการอกเสบ
ยาวนานขนและการหายของแผลชาลง
� ระดบอลบมนในเลอดทต�า(Hypoalbuminemia)จะท�าใหแผลบวมแผลไมหายซงเปนผล
มาจากการแพรของออกซเจนไปสเนอเยอนอยลง
� โปรตนชวยในการสงเคราะหคอลลาเจน (Collagen synthesis) หากไดรบโปรตนไม
เพยงพอจะท�าใหการสงเคราะหคอลลาเจนนอยลงและกระบวนการหายของแผลยาวนานขน
แคลอรทเพยงพอ (Adequate caloric intake)
� การไดรบแคลอรทไมเพยงพอมผลท�าใหการหายของแผลชาลงจากกระบวนการสลาย
โปรตนเพอใหเกดพลงงานแทนการสลายคารโบไฮเดรต
� น�าหนกตวลดลงสมพนธกบการมชนไขมนนอยจะกอใหเกดผลกระทบตอเนอเยอของแผล
� กลโคสเปนแหลงพลงงานแรกส�าหรบเมตาโบลซมของเซลล (Cellularmetabolism)ของ
กระบวนการสรางLeukocytes,Fibroblasts,และMacrophagesถารางกายไดรบพลงงาน
ไมเพยงพอจากแหลงดงกลาวรางกายกจะสลายโปรตน มกจะเกดขนในผปวยทเปน
เบาหวานทไดรบอนซลนไมเพยงพอทจะน�าพากลโคสใหเซลลเพอสรางพลงงาน
วตามน และแรธาต (Vitamins and Minerals)ผปวยทอยระหวางการรกษาดวยออกซเจนแรงดนสงควรมความสมดลของวตามนและแรธาต
ดงน
วตามนเอ (Vitamin A)
� ควรไดรบวตามนเอทเพยงพอเนองจากชวยตอตานกระบวนการอกเสบของแผล
� ชวยในการสงเคราะหคอลลาเจน(Collagensynthesis)
� ตอตานผลทเกดขนจากการสลายของGlucocorticosteroidsในกระบวนการหายของแผล
191
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
สายรง สขตะกว
� มความส�าคญตอการปองกนรางกายจากภาวะแทรกซอนทเกดขนเนองจากการตดเชอของ
แผล
� ชวยในการสรางEpithelialซงจ�าเปนตอการหายของแผล
วตามนซ (Vitamin C)
� มบทบาทในกระบวนการสงเคราะหคอลลาเจน และไฟโบรบลาสต (Collagen and
fibroblastsynthesis)
� เพมความสามารถในการจบกนเชอโรคของ LeukocytesและMacrophagesบรเวณท
เปนแผล
� ท�าใหเซลลแขงแรง
Zinc
� ชวยในการสงเคราะหคอลลาเจน(Collagensynthesis)
� เปนโคแฟกเตอรของปฏกรยาเอนไซมหลายชนด
� ภาวะพรองZincจะท�าใหลดอตราการสงเคราะหเนอเยอEpithelial
วตามนอ (Vitamin E)
� ควรไดรบตามปกตในระหวางรบการรกษาดวยออกซเจนแรงดนสงจากการทดลองในสตว
แสดงใหเหนวาวตามนอชวยลดความเสยงตอการเกดอาการชกจากออกซเจนเปนพษ
สรป
การใหความรแกผปวยและญาตเกยวกบการบ�าบดดวยออกซเจนแรงดนสงและขนตอนการ
เขารบบรการมความส�าคญเปนอยางมากตอการปฏบตตวของผปวยการเตรยมความพรอมของผปวย
กอนเขารบการรกษาการปองกนความเสยงทอาจเกดขนในระหวางท�าการรกษา รวมถงกระบวนการ
ใหบรการขณะผปวยอยในสภาวะทมการเปลยนแปลงของแรงดนบรรยากาศทมากกวาบรรยากาศปกต
คณภาพของการใหบรการพยาบาลตลอดจนผลของการรกษาทไดรบนนการใหความรและการทบทวน
เปนระยะๆ เปนเครองบงชถงความส�าเรจ และมาตรฐานของการบรการในโรงพยาบาลทมหองปรบฯ
เปนความทาทายอยางมากของพยาบาลเฉพาะทางดานเวชศาสตรความดนบรรยากาศสงทปฏบตงาน
ในปจจบน
192
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
การใหความรแกผปวย
เอกสารอางอง
1.Paul.S,Caroline.F,WoundCarePractice.2Edition,2007.
2.JointCommission1999HospitalaccreditationStandardspp.113-120.
3.Bastable,SB.“OverviewofEducationinHealthCare.”NurseasEducator:Principles
ofteachingandLearning.P.7,1997.
4.Gaynor,S.Patyk,M.Puttingthepiecesinplace:thepatienteducationpuzzle.
JNursCareQual,12(3):64-8,1999Feb.
5.HusseyLC.“Strategiesforeffectivepatienteducationmaterialdesign.”JCardiovasc
Nurs.11(2):37-461997Jan.
6.FitzgeraldK. “InstructionalMethods:Selection,Use,andEvaluation.”Nurseas
Educator:PrinciplesofTeachingandLearning.pp.261-285,1997.
7.KindwallEP.“ContraindicationsandsideeffectstoHyperbaricOxygenTreatment.”
In:HyperbaricMedicinePractice(KindwallEP,ed)BestPublishingCompany,Flagstaff,AZ,1994.
8.FifeCE,PiantadosiGA.“OxygenToxicity.”ProblemsinRespiratoryCare,Clinical
ApplicationsofHyperbaricOxygen.Vol4,No2,1991.
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
การปองกนและควบคมการตดเชอ ภายในหองปรบแรงดนบรรยากาศสง
บทท
การปองกนและควบคมการตดเชอภายในหองปรบแรงดนสงบรรยากาศ ชนดหลายหอง
ในการปองกนและควบคมการตดเชอภายในหองปรบฯชนดหลายหองซงเปนพนททผปวย
ตองอยรวมกนในทจ�ากดจะท�าใหมโอกาสตดเชอทางเดนหายใจจากการตดตอทางละอองและละออง
ฝอยขนาดใหญ ดงนนพยาบาลจะตองใชมาตรการปองกนควบคมและปองกนการตดเชอทเครงครด
ส�าหรบหลกปฏบตทเกยวกบหองปรบฯชนดหลายหองประกอบดวย
1. การแยกผปวย(Isolation)เพอปองกนไมใหแพรกระจายเชอโรคเชนในรายทตดเชอMRSA
หรอผปวยทมภมตานทานตอโรคต�า เชนรายปลกถายไขกระดกควรแยกใหผปวยเขารบ
การรกษาเพยงคนเดยวหรอเขารบการรกษาในหองปรบฯ ชนดหนงหองส�าหรบอปกรณ
หายใจถงครอบออกซเจน/หนากากใหออกซเจนออกซเจนควรแยกเฉพาะคนตลอดระยะ
เวลาการรกษา
2. ในการปองกนการตดเชอจากสารคดหลงแผลผปวย ใหแตงแผลและเปลยนวสดแตงแผล
กอนเขาหองปรบฯ ผ ปวยทมแผลทเทาและมสารคดหลงมากควรสวมถงพลาสตก
เพอปองกนสารคดหลงเปรอะเปอนพน ควรสวมถงมอขณะดแลผปวย เปลยนถงมอ
เมอเปลยนผปวย ในผปวยทมสารคดหลงมากควรใหการดแลผปวยโดยใชอตราสวน
พยาบาล1คนตอผปวย1คน
3. พยาบาลผดแลผปวยภายในหองปรบฯจะตองระวงไมใหไดรบเชอหรอแพรเชอโดยการใช
หลกStandardPrecautionตลอดเวลาถาทราบโรคตดตอโดยการสมผสหรอทางAirborne
หรอDroplet กใหเพมมาตรการในการปองกนการแพรเชอโดยกลไกนนๆดงนนจงควร
ประเมนผปวยทกรายกอนรบการรบการรกษาในหองปรบฯ เพอหาทางปองกนและลด
ปจจยเสยงทอาจจะเกดขน
4. มการเพาะหาเชอทไสกรองภายในหองปรบฯ(Chamberfilter)หรอเปลยนไสกรองอากาศ
เปนประจ�า
ประวน ญาณอภรกษ
10
194
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
การปองกนและควบคมการตดเชอภายในหองปรบแรงดนบรรยากาศสง
5. การก�าจดเชอภายในหองปรบฯชนดหลายหองด�าเนนการตามวธทก�าหนดไวในตารางท1
การท�าความสะอาด การท�าลายเชอภายในหองปรบฯ ชนดหลายหองและ ตารางท 2
การท�าลายเชอสงของใชผปวยทรบการบ�าบดฯในหองปรบฯชนดหลายหอง
ตารางท 1การท�าความสะอาดการท�าลายเชอภายในหองปรบฯชนดหลายหอง
รายการ น�ายา/วธการ การปฏบต หมายเหต
- การท�าความสะอาด
พนภายในหองปรบฯ
ชนดหลายหอง
-ใชน�า และผงซกฟอก
โดยใชผงซกฟอก1ชอน
โตะ+น�า5ลตร
- สวมถงมอแม บ าน
(ถงมอยางหนา)
- ถงน�าทใชถพนม 2 ใบ
ส�าหรบใส น� าสะอาด
1 ใบและน�าผงซกฟอก
1ใบ
- เกบขยะกอนแลวถดวย
น�าผสมผงซกฟอก
รอบแรก
- ถพนอกครงดวยน�า
ธรรมดาจนสะอาด
- ซกผาถพนในน�าสะอาด
บอยๆ และเปลยนทก
ครงทสกปรก
-หลงถพนเสรจซกผา
ถพนดวยน�าผงซกฟอก
และน�าผาไปผงแดด
-ไมควรกวาดพนเพราะ
จะท�าใหฝนฟงกระจาย
ถาใชการกวาดพนตอง
ป ดพดลมและกวาด
เบาๆ
-ไมใชน�ายาท�าลายเชอ
- บรเวณทปนเปอนสง
ค ดห ล ง ให ท� าความ
สะอาด เป นบร เ วณ
สดทาย
-ในกรณมเลอดหรอสง
คดหลงตางๆหกบนพน
ภายในหองปรบฯ
-ใช0.5%Sodium
hypochlorite40กรม+น�า
70ซซ.(40กรมเทากบ
1ซองหรอ8ชอนชา)
-สวมถงมอแมบาน
-ใชกระดาษ(ทซมซบน�า
ได)เชดสงปนเปอนออก
ใหมากทสดแลวทงเปน
ขยะตดเชอ
- ราดบรเวณทปนเปอน
ดวยน�ายา0.5%Sodium
hypochloriteนาน10-30
น า ท ก อ น ท� า ค ว า ม
สะอาดตามปกต
-น�ายาทผสมแลวมอาย
ใชงาน24ชวโมง
195
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
ประวน ญาณอภรกษ
รายการ น�ายา/วธการ การปฏบต หมายเหต
- ฝาผนงภายในหอง
ปรบฯ
-ใชน�าและผงซกฟอก - ท�าความสะอาดเมอ
เหนวาสกปรก
-อยางนอยเดอนละครง
หรอเมอสกปรก
-ชองมอง(ViewPort) -ใชน�าและสบ - ใ ช น� า แ ล ะสบ ล า ง
ท�าความสะอาด
- ในกรณเป อนเลอด
หรอสงคดหลงตางๆให
ก�าจดสงปนเปอนออก
ให มากท สดก อนใช
น� ายา H i -Tor ห รอ
HibitaneConcentrate
(Chlorhexidine 2%)
ความเขมขน1%ในน�า
ก า ร ผ ส ม ใ ช น� า ย า
HibitaneConcentrate
200ซซผสมน�า800ซซ
อายการใชงาน1วน
(กรณเกบไวในภาชนะ
มฝาปดอยได7วน)
ฉดพ นในพนททแปด
เปอนทงไว30นาท
ในกรณทแหงกอนใหพน
ซ�าได)
196
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
การปองกนและควบคมการตดเชอภายในหองปรบแรงดนบรรยากาศสง
ตารางท 2การท�าลายเชอสงของใชผปวยทรบการบ�าบดฯในหองปรบฯชนดหลายหอง
รายการ น�ายา/วธการ การปฏบต หมายเหต
-ชดถงครอบออกซเจน,
N e c k S e a l แ ล ะ
หนากากใหออกซเจน
ออกซเจน
- ใชน�ายาQuaternary
Ammon ium Com
pound
- ฉดพนทงไว 10นาท
และลางน�าเปลาแลวผง
ใหแหง
- ท� า ค ว า ม ส ะ อ า ด
สปดาหละครง
-CorrugateTube -สงมอบดวยวธ
Gasclave
- สงท�าลายเชอทหนวย
ชวยการหายใจ
-สายยางSiliconeตอ
ลงขวดSuction
-สงนงไอน�าทหนวยจาย
กลาง(CSSD)
-ทก48ชวโมง
-ขวดรองรบเสมหะ -เททงลางขวดทกครง -ทก8ชวโมง/prn
-ขวดน�าล างสายดด
เสมหะ
-ทก24ชวโมง/prn - ส งแลกขวดทหนวย
จายกลาง(CSSD)/ลาง
สายดวยน�าประปา
การปองกนและควบคมการตดเชอภายในหองปรบฯ ชนดหนงหอง
การด�าเนนการปองกนและควบคมการตดเชอภายในหองปรบฯชนดหนงหองสามารถกระท�า
ไดงายกวาหองปรบฯชนดหลายหอง เนองจากเปนการบ�าบดผปวยเพยงรายเดยวในอดตทผานมาม
การท�าลายเชอโรคภายในหองปรบฯ โดยการเพมความดนดวยออกซเจนตวเปลาเพอฆาเชอโรคทพน
ผวภายในซงในภายหลงไดมการศกษาพบวาสามารถฆาเชอไดเฉพาะเชอAnaerobeเทานนส�าหรบ
เชอAerobeการฆาเชอจะสงผานทางระบบHostResponseในการท�าความสะอาดและท�าลายเชอ
ในหองปรบฯชนดหนงหองสงส�าคญมากประการหนงจะตองท�าความสะอาดหองปรบบรรยากาศและ
อปกรณประกอบอยางถกวธ ใชเฉพาะน�ายาฆาเชอทไดรบการรบรองแลวเทานนทงนเพอปองกนการ
กดกรอนและช�ารดเสยหายของAcrylic อนจะเปนสาเหตใหเกดอบตเหตรายแรงตามมาดงนนผท
เกยวของควรด�าเนนการดงน
1. ในการบ�าบดผปวยทวไป ไมมสารคดหลงใดๆ ใหใชผาชบน�าสะอาดทอณหภมไมเกน
100ฟาเรนไฮน ผสมสบออนๆ เชดท�าความสะอาดแลวตามดวยน�าสะอาดจนทว แลว
ปลอยทงไวใหแหง
197
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
ประวน ญาณอภรกษ
2. ในกรณเปอนเลอดหรอสงคดหลงตางๆใหก�าจดสงปนเปอนออกใหมากทสดกอนใชน�ายา
Hi-Tor หรอHibitaneConcentrate (Chlorhexidine 2% ) ความเขมขน 1% ในน�า
การผสมใชน�ายาHibitaneConcentrate200ซซผสมน�า800ซซอายการใชงาน1วน
(กรณเกบไวในภาชนะมฝาปดอยได7วน)ฉดพนในพนททแปดเปอนทงไว30นาทในกรณ
ทแหงกอนใหพนซ�าไดเมอครบตามเวลาใหเชดดวยน�าสะอาดและปลอยใหแหง
3. อปกรณเครองชวยหายใจสวนทอยภายในหองปรบฯท�าความสะอาดและฆาเชอดงน
3.1 BreathingCircuit(InternalRespirator)(สวนทแขวนบนฝาประตดานในหองปรบฯ
เชดดวยChlorhexidine+cetrimide:Savlon@1:30inwater)
3.2 กระบอกNeubulizer ขนาด 200 ซซใหเตมน�ากลนปราศจากเชอระหวางการใช
ทก8ชวโมงโดยเทน�าเกาทงกอน
3.3 สายCorrugateTubeสงอบแกสทหนวยจายกลาง(CSSD)
198
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
การปองกนและควบคมการตดเชอภายในหองปรบแรงดนบรรยากาศสง
ตารางท 3 น�ายาฆาเชอทไดรบการรบรองสามารถใชงานไดกบAcrylic
น�ายาฆา
เชอโรค
ผผลต
เมองรฐ
หมายเลข
อางอง
ผผลต
ขนาดผสม
เจอจาง
ดวยน�า
ทแนะน�า
ความเขม
ขนทใชได
การรบรอง
ทความ
เขมขน
ใชได
การรบรอง
ทความเขม
ขน100%
Tor-HB Ecolab
Professional
Products
EcolabInc.
