1
ШАТДАГ ЗАНАРЫГ АШИГЛАХ
БОЛОМЖ
Улаанбаатар хот , 2014 оны 2 сар
Ц.Ганцог, Жени Ойл Шэйл Монголиа ХХКГүйцэтгэх захирал
2
1. Шатдаг занар гэж юу вэ?2. Хаана байдаг?3. Яаж боловсруулдаг?4. Ач холбогдол?5. Бэрхшээлүүд?
ДАРААХ АСУУЛТУУДАД ХАРИУЛНА:
3
Шатдаг занар нь юуны өмнө эрчим хүчний асар их нөөц
Шатдаг занар гэдэг нь керогенхэмээх хатуу байдалтайнүүрсустөрөгчийн нэгдэл бүхийтунамал чулуулаг.
Шатдаг занарыг ~325°C халаахадкероген нь шингэн болон хийнтөлөвт нүүрсустөрөгчийн нэгдэлүүсгэдэг.
Шатдаг занар гэж юу вэ?
Боловсруулахын тулд хүчилтөрөгчгүй орчинд халаах(retorting) ёстой. Үүнийг 2 аргаар хийдэг: ex-situ, in-situ
4
155
Өтгөн тос, битум Шатдаг занар
100 bln boe
Уламжлалт бус нөөцийн тархалт
5
Монголын геологийн зураг
6
Шатдаг занарын сав газрууд
7
Source Rock
r
2480
120° F120° F
350° F350° FGenerationGeneration
MigrationMigration
Seal RockSeal Rock
Reservoir RockReservoir Rock
OilOil
WaterWater
Gas CapGas Cap
EntrapmentEntrapment
Source Rock Tight Oil
Oil – Oil Shale – Shale Gas –Shale Oil
8
1 D 1 mD 1 µD 1 nDPermeability (Darcy)
Good Oil Reservoir
World’s Best Oil Reservoir Tight Gas Sand
Source Rock
Spra
berr
ySh
aly
Sand
Permeability of resource types
9
Шатдаг занарын хайгуул
10
Монголын шатдаг занар
11
Газрын гүнд боловсруулах технологиЭнэ нь юуг хэлээд байна вэ Газрын гүнд занарыг аажим халаах замаар
кероген боловсрох байгалийн үйл явцыг хурдасгана.
Үүний үр дүнд: Дулааны задрал явагдана;
Тос газрын гүнд устөрөгчөөр баяжина;
Хийн конденсатын өндөр урсгал бий болно;
Өндөр API бүхий газрын тос ялгарна;
Азот, хүхэр, хүчилтөрөгчийн агууламж нөөцөөс шалтгаална.
Халаах дундаж температур дизель түлшний буцлах температур орчимд байдаг.
Үүнийг яаж хийх вэ Цахилгаан, эсвэл хийн халаагуур ашиглана; Газрын гүнд дулаан дамжуулах тусгай
технологи ашиглана.Энэ аргыг уламжлалт бус газрын тосны ямар төрлийн эх үүсвэрийг боловсруулахад ашиглаж болох вэ:
Шатдаг занар; Өтгөн тос/ Битум; Нүүрс.
¢
Олборлохцооног
халаагуурхалаагуур
Хучаас
•Нафта•Онгоцны түлш• Байгалийн хий• Устөрөгч• Химийн түүхий эд• Дулаан
Өндөр үнэтэй бүтээгдэхүүн
12
Дэлхийн 2-р дайны үед Швед улс анх In-Situболовсруулах аргаар олборлолт хийж байв
Motivated by deeper oil shale next to a surface mine
R&D started in 1940Full scale production began in 1942
13
1940 онд судалгаа, хөгжүүлэлтийг эхлүүлсэн.
1942 онд бүрэн хэмжээний үйлдвэрлэл эхлэв.
2.2 метрийн зайтай, зөв 6 өнцөгт хэлбэрээр байрлуулсан 152B хүчдэлээр ажилладагцахилгаан халаагууруудыг суурилуулав.
4 сарын турш 400o C хүртэл халааж байв. 180 метрийн өргөнтэй газрыг жилд 140
метрээр урагшлуулж байв (17 метр зузаантай)
Өдөрт 26 цооног, жилд 6500 цооног Гаргаж авсан тос нь ил уурхайн аргаар (ex-
situ) боловсруулж гаргасан тосноос өндөр чанартай байв.
