7/29/2019 2 Programim i
1/27
Universiteti Shtetror i Tetovs
Fakulteti i Shkencave Matematike-NatyroreDepartamenti i Informatiks
PROGRAMIM ILigjerata 2
mailto:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]7/29/2019 2 Programim i
2/27
Prmbajtja
Mr. Fisnik Dalipi
Hyrje n algoritme Koncepti i algoritmit
Shembuj t algoritmeve
Prshkrimi i algoritmit
Karakteristikat themelore t algoritmit
Principet e puns s kompjuterit ka sht kompjuteri?
Pjest kryesore t kompjuterit hyrje, dalje, memoria Pjesa ekzekutive e kompjuterit procesori
Modeli i Von-Neumannit pr kompjuterin
7/29/2019 2 Programim i
3/27
Hyrje n algoritme
Mr. Fisnik Dalipi
ka sht algoritmi?
Algoritmi = metod, procedur, rregullore pr zgjidhjen enj problemi apo arritjen e nj qllimi.
Ky nuk sht definicion preciz n kuptimin matematikor Procedura asocon me nj varg hapash t fundshm t
cilt duhet t kryhen pr zgjedhjen e nj problemi.
Metoda shpesh prdoret n matematik, por zakonisht e
prfshin edhe procedurn e pafund e cila jep zgjidhjevetm te limitet (analiza matematikore, matematikanumerike).
7/29/2019 2 Programim i
4/27
Hyrje n algoritme (vazhdim)
Mr. Fisnik Dalipi
Prse sht e nevojshme ta dim ka sht algoritmi?
Detyra kryesore: zhvillimi i algoritmeve t sakt dheefikas
Intuitivisht sht e qart se efikas d.m.th i shpejt,kurse i sakt d.m.th zgjidhja (rezultati) t jet afrzgjidhjes s vrtet.
Ekziston edhe definicion i sakt matematikor pralgoritmin, por ai nuk sht aq i thjesht kjo iu duhetatyre q merren me vetit e algoritmeve.
7/29/2019 2 Programim i
5/27
Shembuj t algoritmeve
Mr. Fisnik Dalipi
Shembuj standard t algoritmeve Receptt e gatimit (prgatitja e ushqimeve),
Receptt pr prgatitjen e pijeve dhe koktejeve,
Udhzuesi i prdorimit i secilit aparat,
Zgjidhja e detyrave matematikore.
7/29/2019 2 Programim i
6/27
Prshkrimi i algoritmeve
Mr. Fisnik Dalipi
N prgjithsi, si duhet t duken instruksionet dhe nga seprbhen?
Paraqitja e prgjithshme e tyre sht:
hapi 1
hapi 2...
hapi n (i fundit)
Me fjal t tjera algoritmi prbhet nga nj varg hapash, t cilat
jan t fundme, e t cilat po ashtu duhet t ekzekutohen meqllim t arritjes s qllimit, respektivisht, t zgjidhet problemi.
Secili hap i veant i algoritmit paraqet instruksion apourdhres (komand) e cila duhet t ekzekutohet.
7/29/2019 2 Programim i
7/27
Paraqitja dhe ekzekutimi ialgoritmit
Mr. Fisnik Dalipi
Zakonisht, instruksionet Shnohen njri pas tjetrit,
Ekzekutohen sipas asaj radhitjeje.
Por, ekzistojn edhe instruksione q e ndryshojnradhitjen standarde t ekzekutimit. Shembuj: Nse kemi nj kusht a dhe b ather kalo tek hapi x dhe y
Prsriti disa hapa deri sa t plotsohet kushti x dhe y
Prsriti disa hapa pr disa her.