St.Paul,MN
N/A 1:64 100%,
1:64
YES YES
StatIIITB Ecolab
Professional
Products
EcolabInc.
St.Paul,MN
N/A 1:128 100%,
1:128
YES YES
Ecolab
Professional
Products
EcolabInc.
St.Paul,MN
N/A 1:128 100%,
1:128
YES YES
Ecolab
Professional
Products
EcolabInc.
St.Paul,MN
N/A 1:1256 100%,
1:1256
YES YES
LoH-se Calgo,Vestal
Division
STERISCorp.
Mentor,OH
N/A 1:1256 100%,
1:1256
YES NO
199
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
ประวน ญาณอภรกษ
น�ายาฆา
เชอโรค
ผผลต
เมองรฐ
หมายเลข
อางอง
ผผลต
ขนาดผสม
เจอจาง
ดวยน�า
ทแนะน�า
ความเขม
ขนทใชได
การรบรอง
ทความ
เขมขน
ใชได
การรบรอง
ทความเขม
ขน100%
PDI/
Nicepak
Orange-
burg,NY
U13295 Equivalent
to
1:10
dilution
Readyto
useonly
YES NO
Dispatch
with
Caltech
Industries,
Inc.
Midland,MI
68832 Not
provided
Readyto
useonly
YES NO
Quaternary
Disinfectant
Cleaner
ECOLABⓇ
StPaul,MN
6027204 1:256-1:64 1:256,
1:64
YES NO
CoverageⓇ Steris
Corporation
Mentor,OH
1624-77 Not
provided
Readyto
useonly
YES NO
Sani
-ClothⓇ
PDI/
Nicepak
Orange-
burg,NY
Q08472 Not
Provided
Readyto
useonly
YES NO
200
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
การปองกนและควบคมการตดเชอภายในหองปรบแรงดนบรรยากาศสง
บรรณานกรม
กองเวชศาสตรใตน�าและการบนกรมแพทยทหารเรอ. 2555. คมอการปฏบตเพอปองกนการ
ตดเชอและการแพรกระจายเชอ.กรงเทพ:กองเวชศาสตรใตน�าและการบนกรมแพทยทหารเรอ.
SechristIndustries,Inc.2013.MonoplaceHyperbaricChamber.Model3300H/HR,
3600H/HRand4100H/HRHyperbaricChamberUserManual.USA
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
หองปรบแรงดนบรรยากาศสง (Hyperbaric Chamber)
บทท
หองปรบแรงดนบรรยากาศสง(HyperbaricChamber)เปนหองทสรางเฉพาะใหทนตอแรงดน
ภายในทสงเพอน�ามาใชรกษาผปวยโดยการหายใจดวยออกซเจน 100% ทแรงดนมากกวา 1ATA
ซงน�ามาใชงานไดทงภายในโรงพยาบาลคลนกและในพนททมการด�าน�า เชน ชายฝงหรอบนเรอเพอ
ชวยรกษานกด�าน�าทงการด�าน�าเพอการพาณชยอาชพการทองเทยวและทางการแพทยชอทเรยกอาจ
แตกตางกนไปเชนDecompressionchamber,Recompressionchamber,Deckdecompression
chamber,ClinicalchamberและHyperbaricchamber
หองปรบฯประกอบดวยสวนตางๆตามมาตรฐานและกฎขอบงคบตางๆสวนประกอบทส�าคญ
ไดแกล�าตวหองปรบฯสวนของประตส�าหรบเปนชองทางเขาหองปรบฯสวนของชองมองส�าหรบตดตาม
ดผปวยและผอยภายในหองปรบฯสวนของผานของส�าหรบใหระบบแกสระบบน�าระบบหายใจระบบ
ไฟฟาจากภายนอกเขาสภายในหองปรบฯสวนของไฟแสงสวางส�าหรบภายในและภายนอกสวนของ
ระบบจายออกซเจนใหแกผปวย(BIBS) รวมทงสวนของวาลวระบายแรงดนเกนปะเกนผนกแรงดน
ระบบสอสารระบบดบเพลงทนงเตยงนอนระบบปรบอากาศชองสงยาและเวชภณฑระบบควบคม
หองปรบฯและเครองมออปกรณตางๆ
หองปรบฯมรปทรงลกษณะและขนาดแตกตางกนไปหลายองคกรไดจดแบงประเภทหองปรบฯ
ไวในหลายลกษณะในทนจดแบงตามทสมาคมปองกนเพลงไหมแหงสหรฐอเมรกา(TheNationalFire
ProtectionAssociation:NFPA)ก�าหนดไวดงน
1. ClassA-Human,Multipleoccupancy
2. ClassB-Human,Singleoccupancy
3. ClassC-Animal,Nohumanoccupancy
เหตผลในการแบงกลมในลกษณะดงกลาวเพอทNFPAจะไดก�าหนดแนวทางปฏบตมาตรฐาน
และขอก�าหนดในการผลตและการท�างานของหองปรบฯซงมความแตกตางกนอยางมากในหองปรบฯ
ClassAและClassB
ประวน ญาณอภรกษ
11
202
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
หองปรบแรงดนบรรยากาศสง
หองปรบฯ ชนดหลายหอง (Multiplace chamber)
หองปรบฯชนดหลายหอง(Multiplacechamber)(รปท1)จดอยในกลมClassA-Human,
Multiple occupancy ใชส�าหรบใหการรกษาผปวยพรอมกนหลายคนตงแต 2-3 คนจนถง 20คน
การเพมความกดดนภายในหองปรบฯใชอากาศบรสทธผปวยหายใจออกซเจนทางหนากากออกซเจน
(OxygenMask)หรอถงครอบออกซเจน(OxygenHood)มการตดตามตรวจสอบระดบของออกซเจน
ภายในหองปรบฯทอาจสงเกนระดบทก�าหนดไวจากการรวของออกซเจนจากหนากากออกซเจนหรอ
ถงครอบออกซเจนนอกจากนภายในหองปรบฯมระบบปรบอากาศเพอควบคมอณหภมและความชน
ชวยใหผอยภายในสขสบาย
รปท 1 หองปรบฯ ชนดหลายหอง (Multiplace chamber)
การใชหองปรบฯชนดหลายหองชวยใหการดแลผปวยเปนไปอยางมประสทธภาพสามารถใหการดแล
ผปวยวกฤตตามมาตรฐานการดแลทวไปได เชน การใชMechanical ventilator, Endotracheal,
Suction,Hemodynamicmonitoring,Bloodgasmeasurementและการชวยเหลอในกรณฉกเฉน
เชนการCPR,DefibrillationและCardioversionนอกจากนยงสามารถท�าศลยกรรมเลกไดส�าหรบ
ศลยกรรมใหญ เชน การผาตดหวใจจ�าเปนตองใชหองปรบฯ ทออกแบบพเศษเฉพาะเชนหองปรบฯ
ในประเทศรสเซย ญปน หรอประเทศในยโรป ขอดและขอเสยของการใชหองปรบฯ ชนดหลายหอง
มดงน
ขอดของการใชหองปรบฯ ชนดหลายหอง 1. ผปวยสามารถเขารบการรกษาพรอมกนครงละหลายคน
2. แพทยพยาบาลและเจาหนาทเทคนคสามารถดแลผปวยภายในหองปรบฯได
203
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
ประวน ญาณอภรกษ
3. ลดความเสยงจากการเกดเพลงไหมภายในหองปรบฯ เนองจากใชอากาศเพมความดน
ภายใน
4. สามารถเพมความดนไดถง6ATAเพอใหการรกษาโรคทเกดจากการด�าน�า
5. ใหการผาตดภายในหองปรบฯได
6. ใหการดแลผปวยวกฤตตามมาตรฐานได
ขอเสยของการใชหองปรบฯ ชนดหลายหอง 1. ราคาจดซอและคาใชจายการซอมบ�ารงสง
2. ใชบคลากรปฏบตงานมาก
ระบบการท�างานของหองปรบฯ ชนดหลายหอง ประกอบดวย1. ระบบอากาศทใชเพมความดนบรรยากาศ(Airpressurizationsystem)
ในการเพมความดนบรรยากาศภายในหองปรบฯใหไดระดบความดนตามทก�าหนดและใน
การระบายอากาศขณะท�าการรกษาจะใชอากาศอดจากถงกกเกบอากาศซงกกเกบอากาศ
จากการอดของเครองอดอากาศ
2. ระบบอดอากาศและกรองอากาศ(Aircompressionandfiltersystem)
แหลงอากาศส�าหรบน�ามาใชอดอากาศจะตองสะอาดไมอยในตวอาคารปราศจากการปน
เปอนของควนไฟทอไอเสยของเครองยนตควรอยสงกวาพนอยางนอย20ฟต ระบบอด
อากาศควรมระบบแยกน�าหรอลดความชนตดตงไวดวย ส�าหรบระบบกรองอากาศ
(รปท 2-3)ควรตดตงระหวางไวเครองอดอากาศ (รปท 2-1และรปท 2-2) และถงกกเกบ
อากาศจะชวยก�าจดไอน�ามน กลนและสงปนเปอนอนๆ โดยไสกรองผงถาน (Activated
charcoalfilter)ชวยก�าจดกลนและHopcalite-typecatalystชวยขจดCO
รปท 2 -1 เครองอดอากาศแรงดนต�า รปท 2-2 เครองอดอากาศแรงดนสง
204
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
หองปรบแรงดนบรรยากาศสง
รปท 2-3 ระบบกรองอากาศ
3. ระบบกกเกบอากาศ(Airstoragesystem)
ถงส�าหรบใชกกเกบอากาศอด (รปท 3-1และรปท 3-2)ทน�ามาใชงานจะมขนาดจ�านวน
และรปรางแตกตางกนไปตามพนทและความตองการของแตละหนวยงาน
รปท 3-1 ถงเกบอากาศแรงดนต�า รปท 3-2 ถงเกบอากาศแรงดนสง
4. ระบบทอ(Pipingsystem)
ทอตางๆ ทน�ามาใชกบระบบหองปรบฯ ควรเปนชนดทอทองแดง ทองเหลองหรอ
เหลกสแตนเลส
5. ระบบแกสทใชหายใจ(Breathinggassystem)
มาตรฐานความบรสทธของอากาศอดส�าหรบหายใจเพอใชงานกบมนษยถกก�าหนดขน
หลายองคกรเชนกองทพเรอสหรฐฯ(USNavy)สมาคมแกสอด(CGA)และสมาคมปองกน
เพลงไหมแหงสหรฐอเมรกา(NFPA)เชนมาตรฐานความบรสทธของอากาศอดของNFPA
ในตารางท1NFPAMedicalAirPurityTest(Compressor)
205
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
ประวน ญาณอภรกษ
ตารางท 1NFPAMedicalAirPurityTest(Compressor)
Dewpoint +39oF(4oC)@50psig
Carbonmonoxide นอยกวาหรอเทากบ10PPM
Carbondioxide-air ± 500PPM
Gaseoushydrocarbons-air นอยกวาหรอเทากบ25(PPMแกสมเทน)
Halogenatedhydrocarbons-air นอยกวาหรอเทากบ2PPM
6. ระบบออกซเจนทน�ามาใชและระบบก�าจดแกสออก(Oxygensupplyandexhaustsystem)
เปนระบบออกซเจนทจดท�าไวส�าหรบใหผปวยและเจาหนาทภายในหองปรบฯ โดยการ
หายใจผานทางอปกรณหนากากออกซเจน ถงครอบออกซเจนหรอทาง Endotracheal
tubeความดนทใชจะตองสงกวาความดนภายในหองปรบฯไมนอยกวา50psigส�าหรบ
ระบบก�าจดแกสออกจดท�าไวเพอชวยใหสามารถน�าแกสทผปวยหรอเจาหนาทหายใจออก
ปลอยสภายนอกหองปรบฯ
มาตรฐานความบรสทธของออกซเจน(Oxygenpuritystandard)
ในกรณทใชliquidoxygenออกซเจนทใชควรมความบรสทธอยางนอย99.5%ส�าหรบออกซเจน
จากถงอดตองมเครองหมาย“OxygenU.S.P.”หรอAviatorgradeเทานนไมควรใชออกซเจนทน�า
มาใชทางอตสาหกรรม (gradeA) ในกรณทตองการใชอยางนอยทสดควรเปน gradeEซงมความ
บรสทธ99.5%
ทอออกซเจน(Oxygenpiping)
ตองใชวสดและการผลตตามมาตรฐาน วาลวส�าหรบใชเปด-ปดทอออกซเจน (รปท 4) ทม
แรงดนเทากบหรอนอยกวา 125psigควรใช Ball valve (หมน รอบ) เพอใหสามารถเปด-ปดได
