ATATiiRK ONiVERSiTEsi SOSY AL BiLiMLER ENSTiTOSO

SOSY AL BiLiMLER ENSTiTUSU

DERGiSi

1

Atarurk Universitesi Bastmevi -ERZURUM, 1993

·---' · • •' ... • I

zaman zaman terslikler ve dedikodular sonucu gorevini btrakmak zorunda kahm~tlr. Bu olaylar onun psikolojik dururnunu etkilemi§tir. ~afrler gibi duygu­lan ~ok hassas insanlann hayatlanndaki olaylardan etkilenmelerini dogal k~1lamak gerekir. Herhangi bir insanm bile ~evresinde olanlardan kopuk y~amas1 miimkiin degildir. ·

XVII. YY genelde. Osmanll imparatorlugunda bunalnnlann, ~ati§IDalann, ~g~alann ~ok~a gorilldiigu bir devirdir .. ~airlerimiz bazan dogrudan bu olaylara d'eginmeseler de, onl;mn basklSlyla i~ diinyalanpa k'apand1klan; hayata karam­sarl!klarla baknkl:m goriiliir. Haleti'deki klrgtnltkta bOyle bir karamsarllgm payt oldugu da muhakkakt:Ir. · ·

Haleti dii~ncelerini Divan ~iiri'nin !Jlazmunlu, siislii ifadesi i~inde anlat­maktad1r. ~air XVII. yy'm "sebk-i Hindici" ).nlay1~1 i~ide yeti~mi~tir.K~ram­sarltk ve siislii anlatun bu e<febiyat anla)'l~Iru.~. en belirgin <?zellikleridir. Haleti bu anla)'l~a uygun olarak ~ok benzetmeler yapm1§, somut kavramlan so~tl~tinn1§, soyut kavramlan somutl~ttrara~ hayau,- olaylan ve onlarla ilgili dii~iincel~rini daha etkili bir bi9ime sokabilnii~tir. A~ag1da verdigimiz bu benzetmeler Divan Edebiyau' nda yaygm olarak goriilen c'1lekl~~d~!_l:dir:

Oglu: Serv-i rarJa II/4, lulu-yi Y' t;. dane III/2, d1raht~1 nev-zuhur IV/9, Di.inya: Rubah-1 cihan-1 hileka r 11/9, saki ll/10, cisr-i kohne IV/1, giilzar-i

fena IV/9 suret-baz V/1, asyab VI/1 . .. ~airier: Cihan tutileri III/6. Can: Safha V {2 Umid: Ki~t-i- zar VII/5 Ecel:

. Pen~e-i ~~ III/8 · · · · .· . .

Dogadaki, insan hayanndaki ~li~kiler dii~celerin kavranmasmda 90k etki­li oldugu i~in ~air yer yer bunlardan yararlanma yolunu se9mi~ir.

Ab-1 payat=Gubar-1 gam 1/4, Merhe~=Zahm l/9, Neva-yi i~ret-efza=Ahengi melal-engiz-i matem Il/8, Bi~zar-1 naz=,Pen~-i ~ir-i ecel III/8, Merg=Hegam-1 civaru IV /10, Nadan=Ehl-i dil V/5, Dil ehli::7= Agyar Vl/2, Rak.ib = erbab-1 ~k VI/· 3, Katl ·etmek= ·Muhabbet VI/7,. Taht= Hak .ib yeksan o~mak VI/9, Sud­rnend=zari VII/1, Ebkar-t efkar=Neba~-na·~ VII/3.

