jemal qiria
Tbilisi 2010
gamomcemloba `saari~
♦
qaRaldis
gemi
© jemal qiria - didi da patara zRaprebi
saavtoro uflebebi daculia
teqnikuri redaqtori: irina markozaSvili
gamomcemloba ̀ saari~
ISBN 978-99940-60-79-5
jadoqari fefiko
da
sxva zRaprebi
Txzulebebis me-11 tomSi ZiriTadad Sevida zRaprebi, romelTa
nawili qveyndeboda sabavSvo Jurnal-gazeTebSi (`dila~, ̀ ai ia~, ̀ pi-
oneri~, `norCi lenineli~).
es zRaprebi calke krebulebad gamosca gamomcemloba `nakadul-
ma~ (`butia spilo~, 1986, `butia spilo da sxva zRaprebi~, 1996),
agreTve sagamomcemlo saxlma ̀ palitra L~ (`rogor ixsnes patarebmaanbani~, 2006) qarTul da inglisur enebze (inglisuri Targmani ekuTv-
nis asmaT lekiaSvils).
zRapari - romani ̀ bacikuku da sami jadoqari~ gamoaqveyna gamomce-
mloba ̀ nakadulma~ (`bacikuku~, 1991). wigni inglisurad Targmna asmaT
lekiaSvilma da gamocemulia aSS-Si (Baldie, Publish America, Balti-
more, 2005).tomSi Sesulia bolo dros dawerili teqstebic: moTxroba-igavi
`matarebeli~ (`literaturuli palitra~, 6, 2009) da publicisturi
nawarmoebi `mogzauroba xeljoxiT samegreloSi~.
4 5
Zvelad spilos xorTumi ar hqo-
nda. sadac axla xorTumi abia, iq er-
Ticicqna, lamazi cxviri aCnda. spi-
los Zalian moswonda Tavisi cxviri
da mudam cxviraprexili dadioda.
Tanac zed saTvales Camoicvamda. gu-
lubryvilod sjeroda, ase ufro
Wkviani vCanvaro.
erTxel rakraka wyaros waawyda,
balaxSi miJRurtulebda da iqve, Soriaxlo gubdeboda. spilom
Sig Caixeda, rom sakuTari silamaziT damtkbariyo. am dros
saTvalem wyalSi tyapani moadina. gubis sarkesaviT zedapirze
pawia talRebi wreebad gaiSala. spilo gajavrda, gubem Cemi
saTvale Caylapa da damcinis kideco. sulels, wylis pawia
wreebi gubis sicili egona.
_ bute, bute, gagebute! _ uTxra gubes da dudRuniT ga-
Sorda.
bilikze jadoqari sarsala Sexvda. uzarmazari maxrCobe-
la gveli iyo jadoqari sarsala. mzis gulze uyvarda beberi
Zvlebis gaTboba da axlac Sua bilikze gawoliliyo. spilo
rom gamoCnda, fexebiT ar Semdgeso da iqve, gzispira xeze
auCqareblad Sexoxda.
_ rogori zanti xar? amden xans macdevine, _ gagulisda
spilo, _ ai, naxav, Senc gagebutebi!
_ ar miyvars butia cxovelebi, _ dinjad daisisina jado-
qarma sarsalam, _ icode, ramdenjerac cxvirs CamouSveb,
imdeni mtkaveliT dagigrZeldeba!
butia spilo
6 7
butia spilom amaze yuric ar gaapartyuna, gza ise ganag-
rZo.
midis TavisTvis, mibuzRunebs. javrobs, aravisTan TamaSi
ar surs.
_ hei, spilov, forToxali xom ar ginda? _ xeze kudiT
Camokonwialebulma maimunma mwife nayofi gadmougdo.
albaT siamovnebiTac Sesanslavda, magram gabutuli iyo
da buzRuns umata:
_ uWkuo maimuno, mTeli dRe totebze yirasa sWimavs, Tavi-
si toli vgonivar!
iara, iara da Jirafs gadaeyara. grZeli kiseri aeRera,
norC foTlebs miswvdenoda da gemrielad axramunebda. ra
Tqma unda, im ylortebze arc spilo ityoda uars, magram ase
maRla ver miswvdeboda da aman ufro gaajavra.
_ im sigrZe kiserze CerCeti Tavi adgas, foTols gazrdas
ar aclis!
cota kidev gaiara da uceb gzaze wruwuna gamoucuncul-
da (albaT iciT, uzarmazar spiloebs pawia wruwunasi Zalian
eSiniaT). gulgaxeTqilma butiam tyisaken Seuxvia da Cirgveb-
Si gaZunZulda.
aman guneba mTlad gaufuWa. rac dro gadioda, gulze
ufro skdeboda. Cirgvebsac gaebuta, fexebSi medebiano; dab-
la Camoweul totsac, TavSi gangeb Camartyao; msuye bala-
xsac, maSin Semxvda, roca sirbilisagan aqoSinebuls Wama ar
SemiZliao...
tyis piras nadirTa mefe isvenebda. cxovelebi ridiT Sors
uvlidnen. spiloebs, wruwunasi ki, magram lomisa nekisodenac
ar eSiniaT. wamoadga Tavze nadirTa mefes da Zili daufrTxo.
_ Rrr, vina xar? _ ukmayofilod hkiTxa lomma.
_ spilo var, rogor vera mcnob? _ gaukvirda butias.
_ aseTi grZelcxvira spilo arasodes minaxavs! _ Tqva
lomma.
spilos ena Cauvarda. daacqerda Tavis cxvirs da axlaRa
SeamCnia saocari cvlileba. cicqna cxviris adgilas iseTi
raRac wamozrdoda, rac cxvirs ki ara, jadoqari sarsalas
kuds ufro hgavda.
Tavzardacemuli butia wyarosaken gaiqca. gzaze arc Ji-
rafi SeumCnevia, arc xeze kudiT Camokonwialebuli maimuni,
gaocebiT rom mosZaxodnen, eg ra dagmarTniao, arc wruwu-
nasi SeSinebia da, albaT, jadoqar sarsalasac gaitanda, imas
TavisTvis droze rom ar eSvela.
gubesTan mivarda da Caixeda. pirkata eca, Turme cxviris
adgilas xorTumi Camozrdoda. spilos danaxvaze wyarosac
ki Caecina da Cairakraka: butia bavSvebs cxviri swrafad ug-
rZeldebaTo!
amis Semdeg spilo umizezod aravis ebuteboda, magram
grZeli xorTumi mainc SerCa.
8 9
ufliswuli
Cikoriko
erT sofelSi cxovrobda patara Ci-
kori. sul soflis biWebTan TamaSob-
da. dediko alersiT Cikorikos eZaxda.
xSirad ityoda xolme, enacvalos deda,
mTeli dRe rom itrialos, odnavac
ar daiRlebao. ise iyo Tavis saqmeSi
daostatebuli, mudam TiTis wverze idga
da sxva doylapia CikorebiviT gverdze ar miwveboda. bavSvebs
Zalian uyvardaT TavianTi Cikoriko. Txilis wnels aiRebd-
nen da fexSi dascxebdnen da dascxebdnen. ise datrialdebo-
da, ise dabzrialdeboda, zuzuns Tu gaigonebdiT, Torem
Tvals verc SeavlebdiT. am bzrial-bzrialSi veravin xvde-
boda, saxe sad hqonda da zurgi sad. mTeli sofeli amayobda
Tavisi CikorikoTi. egonaT, kargad vicnobTo. yoCaRad tri-
alebda da es ra kargi Cikoriao, yvela amas iZaxoda. sinamd-
vileSi arc icodnen, mis gulSi ra cecxlic enTo. Cikorikos
qeba TavSi auvarda, TandaTan gaamayda, me vyofilvar, rac
vyofilvar, Cemze mamaci da lamazi aravin ariso. sadRac
imasac mohkra yuri, espanelTa enaze Ciko riko `oqros biWs~
niSnavso da mTlad gadairia. qarTuli Cikori ra mosatania,
oqro biWi var, ucxo qveynidan Camosulio, mefis gvarze nak-
lebi Cemi gvaric ar iqneba da yvelam ufliswuli Cikoriko
unda damiZaxoso... amas xmamaRla ar ambobda da vin miuxvde-
boda gulis nadebs. soflis biWebi Zveleburad erTobodnen
da Cikorikoc Zveleburad bzrialebda. yvelam icis, Cikors
Tu ar urtyi, ise ver itrialebs da bavSvebic Rones ar iSu-
rebdnen. adre Cikorikos ufro is biWebi moswonda, romlebic
wnels Zlier urtyamdnen. axla ki, me, ufliswul Cikorikos
rogor mibedaven da wneliT mcemeno, daiboRma da gulSi avi
zraxva Caido. erTxelac patara biWma wneli Ronivrad rom
mouqnia, Cikoriko mowyda miwas, onavars cxvirSi etaka da
sisxli adina. `vaime, deda!~ _ iyvira patara biWma. bavSvebma
TamaSs Tavi mianebes da daSavebuls miscvivdnen. ufliswulma
Cikorikom cota xans ibzriala, ibzriala da mtverSi Caemxo...
amis Semdeg bavSvebma daiviwyes avi Cikoriko. ukve aravin
scemda, magram sabralo bzrialas gvian gaaxsenda, rom uf-
liswuli Cikoriko ki ara, Zafis ubralo koWi iyo, odesRac
keTilma dedikom Cikorad rom gamoTala.
10 11
_ vina var da Txipni-Txupni! es samelne Cemi saxlia! gemri-
elad meZina, Sen ki gamaRviZe! rogor gabede Cemi Sewuxeba?
_ me ar gicnob! _ ena daeba TaTias.
_ mec ar gicnob da arc minda gagicno! _ amayad ganacxa-
da Txipni-Txupnim.
_ me TaTia var! _ zrdilobianad auxsna gogonam. _ su-
lac ar mindoda Seni Sewuxeba. CabrZandi ukanve samelneSi,
Torem mamiko mogviswrebs da gagviwyreba!
_ rogor Tu CavbrZande! qeCoSi Camavle, furcelze ZaliT
gadmomsvi, axla ki CemTan TamaSsac ar kadrulob? _ gajav-
rda Txipni-Txupni. _ CemisTana lamazi da mxiaruli Txipni-
Txupni meore ar moiZebneba. gogonebi da biWunebi sixaruliT
meTamaSebian!
_ ar minda aseTi TamaSi! _ moTminebiT Tqva TaTiam. _ mami-
kos furceli mTlad gamifuWe!
_ ha, ha, rasa brZanebT! _ gamoajavra Txipni-Txupnim. _
ar ginda da nu ginda, Sens jinaze arsadac ar waval!
Txipni-Txupni ufro metad gaidRabna, zeda furcels ki
ara, imis qvemoT rom furcelia, imasac miswvda.
_ aviReb da saSleliT wagSli! _ daemuqra TaTia.
_ ha, ha, guli ar gamixeTqo! _ daijRana Txipni-Txupni.
TaTiam saSlels daavlo xeli, moumarjva, magram Txipni-
Txupni skup da qaRaldidan magidaze gadaxta, tyapa-tyupiT
gauyva magidis kides, Tan xiTxiTebda TaTias gulis gasax-
eTqad da yvelgan kvals tovebda.
_ axla svel tilos movarbenineb! _ wamoxta TaTia.
Txipni-Txupni ki, is usindiso, pirdapir kabis kalTaze
moaxta. mere rogori kaba ecva TaTias, TeTri, qaTqaTela, zed
vardisferi peplebi exata da Txipni-Txupnim ori pepela wam-
Si Sesansla.
_ abazanaSi Sevirben da cxeli wyliT Camogrecxav! _ crem-
li moeria TaTias, magram Tavi Seikava.
_ ver damiWer, ver damiWer! _ ena gamouyo saZagelma
Txipni-Txupnim da iatakze moadina tyapani.
TaTiam Cvars daavlo xeli, ukan gamoudga, Txipni-Txupni
ki xan aqeT gadaxta, xan iqiT, Tan xiTxiTebda da xiTxiTebda.
Txipni-Txupni
Txipni-Txupnebi samelneebSi cxovroben. erTi aseTi Txi-
pni-Txupni mamikos samelneSic ijda. patara TaTiam es ar ico-
da... marTla, Tqven ar icnobT patara TaTias! is mamikos da
dedikos gogoa, amasTan bebikos SviliSvilicaa. ise pataraa,
nol klasSi gaisad unda wavides. ̀ gaisi~ rodis mova, ar icis,
magram TojinebTan TamaSi rom mobezrdeba, aiRebs naxatebian
wigns da aTvalierebs, anda feradi fanqriT furcelze sxva-
dasxva kacunebsa da saxlebs xatavs. erTxel mamiko da dediko
Sin ar iyvnen, bebia
ki televizorTan
ijda da Tbil windas
qsovda. TaTia mami-
kos kabinetSi Seipa-
ra, mamikos sawer ma-
gidas miujda, ma-
mikos kalami mami-
kos samelneSi Ca-
awo da lamazad da-
wyobili furclebidan sul zeda furcelze daiwyo wera.
TaTiam marto ori asos dawera icis _ `a~-si da `i~-si. ho, ho,
mere ra mondomebiT wers! enagamoyofili, xvneSa-xvneSiT
daatarebs furcelze kalams. ager `a~-s Tavi koxtad mou-
grixa da ̀ i~-s weras Seudga. ̀ i~ ufro iolia. burTiviT mrgva-
lia, oRond fexebi unda miutyupo. aha, cotaRa darCa. TaTiam
kalami samelneSi erTxel kidev Caawo. Turme kalmis wvers
Txipni-Txupni Camoekida da pirdapir `a~-ze da `i~-ze moadi-
na tyapani. gaiSala, damrgvalda, bususebian msuqan goWs
daemsgavsa, `a~-c gadasansla da `i~-c, Tan ise gemrielad da-
amTqnara, viTom es furceli misi sakuTari yofiliyos.
_ Sen vina xar? _ gaocebisagan piri daaRo TaTiam.
12 13
SvidTaviani
devi
erT qveyanaSi cxovrobd-
nen cxraTaviani mamiko devi
da cxraTaviani dediko devi.
erT mSvenier dRes devebs Svi-
li SeeZinaT, oRond SvidTavi-
ani. mSoblebi jer cas ewivnen si-
xaruliT, mere, Tavebi rom da-
uTvales, Zalian Sewuxdnen, ma-
gram aba ras izamdnen. xSirad
ityoda cxraTaviani dediko:
Cems Svilsac cxra Tavi rom
hqonoda, Cemze bednieri qveya-
naze aravin iqnebodao. cxraTaviani
mamiko amSvidebda, nu geSinia, me iseTi Zalis patroni var,
Cemi Svili sulac uTavo rom iyos, veravin damiCagravso.
marTlac, cxraTaviani devebi civ niavs ar akarebdnen
Svils. sul farCa-abreSumebSi aZinebdnen. Zili xom uyvarda
da uyvarda, rogorc ki gaiRviZebda, umalve daaRebda Svidive
pirs: ̀ mSia!.. mwyuria!..~ hoda, sauzmeze or fuT karaqian purs
Sesanslavda, sadilze imdens miirTmevda, erTi manqana Ta-
visuflad daitvirTeboda, vaxSmad ki erTi urika xizilala
Zlivs yofnida.
ise sul sxvadasxvanairi Tavebi eba, zogi WkuiT hqonda
gamotenili, zogs ki Wkua sulac ar moekiTxeboda. erTi Tavi
Tu cnobismoyvare iyo, sxvadasxva ambebi ainteresebda, me-
ore anci da eSmaki brZandeboda, mesame _ keTili da mxiaru-
ucbad gogonas fexi daucda, Txipni-Txupnis zed daeca da
qveS moiyolia.
_ vaime, metkina! _ ikivla Txipni-Txupnim.
TaTiasac ki etkina, magram Txipni-Txupni Seecoda da xeli
gadausva. abezari da matyuara Txipni-Txupni axla xelze mi-
etyepa da kvlav xiTxiTi morTo.
maSin ki aslukunda patara TaTia, cremli gadmoscvivda.
mjiRi rom TvalebSi moisva, Txipni-Txupni loyebze, nikapsa
da cxvirze gadaedRabna.
gogonam sarkeSi Caixeda da ras xedavs! zRaprebis wignSi
yvela alqajze ufro alqaji rom aris, ise aqvs pirisaxe moTx-
upnili.
_ bebia-a! _ morTo Rriali.
gulgaxeTqil bebias saqsovi xelidan gauvarda da gamoiqca.
Txipni-Txupnebs bebiebisa eSiniaT, im wamsve cxel wyalsa
da sapons moarbenineben, Txipni-Txupnis ki cxeli wyali da
saponi ar uyvars. TaTias cremlebs Camohyva, iatakze daet-
yepa, iqidan magidaze gadaxta da samelneSi Casrialda.
_ ra iyo, genacvale? ram SegaSena, Cemo oqro? _ moefera
TaTias bebia.
_ Txipni-Txupni majavrebs! _ SesCivla TaTiam.
_ romeli Txipni-Txupni? _ ver mixvda bebia da miixed-
moixeda.
TaTiamac mimoixeda, Txipni-Txupni arsad Canda.
im dRidan TaTia kalamsa da melans frTxilad xmarobs,
cdilobs samelnedan Txipni-Txupni ar amoiyvanos...
14 15
mem _ xis saxli ufro msubuqi da xalvaTia, xis saxls aviSene-
bo: meoTxem _ qvisaso; mexuTem _ facxas SemovRobav, meti
rad mindao; meeqvsem _ erT miwurs amovCiCqni da isic kma-
rao; meSvidem... meSvides amasobaSi gemrielad CasZineboda.
mixvda cxraTaviani mamiko, misi Svili aseTi TavebiT sa-
xlis amSenebeli ar iyo, da ubrZana:
`aha, yana da mindori, rac ginda darge da daTese, mosava-
li moiwieo!~
wamogorda mwvane mdeloze SvidTaviani devi da fiqrSi
CaiZira.
pirvelma Tavma gadawyvita, xorbals davTes, puri bevri
meqnebao; meorem _ marwyvs davrgav, gemrielia da adre Semo-
diso; mesamem _ sazamTros baRCa jobia, Sroma-garja nakle-
bi undao; meoTxem _ gauSvi, balaxi amovides, Zroxas mova-
Zoveb, rZe da xorci bevri meqnebao; mexuTem _ Tavs rad avi-
tkieb, ginda ekal-bardebma ixaros, ekalas davkref da mxal-
sa vWamo; meeqvsem _ mzesumziras moviyvan da imas vaknatuneb,
danarCenze dedikom da mamikom izrunon, meti Tavebi abiaTo;
meSvidem... meSvides, ai, dardio da gemrielad CasZineboda.
Sewuxda cxraTaviani mamiko, Sewuxda cxraTaviani dediko,
Sewuxdnen gveleSapi direqtori da ocdacameti maswavlebe-
li, ra vurCioT, ra saqmes vawioTo. skolaSi musikas didyura
CoCori aswavlida, _ didi yurebi aqvs da smena eqnebao, _
im didyuram Sublze itkica, es Cveni SvidTaviani devi ̀ Svid-
kacad~ gamogvadgebao. pirveli xma ageraa, meorec da mesame-
co. hoda, SvidTaviani devi momRerali gagvixda. axla sadme
`Svidkacas~ simReras Tu gaigonebT, Tanac `mSia- mwyurias~
xSir-xSirad axseneben, es is SvidTaviani devi mReris.
li, meoTxe _ boroti da Wirveuli, mexuTe _ guluxvi, me-
eqvse _ Zunwi da qvawvia, meSvide _ Zilisguda da zarmaci.
eqvsi wlisa rom gaxda, skolaSi waiyvanes da pirvelsave
dRes sayvareli maswavlebeli _ wvercancara kikina kinaRam
SemoeWama. sabednierod keTili devuka izrdeboda da daenana.
hoda, SiSisagan gulgaxeTqili kikina bewvze gadarCa. skolis
direqtorma, mrisxane gveleSapma es ambavi rom gaigo, piri-
dan sul cecxli da kvamli gadmoafrqvia, Tan sazarlad da-
gragnil kuds maTraxiviT atylaSunebda. patara devuka
dafrTxa da uneblieT kudze ukbina. gveleSapi ver mixvda,
Svididan romelma gabeda da onavari Tavi gadaurCa ZirSi
wakvnetas. samagierod patara devi daisaja, mas sadilad erTi
uremi namcxvari da naxevari urika nayini akmares.
im dRis Semdeg devukas merxs gisosebi Semoavles, rom
Tavis sayvarel maswavleblebsa da Tanaklaselebs ver mis-
wvdenoda. Tumca Zalian keTili devuka iyo, magram SeeZlo
fereba-ferebaSi vinme CaekbiCa.
ocdacameti maswavlebeli aswavlida anabanas patara de-
vukas. erTi piri gaiZaxoda `aso-bgera ani!~ meore _ `aso-
bgera bani!~ mesame _ ̀ aso-bgera gani!~ da ase bolomde. hoda,
rogorc iqna, zogma Tavma oTxi aso-bgera daixsoma, zogma _
xuTi da Svidive erTad Tu moindomebda, xelisgulisodena
zRapars Caarakrakebda.
`SvidTaviani bavSvisaTvis esec sakmarisia, _ Tqva dedikom,
_ amdenma mecadineobam mTlad damisusta Cemi Sviliko!~
`isa sjobia, saqmes mohkidos xeli!~ _ brZana mamikom.
`netavi ra xeloba SevurCioT Cvens niWier Svilikos?~ _
wuxda dediko.
`TavisTvis saxli aiSenos!~ _ gadawyvita mamikom.
wamowva SvidTaviani devi mxarTeZoze da daiwyo fiqri.
`ra jobia saxlis aSenebas!~_ Svidive Tavma erTad wamoiZaxa.
pirvelma Tavma gadawyvita, samsarTulian saxls aviSeneb,
farTo da naTel fanjrebs Cavsvam, oTaxebi sinaTliT aivse-
bao; meorem _ erTi sarTulic kmara, fanjrebs sul amovg-
manav, dildilobiT mzem TvalebSi rom ar miWyitinoso; mesa-
16 17
sakmarisia Rt-Rt axsenoT da igi umal iqve gaCndeba. ho,
ho, rogor ver itans mtiralebs! ar moswons saxedamanWuli,
cremlebiT moTxupnili bavSvebi. axlac Rt-Rt axsenes Tu ara,
ucbad movarda da arc acia, arc acxela, biWunas ubeSi Cau-
gorda.
_ Rt-Rt! _ daiZaxa.
sosika gayuCda, gakvirvebiT mimoixeda.
_ Rt-Rt-Rt! _ gaimeora Rt-Rt-m da CaixiTxiTa.
sosikam jer gaiRima, mere TviTonac CaixiTxiTa.
_ Rt-Rt-Rt-Rt! _ akiskisda Rt-Rt.
sosikas cremli wamSi SeaSra, akiskisda da akiskisda, muce-
li xeliT uWiravs.
misi sicili mezoblebmac gaigones da xelebi gaasavsaves:
_ ra akiskisebs am bavSvs?
_ sicili ufro gixdeba, bebo Semogevlos! _ gamxiarul-
da bebia.
_ geyofa, daSoSmindi! _ gaeRima dedikos.
_ mxiaruli Rt-Rt gvestumra! _ siciliT Tqva mamikom.
dedikos da mamikos TviTonac cotaTi eSinodaT Rt-Rt-si
da moferebiT uTxres:
_ Rt-Rt, gesmis, maia tiris!
Turme mezoblis gogona maia askinkilaTi Camodioda ki-
beze, fexi daucda da muxli itkina.
idga da gulamoskvniT tiroda.
Rt-Rt axla maiasTan gaCnda. jer mtkivana muxlze suli
Seubera, mere yurSi CasCurCula: `Rt-Rt!~ da maiac sosika-
saviT akiskisda da akiskisda...
aseTi vinme iyo Rt-Rt, sadme mowyenil an atirebul bavSvs
Tu dainaxavda, anda Tu dauZaxebdnen, wamsve imisken gaeSu-
reboda. gaacinebda, gaamxiarulebda da TviTonac xiTxiTe-
bda, uxaroda...
iyo erTi Rt-Rt!
adre CvenTan erTi Rt-Rt cxovrobda. Zalian mxiaruli iyo.
ratom eZaxdnen ase, mec ar vici! albaT sul Rt-Rt-Rt-s rom
imeorebda, imitomac daarqves Rt-Rt. metad ucnauri vinme
gaxldaT. arc fexi hqonda, arc xeli, arc Tavi, arc tani, arc
araferi, ar dadioda, ar dafrinavda, ar darboda, ar daxto-
da, magram sakmarisi iyo vinmes eTqva `Rt-Rt~, sicil-sici-
liT movardeboda da yvelaze cxvirCamoSvebul, buzRuna da
butia bavSvs gaacinebda.
TviTon xom sul icinoda,
kiskisebda, kvaskvasebda,
xarxarebda, qirqilebda,
xiTxiTebda, kuWkuWebda,
xandaxan ki mTlad CabJi-
rdeboda... Rt-Rt yvelas
uyvarda, Tumca cotaTi
eSinodaT kidec misi, Tu
vinmes mivardeboda, ixve-
webodnen, meti sicili ar gvinda, mogveSvio... Rt-Rt ki iseTi
vinme iyo, ase advilad aravis moeSveboda.
erTxel mezoblis biWi sosika atirda. tiris, magram ras
tiris! misi Rnavili quCis bolomde aRwevs.
_ ra atirebs am bavSvs? _ gakvirvebiT kiTxuloben mezo-
blebi.
_ ratom tiri, bebo Semogevlos? _ Tavs evleba bebia.
_ vin gawyenina, Cemo biWo? _ efereba dediko.
_ ar itiro da kamfets giyidi! _ pirdeba mamiko.
sosika ki umatebs da umatebs tirils. TviTonac ar icis,
ratom tiris... etireba da ra qnas?
_ gaskda bavSvi tiriliT! _ wuxs bebia.
_ ra vuSveloT! _ wuxs dedikoc.
_ Rt-Rt moviwvioT! _ ambobs mamiko.
18 19
wiTeli SuqniSani, mere mwvane, mere isev wiTeli, Zia ki moT-
minebiT idga da akakunebda, TiTqos iTxovda, yuradReba mo-
maqcieTo.
Teko axlos mivida.
_ aris aq vinme? _ ikiTxa uceb Ziam.
_ me var! _ upasuxa Tekom.
_ vin Sen? _ gaeRima Zias.
_ Teko var!
_ Teko, genacvale, manqanebi rom gaCerdebian, xeli Cam-
kide da meore mxares gadamiyvane!
Teko mixvda, rom Zia usinaTlo iyo. xeli xelSi Caavlo da,
manqanebi rom SeCerdnen, meore mxares gadaiyvana.
Ziam Tavze xeli gadausva da joxis kakuniT gza ganagrZo.
Teko ukan dabrunebas apirebda, magram manqanebi kvlav
amoZravdnen da iZulebuli gaxda, moecada.
moulodnelad saidanRac patara cuga gamocunculda.
kudis qiciniT dasuna Tekos fexsacmeli da kbilebi mxiaru-
lad dakriWa. Teko Cacucqda, moefera. cugam xaoiani ena xe-
lze ausva da Sehyefa, TiTqos eubneboda, davmegobrdeTo.
_ Se saZagelo, sad damekarge! _ moisma am dros da lamazi
qalbatoni daixara, cuga xelSi aitaca da gzas daadga. Teko
ukan daedevna. cuga yefda, wrialebda, dasxltomas lamob-
da, Tekosken iwevda. Teko gaCerda da Soridan xeli dauqnia.
axlaRa gaaxsenda deda. miixed-moixeda. dafiqrda, saidan
movedio. erTi mxare airCia da iqiT gaiqca, magram nacnobi
gzajvaredini veRarsad dainaxa. mTlad aebna gza-kvali.
_ dediko! _ Caislukuna Tekom. _ dediko! _ da Cumad
atirda.
_ xom ar daikarge, Svilo! _ moefera moxuci qali.
umal xalxi mogrovda. gamoCnda Zia policielic.
_ ra gqvia gogona? _ dayvavebiT SeekiTxa.
_ Teko!
_ ramdeni wlisa xar?
Tekom TiTebi gafarCxa, oTxiso.
_ axla miTxari, visi xar?
_ dedikosi da mamikosi!
TTTTTeeeeeko daiko daiko daiko daiko daikarkarkarkarkargggggaaaaa
_ nabiji arsad gadadga!
_ uTxra dedam Tekos. _ ai,
aq ideqi, me maRaziaSi Sevi-
rben!
Teko damjere gogoa. Tvi-
Tonac undoda maRaziaSi Se-
svla, magram raki dedam uT-
xra, nabiji arsad gadadgao,
vitrinasTan daeloda. vit-
rinaSi Wrel-Wreli qsovi-
lebi elaga da Tekom did-
xans arCia, es naWeri me momi-
xdeba, is ki Cems Tojinaso.
mere mobezrda, sakuTar ana-
rekls ena gamouyo da vitri-
nas zurgi Seaqcia.
quCa savse iyo manqanebiT. trotuarze saqmianad midi-
modiodnen uamravi deidebi da biZiebi. gzajvaredinze Suq-
niSani ekida. ainTeboda wiTeli Suqi da yvela manqana erTad
daamuxruWebda, fexiT mosiaruleni ki swrafad gadadiod-
nen meore trotuarze. ainTeboda mwvane Suqi da manqanebi
erTbaSad mowydebodnen adgils.
yvela sadRac garboda. marto Tekos ar eCqareboda. cno-
bismoyvared Sescqeroda SuqniSans, netavi vin anTebs da vin
aqrobso.
uceb kakuni moesma. viRac SavsaTvalian Zias xelSi joxi
eWira da qvafenilze akakunebda. ase kakakukiT miuaxlovda
gadasasvlels da gaCerda. am dros garSemo aravin iyo. ainTo
20 21
bevri
SoTiko
patara SoTikom gaiRviZa. oTa-
xSi marto iyo. cota xans icada,
magram aravin Semosula, arc de-
diko, arc mamiko. unda giTxraT,
rom patara SoTikos dedikosa da
mamikos garda hyavs ori bebia, erTi papa da erTi babuka. erTi
bebia da babuka sxva binaSi cxovroben, magram stumrad xSir-
ad modian. ra Tqma unda, eseni yvelani Tavs evlebian, efere-
bian, kocnian, saTamaSoebs da kamfetebs uzidaven, yovelnair
survils usruleben da, rac SeiZleba, anebivreben. es imitom,
rom amodena saxlSi mxolod SoTikoa patara da aba, sxvas vis
unda moeferon?
axla, marto rom darCa, gaibusa. eg rogor, yvelani sxva
saqmiT arian garTuli da SoTiko, es qveynis Tvali, miaviwy-
daT. dediko mainc ratom ar daudarajda sawolTan. gamoR-
viZebuls xom unda mohfereboda, saalerso sityvebi eTqva da
loyaze ekocna kidec. cxadia, sawyenia, roca dedikoc gyavs,
mamikoc, baboc, bebiac, papac da babukac, Sen ki gaiRviZeb da
irgvliv aravin aris, aravin geubneba, ade, Cemo pawawinao.
SoTiko loginidan Camofofxda, dedikos sarkesTan gaC-
erda. es samkaredi kedelTan dgas. SuaSi didi sarkea. aqeT-
iqiT ki ori sxva sarkecaa Camokidebuli. roca ginda, gaswev
da gamoswev... Caixeda SoTikom da ras xedavs: winidan SoTiko
Semohyurebs, saCvenebeli TiTi pirSi gaurWvia; erT mxaresac
SoTiko dgas da meore mxaresac... am SoTikoebsac TiTi pirSi
aqvT da aqeT-iqidan uyureben.
_ amomwuravi pasuxia, _ gaeRima Zia policiels, _ Tu ici,
sad cxovrob?
_ Cvens saxlSi! Sin kidev bebia gvyavs da naTia!
_ naTia Seni daikoa?
_ naTia Cemi Tojinaa!
_ yvelaferi naTelia!
yoCaRi gogo xar, oRond
tirili ar gixdeba!
Zia policielma Tekos
xeli Cahkida da yviTel
manqanaSi Casva. saxurav-
ze wiTeli SuqniSani ubr-
dRvialebda.
_ axla am manqaniT
aqeT-iqiT gaviseirnebT, Sen ki iqneba mixvde, sad daSordi
dedikos!
ho, ho, ra kargi seirnoba gamouvida Tekos! SiSi sul daavi-
wyda da Tvalebgabrwyinebuli amayad iyureboda fanjridan.
Zia policielma mikrofoni aiRo da radioTi gasZaxa qu-
Cas:
_ moqalaqeno! daikarga patara gogona _ oTxi wlis Teko!
mis dedas vTxovT, gzajvaredinTan dagvelodos!
male Tekom icno is gzajvaredini, sadac usinaTlo Zias
daexmara. gadasasvlelTan dedamisi idga da cxvirsaxocs
iqnevda.
_ dediko, deda! _ gasZaxa Tekom, manqanidan Camoxta da
namtiralev dedas gulSi Caekra.
22 23
jadoqari
fefiko
1. depeSam ambavi moitana
zari darekes. irine, Tea da samsonika karisaken gaiqcnen.
_ me unda gavaRo! _ daiZaxa irinem.
_ me unda gavaRo, me unda gavaRo! _ ar daTmo Team.
_ me unda gavago! _ ikivla samsonikam.
dediko samzareuloSi saqmianobda. wuTiT Tavi gamoyo da
mkacrad Tqva:
_ irine da Tea, nu akivlebT bavSvs!
mamiko sarkesTan Tmas ivarcxnida, samsaxurSi mieCqare-
boda. imanac gaimeora:
_ irine da Tea, nu akivlebT bavSvs!
_ oh! _ amoixvneSa irinem.
_ oh, sul samsonikam unda gaaRos? _ mtirala xmiT ikiTxa
Team.
sami wlis samsonika gasaRebs Zlivs wvdeboda, cdilobda
gadaetrialebina, Tan Wyviroda:
_ me unda gavago, me unda gavago!
mamiko daixara, moefera:
_ modi, cotaTi mogexmarebi!
gasaRebi erTad gadaatriales da kari gaaRes.
zRurblze biZia fostalioni idga.
_ depeSaa! _ qaRaldi gamouwoda mamikos.
_ es la ali? _ ikiTxa samsonikam.
_ gcem! _ uTxra SoTikom SoTikoebs.
_ gce-em! _ samivem erTad upasuxa.
_ me Ronieri var! _ daqadnebiT Tqva SoTikom.
_ me Ronieri var! _ arc amaT daayovnes pasuxi.
_ dedikos vetyvi! _ daislukuna SoTikom.
_ dedikos vetyvi! _ daislukunes imaTac.
SoTikom karedebs xeli hkra, jer erTs, mere meores, da
miaraxuna. gverdiTa sarkeebma Sua sarke dafares da samive
SoTiko daimala.
SoTiko sawolSi Sebrunda, sabani yelamde aiwia da gaisusa.
mixvda, rom marto ar iyo, am saxlSi bevri SoTiko cxovrobda
da Tu TviTon yvelaze kargi ar iqneboda, dediko sxva SoTi-
koebs moefereboda.
am dros gaiRo kari da dedikom Semoixeda.
_ gaiRviZe, Cemo pawawina gulis vardo?
babom gamosZaxa Tavisi oTaxidan:
_ gageRviZa, Cemo qveynis Tvalo?
stumrad mosulma bebiamac moawvdina xma:
_ Sen Semogevle, Cemo pawawa!
mamiko, papa da babuka ukve samsaxurebSi iyvnen wasuli.
SoTiko axiTxiTda. jerjerobiT sxva SoTikoebi mas ver
moereodnen.
24 25
_ me viqnebi matarebeli, Tqven ki vagonebi! _ wamoiZaxa
irinem, mklavi moxara, gaaqan-gamoaqana da ikivla: _ uuu!..
Cq-Cq-Cq!..
pirveli Tea mivarda, kabis kalTaze CaeWida da fexebis
bakuniT mihyva.
axla samsonika CaeWida Teas kabis kalTas da Wyvirili mo-
rTo:
_ matalebeli mo-dis!.. cq-cq-cq!..
dedikos gaecina da kari Cumad mixura.
bavSvebi karga xans daqrodnen oTaxebSi, mere daiRalnen
da SeCerdnen.
siCume Camovarda.
SemkrTalebma erTmaneTs gadaxedes.
_ dediko minda! _ daislukuna samsonikam da TiTi pirSi
gairWo.
_ dediko male mova! age, maRaziaSi Cavida, saReWi rezini
unda gviyidos! _ icrua Team.
_ modiT, dedikobana viTamaSoT! _ Tqva irinem. _ me viqne-
bi dediko, Tea iqneba irine, samsonika iqneba Tea!
_ al minda, me biWi val! _ iukadrisa samsonikam.
_ kargi, kargi! _ umal daeTanxma irine. _ viTom irine
wavida bebias dasaxvedrad, me ki dediko var!
_ sen ala xal dediko!
_ viTom dediko var, marTla dediko ki ara! _ moTmineba
daelia irines. _ aba, bavSvebo, aq dasxediT da momismineT!
Tea da samsonika dasxdnen da xelebi muxlebze daiwyves.
_ bavSvebo, Tqven ukve didebi xarT! _ dedikosaviT Tqva
irinem. _ Wkvianad moiqeciT! samsonika pataraa da mixedeT!
me ki waval da fefo bebosa da saReW rezins viyidi!
_ saReWi rezini minda! _ amoioxra Team.
_ me kidev kamfeti, lezini da bebia minda! _ swrafad Caar-
akraka samsonikam da am dros xmauri gaisma.
irine da Tea ki erTad Secvivdnen dedikosTan.
_ dediko, dediko, depeSaa, depeSa!
_ ho, kargi, gavige. _ dedikom xelebi SeimSrala da samza-
reulodan gamovida.
_ bebiam depeSa gamogvigzavna. _ Tqva mamikom, biZia fos-
talions JurnalSi xeli mouwera da madloba uTxra.
_ es la ali? _ kvlav ikiTxa samsonikam.
mamikom saTvale gaikeTa da xmamaRla waikiTxa:
_ `Tbilisi. irines, Teas da samsonikas! Cemo kudraWebo,
dRes Camovdivar da, aba, Tqven iciT, rogor kargad damxvdeb-
iT! fefo bebo!~
_ vaSa, fefo bebo Camodis! _ taSi Semohkra irinem.
_ bebia Camodis, bebia Camodis! _ dabzrialda Tea.
_ es la ali? _ tirilisaTvis moemzada samsonika.
_ ra aris da depeSa! _ moferebiT uTxra mamikom.
_ latoa depesa?
_ Se sulelo, depeSam ambavi Camogvitana, fefo bebo Camo-
diso! _ dinjad auxsna irinem.
gamxiarulebuli samsonika ucbad manqanad gadaiqca. oTax-
Si win da ukan darboda, Tan mTeli xmiT yviroda:
_ Rv, Rv, Rv... RRR!..
_ pirdapir ar vici, ra mousvenari bavSvebia! _ dedikom
Tavi gaaqnia da samzareuloSi Sebrunda.
_ bebia Camova da mogexmareba! _ daamSvida mamikom.
bavSvebs ki kvlav erTi aliaqoTi hqondaT.
2. wesierad unda moviqceT
nasauzmevs dedikom WurWeli darecxa, samzareulo mial-
aga, kaba gamoicvala, sarkesTan cota xans itriala da gogo-
nebi daariga:
_ aba, Tqven iciT, gogonebo! ukve didebi xarT! Wkvianad
iyaviT, samsonikas mixedeT! saxli ar amirioT! dRes xom fefo
bebo Camodis, waval, matarebels davxvdebi!
_ mec minda matalebeli! _ moiwyina samsonikam.
26 27
_ bebia! _ yoymaniT Tqva irinem.
_ yoCaR! aba, vin metyvis, rogori bebia var?
_ kargi! _ Zlivs amoRerRa Team.
_ cudi bebia! _ Tqva samsonikam gadaWriT.
_ arc erTi da arc meore! me ubralo bebia ar gegonoT,
me kamfetebis moyvaruli bebia var!
_ me ki megona, kamfetebs bebia mogvitanda! _ TavisTvis
CaidudRuna Team. _ CurCxelebsac, xilsac...
_ aba, vin metyvis, sad malavs dediko kamfetebs?
_ me! _ wamoiZaxa samsonikam da ujras mivarda, sadac de-
diko stumrebisaTvis tkbileuls izogavda.
iskupa stumarma da TaviT ujraSi gadaeSva, iqidan marto
misi maRla aSverili baCuCebi moCanda da kamfetebis knawak-
nuwi ismoda.
_ gana es Cveni bebiaa? _ CurCuliT hkiTxa Team irines.
_ xom hgavs Cvens bebias, imasaviT beberia!
_ ras CurCulebT, kudraWebo? _ baCuCebi ujraSi Caima-
la, samagierod Tavi gamoCnda. stumars cxvir-piri Sokola-
diT moeTxupna.
_ Cveni bebia xarT? _ morcxvad hkiTxa Team.
_ me var bebia-piriqiT! _ medidurad ganacxada kamfete-
bis moyvarulma bebiam.
4. bebia-piriqiT
_ Cvens bebias fefo bebia hqvia! _ Tqva Team.
_ gamocana gergeba! aba, Tu mixvdebi, me ra mqvia? ho, ho,
ver mixvdi!.. me mqvia fefiko bebia-piriqiT!
ujridan gadmoxta, fexebi gaabajajgina da wvrili xmiT
SemosZaxa:
me var fefo bebia,
oRond piriqiT!
miyvars SviliSvilebi,
oRond piriqiT!
saCuqrebic bevri momaqvs,
oRond piriqiT!
3. bebia fanjridan Semofrinda
fanjaras raRaca moxvda, TiTqos daakakuneso. bavSvebi
meeqvse sarTulze cxovrobdnen da aba vis unda daekakunebina?
_ nu geSiniaT, qaria! _ irinem farda gadaswia.
rafaze baCuCi egdo.
irinem fanjara gamoaRo, gadaixeda. ezoSi aravin Canda,
an vin amoagdebda baCuCs am simaRleze.
uceb zevidan viRacam dasCxavla:
_ hei, Sen! Cems baCuCs xeli ar axlo!
pirdapir TavzeviT cicqna dedaberi cocxze Semomjda-
riyo, xelSi daxuruli qolga eWira da im qolgiT imuqreboda.
_ me sxvisi baCuCi ar mWirdeba! _ upasuxa nawyenma da co-
taTi SemkrTalma irinem.
ucnauri dedaberi ki amasobaSi skup da rafaze daskupda,
baCuCSi fexi Cayo, skup da mamikos sawer magidaze daxta, Tan
fanqrebis kolofi gadmoagdo, erTxel kidev skup da iata-
kze Cabuqna. cocxi erT kuTxeSi moisrola, qolga meoreSi da
mxiarulad wamoiZaxa:
_ esec ase, mec agera var!
_ ra patara bebiaa! _ mxrebi aiCeCa Team.
_ mere ra, zogi bebia pataraa, zogi didi! _ xmadabla aux-
sna irinem da stumars dinjad miesalma: _ gamarjobaT, bebia!
_ fih, ra saWiroa gamarjoba, sulac ar miyvaran zrdilo-
biani bavSvebi!
esa Tqva da xelebi gaSala, cekviT Camouara, Tan mReroda:
momwons uzrdeli da gauTleli,
ujerebeli da utifari,
dauvarcxneli, daubaneli,
uqnara biWi, zarmaci gogo...
gogonebma erTmaneTs gadaxedes. samsonika ki idga da fi-
qrobda, viRrialo Tu arao.
_ aba, bavSvebo! romeli Tqvengani mixvdeba, vin var me?
28 29
_ oh, oh, erTi kovzi komSis muraba, erTi msxlis, erTi
leRvis... uebari wamalia... Tan zRaparic...
fefikom murabebis qilebi irgvliv Semoiwyo da xan erTSi
Cayofda Tavis wvril cxvirs, xan meoreSi...
5. irine yveba konkias zRapars
_ kargiT, _ Tqva irinem, _ me mogiyvebiT konkias zRapars!
_ mec vici konkias zRapari! _ swrafad CaurTo Team.
_ iko da ala iko la... mec vici! _ ar daacala samsonikam.
_ es romeli zRaparia? _ ikiTxa fefikom, _ konkebi rom
ecva da kargi dediko-piriqiT hyavs?
_ konkebi imitom acvia, rom geria, _ moTminebiT auxsna
irinem, _ dedinacvali ki boroti dedikoa, ar aWmevs, ar ac-
mevs, sul murSi hyavs amoTxvrili, Cems gogoze lamazi ar
gamoCndeso!..
_ Wkviani dedinacvali yofila!
_ mere keTilma jadoqarma konkias aCuqa oqros qoSebi da
princesas kaba... _ ganagrZo irinem.
_ CemTvis eCuqebina, ufro momixdeboda! _ fefikom Tavi-
si wvrili cxvir-nikapi amayad abzika.
_ konkia wavida princis sasaxleSi, icekva da princs moe-
wona. borot dedinacvals ki cxviri daugrZelda...
_ vai, vai! _ cxvirze xeli itaca fefikom, magram cxviri
Tavis adgilze hqonda, oRond zed muraba ecxo. _ ar varga
Seni zRapari. fih, keTili jadoqario!.. mec ki var jadoqari,
magram oqros qoSebs aravis vaCuqeb, Tu meqna, TviTonac kar-
gad Cavicvam!
murabiani piri saxeloTi moiwminda, taxtidan Camoxta,
gaCxinkuli fexebi mamikos uzarmazar fexsacmelebSi stuca
da bakibukiT gaiar-gamoiara.
_ is qoSebi erTi cicqna iyo da mogiWerda! _ niSnis moge-
biT uTxra irinem.
_ momiWerda da... _ fefikom fexi gaaqnia... brax!.. fexsac-
meli karadis Tavze davarda... brax!.. da meore sadRac taxtis
kamfetebs TqvenTvis vinaxav,
oRond piriqiT!
_ fefiko bebia-piriqiT, _ dinjad amoSaqra irinem, _ be-
biebi SviliSvilebs rom estumrebian, saCuqrebic miaqvT.
Tqven ki kamfetebi sul SegviWameT. axla mova dediko da gagvi-
javrdeba!
_ Zalianac kargi! _ gauxarda fefikos da kvlav amRerda:
deda unda gaajavro,
mama unda gaajavro,
hopa, hopa, hopla!
es ra bavSvi gagvizrdia,
RmerTo, es ra gagvizrdia,
murabebi SegviWama,
piri Caikoklozina,
ar datova erTi qilac,
hopa, hopa, hopla!
mReroda fefiko, Tan buqnavda, irine da Tea ki taSs ukra-
vdnen da xmas ayolebdnen:
_ hopa, hopa, hopla!..
_ me dediko miyvars da ver gavajavreb! _ ganacxada irinem.
_ mec miyvars, batono, dediko! _ gaibusa Tea.
_ dediko? _ ikiTxa samsonikam da uceb piri daabCina: _
dediko min-da-a! al minda bebia-piliqiT!
fefikom yurebi TiTebiT daico.
_ oh, oh, mTlad damayrua, axla Cems yurebs malamo da-
sWirdeba! _ awuwunda fefiko, taxtze wamogorda, baliSebi
da muTaqebi Semoiwyo da ganagrZo: _ Cemi gankurneba ioli
araa! enis wverze muraba unda davido, yurebSi ki zRapari
unda mesmodes, ai, maSin movrCebi!
_ murabebi gvaqvs! _ irinem ganjinaSi Camwkrivebuli qile-
bi gamoaCina, _ komSisac, msxlisac, leRvisac...
30 31
_ metyeve aRar gvinda! _ zizRiT daimanWa fefiko.
_ mgeli cudia da bebia, bebia, ratoma gaqvs aseTi kbilebio...
_ imitom rom Segsanslo! _ mgeliviT CaiRrina fefikom,
magram Tekunas sulac ar SeSinebia.
_ mere ra! movlen TlinTlinaviT metyeveebi da mucels
gagiWrian da amomiyvanen...
7. samsonika yveba mglis zRapars
_ axla me, axla me! _ aWylopinda samsonika.
_ jer ar damimTavrebia! _ gaibuta Tea.
_ iko da ala iko... tyeSi iko da amunia iko da mamikom cema...
mele daTunia iko da mamikom esec Seno da joxi Caaltya... me-
lia kudigZeliam daTunia SeWama da mgelma RR-uo!.. mamikos
al eSinia da RR-uo... amunia valo, axla unda SegWamoo... mge-
li gaiqca da bekeka momikvana da me movefele...
_ sad aris bekeka? _ yuri cqvita fefikom. _ me ise miy-
vars bekeka!
_ televizorSi! _ samsonikam televizoris ekrans TiTi
ataka.
_ oh, Se matyuara, esec Sen! _ fefikom samsonikas patara
baliSi esrola.
8. baliSebis omi
samsonika waiqca.
albaT vinmes hgonia, raki samsonika waiqca, aRrialda kide-
co. araferic! samsonikas Zalian uyvarda baliSebiT omoba-
na. oRond did baliSebs ver ereoda da taxtze dayril fe-
rad-ferad, patar-patara baliSebsa da muTaqebs mivardebo-
da xolme.
axlac `vasao!~ SesZaxa da yviTeli muTaqa mTeli ZaliT
moiqnia, magram fefikomde ver miawvdina, TviTon ki isev daep-
ertya Zirs.
qveS Sevarda: _ ho, ho, ra ostaturad movisrole! _ Sekun-
truSda fefiko da taSi Semohkra.
_ mec ki SemiZlia! _ irinem dedis axal fexsacmelSi Cayo
fexi da moiqnia. fexsacmeli wignis karadis ukan CaeCxira.
_ mec, mec! _ Tea meore cals mivarda da dedikos fexsac-
meli wvrili qusliT WaRze Camoekonwiala, brolis firfite-
bi aawkriala.
_ vasa! _ gaixara samsonikamac, fexsacmeli ver ipova da
Tojina isrola.
yvelani gamxiaruldnen. fefikomac bevri ixiTxiTa. roca
daSoSmindnen, kvlav taxtze Sexta, baliSebi da muTaqebi Se-
moiwyo.
_ ganvagrZoT mkurnaloba! me enis wverze murabas davideb,
Tea ki zRapars momiyveba!
_ me, batono, wiTelqudas zRapari vici! _ ganacxada Team
didis ambiT.
6. Tea yveba wiTelqudas zRapars
_ Zalianac kargi! _ tuCebi moiloka fefikom. _ me miy-
vars wiTelqudas zRapari, mgeli rom `ham!~ da wiTelqudas
gemrielad Sesanslavs, nerwyvi madgeba pirze...
_ egre ara! _ iwyina Team. _ wiTelquda patara gogo iyo
da dedam sagzali gaatana da wiTeli qudi exura da mgeli
gzaze Semoeyara da... _ sxapasxupiT miayara, _ aqeT saiT gagi-
weviao da bebiasTanao da bebia sad cxovrobso da...
_ vai, vai! _ yurebze xeli aifara fefikom. _ veraferi
gavige da madac mTlad damekarga! ase Cqara nu yvebi, Torem
ver mivxvdebi, rodis Sesansla mgelma wiTelquda... modi, ra
iqneba, pirdapir tyeSi Sesanslos?
_ ar SeiZleba! tyeSi TlinTlinavi mofrinavda, zed met-
yeve ijda...
_ TlinTlinavi ki ara, TviTmfrinavi! _ gauswora irinem.
_ me ki vici, gogo, magram mgelma ar icis! _ Tavi imarTla
Team.
32 33
bedi mqonia. es kaba bebiis bebiis bebiam mianderZa! amaze uke-
Tesi da moxdenili kaba qveyanaze ar meguleba, magram zogi-
erTebs Turme karadaSi bevrze bevri kaba ukidia.
_ Cvenca gvaqvs tansacmlis karada! _ wamoiZaxa Team.
_ ra Tqma unda, am Cems lamaz kabas Tqveni dedikos uSno
kabaSi ver gadavcvli, magram cali TvaliT mainc Sevxedav.
aba, karadisaken gavswioT! _ Tqva fefikom da simRera wamoiwyo:
sul axlaxan, aTasi wlis win,
bebikonam SviliSvilebs
kaba aCuqa!
sul axlaxan, aTasi wlis win,
jadoqrebis gonj dedofals,
jadoqrebis gonj dedofals,
guli gauskda!@
Surisagan, Surisagan, guli gauskda!
_ Surisagan, Surisagan guli gauskda!.. _ ahyvnen bavSvebi
da ase mRera-mReriT mividnen karadasTan.
oho, karadaSi imdeni tanisamosi ekida, albaT yvela tit-
likana jadoqars Semosavda. fefiko skamze Sexta da yvela-
feri Zirs gadmoyara. iatakze tansacmlis mTeli gora dadga
da gaxarebuli samsonika Sig gadakotrialda.
fefikom grovidan xan erTi kaba amoaTria, xan meore. ase
moizoma, ise miizoma, magram dedikos kabebs im sigrZe kalTe-
bi hqonda, verc erTi ver moirgo, swored rom safrTxobelas
daemsgavsa. bolos samejliso kaba SearCia, aiRo da kalTa mo-
afxriwa. ai, axla ki mouxda!
is nafxrewi Team Semoixvia welze, aqaoda sacekvao kaba
gamomivao.
amasobaSi irine mamikos SarvalSi Camjdariyo da zed ni-
kapze ikravda.
samsonikam ki dedikos Ramis perangi daiTria, dedofali
varo da Tavze wamoicva, magram Tavi ver amoyo, amuniad gada-
iqca da xan erTs eca, xan meores... mere TviTonac SeSinda da
Wyvirili morTo. Zlivs moaciles Tavze Camocmuli Ramis pe-
rangi.
fefikom iatakis joxs daavlo xeli, zed gadaajda, aqaoda
Cemi cxeniao, yuriT erTi baliSi daiTria, veluri yiJiniT
gaaWena Tavisi raSi, Tan baliSs TavzeviT atrialebda... gauS-
va xeli da pirdapir Teas moartya.
_ ase ar vTamaSob! _ aWiWyinda Tea, magram vin usmina.
irinem batis RinRliT gatenili didi baliSi moarbenina,
fefikos vesvrio, magram Rone ar eyo. baliSic dauvarda, Tvi-
Tonac zed daeca. amasobaSi joxze amxedrebul fefikos fexi
daucda da iatakze moadina tyapani. Tan ori skamic waaqcia.
murabiani qilebi zogi alTas gagorda, zogi balTas da piani-
noze Sedgmuli brolis vaza sulac TavisTavad gadmovarda,
Tumca im dros pianinos iotisodenadac aravin gahkarebia.
_ davzavdeT, davzavdeT! _ xelebi aswia fefikom, magram
samsonikam zavi ar icoda, ra iyo. rac ki feradi baliSebi da
muTaqebi hqonda, saTiTaod esrola zogi Teas, zogi irines,
zogi fefikos da male mTeli oTaxi aWrelda...
9. fefikos kaba gaexa
aseTi Tavgamodebuli omi uSedegod xom ar damTavrdebo-
da. fefikom iatakze yira rom gaWima, misma kabam `fxriw~
daiZaxa. ise Zalian ki ar gaxeula, magram fefikos Turme meti
ara hqonda. sabralo daRonda, slukuni morTo. samsonika rom
samsonikaa, imanac Tavi daaneba baliSebsa da muTaqebs da
gakvirvebiT ikiTxa:
_ tilis?
irinem da Teamac gaioces. irinem Tavze xeli gadausva.
_ nu tiri, fefiko bebia, Torem Cvenc avtirdebiT!
Cvenc avtirdebiTo, fefikos guli mTlad auCuyda da ise-
Ti zluquni morTo, iatakze cremlis gubeebi dadga.
amis danaxvaze jer Tea aslukunda. mere irinem gadmoyara
cremli. samsonika ki idga, idga da uceb ise moaRo piri, dan-
arCenebs maSinve cremli SeaSraT.
_ ar gvinda tirili! _ fefikom kabis kalTiT cremlic
moiwminda, cxviric da murabis laqebic. _ ras vizam, aseTi
34 35
_ sdeq! _ TiTi aswia fefikom. _ eg cocxi ki ara, TlinTli-
navia... fuh, TviTmfrinavia!
cocxi gadarCa gakreWas, kata ki moulodnelad dausxl-
ta fefikos, aivanze gavarda da iq yvavilebis qoTnebi gadmo-
yara.
_ gaekide! _ iwivla fefikom.
_ rogor gavekido, imas oTxi fexi aqvs, me ki ori! _ gai-
busa Tea.
amasobaSi kata gaqra.
11. aRar gvinda fafis xarSva
fefikom uceb makrateli daagdo, mucelze xeli itaca da
amoikvnesa.
_ mSia!
_ mec! _ irinemac mucelze daido xeli.
_ mec mSia, batono! _ ganacxada Team.
_ lZe al minda, Wama minda! _ sityva Seawia samsonikamac.
_ aba, bavSvebo, vin metyvis, ra aris yvelaze ioli gasa-
keTebeli? aba, erTxmad!.. yvelaze iolia fa...
_ fafa! _ Seepasuxnen gogonebi.
_ sworia! fafisaTvis ra aris saWiro?
_ mananis burRuli! _ Tqva irinem.
_ rZe! _ daumata Team.
_ Saqari!
_ marili!
_ lZe al minda, fafa minda! _ Wirveulad gaimeora sam-
sonikam.
_ maS, axla am karadaSi SevixedoT!
_ jer me!.. me unda vnaxo!.. ala me!.. _ samive micvivda samza-
reulos karadas, ujrebs raxaruxi autexes.
irinem burRuli gamoarbenina, cota iatakze daebna, mag-
ram mere ra, didi ambavi! Team marili gadmoapirqvava, samagi-
erod Saqari frTxilad gadmodga, da rac TiTze mieweba, mo-
albaT didxans gagrZeldeboda es fxrawafxruwi, magram
swored am dros gaisma gaocebuli `miau!~
10. ̀ kriWi, kriWi!~
Turme mezoblis kata Semoparuliyo.
_ daiWiT, ar gauSvaT! _ ikivla fefikom da gamoudga.
damfrTxali kata derefanSi gavarda. iq kari ver ipova.
xan zeviT axta, xan taxtis qveS Sevarda. mere fardas miaxta
da Zirs gadmoiyola.
fefikom iSvira fexi da zed Seafrinda.
sabralo cicunia SiSisagan Cxaoda, Svelas iTxovda, magram
vin iyo mSveleli.
_ axla ra vqnaT? _ Tekos cica Seebrala, oRond gamosar-
Cleba ver gabeda.
_ kriWi-kriWi vqnaT!
_ es ra aris? _ ver gaigo irinem.
_ gavkriWoT, xom xedav, sabralos dascxa!
_ gavkliWoT? _ ikiTxa samsonikamac.
irinem makrateli moarbenina.
kriWi, kriWi, kriWi, kriWi...
kata fumfula gavkriWoT
cuga bombora gavkriWoT
mamlayinwas didi kudic...
makrateli ar isvenebs,
kidev raa gasakreWi?
aq jagrisi gadavkriWoT,
eger qoTnis yvavilebic,
cocxi aris metad didi...
kriWi, kriWi, kriWi, kriWi...
_ cocxi aris metad didi, kriWi, kriWi, kriWi, kriWi... _
fefikosTan erTad mRerodnen bavSvebic.
36 37
Team da samsonikam samzareuloSi buqna daiwyes.
am dros derefanSi zaris wkriali gaisma...
12. namdvili bebia movida
fefiko uceb dafacurda.
_ ah, ah, Zalian gamigrZelda stumroba! unda viCqaro,
Torem meca myavs dediko da gamijavrdeba!
_ qalbatono fefiko bebia-piriqiT, cota xans kidev dar-
CiT! _ zrdilobianad sTxova irinem. _ axla fefo bebo mova
da gagacnobT!
_ sxva dros, sxva dros!
fefiko mamikos kabinetSi Secunculda, Tavis qolgasa da
cocxs xeli wamoavlo da skup, fanjris rafaze Seskupda.
me var fefo bebia,
oRond piriqiT!
miyvars SviliSvilebi,
oRond piriqiT!
axla dagemSvidobebiT,
oRond piriqiT!
gkocniT da geferebiT,
oRond piriqiT!
Sexta cocxze, qolga xmaliviT SemarTa da ̀ ehehe!~ SesZaxa.
mowyda fanjris rafas da gafrinda maRla, maRla, saxu-
ravebis zemoT.
bavSvebi xels uqnevdnen, derefanSi ki zari isev wkrialebda.
_ me unda gavaRo! _ gaiqca irine.
_ ara, me unda gavaRo! _ ar daTmo Team da ukan gamoudga.
_ me unda gavago! _ kivili atexa samsonikam.
gaiRo kari da zRurblze gamoCnda namdvili fefo bebo.
_ aba, Cemo kudraWebo! _ Tqva namdvilma fefo bebom da
uceb loyaze xeli itkica. _ uime, ras hgavxarT, Svilebo!
dedikom, fexi Semodga Tu ara, xelebi uRonod gaasavsava.
irinem da Team morcxvad Tavi daxares. samsonikam ki uyu-
ra, uyura bebos da uceb hkiTxa:
_ la momitane?
iloka. samsonikam TefSi daamtvria, magram esec araferi, er-
Ti TefSi iyo da oTxad iqca...
_ me saxelganTqmuli mzareuli var, Cemze ukeT aravin icis
fafis moxarSva! _ xmamaRla ganacxada fefikom da amRerda:
iolia fafis xarSva,
gemrieli fafis!
jer burRuli gadavylapoT,
Zneli aris misi ylapva!
kvniti-kvniti, Saqris Tavi,
da karaqi aTi kovzi!
mucels dRe adgia avi,
ylupi-ylupi rZiT CavrecxoT,
qafqafela rZiT!
_ iolia fafis xarSva, gemrieli fafis!.. _ ahyvnen irine
da Teac.
_ mele? _ ver gaigo samsonikam.
mere uTos gavacxeleb,
da mucelze davideb...
ise swrafad aduRdeba,
SimSilsac ver gavigeb!
_ iolia fafis xarSva, gemrieli fafis!.. _ xtodnen irine
da Tea.
_ lZe al minda! _ Wirveulad wamoiZaxa samsonikam da rZian
boTls xeli gahkra.
boTli waiqca, rZe magidaze daiRvara liklikiT.
_ ariqa, rZe dagveqca! _ ikivla fefikom da pirdapir
magididan daiwyo svlepa.
irinem da Teamac Tavebi erTmaneTs atakes da cxvir-piri
daRvril rZeSi Cahyves.
_ axla amas burRuli mouxdeba! _ fefikom piri burRul-
Si Cayo da uceb, rac Zali da Rone hqonda, Cahbera... fuh! _ da
wamSi oTxiveni TeTr mtverSi amoiganglnen.
_ hi-hi, mewisqvileebs davemsgavseT! _ axiTxiTda fefiko.
_ mewisqvileebi varT, mewisqvileebi varT! _ taSi Semo-
hkra irinem.
38 39
babilina bebia xan saxlSi saqmianobs, xan bostanSi da yana-
Si. papuCi ezoSi erToba: ager, ZaRli sunsula uRrens viRa-
cas, iqneb amunia titikos aSinebs. sunsula imitom hqvia, sul
aqeT-iqiT dasunsulebs, saxl-kars darajobs... jorkoze me-
tiCara fiso Tamila daskupula da mzis sxivebSi nebivrobs...
Soriaxlo kruxi eleonora iqeqeba balaxSi, Tan Tavis samad-
sam wiwilas _ kiwis, Temos da vaJikas eZaxis, modiT, modiT,
ramodena Wia vipoveo. eleonoras adre Turme bevri wiwila
hyavda, magram etyoba amunia titikom mostaca saTiTaod.
amitom kruxi eleonora metad eWviania, sunsulac rom mis-
unsuldes, erTi vai-viSs atexs... boselTan Zroxa cicino abia,
mzeze Tbeba da Tvalmilululi icoxneba. misi kviWi ki _ cuc-
qna, daleuli xbo _ Robis gadaRma, akaciebSi zmuis, dedi-
kos eZaxis da amunia titikosi frCxilisodenac ar eSinia.
papuCic gulmagradaa, Tumca, rogorc ukve giTxariT, sul
co-otaTi mainc eSinia. frTxilad gaixedavs xolme tyisaken,
ucnaur xmebs miugdebs yurs: niavi aSrialebs foTlebs, qari
totebs axlis erTimeores, viRaca walds akakunebs, viRaca
CirgvebSi daSliginobs... albaT amunia titiko daZrwis, Sori-
dan uTvalTvalebs papuCis.
saRamoobiT daTunia mobajbajdeba, Tafls iTxovs. Tavi-
si TvaliT naxa biWunam, kaklis Crdili rogor gamuqda, gamu-
qda da daTuniad gadaiqca... RamRamobiT CirgvnarSi tura
kivis, dedikom gamlaxa da momefereTo, magram mag matyuaras
araferi daejereba, axlomaxlo imitom daZvreba, iqneb kruxi
eleonora gavabriyvo da wiwilebi movtacoo... xandaxan sun-
sula ayefdeba, qveyanas aqcevs, ahyvebian soflis ZaRlebi da
aris erTi RavRavi... dildilaobiT ki saxlis saxuravs gada-
uqrolebs cocxze amxedrebuli jadoqari fefiko. zurgze
abga mougdia da skolisaken miiCqaris. babilinas saxlis ukan
rom gorakia, imis Tavze muxa dgas, im muxis fuRuroSi cxo-
vrobs jadoqari fefiko. qveviT, Relis piras jadoqrebis sko-
laa. Turme Zalian mkacri maswavlebeli hyavT, ai, sabavSvo
baRSi rom lali maswavlebelia, iseTi. jadoqari fefiko erTi
Zilisguda vinmea, skolaSi mudam agviandeba. amitomac mifri-
navs ase Cqara. ucbad gadaiSxuilebs, Tvals Zlivs Seaswreb.
amunia titiko
babilina bebiam papuCis Tavze xeli gadausva da dayvave-
biT uTxra:
_ bebo genacvalos, xom xedav, ramdeni saqme maqvs, Tval-
yurs ver gadevneb, ezodan marto ar gaxvide, Torem axlo
tyeSi amunia titiko daZvreba da dagiWers!
babilina bebia sofelSi xis patara saxlSi cxovrobs. sax-
lis win mwvane ezoa, irgvliv eklis Robea Semovlebuli. ezo-
Si erTi Ziri kakali da uamravi bali, vaSli, msxali, komSi da
leRvi dgas. ezos iqiT akaciis xSiri tye izrdeba. im tyeSi
cxovrobs amunia titiko da biWunas cotaTi eSinia misi. Tavi-
si yuriT gaigona erTxel papuCim, qali rom iZaxda: titiko,
Se argasazrdelo, mTeli dRe TamaSs undebi, lukma mainc ga-
gaxsendeso.
40 41
boda. mxolod cucqna kviWis araferi gaugia, rZis sunisagan
iyo gabruebuli.
amis Semdeg daiwyo, rac daiwyo. papuCim saxatavi rveuli
aiRo da furclebidan ucabedad blis mwife kunwula gadmo-
varda.
_ bebia, bebia, bali vipove! _ ayvirda gaxarebuli papuCi.
_ Wame, bebo genacvalos! _ sulac ar gahkvirvebia babilina
bebias. marTalia, xeze bali ukve aRar esxa, magram vin-vin da
babilina bebiam kargad icoda, ra bednierebi arian es jadoq-
rebi. sakmarisia, TavianT saxatav rveulSi bali daxaton, suli
Seuberon da, age, daxatuli bali namdvil blad gadaiqceva.
ginda atami daxate, ginda msxali, broweuli... rac gemrielze
gemrieli sasusnavi arsebobs, xate da xate SenTvis. babilina
bebiam ki ara, didma bavSvebmac kargad ician es ambavi, magram
papuCi xom cal xelze ramdeni TiTicaa, imdeni wlisa iyo da
jadosnuri rveulis arseboba ganagonic ara hqonda.
amitom bevri ar ufiqria, kunwulas erTi bali moawyvita
da piri Caigemriela (Tumca xelebi jer dabanili ar hqonda!..
oh, oh!..), meore sunsulas gauwoda. im sulelma dasuna, dasuna
da kudis qiciniT gaSorda. ai, piris gemo vis ara aqvs! papuCi
krux eleonorasaken gaiqca, imas gavumaspinZldebio. eleono-
ra aqoTqoTda, Tavis wiwilebs _ kiwis, Temos da vaJikas SeuZa-
xa, ariqa, Tavs uSveleTo da oTxive wamSi daifanta... fiso Tam-
ilam damcinavad daikrutuna da zurgi zizRiT Seaqcia. pap-
uCim ifiqra, Zroxa cicinos mainc vasiamovnebo, magram iman,
erTi Senc, Tavi damanebeo, coxna ganagrZo. xbo kviWis ki rZis
sunisagan Tavbru exveoda da sacodavad zmuoda. amasobaSi
babilina bebia wvelas morCa da kviWi Tavis dedikosTan miu-
Sva. imanac kargad moulxina. sxva ra gza hqonda da papuCim is
meore balic TviTon Sesansla, mere ki babilina bebias hkiTxa:
_ bebia, Sen ratom ar giyvars bali?
babilina bebias gaecina:
_ imitom rom Cems papuCis meti ergos!
papuCim daimorcxva. im jorkoze Camojda, adre rom fiso
Tamila nebivrobda. fiso Tamila babilina bebias fexebze ex-
xan gaqneuli toti gegoneba, xan qarisagan afrialebuli
foToli, xan ki Savi yvavi, Tavze rom gadaiyrantalebs da ga-
qreba.
im dilas papuCi mzem gamoaRviZa, yoCaRad wamoxta da ezoSi
gavarda. boslidan rZis Cxriali moismoda. babilina bebia
Zroxa cicinos wvelida.
_ adeqi, bebo genacvalos? – hkiTxa babilina bebiam.
Zroxa cicinom Tavi moabruna, muuo! _ miesalma.
xbo kviWim dedikosaken gaiwia, magram bawarma kiserze mo-
uWira. egona me meZaxiso da sawyaloblad Sehzmuvla.
sunsula sixarulisagan gadairia, yiraze gadakotrialda.
kruxma eleonoram Tavisi wiwilebi _ kiwi, Temo da vaJika
gaafrTxila, ezoSi yaCaRana papuCi gamovarda da moerideTo.
fiso Tamilas arafrad Caugdia biWunas gamoCena. iseTi
usindiso fisoa, rZes Tu miarTmev, maSinRa gagexaxuneba.
swored am dros gadaiqrola jadoqarma fefikom. etyoba,
Zalian agviandeboda. siCqareSi kaklis kenweros gamoedo da
haerSi amotrialda. zurgze gadakidebuli abga gaexsna, iqi-
dan saxatavi rveuli, fanqari da saSleli gadmoucvivda. er-
Ti rveulis, erTi fanqrisa
da erTi saSlelis gulisa-
Tvis gaqanebul cocxs xom
ver daamuxruWebda, jav-
rianad SesWyivla da wamSi
jadoqrebis skolaSi amoyo
Tavi.
damfrTxali sunsula sa-
codavad awkmutunda. ele-
onora akriaxda, aqaoda, Ce-
mo wiwilebo _ kiwi, Temo da
vaJika, cidan qori unda da-
gveces, swrafad frTebqveS
SemomisxediTo. Zroxa cici-
nom fexi gaaqnia. babilina
bebias rom ar eyoCaRa, rZi-
ani saTli miwaze gagorde-
42 43
es ukve marTlac amunia titiko iyo.
`vaime!~ _ wamoiyvira amunia titikom, wvril kiserze Sedg-
muli uSvelebeli Tavi veRar aswia da nikapi pirdapir bala-
xSi Cargo.
papuCim saSleli aiRo da Tavis waSlas Seudga.
`ras miSvrebi, frTxilad, metkina!~ _ akivlda amunia titi-
ko, magram papuCim amasobaSi Tavi sul moSala da amunia ti-
tiko kvlav fexebze Semdgar nesvad Tu gidelad gadaiqca.
biWunam ifiqra, xbo kviWis rom aqvs, iseT Tavs mivuxatavo,
magram Zroxa cicino Seebrala, sad eqneba amunia titikos
gasaZRomi rZeo. samagierod babilina bebias bostanSi uamravi
kombosto da stafilo eTesa da modi, yurcqvitas davxata-
vo, gaifiqra.
samwuxarod, papuCis fanqari cudad eWira. xatva maincd-
amainc kargad ar exerxeboda da iseTi Tavi gamouvida, loms
SeaSinebda. didyura Tavs grZelze grZeli cxviri hqonda,
swored krux eleonoras niskarts miugavda; sacrisodena
Tvalebs busaviT abrialebda; yurebamde gaxeul pirSi imde-
ni oRroCoRro kbili Cauwyo, mtrisas...
`Rrrr!..~ _ daiRriala uceb amunia titikom da wamobaj-
bajda. ZaRli sunsula awkavwkavda, kudamoZuebuli Robisa-
ken gavarda, gadavxtebi da tyeSi davimalebio, magram amunia
titikom piri daafCina, ̀ hamo!~ _ da sunsula mis xaxaSi gauCi-
narda.
kruxi eleonora gaifofra, gaifofra, cxvirSi eca amunia
titikos, misi wiwilebi ki _ kiwi, Temo da vaJika wia-wiaTi
aqeT-iqiT gaifantnen. eg kidev vin ariso da amunia titikom
krux eleonorasac ylapi uyo.
mere mosdga da Zroxa cicino da xbo kviWic im gzas gauyena.
fiso Tamilam droze uSvela Tavs, `fCxxx!~ _ ise dasCxav-
la, amunia titikomac ki daixia ukan. amasobaSi TviTon xeze
avarda da maRla totze daskupda.
am dros babilina bebia gamovida saxlidan.
axuneboda da krutunebda, iqneb cota rZe davtyuoo. papuCim
rveuli muxlebze daido da fanqris wveri enaze daisvela.
sunsulam kudi gaaqicina, me damxateo. kruxi eleonora
Soridan frTxilad zveravda, Tan Tavis wiwilebs _ kiwis,
Temos da vaJikas sifrTxilis gakveTils utarebda. Zroxa
cicinosaTvis sul erTi iyo, ginda damxate, gind arao. xbo
kviWi dedikos ZuZus ar eSveboda da misTvisac sul erTi iyo.
babilina bebiam rZiT savse saTls xeli daavlo da biWuna
xelmeored gaafrTxila:
_ ezodan ar gaxvide, genacvale, amunia titiko ar Sege-
feTos!