อยางรวดเรวและหามใชวาลวดงกลาวกบทอทมแรงดนมากกวา125psig(ใหใชNeedlevalveหรอGlobe
valveแทน)
14
206
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
หองปรบแรงดนบรรยากาศสง
รปท 4 ทอออกซเจน
ความปลอดภยจากการใชออกซเจน
หามมเปลวไฟควนไฟเขามาในบรเวณทเกบหรอใชออกซเจนควรเกบวสดและสารตดไฟอนๆ
เชนน�ามนจาระบสผลตภณฑปโตรเลยมและสงสกปรกตางๆใหหางจากออกซเจนน�ามนหลอลนหรอ
สารหลอลนทน�ามาใชควรเปนชนดทไดการรบรองส�าหรบใชงานเฉพาะกบออกซเจนเทานน
7. ระบบตรวจวเคราะหแกส(Gasanalysissystem)
ประกอบดวยระบบตรวจวดระดบออกซเจน(Oxygenlevel)ตลอดเวลาของการรกษาและ
ระบบตรวจวดระดบคารบอนไดออกไซด (Carbondioxide level) เพอตดตามสภาพการ
ระบายอากาศภายในหองปรบฯใหมคาCO2อยในเกณฑทยอมรบไดเมอตองหายใจอยท
ความลกเปนเวลานานระดบของCO2ควรต�ากวา0.5%SEVและถาไมไดระบายอากาศ
ภายในหองปรบฯอยางตอเนองหรอคาดวาจะตองท�างานจนถงจดอมตว(Saturation)ควร
ใชCO2Analyser
8. ระบบปรบสภาพแวดลอมภายใน(Environmentalconditioningsystem:ECS)
เครองท�าความรอนและความเยน (Heater/Chiller)ทอยภายนอกหองปรบฯจะชวยปรบ
อณหภมน�าทผสมไกลคอลชนดทไมเปนพษและปลอยเขาสขดลวด(Coil)ภายในหองปรบฯ
โดยมพดลมเปาหมนเวยน และอาจใช CO2 absorbent เพอชวยดดซบ CO
2
และใชซลกาชวยดดความชนเปนการควบคมความชนภายในใหมากกวา50%เพอปองกน
การเกดไฟฟาสถต
207
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
ประวน ญาณอภรกษ
รปท 5 ระบบปรบสภาพแวดลอมภายใน (Environmental conditioning system : ECS)
9. ระบบตดตอสอสาร(Communicationsystem)
ใชระบบIntercomเปนระบบตดตอสอสารหลกเปนระบบทดชดเจนไมโครโฟนทงภายใน
และภายนอกหองปรบฯตองเปดอยตลอดเวลาเพอใหเจาหนาทควบคมหรอบคลากรทอย
ภายนอกและเจาหนาททดแลผปวยภายในสามารถตดตอกนไดตลอดเวลานอกจากนควร
มระบบตดตอสอสารส�ารองดงน
à โทรศพทใชพลงงานเสยง(Sound-powerphone)(รปท6)
à โทรศพทมอถอส�าหรบใชงานในหองปรบฯ(Hand-heldtelephonesystem)
à ระบบฉกเฉนทใชแบตเตอรในตว
à การสอสารโดยการเขยน(ใชกระดาษและดนสอเขยน)
à การเคาะเรยกเบาๆทผนงหองปรบฯ
รปท 6 ระบบใชพลงงานเสยง (Sound - power phone)
208
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
หองปรบแรงดนบรรยากาศสง
10.ระบบตดตามอาการผปวย(Patientmonitoringsystem)
เปนโทรทศนวงจรปดส�าหรบชวยตดตามสภาวะผปวยตลอดเวลา
11.ระบบไฟแสงสวาง(Lightingsystem)
แสงสวางภายในหองปรบฯ ใชแหลงไฟฟาจากภายนอกหองปรบฯ และสองผานAcrylic
pipingpipeเขาไปภายในหองบางหนวยงานอาจใชหลอดไฟอยภายในหองทงนทง2ระบบ
ควรจดใหมระบบไฟฟาส�ารอง (UPS)หรอระบบไฟฟาฉกเฉนของโรงพยาบาลไวในกรณ
ไฟฟาหลกดบลง
12.ระบบไฟฟา(Electricalsystem)
ขอก�าหนดNFPA70ก�าหนดไวอยางนอยตองมแหลงไฟฟา2แหลงเปนอสระตอกนสวทช
ปลกตวผ/ตวเมยตองไมท�าใหเกดประกายไฟในหองปรบฯพลงงานทใชตองไมเกน28โวลต
25วตต,12โวลต48วตตและมสายดนตดตงไว
13.ระบบดบเพลง(Fire-suppressionsystem)
NFPAก�าหนดไววาระบบดบเพลงอาจมทงระบบอตโนมตและระบบทใชมอบงคบในกรณ
ทใชระบบอตโนมตจะตดการใชระบบออกซเจนหยดการระบายอากาศภายในหองปรบฯ
และปดมอเตอรพดลมเพอไมใหพดเปลวไฟและอาจมการตรวจจบไฟ(Firedetector)ไวดวย
14.อปกรณลดความดงเสยง(Soundattenuation)
เพอชวยลดเสยงสะทอนกองดง อปกรณทใชไดแกMuffler และผนงปองกนเสยงทเปน
สแตนเลสหรออลมเนยมเจาะรพรนและอาจใชอปกรณปองกนสวนบคคลเชนEarplug
หรอEarmuff
15.เสอผา(Clothing)
NFPA อนญาตใหใชเสอผาทผลตจากผาฝาย100%หรอผาฝายมากกวา50% และ
ผสมโพลแอสเตอรเพอปองกนการเกดไฟฟาสถต
หองปรบฯ ชนดหนงหอง (Monoplace chamber)หองปรบฯชนดหนงหอง(Monoplacechamber)(รปท7)จดอยในกลมClassB-Human,
Singleoccupancyมการใชงานเปนจ�านวนมากสวนใหญแลวใชทความดนไมเกน3ATAการน�าผปวย
เขาสหองปรบใชวธใหผปวยนอนบนเปลรถเขนแลวเลอนเขาภายในหองปรบฯสวนใหญแลวใชออกซเจน
เปนตวเพมความดนภายในหองปรบฯ
209
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
ประวน ญาณอภรกษ
รปท 7 หองปรบฯชนดหนงหอง (Monoplace chamber).
ขอดของการใชหองปรบฯ ชนดหนงหอง1. สามารถดแลผปวยเฉพาะรายไดสะดวกเชนในรายทตองการแยกโรคในผปวยโรคตดเชอ
2. เหมาะส�าหรบดแลผปวยวกฤตทไมตองการเคลอนยายหรอท�าใหการรกษาทเปนอย
ไมตอเนอง
3. ไมตองหายใจออกซเจนทางหนากาก
4. สงเกตผปวยไดงาย
5. ไมตองลดความกดดน(Decompressionprocedure)
6. ใชพนทตดตงหองปรบฯนอยราคาถกและสามารถเคลอนยายไปยงพนทอนๆได
7. ใชผปฏบตงานนอย
ขอเสยของการใชหองปรบฯ ชนดหนงหอง1. เสยงการเกดเพลงไหมภายในหองปรบฯเนองจากเพมความกดดนดวยออกซเจน
2. เจาหนาทไมสามารถเขาดแลผปวยภายในหองปรบฯได
3. การหยดพกหายใจดวยอากาศคอนขางล�าบากยกเวนในกรณทผปวยรตวและใหความรวม
มอสามารถหายใจอากาศทางหนากากได
ดงนนหองปรบฯชนดหนงหองจงออกแบบมาส�าหรบดแลผปวยทไมจ�าเปนตองใชผดแลผปวย
ในหองปรบฯ ในการตดตามสญญาณชพตางๆสามารถตดตามดไดจากภายนอกหองปรบฯ รวมถง
เครองชวยหายใจ และการใหสารละลายทางเสนโลหตสามารถควบคมไดจากภายนอกโดย
สายสญญาณสายแกสและสายใหสารละลายผานเขาสหองปรบฯทางฝาประตหองปรบฯ
ระบบการท�างานของหองปรบฯ ชนดหนงหองประกอบดวย
1. ระบบออกซเจน(Oxygensystem)
หองปรบฯ ชนดหนงหองใชออกซเจน 100% เปนตวเพมความดนจงจ�าเปนตองจดหา
ออกซเจนใหมแรงดนและปรมาณทเพยงพอซงสวนใหญใชระบบออกซเจนของโรงพยาบาล
210
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
หองปรบแรงดนบรรยากาศสง
2. ระบบอากาศ(Airsystem)
อาจใชอากาศเพมความดนภายในหองปรบฯ แทนออกซเจน แตการระบายอากาศตอง
ปฏบตตามมาตรฐานทก�าหนดในClassAอากาศทน�ามาใชถาเปนชนดอากาศทางการ
แพทย (Medicalgradeair)จะปลอดภยทสดสวนใหญใชจากอากาศทสงมาจากระบบ
กลางของโรงพยาบาล
3. ระบบตดตอสอสาร(Communicationsystem)
เปนระบบส�าหรบการสอสารระหวางเจาหนาทและผปวยผานทาง Intercom เจาหนาท
ควบคมเครองภายนอกไดยนเสยงภายในหองปรบฯตลอดเวลาและสามารถพดเขาสหอง
ปรบฯตามตองการ
4. อปกรณควบคม(Instruments)
ส�าหรบควบคมหองปรบฯประกอบดวยชดมาตรก�าหนดแรงดนและมาตรวดแรงดน
5. ระบบปรบสภาพแวดลอมภายใน(Environmentalconditioning)
การควบคมอณหภมและบรรยากาศภายในหองปรบฯอาศยการระบายออกซเจน/อากาศ
ระหวางการรกษาในกรณทรสกรอนสามารถเพมการระบายอากาศใหมากขน
ความปลอดภยในหองปรบบรรยากาศ (Safety in the Hyperbaric Chamber)ความปลอดภยในการปฏบตงาน (Operation Safety)
ความปลอดภยเปนสงทส�าคญทสดในการจดสรางหองปรบฯ ซงในประเทศสหรฐอเมรกา
สวนใหญแลวหองปรบฯจะถกสรางตามขอก�าหนดของASMEBoilerandPressureVesselsCode
และANSI-ASMEPVHO(SectionVIII,Div.1,AmericanSocietyofMechanicalEngineers,New
York)หองปรบฯทจดสรางตามมาตรฐานนถาผใชงานมการซอมบ�ารงอยางสม�าเสมอจะสามารถใชได
เปนเวลาหลายป
ชองมองหองปรบฯ(ViewPort)สวนใหญแลวจดสรางจากพลาสตกอะครลกเนองจากท�าแบบ
ไดงายวสดชนดนจะตองระมดระวงสงกดกรอนตางๆและไมควรใชสารละลายทมแอลกอฮอลเปนสวน
ผสมเชดท�าความสะอาดนอกจากนอาจจะเสยหายจากความรอนและรงสนวเคลยรได
ระบบควบคมและระบบตดตามตางๆควรมระบบไฟส�ารองฉกเฉนส�าหรบในกรณทระบบไฟฟา
ปกตดบและควรเปนระบบอตโนมต
211
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
ประวน ญาณอภรกษ
การควบคมสภาวะบรรยากาศภายในหองปรบฯ
เปนการควบคมสภาวะบรรยากาศภายในหองปรบฯเพอปองกนการสงปนเปอนทมากบอากาศ
หรอออกซเจนการเพมความดนหองปรบฯม3วธประกอบดวย
1. อากาศอดจากเครองอดอากาศ
2. อากาศหรอออกซเจนจากถงเกบอากาศ
3. ออกซเจนเหลว
หองปรบฯชนดหลายหองเพมความดนดวยอากาศอดจากถงเกบอากาศเพอปองกนเครองอด
อากาศหยดการท�างานจากการอดจากเครองอดอากาศโดยตรงหรอในกรณกระแสไฟฟาดบควรมการ
ตรวจสอบความบรสทธและสวนประกอบของอากาศอยางสม�าเสมอเพอใหไดอากาศทดควรเครองอด
อากาศอยหางจากแหลงมลภาวะตางๆรวมถงมชดกรองสงเจอปนตางๆ
ระบบควบคมอปกรณหายใจ (BIBS)
ระบบควบคมการหายใจภายในหองปรบฯชนดหลายหองหรอBIBS (Built - inbreathing
system) ชวยใหเกดความปลอดภยและเปนแหลงส�าหรบหายใจในกรณทอากาศภายในหองปรบฯ
ปนเปอนสงเจอปนหนากากส�าหรบหายใจออกซเจนจะมระบบก�าจดลมหายใจออกสภายนอกหอง
ปรบฯ(Overboarddumpingsystem)หนากากควรตองกระชบใบหนาของผปวยเพอใหไดรบออกซเจน
ไดอยางเตมทและปองกนการรวของออกซเจนออกสบรรยากาศในหองปรบฯซงเปนปจจยเสยงใหเกด
เพลงไหมทงนระดบออกซเจนภายในหองปรบฯชนดหลายหองตองไมเกนกวา23%ในกรณทใชถง
ครอบออกซเจนจะตองระวงการคงของCO2และความชน ออกซเจนทเขาสหนากากควรมความชน
เพอปองกนการระคายเคองตอเยอบทางเดนหายใจ
การปองกนเพลงไหมในหองปรบฯ