Yukanda da belirttigimiz iizre Haleti'nin .me~iyesind~ hakim olan duygu, oglunun Oliimi.inden duydugu·ac1d1r. Sanat~l olaylara ve tiimi.iyle hayata, diinyaya bu ac1smm etkisiyle subjektif olarak bakmakta, her ~ey ona ~ok olumsuz goriinmektedir. ~oyle kiana gore Diinya-Felek: fani ve suret-bazdtr V/1, ~ant . halkl oldiirmek 'alan bir kavramdtr V /3, 9e~mesinden zehr akar V /4 , cahili goge <;eker, dil ehlini topraga salar V/5, mizaru bozuktur V/6, peiVaneyi yakar, agyara hizmet eder V/6, andelibin vanm .berbad etmi~tir V n, belalarla doludur V/8, koti.iliige doymaz V/10, biitiin diinya halklm aglaur Vl/1, deginnenini, aglatug1 insanlann gozy~lanyla ponduriir, agyara iltif~t eder, dil ehlini aglanr VI{l f1l]dbi vasl ile sevindirir, ~k ehlini inletir VI/3, Yakub'un gonliini.i, Yusufun makanuru zindan etmi~tir VI/4, yer altmda hazinel~r saklar Vl/5, once mihman eder sonra Oldiiriir. VI/7, 'dunn ad an kan doker, hi9 actmast yoktur VI/8, ~ahlan gaflete dii~iiriip sonra tahtlanndan indipr. VI/9

. 98

yak.tnmt§ hem ·de ac1 da olsa onu oldugu gibi kabul edip teselli aramanm dogru '::· olacagma i§aret etmi§tir. Haleti'y~ gore Oliim, herkese e§it davrarur, kar§ISihdaki . '· ne kadar biiyiik olursa olsun yerle bir eder 11/1,2 ecel ins~ hi~ beklemedigi bir .. ; anda yakalar, ondan kurtulmak imkansJzdtr III/8, Hz. Isa ve H1z1r1a arkad~ ·::· olmak da insaru Oliirnden kurtararnaz I/3, insaru yokluk sahrasma gotiiren alum . en taze :fikirleri bile Olii hale getirmektedir VII/3 · · ···

·t . ·.·: · Miisliiman toplumlarda olaylarm olu~ ve geli§iminde olagandt§l gii~lerin ~~

. etkili.oldugu dii§iiniiliir. istenmeyen'olaylarm ancak goriilmeyen gizli gii~lerc¢'.·.,~ hazuland1gmt dii§i\nmek olagan gorilliir. Haleti de kendi b~ma gelen bu iizucii }; durumun talihin ICOtiiliigunden ve ·kotii niyetli gii~lerden kaynaklandtguu . ~· dii§iinrnektedir: IV /3, lll/1 0, IV /1 :~

... ; ins an hayata duygus;~I olarak bakarsa onu keridi · duygularma uygun bir .~~

bi~mde ·goriir. Haleti ~ok sevdigi oglunu keybettigi i~in·~ok uzgiindur ve hayau .:~ · simsiyah bir tablo g~b~ gormektedir: Oglunun oliirniiyle talih mumu soninii§, :;

umutlar dokulmii§tiir. Olay sadece babayt de gil biitiin kainan etkilemi§tir; biitiir(~ alem gamlanmJ§ 1/4, pervaneler inlemeye ba§lamt§, billbi.lll.er susmu§tur Jf7. Bl1.:~ durum olaym olaganiistiiliigunii gaster .1ektedir. Ciinkii billbiiliin susmast, perva- ~ nenin· de SeS ~IkarmaSl miimkiin de~ :dir. $aire gore bund~ poyle diinya giil ~ bah~esinde aruk parlakhk olmaz, insa·: Jann ahlan biitiin gogu kaplayarak her yeri -:;: ve her §eyi karartmi§Ur. I/8. Kudret rcssam1 yoklugu insan caruna yazarak herkesi ~~ hayran ve §a§km etmi§tir. V(2. Bu durumun anla§Jlrnast ve benimsenmesi §aire) gore miimkiin degildir. . -:~

. ~

Durmadan degi§en alem insant da bir an. i~inde §ekilden §ekile sokmu§tur." I~ Boylesine istikrars1z bir diinyaya giivetunek miimkiin degildir VI 1. Ac1mastz ve ·~ bOylesine hilekar olan bir varllga hi~ kimse dost olamaz. I/2, II/9 ~!