`swored amunia titiko unda davxato!~ _ gaifiqra papuCim.
es rom babilina bebias gaego, ra Tqma unda, dauSlida. ja-
dosnur rveulSi blis daxatva kargicaa, magram amuniebisa
_ Zalze saSiSia. papuCim ki aiRo da didi wvalebiT qaRaldze
raRac dagrexili xazi gaavlo, orive bolo SeuerTa da uza-
rmazari nesvi Tu gideli gamouvida.
sanam mixvdeboda, es ra davxateo, sunsulam yefa-wkmutuni
atexa. kruxma eleonoram ki iseTi qaqani morTo, albaT wi-
wilebs _ kiwis, Temos da vaJikas gulebi gauskdaT.
aswia Tavi papuCim da ras xedavs! ezoSi uzarmazari ̀ raRa-
ca~ gdia, ver gaigeb, nesvia Tu gideli.
papuCis sul co-otaTi SeeSinda. Tu nesvia, yunwi unda hqo-
ndeso, gaifiqra, Tu gidelia _ bawario da naxats grZeli xazi
miaba.
im `raRacas~ umalve kudi gamoeba. TviTon uZravad egdo,
kuds ki aqeT-iqiT iqnevda.
`albaT es aris amunia titiko!~ _ Tan eSinoda, Tan fexebi
ara aqvso da, ecodeboda papuCis da im `raRacas~ oTxi fexi
miuxata. marTalia, ori grZeli da ori mokle gamouvida, mag-
ram amunia titiko koWlobiT ar mokvdeboda. wamoezarda
fexebi im `raRacas~ da xan win gaiwia, xan ukan. iqiT xes miaw-
yda, aqeT Robes... Tavi ar eba da gzas rogorRa gaignebda.
papuCim fanqris wveri kvlav enaze daisvela da `raRacas~
rac tani hqonda, ori imodena Tavi miuxata.
44 45
`roca momSivdeba, jer kiwis, Temos da vaJikas SevWam, mere
krux eleonoras, mere fiso Tamilas, ZaRl sunsulas, Zroxa
cicinos da xbo kviWis, sul bolos babilina bebias... Sen ki,
roca Zalian, Zalian momSivdeba...~
`raRas ucdi? _ gadmosZaxa zevidan jadoqarma fefikom.
_ es iseTia, saSlelsac SegiWams da mere veRar movereviT!~
aiRo papuCim da amunia titikos Tavic waSala.
am dros Robes mezoblis biWi moadga:
_ babilina bebia!
_ romeli xar?
_ me var, titiko!
_ ra iyo, genacvale?
_ biWebi burTs vTamaSobT da papuCic gamouSvi!
_ ki, genacvale, rZes davalevineb da gamovuSveb!
papuCim pirze civi wyali Seisxa, cxeli rZe Cqar-Cqara Sex-
vripa da titikosTan erTad saburTaod gaiqca...
_ daimale, bebia, daimale, amunia titiko SegWams! _ Sehy-
vira papuCim.
_ aba, titiko! _ moixeda babilina bebiam da sanam rames
gaarCevda, amunia titikom `Rrrr... hamo~ da babilina bebiac
gadasansla.
`Rrrr!..~ _ ufro saSinlad aRmuvlda amunia titiko,
kbili daaRrWiala da axla papuCisaken wamobajbajda.
papuCim joxs daavlo xeli da TavSi Cascxo da Cascxo...
am ambavSi iyvnen, roca skolidan namtiralevi jadoqari
fefiko mobrunda. Turme mkacrma maswavlebelma, baRSi rom
lali maswavlebelia, iseTma, yuri auwia, nurc daigvianeb da
jadosnuri rveuli, fanqari da saSleli rogorc dakarge,
iseve ipoveo.
kaklis kenweromde rom mofrinda, papuCisa da amunia titi-
kos orTabrZola dainaxa. papuCi TavgamodebiT utevda mters,
amunia titiko ki braziani RmuiliT ukan-ukan ixevda.
jadoqari fefiko umalve mixvda, rac xdeboda.
`saSleliT waSale, saSleliT!~ _ gadmosZaxa papuCis.
papuCim swrafad daavlo xeli saSlels da Cqar-Cqara Seud-
ga naxatis waSlas.
`vaime, kudi!.. _ akivlda amunia titiko, _ vai, fexebi!..
vaime, tani!..~
papuCi Slida da Slida, amunia titiko TandaTan qreboda
da qreboda. jer kudi moSala, mere fexebi da, ra Tqma unda,
amunia titiko miwaze gagorda. tanic rom moSala, kruxi ele-
onora gadmofrinda qoTqoTiT da Tavisi wiwilebis _ kiwis,
Temos da vaJikas Zebna daiwyo... darcxvenilma sunsulam yefa
morTo, aqamde Tu ver vivaJkace, awi mainc miyureTo... babil-
ina bebia saxlisaken wacuxcuxda, uime, albaT rZe gadmov-
idao... sul bolos Zroxa cicino da xbo kviWi gamoCndnen.
Zroxa cicino udardelad icoxneboda, xbo kviWis dro exel-
Ta da gametebiT urtyamda drunCs jiqanze, iqneb cota rZe
kidev gamovadinoo.
`Tavi mainc damitove!~ _ cxare cremliT atirda amunia
titiko.
`aRar SemWam?~ _ SeekiTxa papuCi.
46 47
amasobaSi mze amovida da ezo ganaTda. sxvaze adre kruxma
eleonoram gaiRviZa da kakani atexa:
_ ka-ka-ka, aqeT, aqeT, Svilebo!.. win kiwi dadges, mere Temo,
bolos vaJika!.. niskartebi maRla aswieT!.. fexebi aawyveT!.. aba,
erTad!.. erTi-ori, erTi-ori!.. ka-ka-ka!..
yovel diliT avarjiSebda Tavis biWebs kruxi eleonora.
ambobda, dilis varjiSi wiwilebs `a-ka-kaJebso~. marTlac
yoCaRi da dauzareli wiwilebi ezrdeboda. Tan varjiSobd-
nen, Tan xmaSewyobiT mRerodnen. axlac jer vaJikam wamoiwyo
simRera:
gulyviTela vaJika var,
Tavzarsa vcem WiaRuas!..
mere Temom CaurTo:
frTafarTquna Temo-biWma
fetvis kenkva ukve vici!..
amas kiwic ahyva:
dediko ar gamibrazoT,
Torem aq var biWi-kiwi!
bolos samivem erTad dasWeqa:
Cvens dedikos, wiav-wiav,
vyavarT sami biWi,
kiwi, Temo da vaJika,
sami oqro biWi!
am dros zmorebiT gamobrZanda fiso Tamila da ukmayo-
filod Caiknavla:
_ miau, ra ambavia, geTayvaT, dilauTenia ra aurzauri
atexeT, Zili damifrTxeT!
fisos knavilze sunsulamac wamoyo Tavi da erTi-ori Se-
hyefa:
_ ham-ham, mezoblebo! frTxilad iyaviT! wuxel iseTi urC-
xuli damesizmra, Rrrr... Tma yalyze damidga!.. gaRma tyeSi,
mgoni, saSineli amunia daZrwis, Rrrr...
_ miau, fih, amunia!.. _ agdebiT Caiknavla fiso Tamilam,
totze Sexta da moxerxebulad mokalaTda.
boslidan Zroxa cicinos zmuili moisma:
tyeSi dadis
melmgeltura
1. kviWi gaipara
soflis erT lamaz ezoSi, romelsac gars maRali Robe er-
tya, cxovrobda Zroxa cicino. hyavda patara, mocucqnuli
xbo kviWi. dedikos Zalian uyvarda Tavisi Svili, rZesa da
alerss ar aklebda. Cemi kviWisTana xbo, mTeli qveyana rom
SemoiaroT, arsad ariso, daitrabaxebda xolme. ZaRli sun-
sula kvers ukravda cicinos, marTlac kargi xboa, dedikos
damjerec rom iyoso. kruxi eleonora ambobda, cota Tavqar-
ianiao. fiso Tamila ki, romelsac sakuTari Tavi qveyanas
erCivna, eSmakurad nabavda Tvalebs da kviWis ise aqebda, gu-
laCuyebuli Zroxa cicino erT finjan rZes Camouwvelida.
mezoblebi siamtkbilobaSi cxovrobdnen. RamRamobiT ZaR-
li sunsula darajobda ezos. Robis gaswvriv dasunsulebda,
mteri saidanme ar Semogveparoso. Robis iqiT tye iwyeboda
da, vin icis, bnel uRranebSi ranairi amuniebi imalebodnen.
im Ramesac sunsula mousvenrad iyo, dasunsulebda da da-
sunsulebda. ucxo suni eca da imitom. oRond ise SemoaTen-
da, veRar gaigo, ezos vin epareboda. daRlil-daqanculs
gaTenebisas CaeZina. sizmarSi saSineli urCxuli gamoecxada
da SeSfoTebuli sunsula ZilSi sacodavad wkmutunebda.
48 49
_ ham-ham, albaT tura iyo!
_ mela, mgeli, tura!.. miau, me Tu mkiTxavT, tyeSi dadis
melmgeltura! iseTi saSinelia, mtrisas, miau, fCx!..
_ ra meSveleba, mu-u! _ moTqvamda Zroxa cicino.
_ nurafris geSinia, deida cicino! _ SesZaxa vaJikam. _
saSineli amunia kviWis verafers daaklebs da verc aq mobe-
davs!..
da samma mamacma wiwilam sabrZolo simRera dasWeqa:
amunia melmgeltura,
aq ver moxval, aqa!
deida cicino girqens!
Zia sunsula gikbens!
dediko eleonora
Cagkravs, Caginiskartebs!..
_ aq xom ver mova, avdgeT da iqiT CavuxteT! _ daiZaxes
wiwilebma.
_ yoCaR, biWebo, ham-ham! _ Sehyefa sunsulam. _ oRond
Wkua vixmaroT, nu avCqardebiT! Tqven aq moicadeT, me ki tye-
Si gaviqcevi da davzverav!
marTlac, ZaRli sunsula tyeSi wasunsulda...
2. fiso Tamila gagvinawyenda
mTelma ezom moiwyina. Zroxa cicino boselSi dabrunda.
fiso Tamila mzes mieficxa da xmadabla krutunebda. kruxi
eleonora Robis Ziras iqeqeboda. wiwilebic mowyenilobisa-
gan niskartebs aRebdnen da yvinTavdnen.
uceb, iciT, vin Semogorda? vina da Rt-Rt!
wiwilebma Tvalebi daaWyites:
_ es vin aris?
_ ra lamazia!
_ burTia?
iciT, rasa hgavda? oqrosfer mzeze mocinare pirisaxe rom
daxato, ai, imas.
_ kviWi, mu-u, geyofa, deda, TamaSi, modi, rZe mogawovo!
mezoblebma erTmaneTs gadaxedes.
_ ham-ham, kviWi ar ginaxavT? _ ikiTxa sunsulam.
_ ar gvinaxavs! _ erTxmad upasuxes wiwilebma.
_ fih, sanam Sen geZina, gaparula! _ udardelad gaizmo-
ra fiso Tamilam.
_ qalbatono cicino, kviWi CvenTan ar aris! _ wkmutuniT
Seexmiana sunsula.
_ kviWi!.. mu-u!.. kviWi!.. _ boslidan gamoZunZulda SeSineb-
uli cicino. _ mezoblebo, Cemi kviWi ar ginaxavT?
_ nametani Tavqariania, genacvale, Seni kviWi!.. ka-ka-ka!..
wuxel Cems kiwis, ka-ka, kinaRam fexi daabija! _ Caikakana ele-
onoram.
_ wiav-wiav, erTi daebijebina, kargadac ava-wia-wiaqebdi!
_ ganacxada kiwim.
_ aba, vinmem dagvabijos, iseTs vu-wia-wiaqebT, rom!.. _
Temom da vaJikam niskartebi amayad aaReres.
_ modiT, yvelam erTad davuZaxoT!.. af, af, kviWi, af, af!..
_ mu-u, kviWi, mu-u!..
_ ka-ka-ka, kviWi, kriax, kriax!
_ wiav-wiav, kviWi, wiv-wiv-wiv!
_ miau, ra ambavia, xmaurisagan Tavi amtkivda, fCx!.. _
gagulisda fiso Tamila. _ neta ras iklavT Tavs, kviWi al-
baT amuniam Sesansla ukve!
_ mu-u, vai-mu-u, Cems Tavs ubedurs, kviWi, Svilo!.. _ atir-
da Zroxa cicino.
_ gagixmes ena, ka-ka-ka! _ miawyevla fisos kruxma ele-
onoram.
_ Cemi ra bralia! _ iwyina fiso Tamilam. _ eger sunsu-
las daesizmra amunia, Tqvas, rogoria!
_ ham, ham, amodena Tvalebi hqonda, amsigrZe kbilebi, dac-
qvetili yurebi!
_ vai-mu-u, mgeli yofila!
_ ka-ka-ka, mela yofila!
50 51
3. melmgelturam moiwyina
bnel, uRran tyeSi melmgelturam moiwyina. ar iciT es vin
aris? ho-ho-ho!.. mela xom gagigoniaT? turac? mgeli xom iciT
da iciT! melmgeltura samiveze da yvela sxva mxecze Roni-
eria. martodmarto cxovrobs, mowyenilobisagan ar icis, ra
qnas da dardianad RiRinebs:
aseTi uSno, aseTi gonji
ram gamaCina?
vinc ki Semomxvda, piri ibruna,
guli matkina!
boroti rom var, boroti rom var,
visi bralia?
yvela Sevsanslo, vinc ki Semxvdeba,
Cemi valia!
ai, ase mReroda maSinac, roca tyeSi Txipni-Txupni Semoex-
eta. iseTi saZageli Txipni-Txupni iyo, imaze ufro saZageli
Txipni-TxupnebSic ar eria. gaigona melmgelturas simRera
da motyapunda.
_ oh, oh, guli rogor amiCuye!
_ vina xar? _ mrisxaned Seepasuxa melmgeltura.
_ vina var da Txipni-Txupni!.. yvelaze ufro... yvelaze
ufro...
_ yvelaze uSno rom xar, amas ki vxedav! _ gaawyvetina
melmgelturam. _ Tanac iseTi ugemuri meCvenebi, aba, rogor
Segsanslo!
_ iseTi ugemuri var, CemisTana meore Txipni-Txupni rom
Semxvdes, TviTonve ver Cavatan gemos!
_ xom gaigone Cemi simRera? hoda, aseTi xar Tu iseTi, mainc
unda Segsanslo! _ wamoimarTa melmgeltura. iseTi saSineli
Canda, vinc ki Sexedavda, SiSisagan miwaSi CaZvreboda.
Rt-Rt-m Caikiskisa:
_ hahaha!.. frTebi ras CamogiyriaT? xom ar moiwyineT?...
hahaha!..
_ modi ra, erTad viTamaSoT! _ sTxova kiwim.
_ davmegobrdeT! _ SesTavaza Temom.
_ sanam sunsula mobrundeba, lamisaa vitiroT! _ SesCiv-
la vaJikam.
_ hahaha, _ gaicina Rt-Rt-m, _ modiT, viTamaSoT!..
gavgordebi da gamovgordebi, Tqven ki damiWireT, hahaha!..
gagorda da gamogorda Rt-Rt! gagorda da gamogorda! Tan
ferad sxivebs afrqvevs, Tan kiskisebs, kvaskvasebs, xiTxiTebs,
xarxarebs...
_ aba, damiWire!.. aba, damiWire!..
kiwi, Temo da vaJika wiav-wiaviT dasdeven.
_ dilauTenia Zils dagifrTxoben da arc mere mogas-
veneben! _ ukmayofilod aknavlda fiso Tamila. _ miau, ra
mousvenari wiwilebia!
_ hahaha, gamarjoba! _ amosZaxa Rt-Rt-m.
_ es kidev saidan gaCnda aq! _ zizRiT gadmoxeda fiso
Tamilam.
_ vinc daminaxavs, yvelas ecineba, hahaha!
_ me ver gamacineb! _ gaibRinZa fiso Tamila. _ rom gavi-
cino, didi piri gamomiCndeba da davuSnovdebi!
kiwim, Temom da vaJikam fiso Tamilas gamoajavres:
fiso, fiso, pranWia,
cxviri dagimanWia,
kudze Tagvi gamogbmia,
veRar gagiklanWia!
_ fCx!.. miau! _ gagulisda fiso Tamila.
_ hahaha, am uqnarasTan TamaSi ar minda, hahaha!.. _ gai-
wkriala Rt-Rt-m da miimala...
52 53
uceb Rt-Rt Semogorda. axta-daxta, xan erT mxares gavar-
da, xan meores. tye ufro ganaTda, xalisiani ferebiT aivso.
_ hahaha!.. _ Caikiskisa Rt-Rt-m. _ ramdeni macine? TavSi
ra uqriso...
_ mu-u, Sen vina xar? _ hkiTxa kviWim.
_ vina var da Rt-Rt! visac gaveTamaSebi, yvelas vacineb!..
Rt-Rt-Rt!..
_ kai ra, nu miRitineb, mecineba! _ Seexvewa kviWi.
_ hahaha... aq ras akeTeb? _ hkiTxa Rt-Rt-m.
_ TamaSi mindoda da dedikos gamovepare!
_ modi, me geTamaSebi!.. Rt-Rt-Rt!..
_ kai ra, kai ra, meRitineba! _ icinis da icinis kviWi.
_ hahaha, gveyofa amdeni TamaSi, Sin dabrundi! gaxsovdes,
me Seni megobari var, roca dagWirdebi, damiZaxe da moval!..
axla ki sxva patarebTan gaviqcevi, imaT gavamxiaruleb!.. ha-
haha...
Rt-Rt rogorc gamoCnda, ise gaqra. tyeSi ucbad Camobnel-
da, moiqufra.
kviWim miixed-moixeda da am dros Txipni-Txupni
gamotyapunda.
_ vai, ratoma xar aseTi Savi? _ sulel kviWis egona, Rt-
Rt dabrundao.
_ imdeni vicine, rom feri damekarga! _ icrua Txipni-Tx-
upnim.
_ ra lamazi iyavi, axla ki gonji xar! _ daenana kviWis.
_ modi, kidev waviTamaSoT, maSin lamazic mogeCvenebi! _
Txipni-Txupni burTiviT gaibera.
_ axla ukve gvianaa, meti TamaSi ar minda! _ SeSinda kviWi.
_ dediko gamibrazdeba!
_ meTamaSe, Torem vitireb! _ Caisxlipina Txipni-Txupnim.
_ ar itiro ra! _ aslukunda kviWi.
_ vitireb ki ara, viRrialeb!
_ oRond ar itiro da gonji ki xar, magram mainc mogefe-
rebi!
kviWi sul axlos mivida da Txipni-Txupni ucbad fexebSi
Semoexvia.
_ ranairad unda Semsanslo? _ aWyipinda Txipni-Txupni.
_ Sen ggonia, aqa var? me sulac ara var! _ da uceb xeze gait-
yapa, zed WuWyian laqad daaCnda.
_ erTi damixedeT, rogor gaqra! _ gaukvirda melmgeltu-
ras. _ hei, Txipni-Txupni xar Tu viRaca, gamoCndi da ar
SegWam!
Txipni-Txupni melmgelturas win daetyepa:
_ oh, oh, guli rogor gamixeTqe! SiSisagan mTlad davi-
Cute! ra mowyenilobaa am uRran tyeSi, neta riTi erTobi?
_ martodmarto var, megobari aravina myavs! _ SesCivla
melmgelturam. _ ar vici mowyenilobisagan ra gavakeTo, xan-
daxan vtiri kidec!
_ miyvars tirili! _ ganacxada Txipni-Txupnim. _ roca
tirian, ufro vsuqdebi da vidRabnebi!.. modi ra, erTad vi-
tiroT!
_ vai-vui! _ aymuvlda melmgeltura, cremli gadmoyara.
_ ufro magrad! _ aRnavlda Txipni-Txupnic.
_ vu-ui, vu-ui! _ moTqvamda melmgeltura da TviTonve
kiTxulobda: _ ratom vtiriT?
_ gvetireba da imitom! _ pasuxobda Txipni-Txupni.
swored am dros tyeSi xbo kviWis simRera gaisma:
mze acxunebs caze,
tyeSi sio qris,
kviWi-biWi mokuntruSebs,
mokuntruSebs da vin icis,
TavSi ra uqris!..
4. kviWi daatyveves
erT naTel, mzian dRes cucqna kviWi dedikos gaepara. ca
lurji iyo. balaxsa da foTlebze nami brwyinavda. norCi nek-
eri TviTon ixveweboda, modi, momkvniteo. yvavilebi da frTaxa-
tula peplebi CurCulebdnen, wamo, viTamaSoTo. hoda, kviWim
jer tyispiras ikuntruSa, mere Sehyva da Sehyva tyis biliks.
54 55
_ Sen Sin darCi, dediko, Cven ki wavalT! _ ganacxada Temom.
_ Sen rom gagiSvaT da Cven Sin davrCeT, tolebi dagv-
cineben! _ Tqva vaJikam.
mamacma wiwilebma mxari-mxars misces da saomari simRera
SemosZaxes:
gulyviTela vaJika da
frTafarTquna Temo-biWi,
wiav-wiav, wiv-wiv-wiv!
biWi-kiwi, grZelniskarta,
sami biWi, biWanWuri,
wiav-wiav, wiv-wiv-wiv!
Cveni kviWis dasaxsnelad,
melmgelturas mivuxtebiT!
wiav-wiav, wiv-wiv-wiv!
win dagvideq, melmgeltura,
SemogitevT vaJkacurad!
wiav-wiav, wiv-wiv-wiv!
_ yoCaR, biWebo, af-af!
_ mu-u, genacvaleT, pawawebo!
_ raki ar iSliT, agre iyos! _ daTanxmda kruxi eleonora.
_ kiwi, Temo da vaJika-ka, wavediT!
_ waxvalT da Tavsac waagebT, ai sulelebi! _ gadmosCxav-
la fiso Tamilam.
_ gagixma, ka-ka-ka, ena! _ miawyevla kruxma eleonoram.
_ ham-ham, Rrr... amitomac mejavreba es fafiparia! _ Se-
hyefa sunsulam.
mwyobrSi Camdgarma wiwilebma erTxel kidev SemosZaxes:
win dagvideq, melmgelturav,
wiav-wiav, wiv-wiv-wiv!
mogixtebiT vaJkacurad!
wiav-wiav, wiv-wiv-wiv!
Zroxa cicino, ZaRli sunsula, kruxi eleonora da misi
Svilebi _ kiwi, Temo da vaJika tyis biliks daadgnen.
_ vai-mu-u! _ daizmuila kviWim. _ dediko, mu-u!..
_ daviWire, daviWire! _ gauxarda Txipni-Txupnis.
buCqebidan gamovarda saSineli melmgeltura, daxeda kvi-
Wis da CaiRrina.
_ es ra pataraa, lukmadac ar meyofa!
_ mu-u... ar SemWamo ra! _ atirda kviWi.
_ boroti rom ar viyo, ar SegWamdi, magram roca mxeci
borotia, sxva ra gza aqvs, patarebi unda SeWamos!
_ xeze mivabaT! _ Tqva saZagelma Txipni-Txupnim. _ magis
zmuilze dedamisi movardeba da imasac xelSi CavigdebT!
sabralo kviWi xeze miabes...
4. sunsula dabrunda
sunsulam mTeli tye aRma-daRma Semoirbina. bolos kvi-
Wis nakvalevs waawyda da mihyva. sul male ipova xeze mibmuli
kviWi, magram marto verafers gaxdeboda da guldamZimebu-
li Sin dabrunda.
_ ham-ham, daviRupeT, mezoblebo!
_ mu-u, miTxari, sunsula, SemiWames Cemi kviWi? _ tiriliT
ikiTxa Zroxa cicinom.
_ dabmuli hyavs melmgelturas!.. Rrr...
_ maS, cocxalia? _ gauxarda Zroxa cicinos. _ mezoble-
bo, Tqven safrTxeSi ver CagagdebT, marto waval melmgel-
turasTan. dae, me SemWamos, oRond kviWis xeli ar axlos!
_ ka-ka-ka, qalbatono cicino, _ akakanda kruxi eleono-
ra, _ marto rom waxvide, Senc SegWams da Sens Svilsac! er-
Tad wavideT da SevebrZoloT, ka-ka!
_ erTad SevebrZoloT, af-af! _ ayefda sunsula.
_ madlobeli var, eleonora, madlobeli var, sunsula! _
guli auCuyda Zroxa cicinos.
_ aba, Cemo biWebo, kiwi, Temo da vaJika! _ miubrunda kruxi
eleonora Tavis wiwilebs. _ saomrad mivdivar da vidre ar
davbrundebi, ezodan fexi ar moicvaloT!
_ ras ambob? _ wamoxta kiwi. _ wiv-wiv, qali sabrZolad
gagiSvaT da vaJkacebi Sin davrCeT?
56 57
uceb ganaTda, Semovarda mxiaruli Rt-Rt.
_ hahaha, agera var!
_ es ra cxovelia, iWmeva? _ ikiTx melmgelturam.
_ hahaha, ra cxviri CamogiSvia, Rt-Rt.. _ siciliT gaeTa-
maSa Rt-Rt.
_ meRitineba, aba, es ranairi TamaSia! _ gaukvirda mel-
mgelturas.
_ hahaha, me Rt-Rt var, yvelas vacineb!
_ rogor unda gavicino, roca sicili ar vici?
_ Cemnairad akiskisdi! hahaha!
melmgelturam scada, magram iseTi xma gamosca, kviWis ki-
naRam guli gauskda:
_ Rrrr!..
_ ise ki ara, ai, ase: ha-ha-ha!
_ hxm!.. hahaha!.. _ gadaixarxara melmgelturam.
_ vaSa, axla Seni ar meSinia! _ wamoiZaxa kviWim.
_ yoCaR, yoCaR! _ dabzrialda Rt-Rt. _ ufro mxiaru-
lad!.. meti xalisiT!.. hahaha!..
melmgelturam axla ufro xalisianad gaicina.
_ ra kargia, ra kargi! _ akiskisda kviWi. _ amxseniT da
erTad vikuntruSoT!
kviWi axsnes da tye mxiaruli simReriT aivso:
mela qaTmiparia,
mgeli cxvariWamia,
turikela gaquculi,
samiv SeuWamia
Cvens Ronier melmgelturas,
yvela SeuWamia!
fiso Tamila moseirnobda tyeSi da es simRera gaigona.
_ miau!.. rao? yvela SeuWamiao? _ Caikrutuna fiso Tami-
lam. _ Zroxa cicinoc, ZaRli sunsulac, kruxi eleonorac
da misi abezari wiwilebic? marto me gadavrCi?.. miau, yve-
laze Wkviani var da imitom!
fiso Tamilam zarmacad gaizmora da Caikrutuna:
_ miau, mec waval da Soridan seirs vuyureb!
5. melmgeltura sicils swavlobs
bnel tyeSi ki sabralo kviWis cremli Rvarad Camosdis da
zmuis:
dedikos ar vujerebdi
suleli biWi!
melmgelturas lukma vxdebi,
vai, xbo kviWi!
_ nu amatire ra! xom ici, roca dardi Semomawveba, aRa-
raferi maZRobs! _ daiRrina melmgelturam.
_ mSia da dedikoc momenatra! _ aWiWyinda kviWi.
_ roca SemomeWmebi, aRaravin mogenatreba!
_ mSia, mSia, mSia! _ gaWirveulda kviWi.
_ es ra Sav dReSi Cavvardi! _ Sewuxda melmgeltura. _
mere ra unda gaWamo?
_ ici, dedikos ra gemrieli rZe aqvs! magram dediko Sor-
saa da norCi nekeri da mwvane balaxi mainc momitane!
melmgelturam nekeri da balaxi moupotna.
_ aha, Sen, nekeri, aha, balaxic!
kviWis marTlac moSivnoda da gemrielad Caaxramuna.
_ ra keTili Zia yofilxar, marTla unda SemWamo? _ cno-
bismoyvared SeekiTxa melmgelturas.
_ keTili ki ara, boroti var! _ Tqva melmgelturam. _
marTalia, SenisTana cicqnas gemos ver Cavatan, magram raki
boroti var, sxva gza ara maqvs!
_ Senc nu iqnebi boroti! _ SesTavaza kviWim.
_ es rogor?
_ rogor da... rogor da... modi, viTamaSoT!
_ rom ar vici!
_ Cems megobars davuZaxeb da is gaswavlis! _ kviWim xmama-
Rla daiZaxa: _ Rt-Rt!
58 59
_ uyureT, fiso Tamilas viRaca dauWeria! _ awivwivdnen
wiwilebi.
_ miau! _ SemosCivla fiso Tamilam. _ me ar damiWeria, me
damiWires!
_ hei, Sen, xeli uSvi! _ mamaci kiwi swrafad mivarda mters.
Temom da vaJikamac niskartebi moimarjves.
_ wiav-wiav, wiv-wiv-wiv!
_ mu-u, girqen!
_ Rrr... ham-ham, gikben!
_ kriax, kriax, Caginiskarteb!
Txipni-Txupnim xeli uSva fiso Tamilas da Zirs daetyepa.
_ megobrebo, me ara var! Tqven ggoniaT, rom var? aba, mi-
yureT...
da Txipni-Txupni swrafad watyapunda.
_ gmadlobT, mezoblebo, Tqven rom ara, daviRupebodi! _
fiso Tamilam Tavi daxara. _ amieridan kargad mecodineba,
vinc megobrebs gaWirvebaSi miatovebs, gakicxvis Rirsia!
TqvenTan erTad wamoval kviWis dasaxsnelad...
7. tye nTelia
fiso Tamilas sityva ar hqonda damTavrebuli, rom uceb
tyeSi kviWis simRera gaisma:
mze acxunebs caze,
tyeSi sio qris,
kviWi-biWi mikuntruSebs _
hahaha... – da vin icis,
TavSi ra uqris!..
_ wiav-wiav, kviWis xmaa! _ daiwivles wiwilebma.
_ af-af, kviWi mReris! _ Sehyefa sunsulam.
_ ka-ka-ka, cocxali yofila! _ akakanda kruxi eleonora.
kviWis sxva, wkriala xma ahyva:
6. fiso Tamila maxeSi gaeba
amas rom ambobda, gzaze Txipni-Txupni Semoeyara.
`ager kidev erTi sakbilo!~ _ gaifiqra Txipni-Txupnim.
`mgoni didi virTxaa!~ _ fiso Tamilas moSivnoda.
_ aq ras daexetebi? _ mkacrad hkiTxa Txipni-Txupnim.
`namdvilad virTxaa! _ sanadirod gaemzada fiso Tamila.
_ xelSi Tu Cavigde, kargadac Sevaxramuneb!~
_ aq erTi xbo kuntruSebda, meTamaSeo, Semexvewa! _ Tqva
Txipni-Txupnim. _ Senc saTamaSod moexete?
_ aseTi wesi maqvs, sanam wruwunas SevWamde, vaTamaSeb
xolme! _ qedmaRlurad upasuxa fiso Tamilam.
`Cemi ar eSinia!~ _ Seyoymanda Txipni-Txupni.
`am virTxas, etyoba, kata ar unaxavs!~_ fiso Tamilam zu-
rgi amoizniqa, kbilebi gamoaCina da sazarlad SesCxavla:
_ miau... fCx!..
Txipni-Txupnis sulac ar SeSinebia.
fiso Tamilam kamara Sekra, zed daaxta, magram Txipni-
Txupni TviTon gars SemoeWdo.
_ miau, gamiSvi, metkina! _ aknavlda fiso Tamila.
_ Sens Tavs daabrale! _ niSni mougo Txipni-Txupnim.
_ miau, vai, maxeSi gavebi! _ aCxavlda fiso Tamila. _
ariqa, aravina xarT?! miSveleT!.. miau!
am dros Cveni mamaci wiwilebis simRera moisma:
Cvens dedikos, wiav-wiav,
vyavarT sami biWi,
kiwi, Temo da vaJika,
sami oqro biWi!
_ miSveleT!.. mezoblebi!.. cicino, eleonora, sunsula,.
miau, kiwi, Temo da vaJika, miSveleT... miau!
_ ham-ham, aq viRaca Svelas iTxovs! _ Sehyefa sunsulam.
_ vina xar, mu-u!
_ kriax, kriax! fiso Tamilas Cxavilsa hgavs!
60 61
Ziaa, esec fiso Tamila, eseni ki wiwilebi _ kiwi, Temo da va-
Jikaa! Cven yvelani erT ezoSi vcxovrobT!
_ wiav-wiav, wiv-wiv-wiv! _ Tavi Rirseulad daaqnies mamac-
ma wiwilebma.
_ es ki mxiaruli da keTili melmgelturaa! _ mezoblebs
gaacno kviWim Tavisi axali megobari.
uceb Txipni-Txupni motyapunda, Tan Soridanve daiZaxa:
_ ar daijero, Sen keTili da mxiaruli ki ara, boroti da
mtirala xar!
_ ara, keTili da mxiaruli xar! _ moefera kviWi.
_ uh, saZagelo xbov, SevcdiT, rom ar SegsansleT! _
gabrazda Txipni-Txupni.
fiso Tamila win gadaudga:
_ aqeT moixede, Savo virTxav, amas winaT guli rom gamix-
eTqe, Sen ar iyavi?.. fCx!.. miau!
_ modiT, davkortnoT es Savi xoWo! _ wamoiZaxa kiwim.
_ wiav-wiav, wiv-wiv-wiv! _ daiZrnen Zmebi.
_ melmgelturav, miRalate xom! _ atirda Txipni-Txupni.
_ Wreli peplebi da mindvris yvavilebi moginda? axlave sul
cremlis niaRvars gaden!
_ ratom? _ satirlad moemzada melmgeltura.
_ rac mets itireb, ufro gavsuqdebi, gavidRabnebi, bo-
los yvelas gadagsanslavT!
_ hahaha, aman SegaSinaT? _ agorda da dagorda Rt-Rt,
axiTxiTda, akiskisda, axarxarda. _ hahaha, gadavuvli da gad-
movuvli, mTlad gavabrtyeleb, hahaha!..
Txipni-Txupni dapataravda, dapataravda, erTi cicqna
gaxda.
_ haha, uyureT mTlad dailia! _ wamoiZaxa kviWim da mxi-
aruli simRera SemosZaxa:
Txipni-Txupni, uxeiro,
Txipni-Txupni, Txupnia,
piris dabanac ar ici,
xelis dabanac ar ici,
Txipni-Txupni, Txupnia!
mze acxunebs caze,
tyeSi sio qris,
Rt-Rt miiCqaris,
hahahaha,
megobrisken miiCqaris,
qariviT miqris,
hahaha!..
_ wiav-wiav... hahaha!.. _ gaixares wiwilebma.
am ors, mesame, xrinwiani, boxi xma ahyva:
mze acxunebs caze,
tyeSi sio qris,
melmgeltura saSineli,
gonji, uSno, kbilRojeba,
milajunebs, milayunebs,
hahahaha, aravin icis,
saiTken midis,
Rrrr!..
gaixedes megobrebma da ras xedaven! tyis SuagulSi, pata-
ra mindorze saSineli melmgeltura, mxiaruli Rt-Rt da
cucqna kviWi cekviT uvlian wres.
_ Svilo, kviWi, mu-u! _ gasZaxa Zroxa cicinom.
melmgelturam mrisxaned daiRrina:
_ Rrrr!.. eseni vin arian?
_ Rrr, ham-ham! Tqven TviTon vin brZandebiT? _ ukan ar
daixia sunsulam.
_ maS, axlave gaCveneb, vinc vbrZandebi! Tu biWi xar, da-
mideq win!
_ Zalian ar SemaSino, ham-ham!..
melmgelturam da ZaRlma sunsulam saCxubrad waiwies
erTmaneTisaken, magram am dros kviWim iyvira:
_ SeCerdiT! ras akeTebT?.. melmgeltura, Cven xom davme-
gobrdiT!.. es Cemi dedikoa, es deida eleonora, es sunsula
62 63
xatia
sami wlis xatias Zia mweralma
zRaprebis wigni aCuqa. Zia mwera-
li babuastola kacia da zRapre-
TSi cxovrobs. misi saxlis mezo-
blad, gamoqvabulSi baybaydevi
iZinebs, WalaSi ki, Relispiras _
samTaviani gveleSapi. ezos saWyumpalaoSi spilo gogita
banaobs, wyals xorTumiT aiRebs da zurgze gadaisxams, ase
grildeba. sxvenSi jadoqari fefiko imaleba da sul imaze
fiqrobs, vis ra oini uyos... dildilaobiT WiSkarTan skoli-
saken mimavali saTamaSoebi Caivlian. ager, sxvaze adre, wi-
Telquda miiCqaris, fexdafex daTunia drunCa mibajbajebs,
eSmaki melakuda bat tasikos miacilebs; nacarqeqiac da ko-
mblec ager modian. nacarqeqias CanTaSi wignis magier nacari
uyria, kombles ki mxarze kombali gaudvia. erTic orosania
da meorec, Tumca nacarqeqiasi baybadevsac eSinia, komblesi
ki sazarel mgels, romelsac komblis SiSiT bekekasaTvis
kbili ver gaukravs... mere buTxuza biWunebi da wiTelloye-
ba, qera gogonebi modian, cisferi Tvalebi farTod dauWye-
tiaT... erTi zangi biWic urevia, xuWuWa da Sokoladisferi...
sul bolos barbis wripa Tojinebi Camwkrivdebian. ise kox-
tad acviaT, sxva saTamaSoebs zed Tvali rCebaT... Zia mwerali
yvela saTamaSos saTiTaod icnobs. ase rom ar iyos, aba said-
an ecodineboda, rogor gaezarda xorTumi butia spilos, an
samelnedan kalmis wvers rogor amohyva sazizRari Txipni-
Txupni, an rogor mReris SvidTaviani devuka, bavSvebs rogor
acinebs pawawina Rt-Rt, an cocxze rogor dafrinavs onavari
jadoqari fefiko...
simReras cekva mohyva da yvelani saerTo ferxulSi Caebnen.
_ wiav-wiav, wiv-wiv-wiv!
_ kriax-kriax, ka-ka-ka!
_ mu-u, mu-u!
_ ham-ham, af-af-af!
_ miau, miau, miau-u!
_ megobrebo! _ Tqva bolos melmgelturam. _ Rrrr...
Rr... Turme ra bednierebaa, roca keTili xar da uamravi me-
gobari gyavs!.. Rrrr... hahaha... naxvamdis, megobrebo! naxvam-
dis, kviWi!..
melmgeltura wavida.
wiwilebma ki gamosamSvidobeblad simRera umReres:
melmgelturav, megobaro, tye naTelia!
mze acxunebs, niavi qris, wiav-wiav, wiv-wiv-wiv!
guli megobrobiT xarobs, wiav-wiav, wiv-wiv-wiv!
umegobrod es cxovreba mosawyenia!..
mxiarulma Rt-Rt-m, oqrosfrad daxatul mzes rom hgav-
da, uceb Tvali CaupaWuna kviWis:
_ Rt-Rt... hahaha...
64 65
ager biWi-cereco ara da ar usmens maswavlebels, cdilobs
Tojina-makrines nawnavSi miswvdes. xatia ujavrdeba, yurs
auwevs da daxeT ubedurebas, biW-cerecos Tavi mosZvra...
amaze Tojina-makrine gadafiCinda, gverdze gawva da cali
fexi afSika. daavlo xatiam xeli da wkepla takoze moscxo.
aRnavlebuli Tojina Zirs daagdo. makrine TavdaRma daeca
da darCa ase takoaSverili... am dros `aba, damacades~ mgeli
baWias miswvda, magram komblem umal kombali uTavaza. niang-
ma dro ixelTa, goWunas kbili waatana, ver gamozoma da ku-
diT barbis Tojinas gamoedo. Tojina meoreze waiqca, meore
_ mesameze da wamSi barbebis mTeli rigi erT mxares gadayun-
culda. xatiam niangi kudiT aaTria. saZagelma kbilebi haer-
Si gaawkapuna da gulgaxeTqili baWiebi, goWebi, batebi, ixve-
bi, wiwilebi da WuWulebi mimoifantnen... gabrazebulma spi-
loebma xorTumebSi Cahberes, avtoebi TavisiT daiqoqnen,
Tumca borblebi aRarc hqondaT da sadRa wavidodnen. samag-
ierod, matarebelma Sehkivla da Cq-Cq-s ZaxiliT vagonebi waa-
Tria. amwe-manqana bolo vagons gamoedo, gadayiravda da Tavi-
si maRali koSkuraTi daTunia-drunCas TavSi sdruza. daTu-
nia burdRuniT Cagorda Tojina-gogonebsa da Tojina-bi-
WunebSi... amaTac erTi vai-uSvelebeli atexes.
mokled, airia yvelaferi! xatia-maswavlebels aravin us-
menda da misi wkeplisac aravis eSinoda.
_ xatia, genacvale, multfilmi daiwyo! _ gamosZaxa bebiam.
xatia Sin Sevarda da televizorTan daskupda. iseTi kar-
gi multfilmi iyo, aivanze miyril-moyrili saTamaSoebi gog-
onas sul daaviwyda.
im saRamos, Zilis win, bebiko jadoqari fefikos zRapars
ukiTxavda da xatias alersianma xmam daunanava, mSvidad da-
iZina.
diliT Tavisi saTamaSoebi gaaxsenda da aivnisaken gaiqca.
kari gaaRo da ras xedavs? aivani carielia, saTamaSoebi ga-
mqrala.
_ bebia, bebia, vin waiRo Cemi saTamaSoebi? _ ikiTxa xatiam.
_ jadoqarma fefikom akrifa! _ amoioxra bebiam. _ Sen
isini aivanze dayare da uyuradRebod miatove. sicivisa da
patara xatiam, cxadia, jer kiTxva ar icis. zRaprebs bebia
ukiTxavs, Tan wignis naxatebs aCvenebs. xatia imaxsovrebs am
zRaprebs da Tavis saTamaSoebs uyveba. mereda ramdeni saTa-
maSo aqvs xatias, imdeni, rom daTvliT ver daTvli da saxl-
Sic Zlivs eteva. zogi SuSis karadaSi Camjdara, saRamoobiT
iqidan uyureben telvizorSi multfilmebs. ufro Zveli saTa-
maSoebi skivrSia Cayrili, anda ubralod waRma-ukuRma Cau-
CurTavT Zvel CanTaSi da eseni, ra Tqma unda, erTmaneTs sib-
neleSi verc xedaven.
xatias yovelTvis axali saTamaSo urCevnia, magram axalic
xom Zalian Cqara Zveldeba, Tu Tojinas mklavi moaZvre, anda
kaba Semoaxie, an cxviri moatexe, Tma gauwewe, ar dabane da ar
davarcxne, mokled, Tu gaafuWe da miagde... ra qnan xatiasagan
miviwyebulma Tojinebma? aravin imaT ar eTamaSeba, aravin ef-
ereba, aravin uvlis, magaTi tiril-Civili aravis esmis.
erTxel xatia aivanze erToboda, rac ki ram saTamaSo hqon-
da, Zvelic da axalic, aq daeyara. skolobana unda eTamaSa.
grovidan TiTo-TiTod arCevda saTamaSoebs da, raki saskolo
merxebi ara hqonda, Zirs svamda... pirvel rigSi barbis wripa
gogonebi da biWunebi Camoamwkriva, meore rigSi nair-nairi
buTxuza biWebi da loyawiTeli gogonebi... mere rezinis cx-
ovelebi ganlagdnen _ daTuCebi, baWiebi, goWunebi, boCole-
bi, batebi, ixvebi, mamlayinwebi, wiwilebi da WuWulebi, xor-
TumaSverili spiloebi, `aba, damacades~ mgeli, mudam rom
kurdRels dasdevs SesaWmelad, mwvane niangi, _ amaT gverdiT
xom arc erT saTamaSos ar unda dajdoma, damtvreuli avtoe-
bi, erTic amwe-manqana da matarebeli Tavisi pawia vagonebiT...
alagebda amaT xatia da verc alagebda! saTamaSoebi xmau-
robdnen, Wylopinobdnen, wivwivebdnen, adgilze ver isve-
nebdnen, xatia-maswavlebels ar ujerebdnen. an ranairad
moisvenebdnen, roca zogs fexi hqonda momZvrali, zogs
mklavi amogdebuli, zogs Tavi ganze gadaRrecoda, tanisa-
mosi xom waRma-ukuRma ecvaT, rac maRaziidan aq Camosaxld-
nen, xel-piri ar daubaniaT da Tma ar dauvarcxniaT...
_ dawynardiT, Torem dagsjiT! _ ujavrdeboda saTama-
Soebs xatia-maswavlebeli, Tan xelSi wkepla eWira.
66 67
xatiam gaixara, taSi Semohkra. undoda, zrdilobiani mad-
loba eTqva jadoqari fefikosaTvis, magram sadaa... cocxze
Semjdari fefiko ise maRla mifrinavda, gazafxulis mercx-
lisagan ver gaarCevdi.
im dRidan xatia bejiTad uvlis Tavis saTamaSoebs. xel-
pirsac bans, tanisamoss urecxavs da ucvlis, kidec eTamaSe-
ba da, rac mTavaria, TamaSs rom morCeba, koxtad mialagebs...
SiSisagan mTeli Rame tirodnen. dainaxa jadoqarma fefikom,
Seecoda da Tavis Tbil bunagSi SeipatiJa!
xatiam moiwyina, saCvenebeli TiTi pirSi gairWo, Tvalebi
cremliT aevso.
_ bebia, sad cxovrobs jadoqari fefiko?
_ eh, Cemo kargo, jadoqari fefiko zRapreTSi cxovrobs
da misi monaxva yvelas ar SeuZlia!
_ ici ra, bebiko, _ wamoiZaxa xatiam, _ modi, Zia mwerals
davurekoT, imas xom ecodineba, sadac cxovrobs jadoqari
fefiko. oRond Cemi saTamaSoebi damibrunos da sul movef-
erebi!
_ ra gaewyoba, davurekoT! _ daTanxmda bebia.
telefonis yurmili aiRo, nomeri akrifa da CasZaxa:
_ Zia mweralo, TqvenTan patara xatias surs laparaki!
_ gismenT! _ gaisma telefonSi xma, romelic saocrad hgav-
da xatias babukas xmas.
_ Zia mweralo, Zaliana gTxovT, jadoqar fefikos uTx-
ariT, saTamaSoebi damibrunos, me maT ar vawyenineb da sul
moveferebi!
_ Cemo xatia! _ Tqva telefonSi Zia mweralma. _ saTama-
Soebs kidec unda eTamaSo da kidec unda mouaro. raki Sen
aseTi kargi gogo xar, jadoqar fefikos Sevexvewebi da vfi-
qrob, saTamaSoebs dagibrunebs!
bebiam yurmili gamoarTva, aparatze dado da xatias miu-
brunda:
_ axla xel-piri davibanoT, visauzmoT da jadoqar fefi-
kos davelodoT!
xatiam xel-piri daibana, kbilebi jagrisiT gaixexa, fun-
TuSas cxeli rZe Seayola.
aivnis karze viRacam daakakuna.
_ albaT jadoqari fefiko movida! _ RimiliT Tqva bebiam.
xatia wamoxta, miirbina karTan, gamoaRo da ras xedavs...
uklebliv yvela saTamaSo ageraa, koxtad Camwkrivebulan,
xel-piric dabanili aqvT, tanisamosic mowesrigebuli, Tva-
lebi dauWyetiaT da xatias Semoscqerian.
68 69
yvela patara cuncu-
laa. Ddedikoebi TavianT
Svilebs sul ase eZaxian:
gvancas _ gvancula-cun-
cula, daTunas _ daTu-
Ci-cuncula, mariams _
marikuna-cuncula, nikas
_ nikuSa-cuncula, anas _ anuki-cuncula, lizis _ lizikuna-
cuncula... uh, yvelas xom ver CamovTvli?
erT dedikos hyavda sami wlis gogona da, cxadia, cunculas
eZaxda.
_ cuncul, wacunculdi! _ etyoda dediko. _ cuncul,
mocunculdi!
mziani diliT dedikom cunculas piri dabana, Tmebi dau-
varcxna, Caacva lamazi, furfuSelebiani kaba da uTxra:
_ cota xniT ezoSi icuncule, me ki sauzmes mogimzadeb!
ezoSi xilis baRi, nair-nairi yvavilebi da mwvane mdeloa.
hoda, mirbis, micunculebs dedikos cuncula da miimReris:
cuncul-cuncul, cuncul-cuncul,
cuncul-cuncul, cuncul-cuncul!..
ager, buCqTan qaTqaTa yurcqvita Cacucqula.
_ Sen vin xar? _ SeekiTxa cuncula.
_ me dedikos baWia var! _ upasuxa pataram.
_ Seni dediko vin aris?
_ Cemi dediko kurdRelia!
_ me ̀ cuncul-cuncul~ vici! Sena?
cunculebi
_ me ki `skup-skupi~ vici! _ Tqva baWiam.
_ modi, erTad viTamaSoT! _ uTxra cunculam.
cuncula da baWia mirbian da miimRerian:
cuncul-cuncul, skup-skup-skup!
cuncul-cuncul, skup-skup-skup!..
ager, xesTan Wreli, fumfula patara izmoreba.
_ Sen vin xar? _ SeekiTxa cuncula.
_ me dedikos knuti var! _ upasuxa pataram.
_ Seni dediko vin aris?
_ Cemi dediko kataa!
_ me ̀ cuncul-cuncul~ vici, baWiam ̀ skup-skupi~! Sena?
_ me ki `miau-miau~ vici! _ Tqva knutma.
_ modi, erTad viTamaSoT! _ uTxra cunculam.
cuncula, baWia da knuti mirbian da miimRerian:
cuncul-cuncul, skup-skup, miau-miau!
cuncul-cuncul, skup-skup, miau-miau!
ager, balaxSi yviTelbumbula pawawa iqeqeba.
_ Sen vin xar? _ SeekiTxa cuncula.
_ me dedikos wiwila var! _ upasuxa pawawam.
_ Seni dediko vin aris?
_ Cemi dediko kruxia!
_ me vici `cuncul-cuncul~, baWiam _ `skup-skupi~, knutma
_ ̀ miau-miau~! Sena?
_ me vici ̀ wiv-wiv-wiv~! _ upasuxa wiwilam.
_ modi, erTad viTamaSoT! _ uTxra cunculam.
cuncula, baWia, knuti da wiwila mirbian da miimRerian:
cuncul-cuncul, skup-skup-skup!
miau-miau, wiv-wiv-wiv!..
ager, guburasTan yviTelniskarta patara bajbajebs.
Cems patara
Tanaavtorebs mariams
da gvancas
70 71
_ Sen vin xar? _ SeekiTxa cuncula.
_ me dedikos WuWuli var! _ upasuxa pataram.
_ Seni dediko vin aris?
_ Cemi dediko ixvia!
_ me vici `cuncul-cuncul~, baWiam `skup-skupi~, knutma
`miau-miau~, wiwilam ̀ wiv-wiv-wiv~! Sena?
_ me vici ̀ yi-yi-yi~! _ upasuxa WuWulma.
_ modi, erTad viTamaSoT! _ uTxra cunculam.
cuncula, baWia, knuti, wiwila da WuWuli mirbian da miimRerian:
cuncul-cuncul, miau-miau,
skup-skup-skup, yi-yi-yi,
wiav-wiav, wiv-wiv-wiv!..
ager, Savbumbula patara gafuyuli dgas.
_ Sen vin xar? _ SeekiTxa cuncula.
_ me dedikos Wuki var! _ upasuxa Savbumbulam.
_ Seni dediko vin aris?
_ Cemi dediko indauria!
_ me vici `cuncul-cuncul~, baWiam _ `skup-skupi~, knutma
_ ̀ miau-miau~, wiwilam _ ̀ wiv-wiv-wiv~, WuWulma _ ̀ yi-yi-yi~! Sena?
_ me vici ̀ Wuk-Wuk-Wuk~! _ upasuxa Wukma.
_ modi, erTad viTamaSoT! _ uTxra cunculam.
cuncula, baWia, knuti, wiwila, WuWuli da Wuki mirbian da mi-
imRerian:
cuncul-cuncul, skup-skup-skup!
miau-miau, yi-yi-yi!
wiv-wiv-wiv, Wuk-Wuk-Wuk!..
ager, vardisferdrunCa zurgiT xes exaxuneba.
_ Sen vin xar? _ SeekiTxa cuncula.
_ dedikos goWi! _ upasuxa drunCam.
_ Seni dediko vin aris?
_ Cemi dediko keTili da msuqani Roria!
_ me vici `cuncul-cuncul~, baWiam _ `skup-skupi~, knutma
_ ̀ miau-miau~, wiwilam _ ̀ wiv-wiv-wiv~, WuWulma _ ̀ yi-yi-yi~, Wuk-
ma _ ̀ Wuk-Wuk-Wuk~. Sena?
_ me vici ̀ Rutu-Rutu~! _ upasuxa goWma.
_ modi, erTad viTamaSoT! _ uTxra cunculam.
cuncula, baWia, knuti, wiwila, WuWuli, Wuki da goWi mirbian
da miimRerian:
cuncul-cuncul, skup-skup-skup!
wiav-wiav, wiv-wiv-wiv!
Wuk-Wuk-Wuk, miau-miau!
Rutu-Rutu, yi-yi-yi!..
ager, ezos kuTxeSi didyura tlinkebs isvris.
_ Sen vin xar? _ SeekiTxa cuncula.
_ dedikos CoCori! _ upasuxa didyuram.
_ Seni dediko vin aris?
_ Cemi dediko yvelaze lamazi viria!
_ me vici `cuncul-cuncul~, baWiam _ `skup-skupi~, knutma
_ ̀ miau-miau~, wiwilam _ ̀ wiv-wiv-wiv~, WuWulma _ ̀ yi-yi-yi~! Sena?
_ me vici ̀ iyi-iyi-iauu~ _ Sehyroyina CoCorma.
_ modi, erTad viTamaSoT! _ uTxra cunculam.
cuncula, baWia, knuti, wiwila, WuWuli, Wuki, goWi da CoCori
mirbian, mixtunaoben, mitlinkaoben da mRerian:
cuncul-cuncul, skup-skup-skup!
cuncul-cuncul, wiv-wiv-wiv!
cuncul-cuncul, Wuk-Wuk-Wuk!
Rutu-Rutu, yi-yi-yi!
iyi-iyi-iauu!..
ager, yavisferi, TeTrSubla boCola dakuntruSebs.
_ Sen vin xar? _ SeekiTxa cuncula.
_ me dedikos xbo var!
_ Seni dediko vin aris?
72 73
_ Cemi dediko Zroxaa!
_ me vici `cuncul-cuncul~, baWiam _ `skup-skupi~, knutma
_ ̀ miau-miau~, wiwilam _ ̀ wiv-wiv-wiv~, WuWulma _ ̀ yi-yi-yi~, Wu-
kma _ ̀ Wuk-Wuk-Wuk~, goWma _ ̀ Rutu-Rutu~, CoCorma _ ̀ iyi-iyi-
iauu~. Sena?
_ me vici ̀ muuu!~ _ upasuxa xbom.
_ modi, erTad viTamaSoT! _ uTxra cunculam.
cuncula, baWia, knuti, wiwila, WuWuli, Wuki, goWi, CoCori da
xbo mirbian, mixtunaoben, mikuntruSeben da mRerian:
cuncul-cuncul, muu-muu!
skup-skup-skupi, wiv-wiv-wiv!
miau-miau, Wuk-Wuk-Wuk!
Rutu-Rutu, yi-yi-yi!
iyi-iyi-iauu!..
ager, pataras ena gadmougdia da kuds aqicinebs.
_ Sen vin xar? _ SeekiTxa cuncula.
_ dedikos lekvi!
_ Seni dediko vin aris?
_ Cemi dediko ezos ZaRlia!
_ me vici `cuncul-cuncul~, baWiam _ `skup-skupi~, Kknutma
_ ̀ miau-miau~, wiwilam _ ̀ wiv-wiv-wiv~, WuWulma _ ̀ yi-yi-yi~, Wu-
kma _ ̀ Wuk-Wuk-Wuk~, goWma _ ̀ Rutu-Rutu~, CoCorma _ ̀ iyi-iyi-
iauu~. Sena?
_ me vici ̀ af-af-af~! _ upasuxa lekvma.
_ modi, erTad viTamaSoT! _ uTxra cunculam
cuncula, baWia, knuti, wiwila, WuWuli, Wuki, goWi, CoCori,
xbo da lekvi mirbian, mixtunaoben, mikuntruSeben da mRerian:
cuncul-cuncul, cuncul-cuncul!
skupi-skupi, skup-skup-skup!
miau-miau, miau-miau!
wiav-wiav, wiv-wiv-wiv!
yi-yi-yi, yi-yi-yi!
Wuk-Wuk-Wuk, Wuk-Wuk-Wuk!
Rutu-Rutu, Rutu-Rutu!
muu-muu, af-af-af!
iyi-iyi-iauu!..
am dros dedikom fanjridan gadmoixeda da gogonas mouxmo:
_ cuncul, mocunculdi!
dedikom cuncula magidasTan dasva da win mananis fafa daudga.
baWia dediko-kurdRelTan miskupskupda, knuti dediko-
katasTan mikrutunda, wiwilasTan dediko-kruxi mokakanda, Wu-
Wulma guburasTan dediko ixvs Sehyiyina, Wuks gafxorilma dedi-
ko-indaurma moakiTxa, goWi Tavis keTil da msuqan dediko-Ror-
Tan miRrutunda, CoCori dediko-virTan miyroyinda, xbo dedi-
ko-ZroxasTan mikuntruSda... yvela dedikom Tavis patarebs
sauzme gaumzada…
lekvma da dediko-ZaRlma ezo yefiT Semoirbines:
_ af-af, af-af-af!..
74 75
_ gmadlob, dediko, gmadlob, mamiko! _ cicqna gogom de-
das da mamas akoca da axla Tavis oTaxSi Seirbina. zRurblze
rom gadaabija, viRacam fexi daudo. cicqna gogo iatakze
gaiSota da muxli dahkra. tkivilisagan Tvalze cremli mo-
adga, magram dRes misi dReoba iyo da xom ar aRrialdeboda.
iqve, kuTxeSi miyrili kolofebidan Tavi amoeyo erT cxvir-
meWeWa dedabers da sicilisagan ifxriweboda. cicqna gogo
aimriza, saCxubrad gaiwia, magram dedaberi swrafad Caima-
la erT-erT kolofSi.
_ boroto dedabero, tkbileulze ar dagpatiJeb! _ dae-
muqra cicqna gogo da kolofebidan saTamaSoebis amolage-
bas Seudga. amieridan saTamaSoebis karadaSi dasaxlda cxra-
Taviani liliputi devi, akvariumis veSapuna, momRerali
bati, kata cicunia da TiTistola cuga. cicqna gogom yovel
saTamaSos Tavisi adgili miuCina. bolos jeri im kolofze
midga, romelSic dedaberi CaZvra. kolofSi muyaos Wreli
saxli idga. am saxlSi cxovrobda cnobili jadoqari fefiko.
cicqna gogom es saxlic saTamaSoebis karadaSi Seinaxa... im
dRes ise gaerTo, verc ki gaigo, ra swrafad gairbina drom.
amasobaSi sadilobac moaxlovda. cicqna gogom sufra gaSa-
la da karadis axali binadari saTamaSoebi moiwvia. mxolod
jadoqari fefikosaTvis araferi uTqvams _ masze xom nawye-
ni gaxldaT. sadilze ucxo stumaric mobrZanda, zooparkis
spilo, saxelad gogita. es iyo erTi zarmaci, magram keTili
biWi. aqaoda, pirvelklaseli varo, gogitas `dedaena~ mudam
jibiT dahqonda.
megobrebma kargad moulxines, icekves da imReres, bevri
icines. cicqna gogos `dReobana~ ise moewona, rom stumrebs
arwmunebda, xvalac xuTi weli Semisruldeba da isev mewvie-
To. uars, aba, vin ityoda. mxolod spilo gogitam Tqva, `de-
daenis~ kiTxva ufro msiamovnebso, rac sul tyuili iyo. spi-
lo gogitas xom swavlas Wama erCia. axlac sufris bolos
ijda, mkerdze TeTri zewari aefarebina da gemoze miirTmev-
cicqna gogosa da
misi megobrebis
uCveulo faTerakebi
faTeraki pirveli
cicqna gogo loginidan uTenia wamofrTxialda. perangis
amaram irbina oTaxebSi, xan skams gamoedo, xan mamikos uSve-
lebel fexsacmels gahkra fexi, iq magididan langari gadmo-
agdo. dedas da mamas jerac eZinaT. ̀ ra moxda?.. ra ambavia Cvens
Tavs?~ _ wamoiZaxes Zil-RviZilSi, loginidan wamocvivdnen,
xalaTebi gadaicves da cicqna gogos dasaWerad gamoudgnen.
cicqna gogo mxiaruli tkarcaliT darboda oTaxidan oTa-
xSi, xan karadis ukan daimaleboda, xan sawolqveS da iqidan
iZaxda: `kuku, aba, damiWireT!~ rodesac buxarSi apirebda
SeZvromas, mamam perangis kalTaze staca xeli. `ra iyo, Weri
kinaRam Tavze dagvangrie?~ _ usayvedura dedam. `dRes Cemi
dReobaa!.. dRes Cemi dReobaa!..~ _ mamikos xelidan dausxlta
da askinkila Camouara cicqna gogom. `uyure am axtajanas!~
_ gaecina mamas. `xuTi wlis gogo xar da aseTi eSmakuna?~ _
gakvirvebisagan xeli gaSala dedam.
_ ra miyideT? _ bolos xtunaobiT daiRala cicqna gogo.
_ Sen TviTon mixvdi! _ Tvalebi aucimcimda mamas.
cicqna gogom jer samzareuloSi Seixeda. magidaze, kara-
daSi, macivarSi ver eteoda tkbileuli, limonaTi, xili.
76 77
Turme spilo gogita xis CrdilSi kunZze Camojda, muxle-
bze anbani gadaSala _ Tumca wigni ukuRma eWira, irwmunebo-
da, aso Z-ils vswavlobo. imdeni iZaxa `Zil-Zili, Zil-Zili~,
bolos da bolos Tvlema moeria, Zilma Tavis kanturi daawye-
bina. sulelma bekekam ifiqra, albaT mirqenso da sabrZolve-
lad moemzada. am dros movarda jadoqari fefiko, ̀ dedaenas~
suli Seubera da wignidan CitebiviT amofrTxialda yvela aso
anidan haemde... zarmacma spilo gogitam Tvalis mofSvnetac
ver moawro, fafu! mis wignSi TeTri gverdebiRa darCa.
cicqna gogom swrafad Caicva da ezoSi gavarda.
spilo gogita komSis qveS ijda da xmamaRla zluqunebda,
Tan xorTumiT Tvalebs isresda. megobrebi gars Semoexvivnen
da amSvidebdnen. akvariumis veSapuna xizilalian buter-
brods muWSi Crida, SeWame da guli dagiamdebao. cxraTavi-
anma devma Teqvsmeti Tvalidan imdeni cremli gadmoRvara,
ezoSi nakaduli gaCnda. momReral bats gulze dardi Semoaw-
va da wamdauwum xvneSoda: ̀ vaax!..~ yoCaRi cuga ise iRrinebo-
da, mtersa da moyvares guli uskdeboda. yvelam icoda misi
simamace. cuga rom SeuRrenda, kameCi rom kameCia, isic kuds
aiprexda da gaiqceoda. marto kata cica iyo arxeinad, neta
ase ras dardoben, is anbani xom ar iWmevao.
_ nu geSinia! _ daamSvida spilo gogita cicqna gogom. _
naxav, Seni anbani Tu ar dagibruno... oRond amieridan ar
izarmaco da gakveTili marTlac iswavle!
gogitam Tavi dauqnia, ̀ dedaena~ damibruneT da Cemze beji-
Ti spilo qveyanaze ar iqnebao...
faTeraki mesame
jadoqar fefikos ar eSinoda urCxulebisa da devebisa,
mglisa da daTvisa, bnel RameSi gzaze SemoCexili yaCaRisa an
fanjaraSi SemomZvrali qurdisa; onavar biWebs iatakis jo-
xiT eCxubeboda da Surdulsac biWebze ukeT xmarobda...
cicqna gogom kargad icoda visTanac hqonda saqme da me-
gobrebs urCia, jadoqar fefikos omi gamovucxadoTo. mar-
da: sami kalaTi Talgami amoaTava, erTi samfuTiani torti
zed daayola, Tu ar CavTvliT auarebel qiSmiSsa da moxalul
Txils... amis Semyure cxraTavianma devma gaocebisagan cxrave
piri daaRo; veSapunas mesamase xizilaliani buterbrodi ga-
dascda da didxans axvelebda, Tan cremli Sadrevnebad gad-
mosdioda, oRond Tvalebidan ki ara, zurgidan, rogorc es
veSapebs sCveviaT; momReralma batma `vaaxo~ _ amoixvneSa;
kata cicam Tevzis Tavi daiTria, saqme ase Tu wavida, me ara-
feri damrCebao; cugas ki isedac sami wveTi tkbili Cai da
xaWapuris sami finCxi yofnida.
am dros jadoqarma fefikom gadmoixeda Tavisi saxlis fan-
jridan da dasCxavla: `aba, aba, ramdens iciniT? gibrZanebT,
axlave itiroT!~ aseTi axirebuli vinme iyo, sicils tirili
erCia. sabednierod, misi xma aravis gaugonia. romc gaego-
naT, vin daujerebda... ifiqra, ifiqra, netavi amaT riTi vawy-
eninoo. Cumad miepara da veSapunas kudze daejajgura, ma-
gram Zvrac ver uyo. axla spilo gogitas miepara da beWze
uCqmita. spilo gogitas egona, buzi damajdao, xorTumiT
limonaTi gadaisxa da jadoqari fefiko gawuwa. Zalian gam-
warda jadoqari, erTi ambavi daawia, meWeWiani cxviri mrisx-
aned aaTamTama. spilo gogita bevri ebodiSa, magram jadoqari
fefiko oTaxidan muqariT gavarda...
ase gadaemtera jadoqari fefiko cicqna gogosa da mis
megobrebs...
faTeraki meore
meore dilas cicqna gogo mzem gamoaRviZa; fanjaraSi
SemoiWyita da ise Semoscina, baliSis qveSac ver daemala.
_ ranairi xar, ra? _ gaebuta Wyetela mzes, magram am dros
fanjaraSi mezoblis bekeka dainaxa. ukana fexebze Semdgariyo
da cicqna gogos uTvalTvalebda, Tan tuCebs gamalebiT ac-
macunebda.
_ bekeko, bekeko! _ mxiarulad wamoiZaxa cicqna gogom da
fanjara farTod gamoaRo.
_ pee!.. es ra vnaxe, es ra vnaxe!.. pee!.. _ apetelda bekeka.
78 79
beberi jadoqari fefiko yurnakluli iyo, Tan TvalebSic
cudad ixedeboda, verc rwyili SeamCnia da verc misi xma
gaigona.
rwyilma arc acia, arc acxela, etaka pirdapir cxvirSi.
_ vai! _ SesZaxa jadoqarma fefikom.
rwyilma isev da isev Seutia.
_ vai, vai, vai! _ akivlda beberi jadoqari, daavlo xeli
cocxs, Sejda da gafrinda. mamaci meomaric gamoudga. Tqven
kargad iciT, rom jadoqrebi Zalian swrafad dafrinaven.
hoda, gamwarebulma jadoqarma fefikom dedamiwas gars Txu-
Tmetjer Semoufrina, rwyili ki mainc ver moiSora. amasoba-
Si orive daiRala. Ronegamoleuli rwyili wynar okeaneSi
Cavarda. im adgilas talRebi ise aizvirTa, aboboqrda da ga-
dairia, iaponiisa da kaliforniis napirebi erTianad wale-
ka, uamravi qalaqi da sofeli daangria. samas xuTi xomaldi
gadaabruna da aTas xuTasi wyalqveSa navi CaZira. msoflioSi
cnobilma astronomma ganacxada, kosmosidan ucxo sxeuli
SemoiWra da dedamiwa Tavisi RerZidan memiliardedi gra-
dusiT gadaixarao. iq, sadac rwyili daeca, kunZuli amoizar-
da. male igi qoqosis palmebiT daifara, zed ki polineziel-
Ta tomi dasaxlda.
megobrebi gems ageben
jadoqari fefikosa da meomari rwyilis cxra mTisa da cxra
zRvis iqiT gadakargvam mgobrebi sagonebelSi Caagdo.
_ sxva ra gza gvaqvs, gemi unda avagoT! _ ganacxada cic-
qna gogom. _ sadme zRvis gaRma qveynebSi unda veZeboT jado-
qari fefiko!
cicqna gogos naTqvami megobrebs WkuaSi daujdaT da uma-
lve saqmes Seudgnen.
gemis ageba, mogexsenebaT, arc ise Znelia. saWiroa Zveli
gazeTebi, webo da makrateli. megobrebi xuTi dRe-Rame dau-
Ralavad muSaobdnen: veSapuna makratela kudiT Wrida qa-
Ralds, spilo xorTumiT webos usvamda, liliputi devi awe-
bebda, bati, cuga da kata cica Svelodnen. gazeTis gems sxva
Talia, guladi megobrebi hyavda cicqna gogos, magram axla
ki SekrTnen. jadoqar fefikosTan pirispir Serkineba ar iyo
advili.
bolos kata cicam aswia TaTi.
_ miau, me vicnob erT gmirs, mas qveyanaze veravin moereva!
cicqna gogom Tavze xeli gadausva.
_ cicunia, oRond gamacani da Tevzis Tavs ar gamogilev!
kata cicam fumfula kudi aprixa. zed kudis wverze meo-
mari rwyili ajda... is ubralo rwyili rodi iyo. ori samxedro
akademia hqonda damTavrebuli da mudmiv sacxovreblad kata
cicas kudis wveri aerCia. kudis wveri xom SesaniSnavi saT-
valTvalo punqtia. rwyils ki, abezarsa da CxubisTavs, Tva-
lTvali uyvarda da, roca vinme ar moewoneboda, zed cxvirze
etakeboda.
_ mamaco meomaro! _ mimarTa rwyils cicqna gogom. _ Seni
dideba qveyanas moedo. Seni SiSiT miwaze WianWvela ver da-
dis, caze Citi ver dafrinavs. jadoqarma fefikom sabralo
spilo gogita dagviCagra. iqneb dagvexmaro, Torem Cven
arafrad gvagdebs!
_ mereda rogor gabeda?! _ rwyilma kbilebi ise daaRrWia-
la, cicqna gogosac ki gaaJrJola. _ patarebis daCagvras
aravis SevarCen! Cqara momarTviT taxtrevani, sastikad unda
davsajo Tavxedi jadoqari!
cicqna gogom jibidan Txilis naWuWi amoiRo, rwyili naWu-
WSi Caxta da yvelani gaeSurnen jadoqar fefikosTan, romel-
ic aseT moulodnel Tavdasxmas ar moeloda.
_ qalbatono! _ zrdilobiT mimarTa cicqna gogom. _
gTxovT, spilo gogitas daubrunoT anbani! dRes ̀ Zili~ unda
eswavla, Tqven ki xeli SeuSaleT!
_ ha-ha, rasa brZanebT? _ gadaixarxara jadoqarma fe-
fikom. _ aqedan damekargeT, Torem Sav dRes dagayriT!
_ maS, ase! _ ganrisxda meomari rwyili, Txilis naWuWis
kideze wamoskupda, arwiviviT moavlo brZolis vels Tvali
da xmali SeaTamaSa. _ me saxelganTqmuli sardali var! xu-
Tas ormocdaaTi omi gadavixade, SenisTanebi lukmadac ar
meyofa!
80 81
_ batono atomo! _ mimarTa cicqna gogom. _ albaT mogbe-
zrdaT am sibneleSi jdoma! gadmobrZandiT Cvens gemze, er-
Tad gavcuroT Soreuli qveynebisaken!