7/29/2019 2 Programim i
8/27
Llojet e instruksioneve
Mr. Fisnik Dalipi
Instruksionet kan form t njjt, dhe prbhen nga dy pjes:
ka duhet t bj = operacioni
Ku duhet t ekzekutohet = objekti mbi t cilin kryhet operacioni
Si e msuam, kemi katr lloje t instruksioneve pr kontrollimin e
ekzekutimit t operacioneve: t sekuencs
t selektimit
t prsritjes
t nnprogrameve
Sekuencs
nj seri urdhrash q ekzekutohen njra pas tjetrs Selektimit - struktur kontrolluese me kusht, ekzekuton urdhra t
ndryshm mvarsisht nga kushti
Prsritjes ekzekutimi prsritet derisa plotsohen kushtet eparapara.
Nnprogramet
shrbejn pr struktuimin e kodit duke e ndar nnjsi m t vogla
7/29/2019 2 Programim i
9/27
Prshkrimi i algoritmit
Mr. Fisnik Dalipi
Algoritmi duhet t punoj mbi t dhnat e prgjithshme,me rndsi sht q t punoj sipas procedurs snjjt.
Pr shembull, m leht sht q shkruhet algoritmi i cilie gjen zgjidhjen pr barazimet e prgjithshme katrore
ax2 + bx + c = 0
Pr a, b, c R, ku a0, se sa algoritmi q e gjen zgjidhjene barazimit konkret
x2 3x + 2 = 0.
Zgjidhja pr barazimin katror arrihet me formuln
Kush jan ktu instruksionet?
7/29/2019 2 Programim i
10/27
Karakteristikat e algoritmeve
Mr. Fisnik Dalipi
Pra, te algoritmet kemi disa operacione q aplikohen mbi disa tdhna n form t disa hapave e q japin ndonj rezultat (zgjidhje).
Figurativisht:
Karakteristikat e algoritmit:
Ka (ose nuk ka) t dhna hyrse
Ka t dhna dalse
Mbaron pr nj koh t fundme Gjithmon sht i definuar t mos jet i paqart
Duhet t jet efikas (t mbaroj n nj koh t arsyeshme)
ALGORITMHYRJE
DALJE
7/29/2019 2 Programim i
11/27
Hyrje/Dalje
Mr. Fisnik Dalipi
Hyrje:
Secili algoritm ka 0 ose m shum, porprfundimisht shum tdhna hyrse.
Ato duhet ti zgjedhim nga nj klas e objekteve hyrse
Algoritmet me 0 hyrje nuk jan t shpesht, por ekzistojn. Ktoprovojn (testojn) ndonj procedur fikse. Psh: provo nse 327sht numr i thjesht, ose zgjidhe barazimin katror konkret.
Nse algoritmi ka m shum objekte t ndryshme n hyrje,
themi se sht i prgjithshm, pasi e zgjidh t gjith klasn eproblemit. Psh. Barazimi katror me parametrat a, b, dhe c.
7/29/2019 2 Programim i
12/27
Hyrje/Dalje (vazhdim)
Mr. Fisnik Dalipi
Dalje:
Secili algoritm duhet t ket s paku nj dalje, ndryshe do t duketse nuk ka zgjidhur ndonj problem t caktuar
Pra, deri m tani flasim pr objekte q ndodhen n hyrje dhe dalje,por nuk dihet se kalohet nga njri te tjetri.
ALGORITMHYRJE DALJE
7/29/2019 2 Programim i
13/27
Mbarimi (Fundshmria)
Mr. Fisnik Dalipi
Mbarimi Secili algoritm duhet t mbaroj pas disa hapave t fundme
pr do hyrje.
Tek programet doher duhet t shihet nse hyrja sht
dhn pa gabim. Psh, te barazimi katror koeficienti a mund tjet 0, kurse nga formula e zgjidhjes del se kemi pjestim me0.
N praktik duhet t parashihen t gjitha kufizimet reale dheduhet q atyre tu largohemi. Psh, te programi i cili lexon
temperaturn T t ujit, duhet t kemi kufizimin 0 T 100.