:)j <;ektigi acllardfln b1kan §air bu hayatm eglencesini ~ok gereksiz .~

gormektedir. Ciinkii once mutlu olup sonra mutsuz olmak insanlan· daha <;o~} iizer. II/8. Diinya da hi~ safa bulmaya·n §air oylesine karainsard1r ki, arukhi~?~ kimseden durumun degi§tirilip gii.zelle§tirilmesini istemiyor, her §eyin yilal1p. yok ~ olrnasm1 istiyor Vl Ouzel duygulan dile getiren kalemine de arttk yazmamasmt ::{ oneriyior. VII/4. · · ~;1

. insan, degerlendi~elerinde subjektif olursa ~li§kilere dti§ebilir: Bin ytl da'~ siirse bu hayatm ge<;ici oldugunu bilen §air yine de bir gencin oltimunii uygun ··li bulman!aktadtr. IV/10. Objektif dii§iinebilseydi §air oglunun Oliirniinii de dogal ><l bir olay olarak kabul e~esi gerekirdi. . . J

Sevileri varl.J.klar subjektif ol~ degerlendirildikleri i<;in Qiitiin ozellikleriyle ~~ e§i, benzeri olmayan varhkla~dtr. Haleti kaybettigi ogJ.unun <;ok biiyiik bir acmm. ! .kaynag. oldugunu anlatmak i9in, onun giizellik ve iistiinliiklerini §U benzennelelr- ,: le anlatmaktadtr: 0 bir hazinedir III/1, Lulu-yt yek danedir III/2, melek-haslettir ' 111/3, ~irin soz sahibidir III/6, tavus-·i kudsidir IIIn, bag-1 ndvana laytk bir in- .: sandJriiin, d1raht-1 nev-zuhurduriV/10 · ·

~00

Haleti, i<;inde bulundugu duruma. kaderiyle dii§mii§tiir. Bu degi§mesi ve aciSlrun sona ermesi miimkiin degildir. Insan, aetstru azalttnak i<;in aglar, feryad . eder. <;ok gec;meqen bu· yolun da bir <;are olmadtguu anlar. Bunun ic;indir ki Hale­ti-de, ne kadar aglasak inlesek faydast obnaz. artlk sozii fazla uzatmamak gerekir, der. VII/1,2 Kendisi i<;in ha§re kadar siirecek bu acmm etkisiyle adeta kainann diizeru bozulmu§tur: Baz1 yildizlar kendilerini c;ok kalesindcn )"1!1 ~ aLmJ§ IV /5, biitiin yildtzlar sarho§ olup yere dii§IDii§, goniil ate§i gogu yakmt~ IV /6, goniil aynast kmbnt§llr. IV n .

~air dargm ve ktrgmdtr. Dargmhk ve ktrgmltklar muhataplann birbirjne yakmla§mastyla giderilebilecek sosyal ve psikolojik bir olgudur. ~airin ktrgm oldugu makam ilahidir·ve eri~ilmesi miimkiin _degildir. Bu durumda inanan bir insan i<;in en emin teselli yolu kadere razt olup llahi giice st~nmaktlr. <;iinkii din ve tasavvuf dii§iincesine uy~!l ya§amarun geregine inanan insanlara · gore "gerc;e!c ve ideal alem" ahirettir. Oyleyse gafl.enen kurtulup biitiin haztrlik.lar ahire­te gore yapilmaltdtr. Haleti de bu yolu sec;iyor, c;ok iistiin ozelliklere sahip olan

. oglunun huriler gibi ebedi cennete gitmesi, bu diinyada bulamadlgi mutlulugu orada bulmast i<;in Allah'a duaya ba§hyor. Vll/9,10. ·

101

102'

TERKiB-i BEND (MERSiYE) LB.

v---/ v- --/v-- -/v-- ~-­Metafliin Metailiin MefailiiiJ. M~fafliin

. Meded kim h v ab-1 gafletde ·y~~ik~n ser-be-ser 'alem Uyardl ah-1 can-~z-i mus~t §i've~-i matem

·.· !''!·· •:,•

·· Aceb gaddadredur diinya helak etrnek mukarrerdiir . · Aceb mekkarediir 'alem bulunmaz ana bir .Qlahrem

Zemin u-asmaru he§t ederseii ~ yok mevte · · Gerek H)zr ile hem-pa·ol gere~-~~aile hem-dem·

Eder hmk-i sipihr-i tiind-ru madam kim ciinbi§ Olur ab-I hayat-1 halk- 1 'alem piir gubar-1 _gam

. . .· ' .

...

