1

ΑΝΑΤΟΜΙΑ – ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΑΓΡΟΤΙΚΩΝ ΖΩΩΝ

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΙΣ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΟΠΟΥΛΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ

Προσοχή: Οι παρουσιάσεις μαθημάτων αποτελούν βοήθημα παρακολούθησης των παραδόσεων και δεν υποκαθιστούν την

παραδοτέα ή την εξεταστέα ύλη

2

Οστεολογία

• Ο κλάδος της ανατομίας που αφορά τη μελέτη των οστών που συνδέονται μεταξύ τους με τις αρθρώσεις και σχηματίζουν τον σκελετό

3

Ο σκελετός επιτελεί τις ακόλουθες λειτουργίες

– Στήριξη– Κίνηση (σε συνεργασία με τις αρθρώσεις

και τους μυς)– Προστασία: σχηματίζει κοιλότητες όπου

φυλάγονται ευπαθή όργανα (κρανίο – εγκέφαλος)

– Αποθήκη θρεπτικών συστατικών (Ca+2)

4

Τα οστά διακρίνονται βάσει σχήματος σε

1. Επιμήκη – Διάφυση (κυρίως σώμα) και

δύο επιφύσεις (άκρα), που ενώνονται μεταξύ τους με την παρεμβολή των συζευκτικών χόνδρων

– Μέσα στη διάφυση σχηματίζεται κοιλότητα, ο μυελώδης αυλός, που περιέχει το μυελό των οστών (αιμοποιητικό όργανο)

5

2. Πλατιά (οστά του κρανίου, ωμοπλάτη)

3. Βραχέα (οστά του καρπού, κοκκυγικοί σπόνδυλοι)

6

Σύσταση των οστών

Η οστέινη ουσία στο

βάθος είναι σπογγώδης

Η οστέινη ουσία

επιφανειακά είναι συμπαγής

Τα οστά αποτελούνται από

οστίτη ιστό

7

Αγγεία και νεύρα των οστών• Τα οστά, με εξαίρεση τις αρθρικές τους

επιφάνειες, περιβάλλονται από ινοελαστική μεμβράνη, το περιόστεο, που περιέχει άφθονα αιμοφόρα αγγεία, λεμφαγγεία και νεύρα

• Κάθε οστό, εκτός από τα περιόστεα αγγεία, διαθέτει και 1-2 τροφοφόρες αρτηρίες που εισδύουν στα οστά από τα τροφόρα τρήματα

• Οι φλέβες συνήθως εξέρχονται από τρήματα της επιφάνειας των επιφύσεων

8

Η αύξηση των οστών γίνεται – Σε μήκος από τους

συζευκτικούς χόνδρους, που μετά την ολοκλήρωση της οστέωσης, οστεοποιούνται

- Σε πλάτος από την εσωτερική οστεογενετική στιβάδα του περιόστεου

9

ΣκελετόςΠεριλαμβάνει τα οστά

• Κρανίο• Σπονδυλική στήλη• Θώρακας• Πρόσθια άκρα• Οπίσθια άκρα

10

Το κρανίο διακρίνεται στο

• Κυρίως κρανίο, και το • Προσωπικό κρανίο

11

Το κυρίως κρανίο Παρουσιάζει α) μια κοιλότητα, το κύτος του κρανίου, που φιλοξενεί τον εγκέφαλο,

την παρεγκεφαλίδα και τον προμήκη μυελό

12

Β) Τα Οστά της βάσης: • Ινιακό• Σφηνοειδές: • Ηθμοειδές: βρίσκεται

στο εσωτερικό του κρανίου (πίσω από το ζυγωματικό) και είναι παπυρώδες

• 2 κροταφικά: Κάθε κροταφικό αποτελείται από το λεπιδοειδές, το λιθοειδές και το τυμπανικό οστό.

Ινιακό

Κροταφικό

13

Τα Οστά του θόλου: • 2 μετωπιαία: είναι

πολύ ανεπτυγμένα στα μηρυκαστικά και παρουσιάζουν τους γόμφους των κεράτων

Στα μικρά μηρυκαστικά το κέρατο φύεται πάνω και πίσω από τον οφθαλμικό κόγχο

• 2 βρεγματικά

14

Προσωπικό κρανίο

• Παρουσιάζει την κοιλότητα του στόματος, και μαζί με το κυρίως κρανίο, – το κύτος της ρίνας:

χωρίζεται με το χόνδρινο ρινικό διάφραγμα σε αριστερή και δεξιά ρινική κοιλότητα

– τους οφθαλμικούς κόγχους

15

• Προσωπικό κρανίο– Αποτελείται από τα ακόλουθα οστά

• 2 δακρυϊκά• 2 ζυγωματικά• 2 ρινικά• 2 υπερώια• 2 πτερυγοειδή• Ύνιδα• Ρινικές κόγχες (άνω, κάτω και μέση)• Διφυής άνω γνάθος: κάθε οστό