Швед улс өдөрт 2,450 тонн занар боловсруулж, жилд 160,000 баррель тос гаргаж байв
14
15
Үйлдвэрлэлийн талбай – Баруун хэсэг (халаагуурын үлдэгдэлийг харж болно)
Үйлдвэрлэлийн талбай - Өмнөд хэсэг
Үйлдвэрлэлийн газрыг нөхөн сэргээсэн байдал
16
In Situ халаах төхөөрөмж
Кюри тусгаарлагч бүхий цахилгаан халаагуурууд
Хийн халаагуур
17
In-situ боловсруулалт
18
Subsurface Heating Interval
18
100-200 m
50 m
HEATERPRODUCEROBSERVATIONCORE HOLECOMBO. OBV./COREDE-WATERING HOLE GROUND WATER MONITOR
WELL POSITIONS
Proprietary and Confidential
19
HEATEDZONE
Producer
Perf’s
3’ Dia. Target
TD @ 300m. Complete with Sucker Rods & Hydraulic Pump in
2-7/8” Tubing
HeaterHole
8-1/2” OH
9-5/8” Csg.
3’ Dia. Target
CanisterHeater
RefluxBaffle
De-WateringHole
3’ Dia. Target
9-5/8” Csg.
9-5/8” Csg. & 7” Slotted Liner
13-3/8 Cond.Drilled & Driven(typ.)
2-7/8”Tubing& Pump
Ground Water Monitor
5’ Dia. Target
9-5/8” Csg.
8-1/2” OH
9-5/8” Csg.
ObservationHole
3’ Dia. Target
TD @ 290m. Complete with MI Heater in 4-1/2” Canister w/ Reflux Baffle
TD @ 300m. Complete with Fully Cemented
Welded 2-7/8” Tubing
TD @ 300m. Complete with ESP on 2-7/8” Tubing
TD @ 300m. Complete with ESP on 2-7/8” Tubing
7” Slotted Liner 7” Slotted Liner
8-1/2” OH
8-1/2” OH
12-1/4”
Pilot Well Designs
Proprietary and Confidential
20
Цооногийн төрөл
Босоо цооног Хэвтээ цооног
Proprietary and Confidential
21
Туршилтын олборлолтоос үйлдвэрлэлд
production well
heater well
Туршилтын олборлолт
Үйлдвэрлэлийн олборлолт
Proprietary and Confidential
22
Байгаль орчны асуудал
Байгаль орчныг хамгаалах хууль, олон улсын стандартын шаардлагад бүрэн нийцсэн
Ердийн өрөмдөх технологи хэрэглэх учир хөрсний эвдрэл хамгийн бага; Ялгарах CO2 болон бусад хийн хэмжээ уламжлалт газрын тосны
олборлолтын үеийнхээс хэтрэхгүй; Үйлдвэрлэсэн шатдаг хийгээ эрчим хүчний эх үүсвэр болгон эргэж
ашигладаг; Гаднаас хэрэглэх эрчим хүч зөвхөн занарыг халаахад зарцуулагдана: Ус
болон аливаа химийн бодис огт ашигладаггүй.
АНУ-ын Дотоод хэргийн яамны Газрынменежментийн товчооноос ICPтехнологийн байгаль орчинд үзүүлэхнөлөөллийг судлаад хор нөлөөгүйболохыг тогтоосон дүгнэлт 2006 ондгаргасан байдаг.
23
Reactors at Ben Gurion University
Занарын пиролизын төхөөрөмж
24
Монголын шатдаг занар
Пиролизын өмнө Пиролизын дараа
25
0
2
4
6
8
10
12
14
260 344 373 383 392 400 409 422 435
Temp (C)
Oil
volu
me
(ml)
Монголын шатдаг занарын тосТо
сны
хэм
жээ
Proprietary and Confidential
26
Монголын шатдаг занарын тос
1 атм даралтанд
10 атм даралтанд
C20
Бензин& Дизель
C20
Бензин& Дизель
Proprietary and Confidential
27
Шатдаг занарын тосны харьцуулалт
IC4NC4
IC5NC5
22DMB
CP 23DMB 2MP 3MP
NC622D
MP MCP
24DMP 223
TMBBZ
33DMP CH 2MH 23D
MP11D
MCP 3MH 1C3DMC
P1T3
DMCP
3EP 1T2DM
CPNC7
ISTD
MCH113
TMCP ECP 124
TMCP
123TMC
PTOL NC8
IP9EB
MXYL
PXYL
OXYL
NC9IP1
0 PBNC1
0IP1
1
NC11
NC12
IP13
IP14
NC13
IP15
NC14
IP16
NC15
NC16
IP18
NC17
IP19 PHEN
NC18
IP20
NC19
NC20
NC21
C25HBI
NC22
NC23 NC24
NC25
NC26
NC27 NC28
NC29 NC3
0NC3
1NC3
2NC3
3NC3
4NC3
5NC3
6NC3
7NC3
8NC3
9
NC40
NC41
C20
C20
Монголын in-situ занарын тос
Израилийн ex-situ занарын тос
Бензин& Дизель
28
Хүхэр багатай түлш
Khoot Ex SituKhoot In Situ
OB In Situ
27
62
520.5%
0.14%
0.5%
API
Sulfur
Дээж A Ex Situ
Дээж A In SituДээж B In Situ
Proprietary and Confidential
29
Монголын тосны чанар
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
0 10 20 30 40 50 60 70
S [w
t%]
API Gravity
MayaArab Heavy
ZuetaHeavy
IranHeavy Arab Light
Urals
Bakkan TapisBrent
WTI
Иордани Ex Situ
Жени Израиль In Situ
Colorado & Australia – Retort & In situ
Жени-Дээж BIn Situ
Жени- Дээж AIn Situ
30
In-situ аргаар занараас гаргасан хий
0
5
10
15
20
25
1 atm
10 atm
kg o
f Gas
/bbl
of O
il
Natural Gas
LPG
Hydrogen
1 атм даралт
10 атм даралт
31
0.7
0.5
4.1
0.5
0.1
1
Эрчим хүчний баланс
ШатдагЗанар
CH4
Газрын тос
LPG
C2H6
CH4
H2
32
Эдийн засгийн баланс
ШатдагЗанар
CH4
Газрын тос
LPG
C2H6
CH4
H2
33
Төслийн урьдчилсан дүн шинжилгээ
Дэлхийд эхний 5-д ордог санхүүгийн консалтингийн компани болох BDO Консалтинг Групп нь Жени-ийн төлөвлөж байгаа өдөрт 6,700 тонн газрын тос олборлох бүрэн хэмжээний үйлдвэрийн бизнес төслийн урьдчилсан ТЭЗҮ-г бэлтгэсэн.