Ne mihrinden safa 1- ·lduk ne encumden recamuz var · · · · Muhassal bag-1 gc. .unda ne gill kalsun ne hod ~ebnem

Re'is-i ehl-i dil gird bugiin ke§ti-yi tabOta 'Adem deryasma sald1 e~iib ~ad-1 fena muhkem

Soyiindi §em' -i ikbali dokilldi verd-i am§ll Bu gam pervaneyi naian_ederq,illbiHleri ebkem

Ne revnak kald1 dunya giil~eninden ~imdiden sofira Semum-1 bftd-1 ah etrnez sipi.hriin sebzesin hurrem

Bu blr dag-i cefMur cana idm'ta·ha§re dek i§ler . Bu bir zahm-1 bel§dur kalbe kim olmat bi.liia merllem

~ " . ' • Ser-i erba.b-i 'irffin oldugu1 bilmez inisin anuii Nic;iin ba§1na kasd etdiiii felek erMb-1 'irfanuii

. · II.B . -· ~eh-i ruy-1 zemi'n olsan zamane hak.-sfu' eyler .Siileyman ile Dahhak.'uii karfnin mOr u mar eyler

Ne basil dehre iskender iibi hiikm eylesefi c;iinldm Komaz arur felek mir'at-i t~b'un piir gubar eyler

. . Hadeng-endaz-1 c;arhui'i ur ile kavsi miiheyyactur Dem-a-dem navek -i peykan ~fast can a lear eyler

·Hemf§e hiik ile yeksan eder bir serv-i ra'nayi Siri§k.:c;e§m-i ehibbayt gammdan cOy-bar eyler

:~~f;;::;~);··:i<:.:~:~~:t:?~t,v.::?;~:.::Y:?~·i ?:!·?:-::~:~·r: ·: ·{_:;;':5~:~·:·~:--}~·:;:r:··->: ·: ·_ :;:·~---~,-(·; :- ~.·: ;~.:--·\·"Geda-\; i bf-r:::-:;a Ols'ilif§eh.:i zemn-kab§ olsun·: _ · · ·· .. ·· '. :t . .- ~,:'~, :, ~fi.r ~. :B u::icifi'~t 'pui-hatardan herkes elbette guz§f 'eHe.f:.: ~-- :-. .: j ., ... -\ · : ;.f~5?-~;~-t~~ ... '"· ;·': ·:~·. ·.·~. :.t~;~{f~_:;~~-~;~_~: .· ..... _ .. .. ..... ~:., :-:=: ...... :~:-;~:~=--~ ~;-··.~--~:-~·: · ... :. ·. ~··. :.?-'/:·:./ , _:.- · P9i2ng,~f'-t~~(!PaMut> eyieyen ~~r-1 neri dunya ·,_ __ ! -.. ,~ .-,.: ~·< ,; :Gu: · a r~J a(i.--il ver~b ~.hlr zebUn'u dil-fil!ar C' 1~r .... • . I . : . > :;;.:<-~-=~~ ;--~~(::{~~ =--.:_;~-; ~~:.:~:~-::~:::·~--'t/.:::.-~-~;);;-~::-::-.: ,:_.:;.i\:.( r-~~-:--··· ...... _: .. ~ __ ,. /.:~-=; ·;- .. i-~ · ... ;;,;\_.:_ ,~ :_::·Qer-ti~3§ ~YY.l~rj_ri.:_de.Jk.~r}.'~tk¥,llr ri~-=gyhfui 'carun .. ,: ;:~-~: •. ~~.- :·1 ,. :--: . __ ·-. ~z:-~~;-;v. __ ; :·: ,-.~ ~: ~i}:f"'<i~v.r-::i~z~fttie kangi"mefdi kim kenfu' e.Y Ier·:: . ·:.;: _ _-,: .-· ·! '· · ~-- : : ·. ::~,: -Lr~ :· .. <'::_.·-:-~~-ti~,~~~~~hfJJ{fi:{~~~l;~~~~;:-}~~i~~~~~·:<?·, -/.' _: -\'·:.·. · · ·; :~-· ·

fr~~~J,~f~t~~~~t~~~~~~~*itt{i~i;;i~}:~t,~,;r;:.;' ·,:,,-/;'!·,;:;<;.: ".- :~e:-§tr~~_:tt~t.eder:Jiergtz,ne btr-1-Jdl.hS~-~yleffi·~:::::-:~~.:: ~-.,_!_· ••. ·• ·.:'·,·,-~:·:·;: ·,,