7/29/2019 2 Programim i
14/27
Prcaktueshmria & Qartsia
Mr. Fisnik Dalipi
Kur projektojm nj algoritm, nuk e dim menjher n fillim seprej cilave hapa prbhet procedura e zgjidhjes s problemit.
Zakonisht problemi ndahet n disa trsi m t mdha, t cilat izgjedhim duke pasur parasysh varshmrin e tyre reciproke.
Nse trsit jan t mdha, ather bjm ndarjen e tyre nnjsi m t vogla. Kjo metod quhet rafinimi hap pas hapi (eng.Stepwise refinement).
Deri kur duhet t zbatohet rafinimi hap pas hapi? Varet ngaekzekutimi i algoritmit (cilat instruksione ai i njeh dhe cilat mund
ti ekzekutoj). Algoritmi prbhet nga nj varg me instruksione themelore
(elementare, primitive) dhe duhet t jet qart i definuar prekzekutuesin e algoritmit.
7/29/2019 2 Programim i
15/27
Efikasiteti
Mr. Fisnik Dalipi
Algoritmi duhet q t mbaroj pr nj koh tarsyeshme, q sht m me rndsi sesa fundshmriae tij.
T themi, 500 vjet nuk sht koh e arsyeshme!
A ka algoritme t till? Ka!
Pr problemet e klass s kompleksitetit NP-kompletenuk ekzistojn algoritme efikase. Psh. Udhtari tregtar.
Ekzistojn probleme pr t cilt nuk ekzistojn algoritmepr zgjidhjen e tyre ato quhen probleme algoritmikishtt pazgjidhshme. (krko n Google: List of unsolvedproblems in computer science)
7/29/2019 2 Programim i
16/27
Ndrtimi dhe funksionimi ikompjuterit
Mr. Fisnik Dalipi
1.ka sht kompjuteri? Kompjuteri = makin pr ekzekutimin e algoritmeve
Ashtu si ka do algoritm hyrje dhe dalje, ashtu edhekompjuteri duhet t ket pjest hyrse dhe dalse.
Pjesa hyrse: i lexon t dhnat nga nj medium
Pjesa dalse: mekanizm q i shkruan t dhnat nndonj medium.
Q t mundet nj algoritm t ekzekutoj ndonjinstruksion n kompjuter, na duhet memorie ku duhet tshnohen dhe lexohen ato. Na duhet edhe procesor qt ekzekutohen kto instruksione.
7/29/2019 2 Programim i
17/27
Modeli logjik i nj kompjutorimodern
Njsit hyrse
Njsit dalse
Memorja operative apo kryesore Procesori
Kanalet komunikuese
Memorjet externe apo sekundare
Mr. Fisnik Dalipi
7/29/2019 2 Programim i
18/27
Modeli logjik=Modeli i VonNeumannit
Mr. Fisnik Dalipi
7/29/2019 2 Programim i
19/27
Modeli logjik=Modeli i VonNeumannit Njsia qendrore n princip prbhet nga nj memori
kryesore dhe nj procesor, kurse Procesori nga ana tjetr prbhet nga nj njsi
aritmetiko-logjike pr kryerjen e detyrave t parashtruara
dhe nj njsie kontrolluese pr koordinimin e rrjedhavendrmjet tgjitha elementeve e sistemit kompjuteriksbashku
Mr. Fisnik Dalipi
http://en.wikipedia.org/wiki/File:Von_Neumann_architecture.svg7/29/2019 2 Programim i
20/27
Procesori
Cpu- central processingunit, miroprocesoraponjsia qndrore- milionatranzistor mikroskopik tndrlidhur mes veti n
disa njsi funksionaledhe t paketuara n njip.