Судалгааны үр дүн:
1 тонн газрын тостой дүйцэх (TOE-ton of oil equivalent) бүтээгдэхүүний үйлдвэрийн өртөг 350 доллар байх юм.
Бүрэн хүчин чадлаар олборлолт хийх үйлдвэрт 4 тэрбум долларын хөрөнгө оруулалт шаардагдана.
Улсын төсөвт оруулах татварын орлого жилд 850 сая долларт хүрнэ.
Үйлдвэрийн төсөл хэрэгжүүлэхэд 5,600 ажлын байр (1,200 шууд болон 4,400 шууд бус) шинээр бий болно.
34
Төслийн эрсдэл, өртөг зардлын эрсдэлУлс төрийн хүчин зүйлХууль тогтоомжийн цоорхой, бэрхшээлОлон нийтийн ташаа ойлголт
• ШУ-ны баримт ба ташаа ойлголт, цуу яриа
Байгаль орчны асуудлууд
Бэрхшээлтэй асуудлууд
35
Төрийн салбарт орох өгөөж• Татвар, урамшуулал, роялти• Эдийн засгийн өсөлт• Дэд бүтцийн хөгжил
Аж үйлдвэрийн салбар хөгжинө• Тогтвортой ажлын байр• Боловсролын хөгжил• Ур чадвар нэмэгдэх
Шатахууны дотоодын хэрэгцээгнайдвартай хангана• Шатахууны үнийн бууралт• Үндэсний аюулгүй байдал дээшлэх• Агаарын бохирдлыг бууруулна
Шатдаг занарын аж үйлдвэрийн үр ашиг
36
Өдөрт 6,700 тонн газрын тос боловсруулах хүчин чадалтай үйлдвэр байгуулах;
Монгол улсыг эрчим хүчний хараат байдлаас гаргаж бусад оронд экспортлох хэмжээнд хүргэнэ;
Жени ХК нь Монгол улсын хамгийн том ажил олгогчдын нэг болно.
Хэтийн зорилго: Монгол улс эрчим хүчний хувьд бүрэн бие дааж, дэлхийд бүтээгдэхүүнээ экспортлох сүлжээтэй
болох.
2020 онд хүрэх зорилт
37
1. Шатдаг занар бол нефтийн бүтээгдэхүүний импортын хараат байдлаас гаргах эрчим хүний чухал эх үүсвэрийн нэг: - эдийн засгийн болон үндэсний аюулгүй байдалд чухал үүрэгтэй-эрчим хүчний урт хугацааны үндэсний стратегийн бодлогын нэг хэсэг байх ёстой
2. Эдийн засаг, эрх зүйн зохицуулалт, байгаль орчин, улс төрийн хүчин зүйлтэй холбоотой бэрхшээлүүд байна
3. Шатдаг занараас нефтийн бүтээгдэхүүн боловсруулах арга технологийг сайжруулахад өндөр хөгжилтэй орнууд анхаарч, асар их хөрөнгө мөнгөзарж, улам боловсронгуй болгож байна. Шатдаг занарын аж үйлдвэр дэвшин хөгжиж, улс оронд ашиг тусаа өгөх нь дамжиггүй.
4. Байгаль орчинд ноцтой хор хөнөөл байхгүй.
5. Монгол улс эрчим хүчний дотоодын бүх төрлийн эх үүсвэрийг зүй зохистой ашиглаж, хэрэглэгчдэд учирч буй импортын түлшний дарамтыг багасгах шаардлагатай.
Дүгнэлт
Top Related