_ afCxi... uh! _ yoCaRma atomma erTxel kidev daacemina
cxviri. _ afCxi!.. oRond, icodeT, zrdilobiani mopyroba
miyvars, xeli aravin gadamisvas qoCorze!
skup, skup! didi atomi ujridan gadmoskupda da Zliv-
ZlivobiT Seetia kaiutaSi. rogorc ki kaiutis kari Signidan
Cairaza, gemi ise aTuxTuxda, kinaRam Ruzas mowyda.
damaviwyda meTqva, gems Ruza CaSvebuli hqonda wyliT savse
gobSi. Sig wyali onkanidan Cadioda da meore kididan Can-
CqeriviT iRvreboda.
gasamgzavreblad ukve mzad iyvnen.
cicqna gogom kapitnis erdoze daikava adgili. saWe cxraT-
avianma devma Caigdo xelSi. marTalia, mecxre, Wkvian Tavs
eZina xolme, magram danarCeni rva Tavis or-or Tvals ra gamo-
epareboda!
cuga kapitnis TanaSemwed dainiSna. Tumca Tambaqos ar
eweoda, yaliongaCrili amayad daseirnobda erdoze. erT
TaTze Ruza miixata, meoreze daiwera _ `zRva Cemi stiqiaa~.
kata cicam samzareuloSi daido bina. icoda, Tevzis Tavi
mudam misi wili iqneboda...
spilo gogita iunga gaxda. woniT yvelaze meti iyo (veSapu-
nas garda), samagierod asakiT yvelaze patara. sizarmace da-
eviwyebina, bejiTad muSaobda. amasTan, zurgze akvariumi ed-
ga. akvariumSi ki veSapuna cxovrobda. Cveni iunga sul imis
SiSSi iyo, es akvariumi zRvaSi ar gadamivardes da veSapuna
ar dagvexrCoso.
momReral bats, aba, vin daasaqmebda? movaleoba araferi
hqonda. dinjad, darbaislurad daseirnobda da yvelaferze
iZaxda ̀ vax, vaxo~. xandaxan moajirs Seaxteboda da xmas iwme-
ndda: ̀ hxm... vaax... vaaax!..~
kargi dari idga. caze Rrublis erTi qulac ar Canda da
mamacma kapitanma brZana:
_ amoiReT Ruza!
qinZisTavi, anu Ruza, gobis saxelurze iyo mimagrebuli.
upiratesobac hqonda. xangrZlivi mogzaurobis dros, Tu
vinme moiwyenda, gembanze, kaiutis kedlebsa da sxvagan SeeZ-
lo nair-nairi ambebis wakiTxva da naxatebis daTvaliereba.
Wra-webva rom moaTaves, axla Zrava gaaxsendaT.
_ davayenoT afrebi! _ SesTavaza momReralma batma. _ me
gembanze davdgebi, frTebs gavSli da afrac mzad iqneba.
_ gacivdebi da xmac Cagiwydeba, _ Tqva spilo gogitam, _
maSin vinRa gvimRerebs gzaSi?
_ miau, buxaric wamoviRoT! _ akrutunda kata cica. _
buxris piras Zili miyvars.
_ af, af... _ ayefda cuga, _ Caidani viSovoT, wyali ava-
duRoT da orTqlis manqana mzadaa!
_ erdoze damawvineT, kuds wyalSi Cavyof da am Cvens gems
CitiviT gavafren! _ ganacxada veSapunam.
cxraTavian devs rva suleli da erTi Wkviani Tavi hqonda.
Wkviani Tavi aqamde gemrielad xvrinavda, axla ki gamoiRvi-
Za, `didi atomi~ rad dagaviwydaTo, waiblukuna da kvlav
Zils misca Tavi.
did atoms Tqven albaT ar icnobT!
cicqna gogos mama fizikis institutSi muSaobda da erT-
xel SemTxveviT jibeSi atomi CarCa. saucxoo sanaxavi iyo. misi
protoni da neitroni mzesaviT kaSkaSebda. didgulovani
adamianiviT masac gars exvia auracxeli pirfera, qlesa ele-
qtroni, romelnic sul mis irgvliv trialebdnen da aTasnair
sasiamovno ambebs CasCurCulebdnen... ise ki, ar iyo urigo
ymawvili. TavisTvis cxovrobda saweri magidis ujris So-
reul, bnel kunWulSi. aravis arafers uSavebda, Tumca ise-
Ti Rone hqonda, rom moendomebina, wamSi saxlsac ki aitace-
bda.
cicqna gogom ujra gamoswia.
_ afCxi! _ cxviri daacemina didma atomma. _ saidan uber-
avs? ra sasiamovno surdo Semeyara!
ar gagikvirdeT, did atoms Zalian uxaria, surdo rom Seey-
reba. am dros sicxe TiTqmis milion gradusamde auwevs xolme
da isea gavarvarebuli, veraviTari Termometri ver uZlebs.
82 83
is ambebi, antarqtidisa da arqtikis wylebSi bevri Tu ariso
planqtoni, veSapTa xelmwife xom janmrTelad gvyavs, Cems
aryofnaSi zvigenebTan omi xom ar gadagixdiaTo...
_ zvigenebi did oms gvpirdebian, _ acnoba din-dan-donma,
_ zvigenTa mefe didTavas ubrZanebia, delfinebs Wkua unda
vaswavloo!
cicqna gogo yurs ugdebda megobrebs, Tan WogriT garem-
os uTvalTvalebda.
uceb lurj horizontze raRac gamoCnda.
_ af, af, es ra moCans?! _ aRelda cuga. igi grot-maCtis
Tavze amZvraliyo da cis kides gahyurebda.
cicqna gogo Tvals ar ujerebda. iq, sadac ca da zRva erT-
deboda, sivrce uTvalav farfls daefara.
_ zvigenebi! _ erTxmad daiRriala cxra piriT cxraTavi-
anma devma. mas xom Tvrameti Tvali aqvs da Tvrametjer ukeT
xedavs.
cicqna gogos guls SiSi ar gahkarebia. kapitnis qudi gais-
wora (Sig kikinebi damala) da xis vercxlisfrad SeRebil
xmals xeli zviadad daado.
_ megobrebo, didi omi mogvelis da mzad iyaviT!
_ miau, ra SeWams amden Tavs? _ daiCxavla qalbatonma
cicam da samarile kasris ukan daimala.
_ brZolis yiJina xmas gamifuWebs, _ ganacxada momReral-
ma batma, _ Tanac kiseri wvrili maqvs, advilad wamawyveten.
kaiutaSi Caval da mtris SesaSineblad xandaxan niskarts am-
ovyof!
_ hohoho, ra brZola mogvelis! _ xelebi moifSvnita lil-
iputma devma, Tan zvigenis kbili ar momwvdeso, anZaze aZvra.
_ mec brZolaSi gadaveSvebodi, magram ra giyo, _ uTxra
keTilSobilma spilo gogitam veSapunas, _ akvariumi Zirs
rogor davdga, vaiTu wyalSi gadamivarde da daixrCo!
amasobaSi zvigenTa laSqari moaxlovda. win didTava mo-
uZRoda. mis zurgze jadoqari fefiko mokalaTebuliyo. Tur-
me meomar rwyils Tavi rom daaRwia, wyalSi Cavarda da er-
Tianad amoilumpa, Tan cocxic dausvelda. sveli cocxiT
frena ki SeuZlebelia. ra unda eqna? mousva mklavebi da ga-
_ win!
didma atomma erTi-orjer cxviri daacemina. es ra SesaniS-
navi surdo Semeyarao! _ wamoiZaxa, gavarvarda da gemi go-
bis kidisaken gaaqana. gemi Tavbrudamxvevi siswrafiT gada-
hyva CanCqers. mere karga xans icuraves WoromebiT savse naka-
dulze, ezos rom kveTda, gaZvrnen meserSi da gzis gaswvriv
Txrils mihyvnen. gzadagza mamac mogzaurebs bavSvebi Jri-
amuliT esalmebodnen.
nakaduli male mdinares SeuerTda. ori dRis Semdeg mego-
brebma gaSlili zRva dainaxes...
faTeraki meoTxe
din-dan-doni, msoflioSi saxelganTqmuli delfini, didi
mamaci vinme iyo. uyvarda Soreuli, faTerakebiT aRsavse mog-
zaurobani. TveobiT gadaikargeboda xolme. mere moulo-
dnelad dabrundeboda da yveboda saocar ambebs axal qve-
ynebze, zRvebsa da okeaneebze, zRvis saSinel ufskrulebze.
wyalqveS CaZirul qalaqebsa da ZvirfaseulobebiT datvi-
rTul xomaldebze, arsebebze, adamianebi rom hqviaT, xmele-
Tze cxovroben da zRvebis gadasalaxavad mTel sasaxleebs
aSeneben.
din-dan-doni akvariumis veSapunas biZaSvilad ergeboda.
didi xani iyo, rac erTmaneTi ar enaxaT.
_ hei, veSapuna, Camodi zRvaSi! _ amosZaxa kudze dayrd-
nobilma din-dan-donma.
akvariumi xom Cveni darbaiseli iungas, spilo gogitas zu-
rgze idga da din-dan-doni biZaSvils kargad xedavda.
_ hei, din-dan-don, bednieri var, rom gnaxe, magram eqimma
zRvaSi Casvla amikrZala! _ Seepasuxa gaxarebuli veSapuna
da kudi dahkra. akvariumSi wyali ise aRelda, spilo gogitas
erTi cisterna wyali Tavze gadaesxa.
_ he-he, cota frTxilad, Zmobilo! _ dauyvira spilo
gogitam. _ bolo-bolo, oc tonas mainc iwoni!
din-dan-donma da veSapunam moikiTxes nacnob-megobrebi
da axloblebi. veSapunas ainteresebda zRvebisa da okeaneeb-
84 85
am dros, rogorc vTqviT, liliputi devi anZaze ekida da
cxrave piriT ise Rrialebda, yurTasmena waiRo, amitom mom-
Rerali bati ganawyenda. misi `vaax!~ TiTqmis aravis esmoda.
akvariumis veSapunam mTlad dakarga moTmineba, wyalSi kuds
atylaSunebda da darbaiseli spilo gogita ramdenjerme
gawuwa. kata ise gaTamamda, nekaTiTis odena zvigeni daiTria
da imas ebrZoda. mamacTa Soris umamacesi gaxldaT Cveni paw-
ia cuga. ra vuyoT, rom cerodena iyo da asanTis kolofSi
iZinebda. misi yefa ver faravda sabrZolo yiJinas, samagi-
erod brZolis dawyebisTanave erTi ambavi atexa, dacuncu-
lebda gembanze, yvelafers sunavda da kbilebs `Rrrr!~ _
aRrWialebda, magram omis saswori amiT vera da ver gadawo-
na. gansakuTrebiT didTavaze brazobda. zvigenTa xelmwife
gars uvlida gems da megobrebis gulis gasaxeTqad yviroda,
kidev aT delfins upeebi amovulurje, male Tqveni jeric
dadgebao. `af, af!~ _ pasuxobda cuga, didTavas ki misi yefa
sasacilodac ar yofnida.
arc jadoqari fefiko isvenebda. win da ukan darboda did-
Tavas zurgze, cocxs urtyamda mamac delfinebs, Tan saSin-
lad ilanZReboda.
bolos da bolos pawia cugam veRar moiTmina, skup da gem-
banidan pirdapir zvigenTa xelmwifes daaxta Tavze. mas ki
tyuilad rodi erqva didTava. mis Tavze saSualo zomis aero-
dromi daeteoda.
cugas es Tavdasxma didTavas ar SeumCnevia, rac friad
sawyeni iyo mamaci meomrisaTvis. Tanac didTavas Tavze cuga
erT saSinel arsebas SeefeTa da Secbunebulma uneblieT
ukan-ukan daixia. im arsebamac ukan daixia.
_ ranairi kiborCxala xar, oTxfexa da gauparsavi? _
hkiTxa ucnobma arsebam.
_ Sen TviTon ranairi cuga xar, ariTmetikis mcodne bul-
dogic ver dagiTvlis fexebs! _ Seepasuxa cuga.
_ me cuga ki ara, kiborCxala var!
_ aq ras akeTeb?
_ vcxovrob! dedaCemma es gemi maCuqa, imogzaure da sar-
Co iSoveo.
moscura. amerikis napirTan rom mocuravda, didTavas SeeCexa
da cicqna gogosTan saomrad waaqeza. hoda, gaxarebuli ja-
doqari fefiko axla didTavas zurgze yiras gadadioda, zvi-
genis farflze cocxis tars lesavda, Tan ki `eheheo!~_ ga-
hkioda.
_ hei, kapitano! _ amosZaxa cicqna gogos didTavam. _ jer
is veSapi gadmomigde, mere rigrigobiT Seni megobrebi, bo-
los ki Senc gadagsanslav!@
_ jer cicqna gogo SevWamoT, danarCenebi mere! _ tar-
galesil cocxs iqnevda jadoqari fefiko.
_ yvelani SevsansloT, yvelani! _ gaiZaxodnen danarCeni
zvigenebic.
cicqna gogom xmali xelSi SeaTamaSa. mzis sxivze xmlis pir-
ma ise ielva, mters Tvali daubnela.
_ gabedeT da modiT, ise maqvs xmali alesili, rkinas kara-
qiviTa Wris! _ uSiSrad Seepasuxa cicqna gogo.
_ aba, Cemo meomrebo, ar SemarcxvinoT! _ gorozad brZa-
na didTavam da zvigenTa armia gems miesia.
am dros wylidan din-dan-doni amovarda, zedapirze ku-
diT daerWo da dasWeqa:
_ ololo, medgrad iyaviT, Cvenc aqa varT!
din-dan-dons delfinebis armiisaTvis moexmo.
zvigenebi da delfinebi Tavdauzogavad ekveTnen erTma-
neTs. zRva ise duRda, gegoneba viRacam cecxli SeunToo.
cicqna gogom kapitnis xidurTan zarbazani dadga da
mters blis kurkebi dauSina. erTic iyo da jadoqar fefikos
blis kurka pirdapir TvalSi moxvda. sibrazisagan gadairia,
kbilebi daaRrWiala, gembanze amosvla moindoma, magram cic-
qna gogos vercxlisferi xmlisa diaxac rom SeeSinda.
_ hei, din-dan-don! _ gasZaxa cicqna gogom delfins. _
modi, gamaWene!
din-dan-doni mocurda, zurgi SeuSvira. cicqna gogo zed
amxedrda da ase SeiWra zvigenTa rigebSi. visac cicqna gog-
os xmali miswvda, Tavqudmoglejili garboda. airia mtris
rigebi. cicqna gogos xmlis elvareba Tavgzas ubnevda zvi-
genebs.
86 87
faTeraki mexuTe
diadma gamarjvebam didad gaaxara megobrebi. erTxmad
daaskvnes, rom maTi beladi _ cicqna gogo namdvili zRvis
mgelia da saCuqrad xis axali xmali miarTves. cicqna gogom
megobrebs gmiroba Seuqo da momReral bats sTxova, gamarj-
vebis aRsaniSnavad Seni simRerebiT dagvatkbeo. momReralma
batma jer iuara: `arc mikrofonia, genacvaleT, arc proJeq-
torebi. ase SeiZleba reputacia gamifuWdes!~ mere, rogorc
iqna, daiTanxmes. batma Seasrula saxeldaxelod SeTxzuli
sakuTari oratoria, romelic iwyeboda friad amaRlebuli
bwkarebiT: `vaax, ra omi gadavixadeT! vaax, gaocebisa da aRt-
acebis Rirsia qaTqaTa batis gmiroba... vaax, vaax!..~
aseT ambavSi rom iyvnen, ucbad kaiutidan gembanze wyliT
gawuwuli didi atomi amoxta. `Tavs uSveleT!~ _ iyvira da
cicqna gogos jibeSi durTa Tavi.
Turme nu ityviT! gacxarebuli brZolis dros zvigenebma
gems fskeri Seufxriwes da kaiutebsa da triumebSi wyali Ta-
visuflad daTareSobda.
ekipaJi safrTxis winaSe dadga, magram cicqna gogos Tavg-
za ar abnevia, mis guls SiSi ar gahkarebia. gamosavali umalve
ipova. brZana, akvariumis veSapuna zRvaSi CasviTo.
_ ar SemiZlia!.. gavcivdebi!.. curva damaviwyda da davix-
rCobi!.. _ atirda veSapuna, cremlebiT mTeli gembani morw-
yo, ise caxcaxebda, spilo gogitas muxlebi ekeceboda.
ramdeni exvewnen, wyalSi Cadi, Cven Sens zurgze movkalaT-
debiT da napirze gavalTo, akvariumidan mainc ver amoit-
yues.
_ wyali civia, kudi momZvreba!.. _ zluqunebda veSapuna.
bolos momReralma batma Tavi akvariumSi Cayo da niskar-
tiT SeuRitina. veSapebs Zalian eSiniaT Ritinisa. Tu ar gjer-
aT, TviTon sinjeT. antarqtidasTan rom CaivliT, pirvelsave
Semxvedr veSaps SeuRitineT da dainaxavT rogor gadafiCin-
deba sicilisagan. hoda, Cveni veSapunac sicilisagan kinaRam
gaiguda. sul `ah~ da `oh~ iZaxa da sicil-sicil akvariumi-
_ es gemi ki ara, zvigenia!
_ ar vici, zvigeni ras hqvia, es Cemi gemia da saiTac minda,
iqiT mivcurav! _ ganacxada sulelma kiborCxalam.
_ ai, is dedaberi mekobrea da wagarTmevs, _ TvaliT uCve-
na cugam, _ midi, fexis gulze SeuRitine da gaiqceva.
jadoqari fefiko am dros ise iyo brZolaSi garTuli, arc
cuga daunaxavs, arc kiborCxala.
kiborCxalam ki iara, iara... saaTSi erT metrs gadioda ukan-
ukan CoCviT. ase miaRwia jadoqar fefikomde da zed fexis
gulze Tavisi marwuxebiT Caafrinda.
_ vai, vai! _ SekuntruSda jadoqari fefiko da wyalSi
tyapani moadina.
amasobaSi mamaci cuga win gacunculda da uZiro ufskru-
lis piras SeCerda. ufskruli sul TeTri xmlebiT iyo savse.
es zvigenis piri gaxldaT. cuga saSinel dReSi Cavardeboda,
zvigens rom Tavis Sublze moxetiale mteri SeemCnia, magram
didTava delfinebTan CxubiT iyo garTuli.
ucbad wylidan din-dan-doni amoxta da didTavas win
kudze wamoimarTa. zed cicqna gogo ijda da xmali SeemarTa.
_ damacade, din-dan-don, damacade cicqna gogo! _ waisi-
sina gaafTrebulma didTavam. _ Tqven mainc dagamtvrevT
cxvir-pirs!
es rom Tqva, ena zomaze metad gamoyo. cugasac es undoda,
umalve Caafrinda enis wverze.
_ vaime, dediko! _ daiRriala didTavam da simwrisagan
muStistola cremlebi gadmoyara.
cicqna gogom mouqnia da xmali esrola. xis vercxlisferi
xmali didTavas xaxaSi gaeCxira da zvigenTa mefem piri ver
damuwa. amasobaSi arc din-dan-doni dabneula. elvis uswrafe-
sad mivarda da gverdebSi mujluguni Caazila. mas Semdeg
didTavas karga xans tkioda neknebi. mefe gagvilaxeso, ixuv-
les zvigenebma da uwesrigod mimoifantnen. delfinebi ki
ukan gamoudgnen da sul kudiT qva asrolines.
88 89
yara da yvelas guli auCvila. gogitas cremlebs veSapunas
Sadrevnebi daemata da megobrebi mTlad dasveldnen. Tqven
iciT, rom afrikaSi Zalian cxela. vinc gaiwuweba, Sekuntru-
Sebasac ver moaswrebs da ukve mSralia. amitomac mogzaurebs
iseTi oxSivari asdiodaT, TavzeviT male Rrubeli dadga. amas
kidev Weqa-quxili da kokispiruli wvima mohyva, wvimas ki Svid-
feri cisartyela.
afrikelebi stumarTmoyvareni arian da mogzaurebs Sesani-
Snavi Sexvedra mouwyves. napirze Camomwkrivdnen spiloebi,
Jirafebi, zebrebi, martorqebi, qurcikebi, behemoTebi, nian-
gebi da aTasi sxva ucnob-nacnobi cxoveli. yvelani guliTadad
esalmebodnen ucxo qveynidan Camosulebs. spiloebma xorTu-
mebi aswies da ise dahkres buksa da naRaras, bingo-bongos qvey-
nis dedaqalaq bingo-bongoSi mefe bingo-bongos gamoeRviZa.
oho! es arcTu ise patara ambavi iyo, rogorc erTi danaxviT
SeiZleba mogeCvenoT. mefe bingo-bongo msuye sadilis Semdeg
Tormet saaTs mainc iZinebda da am dros mis samefoSi Tagvi
rom Tagvia, isic ver daiwruwunebda.
mefe bingo-bongos vinaoba bevrma iqneb arc icodes. siy-
mawvileSi mas yvela ̀ gaqucul turikelas~ eZaxda, mere bebe-
ri mefe lomis kariskaci gaxda, radgan pirmoTneobis osta-
ti iyo. mefe lomis sikvdilis Semdeg turikelam patrons
tyavi gaaZro, TviTon gadaicva da im dRidan yvelas lomi
egona. amitomac, Tumca samefos mTeli armia lomebisagan
Sedgeboda, mxedarTmTavrebad sul gaquculi turebi eyena.
mefe bingo-bongos Zalian eSinoda lomebis SeTqmulebisa da
lomebs aiZulebda balaxi eZovaT, Tumca am qveyanaSi imdeni
xorci iyo, Txebic kupats miirTmevdnen.
axlac, gamoeRviZa Tu ara, mrisxane mefe bingo-bongom ifi-
qra, albaT lomebi miwyoben SeTqmulebaso da ocdaaTi didg-
varovani lomi gaaSoltvina. egzekucias cxadia turaTmsa-
juli meTaurobda. am ambavSi iyvnen, rodesac mefe bingo-bon-
gos taxtTan jadoqari fefiko gamoCnda.
_ qveynis mpyrobelo, Sens vrcel samefoSi cicqna gogo
SemoiWra Tavisi megobrebiTurT!
anad, keTili spilos zurgidan gadmovarda. `brax!~_ akva-
riumi daimsxvra da namsxvrevebi zRvis fskerma miibara.
_ vaime, ra civia! _ Wyivili morTo veSapunam da qvasaviT
CaiZira. didi SiSi Wama sabralom. piri rom gaaRo, wyliT aevso,
`ylupo~ da bare or auzs aavsebda, imdeni wyali gadaylapa.
_ kudi gaaqnie, kudi! _ gadmosZaxa zevidan cicqna gogom.
veSapunam kudi gaaqnia da zedapirze amocurda, Tan iseTi
Sadrevani amouSva, megobrebi erTianad gawuwa.
amasobaSi gemi mTlad daiSala da wylis zedapirze gazeTe-
bis nafxrewebi mimoifanta, gemi xom Zveli gazeTebisagan iyo
agebuli.
veSapunam farTo zurgi SeuSvira megobrebs da swrafad
gascura afrikis napirebisaken, saiTac jadoqari fefiko mi-
imala.
af-af-afrika!
bevri dro gavida Tu cota, bolos gamoCnda afrika.
_ af-af-rik-af! _ mxirulad ayefda cuga.
_ afrika, vaSa! _ wamoiZaxa cicqna gogom.
_ vaSa! _ xma aayoles danarCenebma.
yvelaze uwin Jirafis Tavs mohkres Tvali. aba, ra iqnebo-
da! Jirafs im sigrZe kiseri aqvs, qveynierebis kididanac Seg-
iZliaT dainaxoT... Jirafmac sxvebze adre SeamCnia mogzau-
rebi. Tavdapirvelad mekobreebi egona da iseTi yvirili
atexa, mTeli afrika Sehyara. xmaurze baobabis totze kudiT
Camokonwialebul maimuns gaeRviZa da gadmosZaxa:
_ Se sulelo Jirafo, eseni xom msoflioSi saxelganTqmu-
li cicqna gogo da misi megobrebia!
_ aba, ra vicodi? _ daimorcxva Jirafma.
_ radiosaTvis unda mogesmina! _ gaibRinZa maimuni.
Turme zvigenebze megobrebis gamarjvebis ambavi del-
finebma msoflios mohfines.
rogorc vTqviT, Cveni spilo gogita zooparkSi daibada
da pirvel klasSic iq dadioda. afrika aqamde mxolod tele-
vizorSi enaxa. axla, mohkra Tvali Tu ara, cremlebi gadmo-
90 91
keTes uzarmazari sakace da zed veSapuna daawvines. sakacis
erTi bolo spilo gogitas eWira, meore ki cugas...
ase Sevidnen megobrebi afrikis uRran junglebSi...
faTeraki meeqvse
bevri iares Tu cota, erT farTo velze gavidnen da ra nax-
es! mTeli mindori mbrdRvinavi lomebiTaa savse. SemaRle-
bulze ki oqros karavi dgas. karvis win samefo taxtze bingo-
bongo wamoWimula. gverdiT jadoqari fefiko amosdgomia.
_ amdeni lomis kbils vin gadaurCeba? _ Sewuxda zangi
biWi unku.
_ guls nu gaitex, movifiqrebT rames! _ cicqna gogom xma-
li SeaTamaSa.
ormocdaaTi aTasi lomi ormocdaaTi turis sardlobiT
saomrad daewyo.
cicqna gogom Tadarigi daiWira. gadawyvita TviTon cen-
trSi Seetia. misi mTavari TanaSemwis cugas mrisxane yefa uZa-
lgulovanes lomsac ki dazafravda. zooparkis spilo Tavis
naTesavebs sardlobda da marjvena frTa daikava. cxraTavi-
ani devi cxra sxvadasxva tyis binadarT meTaurobda da misi
polkebi marcxena frTaze ganlagda.
akvariumis veSapuna xmeleTze aba ras gaawyobda! mas xom
saasparezod wyali sWirdeboda. Turme erT adgilas beRura
damjdariyo, mis nafexurze wvimis wyali Cagubda. Cveni ve-
Sapuna im gubeSi Casves da darajad momRerali bati miuCines.
kata cicas mtris jarebis dazverva daavales. xeze acoc-
da da iqidan gadaxeda brZolis vels.
_ erihaa! _ Caiknavla kata cicam. _ aq xerxi jobia Ro-
nesa!
kargad daakvirda da taxtze zviadad mjdari mefe bingo-
bongos fexebs Soris turis gaquculi kudi SeniSna.
_ erihaa! _ kata cicas TavSi TiTqos naperwkalma gaiel-
va. igi yvelafers mixvda da cicqna gogos gadmosZaxa: _ Cemo
kapitano, neba momeci mters Sevutio! ise vekveTebi, Tavbeds
vawyevlineb mefe bingo-bongos!
gabrazda mefe bingo-bongo, mxedarTmTavrebs mouxmo da
ubrZana, axlave xelfexgakoWili cicqna gogo momgvareT da
Cemi taxtis win daaCoqeTo.
Sefiqriandnen mxedarTmTavrebi, maTac gaegoT cicqna
gogos gamarjvebis ambavi. marTalia, mefe bingo-bongos msga-
vsad, lomis tyavebi ecvaT, magram sinamdvileSi mxdali ture-
bi iyvnen. brZanebas mainc ver gadavidodnen da mTeli jari
fexze daayenes.
cicqna gogo da misi megobrebi napirze gadmosxdnen. zo-
oparkis spilom Tavisi naTesavebi imdeni kocna, xorTumis
wveri naxevari santimetriT daumoklda. kata cica maimuns
xeze gasvlaSi gaejibra. cuga behemots Rones usinjavda,
Cemodena Tu SegiZliao. bati Jirafs emusaifeboda, Tqven al-
baT Cemi gvarisa xarT, Tumca Cemi yeli ufro yaryaraao.
cxraTaviani devi meCeCze ijda da erTbaSad cxra sxvadasxva
cxovels esaubreboda, ris gamoc yurTasmena aRar iyo. ve-
Sapuna niangebs ekamaTeboda, Tqven sicxian mxares Cemi antar-
qtida mirCevniao...
cicqna gogom zangis biWi unku gaicno. biWis namdvili sax-
eli unkululu iyo, magram dediko moferebiT unkus eZaxda.
igi iqve napirze cxovrobda, davrdomil papas uvlida da tyis
binadrebTanac megobrobda, amitom mefis turebs dasanaxad
ejavrebodaT. rasac unku iSovida, yvelaferi mefe bingo-
bongos kariskacebs mihqondaT. axla unkus stumrebis gasa-
maspinZleblad qoqosis erTi kakaliRa darCenoda. yovel
stumars TiTo saTiTe qoqosis rZe Sexvda da mainc yvelani
kmayofilni darCnen.
_ cota xnis winaT aq erTi dedaberi amocurda! _ uTxra
unkum cicqna gogos.
_ xelSi cocxi Tu eWira, jadoqari fefiko iqneba! _ mixv-
da cicqna gogo.
_ ho, mefe bingo-bongos sasaxlisaken wavida! _ dabejiTe-
biT Tqva unkum.
mcire TaTbiris Semdeg gadawyvites gzis gagrZeleba. meg-
zuroba unkum ikisra. rogorc cnobilia, veSapunas xmeleTze
siaruli umZims. megobrebma moWres maRali bambukebi, gaa-
92 93
faTeraki meSvide
yvavebis qveyana iseTi bnelia, mzesac ki eSinia iq Semoxe-
teba, vaiTu gza amebneso. bneli ki imitomaa, uTvalavi yvavi
rom afrindeba, Savi frTebisagan ca ifareba. am mxareSi im
dros orasi wlis yvavi yvanCala batonobda. damarcxebulma
mefe bingo-bongom da jadoqarma fefikom yvavebis qveyanas
miaSures, raTa daxmareba eTxovaT cicqna gogos winaaRmdeg
brZolaSi.
beberi yvanCala kilimanjaros maRal mTaze ijda da nayins
Seeqceoda. aki giTxariT, afrikaSi Zalian cxela-meTqi. kil-
imanjaro ki iseTi maRali mTaa, zed mudam Tovli devs. yvan-
Calas nayini rom moundeba, yvavebis qveynidan sad unda gaf-
rindes, Tu ara kilimanjaroze. iq imdeni nayinia, msoflios
yvela yvavs eyofa.
mefe bingo-bongom da jadoqarma fefikom miaRwies mTis
Zirs. sirbilisagan araqaTgamoclilni dadgnen qveviT da
atexes wivil-kivili, beber yvanCalas gavagebinebTo. yvavi
yvanCala cota yurnakluli iyo. xmebi gaigona, magram ver
gaarCia, vin eZaxda da ras Txovdnen.
amasobaSi cicqna gogom da misma megobrebma moaRwies.
_ yvavma yvanCalam uTvalavi yvavi Tu dagvasia, gagviZ-
neldeba maTi damarcxeba!
_ Tu ara Cemi baturi simamace, sxva veraferi gviSvelis!
_ ganacxada momReralma batma.
Tumca sabateTSi uCveulo niWierebiT gamoirCeoda, mag-
ram momRerali bati mainc ezos bati iyo. yvela sxva sikeTe-
sTan erTad, mSvenieri madiTac jobnida sxvebs da aman bolo
dros erTob daamZima. Zalian kargad curavda, magram frena
uWirda. axla sxva gamosavali ara hqonda, megobrebis TvalSi
ar undoda sasacilo gamxdariyo da ris vai-vaglaxiT aaRwia
kilimanjaroze.
_ yi-yi-yi, gamarjoba xelmwifeo! _ qoSiniT miesalma be-
ber yvanCalas.
esa Tqva da win gaiWra. lomebis armias gadaudga, rixiT
SesCxavla:
_ gamarjobaT, naTesavno!
_ romeli Cveni naTesavi xar, miwas ar aCnixar! _ dacinviT
miugo erTma lomma.
_ saxelovani kata cica gaxlavar! Cven, katebi, umamaces-
ni varT qveynierebis zurgze!
_ uyure mag baqias! _ aRSfoTdnen lomebi. _ Tu egeTi
Zlieri xar, modi da SegvebrZole!
_ Tqvenze xels rogor gavisvri, _ doinji Semoiyara kata
cicam, _ Tu vaJkacia, TviT mefe bingo-bongo gamobrZandes!
mefe bingo-bongom kata cicas trabaxi rom gaigona, gamZ-
vinvarda, im ubedurs axlos rom veCveno, guli gauskdebao.
amayad gamobrZanda mefe bingo-bongo jarebis win. marT-
lac Sesazari sanaxavi iyo. daRrenili lomis tyavi ostat-
urad gadaecva, namdvili lomisagan ver gaarCevdiT.
gaifxora kata cica. zurgi aizniqa, brWyalebi gamoaCina
da ise SesCxavla, bingo-bongo wamiT SekrTa. dro ixelTa kata
cicam, Sehkra kamara, bingo-bongos zurgze moaxta da lo-
mis tyavi gadaaZro. lomis Tavidan wuwki turas drunCi ga-
moCnda.
_ lomebi, ai, vin aris Tqveni mefe!
bingo-bongom kudi aiwura da wkavwkaviT mousva brZolis
velidan. wamSi airia mTeli laSqari. axlaRa mixvdnen lome-
bi, visac emorCilebodnen. daesivnen TavianT mxedarTmTa-
vrebs, lomis tyavebi gadaaZvres da aki mxdali turebi Ser-
CaT xelSi. sircxvilnaWamma lomebma cema-tyepiT gayares
TavianTi batonebi.
imave saRamos lomTa uxucesebma erTi WaRara lomi cicq-
na gogosTan gaagzavnes, Sen da Senma megobrebma xom gagvaTa-
visufleT da mmarTvelic Tqvenve dagviniSneTo. kata cicas
winadadebiT bingo-bongos qveynis mmarTvelad zangis biWi
unkululu airCies...
94 95
da zRvaSi Tqriali gahqonda. Turme amitomacaa, rom wiTeli
zRva Zalze mlaSea.
sxva ra gza hqondaT da megobrebi frTxilad daadgnen xid-
kacas. win cicqna gogo midioda. fexdafex cuga mihyveboda,
mere danarCenebi misdevdnen.
xidkacas cxviramde rom miaRwies, kata cicam ifiqra, es
gvirabi mokleze gamiyvanso da cxvirSi Seexeta. xidkacas saxe
daemanWa, `afCxio!~ erTi magrad daacemina da kata tyviasa-
viT gadaisrola ukan, afrikis sanapiroze. danarCenebmac
Zlivs Seimagres Tavi. zogi Rils CaeWida, zogi jibes, zogic
wvers... yvelaferi mSvidobianad damTavrda da male megobreb-
ma arabeTis qviSian napirze dadges fexi.
kidev cota da saocari zRaprebis qveyanaSi aRmoCndnen.
bunebrivia, aqauri gzebi aravin icoda cxraTavian devze
ukeT. yvelas Tvalwin pawawina devuka gaizarda, gaizarda da
uzarmazar devad gadaiqca. maincdamainc lamazi ar eTqmo-
da, magram cicqna gogom cxrave qoCori dauvarcxna da cota-
Ti adamians daamsgavsa.
zRaprebis qveyanaSi seirnoba saSiSia. Tqven Tu iq mogza-
urobas moindomebT, frTxilad iyaviT. kacma ar icis, ra SeiZ-
leba moxdes: swor gzazec ki auCqareblad iareT, Torem gada-
dgamT nabijs da ufskruli gaixsneba, mis fskerze did qvabSi
gogirdi duRs; gzis piras Tu qva gdia, marcxena mxridan moxe-
deT da gombeSod gadaiqceva, magram jadosnuri maTraxi Tu
gadahkariT, Tqvens winaSe mefis mzeTunaxavi asuli warsdge-
ba; sadme joxs Tu waaydiT, xeli ar axloT, vaiTu gveleSapis
kudi aRmoCndes; trial mindorze rom gaxvalT, sakmarisia
samjer SetrialdeT da Tqvens winaSe brolis sasaxle aRima-
rTeba; samferi wyali Tu sadme dainaxeT, wiTeli, TeTri da
Savi, Sig ar CaxvideT, Torem oqros, vercxlis an naxSiris ka-
cad gadaiqceviT; boTli Tu ipoveT, sacobi ar moxsnaT, To-
rem jini amova, jins ki vin icis, ra aqvs gunebaSi; haerSi xal-
iCebiTa da cocxebiT kudianebi dafrinaven. Zalian gTxovT,
ar gaajavroT, Torem romelime maTgani varskvlavs mowyvets
cidan da gvesvris. xom daingra maSin mTeli qveyniereba da
didi codva datrialda.
yvavi yvanCala saxlisodena nayins misjdomoda da ASeeqceo-
da. siamovnebas momwyviteso da abuzRunda:
_ vina xar da rogor gabede Cemi Sewuxeba?
_ TeTri yvavi gaxlavar, _ icrua batma, _ mefe bingo-bon-
gom gamomagzavna, jadoqari fefiko swvevia stumrad da cota
nayini gadmogvigoroso!
_ raRac sul sxvanairad yiyineb! _ SeeWvda beberi yvavi.
_ iqneb yvavi xar, magram getyoba batebTan gazrdilxar, xmac
da feric gicvlia! Cemi Zmadnaficis gamogzavnili rom ar iyo,
Sens Tavs gavaputvinebdi!
mamaci bati SiSisagan mTlad dapataravda.
yvavma yvanCalam ki wixli hkra nayinis gundas da daagora.
nayini gza-gza ufro da ufro gaizarda, gaibera, grial-gria-
liT CamoeSva ferdobze. mefe bingo-bongo da jadoqari fe-
fiko gaqcevas Seecadnen, magram nayinis zvavi wamoewia, gaita-
ca da imdeni agorava, sanam wiTel zRvaSi gadaisroda. wiTel
zRvaSi ki wyali cxelia, pirdapir orTqli asdis. nayinis gun-
da dadna da tyveebi gaaTavisufla. mefe bingo-bongom gaqu-
culi kudi aiwura da junglebSi miimala. jadoqarma fefikom
ki arabeTis udabnoebisaken mousva.
faTeraki merve
arabeTis udabnoebs Tu miaRwevT, zRaprebis qveyanac iqvea.
Tumca gza maincdamainc Sori araa, magram didebma romc moi-
survon, mis sazRvrebSi ver SeaRweven. patarebis winaSe ki gza
xsnilia. hoda, Cvenma megobrebma zRvis napiramde mSvidobi-
anad miaRwies.
miixed-moixedes, iqneb aq sadme xidia gadebulio.
_ af-af, uyureT, cocxali xidi! _ gakvirvebiT Sehyefa
cugam.
zRvaze, afrikasa da azias Soris, erTi veeba kaci gawolil-
iyo. fexebiT afrikis napirs eyrdnoboda, Tavi ki arabeTis
naxevarkunZulze edo. Zalian uxerxuli iyo ase wola. kaci
mZimed qSinavda. am papanaqeba sicxeSi ofli Rvarad sdioda
96 97
roca SeniSna, TvalSi Tovli miayara, magram cicqna gogo
ar dabneula, xis xmali miabjina mkerdze.
_ damnebdi, jadoqaro!
jadoqar fefikos abga gauvarda da TovlSi umweod Cajda.
abga gaixsna, iqidan anabana amocvivda da CitebiviT SefrT-
xialda, magram cicqna gogom moaswro, kudSi xeli staca...
erTmaneTze gadaabes ocdacametive aso.
`ans~ didi atomi Seeba. siamayisagan ise iyo gavarvarebu-
li, Zlivs akavebdnen.
`banze~ momRerali bati Camoskupda da ̀ vaax!..~_ aRiRinda.
`donze~ cxraTaviani devi mokalaTda.
spilo gogitam xorTumi ̀ pars~ gamosdo, kudi ̀ sans~.
kata cica `farze~ Camoekonwiala, radgan Zalian uyvars,
roca eferebian: `fiso, fiso!~
veSapunam Tavi ̀ vinSi~ Seyo, kudiT ki ̀ Sins~ gadaeyrdno.
cugam `Zili~ arCia, radgan Tavi ukve didad miaCnda da
saxelad ̀ ZaRli~ ufro Semeferebao.
cicqna gogo `haes~ qvemo kauWze Camojda da ase gamoeSu-
rnen Sinisaken.
jomolungmas maRal mwvervalze jadoqari fefiko marto
darCa. axlac, roca alpinistebi didi gaWirvebiT adian, viRa-
ca mwvervalidan TvalebSi Tovls ayris Turme. vin unda iyos,
Tu ara jadoqari fefiko?
spilo gogitam imarjva, mTeli `dedaena~ gadaabulbula
da megobrebsac wera-kiTxvas aswavlis.
cugasa da kata cicas naxatebiani wignebi uyvarT, cugas
iseTi, sadac didron-didroni ZaRlebi xatia, kata cicas ki
_ sxvadasxva nugbar-nugbari tkbileuli.
veSapunasa da momReral bats gauWirdaT mecadineoba.
veSapunas imodena Tavi aqvs, Sig codna Tavisuflad daexete-
ba da amitom sabralo veSapuna verafers imaxsovrebs. momR-
erali bati ki asoebisagan sityvas rom Seakowiwebs, ̀ vaax!..~ _
ukvirs da amasobaSi yvelaferi aviwydeba.
yvelaze metad cxraTavian devs uWirs. cxra Tavidan zogi
niWieria, zogi uniWo. cxrave rom daiwyebs wignis kiTxvas, ori
cxraTavianma devma yovelive es kargad icoda. Tavisi me-
gobrebi mxrebze Seisva da ise gaatara ucnobi gzebiT, ro-
melTac jadoqari fefikos nakvalevi aCnda.
cxra Tvisa da cxra dRis Semdeg, roca cxra zRva, cxra
mTa da cxra qveyana gadaiares, ucbad miadgnen himalais ma-
Ral mTebs...
faTeraki mecxre
ase da amgvarad, jadoqari fefiko sul ufro da ufro
Sors garboda, sanam himalais mTebs waawydeboda. sxva gza ar
hqonda da ahyva TvalSeuwvden aRmarTs. cicqna gogo da misi
megobrebi arc aq moeSvnen da fexdafex misdies.
cicabo kldeebi, Rrma ufskrulebi, mTis sazareli mdina-
reebi, cbieri myinvarebi gzas uRobavdnen mogzaurebs. mous-
venari jadoqari fefikoc gzadagza lodebs agorebda, zvavs
iwvevda da borotad imuqreboda, magram amaod. cicqna gog-
os simamaces win veraferi daudgeboda.
dauRalavad sdies sami dRe da sami Rame. bolos jadoqari
fefiko jomolungmas maRal mwvervalze afofxda da, cota
daaklda, kinaRam cis gumbaTs miartya Tavi. jomolungma xom
dedamiwis yvelaze maRali mwvervalia.
megobrebma mwvervals alya Semoartyes. veSapuna kuds
ubaTqunebda jomolungmas. jadoqari fefiko orive xeliT
Caafrinda mwvervals da misi gadmogdeba ase ver moxerxda.
zooparkis spilo gogita Tovlis gundas esroda, magram gun-
da ukanve Tavze ecemoda. cuga, momRerali bati da kata cica
mxrebiT miawvnen mwvervals da mis waqcevas lamobdnen, oRond
Zvrac ver uyves. cxraTaviani devis mecxre Tavs jadoqarma
fefikom lodi moartya, kopi daaCina. devma kopze Sauriani
daido, mere gabrazebulma SurduliT kenWebi styorcna, ma-
gram Znelia mizanSi moxvedra, roca amdeni TvaliT umizneb.
cicqna gogo ki frTxilad micocavda ufskrulis Tavze.
jadoqari fefiko ise gaerTo, arc SeuniSnavs uknidan moparu-
li mowinaaRmdege.
98 99
xeli gadafurcvlasac ver aswrebs da aqvT erTi Cxubi da
davidaraba.
cicqna gogom ki jerjerobiT zepirad icis `ai ia~ da
`TiTi~.
bacikuku
da
sami jadoqari
100 101
xono. sabednierod, qalaq wadigaigeSi naSuadRevis Zils did
pativs miagebdnen da moedanze iSviaTi gamvleli Tu Canda.
isinic ise midi-modiodnen, viTom uCveulo araferi xdebao.
arada, arqividan arqivariusi buhi gamovida, ukan mihyve-
boda mamamisi buhbuhi, mas ki arqivariusis papa _ buhbuhbu-
hi. arqivariusma saCvenebeli TiTi Teatris fasads daumizna.
`buh!~ _ wamoiZaxa da TiTidan tyvia gamoisrola. ̀ aacdine!..
aacdine!..~ _ gamoajavra buhbuhma, TiTi daumizna da wamoiZa-
xa: `buh-buh!~ zedized ori tyvia gavarda da sicilis niRabs
kuTxe Camoamtvria. axla papa buhbuhbuhma gaiSvira saCvene-
beli TiTi, ̀ buh-buh-buh!~ _ SesZaxa da tyviebis jeri miayara,
tirilis niRabi sanaxevrod Camoamsxvria. `esec ase!~ _ Tqva
buhbuhbuhma da arqivis kuTxeSi Seuxvia. `esec ase!~ _ Tqva
buhbuhma da ukan mihyva. `esec ase!~_ gaimeora ufrosebis
sityvebi arqivariusma buhma da isic gaqra.
notariusma kokom Tvalebi moifSvnita, meCvenebao, magram
uCveulo ambebi amiT ar damTavrebula. uceb msubuqi zuzu-
ni gaisma. cixidan erTi xelisdadeba bziki gamofrinda. Sori-
dan egona bziki, Torem rom mouaxlovda, pawawkintela vert-
mfreni aRmoCnda. notariusi koko beci gaxldaT, Tvalebs ma-
incdamainc ar endoboda, isic ifiqra, an xis foTolia, an gi-
ganturi pepelao, magram Tvalebi ramdenic ar ifSvnita, cxa-
dze cxadi iyo, moedani pawawkintela vertmfrenma gadmoWra
da TavzeviT dabzrialda.
kokom, albaT, mZinavso, da erTi-orjer Caaxvela _ `hxm,
hxm!~ oRond am xvelebam veraferi Secvala. ufro metic, vert-
mfreni pirdapir sawer magidaze daeSva. notariusma, sabuTe-
bis amosakiTxad rom xmarobda, is lupa moimarjva da ucn-
aur vertmfrenSi sami sulieri aRmoaCina. erTi Wias hgavda,
meore buSts da mesame mozrdil WianWvelas. pirveli, albaT,
mamakaci iyo, meore _ dedakaci, mesame ki _ wiTuri biWi.
samiveni umal gadmoxtnen vertmfrenidan, daerivnen ma-
gidaze gaSlil qaRaldebs, sxvadasxva gerbian sabuTebs da
gamalebuli xraSaxruSiT gadaWames. notariusma kokom samel-
nes dastaca xeli, am yaCaRebs magidaze davasrisavo, magram
veraferi moaswro, radgan daupatiJebeli stumrebi rasac
Tavi I. Taia vaCnaZe da sxvebi
1. qalaqi wadigaige
kviris dasawyiss qalaq wadigaigeSi metad ucnauri ambavi
moxda. notariusma kokom nasadilevs sakuTar oTaxSi, saku-
Tar sawer magidaze gemrieli Zili gamoacxo da sruliad
moulodnelad Teatralur moedanze gamoeRviZa. unda moga-
xsenoT, rom es gaxldaT qalaqis centraluri moedani da
Teatraluri imitom erqva, rom zed Teatris lamazi Senoba
iyo wamomarTuli da maRal fasadze Teatraluri niRbebi eke-
Ta. Teatris pirdapir qalaqis ratuSas Tavisi mZime svetebi
Camoemwkrivebina, ase gegonebodaT, sacaa es svetebi jaris-
kacebiviT daiZvrebiano. raki sityvam moitana, maT Soris,
siRrmeSi cixis CaSavebuli Senobac moCanda. oRondac, win
qalaqis arqivis orsarTuliani saxli efareboda da TvalSi
aravis eCxireboda... notariusi koko karga xans gons ver mov-
ida, verafriT gaixsena magidiTa da skamiT ranairad aRmoCn-
da Sinidan ase Sors. vai, sircxvilo, _ gaifiqra notariusma
kokom, _ ras ityvian Tanamoqalaqeni, am yofaSi rom damina-
102 103
_ hxm! _ Caaxvela notariusma kokom, magidaze Tavisi roxo
Tavi dado da Tvali daxuWa.
irwmuna, rom yovelives sizmarSi xedavda...
2. momRerali CoCori bento
qalaqi wadigaiges ganapiras skolidan momaval Taia vaCna-
Zes momRerali CoCori bento Sexvda.
_ gamarjobaT! _ mokrZalebiT miesalma Taia.
CoCorma Tavi dauqnia. iqve, gzis gadaRma WalaSi mSvenieri
moli bibinebda da bento piris Casatkbaruneblad mibakunebda.
_ televizorSi Tqveni soloyroyini movismine! _ uTxra
Taiam.
CoCori bento SeCerda, Tavi aiRera da darbaislurad
Tqva:
_ diax, gansakuTrebiT `mzis niJara~ gamomdis!
_ mSvenieri soloyroyin-
ia! _ daudastura gogonam.
_ gegonebaT, marTlac lurj
niJaraSi zixar da caSi mif-
rinav!
_ es Cemi ocnebaa! _ gana-
cxada bentom. _ `mzis niJa-
ra~ rom mapovnina, caSi avf-
rindebodi!
_ nuTu marTla arsebobs
igi? _ gaukvirda Taias. _
Zvirfaso bento, Tu Tqven
`mzis niJaras~ ipoviT, gTx-
ovT, mec wamiyvanoT! minda
mTvareze gavfrinde!
_ ra Tqma unda, _ dinjad
daeTanxma bento, _ imedi
Wamdnen, umalve Seirgebdnen da Tvalsa da xels Sua izrde-
bodnen. roca yvelaferi pirwmindad moasufTaves, gamxdari
kaci simaRliT notarius kokos gautolda, dedakaci sakmaod
Cagodrda, biWi ki skamis simaRlisa gaizarda da Tu droze
pirs ar momuwavda, albaT sididiT mSoblebsac gaaswrebda.
_ e-e! _ Zliva amoRerRa kokom. _ magidac ar SemiWamoT!
samiveni Sedgnen. kacma vertmfreni jibeSi Caido, mere no-
tarius kokos miubrunda da daikikina:
_ notariuso koko! me var vezirTveziri saxelganTqmuli
arqivariusi buhisa, misi mamis buhbuhisa da papisa buhbuhbu-
hisa, var aranakleb saxelganTqmuli jadoqari didi jaju!
es qalbatoni Cemi meuRle jajuliaa, biWi ki Cveni erTader-
Ti TvalisCini da pirmSoa!
_ hxm, hxm! _ veraferi gaigo kokom. _ riTi SemiZlia gem-
saxuroT?
_ piriqiT! _ CaixiTxiTa didma jajum. – Cven movediT,
raTa gemsaxuroT da qalaqis Tavad dagsvaT!
_ e-e, rogor? _ ena daeba notorius kokos
_ aba, uyure! _ Tqva didma jajum da TiTi qalaqis ratu-
Sisaken gaiSvira.
uceb farTo karebi gaiRo da iqidan gamoexeta muxis mdi-
druli magida da mooqrovili savarZeli. savarZelSi qala-
qis Tavi ijda, metsaxelad pirveli, saTvale cxvirze Camoewia
da sabuTebs kiTxulobda. saqmeSi ise Cafluliyo, verc mix-
vda, rom ukve gadaayenes. magidam da savarZelma SeuCerebliv
gadairbines moedani, kuTxeSi gauCinardnen da TavianTi pa-
tronic gaaqres.
_ madloba RmerTs, Cveni droc movida! _ daiWraWuna ko-
kos dalaqavebulma, Zvelma magidam, skami ki mxiaruli Wri-
aliT gamoexmaura.
_ aba, he! _ xeli aiqnia didma jajum.
notariusis skami yalyze Sedga, magida asfaltze gasri-
alda. patrons sulis moTqmac ar acales, Ria karisaken gaita-
ces, iq farTo kibeze aarbenines, gancvifrebisagan Tvale-
bgadmokarklul mdivan qals Caurbines da kabinetSi Secvivd-
nen.
104 105
im dRidan caSi cxovrobs mzisia vaCnaZe, Taias iqidan gad-
mohyurebs. mTvare rom amoqaTqaTdeba, dediko, TiTqos dama-
lobanas TamaSobso, gverdidan gamoaWyets, gogonas Tvals
CaupaWunebs. umTvaro Rameebis moqargul varskvlaveTSi
msubuqad gakrTeba da Cumi sicilis eqo Taias smenamde aR-
wevs... ̀ daginaxe, dediko, daginaxe!~ _ SesZaxebs Taia.
`jadoqrebma waiyvanes mzisia dediko! _ fiqrobs Taia. _
jadoqrebs unda SevebrZolo da dediko gavaTavisuflo!~
midis Taia Sinisaken, mZime CanTas erTi xelidan meoreze
gadaanacvlebs, Tan ocnebobs: ai, CoCori bento ipovis `mzis
niJaras~! da oriveni _ bento da Taia gafrindebian mTvareze
mzisia dedikos dasaxsnelad...
4. marTa bebo Sinaa
Taias marTa bebo uvlis. raki bebia vaxsene, maincdamainc
dedabers nuravin warmoidgens. Taias bebos TmebSi WaRara jer
ar urevia, arc pirisaxe danaoWebia, Ronec sakmarisi aqvs, sam-
saxurSi fexiT dadis da CurCxelebsa da tkbiliskvers bazar-
Si yidulobs. amodena ojaxi `mxrebze awevs~ (Taia cdilobs
warmoidginos `ojaxi~, romelic mTqnarebiT marTa bebos
mxrebze wveba!), ̀ saqme axrCobs~ (`saqmes~ xelebze Savi xelTaT-
manebi wamoucvams da bebos yelSi uWers!), `jarasaviT tri-
alebs~ (bebo swrafad brunavs, tanze feradi Zafi exveva!).
marTlac sul facifucSia marTa bebo. ager, dResac, skol-
idan mobrunebul Taias Soridan esmis sakeravi manqanis rax-
raxi, ese igi marTa bebo Sinaa da keravs.
WiSkarma Wriali gamosca: `salami axtajanav!~
ezos ZaRlma bombom kudi aabaTquna: `rogora xar, gogo
Taia?~
kibis safexurebi aWraWunda: ̀ nela, fexebs nu mibraguneb!~
saxlis karma amoioxra: ̀ axla mimaxeTqebs!~
brax! _ kari exeTqeba da binis kedlebs kvnesa aRmoxdebaT.
_ cota frTxilad, bebo genacvalos! _ iRimeba marTa bebo,
saTvales Sublze aiwevs. _ Tavze saxli nu Camogvangrie!
fiso mirandolam zurgi amoizniqa, WroRa Tvalebma gakvesa.
maqvs, male vipovi ̀ mzis niJaras~. gamigonia, sadRac Cvens qa-
laqSia gadamalulio. jadoqrebi Turme amaod eZeben. Tu ar
avCqardi, damaswreben da daviRupebiT!
CoCori bento Sebrunda da Walisaken wabakunda, Tan gza-
gza Tavis sayvarel `mzis niJaras~ xmadabla mihyroyinebda.
_ naxvamdis, bento! _ xeli dauqnia Taiam.
_ naxvamdis, patara gogo! _ upasuxa CoCorma bentom. _
gTxov, koncertze mobrZande! kviras bavSvebisaTvis vimRereb!
_ gmadlobT, bento! _ Taiam mZime CanTas xeli Seunacvla
da mimoixeda. Saraze gamvleli aravin Canda. skolis WiSkar-
Tan bavSvebi TamaSobdnen. win, mosaxvevTan vaCnaZeebis patara
saxli Ria fanjrebiT uTvalTvalebda, TiTqos eubneboda,
gulmagrad iyavi, aqa varo...
3. ratom surs Taias mTvareze gafrena?
imTaviTve unda meTqva, _ Taia dediT obolia.
Taia dediko iseTi lamazi iyo, misi badali dedamiwis zurg-
ze aravin dadioda. saxelic lamazi hqonda _ mzisia. TeTri
xalaTi ecva da TeTr SenobaSi muSaobda, romlis karze oqros
didi asoebiT ewera _ ̀ instituti~. marTa bebo ambobda, Cemi
rZali lamazic aris da Wkvianico; iseTi Wkviania, aRar vici,
Tavi rogor ar stkivdebao. mTeli dRe institutSi muSaobs,
imnair manqanas igonebs, mzis sxivebiT rom ikvebeba, lurj
niJaras hgavs da saiTkenac moisurveb, iqiT gafrindebao.
iqneb swored mzisia dedikom aago `mzis niJara~, magram Tu
aago, sadRa daekarga?.. iqneb agebda da veRar moaswro, rad-
gan uwia marTa bebos sityvebma, marTlac astkivda Tavi,
`ah!~ _ amoikvnesa da suli ganuteva...
diax!.. lamazi kaba Caacves Taias lamaz dedikos, lamaz ku-
boSi Caawvines. is kubo sasaflaoze waasvenes, magram uceb ma-
Rla, maRla aiwia, Wirisuflebs xelidan gausxlta da cis la-
JvardSi gauCinarda. Taiam Tvali gaayola da naxa, rogor iZi-
reboda laJvardSi dedikos kubo... marTa bebom pirjvari ga-
daiwera, vaCe mamikos ki Tvalze cremli SeaSra da xelebi ci-
sken aRmarTa, TiTqos TviTonac gafrenas lamobda.
106 107
_ fiso, fiso, arc Sen genaRvleba, mTavroba rom Segvi-
cvales?
_ eqimma rZe gamomiwera! _ akrutunda eSmaki fiso. _ ase
miTxra, gogo Taia Zunwi ar aris, cotas giwiladebso!
erTi amolokva fisos, ori ylupi taias da tolCac cari-
elia.
marTa bebo kvlav sakerav manqanas amuSavebs da `oh, Tavi
amtkivda!~ _ Civis sakeravi manqana.
5. vaCe mamikos rolebi
_ bebia, mamiko dResac
kaciWamiaa? _ ikiTxa Taiam.
aqamde ar miTqvams, Ta-
ias mamiko vaCe vaCnaZe msa-
xiobia. kinoSic iReben, Te-
atrSic TamaSobs da xanda-
xan televizorSic gamoC-
ndeba. rolSi ise SeiWreba,
aviwydeba xolme sinamdvi-
leSi vinc aris. bolo erTi
Tve kaciWamias TamaSobda da
metad saSiSi gaxda. Sin mov-
idoda da Tvals daabri-
alebda: `adamianis suni
meca-a!~ marTa bebo dafa-
curdeboda, Cvens garda aq
adamiani aravinaao. amito-
mac Tavisi skolis amxanage-
bi Sin ar mohyavda Taias, va-
iTu, vaCe mamikos romelime maTgani SemoeWamoso. marTa bebo
erTbaSad duJin varias daaxvedrebda, Semwvarsa da moxarSuls.
vaCe mamiko swrafad sanslavda amden xorags da Tvals mainc
abrialebda _ ̀ adamianis suni meca-a!~
marTa bebom kerva Sewyvita da sakeravma manqanam SvebiT
amoisunTqa: ̀ madloba RmerTs, cotaTi wavTvlem!~
kuTxis karadam ikiTxa: ̀ CamovediT?~ amas sul matarebliT
mgzavroba esizmreba.
kedlis saaTma ki mxiarulad _ tik-tak, tik-tak!
bebom sakeravi manqanis saxeluri erTxelac daatriala,
aaraxraxa. `Tavi amtkivda!~ _ SesCivla Taias sakeravma man-
qanam. marTa bebo mouclelia, manqanas ki xandaxan SezeTva
sWirdeba. `oh, Tavi amtkivda!~ _ SesZaxebs xolme sakeravi
manqana, Tumca iqneb keklucobs, xedavT, ramdens vmuSaobo.
Taiam CanTa moisrola. CanTa iatakze gasrialda, sameca-
dino magidas miaRwia. iq umalve Cumi fxukuni da kiskisi ga-
isma. skolidan mosuli saxelmZRvaneloebi Taroze darCe-
nilebs esalmebodnen, cxel-cxeli WorebiT umaspinZldebo-
dnen.
Taiamac sulmouTqmelad axara bebos:
_ bebia, bentom koncertze dagvpatiJa!
_ hm! _ eWviT Sexeda marTa bebom. _ albaT wuxel dage-
sizmra, Torem sad Segxvdeboda saxelovani bento?
_ ai, Cemi ori TvaliT vnaxe! _ Tvalebi daaWyita Taiam.
_ vin icis, kviramde ra moxdeba! _ amoioxra marTa bebom.
_ amboben, qalaqis mTavroba Seicvalao. Tumca eg Cveni saqme
araa! girCevnia, elpites erTi tolCa rZe sTxovo da dalio.
diliT mompara mag sasikvdilem... male mamaSenic mova da er-
Tad visadilebT!
elpite marTa bebos Zroxaa. erTi eSmaki da wuwuraqi vin-
mea. marTa bebo mosawvelad rom miudgeba, qeds abzeks da rZes
gadamalavs. Taias ki uars ar eubneba, raca aqvs, umal Camo-
uwvelis.
_ moxvedi, TvalisCino? _ moefera Zroxa elpite da jiqani
miuSvira. xelis xlebac ar dasWirvebia Taias, rZe TavisiT
Camorakrakda tolCaSi.
_ bebiam Tqva, mTavroba Seicvalao! _ acnoba Taiam.
_ Cven ra gvenaRvleba, TvalisCino! _ elpite coxnas mo-
hyva.
zRurblze fiso mirandola Semoegeba Taias, fexebze moe-
xaxuna.
108 109
uSlida da ramdenjerac daixreboda, cxvirs imdenjer art-
yamda magidaze.
Zneli misaxvedri ar iyo, rom vaCe mamikos amjerad beRu-
ras roli rgeboda.
Taiam amoioxra. saWmeli ugemurad mokikna da ufrosebs
gaSorda, samecadino kuTxes miaSura, raTa wignebisa da
rveulebis WorebisaTvis yuri miegdo...
6. Taia mecadineobs
Taias magidaze wignebi da rveulebia. zogierTi wigni uf-
ro Wkviania, zogierTi _ nakleb Wkviani. mTlad sulelebic
urevia, magram amas xmamaRla vin gaacxadebs. rveuli arc Wkvi-
ania da arc suleli. rasac Caswer, imas amogZaxebs! Taias Tav-
Si xan metad Wkvianuri azri mosdis, xan _ CurCutuli da yo-
velive es rveulSi iyris Tavs.
xelmarcxniv fanjaraa. caze mTvare qaTqaTebs da oTaxSi
iWyiteba, cdilobs Taias rveulSi okrobokro asoebi amoiki-
Txos. gogonas Secdoma rom mouvides, mTvare umal dedikos
Seatyobinebs, Tumca iqneb iq, cis skolaSi, mTvare orosania
da axla Taiasagan iwers davalebas.
xelmarjvniv sarkea. sarkeSi Taia Cans. marTa bebo ambobs,
cxonebul rZalsa hgavso. rZali xom mzisia dedikoa, mzisia
dediko ki mzeTunaxavi iyoo... nuTu Taiac mzeTunaxavia? nam-
dvili Taia xandaxan Tvals Seavlebs sarkis Taias. if!.. skolis
formaSi an Sinaur xalaTSi mzeTunaxavi ranairad iqnebi!
mzeTunaxavi isaa, vinc koSkSia gamomwyvdeuli da mzis sxi-
vi ar ekareba. Taia darSi Tu avdarSi skolisaken mirbis... wvi-
misagan sveldeba, mzisagan Savdeba, zafxulobiT mdinareSi
banaobs, zamTrobiT gorakidan cigaobs... ai, ̀ mzis niJara~ rom
hqondes, daskupdeboda dedofaliviT da, eriha, win da ukan
ifrenda skolasa da saxls Soris...
Taiam amoixvneSa. saxatavi rveuli gadaSala da xatvas Se-
udga.
marTa bebom daxeda.
_ ranairi qoTani dagixatavs, gogo Taia?
kuTxis karada Zilburanidan veRar gamoerkva, TavisTvis
CaifSlukuna: ̀ CamovediT?~
Camqralma buxarma gaizmora: ̀ uh, yurebma moisvenes!~
kedlidan dedikos suraTma gadmoixeda, Sublze xeli mii-
do mzisia dedikom. amdenma xmaurma albaT Sakiki damarTa.
_ dRes mamaSens mgoni sxva zRaparSi unda eTamaSa! _ pasu-
xi daagviana marTa bebom.
_ rZe SesaniSnavia! _ daiknavla fiso mirandolam, wiTe-
li ena ulvaSebze moisva. _ eqimma gamomiwera...
cuRluti fiso kvlav tolCisaken iyureba, Tumca tolCa
ukve carielia.
_ tik-tak, tik-tak!.. _ gamoexmaura kedlis saaTi da uceb:
_ tinlintin... axla batoni vaCe mova!
marTa bebom saTvale cxvirze Camoiwia, saaTs axeda da
dafacurda:
_ awi mamaSenic mova!
binas TiTqos SeeSinda, kar-fanjrebma suli gakmindes. ma-
civridan TefSebiT Zexvi da Txlad daWrili yveli gamosri-
alda. farTo langarze lamazad Sebrawuli variebi dasxd-
nen. samzareulodan TavSi CamCaCarguli wvnianis qvabi gamoe-
xeta. modioda da moxiTxiTebda, gazquram wiTeli ena fskerze
momisva da meRutunebao.
_ Cxak-Cxuk! _ gaiCxakuna WiSkarma.
_ salami, Zvirfaso patrono! _ Sehyefa ZaRlma bombom.
_ salami, patrono! _ boselSi Sehzmuvla Zroxa elpitem.
_ patroni movida! _ Caikrutuna fiso mirandolam da
zarmacad daamTqnara.
vaCe mamikom kari SemoaRo, frTxilad mimoixeda, mirando-
lasken TiTi gaiSvira.
_gaagdeT es kata, Torem SemWams!
marTa bebo Semotrialda, sadaa cocxio. gaxarebuli co-
cxi buxris yuridan gamovarda, mirandolas daedevna. aqan-
dazi siciliT CabJirda... fiso mirandolam avad SesCxavla
da karSi durTa Tavi.
_ saSinlad momSivda! _ CaiJRurtula vaCe mamikom. magi-
daze fetvis marcvali dayara da kenkva daiwyo. esaa, cxviri
110 111
torma. _ daikarga CoCori bento! vinc ipovis, jildo ergeba!
Zia diqtorma foto aCvena. zed gamosaxul bentos Tavi
naRvlianad Caeqindra.
_ mogexsenebaT, qalaq wadigaiges mcxovrebT rogor uy-
varT CoCori bento! _ Zia diqtors cremli moeria, Tvalze
qaTqaTa cxvirsaxoci aifara. _ misi TayvanismcemelTa Txo-
vniT mogasmeninebT bentos soloyroyinis erT-erT bolo
Canawers.
ekranze mwvane Wala gamoCnda. CoCori bento muxlamde lo-
rTqo balaxSi idga. Tavi moxdenilad aswia, yeli moiRera da
yroyini morTo. Tavisi asakisaTvis metad SesaniSnavad yro-
yinebda.
_ swored am Walidan gaqra Cveni Zvirfasi bento! _ Tqva
Zia diqtorma.
televizors guli auCuyda, wamiT ekranze gamosaxuleba
waiSala, Wreli zolebi acaxcaxda, `bento Cven yvelas gviy-
varda!~ _ Caixriala.
_ vai-me! _ Taiam loyaze xeli itkica. es xom swored is
Wala iyo, sadac bentos Sexvda da CoCorma Tavis koncertze
dahpatiJa.
teleekrani ki TandaTan daiwminda da diqtorma amjerad
gaiRima.
_ yuradReba! Cven miviReT sasixarulo cnoba! bentos Zeb-
na ikisra saxelganTqmulma deteqtivma bacikukum. igi ukve
mocuravs Cveni qalaqisaken!
_ bebia, bebia, deteqtivi ras niSnavs? _ gasZaxa Taiam.
pasuxad samzareulodan namcxvris suni gamovida. marTa
bebos ar ecala.
_ mamiko, mamiko, deteqtivi ras niSnavs? _ axla vaCe mami-
kos gasZaxa Taiam.
kabinetSi JRurtuli Sewyda da vaCe mamikom gamoixeda.
_ deteqtivi maZebaria! me rom fiso mirandolam SemWamos,
deteqtivi gamoiZiebs am borotmoqmedebas, daiWers da cixe-
Si Casvams!
_ mirandola ranairad SegWams? _ gaocda Taia.
_ rogor ver xedav, bebo, qoTani ki ara, `mzis niJaraa~! _
pasuxobs Taia.
_ jer gakveTili iswavle, niJarebi mere xate! _ marTa bebo
saTvalidan mkacrad iyureba.
_ literaturaSi gameoreba gvaqvs, ariTmetikaSi sakon-
trolo gvqonda, rusuli ar mouciaT, kidev gvaqvs Sroma,
xatva da simRera! _ Camoarakraka Taiam.
marTa bebom Tavi ukmayofilo gaaqnia.
7. yoCaRi maZebari bacikuku
saRamoa. vaCe mamiko kabinetSi Caketila. iqidan JRurtu-
li ismis. vaCe mamikos repeticia aqvs. marTa bebo samzareu-
loSi saqmianobs. onkanidan wyali moCxrialebs da TefSebs
Cxakuni gaaqvT.
Taia mdelosfer divan-
ze mokalaTebula, televi-
zors uyurebs. televi-
zors martooba ar uyvars.
gulmosuli civad bzinavs,
dagaviwydiTo da ibuteba.
sakmarisia CarTo da gamo-
cocxldeba. xmasa da fers
daiwmends da ekranze mul-
tfilmebis oromtrialia.
axlac iseTi sasacilo
multfilmi gaTavda, diva-
ni da divanze dayrili pa-
tara, feradi baliSebi ga-
dafiCindnen.
ekranze Zia diqtori ga-
moCnda.
_ yuradReba, yuradRe-
ba! _ gamoacxada Zia diq-
112 113
moTqliSinda. navi gadayiravda da yoCaRma mogzaurma pirda-
pir svel iatakze moadina tyapani.
umal mivarda gogona, televizori gamorTo da moulod-
nel stumars xeli dastaca. es arc ise Zneli iyo, radgan ba-
cikuku erTicicqna aRmoCnda. Taias igi mouxerxeblad eWira.
kacuna asxmartalda, Tan yviroda:
_ axlave Zirs damsvi, es ra uzrdelobaa!
xmaurze kabinetidan vaCe mamikom gamoixeda, samzareu-
lodan _ marTa bebom.
Taias bevri ar ufiqria, stumari winsafris marjvena jibe-
Si Caitena. es winsafari marTa bebom Seukera da marjvena jibe
marcxenaze gacilebiT didi gamouvida.
kacunam Tavi amoyo, Tvalebi SiSiT daeWyita.
_ aq Savi xoWoebia! ar minda Savi xoWoebi!
_ xoWoebi ki ara, mzesumziraa! _ swrafad CaaCuma Taiam.
_ goneba gaminaTda! _ xma Zlivs gaiRo bacikukum. _ mzesu-
mzira Zalian miyvars!
_ ra xdeba aq? _ CaiJivJiva vaCe mamikom.
_ ra xdeba aq? _ mkacrad ikiTxa marTa bebom. _ es ra wya-
li aqcevia?
_ sayvavile gadmomivarda! _ icrua Taiam da tilos mosa-
tanad gaiqca. misi jibidan gamalebuli knawaknuwi gaisma. mir-
boda Taia da gza-gza mzesumziris CenCo cvioda...
kedlis radiom ki uceb gamoacxada:
_ ukanaskneli cnobis Tanaxmad, saxelganTqmuli deteq-
tivi bacikuku zRvaSi daiRupa!
8. bacikuku boboqrobs
_ me Sen gagebute! _ ambobs bacikuku.
magidaze fexebgabarjRuli dgas, Tvalebs mrisxaned
aWyets, TiTs muqariT uqnevs.
_ diaxac, SenTan laparaki ara msurs!
bacikuku Setrialdeba da gamalebiT miemarTeba magidis
meore kidisaken. mere aseve swrafad brundeba.
bolTasa scems, Tan loyebi braziT ebereba.
_ umorCilesad gTxov, repeticiis dros xels nu miSli! _
ganacxada vaCe mamikom da kari miixura.
Taia televizors miubrunda.
_ qalaqis Tavi notariusi koko miesalmeba bacikukus Ca-
mobrZanebas! _ Tqva Zia diqtorma.
ekranze gamoCnda uzarmazari kabineti. siRrmeSi, dala-
qavebul magidaze kokos banjgvliani Tavi ido, qalaqis pirve-
li kaci gemrielad xvrinavda.
wuTiT gamoixeda da Caaxvela:
_ hxm, hxm, diax!..
mere Tavi kvlav magidaze dado da Zili ganagrZo.
netavi rogoria es bacikuku?.. Taiam warmoidgina uzar-
mazari devkaci. ager daabijebs qalaq wadigaiges quCebSi. Ta-
viT xis kenweroebs utoldeba. aswevs fexs da saxuravs gada-
alajebs. ̀ salami, gogo Taia! _ moesalmeba. _ wavideT, bento
da `mzis niJara~ movZebnoT!~ aiyvans Taias, xalaTis jibeSi
Caisvams. imodena jibe aqvs bacikukus, Taia saskolo CanTi-
anad Sig iolad mokalaTdeba...
aq fiqri gauwyda Taias, radgan ekranze lurji zRva gada-
iSala... es ra aris?.. zRvaze navi mocuravs, navSi kaci zis. ta-
nze Savi serTuki da Sarvali acvia; fexebze _ Savi Stible-
tebi; Tavze zolebiani kepi axuravs. didroni, muStistola
Tvalebi farTod, cnobismoyvared dauWyetia.
Zia diqtorma mikrofoni zRvas gadaawvdina da mogzaurs
pirTan miutana.
_ borotmoqmedni versad wamivlen! _ ganacxada kacma.
ra Tqma unda, swored es iyo bacikuku.
sityva damTavrebulic ar hqonda, saSineli qari amovar-
da, zRvis zedapirze mrisxane talRebi aiSala, navi aaTamaSa.