กอนปค.ศ.1970ยงไมมมาตรฐานความปลอดภยเพลงไหมระดบชาตมการรายงานอบตการณ
เพลงไหมภายในหองปรบฯ ชนดหลายหองครงแรกใน ค.ศ.1923ทหองปรบฯ ของCunningham
ประเทศสหรฐอเมรกาในชวงค.ศ.1923ถงค.ศ.1996มอบตการณเพลงไหมในหองปรบฯส�าหรบการ
รกษา (Clinical hyperbaric chamber) ในทวโลกจ�านวน 25 ครง (Sheffield andDesautels
1997,1998)(ศกษาจากรายงานของUnderseaandHyperbaricMedicalSociety)ในชวงเวลา73
ปนพบวามผเสยชวตจ�านวน91รายจากจ�านวนเพลงไหมจ�านวน40ครงของหองปรบฯประเภทDiving
bell,DecompressionchamberและPressurizedApolloCommandModuleส�าหรบหองปรบฯ
ส�าหรบการรกษา(Clinicalhyperbaricchamber)มผเสยชวต60รายจากเพลงไหม21ครง (ไมม
ผเสยชวตสหรฐอเมรกา)ผเสยชวตกอนปค.ศ.1980สาเหตสวนใหญเกดจากการเกดประกายไฟภายใน
212
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
หองปรบแรงดนบรรยากาศสง
หองปรบฯแตภายหลงปญหาดงกลาวลดลงผเสยชวตจากเพลงไหมทงหมดมสาเหตจากเกดจากระดบ
ออกซเจนภายในหองปรบฯทสง(Enrichedoxygenenvironments)สวนผรอดชวตเปนผทอยในหอง
ปรบฯทเพมความดนดวยอากาศ
อบตการณเกดเพลงไหมภายในหองปรบฯ ชนดหนงหองส�าหรบการรกษา (Clinical
monoplacechamber)ครงแรกถกรายงานขนครงแรกทญปนในค.ศ.1967และเกดขนอก3ครงใน
เวลาตอมาโดยทงหมดเกดจากการใชเครองท�าความรอนส�าหรบอนมอ(Handwarmer)ในปค.ศ.1978
Tobinรายงานถงการระเบดซงมสาเหตจากไฟฟาสถตภายในหองปรบฯชนดหนงหองทระดบความดน
3ATAขณะผปวยรบไดรบการฉายรงสโคบอลตระหวางการรกษาHBOTผลทเกดขนท�าใหผปวยปอด
ฉกแตรอดชวตในชวงปค.ศ.1976-1989ไฟฟาสถตเปนตนเหตของเพลงไหมภายในหองปรบฯชนด
หนงหองจ�านวน7ครงและมผเสยชวต5รายสาเหตคาดวามาจากการสะสมของประจไฟฟาจากถาด
ทท�าดวยไฟเบอรกลาสภายหลงจงไดเปลยนมาใชถาดสแตนเลสจากสาเหตดงกลาวจงท�าใหสมาคม
ปองกนเพลงไหมแหงสหรฐอเมรกา(NFPA)ก�าหนดแนวทางการบงคบใชสายดน(Gounding)ขนซง
ท�าใหปญหาทเกดขนหมดไปนอกจากนยงมอบตการณทเมองเนเปลจากการทเดกน�าปนของเลนเขาไป
ในหองปรบฯชนดหนงหองซงเปนสาเหตของประกายไฟและเดกเสยชวตในทสด
อบตการณของเพลงไหมภายในหองปรบฯชนดหลายหอง ถกรายงานขนครงแรกโดยYoun
และคณะในป ค.ศ. 1989 จากการใชผาหมทเพมความรอนดวยไมโครเวฟ (Externally heated
microwaveblanket)ทสงเขาสหองปรบฯทางหองส�าหรบสงยาเวชภณฑ(Safetylock)ไฟไดลกลาม
ขนอยางรวดเรวแตสามารถดบไดทนครงตอมาทเมองมลานประเทศอตาล ในป ค.ศ.1997 เกดการ
ระเบดขนภายในจนท�าใหมผเสยชวต 11 ราย จากการใชเครองท�าความรอนส�าหรบอนมอทใชแกส
(Gasoperatedhandwarmer)ซงคาดวาบรรยากาศภายในหองปรบฯมออกซเจนสง
การเสยชวตของผอยภายในหองปรบฯมสาเหตหลายประการเชนเชอเพลงระดบออกซเจนทสง
การผดปกตของระบบไฟฟา ไมมระบบดบเพลงและการขาดมาตรการปองกนในการการน�าวสดตอง
หามเขาภายในหองปรบฯดงนนจดส�าคญจงอยทการปองกนมาตรการตรวจสอบและการขจดสงทคาด
วาจะเปนสาเหตใหเกดเพลงไหมการเกดเพลงไหมภายในหองปรบฯชนดหนงหองจะรนแรงมากกวา
หองปรบฯชนดหลายหองเนองจากภายในเพมความดนดวยออกซเจน100%
มาตรการปองกนเพลงไหมภายในหองปรบฯ ชนดหนงหองประกอบดวย
à หามใชเครองใชไฟฟาภายในหองปรบฯ
à ผปวยไมสวมเสอผาทท�าจากไนลอน
à ผปวยไมใชสงทมสวนผสมของน�ามน หรอเครองส�าอางทมสารระเหย เชน
ครมทาหนา(Facialcream)น�ามนส�าหรบใชกบรางกาย(Bodyoil)สเปรยฉดผม
(Hairspray)กอนเขารบการรกษา
213
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
ประวน ญาณอภรกษ
à ในกรณทเกดเพลงไหมใหลดความกดบรรยากาศลงจนถงระดบปกตและเปดประต
ควรระมดระวงออกซเจนทยงหลงเหลออยในเสนใยเสอผาทผปวยสวมใส
à ส�าหรบหองปรบฯ ชนดหลายหอง สมาคมปองกนเพลงไหมแหงสหรฐอเมรกา
(NFPA) ไดก�าหนดขอปฏบตไวเฉพาะ (NFPA-56Ddealingwith hyperbaric
facilities,andNFPA-53Mdealingwithfirehazardsinoxygen-enriched
environments)มาตรฐานทก�าหนดนประกอบดวย
à อปกรณทกชนดควรไดรบการออกแบบและทดสอบส�าหรบใชงานภายใตสภาวะ
ความดนบรรยากาศไดอยางปลอดภย ตวอยางเชนการทดสอบแรงดนและการ
ปองกนการเกดประกายไฟ
à สายไฟและอปกรณไฟฟาทตดตงประจ�าทตองปฏบตตามNFPA-70,National
ElectricalCode,Article500,classI,DivisionI
à อปกรณทกชนดรวมทงวงจรไฟฟาตองเปนแบบปองกนน�าปองกนการระเบดและ
ปองกนน�าจากหวกระจายน�าดบเพลง(Sprinker)
มาตรการปองกนเพลงไหมภายในหองปรบฯ ชนดหลายหองประกอบดวย
à หามมสารระเหยหรอของเหลวไวไฟภายในหองปรบฯ
à สารหลอลนอปกรณภายในหองปรบฯ ควรเปนชนดHalogenated polymer
hydrocarbonหลกเลยงการใชสารหลอลนทท�าใหเกดการตดไฟได
à ระดบออกซเจนภายในหองปรบฯ ตองต�ากวา 23% ในกรณทสงกวา 25%
ควรหยดจายออกซเจนและตรวจหาจดรวของออกซเจน
à ควรตดตงระบบตรวจจบอออกซเจนชนดบงคบดวยมอหรอระบบอตโนมต
à ตดตงระบบดบเพลงทใชหวกระจายน�าดบเพลงรวมกบมถงดบเพลงไวส�ารองและ
มการฝกเมอเกดเพลงไหมและการหนไฟอยางสม�าเสมอ
ในขอบงคบNFPA99,Chapter19ไดวางแนวทางของระบบดบเพลงส�าหรบClassA-
Human,Multipleoccupancyไวมหลกทส�าคญดงน
à ระบบดบเพลงตองสามารถควบคมไดทงภายนอกและภายในหองปรบฯ
à ใหใชน�าเปนสงส�าหรบดบเพลง
à เจาหนาททกคนควรไดรบการฝกการควบคมการใชระบบดบเพลง
à NFPAไมไดก�าหนดแนวทางการดบเพลงภายในหองปรบฯชนดหนงหองไว
214
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
หองปรบแรงดนบรรยากาศสง
บรรณานกรม
กองเวชศาสตรใตน�าและการบนกรมแพทยทหารเรอ.2555.แนวทางการดแลควบคมและ
ปฏบตการ หองปรบแรงดนบรรยากาศสง แนวทางการดแลผปวยทไดรบการรกษาดวยออกซเจน
แรงดนสงเอกสารอางองมาตรฐานหองปรบแรงดนบรรยากาศสง.กรงเทพฯ:กองเวชศาสตรใตน�าและ
การบนกรมแพทยทหารเรอ
WilberTWorkman.1999.HyperbaricFacilitySafety:APracticalGuide.Arizona:Best
publishingcompany
K.K.Jain.2009.TextbookofHyperbaricMedicine.Germany:HogrefeandHuber
Publishers
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
ความสามารถผปฏบตงานดานเวชศาสตรความดนบรรยากาศสงและการฝก (Staff Competencies and Training)
บทท
ความปลอดภยเปนประเดนทมความส�าคญทสดส�าหรบการปฏบตงานเวชศาสตรความดน
บรรยากาศสงผปวยทกคนตองผานการตรวจและประเมนกอนเขารบการรกษาเครองมอและอปกรณ
ตางๆ ตองไดรบการตรวจสอบ ซอมบ�ารงตามวงรอบทก�าหนดไว มการจดท�าปายใหขอมลและ
เครองหมายแสดงดานความปลอดภย เชนสงของตองหามน�าเขาภายในหองปรบฯการใชออกซเจน
และการหามสบบหรนอกจากนควรจดท�าแนวทางการปฏบตในกรณฉกเฉนตดประกาศใหรบทราบโดยทวกน
การฝกและการประเมนความสามารถทางคลนก (Comprehensive training andClinical
competency) เปนสงทมความจ�าเปนส�าหรบการศกษาและชวยใหความรทไดมความสมบรณ ซงจะ
ชวยลดความเสยงทอาจกระทบตอผปวยครอบครวและเจาหนาทวธการประเมนผลเจาหนาทจะตอง
ชดเจนมวตถประสงคและผานการตรวจทานจากผรบผดชอบกอน
การฝกปฏบตเฉพาะภายใตความดนบรรยากาศสงเปนสงส�าคญส�าหรบชวยใหเกดความ
ปลอดภยตวอยางหลกสตรทจดใหมการฝกนเชนหลกสตรเบองตนดานเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง
ซงเปนหลกสตรทผานการรบรองจากคณะกรรมการศกษาของสมาคมเวชศาสตรใตทะเลและเวชศาสตร
ความดนบรรยากาศสง(IntroductoryHyperbaricCourseapprovedbytheEducationCommittee
oftheUnderseaandHyperbaricMedicalSociety:UHMS)
ผอ�านวยการดานความปลอดภย(SafetyDirector)ควรเขารบการอบรมหลกสตรผอ�านวยการ
ดานความปลอดภย(SafetyDirectorCourse)เนองจากเปนผทมบทบาทรบผดชอบความปลอดภย
ของหนวยเวชศาสตรความดนบรรยากาศสงทงนหนาทดงกลาวควรเปนหนงในคณะกรรมการดานความ
ปลอดภยซงจะชวยสงเสรมความตระหนกในเรองขอก�าหนดตางๆของหนวยงานควรมการฝกในเรอง
ความปลอดภยและการดบเพลงอยางสม�าเสมอ
การฝกทบทวนการปฏบตงานเปนสงทมความส�าคญมากซงนอกจากไดรบความรความช�านาญแลว
ยงชวยใหเจาหนาทไดตระหนกถงเรองความปลอดภยหนวยงานควรจดท�าแผนฝกอบรมการปฏบตงาน
วงรอบ12เดอนโดยรวมเนอหาดานความปลอดภยไวดวย
ประวน ญาณอภรกษ
12
216
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
ความสามารถผปฏบตงานงานดานเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง และการฝก
จดใหมการประชมวชาการ การประชมอภปรายและการประชมเชงปฏบตการดานเวชศาสตร
ความดนบรรยากาศสงตลอดทงปรวมถงจดใหมขอมลขาวสารกจกรรมส�าหรบการแลกเปลยนความ
คดเหนและการเรยนรซงกนและกนของเจาหนาททท�างานรวมกนทงแพทย พยาบาลและเจาหนาท
เทคนคตางๆ
ทางหนงส�าหรบการฝกคอการเยยมส�ารวจของคณะการตรวจรบรองรองคณภาพของสมาคม
เวชศาสตรใตทะเลและเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง(UHMS)เปนเวลา2วน
พยาบาลเวชศาสตรความกดบรรยากาศ (TheBaromedicalNursesAssociation : BNA