~it.(~~ .. ~:::Jt~~.?~m~!lrJ~i.~~~~~I~W~~t_:.(_·:t;~~tf:;_·:q;_~t·; ~;:?..":'::-: ~<.•-;_;.:- ~ ' ezakllfi telh edub ·at kilur i:Ullf· QZUn!!} §ri:JE;'-.>--;!.~1.· '"?-:'..;7.'" I , --~-;.-'<:}';.:.--,

~~'-::r~::,:-, - -.;( .·-Y1turd1 na.,-gellarul!§oyle brr)u111-YI ~ek·dane?~'.:;.f~~--<· _.,._, -~ • ·-,~, . '~ ~. ·.-!> f-~~}:::-~~";-/~f?~:}!:··~~~f' :;1tt::_~~~~i!{-~=:·: · :~---·~ .. ?~: l'· 7;·:.:---:~ •. , . :.-~·~~;:~s-:~~~T~)Z: '::"-?',~~_:·:·- -·, .':, ·_ , ·; .. -: .. zemfri i~re_l?W.liliJiaz pyle .bir zit-« ~elek-:-I:Jislet:; .;,·. :: ~~ . ;.c ;·.;: ::.~ ~--.-~:· •. ::: 1

I:-~~3i~~~·t-~.~~~~t;ij,:~~r~~&~=~~~-i·~~~r?~;~f~?:-~~~!.f~~1~:-:~:::;~ilQ~:,j?;·)~,.:: .:,:;:~:-,,~"l:'"=-'·: ;t; J~pjbq~-~~¢q~~,b~ peyaiD.rl_nillmet~encfuiM:·~!I':·>:···-~ , '''·~<·~':.' '·-. ,, ·:i -· •. ·~·,,o;-·~· ~ t.~--- · Kabalar ~atc~rucoli:ll'yakalar indi damane 1.-... -, __ , • .- •::.: · ... ' r;·· ·· ,._,,, "·' · ·..:·: '.

~\;1=t~~~1j:t~~fi~~~JJft,~s~~~~K;~i~'~ir~~:·;r;:':~1,~t!~,~;::r ~~\:-::-~:x.- ' f-1: :::.Meger dem':'oeste o~ ]5:Udren_ k~aya efgana_.:'::-. ·.: ~ : .• . ~·, ;./. :·: --_. , :.- ·. ~, . _ ~Pr~iJ~~~M~~tJ~~-~~~t~lf;~~~~w;~;i;~if~-i/-~~:~···i~;~~~}~t~~~hl~;?~W~~'Y:!.~~t~?~?:t~Y ·.;-. :"'•·' .... _-.1, ~;-_. Dl>~~r.I~r=e~l_c.'"i! ~.9-a.~re_t-,vad _e~ub- guf!~f;t·.~tftntn,;,;:. ·. > · ---~!-. . ,. .- . .-.. .!- .. ... ~~~:-~·•::;r.~; •i:....: CihrurtOb"tleri'hep'at oltirlar boyiriiub kafia- ,.,_.,.,:· · ',··,·:.:· .: / : ... _.:,,.:.- ... -Ji~·+:,/;~~~:f~?:;·:: .. :~~:~:i~~~¥i.i~~Vi~·: :;\: .~~:-~-~=~ > .-_: <· ·:t:~:~~~~~,i\:·;\/ ~:; t~! -.~:L~ ~:~~--·::. ·::-~=-~- -;~;:-,~ .. ~' _:;:f.~na ~l~~!ffiL§.~Yf. etdi.buta~s_-(ktid~dur,;.::-;1.1;··,: .. .- .;-_..;.·:·;._, .· · .. : ~ ~--··:·.- ···

f;¥..~~t~~~~~:~~~~~t~~~~~~{~~:~l.:~r~t~~t:4~!~}.~:t~~i0f~~:~~r·~~~1r:~;:;~ , ;:.--;:.~~·-.::;/:.. ~<·GezerlCeh;bt~.:.zar.;{haz·i~nde ·enm-i ·hftllrla ~~:-!'J>:·" ':.:··:T!':", w~ . .--.-~ ~._., ·_- ,:·;_;-:,-