Zia diqtorma swrafad Tavs uSvela, mikrofonianad gaqra.
bacikuku xelebiT navis kides Caafrinda da yoCaRad umkla-
vdeboda stiqiis mZvinvarebas.
yovelive es wamSi moxda. Taia ise daibna, Svela ver mois-
azra. amasobaSi Zlieri talRebi ekrans moaskda. cxadia, mi-
nam ver gauZlo, gaskda da zRvis mlaSe wyali oTaxSi gad-
114 115
9. pawo mofrinda
kak-kuk! _ fanjaraze ismis kakuni.
mTeli saxli gasusula. Tavis oTaxSi marTa bebos sZinavs,
kabinetSi _ vaCe mamikos. marTa bebo mSvidad fSutunebs. vaCe
mamiko xandaxan wamoiJivJivebs, esizmreba, beRurebTan er-
Tad davfrTxialebo.
sZinavs Taias oTaxs, tansacmlis karadas, skams, magidas...
magidaze bacikuku zis, Tvali farTod dauWyetia da aseve
sZinavs.
ezoSi sZinavT xeebs, vardis buCqs Taias fanjarasTan,
Robes da bosels, boselSi _ Zroxa elpites, boslis saxura-
vze _ fiso mirandolas, kibesTan _ ZaRl bombos...
kak-kuk! _ frTxili kakuni gaismis fanjris SuSaze.
_ vin aris? _ kiTxulobs Taia, SuSaze ki P_ kak-kuk!
Taia dgeba, fanjarasTan miirbens, iyureba.
caze mTvare qaTqaTebs, garemos vercxlis sxivebs afens,
baRSi vercxlisferi nisli ibolqveba.
TiTqos pepela farfatebs mTvaris sxivSi, SuSas exleba.
_ vin aris? _ kvlav kiTxulobs Taia, sarkmels aRebs.
sarkmelSi pawawkintela gogona Semofarfatdeba, rafaze
dgeba.
_ pawo var!
_ pawo? _ ukvirs Taias.
Ramis stumars vercxlis Saravandi axvevia.
_ sarkmeli daxure, niavi wamiRebs! _ ambobs pawo.
Taia xels uwvdis. pawo xelisgulze gadmofofxdeba.
_ xom lamazi var? _ kiTxulobs pawo.
marTlac rom! pawawina tanze brWyviala, fofina kaba acvia,
fexebze _ vercxlis qoSebi, mxrebze oqros kululebi ayria,
Tvalebi ori cisferi wveTiviT ubrwyinavs.
Taia magidaze dasvams Ramis stumars.
_ salami, batono! _ saamod wkrialebs pawos xma.
bacikuku SekrTeba, eRviZeba.
_ Tqven me micnobT?
_ uzrdeli! _ wamoiZaxebs. _ yanCisfexeba! aqaoda, grZe-
li gavizardeo, Tavi moaqvs... fih!.. uSno!.. bavSvi rom amodena
gaizrdeba, cxadia, uSno iqneba!
_ kargi ra, bacikuku, mapatie! _ Taias Tvalze cremli
adgeba, TviTonac nawyenia, magram Serigeba unda.
_ rogor gabede, Tavxedo yanCav, haerSi maprowiale!.. me
Sen... me Sen duelSi gamogiwvevdi... pistoletebze... gogo rom
ar iyo!
bacikuku kvlav magidis bolosaken garbis, Semobrundeba,
xels gamoiSvers da mrisxaned iZaxis:
_ barierTan!
da am dros loyebi ise sasacilod ebereba, Taia xelis-
gulebSi fxukunebs.
_ mere im Sens jibeSi... _ ver mSviddeba bacikuku. _ rogor
gabede da jibeSi Camsvi!.. ici, me vina var?
_ de-teq-tivi! _ Zlivs akowiwebs Taia.
_ deteqtivi?.. diaxac! mere rogori?.. u-usaxelganTqmu-
lesi da u-umamacesi!
_ oh! _ Taia gancvifrebulia.
_ Sen ki jibeSi Camsvi, im... fu... Sav xoWoebTan!
_ es xom mzesumzirebia!
_ ho! _ ucbad mSviddeba bacikuku. _ sxvaTa Soris, meti
xom aRar dagrCa gemrieli mzesumzirebi?
Taias patara jibeSic aqvs erTi muWa mzesumzira.
_ aha, miirTvi! _ Tan exveweba. _ SevrigdeT ra!
_ SevrigdeT? _ bacikuku mzesumziras aknatunebs, Tan
WoWmanobs. _ ho, kargi, SevrigdeT, oRond jibeSi maSinRa
Camsvi, roca momesurveba!
Taia ixdis da loginSi wveba.
_ Zili nebisa, bacikuku! _ CurCulebs Taia.
_ Zili nebisa, Taia! _ pasuxobs bacikuku da serTukis
kalTidan mzesumziris CenCos iferTxavs...
116 117
ase titinebs cicqna pawo. ufro da ufro xmas uklebs, Ta-
ias TiTqmis aRar esmis.
_ oh, meZineba! _ niaviviT amoisunTqa. _ oh, meZineba!.. Zili
nebisa, Taia, Zili nebisa, bacikuku! axla ZilSi gaviparebi!
pawos Tvalebi _ ori cisferi wveTi qreba... Taias Tvali
exuWeba... eZineba...
10. mirandola ganawyenda
mirandola ganawyenda... vaCe mamikoze, marTa beboze, cocx-
sa da aqandazze, yvelaze da yvelaferze, rac am saxlSia, sax-
lis kedlebze, iataksa da Werze, fanjrebsa da karebze, da,
ra Tqma unda, Taiazec.
fiso mirandola boslis saxuravze afofxebula, wevs, Zili
dafrTxobia, gadahyurebs mTvariT ganaTebul ezo-garemos
da SurisZiebaze fiqrobs.
boselSi Zroxa elpite icoxneba, mTeli Rame piri ar gau-
Cerebia.
kibesTan ZaRli bombo wkmutunebs, sakuTar sizmrebs eo-
meba.
buCqebSi Sriali ismis, albaT zRarbi dadis, an Txunela,
an iqneb virTxa...
ara, es arc zRarbia, arc Txunela, arc virTxa... buCqebidan
bombora kata gamoZvra, uCumrad gadaWra yvavilnari, Taias
fanjarasTan miipara. imodenaa, ukana TaTebze rom Sedga,
drunCi SuSas miado... ras eZebs? ra unda?
mirandolam xmadabla Cahknavla:
_ naTesavo, he-ei!
stumarma Tavi moabruna, Tvalebi gaakvesa. wamovida, bos-
lis saxuravze tani Seisrola da mirandolas gverdiT aR-
moCnda.
mirandola nazad akrutunda, bewvze ena mousva. aseTi la-
mazi da didi kata jerac ar enaxa.
_ mTvaris sxivebze rom movrbodi, zRvaze gixileT. bobo-
qar talRebs umklavdebodiT!
_ me bacikuku var!
_ me ki pawo! _ pawawkintelam muxlebi moxara da Tavi
moxdenilad dauqnia. _ aqeT movfrinavdi da Zirs davixede!
Zili efina qalaqs, saxlebs, quCebsa da baRebs... arsada Cand-
nen Ramis darajni... qalaqis Tavi sizmrebs ebrZoda... mters ki
am dros iqneb ar sZinavs!
_ frTxilad, Zvirfaso pawo! _ ambobs bacikuku. _ es saSiSi
siwynarea!
_ Tqven me damicavT, Zvirfaso bacikuku! _ nazad, aler-
siT pasuxobs pawo da ucbad CiviliT umatebs: _ oh, daviRale!
Taia pawos nazad aiyvans, baliSze gadasvams.
_ Semcivda! _ ambobs pawo. _ rame damafare!
Taia TviTonac ukve loginSia. ver bedavs sabnis kalTa
gadaafaros, vaiTu pawos emZimos.
_ Seni kululi gadamafare!
pawo Taias TmebSi gaexveva. pawos Tvalebi _ ori cisferi
wveTi moCans mxolod.
fanjaras raRaca xvdeba. ucxos drunCi SuSaze miuWyle-
tia da oTaxSi iWyiteba. Taia da pawo gasusulan. bacikuku
magidaze zis, mSvidad fSutunebs, CasZinebia. ucxo fanjaras
Sordeba.
_ veRara gvnaxa! _ CurCulebs pawo. _ Zlivs gavaswari!
_ vin iyo?
_ mTvaris sasaxlis cisfer darbazSi dedofals sZinavs.
_ Tvlema ereva da TiTqos leqsad titinebs pawo. _ me misi
sizmris nafleTi var... didxans geZebe!.. SemogiTvala, Cemo
gogoni, nu idardebo... vervin damixsnis, `mzis niJaras~ Tu
ver ipovi!.. gaizarde da eZieo!.. frTxilad iyavi, mteric eZebs
da ar dagaswroso!.. es saidumlo Tan momqonda, sxivze mov-
qrodi. gzad didi jaju SemefeTa, miwidan camde iklaknebo-
da, undoda Tavis sizmarSi Sevetyue... gamoveqeci!.. iq ja-
julia xafad kioda, Cemi sizmris lukma xaro... masac gaveqec!..
is onavari patara jaju, katad qceuli, kvalze damadga, fan-
jris SuSasTan mimimwyvdia...
118 119
_ sadRac mivemgzavrebi! _ ZilSi CaiCurCula pawom.
mirandolam swrafad gaiara Tagvebis xvreli, pawo gareT
gasva, TviTon ki Sig darCa.
_ ee-i, ar gamodixar? _ krutuniT moixmo stumarma.
_ oh, ara, aqac ara miSavs! _ morcxvad upasuxa mirando-
lam. _ imedia, Tagvad ar damtovebT da kvlav naTesavebi aR-
m o v C n d e b i T !
_ gamodi, unda mogefero!
mirandolam xma gakminda, kargad axsovda, TviTon rogor
efereboda Tagvebs.
_ mgoni momitaces! _ gamofxizldiT uceb pawo. _ vaime,
momitaces!
pawos xma elpites miswvda, coxna Sewyvita, boslidan Tavi
gamoyo da ikiTxa:
_ muu!.. vinaa, aq rom daexeteba?
_ xma Caiwyvite, CerCeto Zroxav! _ braziT daucacxana
bombora katam da pawo aitaca.
amasobaSi mirandola gareT gamoZvra, oRond Tagvis so-
ros didad ar gascilebia. kvlav katad gadaqceuliyo, Tum-
ca TviTon egona, jerac Tagvi varo.
elpites ucxo katisa ar SeSinebia, moaRo piri da zmuis:
_ ariqa, bombo, mu-u!
bombo dafeTebuli wamovarda da gamorbis:
_ ham, ham, vin daexeteba aq?!
mirandolam, ZaRlma piri ar gamkraso, kvlav soroSi dur-
Ta Tavi, magram is xom ukve kata iyo da Sig drunCiT gaiWeda.
tkivilisagan aCxavlda, oTxive fexiT ukan gaiwia da Zlivs
gamoZvra.
ucxo stumari Robes gadaevlo. bombo mihyva. mTvariT gan-
aTebul Saraze dabneuli SeCerda.
kata arsad Canda, Saraze ki viRac biWi garboda...
stumarmac ena ausva.
gverdigverd wvanan da Cum-Cumad krutuneben. pawo gameq-
cao, Civis stumari, ciuri sizmris nafleTiao. Taias baliSze
sZinavs. minda Sevide da davibruno, magram kari Carazuliao.
ho, mec gamomagdeso, pasuxobs mirandola, damCagres da
guli matkineso. samagieros gadaxda mwadia, magram rogoro.
unda damexmaroo, Txovs stumari, eniT alersianad lokavs.
Tagvad gadagaqcev, Secunculdi da gamoitaceo.
mirandolas Tagvis tyavSi yofna ezizReba, Tanac eSinia,
vaiTu Tagvad davrCe, anda SemogeWamoo.
stumari wamoiwia. rac iyo, imaze didi gamoCnda, zurgi
aizniqa da avad SesCxavla _ `fCxi!~ mirandola gulgaxeT-
qili gadmofrinda, miwaze daebertya da pawia Tagvad gasun-
sulda.
Tavzardacemulma moixeda. uzarmazari kata gadmohyure-
bda boslis saxuravidan, wiTel Tvalebs abrialebda, TviTon
ki im katis kbilis odenac ar iyo.
_ vin Cxavis mand? _ ukmayofilod daizmuila elpitem,
magram pasuxi ver miiRo.
gacunculda mirandola, kedlis ZirSi Tagvis soros mi-
agno. Sig SeZvra da maSinRa moawva sinanuli. vai, sircxvilo!
am soroebSi xom misgan daSinebuli wruwunebi imalebodnen.
ho-ho, Tu gaiges, vinc Semoipara, cocxlad aqedan ar gauSve-
ben!
SiSisagan acaxcaxebuli mirandola gaiqc-gamoiqca da
oTaxSi SesaZromi ipova.
mSvidad eZina Taias. magidaze bacikuku ustvenda cxviriT.
saaTi fxizlobda kedelze. Tagvis danaxvaze tiktiks mouma-
ta, magram mTel saxls ZilquSi daswoloda da veravin gaaR-
viZa.
mirandola sawolis fexze aZvra. sawols ar esiamovna, Zil-
Si aWraWunda. arc sabnis kalTas esiamovna, kinaRam gadmoag-
do. baliSic ki, sadac TaTebs daadgamda, iq iCuteboda, ma-
gram baliSs simsuqne moreoda da Rone aklda.
mirandolam pawo frTxilad daiTria da zurgze moigdo.
120 121
_ aqamde rogor ver mivxvdi! _ bacikukum Sublze xeli
itkica. _ ra Tqma unda, Cemi guli mTlianad pawos ekuTvnis!
_ megobrebisTvisac xom darCa cotaTi adgili? _ eS-
makurad gaicina Taiam.
_ pawo Cemi gulis diasaxlisia, igi Cems megobrebs kars ar
miuketavs! _ sazeimo kiloTi warmoTqva bacikukum.
_ samwuxarod, pawo gaqra! _ Taiam xelebi sinanuliT ga-
Sala.
_ vici, Cveni mtrebis oinebia! _ bacikukum mkerdze mjiRi
daikra. _ isini versad wamivlen! mTavaria deduqciuri me-
Todi!
12. bacikuku bolTasa scems
bacikuku magidis kideze Seyovnda, TiTi aswia da gaimeora:
_ diax, deduqciuri meTodi!
Taiam ar icis, ras niSnavs `deduqciuri~, magram eSinia,
bacikukus fexi ar daucdes da iatakze Zneyva ar moadinos.
bacikuku yoCaRad Setrialdeba, Rips win gaigdebs da magi-
dis bolosaken gaeqaneba, iqidan kvlav aqeT, magidis kidi-
saken...
Taia sawolze Camomjdara da TvalebgafarToebuli uyu-
rebs `deduqciuri meTodiT kvlevas~.
_ Cemi maswavleblis Serlok holmsis meTodia! _ amayad
ganacxada bacikukum. _ didxans vicxovre mis binaSi, beiker-
stritze, kuTxis karadis qveda ujraSi. gasaRebis WuWruta-
nidan vuTvalTvalebdi yvelafers da ZirisZirobamde aviT-
vise misi meTodi!.. diax!
bacikukum zurgze Semoiwyo Tavisi mokle, kotitita xele-
bi da karga xans irbina win da ukan.
_ diax!.. rac ki ici, tvinSi unda gadaxarSo da daskvnac
gamoitano, ai, esaa deduqciuri meTodi!.. ra gvaqvs am wuTisa-
Tvis? _ TiTi haerSi gaaqnia. didroni, mrgvali Tvalebi daW-
yita, gawvarTuli ulvaSebi aacmacuna, daijRana da cxviri
daacemina: _ diax!.. ese igi CoCori bento WalaSi Cavida da
gaqra. unda moviazroT, sad wavidoda? FfrTebi ara aqvs, ver
11. bacikuku Seyvarebulia
mzem fanjaraSi SemoiWyita. Taiam Tvali gaaxila, miixed-
moixeda, pawo versad ipova.
daRonda.
uceb tirilis xma moesma.
magidaze bacikuku zis. Tvalidan kurcxali gadmogore-
bia da axla lupiT aTvalierebs.
_ goneba gaminaTda! _ mwuxared Tqva bacikukum. _ Sey-
varebuli var!
_ rogor mixvdi? _ Taias TviTonac Zalian undoda Sey-
varebuli yofiliyo, magram marTa bebos, vaCe mamikos, Zroxa
elpites, ZaRl bombos, fiso mirandolas, saxlisa da ezo-
garemos garda, cotaTi skolisa da cotaTi skolisaken mi-
mavali gzis garda, lurji mdinarisa da mwvane mdelos gar-
da, yvavilebisa da xilis garda... (mTel sias aq ver davatev!)
aravinac ar uyvarda.
_ guli sxvanairad micems! _ amoioxra bacikukum. _ tir-
ili mindeba, aseTi kurcxali arasodes Camomvardnia upedan.
ese igi, an avada var, an Seyvarebuli. sicxe me ara maqvs,
cxvirs ar vacemineb, Tavi ar mtkiva, maSasadame avad ara var!..
aqedan daskvnac iolia! kaci Tu janmrTelia da mainc tiris,
is Seyvarebulia! oRond eg aris, _ mowyeniT daabolova ba-
cikukum, _ ar vici, vin Semiyvarda!
_ ra Wkviani xar, bacikuku! _ aRfrTovanda Taia. _ mec
ara var uWkuo da vici, vinc Segyvarebia!
_ nu dascini Sens megobars! _ Tavi Caqindra bacikukum. _
Znelia Cemi gabzaruli gulis gamrTeleba, magram Tu mivx-
vdebi, vinc Semiyvarda, es codna wamlad damedeba!
_ pawo Segyvarebia da ver xvdebi!
_ pawo? _ Tvali daWyita bacikukum.
_ diax! wuxel Tqven ise uyurebdiT erTmaneTs... ise, ise,
rom... ̀ pawo!~ ̀ bacikuku!~ _ gamoajavra Taiam. _ imwamsve gav-
ifiqre!..
122 123
_ TiTqos kacis xma iyo, yeli xom ar gagicivda?
_ ara, kargada var! _ Taias cxviri TefSSi Caurgavs, mze-
ras malavs.
_ Cai minda! _ CurCulebs bacikuku.
Taias Cai sulac ar uyvars. sawrupav Cxirs WiqaSi Cayofs,
meore bolos ki _ SeumCnevlad jibeSi. bacikuku gulmod-
gined wuwnis.
marTa bebo saTvales isworebs. SviliSvils WiqisTvis piri
ar miukarebia, Cai ki TavisTavad iklebs.
_ bebias motyueba sircxvilia! _ ukmayofilod ambobs. _
Wkviani gogonebi Cais jibeSi ar isxamen!
miswvda marTa bebo, jibeSi xeli Cauyo da damduRruliv-
iT Sehkivla:
_ ui, ui, ui!
vaCe mamikos xelsaxoci gauvarda, Tan dabneulad ikiTxa:
_ ra iyo? ra moxda?
marTa bebos serTukisaTvis TiTebi Cauvlia da ase uWiravs
asxmartalebuli bacikuku.
_ axlave xeli gamiSviT! es ra uzrdelobaa! _ yviris ba-
cikuku.
marTa bebos ki xelis gaSveba ver moufiqrebia.
_ ar daagdo, bebia, etkineba! _ wivis Taia.
marTa bebom TiTebi gaSala, bacikuku haerSi amotrialda
da ̀ Txlap!~_ pirdapir fafis qvabSi...
bacikukus piri fafiT gamoetena, Zlivs gadaylapa da bra-
ziT daisisina:
_ diax, marili aklia!
_ ra qeni, bebia! _ Taiam cremli gadmoyara, megobars xeli
gauwoda, fafis qvabidan amoiyvana da sufTa TefSze dasva.
_ es vin aris? _ ikiTxa gonsmosulma vaCe mamikom.
_ es vin aris? _ ikiTxa darcxvenilma marTa bebomac.
_ me var bacikuku, saxelganTqmuli deteqtivi da mecni-
erebaTa mecnieri! _ sacodavad Seepasuxa bacikuku, Tavpirze
da tanzec fafa Rvarad Camosdioda. _ Rirseul stumrebs
Tqven cudad xvdebiT! Taias pativiscema rom ara, axlave du-
elSi gamogiwvevdiT!
gafrindeboda!.. Txunela ar aris, miwaSi ver CaZvreboda!.. ese
igi gaaqres!.. vis unda gaeqro?
bacikuku kvlav bolTasa scems, TiTs xan erT safeTqelze
itakebs, xan meoreze, xanac xelisguliT Sublze tkacans ga-
adens.
_ metoqem?.. ukeTesi momRerali CoCori me ar gamigonia!..
iqneb bentos satrfo hyavs?.. is ki sxva virs Sehyvarebia!..
bolo-bolo tlinkebs miayrida, sxvanairad virebi ar Cxu-
boben!
bacikuku magidis kideze Camojda, mokle fexebi aaqanava
da cota xniT dadumda.
_ diax! _ kvlav gamococxlda. _ bento jadoqrebma ga-
aqres, amas mkarnaxobs deduqciuri meTodi!
_ meTodi ar vici me! _ ganacxada Taiam. _ me rom vyofil-
iyavi, jadoqrebsac tlinkebs mivayridi!
_ jadoqrebi ki adgebodnen da kunZad gaqcevdnen! amitom,
_ wamobajbajda bacikuku, _ tlinkebi virebs davutovoT,
Cven ki sasauzmod gavemarToT! sasadilodan sasiamovno suni
gamodis!
13. bacikuku maspinZlebs ecnoba
_ ukeTesi iqneboda, Zveleburad kaciWamia yofiliyavi!
_ ukmayofilad CaibuzRuna marTa bebom.
vaCe mamiko cdilobs TefSidan mananis fafa amokenkos da
cxvir-piri erTianad moeTxupna.
_ RmerTma gvaSoros! _ zrdilobianad Seawia bacikukum.
Tu iciT, saidan?.. Taias winsafris jibidan!
Taia gatrunuli zis, xandaxan xels gaaparebs da jibeSi
purisa da yvelis finCxs iyris, bacikuku ki moxerxebulad
mokalaTebula da gemrielad ilukmeba.
_ vina Tqva, RmerTma gvaSoroso? _ yuri cqvita marTa
bebom.
vaCe mamiko xelsaxociT pirs iwmends da xma ver amouRia.
_ me vTqvi! _ Tavi CaRuna Taiam.
bebia eWviT uyurebs.
124 125
Tavi II. didi jajus ojaxi
1. vin dadis skolaSi
aqlemiT?
_ ai, aq iyo! _ Taiam
CanTa Zirs dado.
winadRes swored am
adgilas Semoeyara mom-
Rerali CoCori bento.
mibakunebda TavisTvis
da tkbilad yroyinebda.
bacikukum jibidan
Tavi amoyo, miixed-mo-
ixeda.
_ deduqciuri meTo-
diT Tu vimsjelebT, _
Tqva dinjad, _ WalaSi
nakvalevs ver aRmova-
CenT, radgan bentos
zevidan dastaces xeli
da ase waiyvanes!
_ vin giTxra? _ urwmunod CaekiTxa Taia.
_ gonebam! _ bacikukum TiTi amayad miido Sublze. _ ager
Sargzaze amCnevia umniSvnelo nakvalevi, Tu ar vcdebi, gam-
xdari kacisaa... aba, Zirs damsvi, axlodan davaTvaliero!
Taiam brZaneba umalve Seasrula. saxelganTqmulma dete-
qtivma lupa moimarjva da gzaze forTxva daiwyo.
_ diax!.. ufro sworad, gamxdari bavSvisaa, albaT gogonasi...
_ es Cemi nakvalevia! _ Taiam CanTas daavlo xeli.
bacikuku gairinda, miwas yuri daado da wamoxta:
_ amiyvane Cqara!
Taiam bacikuku jibeSi Caibruna.
_ ratom ar gviTxari, Svilo, stumari Tu gyavda! _ Taias
usayvedura vaCe mamikom.
_ megona, damiSlidiT! _ mjiRiT Tvalebi amoisrisa Ta-
iam.
_ gvapatie, stumaro, axlave gagisufTaveb mag tansac-
mels! _ marTa bebom sufTa xelsaxoci aiRo da fafiT moT-
xvrili stumari wuTSi gawminda, Tan, ra Tqma unda, waRma-uku-
Rma atriala da bacikukum pirze momdgari mware-mware sity-
vebi veRara Tqva.
_ fafas xom ar akenkavdiT? _ zrdilobianad hkiTxa vaCe
mamikom.
_ umjobesia TefSze gadmogiRebT! _ guliTadad SesTava-
za marTa bebom.
126 127
2. abezari jaju
ho, ho, ho!.. namdvilad eSmaks gadmouvarda abgidan. jaju-
biWze xelidan gavardnili da saZageli vinme albaT dedami-
wis zurgze aravin daibadeba. WroRaTvaleba, Worfliani da
wiTuri romaa, es ukve vTqviT. TmebSi mudam melani acxia, ra-
dgan Tavs kalmiT ifxans. idayvi da muxlebi gadayvlefili
aqvs. kurtakze Rili ar uCerdeba. sruli orosania, ramdeni
gakveTili CautardebaT, dRiurSi imden orians Cauxataven
lamazad. Tumca jajus es sulac ar adardebs. rogorc ki ezo-
Si Cava, is orianebi amocvivdebian, jariskacebiviT Camwkri-
vdebian da sxva klasebisaken miemarTebian, raTa zarmaci da
anci bavSvebis dRiurebSi mokalaTdnen...
yovelive es xom or-sam dReSi gairkva. dRes ki pirveli ga-
kveTili geografiisaa da mexuTeklaselebs patiko maswavle-
beli utarebs.
_ geografia Cemi usayvarlesi sagania! _ ganacxada baci-
kukum. _ pataraobisas globusSi vcxovrobdi. is globusi
erTi swavlulis kabinetSi idga da misgan bevri rame viswa-
vle. xandaxan momwyindeboda, davatrialebdi da sabralo
swavluls guls vuxeTqavdi...
bacikukus CurCuli patiko maswavlebelmac gaigona da
saCvenebeli joxi merxze daakakuna.
_ vaCnaZe! Sen arc ise patara xar, skolaSi Tojina rom
ataro!
Taias undoda eTqva, Tojina ki ara, saxelganTqmuli baci-
kukua, romlis Sesaxebac Zia diqtorma televizorSi gamoac-
xadao, magram swored am dros kari gaiRo da jaju-biWi Semo-
vida. albaT aqlemi daabinava da amitomac daagviana.
_ bavSvebo, jaju-biWi Tqveni axali amxanagia! _ gamoac-
xada patiko maswavlebelma. _ dReis iqiT Tqvens klasSi
ivlis!
Taiam xeli aswia.
_ esec axali amxanagia, CvenTan erTad ivlis!
moixeda da gakvirvebisagan piri daaRo.
Saraze aqlemi gamoCnda... modis, moabijebs amayad. moRe-
rebul kiserze eJvani hkidia. dinjad moirweva da am Tavis
eJvans _ winlin-win, winlin-win... _ moawkarunebs.
or kuzs Soris biWi mokalaTebula moxerxebulad. melniT
dalaqavebuli CanTa muxlebze udevs da TviTonac irweva.
wiTuri, Worfliani pirisaxe moabruna, WroRa Tvalebi
damcinavad Seavlo da daejRana:
_ hih, buzi ar gadageylapos!
_ hih! _ agdebiT Seepasuxa Taia, aqaoda Seni frCxilisode-
nac ar meSiniao, Tumca guli ki Seuqanda.
biWma, im saZagelma, piri momuwa da daubera. iseTi qari
atyda, mtvris korianteli daayena, gogonas TvalebSi Seeyara.
_ maimuno, Worfliano! _ SeuZaxa Taiam.
_ yanCa, yanCa! _ upasuxa biWma.
am dros bacikukum amoyo jibidan Tavi, TiTebi pirSi Caido
da ise daustvina, kinaRam ca Zirs CamoiRo.
aqlemi SiSisagan SekuntruSda da ZunZuliT gautia. biWi
kuzs Caafrinda, Tan sasacilod xtunaobda.
_ yoCaR, bacikuku, egre magas! _ akiskisda Taia da gaq-
ceulebs gamoudga.
bacikukum ki jibidan jayjayiT amosZaxa:
_ ne-ela, Ta-aia, ar da-agivarde!
ase Secvivdnen skolis ezoSi.
kibis Tavze qalbatoni direqtori idga da doinjSemoy-
rili uyurebda aqlemiT mobrZanebul biWs.
_ mexuTeklaselo jaju! daixsome, sastikad ikrZaleba
skolaSi aqlemiT siaruli! moswavle rom aqlemze SevsvaT,
maswavlebeli raze unda SevajinoT, magaliTad?
mere Taias gadmoxeda da buzRuniT hkiTxa:
_ gakveTili Tu ici, gogo, Sen?
yvelas ase ekiTxeboda da amitomac bavSvebma metsaxelad
`gakveTiliTuici~ Searqves...
128 129
_ ar minda da imitom ara! _ jiutad gaimeora jaju-biWma.
am dros saocari ram moxda. jaju-biWs sityva damTav-
rebulic ar hqonda, ucbad adgils moswyda da TaviT pirda-
pir Ria fanjrisaken gafrinda, Tan ukan Tavisi dalaqavebu-
li CanTac mihyva.
Tqven albaT ifiqreT, jaju-biWs da mis CanTas frena co-
dniaTo.
yvelaferi imiT aixsneba, rom bacikuku gajavrda. baci-
kuku Tu gajavrda, uzomod Ronieri xdeba. amodena biWs qu-
slebze xeli rom amosdo, fanjrisaken moisrola da CanTac
ukan miayola.
jaju-biWi meore sarTulis simaRlidan Tavze daeca fiz-
kulturis maswavlebel oxoxos. jajus ki sakuTari CanTa
daeca Tavze da daretianebulma, daboRmilma biWma aqlems
miaSura.
fizkulturis maswavlebeli oxoxo karga xans egdo Zirs.
mere erTi amoioxra _ `ox-ox-o!..~_ aqaoda ra saSiSi profe-
sia maqvso da wamodga, Tan imas fiqrobda, patara kacs yvela
Tavze axteba, Torem me rom notarius kokos adgilas vijde,
vin ras gamibedavdao.
patiko maswavlebelma ruka Camoxsna, xan ase Seabruna, xan
ise, magram aRmosavleTi da dasavleTi erTmaneTSi rom ager-
eva, Znelia, xelaxla TavTavianT adgilze daabruno. amaso-
baSi okeaneebisa da zRvebis wyali Camoeqca, mere kontinen-
tebi Camoucvivda, dabolos, CrdiloeTisa da samxreTis yinu-
leTi Camoixerga da dafasTan Tovl-yinulis gora dadga.
saklaso oTaxSi acivda, gareT ki ise cxeloda, xis foTlebi
ZlivsRa sunTqavdnen.
Taia vaCnaZe fanjarasTan ijda. xandaxan mzeras gzisken gaa-
parebda. iq xeebs miRma jaju-biWi Tavis aqlems miaqanebda.
_ bacikuku! _ CasCurCula Taiam. _ ra Ronieri yofil-
xar!
patiko maswavlebels gaukvirda, aki Tojina megonao.
_ me gaxlavarT bacikuku! _ dinjad Tqva saxelganTqmul-
ma deteqtivma. _ geografias siamovnebiT Seviswavli, rad-
gan saWiroa deteqtivma kargad icodes, romel qveyanaSi Ca-
movarda teleekranidan!
_ diax, diax! _ niri ecvala patiko maswavlebels, etyoba
aseTi moswavle arasodes hyolia.
jaju-biWma merxs rom Cauara, Taias daejRana, Tanac ise,
wiTur maimuns daemsgavsa. Taiamac ena gamouyo, rac patiko
maswavlebels ar SeuniSnavs.
saCvenebeli joxiT naxevarsferoebis rukasTan mivida da
gakveTilis axsnas Seudga.
bacikuku TvalebdaWyetili usmenda. jajus ki TandaTan
CasTvlima. maswavleblis xma nakadulis rakrakiviT Caesmo-
da, erT yurSi Seudioda, meoredan gamoudioda, TavSi ki,
cxadia, araferi rCeboda.
danarCeni bavSvebi qirqilebdnen, erTmaneTs idayvebs
hkravdnen, SexedeT, axalma mowafem ra gemrielad gautiao.
patiko maswavlebelma axsna Sewyvita, fexze wamoayena da
hkiTxa:
_ aba, jaju, mipasuxe, aRmosavleTi saiTkenaa?
jajus tvini ar uWyletia, ise upasuxa:
_ dasavleTSi!
_ rogor? _ gaukvirda maswavlebels.
_ rogor da egre! _ TiTi rukisaken gaiSvira jajum.
aRmosavleTi gacurda, dasavleTSi gadainacvla, dasav-
leTma _ aRmosavleTSi, Sua gzaze erTmaneTs TeTri qudebi
mouxades.
patiko maswavlebeli sibrazisagan gafiTrda, muSti mag-
idaze dascxo da brZana:
_ axlave datove klasi da dedaSeni moiyvane!
jaju-biWma utifrad Caiburtyuna:
_ ara!
_ rogor Tu ara?
130 131
gons mosvla ver moaswres, klasSi Wyvirili gaisma. ramde-
nime biWi, _ aqamde sizarmaciTa da sianciT cnobili, _ Zirs
gagorda.
_ ra ambavi gaqvT? _ aRSfoTda patiko maswavlebeli.
biWebi yiraze gadavidnen da yvelam dainaxa, rom eseni bi-
Webi ki ara, Winka-maimunebi iyvnen.
derefanSic erTi aliaqoTi da Wyvirili ismoda. sxvadasxva
klasebidan gamorbodnen Winka-maimunebi, kibeebze gorgaliv-
iT migoravdnen da sardafebSi imalebodnen.
_ es yvelaferi jajus oinebia! _ amoixvneSa patiko mas-
wavlebelma. _ mZime dReebi mogvelis!
_ Svilic gamoCnda da dedac, _ Caiburtyuna bacikukum,
_ axla mamikoc gamoCndeba!
4. vin gviTvalTvalebs bneli tevridan?
Ramea. bnela. ezos gaRma tevrSi aCrdilebi ilandeba.
ojaxi aivanze isvenebs. Cai ukve dalies. dRisiT cxeloda
da axla grili niavi adamians sasiamovnod elamuneboda.
vaCe mamiko savarZelSi zis da mzera varskvlavebisaken
miupyria. albaT elodeba wams, roca varskvlaveTSi mzisia
vaCnaZis landi gakrTeba.
marTa bebo jorkoze Camomjdara, saqsov Cxirebs bnelSic
iseve yoCaRad amoZravebs, rogorc dRis sinaTleze.
Taia moajirs gadayrdnobia, Sav tevrs SiSiT gahyurebs.
iqidan Winka-maimunebis Sekavebuli qirqili da Wylopini is-
mis. qalaqi daicala anci biWebisagan da mosawyeni gaxda.
bacikuku Taias gverdiT, moajirze daskupebula. isic
tevrs gahyurebs, oRond uSiSrad.
Zroxa elpite ezos kuTxeSi gawolila, iqidan auCqarebe-
li coxnis xma aRwevs.
fiso mirandola ferxTiT garindebula. danaSaulsa
grZnobs da amitom wynaradaa, TvalSi aravis eCxireba.
ZaRli bombo safexurze mokalaTebula. xandaxan Tavs as-
wevs, xmadabla, gamafrTxileblad CaiRrens da kvlav TaTe-
bze dadebs.
3. qalbatoni jajulia
is iyo, gakveTili Tavdeboda, garedan wkaruni moisma. Ta-
iam fanjaraSi gaixeda da gakvirvebisagan daiZaxa: `ah!~ bavS-
vebi wamoiSalnen da fanjrebs miscvivdnen. patiko maswavle-
belma mkacrad Tqva: ̀ aba, aba!~ magram TviTonac dainteresda
da fanjaraSi gaixeda.
uyureben da Tvalebs ar ujereben! Saraze, sadac aqamde
tramvais xazi ar gadioda, axla Wreli tramvai moraxraxebs.
muSebis brigada gza-gza liandagebs ugebs. tramvai rom gaiv-
lis, ukana liandags ayrian da winas waumateben, ase moiwevs
Wreli tramvai, Tan zars moawkarunebs... Sig erTaderTi
mgzavria _ jajus dediko jajulia. farTo divani wamouRia,
WurWlis karada da sasadilo magida, sirofiani qilebi da
gazqura... gazquraze tafamwvari SiSxinebs... imsimsxoa qal-
batoni jajulia, divanze Zlivs eteva. pirs daaRebs, tafamw-
vars gadasanslavs, sirofian wyals kaTxiT daayolebs... xel-
Si saniavebeli uWiravs, saklaso dafis sifarTisa iqneba.
ofli wurwuriT Camosdis da sul ̀ oh, oh!~ _ xvneSis.
tramvai ezoSi Semogrialda, kibes moadga. qalbaton jaju-
lias Camosvla ar SeuZlia, an risTvis unda Camovides, sko-
lis karebSi mainc ver Semoeteva.
_ oh, oh, Cqara miTxariT, Torem sicxisagan avorTqldebi!
_ qalbatoni jajulia saniavebels mal-male iqnevs.
patiko maswavlebeli dabneuli luRluRebs:
_ qalbatono, qalbatono!.. ukacravad, magram Zalian an-
cia, diax, namdvili Winkaa!
jajulias Tvalebidan boroti naperwklebi cviva.
_ oh, oh, naxeT, naxeT, ramdeni Winkaa, Winka-maimuni ram-
denia!..
_ qalbatono, qalbatono, ras ambobT, ras ambobT?..
magram qalbatoni jajulia ukve veRar ismens. ̀ oh, oh, sic-
xisagan avorTqldebi!~_ da marTlac TandaTan orTqldeba,
orTqldeba... wuTic da sulac aorTqlda, mere tramvaic
aorTqlda, liandagic, muSebic...
132 133
ai, seiri!
spilos zurgze zolebiani fardagi efina. xorTumi maRla
aeSvira da SigadaSig sayviris xmas gamoscemda. grZeli, TeTri
eSvebi mrisxaned aeRera da vinc gzaze Seeyreboda, yvela
Tavqudmoglejili garboda.
jajus fardagze fexi moerTxa, dalaqavebuli CanTa mux-
lebze daedo da utifrad iRmiWeboda.
bavSvebic da maswavleblebic _ am dros Cito maswavlebe-
li atarebda gakveTils _ fanjrebs miawydnen da mecadineo-
ba mTeli aTi wuTiT Sewyda.
gakveTiliTuici ise gacecxlda, kedlebze baTqaSi daib-
zara.
moadga spilo skolis parmaRs, jaju-biWi xorTumze Camos-
rialda da TavaRerebuli wamovida. eg iyo, zRurbls gadmo-
abija Tu ara, gakveTiliTuicis da Cito maswavleblis xelebSi
aRmoCnda. ufro sworad, direqtors jajus marjvena, ufro
gaflaStuli yuri epyra, Cito maswavlebels _ marcxena, na-
kleb gaflaStuli... sanam ase datyvevebuli biWi klasisaken
mihyavdaT, spilom ezos yvavilnari gadaWama da mosalxenad
sxva ezoebSi gadavida.
samaswavleblodan sxva maswavleblebic gamoikrifnen da
aviSviSdnen:
_ aman mompara nuliani! _ cremls Zlivs ikavebda maTema-
tikis maswavlebeli, qalbatoni aRaTi.
_ TariRebi sul amiria! _ javrobda istoriis maswavle-
beli batoni iakinTe.
_ damibrune rbili niSani! _ moiTxovda rusulis maswav-
lebeli ludmila ruslanovna.
_ naxevarsferoebis rukas ra eSveleba! _ mxrebs iCeCda
patiko maswavlebeli.
_ agviklo mTeli skola da egaa! _ yurs gemrielad uWmu-
Wnida Cito maswavlebeli.
jaju-biWs yurebi uxurda, magram ixtibars ar itexda.
gakveTiliTuicim ki amden viSviSs beWedi daasva:
_ xval mamaSens mo-i-yvan!
_ bacikuku, mgoni viRaca gviTvalTvalebs! _ CurCulebs
Taia. _ iq, tevrSi raRac ilandeba!
bacikukus ar esmis. fiqrebiT sxvagan dafrinavs, ocnebis
raSze Semjdara da cas uwvdens.
_ oh, Cemo Zvirfaso pawo, netavi vis sizmrebSi daexetebi!
caze varskvlavebi CaxCaxeben... cis kide Savad Seburula
da iq, mZime Rrublebidan mTvarem gamoiWyita.
_ Wita, me aqa var!
TandaTan amodis savse mTvare, mogoravs, varskvlavebs
aqrobs.
_ dediko ar momiwyino! _ eubneba Taia.
mTvaris sxivebi ezos efineba, kuTxe-kunWuls gamoaCens,
tevrs gadauvlis.
bombom yurebi cqvita, Sehyefa, magram TiTqos aravinaa.
_ bacikuku, viRaca gviTvalTvalebs! _ CurCulebs Taia,
SiSiT guli ekumSeba...
5. jaju-biWis oinebi
qalbatoni gakveTiliTuici iseTi ficxi vinmea, am skolis
biWebs, sxva skolis biWebTan SedarebiT, direqtoris mecadi-
neobiT, yurebi nekaTiTisodenad dagrZelebuli aqvT. hoda,
vinc Winka-maimunad gadaiqca, warmoidgineT, ra uSnod dagr-
Zelebuli yurebi eqnebodaT. marTalia, ambavi ancsa da za-
rmac biWebs gadaxdaT, magram adamians xom aseTi biWebic Seg-
ecodeba. yvelaferi jaju-biWisa da qalbaton jajulias bra-
li iyo. raki am ukanasknels verafers uzamda, gakveTili-
Tuicim sastiki brZaneba gasca, amieridan moswavleebsa da
maTs mSoblebs ekrZalebaT skolisaken tramvais xazis gay-
vanao... marTalic iyo!.. yvelam rom tramvais xazi gaiyvanos,
gakveTilze vin darCeba? sul wkarun-wkaruniT iseirneben
aRma-daRma...
Seayare kedels cercvi!.. jaju-biWma kefa sawer-kalmiT
moifxana da momdevno dRes spiloze amxedrda.
134 135
Cito maswavlebeli gulmagari qalia. ki SekrTa, magram
fanjara mainc gamoaRo.
didma jajum amoiwia, tan-fexi daipatarava da rafaze rom
daskupda, oTaxis pudelze meti ar iqneboda, ufro sworad,
bacikukus sididisa, ha da ha, Zlivs iqneboda.
`namdvilad jadoqaria!~ _ gaifiqra Taiam.
didma jajum Tvali moavlo gasusul bavSvebs, jer Taias mi-
aCerda, mere bacikuku aaTvaliera da bolos kvlav daikikina:
_ gismenT, qalbatono Cito!
Cito maswavlebels sxva ra gza hqonda, alaparakda. mere-
da, rogor uyvars laparaki! daiwyebs da sanam bolomde Cava,
Seni dagemarTeba. imdeni ilaparaka patara jajus miRweve-
bze eSmakobis dargSi da vermiRwevebze codnis dargSi, ga-
kveTilma bolomde Cairbina.
_ buzis saklavi ara gaqvT? _ xmadabla hkiTxa bacikukum
Taias.
_ rad ginda?
_ tyap da rafaze mivasrisav!
_ ara gvaqvs! _ SeeSinda Taias.
jajus mamikom usmina, usmina Cito maswavlebels, moiTen-
Ta, Tvlema moeria, TandaTan ufro da ufro dapataravda,
Tovlis gundasaviT galxva, rafaze daiRvara, iqidan rakra-
kiT Camohyva kedels da spilos mier gadaWmul yvavilnarSi
miwam Seiwova.
yvavilebi wuTSi gamrTeldnen, aferaddnen da ezo surne-
liT aivso.
_ gaqra! _ taSi Semohkra Taiam.
_ ege! _ TiTi gaiSvira bacikukum.
Saraze grZelze-grZeli kaci mialajebda da miiklakneboda.
_ cocxebi? _ gaaxsenda Taias.
ezoSi dayril cocxebs axtajana gogonebi miseodnen da
daenawilebinaT.
_ Cven ar Segvxvdeba! _ Tqva Taiam.
uceb erTi gogona Sejda cocxze da elvis uswrafesad ha-
erSi afrinda. wamSi sxva gogonebic afrindnen. haeri aivso
mxiaruli da SiSnarevi WyiviliT.
6. didi jaju
gavida is dRec. momdevno swored SabaTi iyo. zis Taia vaCna-
Ze Tavis merxze. Tvali da yuri Cito maswavleblisakena aqvs,
cotaTi bacikukusaken da cotaTi jaju-biWisakenac, guli-
syuri ki gzisken miupyria. Taia mowyenilia, Winka-maiminebad
gadaqceuli biWebi ecodeba. Cito maswavlebeli dafasTan dgas
da abrunebs sityvebs _ `saZageli biWi~, `saZagelma biWma~,
`saZagel biWs~... _ Tan niSnis mogebiT jajus Sexedavs xolme...
jaju-biWi am dros Tavis rveulSi gulmodgined wers _ ̀ sa-
Zageli maswavlebeli~, `saZagelma maswavlebelma~, `saZagel
maswavlebels~... Tan frTxilad gaxedavs xolme bacikukus, je-
rac ar daviwyebia, rogor isroles saklaso oTaxidan.
_ Zalian miyvars gramatika! _ CurCulebs bacikuku. _
erT dros biblioTekis wignis Taroze vcxovrobdi, grama-
tikis uzarmazari tomis ukan...
Tan amas yveba, Tan Taias sawer-kalami mxarze gaudvia da
cdilobs rveulis furclebze asoebi gamoiyvanos. dawer-
ilze xandaxan fexiT Sedgeba, melani quslze ecxeba da fur-
cels Txupnis.
uceb Taiam pirze xeli itaca, rom ar wamoeZaxa, vaime, es
vin modiso.
Saraze moabijebs grZelze-grZeli, alvisxela kaci. iseTi
gamxdaria, sinaTle gasdis. wkneliviT xel-fexi aqvs, wvrilze-
wvril kiserze pawia Tavi uyanyalebs. iRliaSi auareba cocxi
amouCria, gza-gza ucviva, magram yuradRebas ar aqcevs.
Cito maswavlebelma carci dado, fanjaraSi gaixeda da
Tvalebi daumrgvalda.
grZelze-grZelma kacma Robes gadmoalaja, Tan ise da-
iklakna, Cito maswavlebels SeeSinda, ar gadatydeso. kacs
araferi daSavebia. cocxebi ezoSi dayara, pirdapir meore
sarTulis fanjaras moadga da daikikina:
_ salami, Cito maswavlebelo! me var didi jaju, mama ja-
ju-biWisa! ai, gogonebs saCuqrebi movutane!
136 137
Tavi III. CoCori bento
1. ra Znelia qalaqis marTva!
notarius kokos kvlav tkbilad eZina. dalaqavebul magi-
daze daedo roxo Tavi da gemrielad xvrinavda. `xrrr!~ _
CaisunTqavda da Tan gaibereboda, `xrrr!~ _ amoisunTqavda
da Tan daiCuteboda. patrons Cveuli misi skami xmas ayole-
bda, oRond amas `xrrr-s~ nacvlad `Wrrr!~ gamosdioda. da-
laqavebuli magida moTminebiT itanda egzom pativsacemi
Tavis simZimes.
_ hxm! _ Caaxvela kokom da gemrielad daamTqnara.
`eh, metad Zneli yofila qalaqis marTva!~ _ gaifiqra da
pirze xeli aifara, raTa mTqnarebis dros xelmosaweri sa-
buTebi ar gadaeylapa.
zari daawkaruna da Semosul mdivans ubrZana:
_ e-e, wadi, gaige, axali ra xdeba wadigaigeSi!
_ Civian, batono! _ moaxsena mdivanma.
_ vin Civis da ras Civis, e-e, hxm!.. CoCris gamo iklaven, vi-
Tom, Tavs?
_ qalaqi dacarielda, batono, celqi biWunebi da kudra-
Wa gogonebi gaqrnen!
_ e-e! _ gaukvirda kokos.
_ zogierTi moqalaqec qreba, batono, soroebSi miZvre-
bian!
_ e-e! _ ufro gancvifrda notariusi koko.
mdivanma saqaRalde gadaSala da axla iq amoikiTxa:
_ qalaqis Tavi Seicvala wadigaigeSi! Zveli Tavis, met-
saxelad pirvelis nacvlad, notariusi koko daniSneso!
_ nuTu? _ Seicxada kokom, magram umal gaaxsenda TviTon
vinc brZandeboda da dasZina: _ eg ukve axali araa, eg Zvelia!
`eh, metad Znelia qalaqis marTva!~ _ gaifiqra kokom.
mdivani gauSva, Tavi magidaze dado da Cveuli xvrinva ga-
nagrZo...
_ kudianebad iqcnen! _ Tavi sinanuliT gaaqnia baciku-
kum.
kudianebma cocxebi Seabrunes da qalaqis mimarTulebiT
gaqrnen.
_ kidev kargi, Cvenc rom ar Segvxvda! _ Taiam bacikuku
jibeSi Caisva da Sinisaken wavida.
138 139
vertmfrenidan gamxdarze gamxdarma kacma gamoyo Tavi da
bentos miaCerda.
_ ia-a! _ SiSianad Sehyroyina bentom.
kacuna gadmoxta da wamSi imsigrZe gaizarda, bento mxo-
lod mis muxlisTavebs xedavda da ukan unda daexia, raTa kar-
gad Seexeda. kacs muStistola Tavi eba, piri ki yuridan yu-
ramde gaexsna, laparakis dros TiTqos kikinebda.
_ momReralo bento, mogesalmebi didi jaju!
_ mec mogesalmebi, dido jaju! _ darbaislurad upasuxa
bentom. _ imedia guls metad ar gamixeTqav!
_ momReralo bento! Sen xar avtori sasiamovnod mosasme-
ni soloyroyinisa, romelsac `mzis niJara~ hqvia da mTeli
qalaqi RiRinebs?
_ diax! _ Tavmdablad daudastura bentom. _ oRond me
trabaxi ar miyvars, Zalian morcxvi CoCori var da Tu ar
vwiTldebi, mxolod imitom, rom siwiTle Cems lamaz bewvs ver
gaatans!
_ miTxari, geTayva, _ kaci moixara da piri drunCTan miu-
tana, _ iqneb ici, ra aris `mzis niJara~, an yuri mogikravs,
Tu sad inaxeba?
_ oh, es rom vicode... _ ocnebiT Tvalebi minaba bentom. _
mzis niJariT xom gavfrindebodi lurji cisaken!
_ Sen Turme caSi frena gyvarebia. _ gaiRima kacma. _ amaze
ioli ra aris? gTxov, CabrZande Cems vertmfrenSi!
CoCorma bentom mokrZalebuli madloba moaxsena did ja-
jus da vertmfrenisaken wakuntruSda...
3. bentos ocneba usruldeba
vertmfrenamde rom miaRwia, bentom maSinRa ifiqra, amaSi
ranairad Cavetevio, radgan vertmfreni im zomisa iyo, mo-
zrdili kaci jibeSi Caidebda.
_ mobrZandi, bento! _ zrdilobianad uTxra didma jajum
da xeli wamoavlo. haerSi gadayiravebulma bentom erTxelRa
daiyroyina _ `iaa!~ gons rom moego, is da didi jaju vertm-
frenSi aRmoCndnen.
2. CoCori bento WalaSi RiRinebs
Wala uyvarda CoCor bentos, WalaSi amosuli lorTqo
balaxi...
saxelganTqmuli momRerlis xvedri ioli rodia. repe-
ticia da koncerti, koncerti da kvlav repeticia... quCaSi
ise ver gaivli, nacnobebi rom ar Segxvdnen. midixar da aqeT-
iqidan gesmis SeZaxilebi _ `bentos gaumarjos!~ `bentos
dideba!~ `midi, bento, Sehyroyine Seneburad!~ qalaqis vire-
bi xom mTlad gagiJdnen. yvelas Tavisi CoCori mohyavda, erTi
gasinje, xma da smena Tu aqvso.
bento erTaderTi iyo da miseburad veravin yroyinebda.
amitomac uyvarda aq, qalaqis ganapiras, myudro WalaSi
gaseirneba. lorTqo balaxi fexebqveS egeboda, aqa-iq Semor-
Cenili beberi muxebi farTo Crdils afenda. xis varjebSi Ca-
maluli Citebi saamod galobdnen. eseni TeatrebSi ar dadi-
an, arc televizors uyureben, amitomac araferi smenodaT
bentoze da arc Tavs awyendnen.
bento mSvidad Zovda. wyurvils wyaroze iklavda. xanda-
xan muxis CrdilSi CasTvlemda. da Tu am dros msmenelebiT
gavsebuli Teatri daesizmreboda, uneblieT Sehyroyinebda...
mokled, WalaSi bento bednieri iyo.
Taia vaCnaZe rom koncertze dahpatiJa, SesaniSnav guneba-
ze dadga da Tavis saukeTeso soloyroyins `mzis niJaras~
didxans utriala. teqstic sakuTari iyo da musikac, magram
CoCori bento srulyofilebas eswrafvoda da erTxel SeT-
xzuls mravalgzis ubrundeboda.
is iyo, yelis varjiSi daamTavra, TavzeviT bzuili moesma.
ifiqra, bzikiao, bentos ki bziki diaxac rom ar uyvarda, mag-
ram balaxze cota mozrdili Crdili rom daeca, SekrTa. amo-
dena bziki gagonebiTac ar gaegona.
bentom gons mosvla ver moaswro, mdeloze erTicicqna
vertmfreni daeSva. gverdebi cisartyelas yvela feriT ub-
rwyinavda. uxilavi propelerebi msubuq zuzuns gamoscemd-
nen.
140 141
vertmfreni swrafad daeSva.
_ mobrZandiT, bednierni varT Tqveni xangrZlivi stum-
robiT! _ daibubuna cixem.
ezoSi dasxdnen.
didi jaju vertmfrenidan gadmoxta, bento gadmoiyvana.
wamSi orivem TavianTi zomebi daibrunes.
didma jajum vertmfreni jibeSi Caido.
_ ager mindori, ager balaxi, iyroyine ramdenic ginda! _
dacinviT Tqva da galavans gadaalaja.
CoCori bento cixis ezoSi darCa. ezos erTi mxriv maRali
galavani ertya, meore mxridan nacrisferi Senobis gisose-
biani sarkmlebi iRrineboda.
mixvda CoCori bento, rom moatyues...
4. pawo ipareba
sevda moawva CoCor bentos. is iyo, gulsaklavi RiRini
unda daewyo, susti, nazi xma gaigona.
_ oh, mamaco bacikuku, netavi icode, sad damamwyvdies!
bentom moixeda. Soriaxlo, gisosebiani sarkmlidan paw-
iaze pawia gogona iyureboda.
_ vina xar?
_ pawo var! Sen TviTon vina xar?
_ momRerali CoCori bento rogor ar gagigonia? _ gaio-
ca bentom. _ kviras koncerti maqvs, me ki cixeSi Camsves!
_ mec damatyveves! _ Tqva pawom. _ katadqceulma jaju-
biWma gamitaca. albaT saTamaSod vundivar, magram me aqedan
gaviparebi!
_ aba, aba, versad ver gameparebi! _ CaiJRriala gisosma.
_ aba, gaparva ar iyos! _ mrisxaned daibubuna cixem.
_ gaparvao? vin bedavs aq gaparvaze laparaks! _ saidan-
Rac movarda jaju-biWi. _ he-e, es CoCori aq saidan gaCnda?
_ Worfliani pirisaxe dajRana, bentos zurgze moaxta da
gverdebze quslebi uTavaza. _ he, he, CoCori rad minda, Tu
ar gamaWena!
CoCors Tvalebi gaufarTovda. irgvliv balaxebi xeebiv-
iT aiSxvarTa, xolo is muxa, romlis CrdilSi manamde bento
idga, Tvaluwvdenel simaRleze aizarda. balaxis Reroze
kustola Wiamaiam rom gairbina, CoCori bento mixvda, vinc
vertmfrenSi jdeba, amgvarad pataravdebao.
swrafad datrialda propeleri, azuzunda, da vertmfre-
ni miwas moswyda, balaxebidan amofrinda.
caze kamara rom Sehkres, bentos simRera mounda da bedni-
erebisagan Tvalacremlebulma dascxo Tavisi saxelganT-
qmuli soloyroyini. didma jajum ki, vinc aseT xmebs Cveuli
ar iyo, yurebi TiTebiT daico.
cidan daxeda CoCorma bentom mSobliur qalaqs. kramitis
wiTeli saxuravebi mwvane xeebSi efloboda. quCebSi uamravi
xalxi ireoda, gansakuTrebiT bazarsa da stadionze... Tea-
tralur moedanze wamomarTuli Teatris lamazi Senoba ci-
sken iyureboda, albaT ukvirda, es ra mofrinavso... ratuSis
mravalricxovan fanjaras eZina, radgan iq, sadac notariu-
si koko Casaxldeboda, yvela da yvelaferi iZinebda.
_ ra aZinebT am SuadRes? _ simRera Sewyvita bentom.
_ Zili bednierebaa! _ Caikikina didma jajum. _ Cven unda
mivbaZoT qalaqis Tavs! amitomac unda davxuroT bazari da
stadionic!
marTlac Teatrma daamTqnara, stadionidan da bazridan
xalxi gamoiqca, ratuSam ki xvrinva amouSva.
quCebSi xalxi iZinebda. xeebma totebi Zirs CamouSves,
imaTac Tvlema moeria.
_ ise unda vimRero, yvela davaRviZo! _ SfoTavda bento.
_ Cumad, naSuadRevis Zilia! _ didma jajum TiTi muqariT
dauqnia, aqaoda, ar gabedoo.
vertmfreni ki zuzunebda da qalaqis Tavze lurj haers
kveTda.
_ aqeT, aqeT! Cven ar gvZinavs! _ arqivis ukan civi lodeb-
isagan agebulma Senobam gisosebiani sarkmlebi moabruna.
_ amas Zili arasodes moereva! _ amayad Tqva didma jajum.
es iyo cixe da igi eloda sapatio stumars!
142 143
_ vinme gagvepara Tu? _ ikiTxa qalbatonma jajuliam da
kuTxis sarkmlidan cali Tvali gamoaWyita. mas xom imodena
Tavi hqonda, fanjaraSi orive TvaliT ver gamoixedavda.
_ pawo gamepara! _ aRrialda jaju-biWi, brazisagan kina-
Ram gaskda.
_ kidobanSi unda Cageketa! _ ajajRanda qalbatoni
jajulia. _ gasaRebis WuWrutanaSi ver gaeteoda!
_ nu javrob, Svilo, pawo gagveqca, magram ager CoCori
mogiyvane da gaerTe! _ daikikina didma jajum.
_ tlinkebs iyrevineba! _ iCivla jaju-biWma.
_ Senc aiRe da gaxedne!
bentom aRSfoTebiT daiyroyina _ `iaaa!~ magram mis yro-
yins yuri aravin miugdo, pawos garda, romelic xmadabla
amxnevebda:
_ medgrad ideqi, viTom CoCori ki ara, didi, gonieri viri
xar!
jaju ki muStebiT Tvalebs isresda, Tan uaxlovdeboda da
borotad dudRunebda:
_ axla giCveneb seirs!
CoCorma zurgi Seaqcia da kvlav tlinkebi hyara, magram
rigianad SekuntruSebac ver moswro, jaju-biWi ukve zur-
gze Cahfrenoda da gverdebze quslebs urtyamda.
_ nela, metkina! _ iwyina bentom.
_ aCu, aCu! _ akivlda jaju-biWi.
bento adgils mowyda, gaqanda, gaqanda da uceb daamuxruWa.
jaju-biWma Tavi ver Seimagra, bentos zurgs gadaevlo da
Zirs daebertya.
pawos ar ikiTxavT! kinaRam yuridan gadmovarda, magram
vaJkacoba mainc Seuqo:
_ yoCaR, bento!
_ ar varga aseTi saTamaSo! _ gabrazda qalbatoni ja-
julia.
_ es CoCori dasasjelia! _ daeTanxma didi jaju.
uceb pawom SeamCnia, rom misi samalavi dapataravda. ̀ vaime,
_ gaifiqra gogonam, _ bento pataravdeba!~ da frTxilad
gamoiWvrita.
bentos Seuracxyofisagan sunTqva Seekra. `iaa!~ _ Sehy-
royina da tlinkebi hyara, magram biWi ver Camoagdo.
_ jaju, sad daikarge? sadili mzadaa! _ gaisma qalis ja-
jRani. _ boSo, sad damekarga es bavSvi!
_ gagxedni, Tu biWi var! _ daiqadna jajum da umal gaqra.
bentos muxlebi moekveTa da karga xans gons ver movida.
_ hei, damSviddi! _ pawos xma moefofina.
_ me xom Cveulebrivi CoCori ara var! _ wyeniT Tqva ben-
tom. _ me artisti var da zurgze jerjerobiT aravin mi-
tarebia!
_ saZageli biWia! _ gaafrTxila pawom. _ ase icis xolme,
giJiviT movardna. jadoqrebis skolaSi uswavlia da unda
aqlemad gadagaqcevs, unda spilod, moindomebs da tramvai
gaxdebi...
_ aqlemad? _ aRSfoTda bento. _ keTilSobili CoCori
var da sulac ara msurs uSno aqlemi gavxde, an Tundac
zonzroxa spilo, miT ufro, rkinis utvino tramvai!
_ frTxilad, geTayva! _ CasCurCula pawom. _ aravin
gaigonos! umjobesia gaqcevaSi momexmaro!
_ rogor moviqce?
_ axlos moiwi, gisoss yuri miade, gamovZvrebi da Sens
yurSi movkalaTdebi!
_ sad midixar? _ kvlav aJRrialda gisosi. _ CemTan unda
darCe! aseTi lamazi patimari jer ar myolia!
gisoss vin mousmenda. bentom sarkmels yuri miado. pawo
xom pawawkintela iyo da gisosebs Soris gaetia, CoCoris yur-
Si xalvaTad mokalaTda.
_ vaime, gamepara! _ ayvirda gisosi.
_ gagvepara, gagvepara! _ bani misca cixem.
CoCori bento gisoss moSorda, magram gasaqcevi gza sad
hqonda...
5. bentos gaxedvna mouxdeba
_ vin gagvepara? _ saxuravidan didi jajus grZelze-grZe-
li kiseri da pawia Tavi gamoCnda.
144 145
bolos, Sen moxvedi da gisosebidan damixseni! amieridan Cemi
megobari xar da gaWirvebaSi ver migatoveb!
ase saubrobdnen CoCori bento da misi axladSeZenili me-
gobari. cixis kedlebi fiqrobdnen, ra sulelia es CoCori,
dabakunobs da TavisTvis laparakobso.
ager, ezos kuTxeSi Casasvleli aRmoCnda. netavi Wa xom ar
aris? Caixeda bentom. pirdaRebuli Wauris kedlebs safe-
xurebi mihyveba.
_ ar Caxvide! _ CasCurCula pawom.
_ unda Cavide! _ ambobs bento. _ mwyuria!
CoCori risi CoCoria, Tu jiutic ar iqneba.
kibeze Casasvlelad ori fexi ufro moxerxebulia, vidre
oTxi. bento wvaleb-wvalebiT Cadis... Ziramde CaaRwia. wyali
arsadaa, samagierod TaRiani gvirabi iwyeba.
_ iqiTken ar Seuxvio! _ afrTxilebs pawo.
bento xom CoCoria, iqiTken midis, saiTkenac ukrZalaven.
iq ki, iciT, ra aRmoCnda? jajuleTis samzareulo!
_ ohoho, es vin gamoCnda! _ ajayjayda saxorce kunZi.
_ aq moiyvane, Tavi gavagdebino! _ daiwkriala priala na-
jaxma.
_ Cqara, cecxli! _ uzarmazari, mucelgaberili qvabi
Rumelze Segorda da wyali stomaqSi aiTuxTuxa.
_ SeSa momiswrafeT, ar damakloT! _ agurgurda cecxli,
qvabis Zirs Semoexvia.
_ megobrebo! _ daiyroyina bentom. _ CoCris xorci ar
iWmeva!
Taroebze Camomwkrivebulma qvabebma da qvabunebma, jameb-
ma da jam-WurWelma iseTi sicil-Jriamuli atexes, yurTas-
mena waiRes.
_ ar iWmevao? _ qalbatonma jajuliam, spilos rom daite-
vda, imodena tafa aiRo da onkanis qveS xexva daiwyo. _ jer
mozvrad gadagaqcev da mere SegWamT!
_ es Cemi CoCoria! _ Caeria jaju-biWi. _ eg rom daklaT,
me visTan viTamaSo?
_ Tanac es xom momRerali CoCoria da kviras koncerti
aqvs! _ Semrigeblurad CaurTo didma jajum.
bento ki ar pataravdeboda, piriqiT, swrafad izrdeboda,
oRond yuri upataravdeboda, radgan es ukve CoCris ki ara,
aqlemis yuri iyo.
mirbis bento, cixis ezos wres uvlis da amCnevs, rom Co-
Cori ki ara, ukve aqlemia.
jaju-biWi mousvenrad xtunaobs da niSnis mogebiT ajav-
rebs:
_ egec Sen, egec Sen!
pawo cdilobs rogorme daimalos. yuri moulodnelad
izrdeba, izrdeba da pawos cxvirwin Camopartyundeba.
`es ra xdeba? _ ukvirs pawos. _ es arc viris yuria, arc
aqlemisa!~
gadaswia Camopartyunebuli yuri da ras xedavs! aqlemi ki
ara, CoCori bento ukve spiloa.
migvangvalebs zorba spilo, xorTums Zlivs miaTrevs,
TeTri eSvebi mrisxaned uelavs, Tavi ki kvlav CoCori bento
hgonia.
jaju-biWi siciliT ifxriweba:
_ egec Sen, egec Sen!..
daRlil-daqanculi bento wris bolos aRwevs da pawo xe-
davs, rom spilos partyuna yuri kvlav CoCris yurad gada-
iqceva. bento kvlav bento xdeba!
moirbina jaju-biWma da uTxra:
_ gijobs, damemorCilo, Torem gagibrazdebi da axla tra-
mvai gaxdebi.
_ iaaa! _ Sesabralisad Sehyroyina bentom...
6. jajulia SeWmiT emuqreba
amasobaSi mosaRamovda. ezoSi darCenil CoCor bentos cix-
is maRali kedlebi uTvalTvalebdnen fxizlad.
_ Cemo megobaro pawo! _ sevda moeria bentos. _ xom xe-
dav, ra dReSi Cavvardi. gasaqcevi gza me ar vici. Sen ki, girCev,
Cemi yuridan gamoZvre da Camavali mzis sxivebs gahyve!
_ Cems sakanSi arc niavi Semodioda, arc mzisa da mTvaris
sxivebi, amitomac aqamde ver gaviqeci! _ upasuxa pawom. _
146 147
7. jadoqrebis bunagi
wadigaiges moqalaqeebs warmodgenac ar hqondaT, rom qala-
qis qveS meore wadigaige arsebobda, romelic albaT aTas erT
derefans, darbazsa da sakans moiTvlida. ikiTxavT, vin cxo-
vrobs am meore wadigaigeSio? CoCor bentosa da pawosac es
ainteresebdaT.
bento drunCiT miawva kars da Tavi Seyo. kars ukan, sayarau-
loSi ori uzarmazari sulieri xvrinavda. jariskacis tanisa-
mosi ecvaT. TaTebSi SaSxanebi edoT. daRebul pirebSi xmlebiviT
kbilebi uelavdaT. ver gaigebdi, kacebi iyvnen Tu virTxebi.
_ vaime! _ SeaJrJola pawos.
_ mec ki meSinia! _ CaiCurCula bentom. muxlebi ukankale-
bda, magram SiSs sZlia da sayaraulos frTxilad Cauara.
_ aseTi ram ar minaxavs, _ ver isvenebda pawo, _ mokle
kacebsa hgvanan, anda veeberTela virTxebs...
_ kacvirTxebia! _ daudastura bentom, viwro da grZel
derefanSi bakibukiT ganagrZo gza.
karga xans iara, Tan fiqrobda: `ehehe, vin icis, im mosax-
vevSi ra safrTxe imaleba... netavi koncertamde aravin Sem-
Wamdes da...~
pawo CoCris yurSi Cacucquliyo da TavisTvis tutuneb-
da: `Cemo saTayvanebelo bacikuku, netavi icode, ra safrTx-
eSi varT... sada xar, Cemo sayvarelo!~
uceb viRacam uknidan daiCxavla:
_ gza momeci!
orives fiqri gauwyda. bento kedels aekra.
gverdiT Cauqrola grZelcxvira da saxedaWmuWnilma ded-
aberma. cocxisaTvis velosipedis pedlebi moergo da fexe-
biT gamalebiT atrialebda. kvaldakval aseTive dedabrebi
moaqrolebdnen velococxebs, wivil-kiviliT erTmaneTis
gaswrebas cdilobdnen. iseTi buRi daayenes, bentos TvalT
daubnelda.
_ umjobesia, SevWamoT! _ Tavisas ar iSlis jajulia. _
dRes wonaSi sakmarisad ver movimate!
_ Cemi CoCoria da ar mogcemT! _ jiutad gaimeora jaju-
biWma.
_ diax, jajus CoCori var! _ xmis kankaliT Seexmiana sa-
bralo bento.
_ eg ra CoCoria, _ jajulias brazisagan loyebi daebera,
_ zurgidan gadmogagdo da kinaRam kiseri moitexe!
_ mets ar vizam! _ Sesabralisad Caiyroyina bentom.
_ aqlemad gadavaqcieT, aRar ivarga, spilod gadavaqci-
eT, aRar ivarga...
_ xval tramvai gaxdeba da qalaqSi viseirneb! _ ar daTmo
jaju-biWma.
_ aviReb da gagwkeplav, anda yurebiT kedelze Camogkideb!
_ Svils daemuqra jajulia.
_ nu davklavT! _ gadawyvita didma jajum. _ koncertia
gamocxadebuli da barem vamReroT! oRond ̀ mzis niJaras~ nu
imRerebs, moqalaqeebs gonebas nu aumRvrevs! umjobesia,
didi jajus ojaxi Seaqos!
`netavi ra sjobia, _ sevdianad gaifiqra bentom, _ erTi
dakvlas mipirebs, meorem tramvai gaxdebao, mesamem _ monao...~
xmamaRla ki Zlivs gabeda amis Tqma:
_ iqneb TavlaSi gamiSvaT cota xniT!
_ hahaha... _ sicili waskda jajulias, sicilisagan ise
gaibera, samzareuloSi ver daetia da didi jajuc, jaju-bi-
Wic da bentoc kedlebs gaakra. _ midi, Tavlis gza eZebe! aq
momsvleli bevri minaxavs, gzis gamgnebi ki _ aravin...
wamovida Cveni bento, iara bakibukiT, iara, erTgan wyur-
vili moikla, uamravi derefani gaiara da isev jajuleTs mi-
adga.
_ sxva gza ara gvaqvs, Rame aq unda gavaTioT, _ naRvli-
anad wasCurCula pawom.
148 149
ka-maimunebi morbian da esenic bentos zurgze cdiloben abo-
bRebas.
oho, amaTi CoCors ar SeSinebia, ̀ iaa-o!~ _ SesZaxa da iseTi
kuntruSi morTo, Winka-maimunebi Zirs gadmobertya, erT-
ors ki tlinkic uTavaza.
_ rogor mibedav! _ daiWyivla im pirvelma. _ me, didi
jajus Winka-maimuns...
_ me ki jaju-biWis CoCori var! _ gaawyvetina bentom.
Winka-maimuni daiCuta, ukan-ukan daixia da mousva.
bentom gza ganagrZo. isev kars waawyda.
iqidan xmauri moismoda.
_ axla ki veravin gviSvelis! _ amoioxra pawom.
_ diax, faTeraki mogvelis! _ gulmoklulad daeTanxma
bento da moRiavebul karSi Tavi cnobismoyvared Seyo...
8. didi jajus mxedrioni
CoCor bentos Tvalebi kinaRam gadmoucvivda. pawom CoC-
ris yuridan gamoyo Tavi da kidev kargi, Zirs rom ar Camo-
varda.
uzarmazari darbazi aevso uTvalav arsebas, gahqondaT
erTi qoTqoTi, WaxWaxi, kiskisi, wripini... SuaSi oTxkuTxede-
bad damwkrivebul kacvirTxebs mxrebze SaSxanebi gaedoT.
xan adgilze atyapunebdnen ukana kidurebs, xan win da ukan
mimododnen, mokled, kacvirTxebis aRlumi tardeboda. maT
aRfrTovanebiT esalmebodnen da mxiarulad yiraze gada-
diodnen Winka-maimunebi. velococxebze Semsxdari kudiane-
bi ki WerqveS daqrodnen da zevidan dasWyaodnen danarCenebs.
_ erTi-ori! _ SesZaxa kacvirTxa generalma da jari adg-
ilze gaqvavda. Winka-maimunebi daSoSmindnen, Tumca cotco-
taobiT mainc Wylopinebdnen. kudianebic pedlebis trials
SeeSvnen da velococxebiT Zirs daeSvnen.
zevidan WraWuni moisma.
Werze saqanela ekida. zed jaju-biWi ijda da aRma-daRma
qanaobda, Tan eSmakurad iRmiWeboda.
bolo velococxma rom Ca-
iqrola, `iaa, eg ra iyo?~ _
yroyiniT ikiTxa.
_ kudianebis laSqaria! _
xma aukankalda pawos. _ me
ver daminaxes, Sen ki aqauri
hgonixarT!
bentom Tavi ukmayofilod
gaaqnia, riTi vgavar aqaureb-
so. nabijis gadadgma moindo-
ma da viRacam uknidan rixiT
SesZaxa:
_ gverdze gadadeq,
benterav!
Casuqebul kacunas mxre-
bze virTxis Tavi eba da xanj-
lebiviT alesil kbilebs mri-
sxaned awkapunebda. Tavze ko-
kardiani qudi exura, mxrebze oqros epoletebi ekeTa, al-
baT generlisaze naklebi ar iqneboda.