เวบไซต www.hyperbaric nurses.org ) ไดรวมมอกบคณะกรรมการแหงชาตดานการด�าน�าและ
เทคโนโลยดานเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง(TheNationalBoardofDivingandHyperbaric
Technology :NBDHMT) ในการออกประกาศนยบตรพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง
(HyperbaricNurses) โดยNBDHMT จดท�าแนวทางการฝกอบรมจ�านวน 480 ชม. (480-hour
competencyguideline) ส�าหรบเจาหนาทเทคนคเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง (Hyperbaric
Technician)ซงพยาบาลควรเขาใจและคนเคยกบขอก�าหนดนซงมรายละเอยดของการประเมนความ
สามารถทางคลนกส�าหรบผปฏบตงานดานเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง(Clinicalcompetencies)
ทควรน�ามาใชในครงแรกและมการประเมนความสามารถเจาหนาทอยางนอยปละครง อาจอยในรป
แบบของรายการตรวจสอบ (Checklist) โดยเนอหาประกอบดวย ระดบการประเมนตนเอง
(Self-assessmentscale),แผนพฒนา(Developmentplan)และวธการพฒนา(Methodofvalidation)
ระดบการประเมนตนเอง (Self-assessment scale)
ความสามารถ(Competency)ชวยสะทอนใหเหนถงศกยภาพในการด�าเนนการอยางปลอดภย
ถกตองมประสทธภาพและถกกฎหมาย
� 1=ไมเคยมประสบการณมากอน
� 2=เคยสงเกตเหนเทานน
� 3=เคยปฏบตมาแลวแตตองการปฏบตเพมเตม
� 4=สามารถปฏบตโดยไมตองมผชวยเหลอ
แผนพฒนา (Development plan)
กจกรรมตามแผนนอยทสดทจะชวยใหบรรลความสามารถ
� เรยนฝกปฏบตและตรวจสอบ(Learn,Practice,Validate)
� ฝกปฏบตและตรวจสอบ(PracticeandValidate)
� ตรวจสอบอยางเดยว(Validateonly)
217
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
ประวน ญาณอภรกษ
วธการตรวจสอบ (Method of validation)
� ตรวจงาน(QIMonitor/ChartAudit)
� พดคย(Discussion)
� สงเกตการท�างานประจ�าวน(ObservationofDailyWork)
� กลบไปฝกในทจ�าลอง(ReturnDemonstrationinSimulatedSetting)
� กลบไปฝกในหนวยรกษา(ReturnDemonstrationinClinicalSetting)
� ทดสอบภายหลง(PostTest)
� เปนแบบอยาง(Exemplar)
แนวทางการประเมนตอไปนสามารถน�ามาประยกตใชซงมรายละเอยดเกยวกบความรทวไป
ทางคลนกความรเกยวกบการดแลแผลและความรเกยวกบเวชศาสตรความดนบรรยากาศสงดงน
1.แนะน�าทวไป
x การรกษาแผลx รและเขาใจโครงสรางขององคกรและระบบการรายงานx การน�าชมและแนะน�าสถานทx ทบทวนท�าความเขาใจในเรองภาระงาน(JobDescription)และความคาดหวงx ตรวจสอบและท�าความเขาใจคมอพนกงาน
2.แนะน�าหนวยงานดแลแผล (Wound Care)2.1 การประเมนทางกายภาพเรองแผล
à แสดงถงความรเรองกายวภาคของผวหนงและระบบหอหมรางกาย
à แสดงถงความรสรรวทยาระยะเวลาการหายของแผล
à แสดงถงความร เรองพยาธสรรวทยารวมถงการปนเป อนของเชอจลนทรย
และการตดเชอ
à แสดงถงความรเรองการตรวจวนจฉยของแผล(Diagnostictest)
à แสดงถงความรการประเมนผวหนงและแผล
à แสดงถงความรชนดของแผล
à แสดงถงความรปจจยทมผลตอการหายของแผล
à แสดงถงความรประวตทางการแพทยและโรครวม(Comorbidities)
à แสดงถงความรการประเมนอาการบวมและการจดการขาสวนลางบวม
à แสดงถงความรการประเมนหลอดเลอดขาสวนลาง
à แสดงถงความรการควบคมการตดเชอ
218
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
ความสามารถผปฏบตงานงานดานเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง และการฝก
2.2 การเตรยมผปวยและการรกษา
à แสดงถงความรความสขสบายของผปวยและการจดการกบความปวด
à แสดงถงความรการประเมนภาวะโภชนาการและการด�าเนนการ
à แสดงถงความรมาตรการการควบคมการตดเชอทเปนมาตรฐานรวมถงการลางมอ
à แสดงถงความรขอพจารณาดานความปลอดภยตางๆ
à แสดงถงความรขอบงชการรกษาและขอหาม
à ขอบงชการตดเนอเยอทตาย(Debridement)และขอหามตางๆ
à แสดงถงความรการแตงแผลและการเตรยมพนผวของบาดแผลใหเหมาะสม
ส�าหรบการหายของแผล(Woundbedpreparation)
à แสดงความรในเรองยาทใชใสแผล
à แสดงถงความรทางศลยกรรมรวมถงการท�ากราฟ
à แสดงถงความรเรองเฝอก(Casting,Splint)
à แสดงถงความรPressuremanagement,supportmanagement,off-loading
à แสดงถงความรอปกรณชวยตางๆ(Assistivedevices)
à แสดงถงความรเรองสงทใชทดแทนผวหนง(Skinsubstitutes)
2.3 การใหความรแกผปวยและญาต
à แสดงถงความรการสงเสรมและการมสวนรวมของผปวยในการรกษาHBOT
à แสดงถงความรดานจตสงคมและขอแตกตางทางวฒนธรรม
2.4 การบนทก(Documentation)
à แสดงถงความเขาใจขอก�าหนดการบนทก
à แสดงถงการบนทกทเกยวของกบประวตผ ปวย กายภาพ อาการทผานมา
และแผนการทถกตอง
2.5 คาบรการรกษาHBOTและสทธการรกษา
à แสดงถงความรทเกยวของกบคาบรการและสทธการรกษา
3. ความสามารถดานเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง (Hyperbaric Competency)3.1 ทวไป
à เอกสารผานการอบรมหลกสตรเวชศาสตรความดนบรรยากาศสงเบองตน
(DocumentationofattendanceatHBOTIntroductionCourse)
à เอกสารใบอนญาตทใชงานอยในปจจบน
à ทบทวนและท�าความเขาใจคมอความปลอดภยส�าหรบการบ�าบดดวยออกซเจน
แรงดนสง
à เยยมชมหนวยบ�าบดดวยออกซเจนแรงดนสงครบสมบรณ
219
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
ประวน ญาณอภรกษ
à สามารถบอกพนททใชในกรณทมสถานการณฉกเฉน(EmergencyProcedure)
à สามารถบอกต�าแหนงทเกบอปกรณปองกนตางๆ (Personal Protective
Equipment)
à สามารถบอกต�าแหนงทเกบสมดบนทกและบนทกการซอมบ�ารงตางๆ
à สามารถบอกรายการสงของทอนญาต/ไมอนญาตเขาหองปรบฯ
à สามารถบอกต�าแหนงทตดปายโปสเตอรสงของทไมอนญาตเขาหองปรบฯ
à สามารถบอกต�าแหนงทตดปายหามสบบหร
à สามารถบอกแหลงคนควาหนงสออางองดานHBOT
à สามารถบอกต�าแหนงทตดตงหนาการหายใจฉกเฉนของOperator
à แสดงใหเหนถงการเขาถงระบบแจงไฟไหม(FireAlarmSystem)
à บอกนโยบายในเรองต�าแหนงทอยของแพทยเจาหนาทควบคมเครอง(Operator)
ขณะรกษาHBOTตามทก�าหนดไว
à บอกบทบาทหนาทของผอ�านวยการดานความปลอดภย (Safety Director)
ทก�าหนดไว
à บอกนโยบายเกยวกบการควบคมการใชแกสตางๆ(GasHandling)ทก�าหนดไว
à บอกนโนบายการเกบรกษาแกส
à บอกนโยบายการเกบรกษาวสดอนตรายตางๆทก�าหนดไว
à แสดงการเพมและลดความดนบรรยากาศ
à บอกนโยบายการรกษาความสะอาดในพนทรกษาHBOTทก�าหนดไว
à บอกความตองการแสงสวางในพนทรกษา HBOT รวมทงแสง Overhead
และไฟฉกเฉน
à บอกถงระบบไฟฟาฉกเฉนส�ารองกรณระบบไฟฟาปกตดบ
à บอกทตงเกบถงออกซเจนและพนทโดยรอบ
à บอกขอก�าหนดการฝกดบเพลงทก�าหนดไว
à บอกขอก�าหนดการใหความรเรองความปลอดภยทก�าหนดไว
à บอกนโยบายการหามสบหรในพนทHBOTและผปวย
à บอกรายละเอยดการใหความรผปวยทเขารบการรกษาHBOT
3.2 การสอสาร
à เขาใจการรายงานแพทยเมอผปวยเกดปญหา
à บอกขนตอนการรายงานกรณเครองมออปกรณช�ารดเสยหาย
à บอกขนตอนการรายงานความเสยง
3.3 การใหความรแกผปวยและผดแล
à แสดงถงความร ทเกยวกบเปาหมายในการเสรม การมสวนรวมของผ ปวย
และการยดมนกบแผนการดแล
220
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
ความสามารถผปฏบตงานงานดานเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง และการฝก
à แสดงถงความรดานจตสงคมและประเดนทางวฒนธรรม
3.4 การบนทก(Documentation)
à แสดงถงความเขาใจขอก�าหนดบนทกตางๆ
à ตรวจสอบการลงนามยนยอมรกษาHBOT
à ร และแสดงถงความร แบบบนทกทกชนด เวชระเบยนอ เลกทรอนกส
และเอกสารทใชส�าหรบบนทกการรกษาผปวย
à บนทกตามแบบบนทกการประเมนผปวยกอนการรกษาและแบบบนทกการให
การรกษาอยางสมบรณ
à ลงบนทกแฟมผปวยและบนทกภายหลงการรกษาใหเรยบรอย
à แสดงถงความรเกยวกบการท�างานขององคกรตางๆทเกยวกบดานการบ�าบดดวย
ออกซเจนแรงดนสง(HBOTRegulatoryguidelines)ประกอบดวย
x AmericanSocietyofMechanicalEngineers(ASME)
x PressureVesselsforHumanOccupancy(PVHO)
x AmericanNationalStandardsInstitute(ANSI)
x CompressedGasAssociation(CGA)
x CodeofFederalRegulations(CFR)
x NationalFireProtectionAssociation(NFPA)
x TheJointCommission(TJC)
x UnderseaandHyperbaricMedicineSociety(UHMS)
x FoodandDrugAdministration(FDA)
à ลงบนทกตามชนดผปวยทรบการบ�าบดดวยออกซเจนแรงดนสงอยางสมบรณ
à แสดงถงความเขาใจบนทกการซอมบ�ารงประจ�าวนประจ�าสปดาหประจ�า1เดอน
และประจ�าปอยางสมบรณ
à แสดงถงความเขาใจบนทกจ�านวนผปวยทมารบการรกษาประจ�าวนของหองปรบฯ
แตละเครองอยางสมบรณ
3.5 อปกรณหองปรบฯ
à มความรและแสดงถงความรเกยวกบระบบทางเดนทอแกสทมแรงดน
à แสดงใหเหนขนตอนปดวาลวฉกเฉนทหองปรบฯและกอนถงหองทตงหองปรบฯ
à แสดงใหเหนการใชและเหตผลการปรบแตงFlowmeterระหวางรกษาHBOT
à แสดงต�าแหนงExhaustvalveทดานนอกอาคาร
à แสดงใหเหนการใชระบบสอสารของหองปรบฯ