:I~~-:~:::~l!:!:fj~~D~~~~:t~~~;~fdii:?~~~J.~J{~f\(li.~~~Jf~j,0J)~Jj~:;t¥J~-}~;;~~-Ii~?:.~;;:,;j~·~f~:~;;:;_.~--.;,. ,-..•• : . ·':-'!. u~r IDlY ·o mtr-lulec s~I.-elucu.rl-,Iuanun : .. ;:~·.- __ ,_,_. ·~:!,' ·'·I. : l '" ,~;.- : .. " ·.:. ·.. :.;'::\··: '.Bisa't~F~i~retfuiilyy~yiemek' slli-Y.i devrfu·_;/~--~-i~-~·;_e~-~ ~.:-. _; .. · I ~·;::=·-::._. : ·: :-/ ·'·:.:c·~-- :· - .--~--~::~·->~;.:·_-.<:,.·:.--_ . .-.. -.: _ _.::_,_:.:-/'::~\{-.';·_ " .. · . ..

: ·. ·.

• .:'1..,' •;I o ··~ • .. : . (• ... :::_.· •• •':!· l •• •

·Karu ol dlde..:i erbab-(tab'a merdiirn-i billa ,-! ,;-:;:-::· ... ---" :' · -:, · Afia~~~-! ~4:~ e)ry~ e'rl§di oldt na-peyd(:.: .. ; ·. -· ... ·

. :_ ...... - . - ;-;,.;• . · .. :·~-·-·; __ .. !'~--: , . ·. .· . : :. :-.-:~ ~r.!..:-'.-:=: - ~-- . •• - :. • • •.

•• • • • •• ( ~ .; '-;,. '•J"7•.>,:-- • " ·~ f ;, .•. ~ ... ··:<·'.-_..,.:· · ~:· •. :-:··.·. ·- •. 103 ..... : ..... _ -~ -.-~ .. t~ _:: __ ;~ _ .; ___ • . ·-j:f :·.... ;- ;- i _-. •. • • •

. . ··:-·.,·.-::::._;~;:';-;;;,; :'.:;~:-'::'··"::. ·:. ·. _ .. ·:.-._~··; '~--- .-...... · \ .

IV. B. I

Seferdeyken ·adem miilkine abeng-i sefer k.tld1 . Bu cisr-i kohneden gayet ~i~b iizre giizer klld1

Fenadur yazilan gordi ru'ii~-1 halk-1 'alemde Rlzft verdi kazaya bir giin evvel terlc-~ ser.klldt

Geiend erdi afia ~~-i ~d efl&den fthlr Ege~i kevkeb-i ikbaJl birka9 giin nazar k.tld1

Goriinmez kimseye ruy-1 emel ~imden-geru hergiz DuMn-1 all mir'at-1 sipihri;·piir-keder laldt

' · Sitfu-e atdt burc-1 kafa-i eflrucden kendin K~an kim Mtif-i gaybt bu matemden haber laldt

\

Olub sef-ge~te-i gam dii~di bruce ser-be-ser enciim . <;tkub sonra sipihri :ite~-i dil piir-~rer kild1

~ikest o1dt goiiill §y!! esi seng-i cefalardan Dil ehli slnesin ~em~ ·.r-i hicrana siper laldt

Dui'ga sebze-i funmid hergiz olmadt Mmil Ege~i haJc-i kabrin di'de-i ahbab ter kildt

Bu gill-zfu--1 feiianuii bag-barn pfr-i farudiir · Dtr.lht-1 nev-zuhun bilmeyiib k~d-i :~;arar lald1

Beka yok ger9i kim bih yi1 da olsa zinde-garude . • Aceb mii~kildiir amma merg hengam-1 civantde ·

V.B.