_ erTi-ori! _ SesZaxa kacvirTxam da mis ukan Camwkrivebu-
lma aseTive, oRond uepoletebo, magram SaSxanianma kacvi-
rTxebma fexebi aatyapunes.
bentom Tvalebi magrad daxuWa. ramdenjerac gaaxelda,
imdenjer xedavda TeTrad gaalmasebul kbilebs da SiSis yro-
yins iklavda.
bolo kacvirTxam rom Caiara, xma maSinRa amoiRo.
_ Zvirfaso pawo! erTi miTxari, saidan icoda Cemi saxeli?
_ ah, SiSisagan kinaRam gavuCinardi! _ niaviviT Seepasuxa
pawo.
_ albaT afiSaze waikiTxa, me xom saxelganTqmuli momRe-
rali var! _ naTqvami xmamaRali gamouvida bentos.
_ Sen CoCori xar! _ dasWyivla uceb viRacam da bentom
igrZno, rom zurgze Seaxtnen. Tavi moabruna da, Turme, Winka-
maimuni Semosjdomia. derefnis siRrmidan sxva aseTive Win-
150 151
_ gagviWirda!.. gagviWirda!.. _ aWiWyindnen sxva Winka-ma-
imunebi.
_ dido jaju! _ ikivla kudianma, amaswinaT pirveli rom
miaqrolebda velococxs. _ Cvenc RamRamobiT Tu gavinavar-
debT! guli gviskdeba, mzem ar mogviswros da velococxe-
bidan Zirs ar CamovcvivdeT!.. gagviWirda ase yofna!
_ gagviWirda!.. gagviWirda!.. _ akivldnen danarCeni kudi-
anebi.
_ dido jaju! _ awripinda kacvirTxa generali. _ zeviT
rom aviparebiT, ZaRlebic Cven gvdevnian, katebic da adami-
anebic!.. Cven, miwisqveSeTis mamaci jariskacebi, ubralo
virTxebi vgonivarT!.. wadigaige rodis gaxdeba Cveni?
_ Cveni!.. Cveni!.. _ mxari aubes danarCenma kacvirTxebma.
_ Zvirfaso pawo! _ CaiCurCula bentom. _ Cven ki ara, mTel
qalaqs moelis Turme saSiSroeba!
_ rogorme yvelaferi bacikukus unda gavagebinoT! _
yurSi afaCunda pawo.
_ Cumad! axla didi jaju ilaparakebs! _ bentom SiSi da-
Zlia da nabiji win gadadga, TaviT derefnidan gamoZvra.
_ Cemo erTgulo mxedriono! _ akikinda didi jaju. _
male movimkiT Cveni garjis nayofs. Cveni mTavari mizania,
xelSi CavigdoT `mzis niJara~. es iseTi manqanaa, qalaqs ki
ara, qveynierebas ki ara, varskvlavebsac dagvapyrobinebs!
_ iaa! _ gakvirvebiT daiyroyina CoCorma bentom da mTel-
ma mxedrionma aqeT moixeda...
9. koncerti
_ oho, Cveni CoCori mobrZanebula! _ Tqva didma jajum.
_ CoCori Cemia! _ saqaneladan sulswrafad gadmosZaxa
jaju-biWma.
_ diax, jajus CoCori var! _ waiburtyuna SeSinebulma
bentom.
_ maS, jajus CoCoro, didi xania, rac gvismen? _ Sempara-
vad ikiTxa didma jajum.
bentom yurebi gulubryvilod gaapartyuna.
_ dagvinaxavs! _ CaiCurCula pawom.
bentom cotaTi ukan daixia, magram cnobismoyvareoba win
eweoda da kiseri kvlav waigrZela.
kacvirTxa generalma xeli aswia da dasWeqa:
_ gaumarjos jaju-biWs!
_ vaSa, vaSa, gaumarjos! _ ayvirdnen, akivldnen, aWylopin-
dnen kacvirTxebi, kudianebi da Winka-maimunebi.
siRrmeSi darbazis kari gaiRo. uzarmazari burTi gamoCn-
da. wiTlad RaJRaJebda, pirze qoni askdeboda.
_ boSo, ukve SegrovdiT? _ ikiTxa qalbatonma jajuliam
da winsafriT tuC-piri moiwminda.
kacvirTxa generalma kvlav aswia xeli da dasWeqa:
_ ormagi vaSa qalbaton jajulias!
_ orjer vaSa, vaSa da vaSa! _ atyda isev erTi vai-uSvele-
beli.
kidev erTi kari gaiRo da iqidan Tavi gamoyo didma ja-
jum, cnobismoyvared gadmoxeda SekrebilT da Caikikina:
_ moxvediT?
kacvirTxa generalma erTxelac dasWeqa:
_ sammagi vaSa did jajus!
_ sammagi vaSa!.. samjer dideba did jajus! _ kinaRam TaRi
CamoiRo mxedrionma.
bolos yvelani dawynardnen da didma jajum brZana:
_ Cemo erTgulno! vici, moTmineba ar gyofniT, kbilebi
gikawkawebT, saomrad SemarTulni xarT! cotac moiTmineT!
unda gavZlierdeT da wadigaige ki ara, mTeli qveyniereba
Cveni iqneba!
_ dido jaju! _ daiWiWyina Winka-maimunma, weRan bentos
zurgze rom cdilobda yira gaeWima. _ mogvbezrda miwisqveS
cxovreba! zeviT asvlas RamRamobiT Tu gavbedavT. maSinac
CrdilebiviT uCinarni da wynarni unda viyoT! gveSinia, vin-
mem ar SegvamCnios, gveSinia, ar SemogvaTendes!.. gagviWirda
ase yofna!
152 153
grZel kiserze wamocmul Tavs aqanavebs didi jaju, qalba-
tonma jajuliam ki ise gemrielad daamTqnara, kidev kargi,
pirze xeli aifara, Torem naxevari darbazi mis mucelSi aR-
moCndeboda.
_ boSo, mTlad gamiskda ybebi! _ Tqva qalbatonma ja-
juliam da dasaZineblad wagogmanda.
_ mec Zili momeria! _ Caikikina didma jajum da gaqra.
jaju-biWma saqanela erTic gaaqana, iSvira Tav-fexi da
pirdapir ZilSi gadaeSva...
10. jaju-biWis eSmakunebi
_ axla rogor moviqceT? _ ikiTxa bentom, roca Tavisi
usaSvelod grZeli `iiiiiavnana~ moaTava.
darbazSi ismoda xvrinva, fSvinva, fSlukuni, cxviriT
stvena, tuCebis wklapuni... mokled, yvelas eZina.
_ iqneb saidumlo amovxsnaT! _ Tqva pawom.
_ rogor?
_ me sizmrebSi Seviparebi, Sen ki, Tu gamiWirda, miSvele!
bentom karga xans ver moiazra, ras iTxovdnen misgan, mag-
ram pawo xom yurSi ejda da uxsnida. CoCori bento bakibukiT
midioda, Tan pawos uqnevda Tavs.
ager jaju-biWis saZile oTaxi. jaju-biWi devgmiriviT
gaSxlarTula. xel-fexi aqeT-iqiT gadauyria, logini isea
angreuli, TiTqos jajus omi gadauxdiao. sabani da baliSi
Zirs mousvria. pirisaxeze Suq-Crdili uTamaSebs, mousvenar
sizmarSi Caflula.
_ wavedi! _ pawo TiTqos haerSi gafofinda.
SefrTxialda pawo jaju-biWis sizmarSi da ras xedavs, mTe-
li wadigaige aTasi jaju-biWiT gavsebula. saiTkenac gaixe-
dav, yvelgan jaju-biWia. fanjrebidan iWyitebian, saxurave-
bze gadmokidebulan, telegrafis mavTulebze darbian. qu-
CaSi gavla Wirs, yoveli mxridan gexlebian... aris erTi ali-
aqoTi, gawev-gamoweva da yvelani aseTi jaju-biWebia, erT-
nairad Worflianebi, noRacxvirianebi, TmagaCeCilni, melniT
moTxvrilni, erTnairad niSnismogebiT iRmiWebian, raRacas
_ Tavlas versad mivageni da aqamde axlaRa movaRwie!
_ mereda, ra gaige?
_ varskvlavebs mivaRwevTo... mec wamiyvanen-meTqi da six-
aruliT Sevyroyine!
_ ar daujero, boSo, SevWamoT da egaa! _ qalbaton ja-
julias pirze nerwyvi moadga.
_ ar daujero! _ daikivla kudianma.
_ ar daujero! _ daiwripna kacvirTxam.
_ ar daujero! _ daijRana Winka-maimuni. _ magan zurgze
ar Semisva!
_ Cemi CoCoria da xeli ar axloT! _ zevidan gadmosWyiv-
la jaju-biWma.
_ am sigrZe kaci xar da bavSvis Wkuaze dadixar! _ aviSviS-
da qalbatoni jajulia.
_ Cveni TaTbiri damTavrda! _ brZana didma jajum. _ axla
saxelganTqmuli momRerali gagvarTobs.
_ mgoni, gadavrCiT! _ afaCunda yurSi pawo.
bentom kiseri moiRera, drunCi aswia da gadarCenis si-
xarulisagan grZnobamoreulma Tavisi soloyroyini Semos-
Zaxa:
_ iaaa, iaaaa!..
_ vaSa! _ taSi Semohkra jaju-biWma.
_ uuu!.. aaa!.. eee!.. _ akivldnen kudianebi, awripindnen
kacvirTxebi, aWiWyindnen Winka-maimunebi.
_ boSo, marTla momRerali ar yofila! _ gaibadra qalba-
toni jajulia. _ afsusia amis SeWma!
_ yoCaR, yoCaR! _ Tavi dinjad dauqnia didma jajum.
_ amaT gamamxnevebeli ki ara, Tvlemismomgvreli simRera
mouxdebaT! _ CasCurCula pawom megobars.
bentom msmenelebs Tavi moxdenilad daukra da kvlav sasim-
Rerod gaemzada.
TandaTan siwynare Camovarda da CoCorma bentom tkbilze
utkbilesi saxedruli iavnana CaiRiRin-Caiyrorina. mihyva da
mihyva, Tavdaviwyebamde mivida, Tan mReris, Tan aqeT-iqiT
qanaobs... masTan erTad qanaoben Winka-maimunebi, kudianebi
da kacvirTxebi... saqanelaze qanaobs jaju-biWi. grZelze-
154 155
_ jaju-biWis CoCori? _ iwyina bentom. _ ase rom ar meTq-
va, aqamde SegvWamdnen!.. me Tavisufali CoCori var, artisti
da momRerali!
_ yvela CoCori vinmes ekuTvnis! _ Tqva pawom.
_ jaju Tu gamokeTda, SeiZleba misi gavxde! _ dayabulda
bento. _ arada, movZebni vinme gulkeTil bavSvs, davumego-
brdebi da, roca mogveprianeba, erTad viyroyinebT!
_ kargi bavSvebi ar yroyineben!
_ albaT ar ician, ra sasiamovnoa yroyini! Tu davmego-
brdiT, vaswavli! _ bento yroyinis iStaze dadga da mokle
`iaa!~ gamosca.
sibneleSi iseTi xmauri moisma, TiTqos didi kasri gadab-
rundao.
_ boSo, vinaa Zils rom mifrTxobs! _ viRacam Caidud-
Runa...
12. jajulias sizmareTi
diax, CoCori bento jajulias saZile oTaxSi Seexeta. is
ki, rac kasri egona, Tavad qalbatoni jajulia brZandeboda.
bentom sibneles Tvali SeaCvia. mis win baliSis mTa aRmarTu-
liyo. am mTaze rom meore mTa ido, jajulias Tavi gaxldaT.
_ sizmarSi rom SemoeWamo? _ Seyoymanda bento.
_ asjer daTvale, yroyini mere daiwye. jajulias gamo-
eRviZeba, me ki gamoviqcevi! _ daariga pawom.
bentom sircxviliT veRar Tqva, asjer daTvla ar vicio.
aTamde yoCaRad iTvlida, meTerTmete ki iseTi zRvari aRmoCn-
da, vera da ver gadalaxa.
`bevrjer aTjer daviTvli!~ _ gaifiqra bentom da rogorc
ki pawo yuridan gamofofinda, Tvlas Seudga.
jajulias sizmareTi did gvirabsa hgavs. aq Tavisuflad
SeiZleba ganavardeba. azri Tu gakrTeba, Sori-Sors mirbis
da ori sityva erTmaneTs ver eweva.
uamravi bilikiT dafarul gorakebze moxvda pawo. am bil-
ikebze maxinji jojoebi mimodian, Tavze xonCebi SemoudgamT,
xonCebze nugbar-nugbari kerZi, xili da tkbileuli awyvia.
gamwarebiT eZeben, aqeT-iqiT dasunsuleben, aRma-daRma daZ-
vrebian...
ver gaugia pawos, ras daeZeben jaju-biWebi.
mere erTma moixeda, pawosken TiTi gaiSvira da iyvira:
`ager!~ es aTasi jaju-biWi pawosken Semobrunda, yvelam TiTi
gaiSvira erTiani kiviliT _ `ager! ~
gulgaxeTqili pawo gaiqca, Seecada, gadaeswro. biWebi yi-
JiniT gamoedevnen, aha, sacaa xels staceben...
`vaime, daviRupe!@_ fiqrobs pawo. _ damiWeren!~
CoCori bento dgas jaju-biWis sasTumalTan da mZinares
dahyurebs. biWs saxe daemanWa, ̀ ar gauSva, ar gauSva!~ _ waiCu-
rCula. bento mixvda, pawos iWereno da piri moaRo:
_ iaa!
jaju-biWi wamojda, Tvali daaWyita. sizmari, cxadia, dae-
fanta. pawo tyviasaviT gamovarda jaju-biWis sizmridan da
CoCoris yurSi uSvela Tavs.
_ ra moxda? _ ikiTxa jaju-biWma. _ vin gamaRviZa?
_ jajus CoCori var! _ xma morCilad gaiRo bentom.
_ mere Zils ras mifrTxob, wadi, daisvene! _ jaju-biWma
sabani Tavze wamoixura da sizmars daubrunda. iq, wadigaig-
es quCebSi aTasobiT jaju-biWi mimorbida, magram pawo gam-
qraliyo...
11. pawos da bentos gasaubreba
_ oh, Cemo sayvarelo bacikuku! _ Cumad wuwunebda Ta-
visTvis pawo. _ rogor Segatyobino Cveni asaval-dasavali.
Seni gamWriaxi goneba gamosavals ipovida, Rone ki imdeni
gaqvs, am jajuleTs Camoaqcevdi...
_ Zvirfaso pawo! _ ukmayofilod Seawyvetina bentom. _
bacikukus ambavi jer ar msmenia. albaT didad goniericaa
Seni megobari da Ronieric, magram Cvenc xom dagvWirda vaJ-
kacobisa da gonierebis gamoCena!
_ bento, nu miwyen! vici, Senma vaJkacobam da gonierebam
gadamarCina, magram, rac Sors mivdivarT, ufro vikargebiT!
ai, Sen ukve jaju-biWis CoCori xar!
156 157
_ es jajulia mogoravs, Cemo bento, Tu ver gavaswariT,
gadagvivlis da dagvtkepnis!
CoCorma oTxive fexi aamuSava da ise gautia, bneli dere-
fani wamSi molia.
im darbazSi aRmoCndnen, sadac amaswinaT virebis iavnana-
Ti mTeli sakrebulo daaZina.
iataki axlac mofenili iyo mZinare kudianebiT, Winka-
maimunebiT da kacvirTxebiT. ismoda gabmuli fSutuna, xvri-
nva, wkmutuni...
pawo gafacicda, emand ar gadmovvarde da vinmes sizmarSi
ar aRmovCndeo.
bento Seecada, Zili aravisTvis daefrTxo da ise gaevlo,
magram es ori fexiTac Znelia, miT ufro _ oTxi fexiT.
_ vaime, viRacam damabija! _ SesWaxWaxa Winka-maimunma.
_ oh, mgoni wixli miTavazes! _ wamoikivla kudianma.
_ vin daborialobs aq! _ mrisxaned daiwripina kacvirTxam.
CoCorma bentom, sifrTxiles patroni moukvdao, gaeqana
da xtunva-xtunviT gadauara darbazs, zogs daabija, zogs
fexi amohkra, zogic moWeWya... atyda gniasi da aurzauri.
amasobaSi derefnidan braziT gaberili jajulia Semog-
orda. Semogorda da qveS moitana naxevradmZinare jadoqre-
bi, qveS moitana da iatakze gaabrtyela, kedlebze aakra... vi-
sac gadauara, rac ekuTvnodaT, kidec daemarTaT, sxvebma
ixuvles da Tavs uSveles...
CoCori bento vis axsovda. talRam kedelze miagdo. iq ki
kari iyo. zed ewera: ̀ ar Semoxvide! Zils nu damifrTxob!~
raki kiTxva ar icoda, gafrTxileba arafrad Caagdo da
kars miRma aRmoCnda. cxvirwin SiSveli fexisgulebi dainaxa...
14. visia fexisgulebi?
bentos SiSi daaviwyda da gakvirvebuli miaCerda fexis-
gulebs. wyvili fexisguli, TiTo xuTi virisyurisodena,
gverdigverd wamomarTula.
dgas bento da fiqrobs, visia es grZeli da wvrili fexis-
gulebi da ra moxdeba, Tu movuRutunebo.
ager uzarmazari samzareuloa. gurgurebs cecxli, Tu-
xTuxebs qvabebi, SiSxinebs tafebi... aq sxva jojoebi triale-
ben, kepaven, begvaven, xarSaven, acxoben... yovelive amas
uzarmazar pirSi yrian. piri wisqviliviTaa, gauCereblad
fqvavs da fqvavs...
_ moitaT, moitaT! _ ambobs piri xandaxan. _ moitaT, mTe-
li qalaqi unda gadavWamo!
uceb erTma jojom pawo dainaxa. `esec lukmaa!~ _ peplis
saWeri bade moumarjva. undoda gaqceva pawos, magram bade
Tavze Camoecva da veRar garbis. eqaCebian jojoebi, piri ki
xrialebs:
_ moitaT, esec Cemi lukmaa!
am dros bento dgas, ̀ bevrjer aTjer~ iTvlis, magram sul
ramdeni daTvala, aRar icis. WoWmanobs, vaiTu, droze adre
avyroyindeo, anda, piriqiT, davagvianoo...
bolos, moTmineba rom daelia, frTxilad miuaxlovda ba-
liSs, _ jajulias gaCeCil TmebSi fexebiT ar gavebao da imit-
om, _ miuSvira drunCi yurs da erTi gemrielad Sehyroyina.
_ boSo! _ ikivla jajuliam da avarda, Tavi Wers rexva da,
bentos zomisa rom iqneboda, iseTi kopi daaCnda.
wamSi gaqra sizmris samzareulo, gaqrnen jojoebic, pep-
lis saWeri badec da pawo sixaruliT gamovarda, bentos yur-
Si SeiyuJa.
yoCaRma CoCorma, cxadia, cocxlad mococxa...
13. mZinareTa darbazSi
Sors gaqceva ver moaswres, roca jajulias kivili wa-
moewiaT:
_ Ralatia-a!.. ga-ma-RviZes!..
kivils griali mohyva, TiTqos TavdaRmarTze didi kasri
mogoravso.
_ Zvirfaso pawo, raRac mogoravs! _ SemkrTali xmiT Tqva
bentom.
158 159
didma jajum fexebi amoikeca. bentom, fexisgulebi gameq-
cao, da ukan gamoudga.
fexisgulebi sawolidan gadmovidnen da iatakze tyupad
dadgnen. didi jaju sawolze Camojda. yovelive amas ZilSi
akeTebda da pawo, jerjerobiT, tyveobidan ver gamoiqca.
didi jaju wamoimarTa da Tavi gareT gayo. wadigaigeSi
ukve Tendeboda. did jajus saxeze grili niavi moxvda da gamo-
eRviZa.
`ra iyo, ra mesizmra!~_ gaifiqra didma jajum da sizmari
Tavidan pirwmindad amoexveta.
pawo TavqudmoglejiT gamoiqca, mzis sxivebs gahyva, qala-
qis Tavze gairbina. miiCqaroda bacikukusaken, raTa wadigaig-
es momavali daRupvis ambavi ecnobebina.
`mapatie, Zvirfaso megobaro bento!~ _ miiCqaroda da mo-
Tqvamda pawo...
15. xelSekruleba
CoCori bentoc ecada gaqceuliyo, oRond sad miimaleboda.
uceb igrZno, rom qeCoSi xeli Caavles da Zirs moswyvites.
_ iaa! _ Sesabralisad Sehyroyina bentom da afarTxalda,
magram Ronier xels veRar dauZvra.
maRla da maRla rom aswies, gayuCda, radgan am simaRli-
dan Camovardna kargs arafers moutanda.
dRis sinaTleze aRmoCnda. did jajus miwisqveSeTidan amo-
eyo Tavi. CoCori bento zed TvalebTan moaprowiala da yuri-
dan yuramde gaxeuli piriT daikikna:
_ Zili Sen damifrTxe?
_ a-ara! _ icrua bentom.
_ ar miyvars matyuara CoCrebi!
_ dido jaju! _ morCilad Tqva bentom. _ kinaRam SemWames
da Tavi Semogafare!
_ ar mouRutuno! _ CasCurCula pawom. _ jer Tavi movu-
naxoT da mis sizmarSi CavixedoT!
bentom gverdi frTxilad auara fexisgulebs. sawoli im
sigrZe iyo, bolo ar uCanda. sabanic, ra Tqma unda, grZlad
efina. mihyva bento viwro da grZel sawols, netavi sad Tavde-
bao.
ager, aq albaT muxlisTavebia. mere, kai xnis Semdeg, tanic
gamoCnda da sul bolos, roca egona es viRaca arsad mTavr-
debao, patara baliSze komSisodena Tavi dainaxa.
_ didi jaju! _ kinaRam iyvira bentom.
_ Cumad! _ gaafrTxila pawom. _ me didi jajus sizmars
vewvevi, Sen ki asamde daiTvale!
_ asamde ar vici! _ gamotyda CoCori bento.
_ ukan, fexisgulebamde iare, sanam miaRwev, daTvlilic
iqneba!
bento ukan wabakunda, pawo ki didi jajus sizmarSi Zlivs
Seetia.
saSineli siviwrove iyo. yoveli mxridan moCvenebebi exvi-
vnen da pawo maT Soris gaZvra. wamdauwum aqedan da iqidan
awvebodnen, gverdebi mTlad daulurjes.
pirvelad ver mixvda, ra zedaxorac iyo. Turme es qalaqi
wadigaigea. nangrevebad gadauqceviaT, virTxebisa da yorneb-
is saTareSod. TviT didi jaju niJarismagvar xomaldSi jde-
ba, Sig wadigaiges damonebuli moqalaqeni Causxams. monebi
moTqvamen da cremls Rvrian. `nu tiriT! _ amSvidebs didi
jaju. _ bednierni xarT, sxvaze adre rom dagimoneT!.. sxva
qalaqebs uaresi dRe moelis!..~ am dros pawosac Seaswro mze-
ra. grZeli, kauWa TiTebi staca. ̀ gegona, gameqceodi!~ _ niS-
nismogebiT uTxra da monebs Soris Catena...
amasobaSi CoCori bento bolomde Cabakunda. Tumca didad
ar siamovnebda, magram drunCi fexisgulze miuxaxuna. didma
jajum erTi fexis frCxilebiT meore fexisguli moifxana.
bentom axla meore fexisguls mouRutuna. didma jajum pirve-
li fexiT meore fexisguli moifxana. gabrazda bento, amas
etyoba ver gavaRviZebo da mwared ukbina.
160 161
dac patara saxlSi Taia vaCnaZe cxovrobs da bacikukus TavS-
esafaric eguleba.
ager saxlic! darabebi da kari Caugmania, mSvidad sZinavs.
saxlma jerac ar icis, ra safrTxe moelis, arc boselma icis,
sadac Zroxa elpite icoxneba, arc kibem, romlis safexurze
ZaRl bombos tkbili sizmrebi swvevia...
fiso mirandola zis boslis saxuravze, pirs ibans.
_ dila mSvidobisa, qalbatono fiso! _ esalmeba pawo.
_ dila mSvidobisa, pawawinav! _ fiso mirandola viTom
ver cnobs moulodnel stumars. _ mobrZandi, Cems gverdiT
Camojeqi!
pawo Soriaxlo daeSva, frTxiladaa, ar endoba, vin icis,
katas ra udevs gunebaSi.
msubuqma niavma daubera, pawos pawawkintela kabis kalTe-
bi aafarfata.
_ Taias albaT sZinavs! _ ambobs pawo.
_ gogo Taias Rrma ZiliT sZinavs! _ Tavs uqnevs fiso mi-
randola. _ dilis Zili tkbili Ziliao!
_ bacikukusac sZinavs albaT!
_ bacikukus ar sZinavs! _ cruobs fiso mirandola. _ ba-
cikuku CvenTan ar cxovrobs!
_ sad wavida mamaci bacikuku? _ wuxs pawo.
_ mamaci bacikuku aRara gvyavs! _ mirandolam TaTebi
Tvalebze aifara, viTomc avtirdio.
_ mokvda? _ Tavzari daeca pawos.
_ diax! gadabrunda da mokvda! wiTel kuboSi CavawvineT,
wavasveneT da davmarxeT!
_ ah! _ amoikvnesa pawom da gulwasuli Caikeca.
dilis niavma ufro Zlier daubera, msubuqi gogona aita-
ca da waafriala.
mwvane WalaSi did muxas totebi rom farTod gauSlia, imis
foTlebSi gons moegi pawawa pawo.
_ ah, bacikuku! _ CaiCurCula da atirda.
_ sworad moqceulxar! _ didma jajum CoCori bento iR-
liaSi amoiCara. miwisqveSeTidan amoZvra, jerac mZinare sa-
xlebs gadaalaja da ratuSis Ria fanjaraSi Zlivs Seetia.
notarius kokos roxo Tavi magidaze edo da Cveulebisa-
mebr xvrinavda.
didma jajum dauZaxa:
_ koko!
notariusma Tavi aswia.
_ hxm!.. miReba daiwyo?.. diax!
_ notariuso koko! _ Tqva didma jajum. _ damiwere xe-
lSekruleba, rom amieridan CoCori bento didi jajus Ta-
yvanismcemelia da Teatris scenidan xotbas Seasxams Tavis
patronsa da mfarvels!
notariusma kokom gerbiani qaRaldi amoiRo da iatakze
daafina.
_ dido jaju, hxm, gTxov TviTonve dawero, rac gsurs!
didma jajum kalami swrafad gaaqana da saWiro sityvebi
Camoamwkriva.
_ CoCoro bento, am qaRaldze xeli moawere! _ ubrZana
notariusma kokom.
CoCori bento darcxvenili dahyurebda asoTa mwkrivs.
_ me xom CoCori var, xeli ara maqvs! _ Tqva sacodavad. _
Tanac arc wera vici da arc kiTxva!
_ aswie Cliqi!
notariusma kokom bentos Cliqze melani waucxo da qaRa-
ldze daadebina.
_ xelSekruleba mzadaa! _ notariusma kokom gerbiani qa-
Raldi gauwoda did jajus, Tavi kvlav magidaze mido da Zili
ganagrZo...
16. mirandola cruobs
aRmosavleTidan mze amoiwvera da qalaq wadigaiges saxu-
ravebi wiTlad daaliandaga.
pawo mzis am sxivebze mifarfatebs, saxuravidan saxuravze,
saxlidan saxlze xteba, qalaqis gareubnisaken miiCqaris, sa-
162 163
Tavi IV. Teatri
1. cru kvali
_ fexdafex mihyevi! _ ubrZana bacikukum Taias.
bacikuku xalaTis jibeSi zis, zolebiani kepi da daWye-
tili Tvalebi amouyvia.
skolidan brundebian.
win jaju-biWi midis, Tavis dalaqavebul CanTas xan marj-
venaTi moaTrevs, xan marcxenaTi. amisda mixedviT, xan erT
mxares gadaixreba, xan _ meores. albaT metad mZime CanTaa,
radgan rac sxvas TaviT daaqvs, jajus CanTaSi uwyvia.
jaju-biWi pirvelad afTiaqTan SeCerda. vitrinas Sexeda,
sakuTar anarekls daejRana. cali TvaliT ukan moixeda da
Taias ena gamouyo. siamovnebiT daawiwknida kikinebs, oRon-
dac bacikukusi eSinoda.
Taiam Zirs daixeda, viTomc sakuTari fexsacmelebis Wvin-
ti mainteresebso.
jaju-biWi afTiaqs moSorda da furnesTan SeCerda. iqidan
gemrieli puris suni gamodioda. mere saTamaSoebis maRazia-
sTan Seyovnda. tkbileulis duqanSi saReWi rezini iyida da
pirSi itaca.
Taiam, viRas daviwyebixaro da, gan-gan gaixeda.
ase da amgvarad midis jaju-biWi, fexdafex mihyveba Taia...
jibidan ki bacikuku iWyiteba.
sakmao dro gavida.
_ bebia gamiwyreba! _ CaiWiWyina Taiam.
_ ar CamorCe! _ ubrZana mamacma deteqtivma.
Taias sxva ra gza hqonda, fexdafex miedevna abezar biWs,
is ki yvela vitrinasTan da sadarbazosTan Cerdeba, Tumca
arsad ar Sedis.
ager Teatraluri moedanic! ratuSam eWvianad gadmoxe-
da. Teatris lamazi Senoba farTod iRimeba:
17. dilis Zili
_ oh, pawo, pawo, Cemo gulisvardo! netav vicode, sad
damekarge! _ wamoiZaxa bacikukum da gamoeRviZa.
kvlav magidaze daskupebuls sZinebia. TvalebdaWyetili
iyureba da pawos mets verafers xedavs. pawos xati Zilidan
gamohyva da ver iSorebs. esizmra, viTom pawos aTasnairi ur-
Cxuli axvevia da bacikuku verafers Svelis.
TandaTan gamofxizlda. gaxeda mZinare Taias, gaxeda fan-
jaraSi wiTlad Semobrialebul dilis mzes, yuri miugdo saa-
Tis tiktiks da amoioxra:
_ oh, pawo!
Taiam Tvali gaaxila.
_ ar gZinavs?
_ gogo Taia, _ Tqva bacikukum, _ nuRar vayovnebT, mo-
qmedebis dro dadga!
_ ho, unda vimoqmedoT! _ Caiburtyuna Taiam da baliSs
Caexuta.
dilis Zili tkbilze tkbilia...
164 165
maSinRa gaiRviZebs, smenas gaafacicebs, vin ra ambavi mo-
itanao.
bacikuku sarkeSi iWyiteba. ulvaSebs gulmodgined iswo-
rebs, Tanac imden xans, sarkes Tavi moabezra da sarkemac ena
gamouyo.
_ uzrdeli sarke! _ ganacxada bacikukum.
fiso mirandolam Tavi moikatuna, iyo TavisTvis gasusu-
li. mixvda, veraferi gamigeso da TandaTan gaTamamda. axla
erT gawamawiaSia. Taias Zveli kabebi mifxriw-mofxriwa, cdi-
lobs moirgos. yelze SuSis mZivebi Camoikonwiala, yurebze
brWyviala sayureebs gaaqvT raCxaruCxi. quTuToebi mocis-
frod SeiReba da Wreli Tvalebi ufro eSmakurad auWrelda.
ZaRlma bombom grZelkalTebiani Savi pijaki da Sarvali
Caicva. Tavze qvabquda Camoifxata. pirSi yalioni gairWo.
yvelaferi es aqamde vaCe mamikos karadaSi inaxeboda im dro-
idan, roca vaCe mamiko ingliseli polismenis bobis rols
TamaSobda.
yvelaze metad Zroxa elpites Semosva gaWirda. marTa be-
bos verc erT kabaSi ver Caetia. maSin ori xalaTi erTmaneTs
gadaakeres, mkerdze ki winsafari Caumates. amitom Zroxa
elpites uamravi jibe aRmoaCnda da Sig umal qato Caitena.
_ coxnas SeeSvi! _ urCia Taiam. _ TeatrSi Zroxebic ar
icoxnebian!
ase da amgvarad, TeatrSi wasasvlelad moemzadnen...
3. yroyina tramvai
gzas daadgnen.
win marTa bebo midis. iRliaSi kedlis saaTi amouCria,
`tik-tak, tik-tak!~ _ xarobs kedlis saaTi.
mere Taia moabijebs, cdilobs bebos fexi auwyos, magram
mokle nabijebi aqvs da eSleba, uneblieT CamorCeba da xtunva-
xtunviT daeweva.
jibeSi bacikuku uzis. yoCaRi maZebari bolo or mzesum-
ziras atans gemos. xandaxan Tavs amoyofs da daWyetil Tva-
lebs garemos moavlebs.
_ mobrZandiT! mestumreT! xval didi koncerti gvaqvs!
_ bento gaqra, koncerti ki mainc iqnebao! _ ukvirs Ta-
ias.
jaju-biWi Cerdeba, utifrad uyurebs Taias.
_ hih!
CanTa Zirs daagdo, zed Sejda da... CanTa afrinda, jaju-
biWi haerSi aitaca, Taias TavzeviT gadauqrola... biWma niS-
nis mogebiT daagdo _ `hih!~ da Teatris mxares gauCinarda.
_ axla raRa vqnaT? _ ikiTxa Taiam.
bacikukum TiTi Sublze miikakuna.
_ egre veravin momatyuebs! xval TeatrSi mivdivarT!
2. TeatrSi mivdivarT!
TeatrSi wasasvlelad yvelani dilidan emzadebian.
fexsacmelebi bzinaven, TeatrSi mivdivarTo da Tavi mos-
wonT.
Taias kaba inazeba, ar damwvaT, ise damauToveTo.
uTo cdilobs, iqneb amagi damifason da mec dampatiJono.
onkanSi wyali Cxrialebs, saponi ixveweba, erTxelac ama-
qafeT, pirze mogeferebiTo.
kbilis jagrisma kiWebi saTiTaod dauTvala gogonas da
Cems saqmes movrCio, Cailaparaka.
savarcxeli ar iRleba, oqrosfer kululebs xan ase daaye-
nebs, xan ise.
marTa bebo oxravs, sagareo kaba dauZvelda da tansacm-
lis jagriss sayvedurobs, cudad misufTavebo.
sakeravi manqana ixveweba, mec wamiyvaneTo, magram, warmo-
gidgeniaT, speqtaklis dros rom araxraxdes.
karadebi da skam-loginebi mousvenrad WraWuneben, oRond
amaTTvis visa scalia.
saxli gabutuli sdums. arsad patiJeben. yvelani rom ga-
ikrifebian, mowyenisagan fanjrebs moixuravs, kars Cairazavs
da erTs gemrielad wauZinebs. Teatridan rom dabrundebian,
166 167
jaju-biWma mgzavrebisaken moixeda. marTlac hgavs wiTur
katas, magram naRdad jaju-biWia!
tramvai gaCerda da axali mgzavrebi amovidnen. ager aRa-
Ti maswavlebeli, ager Cito maswavlebeli, ager patiko mas-
wavlebeli, ager ludmila ruslanovna, ager batoni iakinTe,
ager gakveTiliTuici, dabolos, fizkulturis maswavlebe-
li oxoxo.
Taia zrdilobianad fexze wamodga:
_ dabrZandiT, dabrZandiT, pativcemulo!
wamoimarTa bombo, yalioni gulisjibeSi Caido, qvabquda
moixada.
fiso mirandolam drunCi fanjrisaken miabruna, viTomcda
veravis vxedavo.
darbaiseli Zroxa elpite gafaSfaSebuli zis, salamis ni-
Snad Tavs aqnevs.
marTa bebo yvelas RimiliT esalmeba:
_ salami Cito maswavlebelo! salami aRaTi maswavlebe-
lo! salami ludmila ruslanovna! salami patiko maswavle-
belo! salami batono iakinTe! salami batono oxoxo! salami
qalbatono direqtoro!
`qalbatono direqtoro~ imitom Tqva, namdvili saxeli ar
icis da `gakveTiliTuicis~ xom ar dauZaxebs.
_ dRes vatmanad Cveni jaju-biWia! _ Tavmomwoned ambobs
gakveTiliTuici.
_ diax, diax, rogor daWkvianebula! _ kvers ukraven sxva
maswavleblebi.
jaju-biWi xiTxiTebs. tramvai swrafad mieqaneba, mosax-
vevze zars ki ar awkarunebs, yroyinebs.
_ unda gavigo, marTla biWi Tua! _ ver isvenebs bombo. _
mival da davsunav! iseTi ynosva maqvs, umal gavarCev qurd-
bacaca katas biWisagan!
_ qurdbacacebi ZaRlebia! _ ibuteba fiso mirandola.
bombo yurs ar ugdebs, nel-nela uaxlovdeba vatmanis ka-
binas, Tan cxviri win gauSveria da haers gamalebiT ynosavs.
_ diax, qurdis suni mcems! _ daiRrina bombom.
fexdafex fiso mirandola moiwmawneba, mZivebsa da sayu-
reebs moaCxarunebs, Wrel Tvalebs eSmakurad acecebs.
Semdeg Zroxa elpite mobakunobs. xalaTis kalTebi Zirs
mosTrevs. drunCs Cum-Cumad jibeSi iyofs, qatos enas usvams.
dabolos, ZaRli bombo moabijebs darbaislurad. pirSi
yalioni gauCria da Tumca Sig Tambaqo ar aris, mainc apla-
kunebs.
ager gaCereba!
quCis mosaxvevidan gamogrialda wiTeli tramvai.
zaris magier yroyinebs.
marTa bebo gaocebulia, Taiac gaocebulia, mirandolac,
elpitec da, raRa Tqma unda, bomboc.
bacikuku Tvalebs aWyets, mas araferi aocebs.
vatmanis adgilas jaju-biWi zis, uxeirod ijRaneba.
_ esec ase! _ eWviT ambobs bacikuku.
_ tik-tak, tik-tak... mTavaria, ar dagvagviandes! _ Relavs
saaTi.
_ moqalaqe mgzavrebo, SeiZineT bileTebi! _ acxadebs
jaju-biWi. _ Teatramde TiTo Sauri. Zroxam, raki erT ska-
mze ver eteva, ori Sauri gadaixados!
diaxac, vatmans ver Seedavebi!
yvelani sxdebian, tramvai Teatrisaken mieqaneba, Tan ki
ar awkarunebs, CoCoriviT yroyinebs...
4. tramvai gaqra
_ Rrr! _ yalioni piridan gamoiRo bombom. _ es biWi mec-
noba!
cxadia, Taiasac ecnoba! es xom jaju-biWia! daxe, kvirao-
biT Turme tramvais vatmanad muSaobs.
_ es biWi kataa! _ ganacxada bombom.
_ sisulelea! _ akrutunda fiso mirandola. _ biWi
ranairad iqneba kata?
_ tramvai ki viris CoCors agonebs! _ jibidan amoiWyita
bacikukum.
168 169
sad iyo, sad ara, qalbatoni jajulia gamogogmanda. imode-
naa, umal moednis naxevari daisakuTra, sxvebi ki gan-gan iwe-
ven da erTmaneTs fexebze abijeben.
_ boSo, Zlivs movaRwie! _ xvneSis qalbatoni jajulia,
ofli wurwuriT Camosdis.
_ gamarjobaT, qalbatono jajulia! _ cidan CamosZaxis
vertmfreni.
_ Sen unda amwiko viTom me? _ qalbatoni jajulia xvi-
xvinebs.
vertmfreni braziani guguniT pasuxobs _ ̀ diax, diax!~
dabla, dabla eSveba, aha, jajulia ukve swvdeba, CaeWideba.
vertmfreni cdilobs aqaCos, asfalts mowyvitos, saSin-
lad wuis, magram araferi gamosdis.
_ maS ra gegona, boSo! _ sicilisagan TaxTaxebs qalbato-
ni jajulia, TiTqosda mTas miwisZvra arxevso.
_ gamiSvi, davimtvrevi! _ exveweba nirwamxdari vertmfreni.
jajulia xels uSvebs. sircxvilnaWami vertmfreni Tavs
Svelis, saxuravebs miRma gadaikargeba.
ager kuTxis quCidan werosfexeba amwe mobajbajebs, wam-
dauwum gamafrTxileblad azarunebs: ̀ aba, aba, mifrTxildiT,
araferi dagiSavoT!~ grZeli isris wverze cxauri hkidia. amwe
moednisken Semobrundeba, cxaurs dauSvebs, Tan kvlavinde-
burad imeorebs: `aba, aba, mifrTxildiT!~
_ hoopla! _ qalbatoni jajulia cxaurze Segordeba, Tan
amwes amxnevebs: _ he da he, he da he!
amwe daiZagra, daiZagra, kinaRam welSi gadatyda.
_ oh, ra mZimea! _ amoioxra.
Seisvena da meorejer scada. aRmuvlda amwis Zrava, awivl-
da, liTonis bagirebi daiWima.
_ oh, weli metkina! _ erTi ki Sebarbacda, magram cxauri
asfalts aaSora.
_ he da he! he da he! _ amxnevebs jajulia.
amwe Zal-Rones ar iSurebs. aha, cxauri zeviT-zeviT aswia,
isari Seabruna da cxauri Teatris gadaxsnil saxuravSi Ca-
uSva...
jaju-biWma moixeda. kbilebdalesili bombos danaxvaze
tramvai uceb daamuxruWa. darbaiseli Zroxa elpite skami-
dan gadmovarda da gakveTiliTuici Zirs moiyolia. fiso mi-
randola patiko maswavleblis muxlebze aRmoCnda, patiko
maswavlebeli _ aRaTi maswavleblisa, orive erTad _ Cito
maswavleblisa. batonma iakinTem da ludmila ruslanovnam
Sublebi erTmaneTs miaxeTqes da kopebi daimsaxures.
marTa bebos kinaRam saaTi gauvarda da gabrazebulma saaT-
ma _ `tik-tak, tik-tak, nu damamtvrie, qaloo!~
Taia xom fexze idga. gaqanda da bombos mienarcxa, bombo
_ vatmanis kars. jibeSi CaWyletilma bacikukum suli Zlivs
moibruna da bombos dasWyivla:
_ ar gauSva!
vin ar gauSva? jaju-biWi aorTqlda, tramvaic aorTqlda
da mgzavrebi pirdapir liandagze dacvivdnen. sadac tram-
vai idga, iq aqlemi wamoimarTa, zed jaju-biWi amxedrebula.
aqlemmac viriviT daiyroyina da gautia, Tan jaju-biWic
gaitaca...
_ ar gauSva! _ kvlav dasWyivla bacikukum, magram sanam
erTmaneTs xels SeaSvelebdnen da wamodgebodnen, aqlemi
gaqra da, cxadia, jaju-biWic.
`didi kaci rom viyo, tramvaiT xom ar vimgzavrebdi!.. ox-
ox!..~_ amoioxra oxoxom.
mgzavrebi kvnesa-krusuniT Teatris gzas daadgnen...
5. qalbatoni jajulia TeatrSi mobrZanda
_ mobrZandiT, mobrZandiT, Zvirfaso mayureblebo! _ Te-
atrs karebi farTod gauRia da gamvlel-gamomvlels epati-
Jeba.
qalaqis SenobebSi yvelaze lamazia. Tumca niRbebi dau-
zianes, Tavi mainc moswons. xandaxan zecas axedavs, xom ar
wamowvimso da amoioxrebs... iciT, ratom?.. saxuravi auxdiaT
da EeSinia, wvima TavSi ar Camivideso.
guguni gaisma. moednis Tavze vertmfreni Camoekida. gu-
gunebs da gugunebs, viRacas elodeba.
170 171
gaixeda Taiam. brolis WaRi brdRvialebs. mebileTes Tavi
ise axlosaa, SegiZlia yurSi xeli Caavlo.
_ Zia mebileTev! dedikos geficebi, elpites bileTi hqon-
da da qatosTan erTad SemoeWama!
_ho! _ pasuxobs, mebileTe da Taia aqedan xedavs, Ceqmam
rom ganze gaiwia da elpite sacobiviT Semovarda. Tan modis,
Tan xalaTis kalTebs ikecavs...
gakveTiliTuici cofsa hyris. erTmaneTis moyolebiT Se-
modian sxva maswavleblebic, mere ucnobi deidebi, biZiebi da
bavSvebi... sul bolos _ fizkulturis maswavlebeli oxoxo...
7. meuRles fexi moaWama
gumbaTze brolis WaRi CaxCaxebs, darbazi gaCiraRdnebu-
lia.
scenaze mZime farda aris CamoSvebuli, zed masxaraa amo-
qarguli. roca farda irxeva, masxara cocxldeba da Tvalebs
apaWunebs.
zurgs ukan farTo loJaa, rkinis gisosebiT Semoraguli.
loJa qalbatoni jajuliasia. gisosebi imitoma aqvs, vaiTu
jajulias moeprianos da mayureblebs gadaswvdeso.
qalbatoni jajulia warmodgenaze marto rodi mobrZan-
deba. Tan Tavis samzareulosac epatiJeba. karadebi gverdi-
gverd ver etevian, mudam Cxuboben da karebiT erTmaneTs ex-
eTqebian.
gazqura mxiarulad gurgurebs, nugbar-nugbar kerZebs
aSiSxinebs.
WurWleuli erTimeores eCxakuneba. aRtacebisagan xtu-
naobas iwyeben, zogjer daucdebaT da iatakze imsxvrevian.
jajulia pirs ar aCerebs, mudam raRaca unda Wamos. roca
saWmeli Semoeleva, kedlebsa da rkinis gisosebs xravs.
ager didi jajuc gamoCndeba. loJaSi ver imarTeba da dake-
cili Semodis. jajulia mivardeba Tavis sayvarel meuRles,
xan mklavs moaWams, xan fexebs. didi jaju ki aris TavisTvis,
lmobierad iRimeba. ramdenic ar unda moaWamon, umal umrTe-
ldeba. is xom jadoqaria da yvelaferi SeuZlia.
6. mebileTe didi jaju
SesasvlelTan ori fexi dgas, Savad gaprialebuli Ceqmebi
acvia. viwro Sarvlis totebi TiTqos Weridan eSvebao.
_ bileTi! _ daikikina xmam.
marTa bebo daibna, fexebs xom ar miawvdis bileTs!
Teatris foie Zalze maRalia, gumbaTs Tvals ver miawvden.
iq didi WaRi hkidia. mebileTes Tavi gumbaTze miubjenia. zed
loyasTan uamravi naTura kaSkaSebs. albaT Zalian scxela da
amitomac kikinebs brazianad.
wkneliviT wvrili xeli bileTs swvdeba. amisaTvis mebi-
leTe welSi unda gaiRunos da sul imis cdaSia, yuriT brolis
firfitas ar gamoedos.
yvelas TiTo bileTi aqvs da rigrigobiT uwvdian mebi-
leTes.
fiso mirandolam ifiqra, im simaRlidan mebileTe ras dam-
inaxavs, bileTs gadavmalav da nayinSi gadavcvlio. amitom
kedel-kedel qurdulad gacocda. am dros erTi Ceqma amo-
Zravda da zed kudze daabija. etkina fiso mirandolas, aCxa-
vlda, bileTi saswrafod gauwoda.
Zroxa elpite karSi gaiWeda. ar axsovs, bileTi romel ji-
beSi Seinaxa, drunCs xan erTSi yofs, xan meoreSi, magram ver
poulobs. iqneb qatosTan SemoeWama da amis gamxelisa rcxve-
nia.
_ Zia mebileTev! dedikos geficebi, elpites bileTi hqon-
da! _ asZaxa Taiam, oRond misi xma mebileTes ver miswvda.
elpites ukan maswavleblebi da direqtori gakveTiliTui-
ci dganan da Relaven, es ra ambavia, warmodgenaze dagvagvi-
andebao.
Taia gaiqca da gverdiTa kibes ahyva. kibe rkinisaa, dax-
veuli da maRla, maRla miiwevs.
mirbis Taia fexebis bakabukiT, iTvlis safexurebs, oRond
imdeni safexuria, daTvla uWirs.
kibe ki viwrovdeba, viwrovdeba da ai, uceb, Wers ebjineba.
aq pawia sarkmelia.
172 173
_ axla Tqven moismenT simReras metad sevdiansa da gul-
dasawyvets!
bentom mowyeniT daxara Tavi, taSi TiTqos arc gaugonia.
_ aki bento moitaceso? _ ikiTxa Taiam.
_ metad sevdians... metad sevdians... _ Caiyroyina bentom.
_ sevdiani ar gvinda, mxiaruli rame gvimRere! _ Tavisi
loJidan dauZaxa qalbatonma jajuliam.
_ diax, mxiaruli simRera gvirCevnia! _ Caikikina didma
jajum.
_ mogxvdeba Cemi maTraxi! _ qandaridan daemuqra jaju-
biWi.
_ bednieri CoCori viyavi! _ naRvlianad ganagrZo bentom.
_ WalaSi lorTqo balaxs vZovdi da, guls rom sixaruli moma-
wveboda, mxiarulad vyroyinebdi...
_ Cvens TeatrSi ufro bednieri iqnebi! _ didma jajum
gisosebSi gamoyo Tavi.
_ eci virs pativi! _ dasZina qalbatonma jajuliam.
_ CoCrad davibade da ar minda xan aqlemi gavxde, xan spi-
lo, xan tramvai... mirCevnia Cems WalaSi vibalaxo da virad
gavizardo!
_ briyvo! _ akikinda didi jaju. _ aqlemi udabnos mefea,
spilo _ junglebisa...
_ roca tramvai vxdebi, Zalian vitanjebi! _ Tqva bentom.
_ Cliqebi mtkiva... borblebad meqceva da relsebze raxra-
xiT mivgorav!.. me minda Tavisufleba?
_ magram xelSekruleba?! _ jajulias sibrazis cecxli
waekida.
_ Sen dagaviwyda xelSekruleba! _ didma jajum saidan-
Rac uzarmazari qaRaldi amoafriala da mayureblebis Ta-
vze gaSala.
zed okrobokro, msxvili asoebiT ewera:
xelSekruleba:
ameridan mzad var, Cemi yroyiniT, saxedris RoniT,
viruli morCilebiT, vemsaxuro jajus did ojaxs!
CoCori bento
Weris kuTxeSi qandaraa. ferad proJeqtorebs Tvalebi Cab-
nelebiaT. warmodgena rom daiwyeba, abrialdebian da scenas
Svidfer sxivebs gadmoafrqveven.
qandaraze jaju-biWi gadmomdgara da ijRaneba. gakveTil-
iTuici darbazidan muSts uRerebs. direqtoris muqaras biWi
ainunSiac ar agdebs.
vaCnaZeebi pirvel rigSi sxedan.
marTa bebo masxaras misCerebia, cocxali hgonia da pirj-
vars iwers.
Taia mouTmenlad cmukavs.
bacikukus jibidan Tvalebi dauWyetia, sadarajozea da
araferi ar unda gamoeparos.
fiso mirandola inazeba. sxva kata aq ar aris da neta vis
epranWeba?
bombos Tavi Rirseulad uWiravs, Cibuxi, cxadia, gulis-
jibeSi udevs.
elpite savarZelSi gaflaSula da malulad icoxneba.
maswavleblebi meore rigSi sxedan. gakveTiliTuici da
aRaTi maswavlebeli elpites wamdauwum zurgze uTaTuneben,
cota Caiwi, nu gvefarebio. elpite cdilobs Caiwios da sul
male albaT iatakze aRmoCndeboda.
_ tik-tak!.. ratom gviandeba? _ kiTxulobs saaTi.
ismis musika. sinaTle TandaTan qreba.
moixeda Taiam. qalbatonma jajuliam Tavis Zvirfas meu-
Rles fexi ukve moaWama. didi jaju ki, viTomc araferio,
lmobierad iRimeba...
8. ra xdeba scenaze?
farda gaixsna da scenaze gamoCnda... vin, Tu mixvdebiT?
_ bento, bento! _ igriala darbazma, mayureblebma taSi
dascxes.
momReral CoCors Savi Slapa axuravs. yurebis gasayrelad
Slapis farfli organ gauxvretiaT, amitomac ar uvardeba
Tavidan. yelze Wreli pepela-halstuxi ukeTia. zurgze wiTe-
li mosasxami mousxams.
174 175
_ aseTi sityvebi piesaSi ar ewera! _ iWyivla qalbatonma
jajuliam. _ am msaxiobs mxolod cekva-galoba evaleboda!
_ Tu yvelam, rac moepriana, is ilaparaka, warmodgena Ca-
gveSleba! _ ukmayofilod abuzRunda didi jaju.
_ me momatyues, momaSores mSobliur Walas! _ Caiyroyina
CoCorma bentom. _ mere mibrZanes, airCieo, an gvemsaxure
viris RoniT, artistis niWiT, Toremo, TiTi miqnies cxvir-
win...
_ moqalaqeno, es simarTle tyuils ufro hgavs! _ ganac-
xada didma jajum.
mayureblebi gaubedavad azuzundnen, aqa-iq wamoZaxilic
gaisma, rac cotaTi hgavda amboxebis xmebs.
zogierTebs ver gaugia, scenaze ra xdeba, ra ucnauri
speqtakliao, mxrebs iCeCaven.
Taias moswons mamikos siTamame, eamayeba, magram didi jaju
gadmomdgara maxrCobelasaviT da gogonas eSinia.
bacikukum Tavi amoyo jibidan, pirTan xelisgulebi moam-
rgvala da mgrgvinavi xmiT daiZaxa:
_ mouxmeT kokos, notariuss, simarTle gviTxras!
_ vin iyo? _ gaukvirda did jajus. bacikuku ver ipova da
darbazis bolos, sapativcemlo stumrebis rigs gasZaxa: _
aqeT mobrZandiT, notariuso koko!
10. notariusi koko
sapativcemlo stumrebi bolo rigSi isxdnen. Wreli xa-
laTebi ecvaT. Tavze TeTrkululebiani parikebi exuraT,
radgan wadigaigeSi kaci Tu meloti ar iyo, sapativcemloc
ver iqneboda.
notarius kokosac EWreli xalaTi ecva. roxo Tavze masac
TeTrkululebiani, uxvad dapudruli pariki Camoecva.
Zlivs wamodga da wamoxanxalda, radgan skams ise iyo Se-
zrdili, sasiarulod ori fexi veRar yofnida. cxvirze sa-
Tvale moergo, Tan ise waewvdina, TiTqos es saTvale unda wasZ-
vres da cdilobs cxviri miuswrafoso.
scenamde rom miaRwia, Sexeda CoCors da ikiTxa:
qvemoT xelmoweris nacvlad, aRbeWdili iyo bentos wina,
marjvena Cliqis anabeWdi.
ufro qvemoT ki gakruli xeliT ewera _ ̀ vadastureb, qala-
qis Tavi, notariusi koko!~
CoCorma SiSiT Sexeda xelSekrulebas da morcxvad Caiwu-
wuna:
_ me kiTxva ar vici!
_ ager Seni Cliqis anabeWdi! _ jiutad gaimeora didma
jajum. _ xelSekrulebis darRvevas aravin gapatiebs! vai Seni
brali, es rom arqivariusma gagigos!
darbazs SiSianma CurCulma gadaurbina da siCume Camovar-
da. yvelani sduman.
_ arqivariusi vinaa? _ ikiTxa Taiam.
bacikukum tuCze TiTi miido da CurCuliT auxsna:
_ arqivariusi isaa, vinc arqivebSi Zvel sabuTebs inaxavs!
`esec axali saidumloeba!~ _ gaifiqra Taiam...
9. vaCe mamiko bentos esarCleba
_ man kiTxva ar icis! _ Citis xmiT CaiJRurtula viRacam.
xma vaCe mamikos ekuTvnoda da igi kulisebidan moismoda.
_ ei, vin imaleba mand kulisebSi! _ muqariT SeuZaxa did-
ma jajum.
_ me ar vimalebi, me gamosasvlelad vemzadebi! _ auRelve-
blad upasuxa vaCe mamikom. _ aba, musika!
orkestrma nazi melodiiT aavso darbazi. scenaze uzar-
mazari frinveli SemobaTqunda, ise gairbina, TiTqos mar-
Tlac moswydeba iataks da gafrindebao...
Tavisuflebas eswrafvoda tyve frinveli da borkilebi
ver daemsxvria.
darbazi gasusuli uyurebda da roca cekvac Sewyda da
musikac, dumili kvlav gagrZelda...
SeCerda vaCe mamiko, darbazs gaxeda da gulmarTlad Tqva:
_ xelSekruleba ukanonoa!
176 177
11. fiso mirandolas kudi Svelis
_ miau! _ Caikrutuna fiso mirandolam da ulvaSebze ena
moisva.
aseTi didi frinveli, Tanac ase axlos, or nabijze, jer ar
enaxa.
darbazi xmaurobda. raRacas gahyvirodnen. xmebi erTma-
neTSi airia da fiso mirandolas verafriT gaego, raze Cxu-
bobdnen.
dro ixelTa da skamidan Casrialda, Tan alersianad kru-
tunebda, aqaoda CemTvis verTobi, ki arafers vaSavebo. pirve-
lad kudi aq daexmara. skami xom asakeci iyo, vinme rom wa-
modgeboda, sazurgeze tkacans gaadenda, kudma ki es xma Se-
arbila. Tumca TviTonac cotaTi moiwiwkna, samagierod fi-
sos skamidan Camosvla veravin gaigo. xom cxadia, rom ums-
xverplod rigiani araferi keTdeba!
yvelani usmendnen didi jajus kamaTs bentosTan da aravis
SeumCnevia fiso, romelic wina rigis gaswvriv miipreboda.
mirandolam kulisebisaken gasasvleli kari ipova da kudma
arc aq umtyuna. amjerad karma mowiwkna mtkivneulad, amiT
Seaxsena, nu aCqardebi, aseT saqmes sulswrafoba ar uxdebao.
kulisebidan Tavi rom gamoyo, darbazisaken gaixeda. iqi-
dan moguduli zuzuni da didi jajus laparaki ismoda, ma-
gram danaxviT veraferi dainaxa, radgan feradi proJeqtore-
bi TvalebSi barCxalebdnen. raki TviTon ver xedavda, fiqrob-
da, verc me mxedaveno da amdeni mayureblis Tvalwin scenaze
gamoZvra.
es ra xdebao da darbazma ena Caigdo... ager CoCor bentos
sevdianad Cauqindravs Tavi da samwuxaro bed-iRbalze fi-
qrobs. vaCe vaCnaZes frTebi gauSlia, TiTqos caze afrenas
lamobs, raTa samarTali iq, maRla ipovos. fiso mirandola
gawolila da epareba, rom moinadiros qveynierebaSi yvelaze
didi frinveli.
_ vai! _ pirze xeli itaca Taiam da uceb kinaRam jibe mow-
yda. Taias jibidan scenaze iskupa bacikukum. bevri verc da-
_ es vin aris?
bajbajiT Semobrunda, vaCe SeaTvaliera da xelaxla ikiTxa:
_ es vin aris?
bolos did jajus axeda da mesamejer ikiTxa:
_ es vin aris?
saqme isaa, rom notariusi koko Tavis magidas iSviaTad So-
rdeboda da Tu sadme wavidoda, mexsierebasac im magidaze
tovebda.
didma jajum cxvirwin qaRaldi aufriala.
_ notariuso koko! Cliqis es anabeWdi xom ekuTvnis am
CoCors?
_ unda dagidasturo? _ ikiTxa kokom.
_ Seni damowmebuli sabuTia da aba ar unda damidasturo?
_ gaukvirda did jajus.
_ marTla Cemi damowmebulia? _ notariusma kokom pari-
kis qveS xeli Seiyo, raTa moefxana da dabneulad Tqva: _
araferi maxsovs, goneba TiTqos damibnelda!
_ kidobaniviT bnelia! _ Seawia bacikukum.
didma jajum mimoixeda, bacikuku mainc ver ipova da da-
askvna:
_ gadavaqcioT kidobnad!
SeSinebulma kokom xelebi gaasavsava:
_ gamaxsenda, gamaxsenda!.. _ magram amasobaSi TiTqos qar-
ma dauberao, CikoriviT dabzrialda da Zirs moadina brgvani,
oRond es ukve notariusi koko ki ar iyo, es gaxldaT mZimeze
mZime kidobani. saxuravi axdili hqonda, Sig sicariele Can-
da. _ gamaxsenda! _ amoixvneSa kidobanma da saxuravi rax-
uniT daeca.
_ mSvenieri warmodgenaa! _ ganacxada oxoxom.
_ gadasarevia! _ kveri daukra gakveTiliTuicim.
_ yoCaR, yoCaR! _ gaisma kantikuntad da taSic ki Semoh-
kres.
am dros ikiTxa Zroxa elpitem:
_ mirandola sad gaqra?
178 179
sanam gons movidoda, skamebs qveS aqeT-iqiT gaZvreboda da
Taias jibemde moaRwevda, darbazSi bevri ram moxda.
vaCe vaCnaZem dro ixelTa da iseTi sityva Tqva, piesis te-
qstSi swored rom ar ewera:
_ raki xelSekruleba ukanonoa, bento Tavisufalia!
mTelma darbazma erTxmad igriala:
_ bento Tavisufalia! bento Tavisufalia!
sxvaze metad Taia gaiZaxoda, marTa beboc, ZaRli bomboc,
Zroxa elpitec da, warmoidgineT, maswavleblebic ar izo-
gavdnen xmebs...
_ maSasadame, bento Tavisufalia! _ daaskvna uceb didma
jajum, Tavi ukan, gisosebs miRma Seyo, meuRlis gverdiT
mokalaTda. lmobierad iyureboda, aqaoda, rac xalxs surs,
imaze Tanxmobas viZlevio: _ Tavisufalia, oRond man daar-
Rvia xelSekruleba, rac ase ar moewoneba arqivarius buhs!
Tqva Tu ara, gaiRo gverdiTa kari da darbazSi Semovida
arqivariusi buhi.
skamis fexis simaRlisa Zlivs iqneboda. rac simaRle hqon-
da, imodena wowola qudi exura. TeTri, qaTqaTa wveri qamar-
Si Caeyolebina. kartofila cxvirze ori pawia Tvali ejda.
TiTi gaiSvira arqivariusma, wamoiZaxa `buh!~ da TiTidan
gamosrolilma tyviam brolis WaRis namsxvrevebi gadmoabnia.
darbazi gaisusa, samariseburi siCume Camovarda.
scenaze Seabija buhma da ase Tqva:
_ wesrigi miyvars, uwesrigoba mZuls!.. Tavisufleba uwes-
rigobaa!.. WeSmariti Tavisufali isaa, vinc Tavisufalia
Tavisuflebisagan!.. CoCori bento amieridan yvela Tavisu-
falze Tavisufalia!
saxelodan diriJoris joxi gamoaZvrina, CoCors qedze Se-
axo da yvelas Tvalwin sabralo bento xis CoCrad gadaiqca.
_ ah! _ amoigmina mTelma darbazma.
Tvalis daxamxamebac da gaqra arqivariusi buhi, xis CoCo-
ri da kidobani koko... gaqra gisosebiani loJa, qalbatoni ja-
julia Tavisi karadebiT, gazquriTa da jam-WurWliT, didi
jaju da jaju-biWi.
inaxavda cicqna vaJkacis am Tavdadebas, proJeqtorebis Su-
qze TiTqos patara burTma gaielvao.
meramdened uSvela aq kudma fiso mirandolas. igrZno, rom
viRacam kudSi xeli Caavlo da mohqaCa. moixeda, magram ver-
avin dainaxa... amasobaSi uxilavma Zalam darbazisken moisro-
la da roca mayurebelTa TavzeviT mifrinavda, maSin gaifi-
qra, kidev kargi, kudiT rom momisroles, Torem xeli kiser-
ze rom etacaT, xom wamawyvetdneno...
meti fiqris dro sad iyo! fiso mirandolam wamSi gadauf-
rina darbazs, gisosebSi gaZvra da qalbaton jajulias cxel
tafaze moadina tyapani. ra Tqma unda, daiTuTqa, emwara da
aCxavlda.
_ boSo, momaSoreT es kata aqedan! _ zizRiT wamoiZaxa ja-
juliam, daavlo qeCoSi xeli da ukan, darbazisaken moisrola.
fiso mirandola kvlav gasrialda gisosebs Soris, cxadia,
ukumimarTulebiT. proJeqtorebis Suqze veraferi gaarCia.
moeCvena, svets gadavawydio. Tavis Sesamagreblad brWyale-
bi moimarjva. samwuxarod, es sveti didi jajus kinkrixo aR-
moCnda.
_ saidan gaCnda es kata?! _ didma jajum Camoibertya
abezari fiso.
imanac gons mosvla ver moaswro, qandaraze aRmoCnda.
_ naTesavo, e-ei! _ waumRera viRacam da drunCze mego-
bruli wkipurti wahkra.
SiSisagan cocxalmkvdarma fiso mirandolam jaju-biWSi
Zlivs Seicno Rameuli stumari.
fisos brWyviala mZivebi da sayureebi mayureblebis Tavze
dacvivda. bevrs egona, Zvirfaseulobaao da skamebqveS SeZ-
vrnen sapovnelad, ramac mTlad aria yvelaferi...
12. arqivariusi buhi
bacikukum fiso mirandola kudiT moisrola, magram
xelis gaSveba daaviwyda. amitom fisosTan erTad mTel dar-
bazs gadaufrina, Tavi gisoss xeTqa da Zirs Camovarda.
180 181
Tavi V. Ramisa da dilis Tavgadasavlebi
1. TaTbiri
_ tirili ver gviSvelis! _ bombom loyaze ena ausva Ta-
ias. _ gaviqcevi da patrons movZebni!
_ dros nu vkargavT! _ jibidan amoxta bacikuku. _ me da
bombo saZebrad wavalT, danarCenebi Sin dagvelodon!
_ tik-tak, Tu drozea laparaki, uCemod versad waxvalT!
_ amayad ganacxada saaTma.
marTa bebom loya Camoixoka da moTqmiT wautira:
_ Svilo, vaCe, sad daikarge, Cemo erTaderTo!
_ mec aucileblad unda wamovide! _ Taiam jiutad gaaqnia
Tavi. _ mamiko kidec rom ipovoT, igi axla frinvelia da Tqven
ar dagijerebT!
_ maSasadame, mivdivarT me, bombo da Taia! _ daaskvna ba-
cikukum. _ ybedi saaTi veraferSi dagvexmareba, elpitem ki,
umjobesia, marTa bebo Sin waiyvanos!
bombom Taia zurgze Seisva, bacikuku _ kiserze da isini
im mxares gaiqcnen, saiTkenac vaCe mamiko gauCinarda.
_ Seuracxyofa momayenes, tik-tak! _ Caitiktika saaTma.
_ imedia bodiSs momixdian, Torem gaficvas gamovacxadeb da
dros gavaCereb!
_ magas nu izam! _ Seexvewa Zroxa elpite. _ dro rom gaaC-
ero, Sin verasodes mivaRwevT!.. _ mere marTa bebos miubrun-
da: _ muu, patrono, Sin wavideT, Torem lamisaa jiqani
gamiskdes!
damwuxrebuli elpite da marTa bebo Sinisaken gaemarT-
nen. kedlis saaTi SeSinda, aq damtovebeno, da marTa bebos
iRliaSi Seyo Tavi, Tumca tiktiki aqac ver moiSala...
2. saiT gafrinda vaCe mamiko?
momRerali CoCori bento xis Tojinad rom gadaiqca, aRS-
foTebulma vaCe vaCnaZem frTebi aabaTquna da iataks moswy-
mayureblebma gons mosvla ver moaswres, Teatralur mo-
edanze aRmoCndnen. isxdnen asfaltze da erTmaneTs gaoce-
bulni Sehyurebdnen. Teatris lamazi Senoba iqve idga, naZa-
ladevad iRimeboda da afiSaze farTqalebda lamazad dawe-
rili sityvebi: ̀ warmodgena gauqmebulia!~
mayurebelTa Tavze didma, lamazma frinvelma gadaifri-
na da Taiam cremlebi gadmoyara:
_ SexedeT, vaCe mamiko mifrinavs!
182 183
utrialebda, rogorme misweoda arqivarius buhs da daexsna
CoCori bento.
ager qalaqis gareubanic, mwvane Wala! wyarosTan aswlo-
van muxas gauSlia totebi. arqivariusi buhi muxis mwvane
varjSi gaqra.
vaCe-frinveli frTebis tylaSuniT kenweroze Camojda da
am dros moesma susti, SeSinebuli xma:
_ vaime, es vin aris?
3. vin SeSinda?
vaCe-frinvelma moxerxebuli toti SearCia da frTebi
Semoiwyo. ioli araa frinveloba, frTebs uWirT mZime sxeu-
lis zidva, Znelia totze Tavis Semagreba...
mimoixeda vaCe-frinvelma da pawawkintela gogona dainaxa.
_ pawo var! _ uTxra gogonam.
_ SegaSine?
_ SemaSine! aseTi didi frinveli jer ar minaxavs! ra gqvia?
_ ar vici! _ upasuxa vaCe-frinvelma. _ damaviwyda! vici,
rom frinveli var da mivsdev berikacs, momRerali CoCori
bento rom moitaca!
_ ss-u! _ TiTi tuCze miido pawom. _ visac Sen misdev, ja-
doqrebis jadoqaria! kidev kargi, rom ver SegamCnia, Torem,
vin icis, ras dagmarTebda!
_ me aravisi meSinia! _ mtkiced Tqva vaCe-frinvelma. _
urCevnia, gaacocxlos CoCori bento, Torem kidec davkort-
ni da kidec am Ronieri frTebiT gavlaxav!
_ gexvewebi, xmamaRla nu imuqrebi! arqivariusi buhi fu-
RuroSi isvenebs da meSinia, ar gaigonos!
_ sabralo, pawawina gogona! _ guli auCuyda vaCe-frinv-
els. _ nurafers ufrTxi! SegiZlia, foTolSi gaexvio da
daiZino!.. me vudarajeb Sens Zils!.. metad didi var da fuRu-
roSi ver Sevetevi, aq unda davelodo borot jadoqars!
pawo daRlili iyo. foTolSi moxerxebulad gaexvia da mar-
Tlac daiZina.
da... surda, TavganwirviT hkveTeboda arqivarius buhsa da
cxvir-piri daekortna, magram jadoqarma Tojina da kidobani
zurgze moigdo da gafrinda... es ise swrafad moxda, mayure-
blebma ifiqres, gaqrao. vaCe vaCnaZem yovelive sxvaze ukeT da-
inaxa da arqivariusi rakiRa gafrinda, TviTonac ukan mihyva.
sulac ar gahkvirvebia, rom arqivariusi Ria fanjridan
pirdapir caSi aiWra. arc dafiqrebula, ise miaSura im fan-
jaras.
Teatralur moedanze gamoyrili mayureblebi pirdaRe-
bulni ahyurebdnen cas. arqivariusi buhi ise swrafad miikar-
ga, imas veravin xedavda, samagierod vaCe-frinvels gaeSala
Zlieri frTebi da ager saxuravebis Tavze SxuiliT mihqroda.
_ vfiqrob, kondoria! _ ganacxada patiko maswavlebelma.
_ frinvelis es saxeoba mecnierTaTvis ucnobia! _ Seeka-
maTa batoni iakinTe.
_ mecniereba ar vici me, aseTi zorba frinveli zoopark-
Sic ar minaxavs! _ moWra direqtorma gakveTiliTuicim.
`netavi Tofi wamomeRo!~ _ gaifiqra fizkulturis mas-
wavlebelma oxoxom...
amasobaSi vaCe-frinveli miimala.
xalxis yuradReba sul sxva suraTma miipyro.
ratuSidan braziani WraWun-WrialiT gamogorda notari-
us kokos dalaqavebuli magida. fexdafex danjRreuli skami
mosdevda da saca iyo, daiSleboda.
_ oh, bediswerav! _ guljavrianad gminavda notarius
kokos magida.
_ ra gveSveleba! _ Wrialebda skami.
orivem moedani gadairbina da qalaqis nagavsayrelis mi-
marTulebiT miikarga.
oxoxom monatrebuli kacis TvalebiT gaxeda svetebian
Senobas. qalaqi uTavod darCeniliyo da, Tumca mziani amin-
di idga, ratuSis saxuravidan oblis cremlebi cvioda.
yovelive amas vaCe-frinveli, cxadia, ver dainaxavda. igi
cis kabadonze mifrinavda, iqidan ki wiTeli saxuravebi da
xeTa mwvane bululebi Canda. vaCe-frinvels erTaderTi fiqri
184 185
wuTic da damTavrda ficxeli omi. kacvirTxebi gaqrnen.
fizkulturis maswavlebeli oxoxo Zirs egdo da wamodgomas
lamobda.
_ ox, ox! _ amoixvneSa oxoxom, wamodga, Tavi gaaqnia, me-
gobrebs madlobac ar gadauxada da gzas ewia.
_ ukmayofilo wavida! _ gaukvirda bombos.
_ albaT gons ver movida! _ gamoeqomaga Taia. _ mgoni,
gza Cvenc agvebna!
_ goneba mkarnaxobs, Walisaken gavwioT! _ Sublze xeli
itkica bacikukum.
kvlav Seisva bombom Tavisi mgzavrebi da wavidnen.
ager, qalaqis ganapira Walas miaRwies.
_ Znelia kvalis aReba! _ Cioda bombo. _ patroni rom
lomad qceuliyo, kidev ho, miwaze kvals datovebda. frinve-
lis kvali haerSia, gaielva da gaqra...
wuwuni damTavrebulic ar hqonda, SeCerda, Tavi maRla
aswia:
_ mgoni, suni meca!
5. bacikuku muxaze adis
WalaSi wamomarTuli muxa mTvarem gaanaTa.
kenweroze raRaca Savad Canda.
_ iqneb arwivia! _ WoWmaniT Tqva Taiam.