à ทราบสงทอาจสงผลกระทบตอการสอสารระหวางผปวยและเจาหนาทควบคม
เครอง(Operator)
221
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
ประวน ญาณอภรกษ
à สามารถตดตอทางเสยง (อปกรณสอสารวธตางๆ) และสายตา (จอมอนเตอร)
ของหองปรบฯไดอยางคนเคย
à แสดงใหเหนถงการตรวจสอบValve seats,Gasket,HosesและLubricant
ทใชกบออกซเจน
à แสดงใหเหนการตรวจสอบAcrylicและการบนทก
à บอกถงการประทบเครองหมายบนหองปรบฯ ANSI/ASME PVHOPVHO-1
Standard
à บอกการตรวจดระดบออกซเจนทgauge
à แสดงการตรวจความสมบรณของสายดนหองปรบฯ
à แสดงการตรวจความสมบรณของสายดนรดขอมอส�าหรบส�าหรบลดไฟฟาสถต
ส�าหรบการรกษาดวยหองปรบฯชนดหนงหอง(Patientgroundingstrap)
à แสดงการตรวจความสมบรณสวนปองกนสายสญญาณสอสารจากดานกายภาพ
และการสมผสกบวสดไวไฟ
3.6 การใชแกส
à แสดงการดสดสวนของแกสทถงภายนอก
à ทราบถงการเกบถงแรงดนสงในทเกบเฉพาะและจ�ากดเฉพาะผไดรบอนญาต
à ทราบวาถงแรงดนสงทกชนดหามเกบไวใกลกบเชอเพลง
à ทราบวาถงแรงดนขนาดใหญตองมอปกรณยดเพอกนลมหรอกระแทก
à ทราบวาการขนสงถงแรงดนขนาดใหญตองใชรถบรรทกเฉพาะทมอปกรณส�าหรบ
ยดถงใหมนคง
à ทราบถงการใชฝาครอบหวถงถงแรงดนสง
à ทราบถงการใชPressureregulatorเพอลดแรงดนแกสกอนน�าไปใชงาน
à ทราบถงการใชอปกรณปองกนส�าหรบใชงานกบถงออกซเจนเหลว เชน แวนตา
ถงมอหนงและรองเทา
3.7 แกสทใชหายใจ(Breathinggassupply)
à รและแสดงถงความรแหลงของGassupply
à แสดงถงความรการใชEmergencyoperatorหนากากใหออกซเจน
3.8 ความปลอดภยจากแรงดน(Pressuresafety)
à รและแสดงถงความรในขนตอนใชงานและการปดประตหองปรบฯทถกตอง
à รถงวธการการปรบความดนหองปรบฯหองตางๆเชอมตอเขาหากน
à รถงบญชรายการความเสยงภายในและภายนอกหองปรบฯ
à แสดงถงการใชงานประตทมแรงดนทกชนด(Pressureboundarydoor)
222
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
ความสามารถผปฏบตงานงานดานเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง และการฝก
3.9 ระบบดบเพลง
à รต�าแหนงอปกรณดบเพลง
à ทราบต�าแหนงของFirealarm
à แสดงการใชถงดบเพลง
3.10ความปลอดภยจากเพลงไหม
à แสดงถงความรแหลงประกายไฟทอาจเกดขน
à ทราบรายการสงของตองหามเขาหองปรบฯ
à แสดงถงความรการปฏบตตอภาวะฉกเฉนเมอเกดเพลงไหม
x ในหองปรบฯ
x หองทตงหองปรบฯ
x ในหองโถง
x ในหนวยเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง
3.11มาตรฐานหองปรบฯ:ขนตอนการท�างานของหองปรบฯ
à แสดงการตรวจสอบและความเขาใจผงควบคมหองปรบฯ (Chamber console
panellayout)
à ทราบต�าแหนงและการท�างานของระบบAutomaticและManualcontrol
à แสดงการเพมและลดความดนหองปรบฯ
3.12รายการตรวจสอบ(Checklists)ตารางการด�าและตารางการรกษา
à แสดงถงความรเรองรายการตรวจสอบหองปรบฯ(Chamberchecklist)
à แสดงถงความรเรองรายการตรวจสอบผปวย(Patientchecklist)
à แสดงถงความรเรองตารางการลดความกด(DecompressionTable)
à แสดงถงความรเรองแผนการลดความกด(DecompressionProtocol)
à แสดงถงความรเรองตารางการลดความกดดวยคอมพวเตอร (Decompression
TableComputation)
3.13ภาวะฉกเฉนของหองปรบฯ:ขนตอนการปฏบต
à มความรเกยวกบผง/แผงควบคมในการใชงานภาวะฉกเฉน
à บอกเหตผลถงการใชEmergencyDecompressionButton
à บอกวธการควบคมEmergencyDecompressionButtonเมอมเหตการณฉกเฉน
3.14การประเมนผปวย(Patientassessment)
à มความร และแสดงถงความร เกยวกบภาวะทจ�าเปนตองสงตอผ ปวยเขารบ
การรกษาHBOT
à ทราบประโยชนของHBOTทคาดวาจะไดรบ
à แสดงถงความรแผนการรกษาและรหนาทของเจาหนาทตางๆทเกยวของ
223
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
ประวน ญาณอภรกษ
à ไดสงเกตเหนการปรกษาเบองตน(Initialconsultation)
à ไดตรวจดเหตผลของการสงผปวยมารบการรกษาHBOT
à ไดพดคยท�าความเขาใจในรายละเอยดเหตผลของแผนการรกษา
à ท�าใหผปวยรวมมอในการรกษา
à แสดงถงความรเกยวกบผลขางเคยงของชองหชนกลางและเยอแกวหทเปลยนไป
จากปกต
à การควบคมระดบน�าตาลในเลอด
à มนใจวาผปวยลงนามยนยอมกอนเขารบการรกษาHBOT
3.15การเตรยมผปวยและการรกษา(ตามมาตรฐานการดแลผปวยของพยาบาลเวชศาสตร
ความกดบรรยากาศ)
à แสดงถงความรในเรองความวตกกงวลเนองจากขาดความรความเขาใจเกยวกบ
การบ�าบดดวยออกซเจนแรงดนสงและขนตอนการรกษา
à แสดงถงความรผปวยมโอกาสไดรบบาดเจบจากการเขาหรอออกหองปรบแรงดน
บรรยากาศสงและหนวยเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง
à แสดงถงความรผปวยมโอกาสบาดเจบจากความกดบรรยากาศ (Barotrauma)
ตอหไซนสฟนปอดหรอฟองแกสในหลอดเลอดสมอง(Cerebralgasembolism)
เนองจากการเปลยนแปลงความกดบรรยากาศภายในหองปรบฯ
à แสดงถงความรผปวยมโอกาสเกดอาการชกจากออกซเจนเปนพษเนองจากไดรบ
ออกซเจน100%ทความดนบรรยากาศสงกวาปกต
à แสดงถงความรผปวยมโอกาสไดรบแกสส�าหรบรกษาไมเพยงพอเนองจากระบบ
จายแกสและความตองการ/ขอจ�ากดของผปวย
à แสดงถงความรเรองวตกกงวลเนองจากรสกอยในทจ�ากดภายในหองปรบฯ
à แสดงถงความรผปวยทมอาการปวดเนองจากพยาธสภาพการเจบปวยทผปวย
เปนอย
à แสดงถงความรผปวยรสกไมสขสบายเนองจากการเปลยนแปลงของอณหภม
และความชนภายในหองปรบฯ
à แสดงถงความรผปวยมโอกาสไมสามารถจดการกบความเครยดทเกดจากการ
เจบปวยและ/หรอขาดการสนบสนนทางจตสงคม
à แสดงถงความรผปวยมโอกาสเกดหวใจเตนผดจงหวะเนองจากพยาธสภาพของ
โรคทเปนอย
à แสดงถงความรผปวยมโอกาสเกดภาวะพรองสารน�าเนองจากการขาดน�าหรอการ
เปลยนแปลงสารน�าในรางกาย
224
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
ความสามารถผปฏบตงานงานดานเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง และการฝก
à แสดงถงความรผปวยมการเปลยนแปลงการแลกเปลยนออกซเจนในเนอเยอสมอง
(Cerebraltissueperfusion)ซงเกยวกบ
x Carbonmonoxidepoisoning
x Decompressionsickness
x Gasembolism
x อนๆ
à แสดงถงความรผปวยมโอกาสเกดการเปลยนแปลงความสขสบายสมดลของสาร
น�าและอเลคโตรไลทเนองจากอาการคลนไสและอาเจยน
à แสดงถงความรผปวยมการเปลยนแปลงการดแลสขภาพเนองจากขาดความร
à แสดงถงความร มโอกาสเกดภาวะออกซเจนเปนพษตอปอดเนองจากไดรบ
ออกซเจน100%ภายใตความกดบรรยากาศสง
à แสดงถงความรมโอกาสเกดอนตรายจากไฟไหมภายในหองปรบฯ
3.16การจดการเมอมBarotrauma
à รและแสดงถงความรอาการและอาการแสดงของBarotrauma
à รและแสดงถงความรการจดการภาวะฉกเฉนของBarotrauma
à แสดงการปรบหชนกลางวธตางๆ
à แสดงการสอนวธปรบหชนกลางใหกบผปวยระหวางการเพมและการลดความกด
3.17การจดการเมอเกดOxygentoxicity
à รและแสดงถงความรอาการและอาการแสดงของCNStoxicity
à รและแสดงถงความรอาการและอาการแสดงของPulmonarytoxicity
à รและแสดงถงความรวธการตางๆทจะชวยลดอาการเมอเกดCNSOxygentoxicity
à ทราบปจจยแทรกซอนอนๆทสงเสรมใหเกดPulmonarytoxicity
3.18การจดการเมอเกดHypoglycemia
à แสดงวธการตรวจระดบน�าตาลในเลอด
à แสดงความคดเหนระดบน�าตาลทจ�าเปนกอนHBOT
à แสดงความคดเหนวธการเพมระดบน�าตาลกอนการรกษาHBOT
à แสดงความคดเหนความส�าคญของการทราบผลระดบน�าตาลภายหลงการรกษา
3.19Pulmonarybarotrauma
à รและแสดงความรถงปจจยเสยงของPulmonarybarotraumaขณะลดความกด
บรรยากาศ
à รและแสดงความรการจดการอยางรบดวนในกรณทคาดวาเกด Pulmonary
barotraumaขณะลดความกดบรรยากาศ
225
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
ประวน ญาณอภรกษ
à บอกความแตกตางของ
x Cerebralgasembolism
x Pneumothorax
x TensionPneumothorax
x Mediastinumemphysema
x Subcutaneousemphysema
3.20ภาวะแทรกซอนจากระบบหวใจและหลอดเลอด
à มความสามารถในการตรวจสอบสญญาณชพอยางมประสทธภาพ
à รถงอาการทรนแรงฉบพลนของระบบหวใจและหลอดเลอด
à มความสามารถในการท�าCPRพนฐานไดอยางมประสทธภาพ
3.21การควบคมการตดเชอ(Infectioncontrol)
à รและแสดงความรในเรองStandarduniversalprecautions
à เขาใจปจจยเสยงของผปวยและอปกรณจากการสมผสเชอ
à แสดงการดแลและท�าความสะอาดหองปรบฯ
à ระบเหตผลในการท�าความสะอาดในพนททใชรกษาHBOT
à ตรวจสอบ Acrylic ภายหลงการรกษาว ามสารคดหลงตกคางหรอไม
ในกรณทใหท�าความสะอาดกอนการรกษาครงตอไป
à บอกใหทราบเมอใดตองท�าความสะอาดหองปรบฯ
226
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
ความสามารถผปฏบตงานงานดานเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง และการฝก
บรรณานกรม
Valerie Larson-Lohr, HelenCNorvell. 2002.HyperbaricNursing. Arizona: Best
publishingcompany
Valerie Larson-Lohr,HelenCNorvell, Laura Josefsen, JamesR.Wilcox. 2010.