Kayar bir an i~inde nice ~ekle hai-i insaru Hakikat ozge sl1ret-baz imi~ bu· 'alemi faru

·Adem resmin yazar nakk~-1 kudret safha-i cana Gorenler haJc-nzin oldtlar hep deng u hayrfun

Sipihriiii her biri katre-i stm-aba beiize{ kim · CiMn hallam anuii dem-be-dem oldiirmediir ~aru

Dem-a-dem ~e~mcsinden zehr akar gc~dGn-1 gerdanuii . Ne sanur halk-1 • alem pert:ev-i mihr-i dno.~aru

V(l cana: U3 ve U5- hale

104

<;eker nadaru eflake salar ehl-i dill hake Bozuldt nakid-i dehriifi 'amelden kaldt mizfuu

Felekdiir 'andelt'"biifi vanm ber•bad ediib daim Veren bad-1 sabaya her seher gill-berg..:i handant

Felekdiir nar -1 gayretle yakub peiVaileniin canm Hem!~ meclis-i agyfu'a_ilten ~em'-i siizaru

Bu kiihsar-1 belrumfi seyl-i idban niizill etse Har§b eyler binA-yt devlet-i ~ah-t cihan-baru

0 bir peykah i~Yiin aJ.udidiir ur-i gam-1 dehriifi Degildiir efser-i ~ah-t cihanda1a'l-i ~~karu

Fen§smdan cihanufi kimse yok'hisse-gir olmaz Ne mcrdiim-h v ar olur kim hep yese diinyayt sir olmaz

VI. B .

Siri~k-i~Ye§m-i halkt ey felek rizan eden sensin Anufila asyabufi turmadm gerdan eden sensin

Harim-i iltifat-t yara agyan kllub mahrem Di1 ehlin ~m' v~ difi!etmeyiib giryan elden ~ensin

' Rakl"be ~vk-i bezm u vasl ile raks etdiiriib _her dem Dil-i erbab-t 'a§kl ney gib~ natan eden sensin

Dil-i Ya'kub'1 dondiirdiifi gam-1 hicr ile zindana MekAn-1 Yusu(-1 Ken'an't hod zindan eden·sensin

Nola ~m~lr-i mihr u ug-i Beh.ram'1 nltsm etsek Yer alttnda nice genctneler pinari eden sensin

' •

Gecevle halkl. bir bir oldiiriirsin erte amma kim Yine inatem-seraJ.arda bile efgan eden sensin

. .

Kimi kim han~r-i bi-dad ile katl etmek istersin Muhabbet siiretinde evvela m.ihman eden sensin

'Aceb mi her ~ban-geh olsa hUn-aJ.ude damanufi <;ekub tlg-i sitem giin ba§ma bin kan eden sensin

Edub her ~ehr-yan ser-geran-1 bade-i gaflet Y1kub tahttndan ahtr hak ile yeksan eden sensin

Seniifi de ey Felek hak ile yeksan oldugufi gorsek. · Dil-i ehl-i muslbet gibi vtran oldugufi gorsek

105

106 ,_ !

VII.B

Biliirsin sOd-inend olmaz ne dei'ilu eylesek zan ~eb-i ma~m gibi ey Haleti uzanna giiftm -,

Koyum murg-1 revaru sidre ~arun bu yana gelmez N:e deiUu nale vii feryad ile olsan taleb-kan

Hususa kini bu matemden peri'~an eyleyiib gerdufi Nebatii'n-na'~e dti)1diirdi heman ebka.r-t efkan . .. . ..

Gel a<;tk tunna diikkan-t devan ~imdiden-sofira Meta'-t derd-i vaiamufi yeter germ ~ldu bazan

Umldiifi ki~t-i zann yakdt -<;iinkim sarsar-1 mihnet Ana sarf etmek olmaz re~ha-i kilk-i giiher-ban -

Cihan halkmt hep kendiin gibi bt-' ill u hfi~ enne Ko bir pare lisanufidan bu kar-t de~et-asan

Biitiin diinyada bilmc ~ var mt kim bildiirmek istersin Cefa-yt devr-i gadd_an bela-yt ~arh-1 devvan

Bu t:Oma-r-1 tavilii'z-zeyli tayyetrnek mun§sibdiir Du'adur ~mdiden soiira ana ayin-i gam-h Van -

Huda <;tin ravza-i cennet piir-envar eyleyiib kabrin Afia kim paye kllsun riitbe-i vaia-yt ebzan

Anufi daru'l-karan kasr-1 firdevs:.i berin olsun GtdaSt ni'met-i dtdar yan hUr-t ' ayn olsun

--