_ me ki patronis suni mcems! _ ganacxada bombom.
Taiam Setyupebuli xelebi pirTan miitana da asZaxa:
_ ma-mi-ko!
bombom Sehyefa:
_ af, af, patrono!
bacikukum TiTebi pirSi Caido da daustvina.
_ nu xmaurobT, Zils nu mifrTxobT! _ SeaSriala muxam
foTlebi.
pawos foToli Semoecala, sicivisagan SeaJrJola.
_ dido frinvelo, raRac xmebi ismis!
4. ZaRlma bombom suni ikra
amasobaSi daRamda kidec. Teatri rom Teatria, imanac da-
amTqnara da gaCaxCaxebuli naTurebi, Zili nebisao, Tanda-
Tan Cauqra.
daoblebul ratuSas Zili gafrTxoboda da xSir-xSirad
oxravda.
bombom da misma mgzavrebma Teatraluri moedani rom da-
toves, cixis kedlebTan gaiares. cixem mzera gaayola.
_ gelodebiT, megobrebo, TqvenTvis mzada maqvs saukeTe-
so saknebi!
quCebi TandaTan dacarielda. haerSi velococxze amxe-
drebulma kudianma gadaiqrola.
_ gaTamamdnen! _ javrma Seipyro bacikuku. _ damacadon,
Wkua vaswavlo!
kuTxe-kunWulebidan xandaxan Winka-maimunebi gamoyofd-
nen Tavs da iWyanebodnen. bombos balani aeSala, braziT iR-
rineboda. Taia kiserze uTaTunebda da amSvidebda.
ase Semoirbines mTeli wadigaige. kvlav Teatraluri mo-
edani gadaWres. aq ukve aravin iyo, mayureblebi saxlebSi
gakrefiliyvnen.
winidan xmauri moisma.
momijnave quCaSi kacvirTxebs viRac autacniaT da miaqa-
neben.
_ vaime, es xom Cveni fizkulturis maswavlebelia!
marTlac, kacvirTxebs oxoxo mihyavdaT. fizkulturis
maswavlebels mkerdze xelebi daekrifa, Tvalebi cisken aepy-
ro da iZaxda:
_ ox, ox, ox!..
_ Rrr! _ basri kbilebi gamoaCina bombom, gahkra da gamo-
hkra.
Taia bombos sayelurs Caafrinda da, raki iaraRi araferi
hqonda, mters quslebi dauSina.
bacikuku elvisusdwrafesad gadmoxta bombos kisridan da
visac kudSi miswvda, kedlebs mianarcxa.
186 187
_ bacikuku? _ sabolood gamofxizlda pawo. _ vaime, ba-
cikuku!
_ veRara gxedav! _ eWviT mimoixeda vaCe-frinvelma. _
iqneb Sen jadoqari buhi xar?! icode, jadoqaro, ver momat-
yueb!.. gamodi da SemebrZole!
_ maS, SegebrZolo?! _ mWaxed SesZaxa bebrulma xmam da
muxis foTlebidan arqivariusi gamovarda.
bacikukum gons mosvla ver moaswro, raRacam Caiqrola,
gverdi gahkra da totidan gadmoagdo.
pawos foToli yunws moswyda da isic gadmovarda. oRond
es iyo, pawos foToli paraSutad gamoadga da neli farfatiT
daeSva.
bacikukus, ra Tqma unda, araviTari paraSuti ar hqonda.
metad uxerxulad, TavdaRma vardeboda. saxeze da gverde-
bze wvrili totebi scemda. mifrinavda da fiqrobda: `neta
iseTi toti damxvdes, gzaSi damiWiros da miwaze suli ar gam-
afrTxobinos!~
sikvdilisa aramc da aramc ar eSinoda bacikukus, sircxvi-
lisa eSinoda da, risac yvelaze metad geSinia, swored imas
ver aicileb Tavidan.
_ damiWire, Taia, damiWire! _ SeuZaxa, magram sanam Taia
da bombo mixvdebodnen, ra xdebao, bacikukum gaiSxuila da
miwaSi TaviT CaerWo...
6. ficxeli omi muxis kenweroze
vaCe-frinvelma arqivarius buhs cxvirpirze frTebi Ro-
nivrad aubaTquna. arqivariusi xan erTi mxridan mivardebo-
da, xan meoredan, gulmagrad utevda. vaCe-frinveli xandax-
an Sexteboda, brWyalebs umarjvebda, oRond brWyalebi totze
Tavis Sesamagrebladac sWirdeboda. SigadaSig cdilobda ni-
skarti Caecxo, magram buhi swrafad trialebda da vaCe-frin-
veli niskarts ver axvedrebda. samagierod jadoqari Ronier
frTebs ver icilebda da raki wamdauwum saxeze ebaTquneboda,
vaCe-frinvels CasZineboda da veraferi gaigo.
_ aq rom mirandola gvyavdes, xeze avuSvebdiT! _ danaRv-
lianda bombo.
_ gogo Taia! _ Tqva bacikukum. _ xelSi amiyvane da maRla
amwie, tots Tu mivwvdi, xeze
gaval!
Taia TiTis wverebze Sedga
da bacikuku aswia. mamacma
deteqtivma iseT sibneleSi
Seyo Tavi, irgvliv araferi
Canda.
uCinar Cxirs gahkra mxari,
orive xeliT Camoekonwiala.
_ bacikuku, sad daikar-
ge? _ hkiTxa Taiam.
_ damelode! _ CurCuliT
upasuxa bacikukum.
Tvali sibneles SeaCvia,
ufro didi toti dainaxa da
imaze gadaZvra.
totidan totze, totidan
totze zeviT miiwevda baci-
kuku.
win Suqma gaielva. baciku-
ku frTxilad miuaxlovda.
fuRuros daeRo piri. SeiWvrita da ras xedavs! fuRuros siR-
rmisaken gza miemarTeba. gzis dasawyisSi ori kacvirTxa da-
yuncula, Tavebi SaSxanebze CamoudviaT da yvinTaven.
`davimaxsovroT!~ _ gaifiqra bacikukum, fuRuros gver-
di auara da gza kenwerosaken ganagrZo.
vercxlisferma sinaTlem imata, totebi SeTxelda da imi-
tom. mTvare TeTrad qaTqaTebda da vaCe-frinveli aSkarad
gamoikveTa.
_ vaCe-frinvelo! _ dauZaxa bacikukum.
_ vin xar? _ ikiTxa frinvelma.
_ saxelganTqmuli bacikuku!
188 189
vera da ver amoaZvrines, imitom, rom cxviri uSlis xels.
bolos, rogorc iqna, fxraw! _ Sarvlis toti bombos kbi-
lebSi SerCa, bacikuku ki sacobiviT amovarda da ̀ uf!~_ fil-
tvebi gaiTavisufla.
_ xom araferi getkina? _ hkiTxa Taiam.
_ cxviri usivdeba! _ Seebrala bombos.
_ dasiebulni TviTon brZandebiT, me Tqven gebutebiT! _
ganacxada bacikukum.
swored am dros Camofarfatda pawoc, bacikukus win daeSva.
uyurebs da veRar cnobs, radgan bacikukus cxviri ise ga-
usivda, rac TviTon aris, ori imodena gauxda da, cxadia,
cxviris garda arc araferi Cans. bunebrivia, bacikukumac
ver dainaxa pawo, radgan amasac cxviri efareboda, Tanac yve-
laferi xom muxis CrdilSi xdeboda da pawo saerTod veravin
SeniSna.
_ gvapatie, bacikuku! _ Tavi moikatuna Taiam, Tumca ver
mixvda, megobari ratom ebuteboda.
_ jariskaci omSi SeiZleba daiWras, an totidan Camovard-
es, rac erTi da igivea, _ wyeniT Tqva bacikukum, _ megona,
haerSi damiWerdiT. raki ver damiWireT, miwaSi TaviT Cavedi.
unda gameburRa da arqivariusis samyofelSi CameRwia. Tqven
ki fexebze xeli mtaceT da ise amomqaCeT, kinaRam cxviri amexa!
_ gvapatie, bacikuku! _ moubodiSa bombomac. _ oRond
axla gvapatie da sxva dros miwaSi TaviT rom CaiWedebi, aRar
amogiyvanT!
_ bacikuku? _ ikiTxa pawom. _sad aris aq bacikuku?
_ vaime, pawo! _ taSi Semohkra Taiam, pawawkintela gogo-
na aiyvana da gulSi Caixuta.
_ gamarjoba, pawo! _ daircxvina bacikukum da Tavi ganze
miabruna, radgan sulac ar undoda, pawos misi gasiebuli
cxviri daenaxa.
_ me Tu mkiTxavT, cxvirze mravalZarRvas safeni unda da-
vadoT da male dauamdeba! _ bombo balaxebSi erkveoda, raki
Tavis Wrilobebs TviTonve irCenda.
jadosnuri xerxisaTvis ver miemarTa. jadosnuri xerxis ga-
reSe ki, aba, ranairad moereoda.
mixvda arqivariusi, rom brZolas ver moigebda da eSma-
kobas mimarTa.
Soriaxlo, totze Camojda da saubari gauba.
_ Sen, hei, ici Tu ara, vina xar da ra xar?
_ frinveli var, cis Svili! _ upasuxa vaCe-frinvelma.
_ maS, ratom giwodeben vaCe-frinvels?
_ vaCe-frinvels?
_ artisto vaCe! _ mWaxed SeuZaxa arqivariusma. _ Sen
frinvelis bumbuli gmosavs, Torem adamiani xar! brWyalebic
sxvisi gaqvs, frTebic da niskartic!
_ ara mjera! _ daeWvianda vaCe-frinveli. _ Tu adamiani
var, caSi rogor davfrinav?
_ ar ici, rom adamiani xar da imitomac dafrinav!
`marTlac adamiani vyofilvar!~ _ gaifiqra vaCem da gaax-
senda, rom is msaxiobi vaCe vaCnaZea, hyavs Svili Taia da deda
marTa, rom axla Ramea, is ki qalaqis ganapiras, WalaSi, muxis
kenweroze Camomjdara.
rogorc ki amas mixvda, umal SeSinda, Camovvardebio da
xelebi tots staca.
_ aha, xom mixvdi, rom adamiani xar! _ gaixara arqivari-
usma. wveridan Tmis Reri amoiglija, Seuloca da xeli vaC-
esken gaiSvira.
vaCe vaCnaZe dapataravda, dapataravda, xis Tojinad gada-
iqca, tots moswyda, magram arqivariusma buhma haerSive aita-
ca da fuRurosaken gaaqana...
7. bacikukus cxviri usivdeba
_ mgoni, bacikuku Camovarda! _ yuri cqvita bombom.
marTlac rom! ager, miwaze tan-fexi Cans, Tavi ki arsadaa.
Caavlo xeli Taiam erT fexs, Caavlo kbilebi bombom Sarvlis
tots da eqaCebian.
_ erTi, ori!.. _ iZaxis Taia.
_ erTi, ori!.. _ gulSi imeorebs bombo.
190 191
roSi ver Seeteva... maSasadame, Sin unda dabrundeT! arqivar-
ius buhs me da pawo davedevnebiT!
8. marTa bebo da Zroxa elpite Cais svamen
_ Zvirfaso patrono! _ mimarTa Zroxa elpitem marTa
bebos. _ madloba RmerTs, Sin mSvidobiT movaRwieT! SexedeT,
saxls rogor gauxarda!
marTlac, fanjris minebs sixarulisagan bzinva gaudioda.
marTa bebom fexs auCqara. elpitec Cqarobda, raki curi-
dan rZe Camosdioda.
kedlis abezarma saaTma _ tik-tak, tik-tak, movbrundi-
To, qveyanas gaagebina.
_ gvixaria, droze rom dagvibrundiT! _ SvebiT wamoiZaxa
WiSkarma.
_ oh, mgoni gadavrCiT! _ daiWraWuna kibem.
_ awi araferi miSavs! _ amoifSvina saxlma da kari gaaRo.
_ ra xdeba? _ marTa bebom saTvale cxvirze wamoikvexa da
miixed-moixeda.
_ tik-tak, sifrTxiles Tavi ara stkiva! _ atiktikda ked-
lis saaTi. marTa bebom igi Tavis adgilze Camokida da saaTma
enis gauCereblad kedlebs Woris Zafi gauba.
_ cecxli momenatra! _ amoixvneSa buxarma. _ cecxli ava-
gurguroT da mters davafrTxobT!
marTa bebom buxars SeSa blomad SeukeTa da cecxli da-
anTo.
_ ra ambavia, xom ar CamovediT? _ karadas, albaT, isev
matarebeli esizmra.
Zroxa elpitem saxls Semouara da bosels miaSura. boslis
karidan kacvirTxam gamoiWyita da SaSxana daumizna. elpitem
qedi braziT moxara da rqebi miuSvira. kacvirTxam ukan daix-
ia. boselSi sxva uamravi kacvirTxa wripinebda da iaraRs
aJRarunebda.
marTa bebom gamoixeda.
_ elpite! _ Tavisken moixmo. _ boselSi marto mogwyin-
deba! modi, Camogwveli, mere Caize damewvie!
gaiqc-gamoiqca, mravalZarRvas suniT miagno da moarben-
ina. Taiam winsafris kide Camoixia da cxvirze safeni imiT
daado.
_ raki mimkurnaleT, iZulebuli var, SegirigdeT! _ din-
jad daaskvna bacikukum. _ axla ki, sanam cxviri momirCeba,
umjobesia deduqciuri meTodi gavixseno!
amodena cxviriT bolTis cema SeuZlebelia da bacikuku
kenWze Camojda. sxvebi irgvliv Cacucqdnen da gaitrunnen,
raTa xeli ar SeeSalaT.
cxviri marTlac swrafad uamdeboda da sididiTac kle-
bulobda. sul male pawom garkveviT gaarCia, rom sadac aqa-
mde marto cxviri Canda, iq bacikuku gamoCnda. mere cxviri
ufro dapataravda da axla bacikuku, ubralod, didcxvira
Canda. mere wiTelcxvira bacikukud gadaiqca da safenic
TavisTavad Camouvarda... dabolos, bacikuku kvlav baci-
kukus daemsgavsa da `deduqciuri meTodiT~ kvlevac da-
mTavrda.
_ goneba gaminaTda! _ Sublze TiTi itaka bacikukum. _
kenwerodan xmauri xom ismoda?
_ ismoda! _ Tavi dauqnia taiam.
_ ese igi vaCe-frinveli arqivarius buhs ebrZoda!
_ mere?
_ Zalian vwuxvar,magram buhma jadoqrobiT dajabna vaCe-
frinveli da Tavis fuRuroSi gaitaca!
_ vaime! _ cremli gadmoagdo Taiam.
_ saidan mixvdi? _ gaukvirda bombos.
_ vaCe-frinvels rom gaemarjva, aqedan gafrindeboda, an
CoCor bentos gaacocxlebda da Zirs dasvamda. raki siwynarea
da omic damTavrda... _ amoioxra bacikukum. _ sxva gza ar
aris, unda davedevnoT!
_ axlave davedevnoT? _ ikiTxa pawom.
_ unda davedevnoT! _ cremli SeimSrala Taiam.
_ diaxac, davedevnoT! _ Sehyefa bombom.
_ gatyobT, CemsaviT goneba ver ginaTebT! _ Tavmdablad
warmoTqva bacikukum. _ bombo xeze ver aZvreba, Taia fuRu-
192 193
ta, magram aqaoda, ras ikriWebio da Rrublis fTila gadae-
fara, cota xniT Caaqro.
TavzeviT gadaiSxuila kudianebis laSqarma. weroebis gun-
di gegonebodaT. asec ifiqra bombos kiserze Semomjdarma Ta-
iam, bombos ki Tavi ar auwevia, sakuTar nakvalevs sunavda da
misunsulebda.
ucbad `brax!~_ Tavze
braxvaniT raRaca daeca.
arc Taias stkenia, arc bom-
bos, magram SiSiT orives
SeeSinda.
_ Rrr! _ aRmoxda bom-
bos, kbilebi gahkra da aki
cocxi SerCa.
_ miSvele-eT! _ moisma
kivili zevidan. viRaca yi-
ramala vardeboda cidan.
Taiam xeli Seageba, oRond
Tavi ver Seimagra, waiqca,
bomboc waaqcia da ciT Ca-
movardnilic Zirs gaugo-
rda.
xedaven, erTi patara,
Worfliani, cxvirpaWua gogoa.
_ oh, oh, Zlivs gadavrCi! _ wamoiZaxa gogom.
_ vina xar? _ gaukvirda Taias.
_ pipipi! _ upasuxa gadarCenilma. _ ase ratom miyurebT?
me patara kudiani var, sul ramdenime dRea, rac kudiani gavx-
di, hoda, jadoqrebis skolaSi cocxis tarebas vswavlob!
_ albaT gakveTils acden! _ SeniSna bombom.
_ diaxac, _ daumowma pipipim, _ Taflis kverebis ga-
kveTili varCie. cocxis tarebas isedac movaxerxeb-meTqi!
daxe, kargad ar mcodnia, gamisxlta da gadmovvardi... Sen, hei!
_ Seutia uceb bombos. _ axlave mome Cemi cocxi!
_ ra uzrdeli bavSvia! _ iwyina bombom. _ gadavarCineT,
es ki, madlobis nacvlad, Cxubobs!
amjerad elpites rZe ar gadaumalia, Taia Sin ar iyo da
visTvis unda Seenaxa. marTa bebom saTli moumarjva, curze
xeli Seaxo da qafqafa rZe Cxrial-CxrialiT Camoiwvela.
_ davsxdeT buxris piras da Cvenebs davelodoT! _ el-
pites qedze moefera marTa bebo.
_ ho, _ daeTanxma elpite, _ karebi CavrazoT da ise dav-
elodoT!
marTa bebom rZe moaduRa, mere gazquraze Caidani dadga.
iman sul male stvena morTo, wyali agiduReT, mobrZandiT
da moixmareTo.
Zroxa elpite buxarTan, savarZelSi CaeSva. marTa bebom Cai
daasxa. TavisTvis, ra Tqma unda, Cais WiqaSi, Tan daSaqra da
rZec Caumata. ZroxisTvis ki _ aluminis did qvabSi, Tan Sig
puris nafCxvenebi da qato Cauyara.
isxdnen cecxlis piras, auCqareblad miirTmevdnen Cais da
dinjad da guljavrianad maslaaTobdnen.
saxuravze fexis xma gaisma. es kudianebi mofrindnen da
cekva gamarTes.
iatakqveS kacvirTxebma kbilebi aamuSaves, albaT gvira-
bebi gahyavdaT.
fanjrebidan Winka-maimunebi iWyitebodnen da qirqilebdnen.
_ nu geSiniaT! _ gurgurebda buxari. _ Cemi muguzali
vis ar daafrTxobs.
marTa bebos aravisi eSinia. Cais Wiqa xelSi SerCa da CasTv-
lima.
elpitec uSiSari vinmea. qvabis Ziri rom amoloka, savar-
ZelSi moxerxebulad miesvena, Tan Tvlemda, Tan auRelve-
blad icoxneboda.
saxlma TandaTan miiZina. ar eZinaT mxolod kudianebs, Win-
ka-maimunebsa da kacvirTxebs...
9. patara kudiani pipipi
TandaTan iriJrJa. daRlil cas feri mTlad daekarga. mzem
araferi icoda aqauri gaWirvebisa da mxiarulad amoaWyi-
194 195
erTgan zedaxoras waawydnen. kacvirTxebis xrovas zurg-
ze kaci mougdia da miaqanebs.
_ niZlavs Camovdivar, Tu isev oxoxo ar iqneba! _ Tqva
Taiam.
marTlac fizkulturis maswavlebeli oxoxo iyo, xelebi
zeviT aeSvira da beds mindobili oxravda:
_ ox, ox, ox!..
_ es kaci wuxel xom gadavarCineT? _ gaocda bombo.
_ miveSveloT, Torem waiyvanen da egaa!
miuxta bombo xrovas, dahkivla Taiamac. xrova airia da
maswavlebelma oxoxom Zirs moadina bragvani.
_ ox, ox, ox!.. _ weli Zlivs azida oxoxom, gadamrCenlebs
ukmayofilod gadaxeda: _ megobrebo! gTxovT, mesamed nu
gairjebiT! ase verasodes vewevi Rirseul Tanamdebobas!
Sebrunda da wavida.
uyura, uyura bombom da gogonas hkiTxa:
_ gogo Taia, mixvdi, rac gviTxra?
_ verafers mivxvdi! _ mxrebi aiCeCa Taiam. _ mesamejer
rom moitaceben, ai, maSin mivxvdebi!
11. Winka-maimunebi
bomboze amxedrebulma Taiam skolamde moaRwia. WiSkarTan
CanTebian bavSvebs mouyriaT Tavi, sul darCeul-darCeuli
friadosnebi arian. arada, SenobaSi ver Sedian.
skolis kari daketilia. fanjrebze fardebia CamoSvebu-
li. Signidan iseTi xmauri moismis, TiTqos aTasi Cvili er-
Tad Cxaodes.
_ ra xdeba? _ ikiTxa Taiam.
_ ra xdeba? _ Sehyefa bombomac.
_ skola wagvarTves! _ daiCivla erTma bavSvma.
Taiam karTan miirbina da daabraxuna:
_ axlave gagviReT!
pasuxi aravin gasca.
_ cxadia, Winka-maimunebi maimunoben! _ mixvda Taia.
_ madloba unda geTqva! _ daariga Taiam patara kudiani.
_ kudianebi madlobas ar amboben! _ SiSiT gaxeda bombos
pipipim. _ Tu cocxs ar damibruneb, gombeSod gadagaqcev!
_ Sen iseTi zarmaci yofilxar, Taflis kverebis moparvis
meti araferi gecodineba! _ niSni mougo bombom.
pipipim uceb fexebi gaabajajgina, muStebiT Tvalebi
amoisrisa da Wirveuli jRavili morTo:
_ mome cocxi, mome Cemi cocxi!
_ bombo, patarebs nu atireb! _ sTxova Taiam.
_ ZaRlebi patarebs ar awyenineben, magram bombos zrdil-
obiani bavSvebi ufro uyvars! _ Tqva ZaRlma da cocxi pat-
rons miutana.
pipipim tirili Sewyvita, cocxs Seajda da gaaqrola.
_ he, he, wavedi-i! _ megobrebs xeli dauqnia da qalaqisak-
en gafrinda.
_ Zalian momravldnen es kudianebi! _ CaibuzRuna bombom.
10. oxoxos nu mieSvelebiT!
bolos wadigaigec gamoCnda.
ra xdeba?
saxlebis wiTel saxuravebze kudianebs cekva-TamaSi gauma-
rTavT. fexebs abraguneben, cocxebs iqneven da `ehehe!..~ _
yiJineben.
quCebSi kacvirTxebi dasunsuleben. pawia SaSxanebs WaxaWu-
xiT isvrian. erTmaneTs grZel kudebze abijeben, Cxuboben,
ayalmayals texen... Cans, mTeli qalaqi kacvirTxebis xelSia,
mcxovrebT kar-fanjrebi magrad CaurazavT da gareT cxvir-
sac ar hyofen.
_ midi, Seneburad! _ miusisina Taiam.
bombom Rojebi gamoaCina, RreniT gahkra-gamohkra. mou-
lodneli mtris gamoCenaze kacvirTxebma mousves. wadigaig-
es quCebSi mzis sxivi jerac sustad aRwevda, magram kacvirTx-
ebs mainc abrmavebda da bombo usaSvelod Zlier mxecad eC-
venebodaT.
196 197
gogonam skolas Semourbina da saxanZro kibes auyva. biWe-
bisaTvis albaT es iolia, magram marTa bebos rom enaxa, misi
SviliSvili sad miZvreboda, aucileblad loyebs Camoixok-
da.
midis Taia maRla da maRla, miZvreba da muxlebi ukanka-
lebs, Zirs Caxedvisa eSinia.
ager saxuravic! Taia axla saxuravze mirbis, frTxilobs,
fexi ar damicdeso...
bolos, buxris sakvamle milic! aqamde Taias TeTri kaba
ecva. sakvamle milSi, cxadia, gaSavda, da awi mainc veravin
gaarCevs Winka-maimunisagan.
pirdapir direqtoris kabinetSi aRmoCnda. gakveTili_
Tuici skamze zis, yurebze xelebi aufarebia, Tvalebi magrad
mouxuWavs da xmamaRla imeorebs:
_ araferi mesmis! verafers vxedav! rac meCveneba, sul
tyuilia!
kabineti savsea Winka-maimunebiT. yiraze gadadian, Wylo-
pinoben... kudi kudze gadaubamT da direqtoris irgvliv cek-
va-cekviT trialeben.
Taiam, aqaoda mec Winka-maimuni varo, TviTonac yira gaWi-
ma, gadakotrialda da gadmokotrialda, fanjaras ase miaR-
wia, fardas Caavlo xeli da gadaswia.
aqamde Cabnelebul kabinetSi mzis sxivebi gadmoiRvara.
Winka-maimunebi JriamuliTa da vaivaglaxiT miawydnen karebs
da oTaxi wamSi daicala.
gakveTiliTuicim Tavi aswia, mimoixeda da eWviT waibur-
tyuna:
_ xom vambobdi, meCveneba-meTqi!
uceb Taia dainaxa, Tvali daxuWa, xelebi gaasavsava da wam-
oiZaxa:
_ meCveneba!.. meCveneba!..
Taiam xeli Caiqnia da Winka-maimunebs derefanSi gaedevna.
mTeli skola isea Cabnelebuli, Rame gegoneba. Taia dar-
bis erTi fanjridan meorisaken, gadaswevs fardas, mzes Se-
mouSvebs da Winka-maimunebi kisristexiT garbian.
_ albaT jerac Rame
hgoniaT. _ bombom kari
dasuna. _ vinme rom gami-
Rebdes, ise Sevuvardebi,
kudiT qvas vasrolineb!
_ SesvliT ki Sevipare-
bi, _ Cafiqrda Taia, _
saxanZro kibiT saxuravze
avZvrebi da buxris miliT
CavaRwev!
_ saxanZro kibeze si-
aruli me ar mexerxeba, _
moiwyina bombom, _ iZu-
lebuli var, aq dagelo-
do!
_ mTavaria ver micnon,
mec Winka-maimuns unda
davemsgavso!
_ aseTi lamazi, qaTqa-
Ta gogo Winka-maimunad ver gadaiqceva! _ Tavi urwmunod
gaaqnia bombom.
_ amaze ioli araferia! _ taSi Semohkra Taiam. _ aba, bavS-
vebo, gaxseniT CanTebi, amoiReT samelneebi da melniT piri
damabanineT!
bavSvebi Taias Semoexvivnen. bombom gakvirvebisagan piri
daaRo da ena gadmouvarda. wuTSi Cveni Taia lurjkanian
maimunad gadaiqca. Tmebic ise gaeCeCa, uaresad maimunsac ar
gaeCeCeboda. xom cnobilia, rom maimunebi akvnidanve Tmebs
ar ivarcxnian!
_ gogo Taia, nuTu aseTi darCebi! _ SiSisa da mwuxarebi-
sagan bombo awkmutunda.
_ ra gaewyoba! _ gaecina Taias. _ megobaro bombo, karTan
fxizlad dadeqi da damelode!
198 199
gaiRo farTo kari. ZaRli bombo saSineli RafRafiT Semo-
hyva sinaTles. Tavzardacemulma Winka-maimunebma wivil-ki-
viliT sardafs meaSures.
skola gaiwminda!
12. marTa bebos elda eca
marTa bebo da Zroxa elpite mTeli Rame buxris piras isxd-
nen. xan CaTvlemdnen, xan qviTqviTs iwyebdnen.
_ sad xar, Svilo vaCe! _ wamoikvnesebda marTa bebo. _ sada
xar, Cemo sayvarelo SviliSvilo Taia!
_ mu-u, mu-u! _ TanagrZnobiT amoizmuvlebda Zroxa el-
pite. _ netavi sad aris mamaci bombo da Cveni saxelganTqmu-
li stumari bacikuku!
saxuravze kudianebi dabragunebdnen, fanjrebSi Winka-
maimunebi iWyitebodnen. iatakqveS kacvirTxebi raRacas
xravdnen da xravdnen.
erTi-orjer RriWodan kacvirTxam amoyo cxviri, magram
kedlis saaTma atexa SfoTi: `tik-tak, tik-tak!~ karadam Zil-
Si ikiTxa: `CavediT?~ buxarma muguzali gaaRviva da cecxli
aabriala.
bolos gaTenda. marTa bebos da Zroxa elpites gemrielad
CaeZinaT.
mze karga maRla amoiwia, oqrosferi sxivi kedlis saaTs
daeca da imanac xmamaRla dareka:
_ salami mzeo! tik-tak, tik-tak, tinlin-tin!
marTa bebom Tvali gaaxila da wamoiZaxa:
_ Svilo, vaCe! Svilo, Taia!
Zroxa elpitemac gaiRviZa da daizmuila:
_ bom-bo!
pasuxad yefa moisma:
_ aqa var, aqa!
marTa bebo da Zroxa elpite ise wamocvivdnen, rom savarZ-
lebi gadaayiraves.
_ es vin mogiyvania? _ ukmayofilod daiWriala WiSkarma.
_ es vin aris? _ gakvirvebiT ikiTxa kibem.
erTgan patiko maswavlebeli SeupyriaT. raki sxvanairad
ver moerien, waaqcies da msoflio rukaSi gaaxvies... oh, oh,
rogor itanjeboda! tropikuli sicxisagan welze TuU ofli
askdeboda, Tavi da fexebi polareTebis yinulisagan eyine-
boda... Taiam Rones mouxmo, rukaSi gaxveuli patiko maswav-
lebeli iatakze ramdenjerme gadaabruna da ruka Semoxsna.
patiko maswavlebelma, rogorc ki wamoiwia, aha, xom Cagigde
xelSio, Tqva da yurze staca. cxadia, Winka-maimuni egona.
Taias etkina, salaparakod sad ecala, aiRo da xelze ukbina.
patiko maswavlebelma civad uSva. ̀ bodiSi, patmasw!~_ zrdi-
lobianad daugdo Taiam da gaiqca.
axla sxva maswavleblebs ar ityviT? aRaTi maswavlebels
saTvale Sin darCenia. hgonia, rom merxze Tavisi mowafeebi
usxedan da gulmodgined uxsnis: ̀ bavSvebo, nuls mivumatoT
nuli, udris nuls!..~ bavSvebi raRac uCveulod zuzuneben.
Semorbis Taia, fardas gadaswevs da Winka-maimunebi, TiTqos
gaxveteso, ise gaqrebian. `kvlav Sen ancob, ara, jaju-biWo?~
_ mkacrad kiTxulobs aRaTi maswavlebeli.
Cito maswavlebeli kuTxeSi miumwyvdeviaT. amas ver mo-
atyueb. xelSi saxazavi uWiravs da Winka-maimunebs medgrad
igeriebs, visac miswvda, kopiTaa dajildoebuli. Taia saSve-
lad mivardeba, oRond verc TviTon ekareba, radgan Cito mas-
wavlebeli masac saxazavs uRerebs.
uceb `brax!~ da Taia iatakze gaiSota!
ra moxda?.. ra da miuxvdnen!
erTma Winka-maimunma fexi daudo da Zirs gaSota. umalve
daesien. yvela cdilobs TviTon gakoWos. erTmaneTs ar aclian,
Toki hgoniaT da kudebs eqaCebian. im adgilas zedaxora dadga,
Taia ki qvemodan gamofofxda da karga Sors gaaswro. ukan rom
moixeda, im adgilas Winka-maimunebis mTeli mTa igorgleboda.
erTma ikivla, TiTi Taiasaken gamoiSvira. mTa wamSi da-
iSala.
Taia kibis moajirs Seaxta da slipin-slipiniT Casrialda.
uknidan Jivil-xiviliT mosdeven Winka-maimunebi, kirwiko-
rwiT mogoraven kibeze.
Taiam yvelas daaswro, kars mivarda da raza gadaagdo.
200 201
Tavi VI. jadoqrebis Sikriki
1. pawo jibeSi mokalaTda
bacikuku energiulad scems bolTas, Tan TiTi Sublze
miudvia. pawo balaxis Reroze zis, obobas qseliviT gamWvir-
vale kabis foCebi lamazad daulagebia. pawawkintela verc-
xlis qoSebi cvars daunamia. zis pawo da moTminebiT Sehyurebs
bacikukus.
netavi ase ras auRelvebia mamaci bacikuku? pawom dawvri-
lebiT uambo, rac bentosTan erTad gadaxda jadoqrebis
bunagSi...
dilis mzem gamsWvala midamo da foTlebSi uamravi wveTi
akiafda.
bacikuku Sedga.
_ diax! _ Tqva da meti araferi.
sxva ramec xom ar awuxebs mamac bacikukus? sworedac rom!
bolos da bolos gulisnadebi xom unda gaumJRavnos pawos.
samwuxarod, metad morcxvi vinme gaxlavT da Tu alaparakde-
ba, mxolod savaJkaco saqmeze...
_ Semcivda! _ Caiwuwuna pawom. _ Txeli kaba veRar maT-
bobs!
_ diax! _ gaimeora bacikukum. _ Zvirfaso pawo... diax!..
uzrdelobad nu CamomarTmev, bacikukum kargad icis rain-
dobis wesebi, magram simarTles Tvali unda gavusworoT. win
araerTi faTeraki mogvelis! me, saxelganTqmulma bacikukum
Tavi davimcire da Cemi megobris Taias winsafris jibeSi
movkalaTdi. mravali saaTi gavatare iq. magondeba tkbili
wuTebi, roca moxalul mzesumziras giaxlebodi. iyo sevdac,
roca gulis dardi dameufleboda. Tavs gadamxda samarcx-
vino SemTxvevac, _ fafis qvabSi Camagdes... deteqtivisa da
maZebaris gza rTulia da faTerakebiT savse! amitom gTava-
zob, ise rogorc me vijeqi Taias jibeSi, Senc Cemi serTukis
marjvena jibeSi CabrZandi, raki marcxenaSi lupa anu gama-
didebeli SuSa midevs!
_ ar gaviRebi! _ gabrazda kari, magram Signidan marTa
bebom ubiZga da gaiRo.
gaixeda da elda eca. bombos TmagaCeCili, lurji maimuni
mohyveboda.
_ nu geSinia, bebia, Taia var! _ mxiarulad Semovarda
maimuni.
marTa bebom ukan daixia. uyura, uyura, Tvals ver daujera.
Zroxa elpites zmuili pirze SerCa, esec uyurebs da veR-
ara cnobs.
atirda marTa bebo, Sen ara xar Cemi SviliSvilio, Cemi kalm-
iT naxati gogoo.
_ kalami riTi xatavs? _ kudis qiciniT ikiTxa bombom.
_ melniT! _ upasuxa Zroxa elpitem.
_ melans Cveni saponi Camorecxavs! _ ganacxada bombom.
marTa bebom tirili Sewyvita, xelebi gaasavsava.
_ marTla melniT moiTxupne?
Seiyvanes gogo Taia abanoSi, Casves cxeli wyliT savse gob-
Si, Tavze cxeli wyali daaTqliSines. imdeni xexes, imdenjer
aqafda saponi, Sromasa da garjaSi mTlad dailia, frCxili-
sodena gaxda. ZlivZlivobiT gaacales melnis feri da bolos
namdvilma kudraWa Taiam gamoixeda...
202 203
kacvirTxebi gamofxizldnen, kisrebi waigrZeles, es ra
vnaxeTo, da ukan gamoudgnen. bacikuku swrafad CaZvra fuRu-
roSi da fexakrefiT mihyva. karga manZili gaiara, albaT ukve
miwisqveS iyo CaRweuli, roca fexebis tyapatyupi moesma.
erTgan CaRrmavebuli naxa da iq Caimala. darajebi xelca-
rielni brundebodnen.
`lupa ver ipoves! _ gaifiqra bacikukum. _ eh, SesaniSnavi
gamadidebeli SuSa davkarge!~
sinanuli didxans ar gahyolia. cotac gaiara da Tavis
lupas waawyda, napralSi gaCxeriliyo.
_ Cemo pawo! _ Tavmomwoned mimarTa bacikukum. _ erTi
gmiroba ukve CavidineT, miwisqveSeTSi CaveSviT da lupac da-
vibruneT!
_ guli mifancqalebs! _ Seexmiana pawo. _ arqivariuss
rom gadavawydeT, Tojinebad gadagvaqcevs!
saubari damTavrebuli arc hqonda, mozrdil darbazamde
miaRwies.
kedlebis gaswvriv, uzarmazar Taroebze uTvalavi saqa-
Ralde elaga, iataki ki daxruli qaRaldiT iyo mofenili.
_ ai, ratom irCia buhma arqivariusoba! _ xeli Sublze Sem-
oirtya bacikukum. _ jer erTi, am qaRaldebiT kacvirTxaTa
armia ikvebeba. meorec, es qaRaldebi sabuTebia, sabuTebi mex-
sierebaa, misi mospobiT mexsiereba ispoba, ese igi warsuli ar
gemaxsovreba. Tu warsuli dagaviwyda, adamianic ara xar!
_ bacikuku, ra Wkviani xar! _ aRfrTovanebiT wasCurCu-
la pawom da uceb SiSiT ikiTxa: _ es ra aris?
_ muzeumsa hgavs! _ arcTu damajereblad auxsna baciku-
kum.
momdevno darbazSi gaaRwies da uTvalavi Tojina dainax-
es, zogi qvisa da zogi xisa: qali da kaci, moxuci da axal-
gazrda, deda da Svili, mozrdilebi da bavSvebi...
_ arqivariusi albaT moqandakecaa, xom? _ xma aukankal-
da pawos.
_ iseTi moqandakea, saWreTelic ar sWirdeba!
siwynareSi xvneSa moisma. kidobanma piri daaRo da xmau-
riT daixura.
pawom usityvod gauwoda xeli. iseTi pawawkintela iyo,
bacikukus saCvenebel TiTs Tu daetoleboda.
Znelia aseTi pawawkintelas siyvaruli. unda uyuro, isic
lupiT, moferebiT ki ver moeferebi.
bacikukum frTxilad aiyvana pawo da serTukis marjvena
jibeSi Caisva.
iq marTlac wesrigi da sisufTave sufevda. pawo ucbad CaT-
bunda da ikiTxa:
_ axla rogor moviqceT?
_ win fuRurosaken! _ xeli gaiSvira bacikukum. _ ja-
doqrebis samflobeloSi bevr saidumlos farda aexdeba!
bacikukum xes Semourbina, dabla daweuli toti SearCia
da Seaxta. es arc ise Zneli aRmoCnda, radgan saqveynod cno-
bilia, ra muxlmagari vaJkacia bacikuku. marTalia, jibeSi
pawo ejda, magram gogona iseTi fiora gaxldaT, wona TiT-
qmis ara hqonda.
totidan totze gadaZvra bacikuku, maRla da maRla ahy-
va. dRis sinaTleze, cxadia, gzas ukeT ikvlevda.
ager miaRwia kidec, foTlebs Soris gamokrTa fuRuros
viwro yeli.
_ frTxilad, bacikuku! _ wasCurCula pawom.
_ simamace da goniereba Zmebi arian! _ xmadabla Seepasuxa
bacikuku. _ Cemo pawo, daixsome, Cumad ijeqi! Zalian Tu gami-
Wirda, Tavs unda uSvelo da yvelaferi Cvens megobrebs Sea-
tyobino!
pawos undoda epasuxa, safrTxeSi ver dagtovebo, magram
laparaki ukve ar SeiZleboda.
bacikukum fuRuroSi Seixeda...
2. arqivarius buhis bunagi
fuRuros CasasvlelTan biliki iwyeboda. ori kacvirTxa
SaSxanebs Camoyrdnoboda da yvinTavda.
bacikukum jibeSi lupa moiZia da bilikze daagora. SuSam
msubuqi wkaruniT gairbina darajebs Soris, Tan sxivTa ana-
rekli mimoabnia.
204 205
arqivariusma buhma taSi Semohkra. saidanRac oqroTi moka-
zmuli etli Semogrialda. cxenebis nacvlad Tormeti wyvili
virTxa eba. arqivariusi savarZelSi Cajda da virTxebs
maTraxi gadautylaSuna.
_ he, he!
bacikuku elvisuswrafesad wamofrinda da etlis sazurg-
es Camoekida...
3. etliT mgzavroba
es arcTu ioli ram iyo...
etli saSineli siCqariT mixriginebda oRroCoRro gzaze.
arqivariusi ukan ar ixedeboda. maTraxs marjved iqnevda,
virTxebs zurgze utylaSunebda da isini ise swrafad garbo-
dnen, veranairi raSi ver daeweoda.
bacikuku magrad Cahfrenoda etlis sazurges. imaze wu-
xda, jibidan pawo ar amomivardes da ar davRupoo. cxadia,
pawosac ar adga kargi dRe.
mxneoba mainc ar daukargavT. saubari SeuZlebeli iyo,
magram erTi-ori gamamxnevebe-
li sityva mainc moaxerxes.
_ Ce-e-mo pawo, ga-a-magrdi!
_ Zlivs ambobda bacikuku.
_ ba-aci-kuku, ga-a-magrdi!
_ pasuxobda pawo.
vinmem SeiZleba ifiqros, ra
imsigrZe gzebia miwisqveSeT-
Sio. oho, iqacaa Soreuli gze-
bi, moedineba wyaluxvi mdina-
reebi, gubdeba Rrma da farTo
tbebi... zogan mTebi wamomar-
Tula, zogan ufskrulebs dau-
Ria piri...
ager CanCqeri ecema gugu-
niT, mgzavrebs wvrili, gamWvi-
rvale wveTebi awvims...
_ ucnauri kidobania, TavisiT ixureba! _ gaukvirda pa-
wos.
_ es notariusi kokoa! _ auxsna bacikukum. _ ager Cveni
bentoc!
momRerali bento TiTqos Teatris scenaze idga, oRond
arc mReroda da verc verafers xedavda.
_ axla xom mixvdi, ranairi moqandakea arqivariusi buhi!
_ yvelas Tojinad aqcevs, vinc winaaRmdegobas gauwevs,
amitomac qalaqSi marto laCrebi darCnen! _ mwuxared Tqva
pawom. _ ager, vaCe-frinveli vicani!
vaCes frTebi da bumbuli dascvenoda, Cveulebrivi adami-
anis Tojinad gadaqceuliyo, magram ise idga, TiTqos es Toji-
nac gafrenas lamobda.
_ vficav, Cemi megobrebi davixsna da yvela sxva, am buna-
gSi rom elodeba Cemnair gamaTavisuflebels! _ sazeimo ki-
loTi warmoTqva bacikukum, pawo ki nazad, alersiT Seepasuxa:
_ oh, bacikuku, rogori mamaci xar!
umal grgvinvasaviT gaisma arqivarius buhis mrisxane xma:
_ diax, ukmayofilo var!
pawo jibeSi gainaba. bacikukumac ifiqra, aRmogvaCines da
daviRupeTo.
Tojinebs amoefara da ise gaixeda.
didi darbazis siRrmeSi oqros taxtze arqivariusi buhi
ijda. Tvalebs borotad abrialebda. saidanRac did jajus
gamoeyo Tavi da morCilad daexara. arqivariusi buhi didi
jajus cxvirisodena Zlivs iqneboda, magram rogorc ki TiTs
miuSverda, didi jaju SemkrTali ukan ixevda.
_ arqivariuso buh! _ Tavs akanturebda didi jaju. _ im
saZageli gogonas xelSi Casagdebad lamis mTeli qalaqi
davipyariT. cotac da `mzis niJaris~ kvalsac mivagnebT!
_ icode, mamaCemi Tu gabrazda, mis risxvas Senc ver gada-
urCebi! _ daemuqra arqivariusi buhi.
didi jaju eldanacemi Canda, ukan-ukan daixia da gaqra.
_ xedav? _ CasCurCula bacikukum pawos. _ Turme arqi-
variuss mama hyolia. ai, is iqneba mTavari jadoqari!
206 207
_ nebas gaZlev, amixsna, Tu ra daaSave!
arqivariusi slukun-slukuniT alaparakda:
_ rogorc gadawyvetili gvqonda, qalaq wadigaiges Cveni
laSqari SevusieT. eWvi, cxadia, vaCnaZeebis saxlze mivitaneT.
saxlis patroni vaCe vaCnaZe da ojaxis megobari CoCori ben-
to Tojinebad vaqcie da Cems muzeumSi gamovfine!.. darwmu-
nebuli var, magaTTan inaxeba ̀ mzis niJara~, Tumca amaze Tvi-
Ton araferi ician.
_ ss-u! _ TiTi pirze miado buhbuhma.
_ ucxo aq aravinaa, vin unda mogvisminos! _ gaioca buhma.
buhbuhma gamWriaxi Tvalebi mimoavlo Tavis samyofels,
xeli aswia, saCvenebeli da SuaTiTi daumizna lods, romlis
ukanac bacikuku da pawo imalebodnen. TiTebidan mexiviT
gamovarda ori tyvia da lodze asxlta.
_ Tu vinme gvismens, SiSisagan guli gauskdeba! _ Tqva bu-
hbuhma. _ ̀ mzis niJara~ romc moviparoT, fasi ar eqneba, rad-
gan ver avamuSavebT. misi amuSaveba ki SeuZlia erTaderT
vinmes _ Taia vaCnaZes!
_ cotac macale da im gogonasac xelT vigdebT!
_ me ki gacli, magram mamaCemi dagvaclis? _ amoixvneSa
buhbuhma.
_ unda veaxloT da muxlebSi CavuvardeT! _ SiSiT daiknav-
la buhma.
_ sxva ra gza gvaqvs, unda veaxloT! _ buhbuhma taSi Semo-
hkra da gasZaxa: _ ehei, etli!
wamSi Semogrialda oqros etli, ocdaoTxi wyvili virTxa
eba.
Casxdnen mama-Svili da arqivariusma grZeli maTraxi gada-
uSxuvla.
kiTxvac zedmetia. pawo, ra Tqma unda, bacikukus jibeSi
ijda, mamaci maZebari ki etlis sazurgeze ekida...
5. kvlav etliT mgzavroba
saSineli grialiTa da raxraxiT mihqroda oqros etli,
ifiqrebdiT, sacaa daiSlebao.
ager tbis pirs miuyvebian da msubuqi talRebi lokavs na-
pirs...
ager mdinare moCqrialebs, TeTrad aqafebula, xidze et-
lis borblebi xrigineben...
_ he, he! _ dasWyivla arqivariusma da uzarmazar alaya-
fis karebSi Segrialdnen. yoveli mxridan wripiniT gamo-
eSurnen mosamsaxure virTxebi. arqivariusma sadave daagdo
da Zirs Camoxta.
bacikukum, ra Tqma unda, wuTiT daaswro. ranairi deteq-
tivi iqneboda, Tu yovelives zustad ver gamozomavda. etli
gaCerebulic ar iyo, bacikuku da pawo ukve lods amofare-
bodnen da iqidan uTvalTvalebdnen...
4. buhis mama buhbuhi
bacikukusa da pawos gaocebas sazRvari ara hqonda. mris-
xane arqivariusi muxlebze daeca da wveri daiglija.
_ oRond mapatie, mamiko! amjeradac mapatie! _ patara
biWiviT wuwunebda da cremls Rvrida.
arqivariusis win ori-sami mtkaveli berikaci idga, Tavze
Reri Tma ar SerCenoda, qaTqaTa wveri ki Ceqmis yels efina.
es gaxldaT arqivariusis mama buhbuhi.
berikaci mWmunvared ahyurebda arqivariuss, marjvenaSi
wkepla eWira da Ceqmaze nel-nela itylaSunebda.
_ maSasadame, amjeradac gapatio, ara? _ CaekiTxa.
pasuxs ar dalodebia, swvda wverze, mohqaCa, muxlebze ga-
dmoigdo da wkneli moscxo da moscxo sajdomze.
_ vai, vai, metkina, mamiko!.. ar mcemo, mamiko! _ aWyivlda
arqivariusi.
_ Zvirfaso pawo, msgavsi suraTi sicocxleSi ar minaxavs!
_ Tqva bacikukum. _ ar megona arqivariusze xnieri da Zli-
eri vinme Tu iqneboda. axla davrwmundi, arqivariusze Zli-
eri mamamisi buhbuhia!
_ nu aCqardebi, bacikuku, iqneb amaTze Zlieri vinmec moi-
Zebnos!
berikacma buhbuhma Svils xeli uSva.
208 209
win safexurebia!.. SemaRlebulze taxti dgas da zed erTi
mtkavela wverosani mokalaTebula. fumfula, TeTr wverSi
Zlivs moCans wiTeli, buStuka cxviri da piri, Tvalebi ki
WaRara banjgvlebSi Cahkargvia.
_ moitaT yurebi, moitaT, unda agaxioT! _ muqariT
CifCifebs buhbuhbuhi.
buhi mamis ukan imaleba, buhbuhi ki morCilad slukunebs:
_ mapatie, mamiko, cotac da Seni brZaneba Sesruldeba!
_ tyuilubralod gaswavleT jadoqrobis anabana! _ bra-
zobs buhbuhbuhi. _ ramdeni xania ̀ mzis niJara~ mWirdeba!
_ dResve aRmovaCendi, magram Turme Taia vaCnaZem unda
warmoTqvas mis cxovrebaSi yvelaze amaRlebuli da sanatre-
li sami sityva ! _ SesCivla buhbuhma.
_ mereda iciT, is sami sityva? _ ikiTxa buhbuhbuhma. _
jer niJara unda aRmovaCinoT, mere Taia SevipyraT da vaTq-
mevinoT is sityvebi. didxans vifiqre, ra unda iyos cxovrebaSi
yvelaze sasiamovno, yvelaze amaRlebuli, tkbilad mosasme-
ni sityvebi da bolos davaskveni: `Svilebo, me Tqven mZul-
xarT!~
_ mec bevri vifiqre, _ CaurTo frTxilad buhbuhma, _
umjobesia: ̀ mamiko, me Sen mZulxar!~
_ me ki ufro marTali mgonia: `winaparno, me Tqven mZu-
lxarT!~ _ Seawia buhmac.
_ kargebi myavxarT! _ moewona buhbuhbuhs. _ am sityve-
bze ufro mSvenieri ra unda iyos! midiT da CaunergeT es si-
tyvebi gogonas, oRond frTxilad, Torem SeiZleba Cajdes
`mzis niJaraSi~ da uCvenod gafrindes!
_ mag nu gedardeba! _ CaixiTxiTa arqivariusma. _ rogor-
Ra Cajdeba, Taia iseTi yanCaa, niJara ki xelisgulisodenaa.
dapataravebis jadosnur ostatobas marto Cvena vflobT!
_ samwuxarod, Svilo da SviliSvilo, Cvens borotebasac
sazRvari aqvs! _ Zlivs CifCifebda buhbuhbuhi. _ cotac da
mTlad davWknebiT, ̀ mzis niJara~ ki arsebobas gagvixangrZli-
vebs!
_ jadosnur mecnierebaTa saidumloeba ver unda gaigos
gogo Taiam! _ Tqva arqivariusma buhma. _ did jajus brZane-
_ Zvi-irfaso pa-awo!.. _ Zlivs CurCulebda bacikuku, eS-
inoda, ena ar moekvnita. _ e-es e-etli ise z-zrialebs, a-al-
baT ze-eviT miwisZvraa!
vin icis, zeviT ra xdeboda, magram jadoqrebis am Tav-
brudamxvev Wenebas mxolod da mxolod aseTi mamaci, mraval
faTerakSi gawvrTnili deteqtivi gauZlebda. mas xom Tavgan-
wirva simRerad uCnda, faTerakis gareSe ki cxovreba ar SeeZ-
lo. egaa, pawo ebraleboda, Tumca sifrifana da nazi pawo ise-
Ti fiora iyo, aseT jayjaya etlSic narnarad mgzavrobda.
didxans mihqrodnen. veravin daiTvlis, ramdeni miwisqveSa
qalaqi da sofeli gaiares, ra manZili dafares. iqneb ise gaS-
ordnen wadigaiges, ukan dasabrunebel gzas verc ipovidnen.
_ he, he! _ mihkioda arqivariusi buhi da ocdaoTxi wyvili
virTxis fexebis tyapatyups faravda.
Cumad, SeSinebuli oxravda buhbuhi, meloti ofliT ewin-
wkleboda, albaT amasac moeloda Tavisi mamikos wkepla...
6. buhbuhbuhi
da ai, kidev erTi mosaxvevi. win mdidruli TaRedia, rom-
lis Tavanze aweria: ̀ diadi jadoqari buhbuhbuhi~.
iReba alayafis karebi, daRlili virTxebi mZimed mi-
aTreven oqros etls.
arqivariusi buhi mkvircxlad Camoxta etlidan, mamiko
buhbuhs xeli gauwoda, CamosvlaSi miexmara.
bacikuku etls efareba, mere fexdafex mihyveba arqivari-
us buhs, mis CrdilSi imaleba.
buhi quds ixdis, Zirs agdebs. mama-Svili muxlebze ecema,
aqaoda xmis amoRebas ver vbedavT, Tavs ver vimarTlebT, vic-
iT, ra damnaSaveebica varTo...
bacikuku sargeblobs wamiT, buhis qudqveS SeZvreba da iq
mokalaTdeba. qudi xom jadosnuria, saiTkenac patroni wava,
qudic iqiTken misdevs. sakmaod Zveli qudia, albaT arqivar-
iuss akvanSive ergo. amitomac gafxavebula, erTgan naCvret-
ic aqvs da bacikukus SeuZlia iqidan gaiWvritos.
210 211
buhma nekaTiTidan beWedi waiZro da gauwoda:
_ uCvene eg beWedi da dagijerebs!
bacikukum beWedi jibeSi Caido (pawos Caugora kalTaSi!),
jadoqrebs Tavi Rirseulad daukra.
arqivariusma taSi Semohkra da daiZaxa:
_ raSi jadoqrebis Sikriks!
fexebis tyapatyupi moisma da bneli derefnidan gamogva-
ngvalda uzarmazari TeTri virTxa. sami mtkaveli kudi ma-
inc eqneboda, kbilebi ki iseTi, albaT mTel qalaqs gadaR-
rRnida.
virTxas zurgze unagiri edga, pirSi lagami hqonda.
bacikukus danaxvaze kbilebi usiamovnod gaawkapuna. baci-
kukus simamacis ambavi mTel dedamiwasaa modebuli da virTx-
is kbilebi ranairad daafrTxobda.
unagirze Seskupda da gverdebSi dezebi uTavaza.
virTxa braziT awripinda da, rac Zali da Rone hqonda,
mococxa...
8. virTxas eWvi epareba
Tavdauzogavad mihqris virTxis mxedari bnel derefanSi.
jibeSi pawo uzis. pawo jadoqris beWeds aTamaSebs, TiTe-
bze izomavs. beWedi ise brwyinavs, bacikukus jibis Rames dRed
aqcevs.
`me Sen beWeds gaCuqeb!~ _ ocnebobs bacikuku.
`niSnobis beWedsa hgavs!~ _ pawoc ocnebobs.
`oRond pawawkintela xar! _ swuxs bacikuku. _ ra iqneba
cotaTi gaizrdebode!~
`oRond didi da bajbaja xar! _ swuxs pawo. _ ra iqneba
cotaTi dapataravdebode!~
virTxam ki srbolas uklo, kbilebs avad akawkawebs, Sikri-
ki emCateba da es aeWvebs.
uceb adamianis xmiT alaparakda:
_ Sikriko, Sikriko, Zalian msubuqi meCvenebi!
_ briyvo! _ gagulisebiT pasuxobs bacikuku. _ tvirTs
gimsubuqeb, Torem Tu movindome, deviviT gavizrdebi!
ba unda gavugzavnoT, rom vaCnaZeebis ojaxis arc erTi wevri
jadoqrebis skolaSi ar miiRos!
_ Wkviani SviliSvili mezrdeba! _ esiamovna buhbuhbuhs.
_ axlave Sikriki gavagzavnoT!
7. jadoqrebis Sikriki
samive jadoqarma _ papam, Svilma, SviliSvilma _ taSi
Semohkra da daiZaxa:
_ Sikriki!
uceb arqivariusis qudi amoZravda da iatakidan bacikukus
simaRleze aiwia.
gaocebulma buhma quds xeli dastaca da qudis qveS aki
kacuna aRmoaCina.
_ me gaxlavarT Sikriki!
_ saidan gaCndi? _ SeeWvda arqivariusi buhi.
_ ar vici!.. ai, am qvaSi usasrulod didxans meZina. mou-
lodnelad gavigone _ `Sikriki!~ da amovxti. Turme qvaze
qudi ido. amovxti Tu ara, qudSi aRmovCndi!
_ aseTi Zala aqvs Cems jadosnur sityvas! _ amayad ganacx-
ada arqivariusma buhma. _ vTqvi da umalve qvidan Sikriki
daibada!
_ igi Cemma jadosnurma sityvam dahbada! _ gagulisda
buhbuhi.
_ gana Cemi sityva Tqvenze Zlieri araa! _ aCifCifda buh-
buhbuhi. _ Tu ara gjeraT, axlave qvaSi davabruneb!
_ nu CxubobT! _ odnavadac ar aRelvebula bacikuku. _
buhma rom wamoiZaxa `Sikrikio~, mkerdamde amoviwie, buhbu-
his sityvam muxlamde amomiyvana, buhbuhbuhisam ki mTlad
gamaTavisufla!
jadoqrebma erTmaneTs Tavmomwoned gadaxedes da arqivar-
iusma buhma bacikukus uTxra:
_ gibrZanebT, Sejde Cvens swrafmaval raSze, gaeSuro
didi jajusaken da gadasce Cveni neba-survili: amieridan,
dReis iqiT, arc erTi vaCnaZe ar Caricxos jadoqrebis sko-
laSi!
212 213
mbe, rac gadagvxda! Sin eZebeT ̀ mzis niJara~! me ki jajuleTSi
Seval!
_ ver dagtoveb, bacikuku! _ atirda pawo.
_ oriveni aq rom CavrCeT, iq `mzis niJarasac~ moiparaven
da Taiasac! _ Tqva bacikukum. _ Cemze nu idardeb, me iseTi
kerketi kakali var, veravin momereva!
xeli gaiSvira bacikukum iqiTken, saiTkenac Cumi niavi
moZraobda.
_ oh, bacikuku! _ amoioxra pawom.
_ oh, pawo! _ CaiCurCula bacikukum.
niavma pawo aitaca, aafarfata da gasasvlelisaken waiRo.
sinaTleze rom gaaRwia, mzis sxivebze gairbina, qalaqis
Tavze.
_ patimari gaqceula! _ daibubuna cixem da gisosebiani
sarkmlebi moabruna.
_ vin gaqceula?.. vin gaqceula?.. _ ikiTxa jer Teatrma,
mere ratuSam. oriveni Zil-buranSi iyvnen da veraferi gaig-
es.
qalaqis axalma Tavma fanjaraSi gamoixeda. Tu mixvdebiT,
vin CabrZanda qalaqis Tavis sapatio savarZelSi? fizkul-
turis maswavlebeli oxoxo mesamejer moitaces kacvirTxeb-
ma da sanukvari ocneba aRusrules _ qalaqis Tavad dasves.
notarius kokosagan imiT gansxvavdeboda, rom amas uZiloba
sWirda. ratuSas eZina, qalaqs eZina, oxoxo ki mxolod amTq-
narebda. axlac daamTqnara da pawos SeeSinda, ar gadamyla-
poso.
swrafad gaSorda iqaurobas...
10. bacikuku daumegobrda pipipis
_ hei, ar dagejaxo!
bacikuku ganze gaxta. Tvalic ver Seaswro, ise Cauqrola
viRacam, magram Soriaxlo daamuxruWa, ukan-ukan daixia da
gaCerda.
gafSekil cocxze Semjdari patara kudiani iyo.
_ Sen vin xar? _ hkiTxa kudianma.
_ maS, cotaTi mainc gaizarde! _ dacinviT sTxovs virTxa.
bacikuku Zirs Camoxta, virTxas Tvalebze lupa aafara.
_ aba, Semomxede!
virTxam Semoxeda da gaocda. es erTi cicqna bacikuku
kidec gasqelda da kidec gaizarda, imodenaa, gvirabSi ver
eteva.
elda eca virTxas, saswrafod SesTxova:
_ mjera, batono Sikriko, gemudarebi, mets nu gaizrdebi!
bacikuku kvlav amxedrda sulel virTxaze, dezi hkra da
sibneleSi gaaWena...
9. bacikuku pawos emSvidobeba
Tvalis daxamxameba da mgzavrebi jajuleTis karebTan aR-
moCndnen. bacikuku unagiridan Camoxta da virTxas mimarTa:
_ TvalebSi axlac gepataravebi?
virTxas marTlac patarad moeCvena Tavisi mgzavri, oRond
bedis meorejer gamocda ar ineba, Sebrunda da tyapatyupiT
mousva.
_ oh, Zvirfaso bacikuku! _ jibidan Tavi amoyo pawom. _
im raSis gaxsenebaze guli SiSisagan mimdis. isev davrwmundi,
rogori uSiSari yofilxar!
_ Zalian nu Semaqeb, Cemo pawo, Torem gavwiTldebi! _ ba-
cikukum Tavi morcxvad daxara, Tan serTukis Rils awvalebda.
_ metad Tavmdabali vaJkaci brZandebi! _ alersiT waiCur-
Cula pawom.
bacikukum jibidan frTxilad amoiyvana pawawkintela qal-
batoni, xelisgulze daisva. pawom kabis kalTebi gaiswora.
amanac daimorcxva da wamwamebi Zirs dauSva, magram gogonas
am simorcxves bacikuku lupaSi Tu dainaxavda. lupas ki ba-
cikukus Tvalidan Camovardnili kurcxali daeca, gamosax-
uleba gaidRabna.
neta guli ram moukla mamac bacikukus?
_ erTmaneTs unda davSordeT, pawo! _ amoioxra baciku-
kum. _ aqedan gza ukve ici! wadi, niavs gahyevi, vaCnaZeebs ua-
214 215
qalbatoni jajulia mokle droSi imodena gazrdiliyo,
kanSi ver eteoda. saWmels lukma-lukma rodi miirTmevda,
kudianebis mTeli laSqari xonCebiT pirdapir pirSi ayrida.
meuRlis pirispir oTxad mokecili ijda didi jaju. win
pawia TefSi edo da wiwilis frTas wiwknida.
jaju-biWi zeviT, saqanelaze qanaobda, xandaxan magidas
gadauqrolebda, gadmoixreboda da, rac moewoneboda, aita-
cebda. RmeWa-RmeWiT ilukmeboda, Zvlebs ki aqeT-iqiT isro-
da da Tu romelime kudians moartyamda, siciliT iWaWeboda.
_ dido jaju! _ asZaxa bacikukum, magram jajulia zus-
tad am dros Semwvari varias Zvlebs tkveravda da bacikukus
xma veravin gaigona.
xan aqedan uara bacikukum magidas, xan iqidan, versaidan
miudga.
ifiqra, ifiqra da bolos ̀ goneba gaunaTda~, kudianma rom
xonCa Camoatara, zed Seaxta.
xonCa, cxadia, magidaze aarbenines da jajulias pirisa-
ken gaaqanes.
bacikukum Tavs uSvela, xonCidan gadmoxta, am dros li-
monaTis Wiqa waaqcia, da SuSxuna nakads Zlivs gaaswro.
_ boSo, gameqca mgonia Semwvari varia! _ gaukvirda ja-
julias, putkuna xeli gaiSvira, magram gaqceuls ver miswvda.
bacikuku mwvanilis zvinSi gaZvra, namcxvris kremze fexi
daucda da gaslipinda, lavaSebs Soris gza Zlivs gaikvlia.
mwnilma Tavbru daaxvia da Sig kinaRam CaixrCo. mwvane wiwakis
simwarem tansacmelSi gaatana, xaxvma ki cremli gadmoayrev-
ina... cota xniT yurZnis mtevanSi Seimala, suli moiTqva, wve-
ni mowrupa, mere vaSlsa da msxals Soris gverdulad gaetia.
sazamTros Teslze kvlav gasrialda... dabolos, daRlilma
da aqoSinebulma didi jajus TefSamde Zlivs miaRwia.
didma jajum wiwilis frTas pawia xorci moawiwkna, TefSi
kideze daudo:
_ miirTvi!
bacikukus marTlac moSieboda, suli moibruna da mere
Tqva:
_ TviTon vina brZandebi? _ amayad gaifxora bacikuku.
_ pipipi, kudianebSi yvelaze patara! _ mxiarulad Caiki-
skisa kudianma.
_ me ki bacikuku var, samma jadoqarma Sikrikad gamomagza-
vna did jajusTan!
_ momijeqi, wamSi migiyvan!
bacikuku cocxze Semoujda pipipis, gaCxinkul welze xeli
moxvia.
_ aba, he! _ Sehkivla pipipim da gaaqrola.
wuTic da darbazTan aRmoCndnen.
_ Camodi! _ wasCurCula pipipim. _ me ver davenaxvebi.
gakveTilidan gavepare. amaswinaT damemuqra, Tu kidev gam-
icden, jadoqrebis skolidan gagricxavo.
_ Znelia iq swavla?
_ arc ise! _ udardelad Caikiskisa pipipim. _ namcxvris
gamocxoba, jemisa da murabis gakeTeba, kompotis moxarSva
ukve viswavle! cocxis marTvis ufleba jibeSi midevs... axla
iseT raRacas maswavlian, TavSi sruli domxali maqvs. es daa-
pataraveo, is gazardeo, es gaauCinareo, is kvlav gamoaCin-
eo, fih, sulac ar mainteresebs!
_ ase marTlac gagagdeben skolidan! _ Sewuxda bacikuku.
_ pipipi, kudianebidan Tu gagricxes, gogo Taias skolaSi
migiRebT!
_ bacikuku, Sen kargi megobari Canxar! _ gauxarda pipi-
pis. _ Cven, kudianebi aravis vuyvarvarT, dagvinaxaven da
qvebs gvesvrian!
_ me viqnebi Seni megobari! _ marjvena gauwoda baciku-
kum da pipipimac Tavisi patara, gaZvaltyavebuli xeli Sea-
geba.
_ Tu dagWirdi, maxsene da iq gavCndebi! _ SesZaxa pipipim,
moaxta cocxs da sibneleSi gauCinarda...
11. saubari did jajusTan
uzarmazar magidas uzarmazar skamebze uzarmazari coli
da qmari usxdnen.
216 217
alda jaju-biWi, cremli hyara. didma jajum da jajuliam
Svils Sexedes, magram verafers mixvdnen. fiso mirandola da
bacikuku darbazidan gasxltnen.
_ miau, gabedulma stumarma veRar micno? _ nazad ikiTxa
fisom.
_ saxeli mecnoba, magram aseTi patara tanis, kudfaTquna
fiso arasodes minaxavs! _ uTxra bacikukum.
_ Taias fiso var, _ Sesabralisad daiknavla mirandolam,
_ eh, ra cxovreba mqonda! marTa bebo nugbar-nugbar luk-
mebs mirCevda, elpite qafqafa rZes miwiladebda, gogo Taia
mefereboda, bombo micavda...
_ ase vin dagapatarava? _ gakvirvebiT ikiTxa bacikukum.
_ jaju-biWma! _ amoioxra mirandolam. _ zarmacze zarma-
ci bavSvia. jadoqrebis skolaSi gakveTili bolomde ar is-
wavla. dapataravebas aswavlidnen da, raki mxolod sanax-
evrod icis, tani damipatarava, kudi ki adrindeli SemrCa.
zrdis wesi ar icis, jer ar gagvivliao... hoda, davrCi ase!
_ eh, sabralo fiso! _ Tavze xeli gadausva bacikukum. _
Ralatis gamo isjebi! ecade, damexmaro! amiT danaSauls gam-
oisyidi da, vin icis, iqneb sakuTar qurqsac daubrunde!
_ mimsaxure, stumaro! _ Caikrutuna fiso mirandolam.
_ ager skolamde mivaRwieT!
13. gauCinarebis gakveTili
_ skola?.. aba, sad aris skola?
irgvliv araferi Cans. samagierod xmebi ismis _ kiskisi,
Wyipini, xvixvini...
fiso mirandola sadac idga, iq aorTqlda. bacikukum ig-
rZno, rom TviTonac aRar aris. ranairad? daxeda da arsadaa
misi mokle mklavebi da kotita TiTebi, arsada Cans misi say-
vareli Ripi da Ronieri fexebi, mokled, tanze daixeda da
mixvda, rom aRar aris.
_ fiso, sada xar? _ ikiTxa bacikukum.
_ TviTon sada xar? _ kiTxva Seubruna fiso mirandolam.
_ sadac videqi, iqa var!
_ dido jaju, SenTan gamomagzavnes arqivariusma buhma,
mama buhbuhma da papa buhbuhbuhma!
jajulias lukma kinaRam gadascda. didi jaju moeSva wi-
wilis frTas. mxolod jaju-biWi qanaobda udardelad Tavis
saqanelaze.
bacikukum jibidan beWedi amoiRo da TefSis kideze dado.
_ SemogiTvales, vaCnaZeebis gvarisani jadoqrebis skola-
Si aravin miiRoTo! _ mere eSmakurad daumata: _ amis Semow-
meba ki me damavales!
_ vemorCilebi udiades jadoqrebs! _ Caikikina didma ja-
jum. _ aqedan, Sikriko, Cemi karis moxeles gagayoleb!
didma jajum Sikriki Zirs gadmosva da moxeles gasZaxa:
_ mirandola!
bneli kuTxidan mirandola gamocunculda...
12. fiso mirandolas Civili
albaT ifiqreT, bacikukum icno fiso mirandola da guli
SeuRondao. nuras ukacravad, fiso mirandolas mSobeli
deda ver icnobda. mxolod kudi SerCenoda adrindeli, didi
da fumfula, taniT ki saSualo zomis Tagvs ver ascildebo-
da. aba, mxolod fumfula kudi ra bedenaa! sabralo miran-
dolas kudi mudam karSi eWeWyeboda, radgan, tanis sipat-
aravis gamo, gaswrebas ver axerxebda. Tanac meti ubedureba
ra iqneba, vinme Tu dasjas moundomebda, kudSi Caavlebda
xels da kedels miaxlida.
amitomac ver icno bacikukum fiso mirandola. samagi-
erod, fisom umal icno jadoqrebis Sikriki, arc is daviwye-
bia, rogor moisroles Teatris scenidan, magram zedmeti
araferi wamoscdenia, piriqiT, alersiT akrutunda:
_ miau, wamobrZandi stumaro!
fiso da bacikuku karisaken daiZrnen. am dros `trax!~ da
bacikukus zurgze gamoxruli Zvali moxvda. emwara. tkivi-
liT xom etkina, Tan kinaRam waiqca. oinbazi jaju-biWi saqa-
nelaze sicilisagan CabJirda. bacikukum dastaca Zvals xeli
da ukanve gauqana. ̀ trax!~ da jaju-biWs upe amoebuSta. aRri-
218 219
_ uuu! aaa! iii! _ aWaWyandnen Winka-maimunebi da merxe-
bze mxiarulad yira gaWimes.
am dros SemoWenda jaju-biWi. axalTaxal velococxze ga-
damjdariyo. gasiebul Tvalze mekobresaviT Savi saxvevi ga-
ekeTebina. TiTi bacikukusaken gaiSvira da braziT daiyvira:
_ aman gabeda da TvalSi momartya!
fiso mirandola umalve gaiZurwa.
crupatikom bacikukus mxarze joxi daado da saxelga-
nTqmuli deteqtivi bolo merxze aRmoCnda... Tumca survili
odnavadac ar hqonia, sxvebiviT yira gaWima da SesWixvina:
_ uuu! aaa! iii!
mixvda bacikuku, Winka-maimunad gadaaqcies da amieridan
Winkamaimunurad unda ecxovra...
_ mec iqa var, sadac videqi!
ufro axmaurdnen uCinari arsebani, ver gaigeb, Cxavian Tu
siciliT skdebian.
viRacam mkacrad brZana:
_ dawynardiT!
iklo xmaurma, xmam ki ganagrZo:
_ Cven viswavleT gauCinareba! axla gadaSaleT xuTas or-
mocdameTerTmete gverdi da amoikiTxeT xerxi, romlis
daxmarebiTac kvlav gamovCndebiT!
moisma furclebis Sriali, rasac zuzuni mohyva:
_ imisaTvis, rom... imisaTvis, rom gauCinarebuli kvlav
gamoCndes... saWiroa... saWiroa...
albaT anabana yvelas Tanabrad ar exerxeboda, uCinarma
maswavlebelma mkacrad SeuZaxa:
_ Cumad waikiTxeT! vinc sworad waikiTxavs, gamoCndeba,
vinc vera, uCinarobiT daisjeba!
TiTqos sims Camohkreso, daiJRriala da ager, or nabijze
magida da skami aRmocenda. magidasTan patiko maswavlebeli
dgas, xelSi saCvenebeli joxi uWiravs.
daakvirda bacikuku, TiTqos patikoa da arc aris patiko,
cxvir-piri virTxasaviT wagrZelebia.
`egre iolad ver momatyuebT!~ _ gaifiqra bacikukum.
crupatikom joxi magidaze daakakuna. xan erTgan, xan meo-
regan merxebi amoizarda. patara Winka-maimunebi usxdnen da
iWyanebodnen.
_ yoCaR, vatyob, yvelam swrafad waikiTxa! _ Seaqo cru-
patikom.
uCinarma fisom daiknavla da xmamaRla gamoacxada:
_ miau, sami jadoqris Sikriki mobrZanda!