HyperbaricNursingandWoundCare.Arizona:Bestpublishingcompany
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
การจดการดานความปลอดภย หนวยเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง
บทท
ประวน ญาณอภรกษ
13มหนวยงานดานเวชศาสตรความดนบรรยากาศสงหลายแหงทพยาบาลมบทบาทรบผดชอบใน
การพฒนาและบรหารจดการในเรองความปลอดภยของหนวยเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง
ปจจยส�าคญของความส�าเรจของการปฏบตงานคอแผนงานดานความปลอดภยซงมองคประกอบใน
เรองของการควบคมขนตอนการปฏบตงานอยางรอบคอบการใสใจในรายละเอยดวธการปฏบตการ
ซอมบ�ารงเชงปองกนความระมดระวงการฝกอบรมความรในเรองเครองมอตางๆฯลฯการดแลสง
แวดลอมใหมความปลอดภยใหแกผปวยและเจาหนาทไมใชเปนสงทเกดขนไดเองแตเปนผลทเกดจาก
การทศนคตทด ซงจะเรมจากการเรยนรหลกพนฐานดานความปลอดภยของงานเวชศาสตรความดน
บรรยากาศสง
แผนงานดานความปลอดภย เกยวของกบในประเดนดงน1. ขนตอนการปฏบตงาน (Operational Procedure) ผมหนาทบรหารจดการควรพฒนา
ขนตอนการปฏบตงานทครอบคลมประเดนตางๆ ตามชนดอปกรณ เครองมอของหนวย
งานนนๆ ซงไมเพยงแตเรองของขนตอนการปฏบตทครอบคลมสงตางๆ ทกรายการของ
เครองมอจนถงหองปรบฯหรอระบบหองปรบฯเทานนควรรวมเรองกจกรรมการดแลผปวย
ไวดวยเขยนค�าแนะน�าการปฏบตตงแตหลกการพนฐานดานความปลอดภยทถกตองไว
2. การเอาใจใสตอรายละเอยดตางๆ(Attentionofdetail)ขนตอนการปฏบตควรระบทกๆ
แงมมลกษณะทงการปฏบตงานและการบ�ารงรกษาระบบหองปรบฯเครองมอแพทยหรอ
ขนตอนการรกษาผปวยระดบของรายละเอยดทก�าหนดไวควรเพยงพอทไมท�าใหเกดความ
ขดของในรายละเอยดทจ�าเปน
3. ความระมดระวง(Vigilance)บางองคการอาจมแผนความปลอดภยทเขมแขงและดอยแลว
แตในบางหนวยงานอาจไมคอยใหความสนใจในเรองดงกลาวมากนก โดยเหนเรองความ
ปลอดภยเปนเรองเลกอยางไรกตามหายนะทรนแรงตางๆซงอาจมจ�านวนนอยแตเปนผล
มาจากบางสงซงเปนลกโซมาพวงกนจนเปนสาเหตของอบตเหตเกดขนการทคอยควบคม
เขมงวดใหมความระมดระวงอยอยางสม�าเสมอจะชวยลดลกโซของหายนะได
4. การซอมบ�ารงเชงปองกน (PreventiveMaintenance) การดแลเครองมออปกรณตางๆ
ใหสามารถท�างานไดอยางสมบรณเตมประสทธภาพ จะขนอยกบระบบการซอมบ�ารง
228
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
การจดการดานความปลอดภยหนวยเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง
ปองกน โดยทวไปแลวเครองมอทใชภายใตแรงดนบรรยากาศจะไดรบการออกแบบเปน
อยางดเชอถอไดสงและตองการการซอมบ�ารงคอนขางนอย(ยกเวนหองปรบฯชนดหลาย
หองทมระบบมความซบซอนมาก)ผลทตามมาในเรองการตดขดดานงบประมาณจะท�าให
เกดการตดขดในการซอมบ�ารงทมคาใชจายไมมากนกแตปฏบตตามวงรอบอยางสม�าเสมอ
จะมคาใชจายโดยรวมถกกวาการทตองเสยคาใชจายอยางมากเมอเครองตองเสยหายมาก
และตองซอมใหญ
5. การฝกอบรมทถกตอง (Proper training)การใสใจและระมดระวงใหความส�าคญในเรอง
ความปลอดภยเรมจากการศกษาใหหองเรยนและน�ามาใชภายในหนวยงาน จากการ
วเคราะหอบตการณรายแรงทผานมาพบวาสาเหตใหญเกดจากเจาหนาทควบคมเครอง
(Operator)การใหความรทถกตองในเบองตนและใหการศกษาตอเนองอยางสม�าเสมอจะ
ชวยบรรเทาหรอลดสงเลวรายในอนาคตไดควรสรางมาตรฐานขนต�าการฝกอบรมไวและ
บงคบใชในชมชนหนวยเวชศาสตรความดนบรรยากาศสงผลลพธของการฝกอบรมควรเนน
จดทใหเจาหนาททกคนไดรบขอมลความรตางๆทเพยงพอส�าหรบใชงานในสถานการณ
นนๆ
6. การฝกจนช�านช�านาญการตอบสนองทถกตองในสถานการณฉกเฉนควรค�านวณและตอบ
สนองโดยทนท ถงแมวาจะยากทจะใหแตละคนสามารถจดจ�าทกๆการปฏบตในขนตอน
ฉกเฉนตางๆไดแตกมความจ�าเปนทจะตองใหทกคนฝกอยางเปนประจ�าสม�าเสมอส�าหรบ
รองรบการในสถานการณฉกเฉน แตละคนตองมความคนเคยเพยงพอกบทกหนวยงาน
ตางๆหรอขนตอนการใชงานอปกรณตางๆในกรณฉกเฉนมการใชEmergencychecklist
เพอชวยในการตอบสนองตอสถานการณฉกเฉนเปนไปดวยความรวดเรวความรบผดชอบ
ของแตละบคคลกมความส�าคญการฝกเปนกลมจะชวยใหเจาหนาทไดตระหนกถงความ
รบผดชอบไดดแมวาแนะน�าวาควรมการฝกประจ�าทกๆเดอนวงรอบทนอยทสดไมควรเกน
กวา1ไตรมาส
7. จตส�านกดานความปลอดภยการปฏบตตามทกลาวมาจะชวยใหเกดการปลกฝงจตส�านก
ดานความปลอดภยใหแกเจ าหนาทด านเวชศาสตรความดนบรรยากาศสงทกๆ
คนในองคกรทศนคตทเกดขนนจะสงผลไปถงผปวยทจะเกดความเชอมนและลดความวตก
กงวลได
องคประกอบความปลอดภยดานเครองมออปกรณมกฎเกณฑ(Code)และมาตรฐาน(Standard)หลายสวนทชวยในดานความปลอดภยของ
เครองมออปกรณทน�ามาใชในหนวยเวชศาสตรความดนบรรยากาศสงประกอบดวย
กลมแรกเปนหนวยแรกทเกยวของในเรองดงกลาวคอTheAmericanSocietyofMechanical
Engineers(ASME)และมาตรฐานตางๆทจดท�าขนโดยคณะกรรมการของThePressureVesselfor
229
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
ประวน ญาณอภรกษ
HumanOccupancy(PVHO)สรปไดวาASME/PVHOมบทบาทในการออกกฎทเกยวกบการออกแบบ
จดสรางหองปรบฯถงแมวายงไมไดเปนกฎขอบงคบทน�าไปใชทวโลกแตกเปนแนวทางการปฏบตทด
กลมทสอง มความส�าคญในการออกแบบความปลอดภยระบบภายใตความกดบรรยากาศ
(HyperbaricSystem)ไดแกTheNationalFireProtectionAssociation(NFPA)และมาตรฐาน
ความปลอดภยดานการเกดไฟไหมของหนวยงานดานเวชศาสตรความดนบรรยากาศสงมาตรฐาน
ทไดจดท�าไวคอNFPA99ซงมการก�าหนดใหใชทง50รฐของสหรฐอเมรกาซงแตกตางกบมาตรฐาน
ASME/PVHOทยงไมไดก�าหนดใหใชทง50รฐ
กลมทสามเปนกลมทยงมบทบาทไมเดนชดมากนกไดแกTheFoodandDrugAdministration
(FDA)หนวยงานนก�าหนดใหหองปรบฯอยในกลมของเครองมอแพทยกลมท2ซงก�าหนดใหผผลตตอง
ปฏบตตามขอก�าหนด510(K)Pre-marketNotificationRequirementsกอนทจะออกแบบหองปรบฯ
ซงการปฏบตตามจะชวยใหสนคาสามารถออกตลาดไดอยางถกกฎหมายปจจบนหองปรบฯทผลตใน
สหรฐฯ ยงไมไดปฏบตตามขอบงคบนมองคดานสถานพยาบาลบางแหงพจารณาวาการจดซอหอง
ปรบฯไมไดปฏบตตามขอก�าหนด510(K)ดงนนทางออกในเรองนจงควรหนมาจดซอผลตภณฑของท
อนทมขอก�าหนดทใกลเคยงกนเชนทไดรบเครองหมายCEของยโรปเปนตน
แนวทางทพฒนาโดย TheAmericanSociety for Testing andMaterials (ASTM) เปน
ผออกแบบการใชอปกรณทเกยวกบออกซเจน แนวปฏบตนชวยใหลดความเสยงการเกดไฟไหม
จากการใชวสดทไมถกตองการออกแบบทไมเหมาะสมหรอการซอมบ�ารงทไมดTheCompressGas
Association(CGA)ไดใหแนวทางการตดตงระบบจายออกซเจนหลก,ระบบจายออกซเจนรองและความ
บรสทธไว การปฏบตตามจะเปนการประกนใหกบผใชงานวาขนตอนทส�าคญไดรบการปฏบตในเรอง
ทเกยวกบการไดรบแกสทมคณภาพใหแกผปวยหรอหองปรบฯนอกจากนTheUnderseaandHyper-
baricMedical Society(UHMS) ไดวางแนวทางซงเปนขอแนะน�าดานความปลอดภยทงระบบหอง
ปรบฯชนดหลายหองและชนดหนงหองไว
องคประกอบความปลอดภยดานหนวยงานนอกจากกฎเกณฑและมาตรฐานทก�าหนดแนวทางการออกแบบ การจดสรางหองปรบฯ และ
อปกรณอนๆแลวยงมมาตรฐานภายในสหรฐฯและประเทศอนๆอกบางประเทศวางขอก�าหนดขนต�า
เกยวกบหนวยงานทตองไดตามเกณฑกอนการตดตงหองปรบฯ ในปจจบนมขอก�าหนดNFPA 99,
Chapter19ทก�าหนดรายละเอยดดงกลาวไวส�าหรบUHMSMonoplaceและMultiplacesafety
guidelineไดก�าหนดแนวทางทวไปทควรปฏบตไวในความเปนจรงชนดของอาคารส�าหรบใชตดตงหอง
ปรบฯไมไดเปนสาระส�าคญขอเพยงใหการจดสรางอาคารเปนไปตามมาตรฐานพนฐานทวไปเพอชวย
การปฏบตงานเปนไปอยางปลอดภยกเพยงพอ
230
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
การจดการดานความปลอดภยหนวยเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง
องคประกอบความปลอดภยดานการฝกอบรมเจาหนาทสวนใหญแลวองคประกอบการฝกอบรมเจาหนาทไมคอยไดรบความสนใจเหมอนกบเรองของ
อปกรณหรอหนวยงานแตอยางไรกตามทงสามองคประกอบมความส�าคญดวยกนโดยทถอไดวาการ
ฝกอบรมเปนเรองทมความส�าคญทสดการมวนยใหมการฝกอบรมเปนสงทมความส�าคญเปนศนยกลาง
การวดผลของความส�าเรจเจาหนาทOperatorจะตองไดรบความรใหเกดความเขาใจวาอะไรเมอไร
ทไหนและอยางไรความรทดของเจาหนาทOperatorแตละคนตองมเพยงพอสามารถตอบค�าถามได
วาเมอมสงไมถกตองจงจ�าเปนตองมเกณฑความรขนต�าและทกษะการฝกคอสงทเขามาเกยวของของ
สายโซอบตเหต ในปจจบนประเทศสหรฐฯ ไมไดก�าหนดมาตรฐานขนต�าดานการฝกอบรมเจาหนาท
เวชศาสตรความดนบรรยากาศสงไวถงแมวาไดมความพยายามทจะก�าหนดมาตรฐานขนต�าไว
องคประกอบพนฐานของแผนงานความปลอดภยองคประกอบพนฐานของแผนงานความปลอดภยของหนวยเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง
อยางนอยควรประกอบดวย
1. การก�าหนดหนาทความรบผดชอบ
การฝกอบรมเปนความรบผดชอบประการแรกทจะท�าใหเชอมนวาบคคลากรทปฏบตงาน
ดานเวชศาสตรความดนบรรยากาศสงมความรเกยวกบอนตรายตางๆทอาจจะเกดขนถา
มขอสงสยประการใดเกยวกบขนตอนการปฏบตงานควรหยดและสอบถามใหชดเจนกอน
ไมควรท�าลงไปโดยไมรซงอาจท�าใหเกดอบตเหตได สงส�าคญ4ประการทแตละองคกร
ควรปฏบตคอ
1.1 ฝายบรหารควรก�าหนดนโยบายเรองความปลอดภย
1.2 ฝายหองปรบฯควรจดท�าขนตอนการปฏบตทปลอดภย
1.3 เจาหนาทของศนยเวชศาสตรความดนบรรยากาศสงทกคนตองปฏบตตามขนตอน
ทก�าหนดไว
1.4 มการตรวจรบรองคณภาพจากองคกรตางๆเชนJCAHOหรอองคกรอนๆ
2. มขนตอนการปฏบตทปลอดภย
มแนวการปฏบตทอย ในเอกสาร NFPA 99,Chapter 19 อธบายขนตอนการปฏบต
ทปลอดภยไวดงน
2.1 ความปลอดภยทวไปของหนวยงาน(GeneralFacilitySafety)
à การด�าเนนการดานบคลากรควรก�าหนดในเรองของการปฏบตและการประเมนผล
เจาหนาทฯลฯ
à เครองแตงตวและรองเทา มขอมลดานการเกดอบตเหตของ Sheffield และ
Desautel พบวาอบตเหตสวนใหญเกดจากการน�าสงของตองหามและวสด
สงเคราะห(Syntheticmaterial) เขาไปภายในหองปรบฯนอกจากนยงมขอมล
231
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
ประวน ญาณอภรกษ
การวจยแสดงใหเหนวาวสดตางๆทเปนชนดตานหรอตดไฟยาก(Fireresistant
orFire retardantmaterials)จะชวยลดโอกาสการลกไหมได ในการใชเสอผาท
ท�าจากผาฝาย100%จะชวยลดการเกดไฟฟาสถตทเปนหนงในสาเหตการลกไหม
ภายในหองปรบฯ ไดปจจบนพบวายงมหองปรบฯบางแหงทวโลกทอนญาตให
ผปวยสวมใสเสอผาและรองเทาเขาภายในหองปรบฯการปฏบตดงกลาวเปน
ความเสยงใหเกดการลกไหมภายในหองปรบฯขนไดมประเดนความเหนทยงเหน
ไมตรงกนในเรองตองเสยเวลามากในการเปลยนเสอผาทผปวยใสมาจากบานเปน
เสอผาของหนวยงาน รวมถงเจาหนาทมขอจ�ากดในการชวยผปวยทไมสามารถ
เปลยนเสอผาเองไดแตอยางไรกดควรเปลยนเสอผาใหผปวยโดยบรหารเวลาให
เหมาะสมไวลวงหนา
à สงตองหามเขาหองปรบฯจะควบคมไดงายขนถาใหผปวยสวมใสเสอผาของหนวย