παρουσιάζει από μία υπερώια απόφυση. Οι 2 υπερώιες αποφύσεις σχηματίζουν τη σκληρή υπερώα που αποτελεί το μεγαλύτερο μέρος της οροφής της κοιλότητας του στόματος

• 2 τομικά ή μεσογνάθια• Διφυής κάτω γνάθος: συντάσσεται

με το κροταφικό οστό σε κάθε πλάγιο, στην κροταφογναθική διάρθρωση και είναι το μόνο κινητό οστό

16

Σπονδυλική στήλη• Αποτελείται από σπονδύλους (βραχέα

οστά), που συνδέονται μεταξύ τους με την παρεμβολή ινοχόνδρινων μεσοσπονδυλίων δίσκων, και στα παραγωγικά ζώα τοποθετείται οριζόντια και παρουσιάζει 3 κυρτώματα (αυχενικό, ραχιαίο και ιεροκοκκυγικό)

• Οι σπόνδυλοι διακρίνονται, από εμπρός προς τα πίσω, σε αυχενικούς, θωρακικούς, οσφυϊκούς, ιερούς και κοκκυγικούς

17

• Οι περισσότεροι σπόνδυλοι (εκτός από τους κοκκυγικούς) παρουσιάζουν ένα σώμα, ένα σπονδυλικό τρήμα και ένα τόξο που φέρει 4 αρθρικές αποφύσεις (2 πρόσθιες και 2 οπίσθιες) και 3 μυϊκές (ακανθώδης και διφυής εγκάρσια)

18

• Όλα τα σπονδυλικά τρήματα σχηματίζουν το σπονδυλικό σωλήνα, μέσα στον οποίο τοποθετείται ο νωτιαίος μυελός

• Ανά δύο οι σπόνδυλοι σχηματίζουν από ένα ζεύγος πλαγίων σπονδυλικών τρημάτων, για την έξοδο των συζυγιών των νωτιαίων νεύρων, που εκφύονται από το νωτιαίο μυελό

19

Θώρακας• Τα οστά του θώρακα

σχηματίζουν μια ατελή κοιλότητα τη θωρακική (ή κύτος του θώρακα)

• Τα οστά του θώρακα περιλαμβάνουν τους θωρακικούς σπονδύλους, τις πλευρές και το στέρνο

• Κάθε πλευρά, πλευρικό χόνδρο, γνήσια πλευρά, νόθα πλευρά

20

Οστά των πρόσθιων άκρων

• Οστά της ωμικής ζώνης– Κλείδα: υποπλασμένη

στα παραγωγικά θηλαστικά

– Ωμοπλάτη: (ωμοπλατιαία άκανθα)

• Βραχιόνιο οστό: • Οστά του αντιβραχίου

– Κερκίδα– Ωλένη: (ωλέκρανο)

• Οστά του καρπού: • Οστά του μετακαρπίου• Δάκτυλοι

21

Οστά των οπισθίων άκρωνΟστά της πυελικής ζώνης

Τα δύο ανώνυμα , ηβοϊσχιακή σύμφυσηΚάθε ανώνυμο αποτελείται από το λαγόνιο, το ηβικό και το ισχιακόΣτο σημείο ένωσης αυτών των οστών υπάρχει η κοτύλη (αρθρική επιφάνεια)Μεταξύ του ηβικού και του ισχιακού σχηματίζεται το θυροειδές τρήμα

22

• Μηριαίο οστό και επιγονατίδα

• Οστά της κνήμης– Κνήμη– Περόνη

• Οστά του ταρσού: αποτελείται από τον άνω στίχο (αστράγαλος και πτέρνα) και τον κάτω στίχο (σκαφοκυβοειδές, έξω και έσω σφηνοειδές)

• Οστά του μεταταρσίου

• Δάκτυλοι

23

Συνδεσμολογία ή Αρθρολογία

Το τμήμα της ανατομικής που εξετάζει

τις συνδέσεις μεταξύ των οστών

24

ΑΡΘΡΩΣΕΙΣ (βάσει κινητικότητας)• Συναρθρώσεις

– ο ιστός που συνδέει τα οστά βρίσκεται ανάμεσα στις επιφάνειες επαφής

– η άρθρωση έχει πολύ μικρή ή καθόλου κινητικότητα

• Αμφιαρθρώσεις – ο ιστός που συνδέει τα οστά είναι ινώδης χόνδρος– περιορισμένη κινητικότητα– η παρεμβολή έχει τη μορφή στιβάδας ή δίσκου – μεσοσπονδύλιοι δίσκοι

• Διαρθρώσεις– ο ιστός προσφύεται γύρω από τα άκρα των οστών– επιτρέπουν διάφορες κινήσεις: ολίσθηση, στροφή,