_ metad ganswavluli maswavlebeli imedia damibrunebs,
rac mekuTvnis! _ auRelveblad daumata bacikukum.
crupatikom virTxis saxe moabruna, kbilebi pirmoTned
gamoafina, Tavi daxara da umal fisoc gamoCnda da baciku-
kuc. mere Winka-maimunebs miubrunda da Caiwripina:
_ bavSvebo, mivesalmoT stumrebs!
220 221
_ vin aris? _ marTa bebo saTvales moimarjvebs, magram
stumars mainc ver xedavs.
Zroxa elpite TanagrZnobiT aqnevs Tavs:
_ sabralo gogonav, ase ram dagapatarava, ojaxSi rZe da
Tiva ara gqondaT?
pawo Zroxas yurs ar ugdebs. Taias uyveba miwisqveSeTis
saocar da daujerebel ambebs...
2. dRes paradia
_ dRes paradia! _ kvlav gaimeora televizorma.
televirTxam kbilebi gamoaCina, TiTqos Rimil-Rimil
msmenelTa SeWmas apirebso.
_ wadigaiges moqalaqeebs, _ ganacxada televirTxam, _
romlebic erTsulovnad uWeren mxars qalaqis axal Tavs ox-
oxos, ufleba eniWebaT teleekranis meSveobiT Tvali adevnon
paradis msvlelobas!
Teatraluri moedani... Teatris Senobis frontonze sici-
lisa da tirilis niRbebi ise jRanaoben, ver gaigeb sicilia
Tu tirili... arqivis Cabrmavebuli Senobis Tavze cixis fxi-
zeli sarkmlebi imzirebian... ratuSa yoCaRi jariskaciviT
gamarTuli dgas.
ratuSis kibeze gamoCnda qalaqis Tavi oxoxo. igi metad
uCveulodaa Semosili. fexebze dadebuli borkili siaruls
sulac ar uSlis, piriqiT, sasiamovnod Cxarunebs. tanze ma-
jissimsxo Toki acvia. ranairado? mxridan welamde mWidro-
da aqvs Semoxveuli, ra Tqma unda mklavebic Siga aqvs moyo-
lili. Tokis bolo WipTan lamazadaa ganaskvuli. ase rom,
qalaqis Tavs oxoxos siarulic SeuZlia da Tu moenatra,
Tavis aqeT-iqiT mibrunebac.
_ imedia, es moxdenili moda swrafad gavrceldeba wadi-
gaigeSi! _ Seawia televirTxam.
ratuSis win saxeldaxelo tribuna daudgamT. irgvliv
SaSxaniani kacvirTxebis sapatio yarauli dgas.
oxoxom borkilis CxaruniT tribunaze aaRwia, gadaxeda
moedans da sixaruliT amoioxra:
Tavi VII. Semoseva
1. lodini
_ dRes paradia! _ gamoacxada televizorma.
diqtori saocrad Seicvala. cxvirpiri virTxas miugavs.
wvrili Tvalebi borotad uelavs. sityvebs wripiniT gamo-
scems.
_ xma mTlad gaufuWda! _ CaibuzRuna marTa bebom.
_ telediqtori ki ara, televirTxaa! _ ukmayofilod
daaskvna Zroxa elpitem.
kmayofili ratom iqneba? sakuTar boselSi Tiva da Cala
gemoze ver Cauxramunebia. gawolila buxrispiras da saTli-
dan ugemur Cais xvreps.
_ yvelafers virTxis suni udis, saxlsac ki! _ ver isvenebs
elpite.
saxli dums, gaWirvebas moTminebiT itans. grZnobs, iatak-
qveS virTxebi koWebs uxraven. RamRamobiT kudianebi saxur-
avze taS-fandurs marTaven... RobismiRma tevridan Winka-ma-
imunebi iWyitebian, turebiviT xavian. ezoSi Semosvlas ver
bedaven, radgan ZaRli bombo dasunsulebs saxlis irgvliv,
avad iRrineba...
Taia mowyenilia. Znelia wynarad ijde buxarTan, igonebde
vaCe mamikos, mzisia dedikos, CoCor bentosa da bacikukus...
mamaci deteqtivis imediRa SerCenia, imas elodeba, magram
jerjerobiT araferi ismis...
_ kak-kuk! _ viRaca fanjaraze akakunebs.
bombos yefa ar ismis. nuTu bombom momxduri ver SeniSna?
_ viRac gvestumra! _ marTa bebom yuri miugdo.
_ viRac gvestumra! _ elpitem SiSneulad Caizmuila.
Taia SefrTxialda, fanjarasTan mirbis.
_ kak-kuk! _ sarkmels pawawkintela pawo exleba.
Taia sarkmels aRebs, xels uwvdis.
pawo xelisgulze Camojdeba.
222 223
_ niJara? _ marTa bebo Cafiqrda. _ adre gvqonda! de-
daSenma mzisiam moitana institutidan. karga xans ido ma-
gidaze.
_ me ar maxsovs! _ Caiduduna magidam.
_ mere buxris Tavze SemovdeviT! _ ganagrZo marTa bebom.
_ ho, Subli damimSvenes! _ Caicina buxarma. _ lurjad
brwyinavda da mzisia diasaxlisi xumrobda, Cveni buxari
calTvala devs daemsgavsao...
_ ubralo niJara rodi iyo, lurjad anaTebda, _ gaixsena
marTa bebom. _ mzisiam mTxova, Tvali fxizlad geWiros, vin-
mem ar mogvparoso... vis unda moepara?
_ erTxel qurdi Semomepara! _ amoixvneSa saxlma.
_ me ki gangaSi avtexe! _ atiktikda saaTi. _ davawkarune
da davawkarune zari... tinlin-tin...
_ amoviqSine da TvalebSi nacari Sevayare! _ daikvexa bu-
xarma.
_ me ki niJara gadavmale! _ wamoscda kuTxis karadas.
_ ho, marTla, gamaxsenda! _ Sublze xeli itkica marTa
bebom. _ ar mogvparon-meTqi da karadaSi Sevinaxe!
_ rac CemSia, is Cemia! _ karadam ujrebi Caiketa.
_ rac karadaSia, yvelaferi Cemia! _ gasaRebi moargo ma-
rTa bebom. _ es suleli karadac Cemia da Tu ver gaiRo, gavte-
xoT!
_ agera var! _ samzareulodan daiZaxa xorcis sakepma
najaxma.
_ najaxi ra saWiroa! _ SeSinda karada, karic gaaRo, zemo
ujrac gamoswia da Suac, qvemo ki viTom daaviwyda.
_ am ujrebSi araferia! _ Caixeda marTa bebom. _ amaTSi
WinWebs vinaxav da yoveldRe vamowmeb. qvedaSi ki ramdeni we-
lia ar Camixedavs!
_ CameJanga da ar meReba! _ Tavi Seabrala karadam.
_ ra gaewyoba! sadaa najaxi?
_ aba, mimiSviT! _ movarda xorcis sakepi najaxi.
_ najaxi ra saWiroa, TviTonac gaiReba! _ daTmo karadam.
gaiRo ujra da lurjma sinaTlem gamoabriala... mTeli
oTaxi silurjiT aivso da fanjrebidan ezoSic gamoanaTa...
_ ox-ox-o!..
arqivis mxridan qalbatoni jajulia gamogogmanda.
fexdafex didi jaju moyanyalebda.
qalbatoni jajulia tribunaze Sedga. tribuna umal ga-
dayiravda, magram meore mxares didma jajum aaswro da gaa-
wonaswora. oxoxo jer qalbaton jajulias miaskda, mere did
jajus, mere maT Soris CaiWylita da suli Zlivs moibruna.
_ ox-ox-o! _ aqaoda, ra bednier dReSi varo.
dascxo cixis sagangebo orkestrma. atyda JRriali, rax-
raxi, rekva da wkaruni...
amas mohyva qvafenilze SiSveli TaTebis tyapuni. kacvirTx-
ebis ruxma armiam dafara Teatraluri moedani. yvelas erT-
nairad wamaxuli cxviri aqvs, alesili kbilebi, wvrili, boro-
ti Tvalebi...
_ ox! _ amoikvnesa oxoxom, viTomda mTeli cxovreba aseT
Tavisuflebaze vocnebobdio.
_ boSo, esaa Cveni jari? _ gaixara jajuliam.
_ gaumarjos! _ Caikikina didma jajum.
_ axla vixilavT Cvens mamac mfrinavebs! _ gamoacxada
televirTxam.
velococxebze amxedrebuli uTvalavi kudiani saSineli
wivil-kiviliT gamocvivda saidanRac da Teatraluri moe-
dani wamSi Camoabneles. kudianebs ukan Winka-maimunebi esxd-
nen da xmis simebs iglejdnen.
_ uh, Tavi amatkies! _ Tqva marTa bebom.
_ gamovrToT es televizori, yurTasmena waiRo! _ abuz-
Runda Zroxa elpite.
Taiam TiTi Rilaks miado.
_ vinc gamomrTavs, moRalatea! _ moaswro televizorma
da Caqra...
3. ̀ mzis niJara~
_ marTa bebo! Tu gaxsovs, Cvens saxlSi niJara gvqonda? _
hkiTxa Taiam.
224 225
_ ra vuyoT am niJaras? _ ikiTxa marTa bebom.
_ bacikuku CvenTan rom iyos, mixvdeboda! _ Tqva pawom.
_ aq Cven deduqciuri meTodi unda movixmoT! _ Taiam Sub-
lze TiTi miido da Cafiqrda.
_ ra? _ yurebs ar daujera marTa bebom.
_ risi qciuri? _ gakvirvebiT daizmuila Zroxa elpitem.
pawom, raki es sityva ar icoda, gaCumeba arCia.
_ Tqven araferi iciT! _ ganacxada Taiam. _ deduqciuri
meTodi... es aris... yvelaze ukeTesi meTodi!
_ mere, mere? _ eWviT daekiTxa marTa bebo.
_ daviwyoT Soridan! _ dinjad gaiar-gamoiara Taiam. _
jer vikiTxoT, ra aris niJara?
_ niJara lokokinas saxlia! _ Zroxa elpites TavSi Wkua
Tavisuflad da laRad danavardobda.
_ niJara wyalSi Cndeba! _ axsna marTa bebom. _ sxvadasxva
WiaRuebi sakuTari zurgiT sakuTar saxls daaTreven da es
aris niJara!
_ es Cveni niJara wyalSi gaCenilsa hgavs?.. an lokokinis
saxls?
_ a-ara!
niJara lurji SuSisas hgavda, TiTqos gamWvirvale iyo,
Tumca kriala zedapirs lurji Sreebi aCnda.
_ es niJara dedikom gamoigona institutSi! _ daaskvna
Taiam.
_ mere es im qciurma meTodma giTxra? _ daekiTxa Zroxa
elpite.
_ ar vici, vin gikarnaxa, magram marTlac Cemma rZalma
gamoigona! _ marTa bebos guli auCvilda da upe Tavsafris
boloTi amoimSrala.
_ es pirveli! _ nekaTiTi mokeca Taiam. _ meore, _ Taiam
araTiTic mokeca, _ jadoqrebs surT es niJara xelT igdon!
_ rad undaT?
_ lamazi rom aris? _ Zroxa elpites cnobismoyvareoba
wvavda.
Taiam SuaTiTic mokeca.
4. didi jajus saubari bombosTan
_ salami, ZaRlo bombo! _ didi jaju mklavebiT tele-
grafis mavTuls Camoeyrdno da zevidan daxeda bombos.
_ Seni salami arafrad mWirdeba! _ ukmayofilod CaiRri-
na bombom. _ xom gaqvs grZeli fexebi, gzac ageraa da gaiare!
_ zrdilobiT ver daikvexni! _ Caicina didma jajum. _
rom icode, vinca var, ase ukmexad ar damelaparakebodi!
_ rogor ar vici? jadoqari xar, magram Sens iqiT sxva ja-
doqrebicaa. sulac ar meSinia Tqveni jadoqrobisa. gaiare,
Torem kbilebiT Sarvlis tots agaglej!
_ oh, oh, SiSiT guli ar gamixeTqo! _ gamoajavra didma
jajum. _ gatyob, patara, uWkuo ZaRli xar, me ki SenTvis
sikeTe mindoda!
_ hm, sikeTe!.. _ yuri gaapartyuna bombom. _ kai sikeTea,
Cemi patroni, didze didi artisti da keTilze ufro keTili
kaci Tojinad gadaaqcieT! mereda ra kargad mivlida, sau-
keTeso Zvals gadmomigdebda! axla ise vin momefereba?
_ ager ara var? ginda, Cemi jarebis mTavarsardlad dag-
niSno?!
_ fie, virTxebis mTavarsardlad? _ bombom ukana fexe-
biT miwa mofxoWna da did jajus mtveri miayara.
_ sulelo ZaRlo! _ ewyina did jajus. _ cota xanic da
mTeli wadigaige Cvens xelT iqneba. SegiZlia ZaRlebSi upirve-
lesi ZaRli gaxde. samagierod bevrs arafersa gTxov, isRa
amixseni, Seni patronis fanjridan lurjad ratom anaTebs?
_ ai, amitom! _ bombom piri daaRo da did jajus kanWze eca.
didma jajum aiwia, telegrafis mavTulze Sedga da wavida.
bombo karga xans yefda gaafTrebiT, Tumca didi jaju ukve
Sors iyo...
5. ra vuyoT am niJaras?
Taiam niJara frTxilad aiRo da magidaze dado.
yvelani cnobismoyvared miaCerdnen.
226 227
jer momcro sakanSi moxvda. nisli SeTxelda. kedlebi gam-
Wvirvle aRmoCnda da oTaxi kargad Canda. ager marTa bebo
saTvales xan Sublze aiwevs, xan cxvirze Camoiwevs, niJaras
aTvalierebs... Taia gatrunuli dascqeris... Zroxa elpites
piri dauRia, iqneb zmuis kidec, magram xma aqamde ver aRw-
evs... ufro Sors Cans kuTxis karada, buxari iyureba cnobis-
moyvared, kedlis saaTs bejiTad miaqvs Tavisi ori isari...
fanjrebidan dRe iyureba, TiTqos kiTxulobs, aq ra xdebao...
pawom gza ganagrZo da momrgvalebul darbazSi aRmoCnda.
win farTo ekrania, ekranis qveS feradi naTurebis wyeba, sxva-
dasxva Rilaki nair-nairi warwerebiT... iqve sami savarZeli
dgas... SuaTanas aweria: `Taia vaCnaZe, komandori~.
kedlebis gaswvriv savarZlebia Camwkrivebuli. zed saxele-
bi aweria da pawo damarcvliT kiTxulobs: `vaCe vaCnaZe, msa-
xiobi~, `mzisia vaCnaZe, mecnieri~, `marTa vaCnaZe, diasaxli-
si~...
diax, es ubralo niJara rodia, es aris xomaldi _ `mzis
niJara~! imTaviTve, gamogonebisTanave mzisia vaCnaZem xoma-
ldis komandorad Taia daniSna!
pawom ise gaixara, Tavbru daesxa. saswrafod gabrunda,
darbazi gadaWra, gamWvirvale sakanic, kibis safexurebze
abakunda da magidaze gadmoxta. suli moiTqva da Tqva:
_ esaa ̀ mzis niJara~!
_ bolos da bolos ras niSnavs ̀ mzis niJara~? _ ikiTxa mar-
Ta bebom.
_ `mzis niJara~ xomaldia. SigniT marTvis pultia da ka-
iutebi yvelasaTvis _ vaCe mamikosaTvis, marTa bebosaTvis,
TaiasaTvis... yvela CvenTaganisaTvis... oRond ar vici, Tqven
rogor CaeteviT!
erTmaneTs gadaxedes.
_ tvini amiduRda! _ Sublze xelisgulebi miiWira Taiam.
_ aq deduqciuri meTodic arafers gviSvelis, erT saidum-
los amoxsni da iqve meore gamoCndeba!
swored am dros ZaRlma bombom Sehyefa da karze daaka-
kunes...
_ am niJaras raRac Zala aqvs, Tanac Zalian didi! aba, ja-
doqrebis mTeli jari risTvis daiZvreboda Cveni qalaqis
dasapyrobad?
_ gadasarevi Wkviani qciuri meTodia! _ pativiscemiT
Tqva Zroxa elpitem.
_ meoTxe, magram araukanaskneli, _ aq Taiam saCvenebeli
TiTic mokeca, _ garedan raki verafers vxedavT, Signidan
unda movinaxuloT!
_ gavtexoT? _ imedi gaucruvda elpites.
_ Cemi rZlis niJaras ar gagatexinebT! _ gadaWriT Tqva
marTa bebom.
_ ki ar gavtexoT, ai, am Casasvlelidan unda CavideT.
niJaris Ria piri uCvena Taiam.
_ Cve-en? _ erTxmad ikiTxes marTa bebom da Zroxa elpitem.
_ Cven ver SeveteviT, magram pawo?.. _ gaeRima Taias da
mexuTe, ceraTiTic mokeca.
6. pawos uCveulo eqskursia
_ vin pawo? _ ikiTxa marTa bebom, saTvale cxvirze gais-
wora da karga xans aTvaliera pawawkintela gogona. _ me ki
pepela megona!
_ pawo var! _ morcxvad Tqva gogonam.
_ kidev kargi, rom peplebi miyvars da aras vavneb! _ mar-
Ta bebos undoda mofereboda, magram ver gabeda. _ niJaraSi
rogor CavuSvaT, vaiTu iq Caikargos!
_ Tu davikarge, bacikukus uambeT yvelaferi! _ pawom
TiTebi kabis kalTas Seaxo, muxlebi lamazad moxara da mego-
brebs ase gamoemSvidoba.
niJaris SesasvlelTan moixeda, gaiRima, oRond mis Rimils
xom mxolod lupiT dainaxavdnen.
Taia mainc mixvda, miRimiso, da xeli dauqnia.
niJaraSi kibe Cadioda. lurji sinaTle ifrqveoda yoveli
mxridan, lurji nisli ibolqveboda.
safexurebis garCeva uWirda.
frTxilad Cahyva.
228 229
am zmorebaSi gaizarda kidec. Taia mivarda da Caexuta.
arqivariusma buhma dro ixelTa, karSi Sevarda da lur-
jad moelvare niJaras daacxra... daacxra da mozida, mozida,
magram magidas ver moswyvita.
_ gogo Taia, momeci! _ daiZaxa gabrazebulma.
Taias gaecina.
vaCe mamikom oTaxSi Seixeda.
_ es vin aris?! _ mrisxaned daiyvira da arqivarius buhs
wverSi swvda.
arqivariusi didi jadoqari iyo, magram vaCe ise eqaCebo-
da, ise anjRrevda, buhma verc bewvi amoiglija, verc Seulo-
ca, verc saCvenebeli TiTi daumizna, da amitom tyviac ver
daaxala.
_ moscxeT magas! _ marTa bebom iatakis joxs daavlo xeli.
Zroxa elpite sarqenad gaemzada. buxris kuTxidan CxubisTavi
aqandazi gamovarda. magidam oTxive fexze cxeniviT daiwyo
xtunaoba.
arqivariusma buhma amdens ver gauZlo da Tavs uSvela.
ezoSi ZaRli bombo gaedevna da amanac gahkra kbili.
gamwarebulma buhma quCis bolodan moixeda, saCvenebeli
TiTi daumizna, `buh!~ _ SesZaxa da gaisrola.
tyviam saxuravi gaxvrita. saxlma uneblieT amoikvnesa.
vaCnaZeebs es gasrola arc gaugoniaT. marTa bebo kocni-
da Svils, Taia kocnida mamikos, bombo mxiarulad abaTquneb-
da kuds, Zroxa elpitem sixarulisagan pijakis kalTa Se-
moaReWa patrons. pawo idga magidaze, niJarasTan da Tvalze
cremli ubrwyinavda, Tumca mis cremls vinRa dainaxavda.
_ gogo Taia, saidan mixvdi, arqivariusi rom am cicqna
niJaras ver moereoda? _ hkiTxa marTa bebom.
_ deduqciuri meTodiT davadgine! _ amayad auxsna Ta-
iam. _ vinc borotia, imisTvis es niJara mZimea! ase rom ar
iyos, aqamde wagvarTmevdnen!
7. arqivariusi gvestumra
_ Cqara gamiReT! _ daiWyivla viRacam.
_ gavuRo am cxvirpaWuas? _ ikiTxa karma.
Taia mivarda da gamoaRo.
patara jadoqari pipipi iyo.
_ bombo CaaCumeT, aq mobrZandeba arqivariusi buhi! _
swrafad Caarakraka da cocxiT zeviT afrinda, saxuravis ki-
deze Camoskupda.
_ bombo, gaCumdi! _ gauwyra Taia.
bombom ukmayofilod Caiwkmutuna, ar damijerebT da mere
inanebTo.
raRacam gaiSxuila da aivans daaskda. Tvalis daxamxame-
baSi im adgilas arqivariusi buhi amoizarda.
_ mivesalmebi SesaniSnav gogo Taias!
_ mec mivesalmebi arqivarius buhs! _ dinjad da uSiSrad
upasuxa Taiam.
_ fanjridan lurji sinaTle gamodis, minda gavigo, ra
anaTebs!
_ rac anaTebs, magidaze gvidevs!
_ gogo Taia, ras iTxov imis safasurad, rac magidaze gi-
devT?
_ mamaCems vaCes!
arqivariusma buhma TiTebi gaatkacuna. saxuravis kididan
patara jadoqari pipipi Camokotrialda.
_ gavardi da vaCe vaCnaZis Tojina momitane!
pipipi cocxze moxerxebulad Sejda da tyviasaviT gava-
rda.
wuTic ar gasula, Tojina moaqrola.
arqivariusma buhma wveridan bewvi amoiglija, TiTze daix-
via, raRac CaiCurCula. bewvs cecxli waekida da daiferfla.
Tojinam Tvali gaaxila, gaizmora da Tqva:
_ uh, ramdeni mZinebia!
230 231
_ modiT, gavigoT, ra xdeba wadigaigeSi!
9. ra xdeba wadigaigeSi?
_ gagaxsendiT, xom? _ muqariT ikiTxa televizorma. _
diaxac, aTasi yuri maqvs!
_ gamorTe es sasikvdile! _ miawyevla marTa bebom.
_ Spioni! _ rqa mouRera Zroxa elpitem.
_ erTs gavuqaneb! _ Taiam xeli xorcis sakep najaxs waavlo.
_ vaSa, davamtvrioT! _ ikivla najaxma.
televizors niri Seecvala.
_ megobrebo, mec xom ojaxis wevri var!
amasobaSi ekrani daiwminda da televirTxis wvrilma, bo-
rotma Tvalebma gamoanaTa.
_ moqalaqeno! _ brZana televirTxam. _ qalaqis Tavis
oxoxos brZanebiT dRes moxda qalaq wadigaiges mosaxleobis
aRwera. aRmoCnda, rom qalaqSi cxovrobs asiaTasi jariska-
ci, _ televirTxam kacvirTxebis paradi aCvena, _ ociaTasi
mfrinavi mandilosani, _ axla velococxebze Semsxdari ku-
dianebi gamoaCina, _ agreTve aranaklebi raodenobis Savi
angelozebi, _ teleekranze Winka-maimunebi aWylopindnen,
_ danarCenebi valdebulni arian Caeweron meore rigis mo-
qalaqeebad, raTa erTgulad emsaxuron pirveli rigis ze-
moCamoTvlil moqalaqeebs!
aq ekranze gamoCnda ratuSa, mere qalaqis Tavis kabineti
da TviT oxoxo.
_ ox-ox-o! _ amoioxra oxoxom.
_ veraferi gavige! _ mxrebi aiCeCa marTa bebom. _ ese igi
wadigaigeSi marto virTxebi da maimunebi cxovrobeno?
_ danarCenebi unda gvemsaxurono! _ muSti mokuma vaCe
mamikom.
_ ra Cemi bralia! _ SeSinda televizori.
ekranze Teatraluri moedania.
8. vaCe mamikos morigi roli
vaCe mamikos dabrunebis aRsaniSnavad marTa bebom uza-
rmazari namcxvari gamoacxo. macivridan SuSxuna limonaTe-
bi gamoalaga da gemrielad miirTves.
Zroxa elpitem zedac ar daxeda namcxvars. igi arc ZaRl
bombos daxatvia gulze. amitom bombos Zexvis naWeri miar-
Tves, elpites ki ezodan mTeli bRuja Tiva Semoutanes.
pawom namcxvris finCxi SeWama, zed wveTi limonaTi daay-
ola da kidec daTvra, miwva niJaris gverdiT da miiZina.
Zroxa elpitem Tiva Seaxramuna da kmayofilma Tqva:
_ imedia, patroni amieridan kaciWamias rols ar iTa-
maSebs!
_ arc beRuras roli gvinda, _ CaurTo marTa bebom, _
sircxvilia, amodena kaci magidas ujdes da fetvs kenkavdes!
_ mamiko Teatridan rom gafrinda, beRura ki ara, arwivze
Zlieri frinveli iyo! _ gamoesarCla Taia.
_ Cemo kargebo! _ gaeRima vaCe mamikos. _ droa sakuTari
Tavi gavixseno. es iqneba Cemi saukeTeso roli!
_ rogor? _ ikiTxa Taiam.
_ sakuTari Tavis TamaSi ar gamigia me! _ ukmayofilod
Caiburtyuna marTa bebom.
_ eh, rodisRa unda icxovro? _ amoioxra elpitem. _ dRe-
daRame xborebic ar TamaSoben!
_ ki ar viTamaSeb, vicxovreb vaCe vaCnaZis cxovrebiT! _
auxsna vaCe mamikom. _ esaa roli kacisa, romelsac hyavs mama-
ci gogona, dauRleli deda, uamravi megobrebi... am kacs
mtrebma waarTves sayvareli meuRle da megobari mzisia... Cven
mters unda SevebrZoloT da mzisia davixsnaT!
_ vaSa! _ taSi Semohkra Taiam.
_ vaSa! _ gamoeRviZa pawos.
marTa bebom pirjvari gadaiwera da CaiCurCula:
_ Cumad, jadoqrebs aTasi yuri aqvT!
vaCe mamikom televizori CarTo:
232 233
_ namdvilad asea! _ daeTanxma buhbuhi. _ gogo Taia, dide-
buli msaxiobis vaCe vaCnaZis asulo, _ aq vaCe mamikos axeda
almacerad, _ Tqvens saxlSi inaxeba erTi patara, umniSvne-
lo niJara, araferi fasi rom ara aqvs...
_ Zvirfaso buhbuh! _ Seawyvetina Taiam. _ TqvenTan ina-
xeba patara CoCris Tojina, romelsac TqvenTvis araferi fasi
ara aqvs, Cven ki misi yroyini smenas gvitkbobda!
_ WkuiT berikacsac ajobeb! _ Seaqo buhbuhma da TiTebi
gaatkacuna.
zevidan patara kudiani pipipi Camogorda.
_ gafrindi da Cems Svils buhs CoCris Tojina gamoarTvi!
iq misulic ar iqneboda, pipipi aq rom gaCnda, da CoCor
bentos Tojina moiyolia.
jadoqarma buhbuhma wveridan Tmis Reri amoiZro, Seulo-
ca. Tmis Rers cecxli waekida da daiferfla.
CoCorma bentom Tvali gaaxila, sakmarisadac gaizarda,
fexebi aabakuna da Sehyroyina:
_ iaa, es ramdeni mZinebia!
vaCe mamikom qedze mouTaTuna, Taia kiserze moexvia da
TvalebSi akoca.
buhbuhma dro ixelTa, iatakze fexi ar daukarebia, ise gaCn-
da magidasTan, niJaras xeli staca, magram adgilidan ver
daZra.
_ gogo Taia, ubrZane!
_ ra unda vubrZano?
_ sami sityva uTxari: ̀ me Sen mZulxar!~
_ me Sen mZulxar! _ gaimeora Taiam.
niJara TiTqos ufro mieweba magidas.
_ buhbuh! _ Caeria vaCe mamiko. _ Cans, es is sityvebi araa!
datove Cemi saxli, Torem makratels movuxmob da mag jados-
nur wvers Ziramde Segikvecav.
buhbuhi sibrazisagan mwvane feris gaxda. albaT vaCe mami-
kos tyvias daaxlida, magram ver moaswro, radgan sakeravi
manqanis ujridan uSvelebeli makrateli amovarda, gapri-
alebuli danebi aatkacuna da `aba, wveri maCveneTo!~ _ ga-
moqalaqeni aqa-iq midi-modian. zogs mxarze kudiani uzis,
zogs _ Winka-maimuni... zogi moqalaqe etlSi SeubamT, savar-
ZlebSi kacvirTxebi Camjdaran didkacurad da mierekebian.
_ male kvlav dagvikakuneben! _ xmadabla Tqva Taiam da
imave wams sarkmels raRac moxvda, mina Caimsxvra da Sig cocx-
is tari gaeCxira. mere tari gaqra da Camtvreul sarkmelSi
patara kudiani pipipis dabneuli sifaTi gamoCnda.
_ vaime, cocxi ver Sevikave! _ Caiknavla kudianma. _ Tqven-
Tan stumari modis!
10. aqlemis mxedari
zanazalakebis xma gaisma. yvelani aivanze gavidnen. WiS-
kars aqlemi mosdgomoda. kuzebs Soris Cia, meloti berikaci
Cakarguliyo. TeTri wveri muxlebs ufaravda. mnaxveli ifi-
qrebda, aqlemis or kuzs Soris bambis fuTa devso.
bombo gadairia. saSineli RafRafiT Robes mivarda. cdi-
lobda, miswvdenoda berikacs da Zirs CamoeTria. aqlems eSi-
noda, mxedari ki ZaRlis Semotevas arafrad agdebda.
aswia xeli, saCvenebeli da SuaTiTi tyupad daumizna.
_ buh-buh!
TiTqos SaSxanas gamohkreso, zedized orma tyviam daiwiv-
la. bombo cotaTi dacxra, patronisaken wkmutuniT moixeda:
_ ra vqna, Tavi Sevakla?
_ dawynardi, bombo! _ gasZaxa Taiam, Tan gaifiqra, neta
vin ubeduri gadaaqcies aqlemado.
berikaci, ra Tqma unda, jadoqari buhbuhi brZandeboda.
wamic da aqlemis zurgidan aivanze gaCnda. araTu vaCe mami-
kos, simaRliT Taiasac veRara swvdeboda.
_ mivesalmebi mamacTa Soris upirveless, gogo Taias!
_ salami da meorejer salami jadoqar buhbuhs! _ gamoa-
javra Taiam.
buhbuhma wverze xeli Camoisva da dinjad moibodiSa:
_ Sevityve, Cemma biWma, arqivariusma buhma gawyeninaT!
_ ara uSavs, jerac pataraa! _ gaeRima Taias. _ bavSvebi
metad sulswrafebi arian!
234 235
saxli xmagakmendili usmens nair-nair qadils da fiqrobs,
ra meSveleba, omi rom atydes, amaT xom Tavze Camovemxobio.
_ damSviddiT! _ wamoiZaxa Taiam. _ veravin dagvCagravs,
radgan uCvenod `mzis niJaras~ am magididanac ver aiReben!
jer me unda CavZvre Sig!
_ ra Wkviani gogona xar, _ pativiscemiT Sexeda Zroxa
elpitem, _ dedikos meTodi Tu giSvelis, Torem ranairad
unda CaZvre, ver gamigia!
_ magi mec ar vici! _ mxrebi aiCeCa Taiam. _ modiT, jer
stumars SevegeboT!
marTlac dro iyo! ZaRli bombo kvlav gaafTrebiT icavda
WiSkars. yefa maSinRa Sewyvita, roca Tavisianebi aivanze
igula.
Robis miRma uzarmazari spilo idga, xorTumiT akaciis
totebs amtvrevda da auCqareblad nTqavda. zurgze TeTri
wveri gadahfenoda. im fumfula wveridan ori pawia Tvali da
wiTeli, buStuka cxviri moCanda.
es gaxldaT jadoqari buhbuhbuhi!
_ mivesalmebi gogonebsa da biWunebs Soris umamacess
gogo Taias!.. _ iyivla jadoqarma.
_ mec mivesalmebi jadoqrebs Soris upirveless, buhbuh-
buhs! _ auRelveblad upasuxa Taiam.
_ gavige, rom Tavi Segawyines Cemma uRirsma Svilma buhbu-
hma da ormagad uRirsma SviliSvilma buhma, romlebsac imo-
dena Ronec ar aRmoaCndaT, xelisgulisodena niJara magi-
das rom aaRliton!
_ Tqveni biWunebi, pativcemulo buhbuhbuh, cudad iqce-
vian! Tqvenma ancma da mousvenarma SviliSvilma buhma notar-
iusi koko kidobnad aqcia!
_ oh, oh, didi usamarTlobaa! _ TvalTmaqcurad Seicxa-
da jadoqarma, adga da spilos zurgze gaiar-gamoiara, saku-
Tari wveri xan iqiT aTria, xan aqeT da mTlad aeCeCa. zogjer
fexi Sig eblandeboda da ecemoda, magram eg araferi, kvlav
bejiTad scemda bolTas. uceb gaCerda, wiTeli cxviri mo-
abruna: _ gogo Taia, CvenSi darCes da notarius kokos ki-
dobnoba urCevnia, iZinebs da iZinebs!
moeqana. buhbuhma, amodena makratlis danaxvaze, iSvira fexi
da oTaxidan gafrinda.
_ gogo Taia, saidan icodi, es sityvebi jadosnuri rom
ver iqneboda? _ SeekiTxa Zroxa elpite.
_ deduqciuri meTodi damexmara! _ Tvali eSmakurad Ca-
ukra Taiam. _ am sityvebs rom vambobdi, buhbuhs vgulisx-
mobdi, ̀ mzis nijaras~ ratom ewyineboda?
_ neta gamagebina, ra iseTi dedas qciuri meTodia! _ ina-
tra elpitem.
am dros dainaxa pawomac CoCori bento.
_ bento, megobaro! _ xeli dauqnia.
_ pawo, rogor mixaria, aq rom gxedav!
bentom magidas bednieri kuntruSiT Semourbina.
_ megobrebo! Cemi didi megobrebis, baton vaCesa da pat-
ara qalbaton Taias sapativcemlod unda Sevasrulo Cemi
uSesaniSnavesi soloyroyini ̀ mzis niJara~!
marTlac rom, bentos uSesaniSnavesi soloyroyini gamou-
vida!
11. buhbuhbuhic mobrZanda
_ eeh, Cemi mokle Wkua mkarnaxobs, amaTgan mosveneba ar
gveqneba! _ amoioxra Zroxa elpitem.
marTlac, cota xanic da Camtvreul sarkmelSi patara ku-
dianma pipipim darcxvenili sifaTi Semoyo.
_ amaTgan mosveneba ar iqneba! _ CaiWiWyina. _ aqeTken moe-
marTeba jadoqrebSi udidesi buhbuhbuhi!
_ jadoqar buhbuhbuhs xelis magier tyviamfrqvevi abia,
Tu gagvibrazda, dagvwyvets! _ SekrTa pawo.
_ Tu Semovida, vurqen! _ gadawyvita Zroxa elpitem.
_ saqsovis CxirebiT Tvalebs amovCiCqni! _ daiqadna mar-
Ta bebo.
_ najaxs davkrav TavSi! _ vaCe mamikom xorcis sakep na-
jaxs daavlo xeli.
_ ise Cavacxelo, suli gavafrTxobino! _ gaixara Cxubis-
Tavma najaxma.
236 237
frena da haerSi waRma-ukuRma brunva-triali, gagixariaT,
urCevnia...
_ arqivariuso buh! _ mowiwebiT mimarTavs pipipi. _ did-
ma jadoqarma buhbuhbuhma SemogiTvala, kidobani koko gam-
omigzavneo!
_ hm, me qonebas vixveW, eseni miniaveben! _ CaibuzRuna ar-
qivariusma, uari mainc ver gabeda: _ jandabas, mokide xeli
da waiRe!
pipipim kidobani koko zurgze moigdo da wamoiRo.
moaqvs patara kudians mZime kidobani da fiqrobs, sadau-
ri samarTalia, sxvebi adamianebs kidobnebad aqceven, me ki
maTrevinebeno. buhs rom koko kvlav adamianad eqcia, xom
Tavisive fexiT wamovidodao.
kidobani koko mZimed awevs patara kudianis sust mxrebs
da, TiTqos pipipis nafiqrals kiTxulobso, xmauriT oxravs.
gaiara pipipim derefani, mxrebi ufro etkina da fiqri
ganagrZo: `ra iqneba, koko me TviTon vaqcio adamianad?
ornairad movigeb! jer erTi, Tavisi fexiT wamova. meorec,
buhbuhbuhi darwmundeba, ra Wkviani kudianica var da iqneb
mTlad kudianebis laSqris ufrosad damniSnos!~
amasobaSi pipipim kacvirTxebamde miaRwia. maTac SaSxaneb-
is CxakuniT samxedro salami ar daugvianes.
pipipim ki gaifiqra, eSmakma waiRos Cemi Tavi da fexi, Tu
jadoqruli sityvebi ver gavixsenoo!
midis patara kudiani da Tavs imtvrevs.
bolos gasasvlels miaRwia. mxrebze Semodebuli kidob-
niTurT ver gaetia. Zirs dado, saxelurs CaeWida da gaaCoCa.
eqaCeba da Tan cdilobs gaixsenos, magram verafriT ver ix-
senebs.
asea, roca gakveTils bejiTad ar iswavli!
pipipim gamxdari zurgi fuRurodan gareT gayo, kidobani
erTxelac gamoqaCa da `vaSa!~_ TavSi jadosnuri sityvebi
gaucocxlda, gaucocxlda da sixaruliT Camoarakraka.
Tvalis daxamxamebac ar dasWirvebia, kidobani koko nota-
rius kokod gadaiqca, gadaiqca da Tavisi RipiT fuRuros
yelSi gaiWeda.
_ buhbuhbuh! iqneb kidobnad yofna bednierebaa, magram
Tqven xom misTvis ar gikiTxavT, surda Tu ara kidobnoba?
_ raki Cemi patara megobari aseTi keTilia, _ borotad
gamoscra jadoqarma, _ am usamarTlobas gamovasworeb!
aCeCili wveridan xeli Zlivs gamoaZvrina da TiTebi gaat-
kacuna.
umal spilos Sublze patara kudiani pipipi gaCnda.
_ axlave gafrindi da kidobani koko momirbenine! _ ubr-
Zana buhbuhbuhma.
patara kudianma cocxi Seabruna da xeTa kenweroebs gada-
evlo...
gavida wuTi, meore... pipipi ar Cans!.. vaCnaZeebi aivanze
icdian. spilom akaciis xe mTlad gaZarcva, itenis da itenis
pirSi. jadoqari buhbuhbuhi sabolood gaixlarTa sakuTar
wverSi. buStuka cxviri ufro da ufro uwiTldeba, pawia
TvalebSi boroti cecxli matulobs...
12. roca gakveTils cudad swavloben!
mihqris patara kudiani pipipi qalaqis Tavze...
quCebi, moednebi, Wreli saxuravebi da baRebi ise swrafad
mieqanebian, verafers gaarCev. wuTic da pipipi WalaSi aRmoCn-
deba, cocxs didi muxis totze Camohkidebs, TviTon ki totidan
totze gadaskupdeba da pirdapir fuRuroSi durTavs Tavs.
SesasvlelTan kacvirTxebi yvinTaven.
_ gamoiRviZeT, uqnarebo! _ dasWyivlebs pipipi.
kacvirTxebi jariskacebiviT smenaze dgebian, wvril Tva-
lebs SiSiT aWyeten. pipipi derefanSi garbis, Tan xiTxiTebs,
amaT xom davuxeTqe gulebio.
arqivariusi buhi kabinetSia. sxvadasxva naxazebsa da mtvri-
an qaRaldebSi Caflula, eZebs im samad sam sityvas, romelmac
`mzis niJara~ unda gaacocxlos... pipipis ver gaugia, rad unda
arqivariuss amdeni qaRaldi. patara kudians wigni ar uyvars,
kiTxva da swavla gulze maincdamainc ar exateba. cocxze
238 239
_ bebia, saxli stumrebiT aivso, gexvewebi, mixede! _ axla
marTa bebos miubrunda Taia.
marTa beboc Sin Sevida, marTlacda sadilobam daagviana.
jadoqari buhbuhbuhi sibrazisagan ise gasivda, sididiT
spilos gadaaWarba. spilos tvirTi emZima, sadac idga, kinaRam
iqve Caikeca.
_ gogo Taia! _ borotad daisisina jadoqarma buhbuhbuh-
ma. _ WkuiT majobe, xom? patara kudians xom davsji da davsji,
Cems risxvas verc Sen gadaurCebi!.. raki `mzis niJaras~ mSvi-
dobianad ar miTmob, oms gicxadeb!
esa Tqva da xeli daumizna. jadoqris TiTebi tyviamfrqve-
vis lulebsa hgavda.
_ ariqa, Tavs uSveleT! _ ikivla saxlma da karebi far-
Tod gaaRo. vaCe da Taia Sin Secvivdnen. saxlma yvela kar-
fanjara Cairaza da saSiSroebas TavganwirviT Seegeba.
_ buh-buh-buh! _ SesZaxa jadoqarma da saxli tyviiT dacx-
rila.
_ oh, rogor metkina! _ amoikvnesa saxlma.
_ omi, omi! _ iyvira buhbuhbuhma da spilo wadigaiges ra-
tuSisaken wagvangvalda...
14. mterma alya Semogvartya!
_ yuradReba! _ gamoacxada televirTxam. _ miuxedavad
imisa, rom qalaqis Tavi oxoxo dReniadag zrunavs moqalaqe-
Ta keTildReobisaTvis, zogierTi Seugnebeli piri winaRud-
ga mis survils, bednieri momavali gamouWedos Tanamoqala-
qeebs! ar gaWra moferebam, Tavze xelis gadasmam! amitomac
dRes oxoxom omi gamoucxada meamboxeebs!
_ Cvenzea laparaki! _ Tqva marTa bebom.
ekranze qalaqis Tavi oxoxo gamoCnda da sinanuliT am-
oioxra:
_ ox-ox-o!
_ sadilobasac ar gvaclian! _ gagulisda vaCe mamiko. _
droze vWamoT da TavdacvisaTvis gavemzadoT!
_ hxm, ra didxans mZinebia! _ Caaxvela notariusma kokom
da gakvirvebiT mimoixeda: _ ratom ar miSveben?
pipipis aq unda gaxseneboda sxva sityvebi, raTa koko dae-
pataravebina anda muxa SuaSi gaexliCa, magram swored es
gakveTili gamotova amaswinaT da erTi sityvac ar icoda.
SeSinebuli pipipi cocxs moaxta da mousva...
13. buhbuhbuhi WiWinaze skdeba
spilo xorTums mowyeniT aqnevs. akacia xom CamoRlita,
sxvas verafersa swvdeba. ezoSi ki ver gadmodis, radgan bom-
bo fxizladaa, yuri daucqvetia, ena gadmougdia...
vaCnaZeebi da maTi stumrebi aivanze gamofenilan. dganan
da elodebian patara kudian pipipis, magram Cven xom viciT,
SeSinebuli pipipi Tavis mrisxane batons daemala.
sakuTar wverSi CaxlarTuli jadoqari buhbuhbuhi WiWi-
naze skdeba, brazisagan ibereba da ibereba. winaT wveridan
mxolod cxviri da Tvalebi mouCanda, axla funCula warbeb-
sa da qoCors Soris Subli amoeburca, loyebi amoebuSta,
mkerdi da Ripi burTiviT daumrgvalda.
_ gaskdeba, mgonia! _ Tqva marTa bebom.
_ axla raRac moxdeba! _ SekrTa Zroxa elpite. _ me yve-
laze didi var da droze unda davimalo!
Sebrunda da karSi gauCinarda.
_ pawo, Sen yvelaze patara xar, Sin Sebrundi! _ sTxova
Taiam.
pawo uxmod Sefarfatda Sin.
_ bombo! _ mouxmo Taiam.
ZaRlma patrons Sexeda.
_ gismen, Taia!
_ Sin Sedi, elpitesa da pawos mixede!
bombo awkmutunda, magram Taiam mkacrad gaumeora _ ̀ bom-
bo!~ da ZaRli damorCilda.
_ Zvirfaso bento! ar minda isev xis Tojinad gadaiqce!
gTxov, Sin SebrZande!
_ iaa! _ Caiyroyina bentom da isic bombos mihyva.
240 241
Tavi VIII. jadosnuri skola
1. Senc Cvennairi maimuni xar!
bacikukum yira rom gaWima, mixvda, Tu ra ubedureba Wir-
da. sad iyo misi SesaniSnavi serTuki da Sarvali, Savi Stib-
letebi da zolebiani kepi, ufro metic, sadRa iyo misi mok-
le, magram Ronieri xel-fexi, anda momcro Ripi. pirisaxeze
arafers vityvi, radgan sarke arsad Canda. samagierod baci-
kuku kargadac xedavda Tavis gaCxinkul, balnian xel-fexs,
titveli tanic xom aseve bewviT dahfarvoda da sxeulSi qaji
Sesjdomoda, mousvenrad xtunaobda da yiraze gadadioda...
Tanac marto ki ar iyo am dReSi, mTeli klasi aseTive Winka-
maimunebiT iyo gavsebuli, mxiarulad Wyaodnen, yiraze gada-
diodnen, erTmaneTs xan yurebiT daaTrevdnen, xan kudebiT...
_ Sen, ei! _ gverdSi mjiRi uTavaza Winka-maimunma. _ Sen
is Tojina ara xar, Taia vaCnaZem klasSi rom mogaTria?
_ Tojina ki ara, saxelganTqmuli bacikuku viyavi! _
Rirseulad Seepasuxa bacikuku. _ axla ukve ar vici, vina var!
_ iseTive maimuni xar, rogorc Cven!
_ ese igi, Sen Taias Tanaklaseli xar! _ daaskvna baciku-
kum. _ albaT zarmaci da anci iyavi, imitom gadagaqcies Wi-
nka-maimunad!
_ Taias ukan vijeqi da kikinebs vawiwknidi! aq sul aseTebi
varT, ancebi da mousvenrebi!
_ raki sul yiraze gadadixar, albaT Tavs bednierad
grZnob!
Winka-maimuni SeCerda, TiTi pirSi itaka, uyura, uyura
bacikukus da aslukunda:
_ dediko minda!
_ guls nu gaitex, gveSveleba rame! _ gaamxneva baciku-
kum da Rrmad Cafiqrda.
Cafiqreba arc ise ioli saqme gaxldaT. axla xom bevrad
ufro patara Tavi hqonda, tvinic, cxadia, naklebi, Tanac
_ sanam Semogvitevdnen, am namcxvars movulxinoT! _ Ta-
iam sakmaod mozrdili naWeri aiRo.
ZaRli bombo karTan gawva, Tu vinme Semovarda, kanWebSi
vwvdebio. Tagvis soroc axlos iyo da bombo uxilav wruwu-
nebs uRrenda.
Zroxa elpitem Camtvreuli sarkmlisaken mimarTa rqebi.
_ fiqri nurafrisa gaqvT, magrad davdgebi! _ Caiduduna
mravalgzis dacxrilulma saxlma. _ imedia buxari uSiSrad
Semamagrebs!
_ ise var naSeni, veravin damangrevs! _ waitrabaxa buxarma.
kedlis saaTi ramdeni xania tiktikebda, momismineT, mo-
mismineTo... yuri rom miugdes, esRa Tqva, megobrebo, magrad
ideqiT, Torem me Tu damamtvries, dro gaCerdeba da samyaro
daiRupebao.
pawom namcxvris finCxi gadaylapa, limonaTs ki ar gakarebia.
_ Tqven isadileT, me ki davzverav! _ pawawkintela pawo
buxarSi Sefrinda da niavs ahyva. sanam buxris mils mihyvebo-
da, Sav pepelas daemsgavsa. Tbilma niavma maRla aafarfata.
ramdenime kudianma gadauqrola, magram zedac ar Seuxe-
davT. albaT ifiqres, buxridan amovardnili mWvartlia, an
pawawina Savi kudianio.
pawo xis kenweroebs ascda da zevidan daxeda qalaq wadi-
gaiges.
Teatralur moedanze, ratuSis win kacvirTxaTa armia
moZraobda... niaRvariviT moedinebodnen, sxvadasxva quCebiT
aqeTken moiwevdnen.
meore mxriv, Winka-maimunebs gadaeSavebinaT gareubnis
misadgomebi.
velococxze amxedrebulma kudianebma, Soridan rom Wily-
vavebs hgavdnen, mzis sinaTle Caaqres da garemos Savad gada-
efofrnen.
`daviRupeT!~_ gaifiqra pawom da Zirs daeSva.
buxris milSi Cabrunda... wylian gobSi rom daibana, isev
TeTr-mwyazari gaxda da megobrebs moaxsena:
_ ra gveSveleba, mterma alya Semogvartya!
242 243
Tavs, aqaoda, sisufTaves Cven vicavT, fiso ki vina gdia,
Tagvic ver dauWeriao. vai rom yvelaze patara wruwunasac
ver moereva amieridan.
fiso mirandolas am sevdian fiqrebSi CaeZina. sizmarSi sul
cocxsa da aqandazs gaurboda. uceb griali moesma. moeCvena,
rom Weri Camoingra da fiso qveS moiyolia. es albaT asec iyo!
fisos TavSi raRac moxvda da kudic mwared mieWeWya.
SesCxavla sabralo mirandolam da gaqceva moindoma, ma-
gram mis kudze viRaca ijda. iqve cocxic egdo, egaa aqandazi
arsada Canda... eh, kata rom gaCnda, albaT cocxic iqve ga-
uCines...
_ gamiSvi! _ SesCxavla fiso mirandolam.
_ sadac Camovardnas vapirebdi, maincdamainc iq rad
wamoweqi? _ Semoutia patara kudianma pipipim.
_ mapatie pipipi, rom mcodnoda, cota iqiT gadaviweodi!
_ Tavi Seabrala fisom.
_ mipatiebia da SevrigdeT! _ pipipim kudi gauSva. _ ar
vici katasTan megobroba ra xeirs momitans, Tumca kudianeb-
is maswavleblebi sul imas CagvCiCineben, katebi Cveni mego-
brebiao!
_ Sevecdebi erTguli megobari viyo! _ Tqva gulmocemul-
ma fiso mirandolam. _ oRond, gTxov, amixsna, ase ucnaurad
ratom dameci Tavze?
_ ra ubeduri var!@ _ daRonda uceb pipipi. _ ra meSveleba?
yvelaze saSineli jadoqari, samjer buhi, ese igi buhbuhbuhi
gavabraze! iseTi vinmea, cidan Camomiyvans, zRvis fskerze mi-
povis, miwaSi momZebnis... mis Tvalebs veraferi daemaleba!
_ vai, vai! _ TaTebi Tavze Semoikra fiso mirandolam.
_ ise SemeSinda, sadac vijeqi, miwaSi iqve CavZveri. axla
buhbuhbuhs CemTvis ara scalia da, iqneb manamde rame jados-
nuri xerxi viRono!
_ marTali xar! me da Sen erTi kaci gviSvelis, mamacTa
Soris umamacesi, saxelganTqmuli bacikuku! _ gaamxneva mi-
randolam. _ oRond jer Cven unda miveSveloT!
moxsna fiso mirandolam gudas Tavi da patara kudians
yovelive Caukakla...
misxali sidinje ar SerCenoda, xtunva-xtunvaSi ki ranairad
unda eazrovna.
_ hei, _ yurSi xeli Caavlo da Tavisken moabruna Winka-
maimuni, _ erTi miTxari, aq ras gaswavlian?
_ dRes pirvel gakveTilad gvqonda ̀ rogor miviRoT ori-
anebi!~ meore gakveTilad _ `rogor vejRanoT tolebsa da
maswavleblebs!~ mesame gakveTilad _ `ratom sjobia, rom
ufrosebs ar davujeroT!~ meoTxe gakveTilad _ `rogor
davawyvitoT nervebi dedikos da mamikos!~ bolo gakveTilad
gveqneba _ `rasac ar gaswavlian, nu iswavli!~
_ es bolo gakveTili Zalian mosawonia! _ Tqva baciku-
kum. _ amixseni, rasac ar gaswavlian, imisi saxelmZRvanelo-
ca gaqvT?
_ eger, rkinis uzarmazari wignia, furclebic rkinisa
aqvs, yvela Winka-mimuni erTad rom miesios, ver gadafur-
clavs!
_ laparaki! _ uceb iatakidan amoizarda maswavlebeli da
magidaze daakakuna. cru patikos magier amjerad gakveTils
cru Cito maswavlebeli atarebda da amasac cxvir-piri virTx-
as miugavda.
kuTxis magidaze marTlac ido uzarmazari rkinis wigni,
romlis gadafurcvla albaT maswavlebelsac gauWirdeboda...
2. fiso mirandolas kudi isev miuWeWyes
fiso mirandola gakveTilidan rom gaiZurwa, amas Ralat-
ad nu CavuTvliT. bacikukus xom verafers uSvelida, mec Wi-
nka-maimunad gadamaqceveno da amisi SeeSinda.
damfrTxali fiso karga did manZilze daSorda jadoqre-
bis skolas da Seisvena. zis Cveni fiso da fiqrobs, ra vqna, ra
wyals mivce Tavio. etyoba, aseTi bedi aqvs, pawawina taniTa
da uzarmazari kudiT unda icxovros. marTa bebos kai-kai
sadilebi, Taias mofereba, elpites qafqafa rZe ver Seifera
da amitomac isjeba. bombo rom bomboa, imisi Rrenac enatre-
ba fisos. ise, yasidad iRrineboda ZaRli bombo, Torem erTx-
elac ar uwyeninebia. marto cocxi da aqandazi abezrebdnen
244 245
aq ki romeliRac Winka-maimunma CabRuja da danarCenebs
Seutia:
_ mowydiT aqedan!
mirandolam kudi moxerxebulad Semoikeca da gaitruna.
cxadia, misi mfarveli Winka-maimuni bacikuku iyo.
zari daireka da klasSi saidanRac aRaTi maswavlebeli
gaCnda. Tumca iqneb arc iyo aRaTi maswavlebeli, radgan
cxvir-piri ufro virTxas miugavda.
_ dawynardebiT Tu ara, dajRanulo maimunebo? _ aler-
siT ikiTxa cruaRaTim. _ dasxediT, sanam yurebs agaxevdeT!..
unda dagTvaloT!
Winka-maimunebi daSoSmindnen. cruaRaTi jadosnur ariT-
metikas aswavlida. CoCor bentosagan gansxvavebiT, romelic
ariTmetikaSi moikoWlebda da mxolod aTamde SeeZlo daTv-
la, cruaRaTi bare cametamde iTvlida. erTxel rom daiTv-
lida, TiTs moRunavda, mere _ meores... sul sami TiTis mo-
Runva uxdeboda. amaze meti codna an ra saWiro iyo. risi
jadoqari iqneboda, ucodinradac iolad Tu ver gavidoda.
daiwyo cru aRaTim daTvla. am dros xelis SeSla did
borotebad iTvleboda. ise gulmodgined iTvlida, saswavlo
wlis manZilze erTxelac ar SeSlia.
_ daimale! _ CasCurCula fiso mirandolam bacikukus.
bacikuku merxSi CaZvra.
cruaRaTim orjer cameti ki daiTvala, magram mesamejer
Tormetze Seyovnda da Cafiqrda.
_ mgoni aklia! _ aRelda cruaRaTi da meorejer daiwyo
daTvla.
_ gamoCndi! _ kvlav CasCurCula fiso mirandolam ba-
cikukus.
cruaRaTim bolomde Caiara da eWviT gaifiqra: `axla swo-
ria! iqneb Sevcdi?~
mesamejer rom daTvala, isev erTi aklda, meoTxejer _ ar
aklda, mexuTejer _ aklda, meeqvsejer _ ar aklda, meSvide-
jer _ aklda... cametjer ase rom gadaiTvala, cruaRaTim
Tavze xelebi itaca da ikivla:
_ matyueben!
3. sad davmaloT pipipi
_ me vici sad unda daimalo! _ wamoiknavla uceb fiso mi-
randolam.
_ sad?
_ jadosnur skolaSi kuTxis magidaze rom jadosnuri
wignia, imis qveS. magaSi veranairi jadosnuri mzera ver gaa-
tans!
_ Winka-maimunebis saklaso oTaxSi ranairad SeviparoT?
_ magi me mkiTxe! _ fiso mirandolam TaTi Sublze miiTa-
Tuna, viTomda Wkua kargad mimuSavebso. _ axlave gzas ga-
vudgeT!
patara kudiani cocxze Sejda, mirandola kalTaSi Caisva
da wamSi jadosnuri skolis karTan gaCndnen.
pipipi kars ukan daimala, fiso mirandolam ki SeiWyita.
Sesveneba iyo da maswavlebeli ar Canda. Winka-maimunebi
mxiarulad jRanaobdnen, erTmaneTs wignebs, rveulebsa da
fanqrebs esrodnen, yurebs awiwknidnen, kudebiT daaTrevd-
nen, idga erTi ayalmayali da Rrianceli.
_ SeiZleba? _ zrdilobianad ikiTxa fiso mirandolam.
am xmaurSi mis krutuns vinRa gaigonebda? vinc yvelaze
axlos iyo, imanRa dainaxa da Tvali daaWyita.
mirandolam ifiqra, Seval, gavivl-gamovivli, iqneb ba-
cikuku gamovarCio sxvebisagano. TviTon iseTi patara iyo,
arca Canda, samagierod uzarmazar kuds moaTrevda.
_ fumfula kudi! _ gaikvirva im pirvelma Winka-maimunma
da Caafrinda fisos kuds.
mirandolam SesaSineblad _ `frCxio~, magram Winka-
maimuns misi ar SeSinebia. moiqnia da fiso Winka-maimunebis
gundSi gadaisrola.
_ vaSa! _ ikivla gundSi iman, vinc sxvas daaswo, daavlo
kudSi xeli da kedels mianarcxa.
mwared SesCxavla fiso mirandolam da viRacas Tavze dae-
ca. im viRacam sxva mimarTulebiT moisrola.
246 247
Winka-maimuni mousvenrad cqmutavda, patara kudianis
sityvebze Tavi swrafad daaqicina.
pipipim jadosnuri sityvebi nel-nela Camoamwkriva, cxa-
dia, romlebic gaaxsenda.
marTlac, hoi, saocrebav, Winka-maimuns mxrebze bacikukus
Tavi gamoeba. Tvalebi farTod da cnobismoyvared daeWyita,
loyebi sayvarlad gaebuSta. oRond tan-fexze rom daixeda,
sircxvilisagan gawiTlda da dascxa.
_ pipipi, _ alaparakda bacikuku, _ Sen kargi megobari xar!
_ vai, vai, ra meSveleba! _ Tavze xeli Semoikra pipipim. _
ra meSveleba, male buhbuhbuhi CemTvisac moiclis, an xis ut-
vino Tojinad maqcevs, anda cocxad da vinme kudiani Cemze
ijiriTebs!.. vai, vai...
_ damSviddi, pipipi, rames viRonebT! _ bacikukum goneba
aamuSava. samwuxarod, Winka-maimunis xel-fexi fiqris saSu-
alebas ar aZlevda, cqmutavda da xtunaobda, wamsac ar as-
venebda. _ netavi am xel-fexs ramenairad SemikravdeT, im-
dens maxtunaveben, tvini mTlad gamomilayda!.. pipipi, iseTi
rame ar ici, Winka-maimuni rom daawynaro?
_ yvelanairi jadosnoba am wignSi weria! _ auxsna pipipim.
da TiTi qvemodan ahkra magidas. _ oRond Sig imdeni furce-
lia, mTeli cxovreba rom ikiTxo, bolomde ver Caxval!
_ iqneb gadavfurcloT? _ bacikuku rkinis ydas daeja-
jgura. cxadia, Zvrac ver uyo.
fiso mirandolas TaTebis Roneze xom laparakic zedmetia.
_ jadosnuri wigni jadosnurad unda gadafurclo! _
patara kudiani magididan gamofofxda, cocxis tari ydas
moumarjva, ubrZana afrindio. cocxi Werisaken afrinda da
wignis ydac gadaabruna. _ ai, ase!
bacikuku magidaze Sexta, wignis pirvel gverdze gaiar-
gamoiara. metad patara iyo da wignis gverdi farTo moednad
eCveneboda. erTbaSad mxolod asos, didi-didi, marcvlis wa-
kiTxva SeeZlo.
micunculebs bacikuku striqonis gaswvriv, mixtunaobs,
xandaxan yiraze gadadis, Tan aso-aso, marcval-marcval kiT-
xulobs.
CikoriviT dabzrialda, Tvalic veravin Seaswro, sadRac
kedlebs miRma eqosaviT gaisma misi xma, mirboda da mihkioda:
_ matyuebe-en!.. matyuebe-en!..
damfrTxalma Winka-maimunebma erTmaneTs gadaxedes, ixu-
vles da karisaken mousves...
saklaso oTaxSi darCnen fiso mirandola da Winka-maimu-
nad gadaqceuli bacikuku.
amaT, ra Tqma unda, patara kudiani pipipi daemata, im magi-
dis qveS SeZvra, romelzec rkinis didi wigni ido...
4. bacikukum Tavi codniT gamoitena
_ pipipi! _ mimarTa fiso mirandolam. _ buhbuhbuhs jer
SenTvis ar scalia! sanam moiclides, bevri ram moeswreba.
ager, Cemi megobari bacikuku gaicani!
pipipim Winka-maimuns eWviT gamoxeda.
_ iqneb cdebi, es xom Cveulebrivi Winka-maimunia!
_ amis Semowmeba iolia. notariusi koko xom gaacocxle,
axla amasac mouxerxe rame!
_ is sityvebi ukve damaviwyda! _ daRonda pipipi. _ bevr-
nairi sityva vici, magram naxevramde rom mival, maviwydeba!
_ ai, ras niSnavs sizarmace! _ dananebiT Tqva mirandolam.
_ jaju-biWic Sennairad sanaxevrod swavlobda da amitom ase
damamaxinja!
bacikukus yvelaferi esmoda, pasuxad ki mxolod Wylopi-
ni SeeZlo. Winka-maimunebi xom mxolod Winka-maimunebTan
laparakoben, danarCenebs ki verafers agebineben.
_ rac gagaxsendeba, is mainc sinje! _ urCia pipipis fiso
mirandolam. _ am Winka-maimuns Tavi Tu davubruneT, iseTi
Wkviania, aucileblad gamogvadgeba!
pipipi Zalian, Zalian Cafiqrda. Subli SeWmuxna. paWua cxvi-
rze Worflebi ufro daaCnda. gaCeCili Tmebi mTlad aezRarba.
fiqrisagan ise daiZaba, safeTqlebze ofli Camosdioda.
_ naxevrad ki vici, _ yoymaniT Sexeda bacikukus, _ ginda
naxevrad mainca vTqva?
248 249
vizamTo. guli momibrunda da kvlav biWebad vaqcie. ise gaiqc-
nen, quslebiRa uCandaT... samwuxarod, is sityvebi ukve gada-
maviwyda da verafriT vixseneb...
TiTi Seaxo bacikukum fiso mirandolas, warmoTqva saWiro
sityvebi da mirandolas tani Tvalis daxamxamebaSi gaezar-
da. fiso iseTive lamaz, fumfula katad gadaiqca, rogorsac
adre vicnobdiT...
amasobaSi ucnauri xmauri gaisma...
5. jaju-biWis naxevarcodna
TiTqos cxeni moTqarunebso, xma floqvebisas hgavda.
patara jadoqari pipipi umalve magidis qveS SeZvra. fiso
mirandola sakuTar kuds amoefara, is ki daaviwyda, winande-
burad patara tani rom ara hqonda.
mamaci bacikuku, jadosnuri codniT SeiaraRebuli, do-
injSemoyrili idga gadaSlil wignze da ase elodeboda.
xedaven, cruaRaTi SemojiriTda, fexebs cxeniviT maRla
isvris, xandaxan SesWixvinebs.
jaju-biWs pirze lagami amoudvia maswavleblisTvis, ki-
serze Semoskupebula da mohkivis:
_ aCu, aCu!
_ oh, daviRale, meyofa! _ daikvnesa cruaRaTim, CaiCoqa
da uceb kuTxis sorosaken virTxad mousva.
jaju-biWi, ra Tqma unda, iatakze aRmoCnda da fexi etkina
kidec, radgan ase moulodnelad im simaRlidan daetyepa.
mimoixeda da xedavs, magidis qveS pipipi damalula, fiso
mirandola ki sakuTar kuds efareba.
_ me Tqven gagaqrobT! _ daiWyivla jaju-biWma.
_ miau, megona didi jaju gamoCndeboda! _ sulac ar
SeSinebia fiso mirandolas. _ didi jaju albaT vaCnaZeebT-
an saomrad gaemarTa!
_ amisi arc me meSinia! _ magididan gamoZvra patara ku-
diani pipipi.
striqonis bolos Seyovndeba, ixsenebs, ra asoebi da marcv-
lebi waikiTxa, akowiwebs sityvebs, sityvebisagan _ winadade-
bebs...
oho, saintereso raRac weria: aqaoda, am wignis Seswavla
ornairad SeiZlebao. Tu dro gaqvs da didxans icocxleb,
dReSi TiTo sityva unda daizuTxoo. amnairad, asi wlis Sem-
deg yvelaferi gecodineba. Tu meti icocxle, xom gamoiyeneb,
Tu ver icocxle, codna miwaSi Cagyvebao... meorenairad ja-
dosnuri gasaRebi unda daixmaroo. jadosnuri gasaRebi ja-
dosnuri sityvebiao... samjer ityvi _ arbadakarba (Cumad
yurSi CagCurCulebT: esaa gadabrunebuli abrakadabra!) da
cota xniT bevri gecodineba, didi xniT ki _ cotao...
_ goneba gaminaTda! _ Tqva bacikukum. _ marTalia, umjo-
besia bevri xniT bevri vicodeT, magram arCevanis dro aRara
gvaqvs!
as wels vinRa miscemda?.. cruaRaTim albaT ukve miaRwia
sadac saWiroa da ramdenime wuTSi Winka-maimunebis mosaT-
viniereblad mocvivdebian.
_ arbadakarba!.. arbadakarba!.. _ zedized gaimeora ba-
cikukum da igrZno, rom tvinSi qariSxali agugunda. saidan-
Rac Semogrialda milioni sityva da kuTxe-kunWulSi dasax-
lda. bacikukus moeCvena, Tavi kvaxiviT miskdebao, magram si-
tyvebi male mowesrigdnen da bacikukum iyvira: _ vaSa!
ase imitom gaixara, saWiro sityvebi iolad Camoawikwika.
umalve sakuTari tan-fexi daibruna. serTukic Tavisi ecva
(fafaSi Cavardnis Semdeg cotaTi Selaxuli!), Sarvalic, Savi
Stibletebic, zolebiani kepic da SesaniSnavi lupac ki, uro-
mlisod deteqtivi aba ranairi deteqtivia.
iqneb ifiqroT, Tu aseTi ioli sityvebia, fiso mirandolam
da pipipim ratom ver warmoTqveso. fiso mirandola enas
iCleqda da imitom. pipipi ki saTqmels sanaxevrod Tu ityoda
da amiT yvelaferi fuWdeboda.
ise, cota xans mec vicodi es sityvebi. erTxel orma uzr-
delma biWma gamabraza da batebad vaqcie. isini Tvalacrem-
lebulni Semomyiyinebdnen, yi-yi-yio, viTom gvapatie, mets ar
250 251
_ aha, axla ki Cemi xar! _ SesCxavla fiso mirandolam,
zurgi aizniqa da kamara Sekra.
oh, oh!.. marTlac bewvs gadaurCa jaju-biWi. SiSisagan
gaqcevac ver moaxerxa, adgilzeve Cacucqda da xma gakminda.
fiso mirandolam haerSive igrZno, rom kudma magrad mo-
hqaCa. amitomac jaju-biWs ver miswvda, naxevar gzaze Zirs
moadina bragvani. cxadia, kudi patrons TavisiT ar mohqa-
Cavda.
es bacikuku gadmoxta magididan da mirandolas kuds Caaf-
rinda.
gaanCxlda fiso mirandola, swrafad Semoutrialda, raki
didi kata iyo, bacikukuc epatarava.
_ ar moeSvebi am Cems kuds?! _ braziT waisisina, daiZagra,
kbilebi avad gamoaCina da ̀ frCx!..~_ sazarlad SesCxavla.
oRondac, bacikukus SeSineba arc ise ioli iyo. igi odna-
vadac ar SemkrTala, TiTi fisosaken gaiSvira da samjer
swrafad gaimeora:
_ anedosil-frCxi!.. anedosil-frCxi!.. anedosil-frCxi!..
fiso mirandolam adgilidan daZvrac ver moaswro, ise
swrafad dapataravda, jaju-biWsac gaaswro.
gaxarebulma jaju-biWma umalve kudSi Caavlo xeli da
haerSi aprowiala.
bacikukum moCxubrebi gaaSvela. fiso mirandola aiyvana,
Tavze TiTi gadausva da uTxra:
_ nu miwyen, braziano fiso, male gagamrTeleb! axla ki Cemi
jibis stumari iyavi!
fiso mirandola bacikukus marjvena jibeSi aRmoCnda.
axla jaju-biWi aiyvana bacikukum da uTxra:
_ girCevnia, Wkuas mouxmo, jaju-biWo!.. fiqris dro sak-
marisi geqneba, radgan amieridan Cemi jibis tyve iqnebi!
jaju-biWi serTukis marcxena jibeSi Caisva.
meti jibe raki ar hqonda, lupa kiserze Camoikida da pipi-
pis miubrunda:
_ umjobesia aqaurobas gavecaloT, magidis qveS jdoma
xeirs arafers mogitans!..
jaju-biWi sibrazisagan nakverCxaliviT gawiTlda, wiTur
Tmaze TiTqos cecxli waekida. rac enaze moadga, is jadosnu-
ri sityvebi Tqva, magram jaju-biWi xom zarmaci mowafe iyo
da patara kudianze meti arc man icoda.
pipipi sanaxevrod daiCuta, oRond sanam mTlad gaqreboda,
gamamrTelebeli sityvebi Seageba da kvlav Tavisi saxe miiRo.
raki amas ver moeria, jaju-biWi fiso mirandolas miub-
runda.
_ aviReb da wruwunad gadagaqcev!
fiso mirandolam swrafad iwyo kleba, cotac da wruwunad
gadaiqceoda, magram bacikukum sapasuxo sityvebi Seageba da
jado moxsna. mirandola mirandolad darCa.
axlaRa dainaxa jaju-biWma jadosnur wignze wamomarTu-
li bacikuku. ise daiboRma, burTiviT gaibera da kinaRam gask-
da. iseT sityvebs igonebda, bacikuku mTlad ferflad eqcia,
magram verafriT agondeboda. axlaRa nanobda, rom Tavis
droze kargad ar daizuTxa, rasac aswavlidnen, magram sina-
nuli gviani iyo.
bacikukum iseTi sityva esrola, romelsac jaju-biWis na-
xevarcodna win ver aRudgeboda...
6. jibis tyve da jibis stumari
bacikukum samjer zedized wamoiZaxa:
_ anedosil-frCxi!
es ki jadosnur enaze niSnavs frCxi-lisodenas!.. ra Tqma
unda, marto es sityva sakmarisi ar aris, amas sxva ramec unda
daematos, oRond me ki ara, is dasamatebeli sityvebi axla
bacikukusac ar axsovs.
asea Tu ise, wamoiZaxa bacikukum samjer es sityva da ja-
ju-biWma swrafad iwyo kleba, Tanac ise swrafad, gegoneba,
mTlad gaqrebao. gaqrobiT ar gamqrala, magram marTlac
frCxilisodena gaxda, yurs Tu ar miadebdi, ise mis naTqvams
ver gaigonebdi, lupis gareSe kargad ver daaTvalierebdi.
252 253
ca gadaeSavebina velococxebze amxedrebul kudianebs.
saxlis saxuravze buqnavdnen wivil-kiviliT da cocxebs iq-
nevdnen.
pipipi mobuqnaveebSi SeiWra, buxris Tavze Semomsxdari
ori-sami kudiani gadmoayirava. amaT gons mosvla ver moas-
wres. megobrebi buxris milSi Casrialdnen...
8. vaSa, Cvenc alyaSi varT!
buxarSi cecxli ar enTo. cocxis mgzavrebi pirdapir nac-
arSi Cacvivdnen da iseTi buRi daayenes, or nabijze araferi
Canda.
patara kudianma pipipim cxviri daacemina.
cxviri daacemina bacikukum, Tanac buRs buRi miumata.
marjvena jibeSi daamcxikva fiso mirandolam, marcxenaSi
_ jaju-biWma.
cxviri daacemines vaCe mamikom, marTa bebom... ra Tqma unda,
elpitem da ZaRlma bombom...
pawom rom daamcxikva, aravis gaugonia...
cxviri daacemina gogo Taiam da bolos buxarma cxviri ise
daacemina, mtverSi gaxveuli pipipi da bacikuku oTaxSi
moisrola...
buxarmao?.. saxlma cxviri daacemina da buxris yelidan
ferfli da nacari amoyara...
dafrTxnen saxuravze mobuqnave kudianebi, Seaxtnen velo-
cocxebs da yvavebiviT haerSi airivnen...
dafrTxnen Winka-maimunebi da buCqebSi Caikargnen.
SekrTnen kacvirTxebi, Robidan wamaxuli cxvirebi ga-
moyves da gaocebulni uyurebdnen saxls, romelic cxvirs
zedized aceminebda da verafriT daSoSminebuliyo...
_ ra moxda? _ ikiTxa arqivariusma buhma.
_ ra moxda? _ ikiTxa buhbuhma.
_ ra xdeba? _ mrisxaned ikiTxa buhbuhbuhma.
_ boSo, racxa farsagia Cvens Tavs! _ Tqva qalbatonma
jajuliam.