งาน เสอผาพลเรอนทใสมาจากบานจะมกระเปามากผปวยอาจน�าไฟแชค,
ไมขด,เชอเพลง Chemical warmer ฯลฯ เขาหองปรบฯ โดยไมไดตรวจสอบ
ดงนนเสอผาของหนวยงานจงปองกนปญหาดงกลาวโดยออกแบบเสอผาใหเปน
ชนดทไมมกระเปา
à การตดประกาศขนตอนการปฏบตฉกเฉน (Emergencyprocedure)โดยทวไป
ในเรองนไมควรใหผปวยและคนอนไดทราบแตกควรตดแจงขอมลหลกทส�าคญ
ใหทราบเชนเสนทางอพยพภายในอาคารส�าหรบหองปรบฯชนดหลายหองควร
ตดขนตอนการปฏบตฉกเฉนไวทแผงควบคม เพอใหสามารถดไดอยางรวดเรว
เจ าหนาทควบคมเครองทงหองปรบฯ ชนดหลายหองและชนดหนงหอง
ตองสามารถเขาถงการปฏบตการฉกเฉนทเกดขนไดอยางเหมาะสม
à เจาหนาทตองคนเคยขนตอนการปฏบตตางๆการปฏบตทไดผลนจะเกดขนได
ตองมการฝกอยางสม�าเสมอและเพยงพอจนเกดความคนเคย ซงจะชวยลด
ความลาชาเมอเกดเหตการณจรงและเกดความเชอมนมากยงขนโดยเฉพาะ
เมออยเผชญสถานการณเพยงคนเดยว บางหนวยงานอาจจะบอกวาไมมเวลา
เพยงพอในการฝก ซงเปนสงทหนวยงานตองหาทางแกไข ในหนวยงานใหม
ควรก�าหนดใหมการฝกเปนประจ�าและตอเนองซงจะกลายเปนสงทเปนธรรมชาต
และเปนงานประจ�าทตองท�าหนวยงานทไมเคยไดเคยฝกปฏบตหรอฝกไมเพยงพอ
จะเปนความเสยงเมอเกดเหตการณขนจรง
2.2 ความปลอดภยเฉพาะของหนวยงาน(SpecificFacilitySafety)
ควรจดท�าขนตอนปฏบตเฉพาะของหนวยงาน ซงจะขนกบลกษณะของหองปรบฯ
ของแตละหนวยงาน ขนตอนทจดท�าควรครอบคลมสถานการณตางๆ ทงไฟไหม
ภายในหองปรบฯ, การอพยพผปวยออกนอกหองปรบฯ,การแกไขอากาศปนเปอน
เครองมออปกรณไมท�างานและไฟไหมภายในอาคาร และควรจดท�าเพมเตม
232
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
การจดการดานความปลอดภยหนวยเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง
ในสวนของMechanicalหรอOperationalemergencyมสมดคมอทระบถงการปฏบต
ทาง Physiological emergency เชน การปวดห ไซนส การกลวทแคบหรอออกซเจน
เปนพษเปนตน
3. มการฝกอบรมระหวางประจ�าการ(In-Servicetraining)
ควรจดใหมเวลาส�าหรบการฝกทเหมาะสมควรมการฝกประจ�าเดอนสามารถยดหยนได
ตามความเหมาะสมแตไมควรนอยกวา 1 ไตรมาส สงส�าคญคอท�าใหการฝกไดรบ
การปฏบตอยางเปนประจ�าการฝกทควรจดใหมคอ
3.1 การฝกเมอเกดเพลงไหม นอกจากจะฝกดบเพลงภายในแลวควรใหหนวยดบเพลง
ภายนอกมารวมฝกดวยควรมการทดสอบระบบดบเพลง(FireSuppressionSystem
: FSS)ทก 6 เดอนหรออยางนอยปละ 1ครง (มขอมลจากการวเคราะหอบตภย
พบวามสาเหตมาจากระบบFSS) เสนทางอพยพของผปวยแตละหนวยงานจะแตก
ตางกนไปแตหลกการทเหมาะสมส�าหรบหองปรบชนดหลายหองนนผปวยและเจา
หนาทควบคมเครองจะตองอยทหองปรบฯจนกวาจะลดความกดดนไดอยางปลอดภย
เจาหนาทดบเพลงจะตองเขาใจและตระหนกถงหลกปฏบตในเรองนดวย
3.2 การฝ กสถานการณ ฉก เฉนของผ ป วย (Mock pat ient emergency)
เจาหนาทตองสามารถจดการภาวะฉกเฉนของผปวยเชนการกลวทแคบการปวดห/
ไซนสอาการออกซเจนเปนพษฯลฯการฝกจะชวยใหเจาหนาทมโอกาสทบทวนการ
ปฏบตไดอยางทนทวงท
3.3 ฝ กจ� าลองสถานการณ อปกรณ เค รองมอช� า รด เ สยหาย (S imula ted
equipmentfailure)
แมวาอปกรณ เครองมอดานเวชศาสตรความดนบรรยากาศสงจะคอนขางเชอถอได
แตกมโอกาสช�ารดเสยหายไดตวอยางการฝกของหองปรบฯชนดหลายหองเชนขน
การปฏบตตางๆ เมอเกดความเสยหายกบชองมอง (Viewport) ส�าหรบหองปรบฯ
ชนดหนงหองเชนการจดการของผควบคมเครองเมอเกดการสญเสยการควบคมแรง
ดน
3.4 อากาศปนเปอน(Contaminatedair)
โดยทวไปแลวคณภาพของอากาศส�าหรบใชงานกบหองปรบฯจะขนอยกบคณภาพ
ของอากาศทสงเขาสกระบวนการอดของเครองอดอากาศ ในมนษยสงทสามารถ
เตอนในเบองตนคอการไดกลนในกรณทมการปนเปอนจะไดกลนของไฮโดรคารบอน
ไดงายสงทตองกงวลคอCOไมมกลนดงนนการจดการอากาศปนเปอนจงควรมการ
ฝกอยางสม�าเสมอ
233
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
ประวน ญาณอภรกษ
3.5 การปรบปรงกฎเกณฑและมาตรฐาน
บคลากรดานเวชศาสตรความดนบรรยากาศสงควรตดตามถงการเปลยนแปลง
ในเรองดงกลาวซงจะมประโยชนส�าหรบชวยตดตามความเคลอนไหวทเกดขน
สงส�าคญทท�าใหการฝกดานเวชศาสตรความดนบรรยากาศสงเปนไปอยางตอเนอง
คอการจดใหมการเกบคะแนนการศกษาตอเนองซงเปนสงทมความส�าคญมาก
โดยเฉพาะเจาหนาทเทคนค ซงโดยทวไปแลวในเรองนไมมปญหาส�าหรบ
เจาหนาทสายแพทยทมการเกบคะแนนการศกษาตอเนองอยตามปกตแลว
4. การซอมบ�ารงรกษา
การซอมบ�ารงเชงปองกนเปนสงทมความส�าคญ เมอพจารณาหนวยเวชศาสตรความดน
บรรยากาศสงของประเทศสหรฐฯมเพยงไมกหนวยงานทมการซอมบ�ารงทดโดยทวไปแลว
Third-party contractorหรอผผลตหองปรบฯ ไดรบความเชอถอการซอมบ�ารงมตงแต
การตรวจสอบประจ�าวนจนถงการซอมใหญจะท�าใหการซอมบ�ารงในอนาคตมคาใชจายมาก
จากสาเหตของความไมสมบรณของขอมลในอดตทผานมา
5. การวดผลและการตรวจสอบ(Documentedmeasurementandvalidation)
ในการด�าเนนการโครงการใหไดผลลพธเปนสงทมความส�าคญกระบวนการพฒนาวาบรรล
เปาหมายหรอไมอยางไรจะตองวดผลได ม เชน นนจะไมมกลไกในการสอบยอนกลบ
ถาเปน โครงการทางอตสาหกรรมจะสามารถด�าเนนการดงกลาวไดงายกวา แตถาเปน
เรองของการบรหารจดการจะยากมากขน
6. ผอ�านวยการดานความปลอดภย(SafetyDirector)
ผอ�านวยการดานความปลอดภยเปนกญแจส�าคญของหนวยเวชศาสตรความดนบรรยากาสง
ทกหนวยงานควรมการแตงตงผอ�านวยการดานความปลอดภยเพอชวยใหการบรหารงาน
ดานความปลอดภยเปนไปอยางมประสทธภาพโดยบทบาท ความรความสามารถ
ประสบการณและความรบผดชอบมดงน
6.1หลกทวไป:สอดคลองกบขอก�าหนดของหนวยงานปองกนอคคภยแหงชาตประเทศ
สหรฐฯ
à ตองมความรบผดชอบเกยวกบอปกรณเครองปรบความดนบรรยากาศสงในกรณ
ไมมผอ�านวยการดานเทคนค
à ควรจะมความรบผดชอบเพมเตมในสวนของการด�าเนนการอยางปลอดภยและม
ประสทธภาพ และการดแลรกษาเครองปรบความดนบรรยากาศสง ระบบท
เกยวของและอปกรณสนบสนนตางๆ
à ตองท�างานกบเจาหนาทบรหารหนวยงานและบคลากรดานการแพทยของ
หนวยงานอยางใกลชด
234
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
การจดการดานความปลอดภยหนวยเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง
à ตองใหค�าแนะน�าทจ�าเปนส�าหรบนโยบายดานความปลอดภยของหนวยงานและ
ก�าหนดการใชกระบวนการใหมๆอยางเหมาะสม
à ควรจะอยในคณะกรรมการความปลอดภยในคณะกรรมการหลกของหนวยงาน
à ตองมอ�านาจหนาทในการหามและก�าจดสงของหรออปกรณใดๆจากหนวยงาน
ทมความเปนไปไดทจะท�าใหเกดความเสยง
à ควรสนบสนนการเปนผน�าและการฝกอบรมดานความปลอดภยใหกบเจาหนาท
ความดนบรรยากาศสงอนๆได
à ตองมความรบผดชอบในการบ�ารงรกษามาตรฐานเกยวกบความปลอดภยของ
หนวยงานทงหมดตามขอก�าหนดโดยใบอนญาตและหนวยงานทควบคมตางๆ
à ควรสนบสนนการรบรองคณภาพสถานบรการเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง
6.2 ความรและประสบการณ
à จบหลกสตรดานเวชศาสตรความดนบรรยากาศสงทเปนทยอมรบ (Undersea
andHyperbaricMedical Society, AmericanCollege of Hyperbaric
Medicine , National Board of Diving and Hyperbaric Technology
หรอหลกสตรอนทเทยบเทา)
à ผานการฝกอบรมหรอมประสบการณการซอมบ�ารงรกษาและการท�างานระบบ
หองปรบฯ(เปนพนฐานของระบบหองปรบฯชนดหลายหอง)
6.3 ดานความรบผดชอบ
à ใหความมนใจวาหนวยงานปฏบตตรงกบมาตรฐาน NFPA99,หนวยงานดาน
การแพทย บทท 20 หนวยงานดานความดนบรรยากาศสงและ นโยบายและ
ขอปฏบตส�าหรบความปลอดภยของหนวยงาน
à ทบทวนอบตการณเกยวกบความปลอดภยทงหมดของหนวยงาน เกบขอมลท
เกยวของกบความปลอดภยของอปกรณและผปวยรายงานอบตการณทเกยวของ
กบเจาหนาท และใหการฝกอบรมเจาหนาทเกยวกบการปองกนอบตเหต
ตามหวงเวลาทเหมาะสม
à ท�างานอยางใกลชดกบผอ�านวยการดานการแพทยการพยาบาลและดานเทคนค
(ถาม)เพอพฒนานโยบายและขอปฏบตดานการด�าเนนการและบ�ารงรกษาอยาง
ตอเนองและมการทบทวนและปรบแตงทกป
à สนบสนนความสมพนธอนดของหนวยงานกบหนวยงานดานอคคภยในทองท
ผ อ�านวยการดานการแพทย ฉกเฉน และผตรวจสอบภาชนะบรรจความดน
ตามความเหมาะสม
à ท�างานอยางใกลชดกบผจดการแผนงาน และ/หรอ ผอ�านวยการดานเทคนค
(ถาม) เพอทจะประสานงาน และรบรองการยกระดบ การปรบปรง และการ
ซอมแซม เครองปรบบรรยากาศความดนสง และระบบความดนบรรยากาศสง
235
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
ประวน ญาณอภรกษ
รวมถงปฏสมพนธกบบคลากรดานการดแลรกษาของโรงพยาบาลหนวยงานนอก
เพอใหความมนใจวา กจกรรมการบ�ารงรกษาทงหมดไดด�าเนนการภายใต
มาตรฐานความปลอดภยทเหมาะสม และใหความมนใจวาการทดสอบการ
ปรบปรงทงหมดไดด�าเนนการอยางครบถวนกอนด�าเนนงานภายใตความดน
à ประเมนอปกรณและสงของเกยวกบเครองปรบความดนบรรยากาศและใหความ
มนใจวาไดผานตามขอก�าหนดดานความปลอดภยทงหมดกอนไดรบอนญาตให
ใชภายในหองปรบความดนได
à สรางสภาวะแวดลอมทปลอดภยในหนวยงานส�าหรบผปวยและเจาหนาทและใช
กระบวนการลดความกดทถกตองและไดรบการรบรองใหกบทกคนทท�างานภาย
ใตความเสยงตอกาซในภาวะความดนบรรยากาศสง
à แจงใหเจาหนาททราบถงภาวการณท�างานในกรณเหตการณตางๆ เชนมการ
ควบคมการตดเชอการควบคมสงอนตรายสภาวะท�างานในพนทจ�ากด
à ท�าหนาทเปนหนงในเจาหนาทความดนบรรยากาศสงทใหการฝกอบรมส�าหรบ
เจาหนาททงเตมเวลาและ ชวคราว และใหการฝกอบรมระหวางการท�างาน
ในหลากหลายดานของเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง เชน สรรศาสตร
ขอก�าหนดการลดความกดการใชอปกรณความปลอดภยและแผนการรกษา
à ตรวจสอบการฝกความปลอดภยในหองปรบบรรยากาศของเจาหนาทใหม
กอนเรมเขาท�างานในหองปรบบรรยากาศความดนสงครงแรกของเจาหนาทนน
(เฉพาะหองปรบชนดหลายหอง)
à ก�าหนดและตรวจสอบการฝกซอมสถานการณฉกเฉนในหนวยงาน โดยก�าหนด
ใหเหมาะสมเพอทจะพฒนาการตอบสนองตอภาวะฉกเฉนของเจาหนาท
à ก�าหนดใหมการทบทวนประจ�าปของอบตการณทเกยวของกบความปลอดภย
เพอดแนวโนมการเกดและพฒนาระบบการเฝาระวง
à ก�าหนดกระบวนการทจะชวยใหผ อ�านวยการดานการแพทยในการทบทวน
จดเตรยมเอกสารของอบตการณทเกยวของกบความปลอดภยและพจารณารวมกน
ถงอบตการณตางๆเพอใหเปนการกระตนการเรยนรส�าหรบบคลากรอนๆ
236
การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing
การจดการดานความปลอดภยหนวยเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง
บรรณานกรม
Valerie Larson-Lohr, HelenCNorvell. 2002.HyperbaricNursing. Arizona: Best
publishingcompany
Valerie Larson-Lohr,HelenCNorvell, Laura Josefsen, JamesR.Wilcox. 2010.
HyperbaricNursingandWoundCare.Arizona:Bestpublishingcompany
Top Related