κάμψη, έκταση, προσαγωγή, απαγωγή και περιαγωγή

25

ΔΙΑΡΘΡΩΣΕΙΣ

Διακρίνουμε κύρια μέρη1. Αρθρικές επιφάνειες 2. Αρθρικός θύλακος3. Αρθρική κοιλότητα

26

Μυολογία• Λείοι μύες

– Τοιχώματα σπλάχνων και αγγείων (όχι αυτοτελή όργανα)

– Απροαίρετη κίνηση (αυτόνομο νευρικό σύστημα)

• Γραμμωτοί (σκελετικοί) μύες– Προσφύονται συνήθως επί των

οστών – Προαιρετική κίνηση (κεντρικό

νευρικό σύστημα)

• Καρδιακοί μύες– Μυοκάρδιο – Αυτόματη, ρυθμική και

απροαίρετη κίνηση

27

Γραμμωτοί μύες (1)

• Αποτελούν το κρέας - 45% ΖΒ ανάλογα με– φυλή, – ηλικία, – φύλο, – υγιεινή και θρεπτική κατάσταση του

ζώου

• Ο αριθμός ποικίλλει ανάλογα με το είδος: 400-500

28

Γραμμωτοί μύες (2)

• Συμμετέχουν

– στην κίνηση, – τη διαμόρφωση του σχήματος του

σώματος, – στην πρόσληψη τροφής, και – στην αναπνοή

• Μερικοί γραμμωτοί μύες συμμετέχουν στη σχηματισμό σπλάχνων ή αισθητήριων οργάνων (γλώσσα, λάρυγγας, οφθαλμός, ους ...)

29

Γραμμωτοί μύες (3)

Ανατομικά ένας μυς αποτελείται από• Έκφυση: πρόσφυση στο σχετικά πιο

ακίνητο οστό– ανάλογα με τον αριθμό των εκφυτικών

κεφαλών: δικέφαλοι, τρικέφαλοι, τετρακέφαλοι

• Κατάφυση: πρόσφυση στο σχετικά πιο κινούμενο οστό– ανάλογα με τον αριθμό: δισχιδής,

τρισχιδής...

• Γαστέρα: μέσο τμήμα

30

Γραμμωτοί μύες (4)

Ανάλογα με το σχήμα διακρίνουμε– Μακρείς: ατρακτοειδείς, κυλινδρικοί ή

ταινιοειδείς- στα άκρα– Βραχείς: ποικίλο σχήμα- σπονδυλική

στήλη– Πλατείς: κεφαλή, τράχηλος, θώρακας και

κοιλία– Σφιγκτήρες: κυκλικοί, περιβάλλουν τα

ανοίγματα του σώματος (πρωκτό)

31

Γραμμωτοί μύες (5)

• Ανάλογα με τη λειτουργία διακρίνουμε– Καμπτήρες, εκτείνοντες, προσαγωγούς,

απαγωγούς, πρηνιστές (στρέφουν προς τα έσω), υπτιαστές (στρέφουν προς τα έξω), σφιγκτήρες, ανευρύνοντες, ανελκτήρες, καθελκτήρες, τείνοντες ή διατείνοντες

– Πρωταγωνιστές, ανταγωνιστές και συναγωνιστές μύες

– Ερυθρούς: βραδεία σύσπαση μεγάλης διάρκειας (στάση σώματος)

– Λευκούς: ταχεία σύσπαση μικρής διάρκειας

32

Διάφραγμα• Στα θηλαστικά διαχωρίζει τη

σωματική κοιλότητα σε θώρακα και κοιλία

• Παρουσιάζει τρία τρήματα– Αορτικό: αορτή, άζυγη φλέβα

και θωρακικός πόρος– Οισοφαγικό: οισοφάγος,

ραχιαίο και κοιλιακό πνευμονογαστρικό στέλεχος και αναστομωτικοί κλάδοι των οισοφαγικών αρτηριών

– Τρήμα οπίσθιας κοίλης φλέβας

33

Τένοντες• Οι προσφύσεις (έκφυση και κατάφυση) των μυών

γίνονται με τένοντες (ίνες πυκνού συνδετικού ιστού που αποτελούν συνέχεια των μυϊκών ινών)

• Οι τένοντες έχουν υπόλευκη ή υποκίτρινη χροιά και εξαιρετική στιλπνότητα

• Οι τένοντες είναι κυλινδρικοί και σχοινιοειδείς- όταν είναι πλατείς ονομάζονται απονευρώσεις

• Οι τένοντες διακρίνονται σε – Εκφυτικούς, – Καταφυτικούς, και – Διάμεσους: διαιρούν τη γαστέρα σε δύο μέρη, οπότε οι

μύες ονομάζονται διγάστορες