realizon prpunimin e tdhnave n kuptim t
ngusht t fjalsrespektivisht detyrakryesore e CPU sht tirealizon urdhrat(instrukcionet) me qllimt prpunimt t tdhnave Mr. Fisnik Dalipi
Lloji iProcesorit
Numri itransistorve
Viti i zhvillimit(prodhimit)
Intel 4004 2.300 1971
Intel Pentium (P5) 3.100.000 1993
Intel Core 2 (Yorkfield)pro Die
410.000.000 2006
Intel Itanium 2Montecito
1.720.000.000 2007
7/29/2019 2 Programim i
21/27
Faktort q ndikojn n
performansat e procesorit
Frekufenca punuese (takti punues) i procesorit
Numri i biteve me t cilt procesori mundetnjkohsisht t manipulon gjatsia e fjals (wordlength:32,64)
Gjrsia e magjistrals e cila i lidh procesorin dhememorjen (bus width)
Largsia mes tranzistorve n ip (line
width;0.18,0.13 mikron)
Mr. Fisnik Dalipi
7/29/2019 2 Programim i
22/27
Memoria
Sasia dhe lloji i memorjes q e shfrytzon kompjuteri, nsasi t madhe varet nga dedikimi i tij
Dy kategori kryesore t memorieve: a) memoria primare - shrben pr ruajtjen enj numri
relativisht t vogl t t dhnave t cilat i shfrytzonprocesori
- e prfshir n m shum ipe, fizikisht tvendosura sa m afer Procesorit
b) memoria sekundare shrben pr ruajtjen esasive m t mdha t t dhnave dhe informatave nperiudh m t gjat kohore
Mr. Fisnik Dalipi
7/29/2019 2 Programim i
23/27
Memoria
Fjala (word) sht trsia themelore pr nj t dhn.Thn m thjesht, fjala sht sasia e bitve eparamenduar pr paraqitjen e numrave t plot, ose msakt, fjala sht sasia e bitve e nevojshme pr
paraqitjen e instruksionit dhe adress s makins. Sot,n prgjithsi, fjala sht nj trsi bitsh eparamenduar pr paraqitjen e nj simboli (shenje), prafjala = 1 Byte.
Memoria sht nj varg linear me fjal, dhe secila fjal eka adresn e vet, dmth pozitn apo vendin n varg.
Shikuar matematikisht, vargu me n antar paraqitet si
x1, x2, . . . , xn. Por te memoriet numrimi fillon nga
pozita 0. Mr. Fisnik Dalipi
7/29/2019 2 Programim i
24/27
Memoria
Mr. Fisnik Dalipi
Skica e memories me n fjal duket kshtu:
Themi se fjalak ndodhet n pozitn k ose ndodhet nadresn k.
7/29/2019 2 Programim i
25/27
Memoria hapsira adresuese
Adresa e t dhnave sht pjesa kye e instruksionit ecila bn dika me t dhnat.
Madhsia e hapsirs adresuese = numri i biteve iparamenduar pr adres.
Nse kemi m bite pr t rezervuar adres, athermund t paraqiten saktsisht 2m adresa t ndryshme:prej n 0 deri n 2m 1.
Kjo e prcakton edhe sasin maksimale t memories(m shum nuk mund t adresohet).
Adresat si zakonisht shnohen n formnheksadecimale.
Mr. Fisnik Dalipi
7/29/2019 2 Programim i
26/27
Memoria primare
Lloje t memorjes Primare- Regjistrat pjes t procesorit; posedojn kapacitet m t
vogl dhe shrbejn pr ruajtjen e nj sasie shum tkufizuar t instrukcioneve dhe t dhnave, dhe atvetm direkt(aty pr aty) para dhe pas prpunimit.
Memorja me qasje t drejprdrejt (randomaccessmemory RAM)
Kesh-memorja (cache memory)ndrmjetson ndrmjetprocesorit dhe memorjes primare. Aty vendoseninstruksionet prkohsisht.Memorja nga e cila vetm mundet t lexohet (read onlymemory ROM)
Mr. Fisnik Dalipi
7/29/2019 2 Programim i
27/27
PYETJE?
Top Related