7. cocxis mgzavrebi
patara kudiani cocxze Sejda, ukan mamaci bacikuku Se-
moisva, Tan gaafrTxila:
_ magrad CamWide, ar Camovarde!
bacikukum xeli magrad CasWida da cocxi SxuiliT moswy-
da iataks.
derefanSi gafrindnen.
klasidan gaparuli Winka-maimunebi sirbiliT brundebod-
nen. fexdafex crumaswavleblebi mosdevdnen da wknelebiT
moerekebodnen.
cocxis mxedrebma ise swrafad Caiqroles, Winka-maimune-
bi mihyar-mohyares, cruaRaTi erT mxares gadayiravda, cru-
patiko _ meores.
_ uzrdeli! _ wamoiZaxa crupatikom.
_ uzrdeli! _ ikivla cruaRaTimac, magram pipipis eseni
ver mieweodnen.
megobrebma miwisqveSeTi mSvidobianad galies da miwisp-
irze amofrindnen.
iaraRis Cxakuni moisma. sadarajoze mdgomma kacvirTxeb-
ma SaSxanebi SemarTes da tyvia wivil-wiviliT moayoles, ma-
gram pipipis cocxi tyviaze swrafad mifrinavda.
sul male qalaqis Tavze aRmoCndnen. wadigaige daavade-
buliviT xvneSoda. yvela kari da fanjara Carazuli iyo. qu-
CebSi moqalaqeni ar Candnen.
ratuSis fanjridan dadardianebuli oxoxo iyureboda da
oxravda: ̀ ox-ox-o!~
gareubnidan sayviris xma da dolebis braxuni moismoda.
ager gamoCnda vaCnaZeebis patara saxlic. kar-fanjrebi
daegmana da medgrad umklavdeboda uricxv mters.
kacvirTxebs alya SemoertyaT, Robe-yoresa da xe-buCqeb-
Si isxdnen da iqidan isrodnen.
Winka-maimunebi maTTan erTad Wyanaobdnen, yiraze gada-
diodnen da turebiviT gahkiodnen.
254 255
Tavi IX. `mzis niJara`
1. saWiroa anedosil-frCxi!
erTmaneTis naxva ise gauxa-
rdaT, ise gauxardaT, meti
rom ar SeiZleboda.
vaCe mamikom taSic ki Semo-
hkra.
marTa bebom saTvalidan ga-
moxeda bacikukus da Seni ser-
Tuk-Sarvali rogor brZan-
debao, ikiTxa.
Taiam bacikuku xelSi aita-
ca da gulSi Caikra. baciku-
kus, cxadia, esiamovna, magram
mainc wamoiZaxa:
_ nela, gogo, jibis stu-
mari da jibis patimari ar
damibegvo!
Taiam bacikuku magidaze
dasva, mere pipipis miubrunda:
_ gamarjoba, pipipi, Cveno keTilo megobaro! _ da patara
kudians Worflian loyaze akoca.
kudianebs, xom iciT, arc aravin kocnis, aravin ar efereba
da pipipim metad daimorcxva.
pawo xom magidaze iyo. sixarulisagan ise aRelda, Wiqas
amoefara da iqidan gahyurebda bacikukus.
mamacma deteqtivma erTi jibidan pawawkintela fiso amos-
va, meore jibidan _ pawawkintela jaju-biWi.
_ bacikuku! _ TavisTvis CaiCurCula pawom, samalavidan
gamovida, fiso mirandolas zurgze xeli gadausva da gai-
fiqra: `katac aseTi unda! amaze meti kata arc unda izrde-
bodes!~ mere jaju-biWs Sexeda da gaifiqra: `arc celqi biWi
unda izrdebodes amaze mets!~
_ raRac afeTqda! _ daaskvna didma jajum.
saxlSi ki mtveri TandaTan daiwminda.
pipipim fanjaraSi gaixeda da wamoiZaxa:
_ vaSa, Cvenc alyaSi varT!
256 257
gayrili Zafi maxrCobela gveliviT miigragneboda da marTa
bebom SiSisagan Tvalze xeli aifara.
vaCe mamiko iatakis WrilSi Cavarda da Zlivs amoZvra. adre
ficari kargad dalagebuli egona, axla ki ficarsa da fi-
cars Soris ise iyo moRiavebuli, vaCe mamiko Soridan gamor-
boda, erTi ficridan meoreze rom gadamxtariyo.
Taia rom pataravdeboda, nikapi kinaRam magidis kides Camo-
artya. aacdina, magram cxviri mainc daartya, cotaTi emwara,
Tumca magidis kide ise swrafad gaiqca zeviTken, WiWyinis
droc ar SerCa. Tanac Zirs Zafis gorgali daxvda. Taias fexi
daucda. gorgali gagorda da Cveni Taiac Tan gaiyola. xan
zeviT gadaevlo gorgals, xan qveS mohyva. zeviT rom aRmoCn-
deboda, `vaio!~ _ SesZaxebda, gorgali rom gadauvlida _
`uio!~ bolos Zroxa elpitemde migordnen da zed gadauares.
Taiam elpites xeli staca da masTan darCa.
_ ra ambavia Cvens Tavs, gogo Taia?
Zroxa elpitem, rogorc ki yvelaferi atortmanda, oTxi-
ve fexi gaafaCaCxina da gorgali rom ar mogorebuliyo, al-
baT aseve iqneboda fexebgaCaCxuli.
CoCori bento wuTis win stumrebis sapativcemlod soloy-
royinis Sesrulebas apirebda, daaRo kidec piri, magram
yelidan iseTi xma amouvida, rogorc nemsiT daCxvletili
burTidan, da vaJkacuri soloyroyinis nacvlad susti waw-
ruwunebaRa SeZlo, rac, sabednierod, aravis gaugonia.
ZaRli bombo Tagvis sorosTan aRmoCnda. aq erCivna yofna.
fiqrobda, iqneb cuRluti wruwuna gamoZvres, kbili gavk-
rao. ucabedad soro gafarTovda, did gvirabs daemsgavsa.
bombos Tavisuflad SeuZlia Sig Seexetos, oRond suleli
rodia. soros unda gadamylaposo da TavpirismtvreviT gamo-
iqca uzarmazari svetiviT aRmarTuli magidis fexisaken.
patara kudian pipipis, cxadia, araferi gahkvirvebia. coc-
xSi Cavarda da karga xans ifarTxala, sanam gamoZvreboda. ̀ eh,
bacikuku, _ gaifiqra pipipim, _ jadosnobis wesebs mofrT-
xileba unda, saqme Tu waaxdine, iolad ver gamoasworeb!~
jaju-biWs yvelani devebad eCveneboda, sacodavad mobu-
zuli idga, pirSi TiTi gaerWo da slukunebda: `ai, dediko
mova, ai, mamiko mova, giCveneben Tvalis seirs!~
CoCorma bentom Tavi aswia, jaju-biWi SeaTvaliera da mo-
ferebiT uTxra:
_ sabralo jaju-biWo! Tu daWkviandebi, Seni CoCori vi-
qnebi!
_ esaa ̀ mzis niJara~! _ auxsna Taiam bacikukus. _ yvelani
am niJaraSi unda CavsxdeT da gavfrindeT! oRond es niJara
erTi cicqnaa, Cven ki ai ramodenebi varT!
_ maSasadame, saWiroa anedosil-frCxi! _ TiTi zeviT aswia
bacikukum.
_ es raRaa? _ yvelam erTxmad ikiTxa.
marto patara kudianma, fiso mirandolam da jaju-biWma
icodnen, rac iyo anedosil-frCxi. fiso da jaju-biWi xmas
veravis gaagonebdnen. pipipis undoda eTqva, nu aCqardebi,
jer yvelani magidaze avZvrebiT da mere Tqvio, magram baciku-
kum ar daayovna, is sityvebi Caiburtyuna, rac Cven ar viciT,
da bolos samjer wamoiZaxa:
_ anedosil-frCxi!.. anedosil-frCxi!.. anedosil-frCxi!..
ohoho, ra saocreba moxda!
_ uime, saxli izrdeba! _ gakvirvebiT xelebi gaasavsava
marTa bebom.
_ magida da avejic diddeba! _ daaskvna vaCe mamikom.
_ buxari pirs afCens! _ SiSiT daizmuila Zroxa elpitem.
_ sorom unda gadamylapos? _ daiwkavwkava ZaRlma bombom.
_ mgoni, vvardebi! _ daiyroyina CoCorma bentom.
_ cocxis samarTavad Zala ar meyofa! _ daiCivla patara
kudianma pipipim.
_ yvelani vpataravdebiT! _ auxsna bacikukum Tavgzaab-
neul megobrebs.
diaxac, yvelani pataravdebodnen da egonaT, irgvliv yve-
laferi diddebao.
marTa bebos, wuTis win rom gauvarda, is saTiTe cixe-koSk-
ad moeCvena. nemsi imsigrZe Canda, Zvrasac ver uzamda. nemsSi
258 259
ager dedisaken vaCe mirbis, iatakis RriWoebs Tavgamode-
biT axteba.
oTaxis kuTxidan ZaRli bombo moeSureba, meore kuTxidan
ki _ CoCori bento. ZaRlis wkavwkavi aqamde ver aRwevs, verc
CoCris yroyini.
ager, Zafis gorgalTan Zroxa elpite da gogo Taia waq-
ceulan. albaT ver mimxvdaran, ra faTerakic daecaT Tavze.
patara kudiani cocxSi CaxlarTula da sacaa gamoZvreba...
`rogor ginda eseni magidaze amoiyvano?~_ daRonda baci-
kuku.
gonebisaTvis unda moexmo da Secdoma gamoesworebina.
pipipim cocxidan erTi Reri fiCoCxi xvneSa-xvneSiTa da
wvalebiT gamoaZvrina. raki mTel cocxs ver moereoda, axla
am fiCoCxiT unda emogzaura. marTlac Sejda da `eriha-a!~
pirdapir magidaze amofrinda.
`ai, vin damexmareba!~_ goneba gaunaTda bacikukus.
_ megobaro pipipi! Cafrindi dabla da im gorgalis bolo
amomitane, Tan buxarTan rom Txilis naWuWi gdia, isic ar
dagaviwydes!
pipipim fiCoCxi Seabruna da iatakze daeSva. jer Txilis
naWuWi moZebna. sakmaod emZima, magram sxva ra gza hqonda,
wamoiRo. mere gorgals daetaka, gadavagoreb da bolos gav-
aTavisuflebo. Turme imodena Rone arc SerCenoda.
wamoxta Taia da mxriT miawva.
moirbina Zroxa elpitem da rqebiT miebjina.
samivem erTad, rogorc iqna, gadaagores da Zafis bolo
wamoiRes.
pipipim bolo magidaze aafrina.
wylis suraze gamoabes, meore boloze Txilis naWuWi Camo-
hkides da SesaniSnavi lifti gamouvidaT.
_ jer vaCe amovides, sxvebis amoyvanaSi dagvexmareba! _
gadmohkivla bacikukum. TviTon fiqrobda, gadmovkivleo,
Torem misma xmam Zlivs CaaRwia.
vaCe mamikom ifiqra, es Zafi iqneb sulac gawydes. jobia me
daviRupo, vidre dedaCemi da Cemze axalgazrdebio.
isedac patara bacikuku ufro rom dapataravda, pawo ma-
Sin dainaxa da Tvalebi gadmokarkla. mis win tanaSoltili
qalwuli idga, iseTi lamazi, ciT movlenil ferias hgavda.
_ pawo, Cemo gulisvardo, ra lamazi yofilxar! _ morc-
xvad uTxra.
Sexeda pawomac da bacikukus vaJkacuri aRnagoba da put-
kuna loyebi diaxac rom moewona.
_ bacikuku! _ nazad Seepasuxa da xelebi gauwoda.
jaju-biWma TiTebi pirSi Caido, daustvina da gamoajavra:
_ Seyvarebulebi, Seyvarebulebi!..
fiso mirandolam Caikrutuna:
_ kargia, rom yvelani davpataravdiT, magram wruwuna
rom gamocunculdes, erTianad gadagvWams!
bacikuku gons moego. vaJkacma upirvelesad vali unda
moixados, saalersod ki sxva dros monaxavs...
2. rogor avZvreT magidaze?
saxli karga xania cxvirs ar aceminebda. aman jadoqrebi
gaaTamama da Setevaze gadmovidnen. Sin Caketilebs esmodaT
kudianebis kivili, Winka-maimunebis Wyvirili, kacvirTxebis
wripini... buhma ar daayovna, gaiSvira TiTi da wamoiZaxa: ̀ buh!~
TiTidan tyvia gamovarda da saxlis saxuravze asxlta. buh-
buhma daumizna TiTebi da ̀ buh-buh!~ _ ori tyvia aZgera ked-
lebs. buhbuhbuhma tyvia xoSkakalasaviT moayara... saxli
medgrad idga, magram sabralos yvela ficari tkioda da ox-
vra-kvnesas Zlivs ikavebda.
bacikuku mixvda, rom Secdoma dauSva. ase ar unda aCqare-
buliyo. magidis kidesTan miirbina da gadaixeda.
_ frTxilad, sayvarelo! _ niaviviT miadevna pawom.
marTlac simaRlisagan Tavbru dagesxmeva kacs. iataki ise
Sorsa Cans, suli Segigubdeba.
qveviT, magidis fexTan raRaca fusfusebs. Zlivs gaarCia
bacikukum, _ es marTa beboa.
260 261
rogorc iqna, aaRwies da fiCoCxi marTlac gadasagdebi
gaxda.
megobrebma taSiT daajildoves patara kudiani.
garedan ki mtris jarebis xmauri ufro da ufro Zlier-
deboda.
_ aba, avCqardeT! _ brZana bacikukum.
3. Taia vaCnaZe komandoria
magidis vrcel zedapirze, romelic aerodromiviT fa-
rTod gadaSliliyo, lurjad cimcimebda `mzis niJara~.
megobrebi iqiTken daiZvrnen.
gzaze Cangali daxvdaT, gardigardmo egdo da Soridan
Semouares.
mere wvnianis TefSs waawydnen, momcro stadionsa hgavda
da mis CrdilqveS gaiares.
iqve maRalyeliani brolis Tasi idga, Sig vardisferi li-
monaTi kamkamebda. wyurvili yvelas moagonda, magram Tasis
brolis fexze vin aZvreboda. waqceva ki katastrofas gamoi-
wvevda, limonaTis niaRvars cocxalni ver gadaurCebodnen.
bolos niJaramde miaRwies. Sesasvleli cotaTi maRali
aRmoCnda. qaRaldis xelsaxoci oTxad gakeces da safexurad
daides. awi niJaraSi iolad SeaRwevdnen.
arada, saSiSroeba matulobda.
_ amdens ver gavuZleb! _ Caiduduna buxarma.
saxlma tkivilisagan daiWraWuna, albaT male Camoemxo-
boda kidec.
saxuravze braguni ismoda, kudianebi Zveleburad gaTa-
mamdnen da cekvavdnen.
iatakqveSeTSi kacvirTxebi gamalebiT xravdnen saxlis ko-
Webs.
Winka-maimunebi ezoSi Semocvivdnen, kedlebs garedan fxa-
Wnidnen, ufro Tamamni fanjaraSi iWyitebodnen.
_ win, megobrebo, win! _ bacikukum xeli Sesasvlelisaken
gaiSvira.
Cajda Txilis naWuWSi. bacikukum, mirandolam, da pawom
bolo gamoswies da lifti daiZra.
jaju-biWsac eWira bolo, magram yasidad, radgan arc
tyveoba exateboda gulze, arc damtyveveblebi.
rogorc iqna aaRwia vaCem da umal TviTonac bolos daav-
lo xeli.
axla ZaRli bombo da CoCori bento amoabrZanes.
amaT Semdeg Zroxa elpite... Txilis naWuWSi xom Zlivs Cae-
tia, am simaRleze Zroxis azidva arc ise ioli gaxldaT da
megobrebs Sublze oflma daasxa, xelisgulebze ki koJrebi
gauCndaT.
marTa bebo Tavdapirvelad civ uarze dadga. ra dros Cemi
Zafze porwialia, mijobs, iatakze davrCe da suli aq amomZ-
vreso. Taia moefera, Cemo lamazo bebiko, aq rom dagtovo,
sorodan wruwuna gamoZvreba da SegWams. maSin me ra meSvele-
ba, Zilis win kai zRaprebs vin momiyveba da dabadebis dReze
tkbil namcxvrebs vin gamomicxobso... ra eqna marTa bebos _
Cajda naWuWSi, daxuWa Tvalebi da wavida-a...
Turme amdeni xaxuniT Zafi gacvda, naWuWma rom magidis
kides miaRwia, Zafi ise dawvrilda, sacaa gawyvetaze iyo.
bacikuku gadaixara da marTa bebos Caafrinda, vaCe mami-
ko ki _ bacikukus fexebs, vaCe mamikos _ pipipi, patara kudi-
ans _ CoCori bento, CoCors _ mirandola, fisos _ pawo, pa-
wos _ jaju-biWi, cxadia, yasidad, viTomc mec gexmarebiTo.
_ erTi da... ori da... sami! _ yviris bacikuku da marTa bebo
magidazea. Txilis naWuWi, samwuxarod, amotrialda, iatakze
gagorda da RriWoSi gaqra.
Zirs gogo Taia darCa. Tvalacremlebuli iyureba maRla.
magidis kideze ki misi axloblebisa da megobrebis Tavebi Cam-
wkrivebula.
_ megobars gaWirvebaSi ar toveben! _ wamoiZaxa pipipim,
moaxta Tavis fiCoCxs da Taias gverdiT daeSva.
moisva fiCoCxze da aRma mofrinaven.
fiCoCxi iseTi gafSutulia, sadacaa daifSvneba. maSin xom
oriveni iatakze Camocvivdebian da daimtvrevian.
262 263
`mzis niJaram~ wres Semouara. gaocebulma karadam WraWu-
ni daiwyo. saaTma sirbils moumata _ tik-tak, tik-tak... buxar-
ma mtveri da nacari amoifSvina... pipipis cocxi wamoiwia,
magram uRonod daeca, radgan Tu zed kudiani ara zis, cocxi
ise ver gafrindeba.
Taiam saWes xeli CasWida da win gadaswia. ̀ mzis niJara~ awiv-
lda da tyviasaviT gavarda sarkmelSi, romlis SuSa pipipim
adre cocxis tariT Caamtvria...
4. jadosnuri sityva ̀ edrazi~
`mzis nijaram~ sarkmlidan lurjad gamoanaTa da umalve
alyaSi moeqca. saxlis saxuravidan kudianebi wamoiSalnen da
gars Semoexvivnen. Cxaodnen da ijRanebodnen, velococxebiT
erTmaneTs exlebodnen. cdilobdnen, niJara xelSi CaegdoT,
magram erTmaneTs uSlidnen da ver axerxebdnen.
qvevidan Winka-maimunebi asWyaodnen, kacvirTxebi ki SaSxa-
nebs uSverdnen, oRond kudianebi dagvexocebao da veRar is-
rodnen.
sami jadoqari _ buhi, buhbuhi da buhbuhbuhi TiTebs
umiznebdnen, Tan kudianebs ukiodnen:
_ migviSviT!.. gvasrolineT!..
kudianebs maTi kivili ar esmodaT. am aurzaursa da orom-
trialSi yovel kudians TviTon surda es erTi muWisodena
`mzis niJara~ xelSi Caegdo da aqedan gaeswro.
_ goneba gaminaTda! _ wamoiZaxa bacikukum. _ gogo Taia,
am Rilaks daaWire!
Rilakze ewera: `Tavdapirveli mdgomareoba~.
vin icoda, ras niSnavda ̀ Tavdapirveli mdgomareoba~, mag-
ram Taiam TiTi mainc daaWira.
kinaRam savarZlidan gadmovarda, radgan savarZeli kidec
gafarTovda da simaRleSic aiwia.
marTvis pultic gadidda, feradi naTurebi momravlda,
ekrani farTod gaiSala da zed mTeli wadigaige gamoCnda.
iataki sadRac Zirs wavida, Werma maRla aiwia, kedlebi ganze
gacocda...
pirveli pawo Sefarfatda, fexdafex bacikuku mihyva, baci-
kukus _ gogo Taia, Taias _ marTa bebo, bebos _ Zroxa el-
pite, elpites _ CoCori bento, bentos _ fiso mirandola,
mirandolas _ jaju-biWi, jajus _ patara kudiani pipipi,
pipipis _ vaCe mamiko, vaCes _ ZaRli bombo... bombom mters
erTi-orjer miayefa da patrons cunculiT mihyva...
kedlebidan lurji Suqi ifrqveoda, lurji nisli ibol-
qveboda da safexurebs Zlivs arCevdnen.
momcro sakanSi moiyares Tavi.
nisli SeTxelda, TandaTan gaqra.
gamWvirvale kedlebidan kargad Canda oTaxis Weri da iata-
ki, buxari da kar-fanjrebi, fanjrebSi Winka-maimunebis daW-
yetili Tvalebi...
megobrebma gza ganagrZes da mozrdil darbazSi aRmoCn-
dnen.
orive mxares savarZlebia Camwkrivebuli. zed saxelebi
aweria. yvelas TavTavisi adgili ekuTvnis, ojaxis wevrebs,
stumrebs, megobrebs, cxovelebsa da jaju-biWsac ki _ tyves...
win farTo ekrania, feradi naTurebis wyeba, sxvadasxvanai-
ri Rilakebi... Rilakebze warwerebi...
es, ra Tqma unda, xomaldis marTvis pultia.
sami savarZeli dgas. Sua savarZlis zurgze aweria: `Taia
vaCnaZe, komandori~.
_ dabrZandi, komandoro! _ Tqva vaCe mamikom.
_ ai, es Tqveni savarZelia, komandoro! _ pativiscemiT
dasZina bacikukum.
Taia Cajda komandoris savarZelSi. marcxniv vaCe mamikos
adgilia, marjvniv bacikukusi. sxvebic mokalaTdebian, visac
sada surs.
ager Rilaki, zed aweria: `energia~. daaWira TiTi Taiam,
umalve sinaTlem imata.
meore Rilakze aweria: `Zrava~. Taiam TiTi daaWira. raRac
aTuxTuxda, agugunda... `mzis niJaras~ Ziridan cecxlis ene-
bi gamovarda, marTa-bebos magidis gadasafarebeli amouwva.
aiwia `mzis niJara~, msubuqad gasrialda. wvniani TefSi
orad gaapo, limonaTiani brolis Tasi gadaayirava da limona-
Tis niaRvari wamovida.
264 265
bacikuku Cafiqrda, mere TiTi pawosaken gaiSvira da kvlav
samjer gaimeora uCveulo sityva `edrazi~. simarTle giT-
xraT, dResac ar vici, romeli enidanaa es sityva. xan Tavidan
wavikiTxe, xan bolodan. Tumca fiqris dro vin mogca. pawo
TiTqos iatakidan afrindao, wamSi wamoimarTa, wamoimarTa
da yvelas Tvalwin Taiasac gadaaswo, marTa bebosac da vaCe
mamikos mxrebamde miswvda... yvelani enaCagdebulni da aRta-
cebulni miaCerdnen.
bolos Zroxa elpitem Caizmuila:
_ batonebo da qalbatonebo! me rom fexebis magier xelebi
mqondes, taSs davukravdi!
visac xelebi hqonda, taSi dascxo.
bacikuku uceb Setrialda da kuTxeSi midga, raTa aravis
enaxa misi daWyetili Tvalebi. diax! bacikukus upeebidan ori
didi kurcxali gadmougorda.
pawo miuaxlovda bacikukus, ver gabeda xelSi aeyvana Tavi-
si rCeuli, Cacucqda da mokrZalebiT uTxra:
_ bacikuku, sanam jadosnuri codna mexsierebidan amo-
iSlebodes, iqneb Senzec geTqva is ucnauri sityva!
_ ra Tqma unda! _ gaixara pipipim. _ sanaxevrod mec ki
vici!
_ ho, naxevari mec vici! _ ganacxada jaju-biWma.
_ bacikuku, yvelani gTxovT, erTxelac daZabo mexsiere-
ba! _ Seexvewa Taia.
_ eh, magaze ioli ra aris! _ amoioxra bacikukum. _ oRond
Tu gavizarde, ranairi deteqtivi viqnebi? deduqciuri me-
Todi xom mister holmsis karadaSi viswavle, geografia _
globusSi, didi goneba da patara tani saukeTeso iaraRia
namdvili maZebarisaTvis!
_ TviTon mister holmsi sakmaod maRali kaci iyo! _ eSma-
kurad CaurTo vaCe mamikom.
meti xvewna ar dasWirvebia, bacikukum ibutbuta, ibutbu-
ta da samjer gaimeora is ucnauri sityva:
_ edrazi... edrazi... edrazi!..
yvelas Tvalwin bacikuku gaizarda da pawos mTeli mtka-
veliT gadaaswro.
`mzis niJara~ kvlav saxlis Tavze ekida, oRond TviTon
gamxdariyo saxlze didi.
kudianebi, wamis win rom gars exvivnen, Tavzardacemulni
mimoifantnen.
_ Cveni niJara ise swrafad izrdeba, mTlad ar gaskdes! _
Sefiqrianda marTa bebo.
_ niJara Sors gasafrenad emzadeba! _ Tqva vaCe mamikom.
`mzis niJara~ guguniT ekida haerSi da ucnaur, cisfer
sxivebs aSuqebda.
kudianebma velococxebi yoCaRad aamuSaves da gadaikar-
gnen. Winka-maimunebi buCqebSi CaZvrnen. kacvirTxebi miwaSi
imarxebodnen.
buhi, buhbuhi da buhbuhbuhi qvevidan iyurebodnen da sro-
las ver bedavdnen.
_ droa Cvenc davibrunoT Cveuli zomebi! _ ganacxada ba-
cikukum. _ sanam mexsiereba damiqveiTdebodes, jado unda
movxsna!
anedosil-frCxis gauqmeba arc ise iolia. didxans imtvria
Tavi, mexsierebidan gamoixmo saWiro sityvebi da samjer Se-
brunebiT warmoTqva: ̀ edrazi... edrazi... edrazi!..~
yovelive gameorda, oRond piruku: patara marTa bebo
kvlav did marTa bebod gadaiqca, patara vaCe mamiko _ did
vaCe mamikod, Taiac, bentoc, elpitec, bomboc, mirandolac
iseTni gaxdnen, rogorc am ambis dasawyisSi iyvnen... jaju-biWi
kvlav iseTive wiTuri da TmagaCeCili gaxda, magram amjerad
ar ijRaneboda, mowyenili ijda kuTxeSi da Tavis safiqrals
CaRrmaveboda... pipipi, es patara kudiani, imodena wamoizar-
da, Tavisuflad SeeZlo cocxis gaWeneba, magram, samwuxar-
od, Tavisi cocxi vaCnaZeebis saxlSi darCa... pawo kvlav pa-
wawkintelad darCa, bacikuku ki imodena, rogoric teleek-
ranidan gadmovarda. mamac deteqtivs adre es sulac ar awu-
xebda, axla ki pawos mowyeniT mimarTa:
_ Senc jado xom ar gadevs, odnavac rom ar izrdebi?
pawom veRaraferi Tqva, Tavi daxara da wamwamebze cremli
gaukrTa, oRond es cremli aravis daunaxavs.
266 267
quCebSi moqalaqeni gamoCndnen da zeviT iyurebodnen, qu-
debsa da qolgebs uqnevdnen.
mgzavrebi gaxalisdnen, bacikukuc ki _ Tavisi rCeulis
jibeSi.
CoCorma bentom mSvenieri soloyroyini SemosZaxa da, ra
Tqma unda, yvelas asiamovna.
Sors darCa wadigaige, irgvliv gaSlil mTebsa da velebs
Seerwyo.
iq, cixis ezodan, romelic xelisgulisodena Canda, viRaca
wamoimarTa, gamoiwela, gamoiwela, ̀ mzis niJarisaken~ gamoiwia.
_ mamiko! _ iyvira jaju-
biWma da sarkmels mivarda.
_ gamiSviT Cems mamikosTan!
marTlac didi jaju iyo.
xelebi gamoeSvira da cdi-
lobda `mzis niJaras~ mis-
wvdenoda. ise dawvrilda,
ise gaiWima, sacaa gawyde-
boda.
_ Svilo, Cemo Svilo! _
kioda didi jaju.
sakuTar simZimes veRar
gauZlo, amoikvnesa da ja-
Wvis gorgaliviT cixis ezo-
Si Caikeca.
jaju-biWi kuTxeSi mij-
da, xelebi pirisaxeze ai-
fara da xmadabla afSluku-
nda.
`mzis niJaram~ laJvar-
damde aaRwia. caze Rrublis TeTri qulebi daiZra. am simaR-
lidan wadigaige ukve ar Canda, igi mqrqal nislSi CaiZira.
_ es ra aris? _ Sehyefa ZaRlma bombom.
Rrublebs Soris uzarmazari, Wreli burTi gamoCnda.
_ deda! _ ikivla jaju-biWma.
metad warmosadegi mamakaci aRmoCnda, sayvareli Ripi da
putkuna loyebi amSvenebda, koxtad aprexili ulvaSebi da
farTod daWyetili, cnobismoyvare Tvalebi.
_ pawo! _ mklavebi gaSala bacikukum.
_ bacikuku! _ SesZaxa pawom da kiserze xelebi Semohxvia,
Caexuta, magram swored am dros moxda ubedureba.
bacikuku ucbadve dapataravda, Seyvarebulis mklavebs
Soris Casrialda da nikapi kinaRam pawos fexsacmlis Wvints
dahkra.
_ kargad veRara vTqvi, raRac sityva gamomrCa! _ Tqva
damwuxrebulma bacikukum.
_ bacikuku, darCi rogorica xar, me aseTic miyvarxar! _
pawom cremli nekaTiTiT moswminda Tavis rCeuls da jibeSi
Caisva...
5. caSi mivfrinavT!
sami jadoqari gons moego. TeTr wverebs iglejdnen da rac
ki jadosnuri sityva axsovdaT, zedized imeorebdnen, iqneb
ramem mainc gaWraso. TeTri wverebis naglejebiT midamo ise
daipenta, rogorc saaxalwlo naZvisxe bambis qulebiT.
`mzis niJaris~ lurj kedlebSi boroti jado veRar aRwevda.
komandorma Taia vaCnaZem mzadyofna gamoacxada. yvelani
TavTavianT adgilebze dasxdnen da Taiam saWe gadaswia.
ekranze gaCnda warwera: ̀ win!~
`mzis niJara~ adgilidan daiZra da msubuqi guguniT si-
vrceSi gasrialda.
mwvane sanaxebSi farTod gaiSala qalaqi wadigaige. krami-
tis wiTeli saxuravebi emSvidobebodnen mogzaurebs, mSvido-
biT ifrineT da male dagvibrundiTo, uTvlidnen...
Teatris Senobam mzera gaayola da ocnebiT amoioxra _
`fantastiuria!~
ratuSam ki mwuxared _ ̀ ox-ox-o!~
cixis daboRmili Senoba mTlad CaSavebuliyo da WiWinaze
skdeboda.
268 269
bi, TeTri yinuleTi da wiTeli udabnoeTi... Ramis mxares ua-
mravi qalaqi cimcimebs... erTi maTgani albaT wadigaigecaa.
_ Cveni dedamiwa yvelaze lamazia mTel samyaroSi! _
pawom xelebi sasoebiT miikra gulze.
_ uyureT, ramdeni varskvlavia caze! _ wamoiZaxa pipipim.
caze marTlac uTvalavi varskvlavi mimobneula.
_ ai, is didi daTvis Tanavarskvlavedia! _ auxsna vaCe
mamikom.
_ aq daTvs ra unda? _ SemkrTali xmiT ikiTxa CoCorma
bentom.
_ aba sadaa didi daTvi? _ bombom Rojebi gamoaCina.
_ Cemo bombo, ai im varskvlavebs hqviaT didi daTvisa!..
ager polarulTan patara daTvis Tanavarskvlavedicaa...
eger lomisa, ZaRlisa, delfinisa...
_ mTeli zooparki yofila! _ udardelad Caikrutuna
fiso mirandolam.
_ Tu Tavs dagvesxnen, magrad davxvdebiT! _ gulmagrad
Sehyefa bombom.
_ sulelo bombo, _ gaecina Taias, _ varskvlavebi ise
Sorsaa, aqamde verasodes moaRweven!
am dros saidanRac varskvlavi gamovarda, mofrinavda da
moiZaxoda: ̀ bip, bip, bip!..~ axlos rom Camoiqrola, wamoiZaxa:
_ salami megobrebo!.. bodiSi, ara mcalia!
_ aki ver mogvwvdebiano? _ ikiTxa Zroxa elpitem.
_ es varskvlavi ki ara, dedamiwis Tanamgzavria! _ auxsna
Taiam.
_ eger kudiani Tanamgzavri! _ pirjvari gadaiwera marTa
bebom.
marTlac caze TeTri da grZelkudiani laqa gamoCnda.
_ bebia, es Tanamgzavri ki ara, kometaa!
_ kometaa Tu raRaca, kudiania! _ urwmunod Tqva marTa
bebom.
_ ase Sors ranairad gafrinda? _ ikiTxa pipipim, mas kome-
ta Tavisnairi kudiani egona.
qalbatoni jajulia niavis frTebze mocuravda. ise gabe-
riliyo, sahaero buSts damsgavseboda.
`mzis niJaras~ mouaxlovda. piri magrad moekuma, loyebi
dahbervoda da xelebs iqnevda. cdilobda ̀ mzis niJara~ Caeb-
Ruja, magram xomaldi ufro swrafad mifrinavda da male
Camoitova.
_ deda! _ erTxelac dauZaxa jaju-biWma.
_ Svilo! _ piri daaRo jajuliam da haeri stveniT gamou-
Sva, daiCuta, daiCuta da Zirs, miwispirisaken daeSva.
jaju-biWs Tvalebze cremli moadga.
_ uyureT, tiris! _ wamoiZaxa pipipim.
_ ar SeiZleba, bavSvi mSobels waarTva! _ ukmayofilod
Tqva marTa bebom.
_ vaJkacebi cremls ikaveben! _ Tavze xeli gadausva vaCe
mamikom.
_ ginda rZe Camogiwvelo? _ SeekiTxa elpite.
bombom moirbina da loyaze ena ausva.
mirandola Tavisi fumfula kudiT gaexaxuna.
_ jaju-biWo, gamagrdi, me Seni CoCori viqnebi! _ uTxra
bentom.
_ Cven male davbrundebiT! _ erTxmad wamoiZaxes pawom da
bacikukum.
Taia jaju-biWs gverdiT miujda.
_ jaju-biWo, sityvas gaZlev, rogorc ki davbrundebiT,
Sin gagiSveb!
`mzis niJara~ cis laJvards gascda...
6. cis zeimi
_ megobrebo! _ sazeimo kiloTi Sehyroyina CoCorma ben-
tom. _ Cemi ocneba aRsrulda, Cven kosmosSi vimyofebiT!
`mzis niJara~ uCumrad mifrinavs. cis erTi mxare ukide-
gano cisfer planetas uWiravs. dRe-Ramis gamyofi xazi Crdi-
loeTidan samxreTisaken hkveTs. RrubelTa TeTr qaravnebSi
gamokrTeba lurji okeaneebi da zRvebi, mwvane kontinente-
270 271
_ me xom mzisias sizmarSi davibade! _ alaparakda pawo. _
sizmariviT maxsovs, TiTqos brolis sasaxleSi vcxovrobdiT!
_ pawo, _ miesiyvarula Taia, _ Sen Tu dedikos sizmarSi
daibade, Cemi patara daiko yofilxar!
_ Cemi SviliSvili yofila! _ daaskvna marTa bebom.
_ da, ra Tqma unda, Cemi Svili! _ gauRima vaCe mamikom.
_ ese igi Cemi patronic yofila! _ kudi gaaqicina ZaRlma
bombom.
_ Zalianac ar mWirdeba? _ aimriza fiso mirandola. _
meyofa, isedac bevri patroni myavs!
_ tolCa rZe TaiasaviT Senc gekuTvnis! _ Zroxa elpitem
xelze xaoiani ena ausva.
_ pawo Cemi uaxloesi megobaria! _ sazeimod gamoacxada
CoCorma bentom. _ dedamiwaze rom davbrundebiT, mis sapa-
tivcemlod koncerts gavmarTav!
_ im koncertze mec dampatiJe! _ sTxova pipipim.
_ mec! _ jaju-biWma qedze mouTaTuna bentos.
_ pipipic Cemi megobaria! _ Tqva bentom. _ jaju-biWis
CoCori var! _ Subli miuxaxuna bentom da jaju-biWi kiserze
moexvia.
_ eh, or cecxls Soris viwvi, _ sevda moeria bacikukus, _
namdvili deteqtivi klitis WuWrutanaSi unda gaZvres, pa-
wos rCeuli ki didi unda iyos...
am maslaaTSi mTvare ager, gverdiT aRmoCnda, ca sanax-
evrod dafara. uamrav mrisxane mTagrexilsa da kldes Soris
vrceli zegnebi da tafobebi gadaiSala, mrgvali kratere-
biT dacxriluli.
_ wyali arsadaa! _ Tavi ukmayofilod gaaqnia bombom.
_ aq Tagvebs ver daiWer! _ amoioxra mirandolam.
_ qatos ReWva mogiwevs, megobaro bento, balaxi aq arsad
bibinebs! _ uTxra Zroxa elpitem bentos.
_ balaxs vin Civis, niavic ar qris, raki haeric ar aris! _
auxsna Wkvianma CoCorma.
`mzis niJara~ nela da rbilad dajda mtvrian velze.
irgvliv cadawvdili mTebi wamoimarTa.
meore Tanamgzavrma gadaWra gza. tanze sxvadasxvanairi
rkinebi aexunZla da cibrutiviT trialebda. albaT moucle-
li vinme iyo, `ar mcalia, ar mcaliao!~ da Caiqrola.
_ yvelas sadRac mieCqareba! _ ukmayofilod Tqva baciku-
kum. _ ase gzasac ver gaikiTxav!
_ varskvlavebi arsad Cqaroben! _ daamSvida pawom.
Soreuli varskvlavebi marTlac adgilidan ar iZrodnen,
magram ai, erTi gadaadgilda, meores Tvali CaupaWuna da
gasZaxa:
_ axali pawawa Semogvemata!
meorem pasuxi oci wuTis Semdeg daubruna:
_ diax, dedamiwa kvlav gvasaCuqrebs!
_ aki ar iZvriano? _ marTa bebom ikiTxa.
_ eseni varskvlavebi ki ara, planetebia! _ vaCe mamikom
yvelaferi icoda.
swrafad mifrinavs ̀ mzis niJara~.
ai, dedamiwis Crdils gascda da caze wiTlad avarvarda
mcxunvare mze, gakvirvebiT moixeda da ikiTxa:
_ es vinRa daemata Cems samflobelos?
_ dedamiwa migzavnis! _ Caibubuna namgala mTvarem.
dedamiwa TandaTan klebulobda, mTvaris namgali ki izr-
deboda da izrdeboda, burTgadanaylapsa hgavda...
mze, dedamiwa, mTvare, planetebi, varskvlavebi... samyaro
usasrulo da feradovani yofila.
jaju-biWma moixeda, morcxvad gaiRima da Tqva:
_ mgoni, cis zeimia!
7. namgals araferi CamovtexoT!
_ me Tu mkiTxavT, Zalian Cqara mivfrinavT! _ ganacxada
Zroxa elpitem. _ am namgals rom davejaxoT, vaiTu bolo
movatexoT! icodeT, mTvare ver gamTeldeba da yvelaferi
Cven dagvbraldeba!
_ namgali ki ara, burTia! _ pawos jibidan gadmoixeda baci-
kukum. _ mTavaria, vipovoT adgili, sadac mzisias sZinavs!
272 273
_ bacikuku sworia! _ Caikrutuna fiso mirandolam da
gemrieli ZilisaTvis moewyo. _ cxoveli cxovelia, is iq unda
iyos, sadac saSiSroeba naklebia.
skafandrebis Cacma rom daiwyes, bacikukus zomisac ve-
rsad aRmoaCines. ra unda eqnaT, mamac deteqtivs Sinaur cxo-
velebTan xom ver datovebdnen. vaCe mamikom gulisjibeSi
Caisva da roca saWiro iyo, bacikuku Tavis gankargulebebsa
da rCeva-darigebebs iqidan amosZaxebda.
cota xanic da mTvaris mtvrian zedapirze fexi dadga vaCe
mamikom, mas mihyva marTa bebo, mere Taia, pawo, pipipi da jaju-
biWi...
_ win, megobrebo! _ vaCe mamikos jibidan radiomikrofon-
Si CasZaxa bacikukum. mTvareze xom haeri araa da mxolod
radioTi laparakoben.
mamacTa razmi gzas daadga. pirveli, cxadia, vaCe mamiko
midioda. gulisjibeSi mousvenrad wrialebda bacikuku. saT-
valTvalod Rilisodena SuSis saWvreti hqonda darCenili
da brolis sasaxlis anarekls garda, verafers xedavda.
marTa bebos xalvaTi da mouxerxebeli skafandri ergo da
Zlivs miabijebda.
gogo Taia dinjad midioda. kargadac esmoda, ra pativi
ergo; mTvareze xom arc ise bevr adamians gauvlia.
patara kudiani pipipi rbil mtverze rom Sedga, Sekun-
truSda da, warmoidgineT, erTi aTi nabijiT gadaxta, baTqani
moadina da avardnili mtveri karga xans nel-nela eSveboda
Zirs.
_ aba, damiWire! _ SeuZaxa jaju-biWs.
SesWixvina jaju-biWma da gamoudga. axteboda da aTi nax-
tomisas gadaevleboda.
wuTSi mTeli tafobi Tavisi nakvalevebiT gadaxazes. mTva-
reze ki, mogexsenebaT, nakvalevi milioni weli ar waiSleba.
_ daSoSmindiT! _ ubrZana bacikukum.
_ daSoSmindiT, bavSvebo! _ gaimeora vaCe mamikomac.
pipipim da jaju-biWma daWerobanas TamaSi Sewyvites, mag-
ram xiTxiTs ver ikavebdnen.
mze TvalismomWrelad anaTebda.
ganapira mTis Ziras brolis sasaxle brwyinavda...
8. saubari mTvaris dedasTan
_ sada varT? _ ikiTxa CoCorma bentom.
_ wvimebis zRvaSi, arqimedes kraterTan! _ upasuxa yov-
lismcodne vaCe mamikom.
_ arc wvimaa sadme da arc zRva! _ Caizmuila Zroxa el-
pitem.
_ Sin, dedamiwaze minda! _ Caiknavla fiso mirandolam.
_ aq cocxi rom mqondes, mainc ver vifren! _ CaurTo pip-
ipim.
_ mTavaria disciplina! _ xeli xels Semohkra bacikukum.
_ disciplina Tu ar gveqna, saqme ar gamova. amitom zedmeti
laparaki unda Sewydes... movemzadoT gasasvlelad!
Tqma iolia, saqmea Zneli! mTvareze gareT mxolod skafan-
drebiT dadian. aba, qveynierebaze sad moiZebneba skafandri
fiso mirandolasaTvis, an bombosaTvis. Zroxa elpite xom ori
kacis skafandrSic ver CaZvreba, Tanac rqebs sad waiReb, xom
ar moaxerxav!.. arc CoCris sargo skafandria sadme!
_ gadawyda, cxovelebi darCebian, adamianebi wavlen! _
brZana bacikukum.
_ me dagWirdebiT! _ Tqva Zroxa elpitem. _ uceb gzaze
gemrieli rZe rom mogindeT, uCemod versad iSoviT!
_ me ufro dagWirdebiT! _ Caeria CoCori bento. _ Tu
mogwyindaT, gza-gza gimRerebT!
_ cota xniT urZeodac gavZlebT da usimRerodac! _ ar
daTmo bacikukum.
_ rom icodeT, rogori saWiro var, _ awkmutunda ZaRli
bombo, _ kudiani varskvlavi Tu dagesxaT Tavze, ise Sevuyef,
rom...
_ ̀ mzis niJaras~ Tu vinme daesxa Tavs, imas Seuyefe! _ gaaw-
yvetina bacikukum.
274 275
da yoveli mxridan, firfitebze aTasnairad tydeboda da
cisartyelas yvela feriT avsebda sivrces.
Sua darbazSi, SemaRlebulze gamWvirvale kubo idga.
kuboSi mzeTunaxavs eZina.
miirbina Taiam da daxeda. didi xnis winaT enaxa patara Ta-
ias es qalbatoni. cocxali iyo maSin mzisia dediko, pirisaxe
ucinoda, kbilebi TeTrad ukrialebda, cisferi Tvalebi Suqs
asxivebda, oqros Tmebi mxrebze eyara... vaCe mamikosTan cekvav-
da da misi bednieri sicili zanzalakebis wkrialsa hgavda...
idga axla gogo Taia da cremls Zlivs ikavebda.
mivida vaCe mamiko, Svils gverdiT amoudga da isic uxmod
dahyurebs mzisias.
bacikuku iyureba WuWrutanidan da xmas isic ver iRebs,
radgan Tvalebze masac cremli moadga da is WuWrutana gaid-
Rabna.
mivida pawo da vaCe mamikos amoudga, mxarze Tavi miayrdno.
Zlivs miaRwia marTa bebom, esec Cumad dgas da rZals
dahyurebs.
moirbines jaju-biWma da patara kudianma pipipim. nirSecv-
lilni gaCerdnen, sicili CaixSes, celqobis gunebaze aRar
arian.
marTa bebo afSlukunda, vaCe mamikom ki mZimed Tqva:
_ tirilis dro ara gvaqvs, mzisia dediko yvelam erTad
`mzis niJaraSi~ unda gadavasvenoT!
gars Semoudgnen brolis kubos, aswies da wamoasvenes. mZi-
me arc iyo, radgan mTvareze yvelaferi bevrad ufro msubu-
qia.
daeSvnen kibeze da gaivakes, sakuTar nakvalevs gauyvnen.
ukan moixedes. brolis sasaxle gamqraliyo. im adgilas
mkacri, miuvali kldeebi iyo wamomarTuli da Sav Crdils
afenda.
mzem gadaiwia, Crdilebi dagrZelda.
swrafad ganvles gza.
iq, arqimedes kraterTan, wvimebis zRvaSi samudamod dar-
Ca `mzis niJaris~ mgzavrTa nakvalevi. es swored is adgilia,
sadac mTvareze misul pirvel adamianTa nakvalevia.
ager mTis Ziric, mzeze brolis gamWvirvale sasaxle brwyi-
navs.
_ vin modis? _ gaisma skafandrSi xma.
_ adamianebi varT! _ upasuxa vaCe mamikom.
_ ram mogiyvanaT? _ ikiTxa xmam. _ aq mxolod sikvdili
batonobs!
_ aq Cemi meuRlea!
_ aq Cemi rZalia! _ Tqva marTa bebom.
_ aq Cemi dedikoa! _ xma aukankalda Taias.
_ Cemic! _ daumata pawom.
_ myudroebas nu gvirRvevT! _ Caiduduna xmam. _ vinc Tavi
Semomafara, samudamod unda iZinos!
_ Cemi dediko aq rogor gaCnda? _ ikiTxa Taiam.
_ jadoqrebma moifiqres misi daRupva, raTa xelT egdoT
`mzis niJara~. amitomac sikvdilis Zili mouvlines. isRa mo-
aswro, Semevedra, Semifareo... jadoqrebs xelidan gamovta-
ce da misi kubo cad aviyvane... rogor ymuodnen simwrisagan
is jadoqrebi _ buhi, buhbuhi, buhbuhbuhi... axla aq aris deda-
Seni, mSvidada sZinavs!
_ TviTon vin xar? _ krTomiT ikiTxa Taiam.
_ mTvaris deda var!
_ dedaSvilobas, _ SesTxova Taiam, _ Senc xom deda xar!
_ mec deda var! _ gaimeora mTvaris dedam. _ ho, deda var!
_ maSin gagviRe es karebi, gvaCvene deda!
pasuxad dumili Camovarda.
idgnen da elodnen, imedi ewurebodaT.
ucbad yurmilSi daiwkriala brolis zanzalakebma da
sasaxlis karebi gaiRo...
9. dediko, me Sen miyvarxar!
Taiam sxvebs gaaswro, kibe swrafad airbina da karSi Sevarda.
uzarmazar brolis darbazSi aRmoCnda. iatakic brolisa
iyo, maRali kedlebic, TaRovani Weric... kedlebsa da Werze
uamravi brolis firfita ekida da irxeoda, mzis sxivebi atan-
276 277
_ dediko, mec Seni var!
bacikukum moiwyina.
_ me ki aravisi ara var!
_ bacikuku! _ xelSi aiyvana Taiam. _Sen Cven yvelas gviy-
varxar!
_ diax, Cveni ojaxis megobaria! _ daadastura vaCe mamikom.
_ Cemi yvelaze sapativcemlo stumaria! _ dasZina marTa
bebom.
_ bacikuku Cemia! _ Tqva pawom da mamaci deteqtivi jibe-
Si Caisva.
yvelani rom damSviddnen, mzisia vaCnaZem xomaldi daaTva-
liera.
_ am xomalds me davarqvi `mzis niJara~, imitom, rom ni-
Jaras hgavs, mzesaviT patara guliT muSaobs da mxolod si-
keTes emsaxureba. borot jadoqrebs undodaT xelSi CaegdoT
da misi daxmarebiT mTeli samyaro daepyraT!
_ Cven ki xelidan avacaleT! _ Tqva vaCe mamikom. _ boro-
ti jadoqrebi iq darCnen, wadigaigeSi, viCqaroT da qalaqi
gadavarCinoT!
gasafrenad gaemzadnen.
_ dediko, Sen iqnebi `mzis niJaris~ komandori! _ uTxra
gogo Taiam.
_ vinc xomalds qmnis, imas `generaluri konstruqtori~
hqvia! _ auxsna mzisiam. _ me minda, rom ̀ mzis niJaras~ koman-
dori kvlavac Cemi gogona iyos!
gogo Taia komandoris savarZelSi Cajda, TiTi Rilaks
daaWira, Zrava aamuSava, mere saWe gadaswia da lurji xoma-
ldi mTvaris zedapirs moswyda.
_ mSvidobiT! _ moisma mTvaris dedis Soreuli xma.
_ mSvidobiT! _ Caibubuna mTvaremac.
`mzis niJaram~ gezi dedamiwisaken aiRo...
xomaldSi SeaRwies, brolis kubo daasvenes, karebi dag-
manes da skafandrebi gaixades.
yvelani gars Semoexvivnen mzisia vaCnaZes.
Zroxa elpitem cremli gadmoagdo, magram araferi uTq-
vams. ar dauyefia ZaRl bombos, knavili ar dascdenia fiso
mirandolas, ar ayroyinebula CoCori bento.
Cumad idgnen da aravin icoda, ra eqna.
gogo Taiam xeli gadausva gamWvirvale brols da, hoi, sao-
crebav, broli TiTqos dadna, aorTqlda, gaqra.
mzisia dedikos loyebi Seefakla, wamwamebi SeuTrTolda.
_ sZinavs? _ Cumad ikiTxa marTa bebom.
_ sZinavs! _ sixarulisgan Zlivs amoRerRa vaCe mamikom.
_ dediko! _ CasCurCula gogo Taiam. _ dediko, me Sen
miyvarxar!
swored es iyo is jadosnuri sityvebi, samma borotma ja-
doqarma rom ver ipova.
mzisia dedikos gaeRima da Tvali gaaxila.
_ oh, ramdeni mZinebia! _ Tqva da wamoiwia.
_ vaSa! _ gulisjibidan iskupa bacikukum. am xnis manZilze
is xom gulisjibeSi ijda da yvelas daaviwyda.
_ ham, ham! _ Sehyefa ZaRlma bombom da erTi gemrielad
gadakotrialda.
_ iaa! _ Sehyroyina CoCorma bentom da tlinkebi hyara.
_ muu! _ Sehzmuvla Zroxa elpitem da qalbatonisTvis
metad Seuferebel kuntruSs mohyva.
fiso mirandola kinaRam gaitanes da marTa bebos mxarze
uSvela Tavs.
jaju-biWi yiraze gadavida, egona amisi ostati varo, mag-
ram patara kudianma pipipim iseTi yira gaWima, jaju-biWsac
ki SeSurda.
mzisia dedikom mimoixeda, pirisaxe gauciskrovnda.
_ Svilo! _ CaiCurCula da gogo Taia Caixuta, mere vaCe
mamikosac Caexuta da marTa bebosac.
gulmagrad ki iyvnen, magram sixarulis cremls mainc ver
ikavebdnen.
pawom xeli gauwoda da morcxvad uTxra:
278 279
patroni ratuSaSi Seajiri-
Ta. pirvelma Tavi aswia da
ikiTxa: ̀ axali ra xdeba wadi-
gaigeSi?~
ho, ho, ho! imdeni rame
xdeboda, yvelafers verc
CamovTvli!
Winka-maimunebi erTbaS-
ad, erT wuTSi moswavle bi-
Wunebad gadaiqcnen, kudi-
anebi ki moswavle gogonebad.
biWunebma jRanva Sewyvites,
gogonebma cocxebi amoiiR-
liaves da axla direqtori
gakveTiliTuici, pativce-
mul patiko maswavlebelTan,
Cito maswavlebelTan, aRaTi
maswavlebelTan, ludmila
ruslanovnasTan erTad, cdilobda bavSvebi or rigad daewyo,
raTa skolis gzaze daeyenebina... gakveTiliTuici irwmune-
boda, oRond eseni merxebamde mimayvanineT da orianebTan
mebrZol damrtymel razmebad Camovayalibebo...
kacvirTxebi?.. sad iyvnen kacvirTxebi?.. virTagvebze Tu
laparakobT, marTlac bolo dros momravldnen, magram axla
ratomRac yvelam erTad miwisqveSa xvrelebs miaSura gulis-
xeTqebiT.
`mzis niJara~ TandaTan dadumda, gayuCda. idga didi, lur-
ji burTi Teatralur moedanze, lurj sxivebs afenda irgv-
liv. ager ratuSis nacrisferi svetebi mxiaruli lurji
feris gaxda, cisferi daefina Teatris lamaz Senobasac Tavi-
si ganuyreli niRbebiT _ sicilisa da tirilisa... arqivis or-
sarTuliani, uferuli saxlic TiTqos gamococxlda. mis ukan
mimalul cixes mrisxaneba sulac ar etyoboda, cdilobda
TvalebSi aravis SesCxireboda, dabla-dabla iwevda da uceb,
zedmeti mcdelobisagan CaifSvna, misgan mxolod RorRi da
mtveri darCa...
10. dabruneba
metad ucnauri ambavi moxda im dRes wadigaiges Tea-
tralur moedanze.
mzian naSuadRevs cidan uzarmazari lurji burTi daeS-
va, msubuqi guguniT asfalts Seexo da moqalaqeni mixvdnen,
rom saxelganTqmul wadigaiges saplanetTaSoriso xomaldi
ewvia.
qalaqis Tavma oxoxom guguni gaigona, fanjridan gaixeda
da Tavi gaaqnia:
_ ox-ox-o!..
umalve fexebidan sapatio borkilebi Camoscvivda, mklave-
bze sapatio bawari Semoexsna. gaxarebul oxoxos gaaxsenda,
rom is qalaqis Tavi ki ara, fizkulturis maswavlebelia.
daado Tavi da skolisaken mokurcxla.
notariusi koko am droisaTvis karga xnis gaTavisufle-
buli iyo tyveobidan. saamisod muxis gadaxerxva gaxda
saWiro, sxvanairad fuRurodan ver gamoeteoda. ijda axla
Tavis kantoraSi, roxo Tavi magidaze daedo da gemrielad
xvrinavda. guguni rom moesma, gamoeRviZa, ra xdeba, kvlav
qalaqis Tavad xom ar mniSnaveno, magram Zili ise gautkba,
qalaqisas ki ara, qveynis meTaurobas sjobda. notariusi koko
Zils miubrunda. sizmarSi viTomc kvlav fuRuroSi gaxldaT
gaWedili da acremlebuli ixveweboda, amomiyvaneT, Torem
virTxebma fexebi momaWameso.
arqivariusis muzeumSi erTbaSad gaiRviZa yvela Tojinam,
gakvirvebulebma mimoixedes da gasasvlels miaSures. iqidan
mTeli dRe moedineboda gamrTelebulTa kolona da wadi-
gaiges ubrundeboda.
Teatralur moedanze ucnaurobas ucnauroba waemata. ku-
Txis quCidan muxis mdidruli magida gamojiriTda. mas Tan
mooqrovili savarZeli mohyveboda. qalaqis Tavi, gvarad
pirveli, sabuTebs xels awerda. ise iyo muSaobaSi Cafluli,
albaT verc gaigo, rom moxsnili brZandeboda da mis aryof-
naSi bare ori qalaqis Tavi gamoicvala... skam-magidam Tavisi
280 281
gaixsna ̀ mzis niJaris~ kari.
gogo Taiam gadmodga fexi, xeli Cauvlia mzisia dediko-
saTvis. maT pawo da vaCe mamiko mohyvebian.
mTeli qalaqi aq Seyrila. moqalaqeni aRtacebisagan qu-
debs caSi isvrian. ismis ̀ vaSas~ SeZaxilebi da taSiscema.
ager marTa bebo gamovida, Tan Tavisi ganuyreli megobari
Zroxa elpite mohyavs.
ager ZaRl bombos pirSi yalioni gaurWvia, wina TaTebi zu-
rgze Semouwyvia da ise moabijebs, TiTqos taSi da dideba
arafrad epitnavebodes.
samagierod fiso mirandola gainaza, ise akrutunda, ise
gaiqnia Tavisi fumfula kudi, mTeli sakateTi gadaria.
patara kudiani pipipi erTi cuncula gogona aRmoCnda.
rogorc ki Camoirbina, gakveTiliTuicim staca xeli da mos-
wavleTa rigSi ukra Tavi.
jaju-biWi uCveulod dadinjebula, CoCori bentosaTvis
kiserze xeli Semouxvevia da ise moabijebs.
CoCorma bentom fexebi gaCaCxa da msmenelTa gasaxarad
erTi gemrieli soloyroyini SemosZaxa:
_ madlobeli va-ar!..
taSma ise igriala, kinaRam ca Camoiqca.
xalxs kalaTburTeliviT maRali, gamxdari kaci da metad
msuqani, dabali qali gamoeyvnen.
_ Cveni jaju! _ ikivla qalma.
_ Svilo jaju, cocxali xar?! _ gadairia kaci.
jaju-biWma ki auRelveblad uTxra:
_ deda, mama! ra ambavia? damSviddiT, xalxi gviyurebs!
kacsa da qals ena CauvardaT, ise gaukvirdaT Svilis si-
dinje. Zneli misaxvedri ar aris, rom eseni didi jaju da
qalbatoni jajulia gaxldnen. dReis iqiT jadoqrobis mTe-
li sibrZne Tavidan amoSlodaT da erTi Cveulebrivi mSoble-
bi gamxdariyvnen. winaswarve vityvi, qalbatoni jajulia
skolis bufetSi iwyebs muSaobas (xom iciT, rogor uyvars
namcxvari da jemi!), didi jaju ki _ TeatrSi mebileTed (Te-
atri misi gatacebaa!).
_ jaju-biWo, me xom Seni CoCori var? _ hkiTxa bentom.
_ Sen Zalian kargi CoCori xar da yovelTvis Cemi iqnebi!
_ aRuTqva jaju-biWma.
sul bolos xomaldis zRurblze gamoCnda mamaci baci-
kuku, zolebiani kepi dauqnia SekrebilT da ganacxada:
_ moqalaqeno! mogesalmebiT da aqve gemSvidobebiT sa-
xelganTqmuli deteqtivi bacikuku! Tqveni qalaqi mSve-
nieria, magram Soreuli mxareebis faTerakebi mixmoben!
Taiam `mzis niJaris~ gluv zedapirs xeli Seaxo da CasCu-
rCula jadosnuri sityva:
_ anedosil-frCxi!
uzarmazari xomaldi uceb dapataravda, dapataravda, Tval-
sa da xels Sua dadna, erTi xelisdadeba niJarad gadaiqca.
Taiam aiRo da jibeSi Caido...
_ bacikuku! _ Tvalze cremli moadga pawos. _ nuTu unda
dagvtovo? erTxelac gaixsene is jadosnuri sityva!
_ romeli? anedosil-frCxi? _ uneblieT wamoscda baci-
kukus da pirze xeli itaca.
mSvenieri, tanaSoltili pawo wamSi dapataravda, iseTive
pawawkintela gaxda, rogoric adre iyo.
yvelani Sewuxdnen, magram wuxili arafers Sveloda da
Sinisaken gamoemarTnen...
11. bacikukus sevda
saRamoa, midamos bindi efineba.
saxlSi simSvidea, saaTi nela tiktikebs.
televizori dabal xmazea CarTuli.
CoCor bentos soloyroyins gadmoscemen.
_ iaa! _ megobrebis pativsacemad xmas ar iSurebs bento.
marTa bebo jorkoze zis da qsovs.
vaCe mamiko da mzisia dediko gverdigverd sxedan, mali-
mal Sexedaven erTmaneTs, arafers amboben, magram bednierad
eRimebaT.
gogo Taiasac eRimeba, isic bednieria da imitom.
282 283
matarebelimatarebelimatarebelimatarebelimatarebeli
Zroxa elpite ezoSi, mdeloze wamowolila da mSvidad
icoxneba.
ZaRli bombo WiSkars darajobs, xandaxan yurebs dacqvets,
binds akvirdeba.
fiso mirandola marTa bebos fexebTan gawolila da Ta-
visTvis krutunebs.
pawo da bacikuku moajirze Camomsxdaran, dausruleblad
CurCuleben, saTqmeli bolomde ver uTqvamT...
uceb bombo wamoiwia... ra ambavia?.. ra iynosa?..
bacikuku binds akvirdeba. Robis miRma, buCqebSi raRac
gaSliginda.
_ bombo, eci magaT!
bombo wamovardeba da yefiT utevs. buCqebSi sami jadoqari
Wyviris. arqivariusi buhi, mama buhbuhi da papa buhbuhbuhi
ucbad virTxebad gadaiqcevian da soros mietanebian.
bombo dgas, xan iyefeba, xan wkmutunebs... ra qnas? mteri
daekarga!
_ unda wavide! _ naRvlianad ambobs bacikuku. _ iseT qvey-
anas mivagneb, sadac gavizrdebi!
_ mec gavizrdebi! _ uxsnis pawo. _ TiTebze daiTvale, _
xelis TiTebs uCvenebs, _ amdeni wlis Semdeg Tu dabrundebi,
gazrdili dagxvdebi!
marTa bebo oTaxSi Sedis. karadis ukan, ZvelmanebSi Taias
akvania gadanaxuli da is gamoaqvs. zed leibs da Wrel sabans
daafens, abreSumis lamazi naWrebiT gaawyobs. pawos am qso-
vilebSi gaaxveven, pirSi sawovaras Caudeben da daurweven.
mzisia dediko akvanze daixreba da ̀ iavnanas~, nazad umReris.
marTa bebo kmayofili ambobs:
_ RmerTma ori gogona mogvca, erTi biWiRa gvaklia!
bacikuku ai, aq idga amwuTas... idga da aRara dgas... sad
wavida?.. albaT sevdam waiyvana...
_ bacikuku! _ eZaxis Taia.
bacikuku Sorsaa, igi axal faTerakebs eZebs... dro gava,
odesme CamoakiTxavs pawos...diax, yvelaferi ase moxda, ai aq,
am qalaqSi, lurji cis qveS!
284 285
da, nata tiroda, xolo me, SiSisagan gaTanguli, TvalebdaWyeti-
li mixurul kars mivSterebodi da verafers vxedavdi, garda
umwifar tvinSi dabadebuli sazareli urCxulisa, romelic va-
gons garedan SemobRaoda.
verafriT gamego, sad aRmovCndi, ra samyaroSi gamoviRviZe
da ras niSnavda yovelive, rac am kedlebs miRma xdeboda. TviT-
gadarCenis instinqti mkarnaxobda, rom gaucnobierebeli saSiS-
roebisagan deda damicavda, an patara nata. Cemi daiko dedas ex-
mareboda. gana ori weli ra iseTi didi droa, magram imTaviTve
ufros mfarvelad aRviqvamdi. marTlac didiviT mivlida, _ maW-
mevda, meTamaSeboda, maseirnebda vagonis erTi kuTxidan me-
orisaken da ukan. es bajbaji Soreul mogzaurobad mesaxeboda,
radgan saojaxo nivTebis labirinTSi vikargebodi. maSin, Tu ar
CavTvli sizmarSi minavlul gareTa urCxuls, megona, rom esaa
erTaderTi samyaro, mudam ryevadi, uwonadobaSi gadmokidebu-
li, mozanzare, aramdgradi. amas SeCveuli viyavi, iseve rogorc
adamiani, romelic miwaze dgas da ver amCnevs, rom dedamiwa
sivrceSi brunavs. relsebze borblebis uwyveti dagadugi, vago-
nis Wriali odnavadac ver arRvevda siwynares, radgan es xmebi im
samyaros nawili iyo, raSic varsebobdi da Tu saidanme, SemTx-
veviT sxva ram xmauri SemoaRwevda, CemTvis Seucnobeli da gauge-
bari, swored is maforiaqebda, qaosi, disharmonia Semohqonda
erTxel da samudamod arsebul wesSi.
sizmari realobis gagrZelebad meCveneboda. kuTxis qeCaze
meZina dedas Caxutebuls. dedis mSvidi Zili, misi Tbili arse-
boba SiSs devnida. Zilis ritmic vagonis moZraobaze ewyoboda.
borblebis dagadugi Cemi iavnana iyo. am dros TiTqos mivfrina-
vdi sivrceSi, usasrulo SoreTSi, sadac xandaxan wamomeweoda
xmebi _ adamianTa gadanalaparakevi, ZaRlis yefa, mamlis yivili,
Semxvedri matareblebis guguni... uamravi sxva xma midasture-
bda, rom Cveni samyaros garda arsebobda CemTvis jerac Seucno-
beli samyaroebi.
dRisiT vixsenebdi am sizmrebs da Cems Tavs vekiTxebodi: ̀ ra
aris iq, am moqanave kedlebs miRma?~
cotaTi rom wamovizarde, pirvel WuWrutanas mivwvdi. ficri-
dan koJri amovardniliyo da im patara naxvretSi gaviWyite. vix-
1
dro, roca matarebelSi aRmovCndi, mexsierebis miRma darCa.
ukve wamozrdils, mocaleobis Jams, deda miyveboda Cveni pirve-
li vagonis Taobaze. mama Raribi ojaxidan iyo da babuaCemma es
moxanxalebuli, daSlis piras misuli vagoniRa dautova. adre,
albaT, saqonlis gadasayvanad iyenebdnen, iataks naCliqari aC-
nda, kedlebs rqebis naCxveri. rac mTavaria, Tavze ar gvawvimda
(xom arsebobs iseTi vagonebic, saxuravi saerTod rom ar gaaCni-
aT!). oRondac, kedlebis WuWrutanebidan sinaTlis viwro zolebi
da sicive atanda. iataki alag-alag amomtvreuli iyo da patarao-
bisas imiT verTobodi, rom Zelebis usasrulo rbolas vucqerdi.
Cqari moZraobisas isini erTmaneTs erwymodnen, magram Tu matare-
beli svlas Seanelebda, maTi daTvlac SeiZleboda. pirvelad ase
viswavle aTamde Tvla, mere ocamde da a. S.
mama landad damamaxsovrda, radgan adre dagvekarga. me da
Cemze ori wliT ufros daias natas deda gviyveboda, matarebe-
li dagvibombeso. afeTqebebisagan Turme vagoni ise iryeoda, la-
misaa, liandagidan gadavardniliyo. mamam sanadiro Tofs daav-
lo xeli, mudamJams mixuruli kari ganze gaswia da haerSi gaisro-
la, TviTmfrinavis Camogdebas lamobda, iqidan ki tyviamfrqve-
viT dacxriles. mamas Tofi xelidan gauvarda da vagonidan gada-
eSva. im adgils, sadac is idga, natyviari SerCa. dedam kari swra-
fad mixura, xolo mama darCa sadRac, romeliRac geografiul
wertilSi, rkinigzis miwayrilze. matarebeli ise swrafad miqro-
da, wamic da is adgili ukan movitoveT. Semdgom deda naRvlob-
da, iqneb cocxali iyo da veraferi vuSveleTo.
diax, mexsierebaSi esRa SemrCa _ mama, romelic Ria karSi vard-
eba. dedam ar icoda, rom Cemi pirveli gaxseneba swored im dabom-
bvas ukavSirdeboda. igi Cems sulSi uzarmazari, Savi SiSis saxiT
Casaxlda. yurTasmenis wamRebi zriali, orTqlmavlis ganwiru-
li kivili, vagonis tortmani, yvelaferi erTmaneTSi airia da
vgrZnobdi, rom Cemi patara samyaro, am kedlebiT Semofarglu-
li, ingreoda da am nangrevebSi me viWylitebodi. deda moTqvam-
286 287
_ RmerTi ar arsebobs! _ mkacrad gaawyvetina gamcilebelma
da daaskvna: _ albaT ubileToa!
_ Cven mudmivi bileTi gvaqvs. _ dedas xma aukankalda.
_ mudmivi araferia! _ Tqva gamcilebelma. _ mecodebiT me
Tqven, marto qali da ori bavSvi! _ jibidan gayviTlebul qaRa-
ldSi gaxveuli puris naWeri da Tevzis konservis momcro qila
amoiRo, magidaze dado.
dedam karamde miacila.
gamcilebeli zRurblze SeCerda, TiTiT dedas nikapze Seexo
da damtkbari xmiT gaimeora:
_ mecodebiT me Tqven!
dedas gaaJrJola, SescivdasaviT...
gamcilebeli kars miRma gauCinarda, xolo deda skamze mow-
yvetiT daeca da xelebi muxlebze uRonod dauSva.
TvalebSi cremli da SiSi edga.
tirili mominda, magram ver gavbede. veRar mivxvdi, ratom SeeS-
inda Ziasi, romelmac puris naWeri da Tevzis konservi dagvitova.
natam amoislukuna. Cemze ori wliT ufrosi iyo da metic es-
moda...
3
dRisiT deda gvtovebda, faneris kariT gadioda, raTa puri
eSova. me da nata martoni vrCebodiT. nata logins alagebda, Wur-
Wels darecxavda. me vijeqi da velodebodi. nata xelebs gaim-
Sralebda, win damijdeboda, cdilobda gaverTe. SiSsa da Sim-
Sils ase vdevnidiT. SimSili mudam mtanjavda, kuWi mewvoda da
xmadabal zmuils viwyebdi. natasac Sioda, magram arasodes tiro-
da. rac ufro mSivdeboda, miT ufro meZaleboda SiSi _ vaiTu
dedam dagvtovos, vaiTu puri ver gviSovos da maSin me da nata
SimSiliT davixocebiT. puri sazrdoa, sazrdo Tu ar gveqneba,
ver gavizrdebi da verasodes mivwvdebi im RriWos, saidanac nata
icqireba... matarebeli Cqara miqris, dro nela mizozinebs, natas
moyolili zRapari usasruloa, magram lodini Tavdeba, deda kars
SemoaRebs da daRlili ityvis _ `mogikvdeT, Svilebo, deda,
ile raRac mwvane, vagonis gaswvriv rom erT mTlian laqad miqro-
da. `es tyea! _ miTxra natam. _ tyeSi xeebia da xeebs foTlebi
asxia!~ me ar vicodi, ra iyo `tye~, `xe~, `foTlebi~ da CemTvis
davaskveni: `gareT samyaro mwvanea!~ mogvianebiT WuWrutanaSi
patara, mcocavi gorakebi gamoCnda. `es qviSaa! _ amixsna natam.
_ udabno qviSisagan Sedgeba!~ me ar vicodi, ra iyo `qviSa~ da
`udabno~. ̀ gareT samyaro nacrisferia!~ _ gavifiqre. mere mata-
rebeli didxans miiwevda uzarmazari, molivlive sivrcis gasw-
vriv. ̀ es zRvaa! _ natam ukve yvelaferi icoda. _ bevri wyalia!~
wyali me mxolod WiqaSi menaxa da ase gadavwyvite: `gareT samya-
ro lurjia!~ mere iyo xorblis yanebi da WoWmanSi Cavvardi _
`gareT samyaro yviTelia!~
RamRamobiT WuWrutanaSi yvelanairi feri kvdeboda da zed
ukuni efineboda, romelSic xandaxan Tu gaielvebda susti naTe-
ba, iqneb cicinaTelasi, iqneb Soreuli, susti varskvlavisa. me
oxvriT vCurCulebdi: ̀ gareT samyaro Savia, yvelaferi gaqra!~
ase, am WuWrutanidan Sevicani sivrce, romelSic Cveni matare-
beli mieqaneboda da kidev natasagan, romelmac Cemze meti ico-
da, radgan simaRliT miswrebda da im viwro, wagrZelebul Rri-
WoSi iyureboda, kedlis or ficars Soris rom darCeniliyo...
2
_ ra hqvia am biWs?
wina vagonSi gasasvlelad faneris viwro kari iyo datanebu-
li da gamcilebeli iqidan daukakuneblad Semovida.
meloti kaci iyo, saTvaliani, WaRara ulvaSebi pirSi uZvreboda.
natas SiSisagan Tvalebi gaufarTovda.
dedasac Sevatyve, dabneuli Canda. idga da xelebs xalaTis
jibeebSi malavda.
gamcilebeli mkacrad damyurebda, ar vicodi, sad gavqceu-
liyavi, satirlad gavemzade da dedas amovefare.
_ loTi! _ upasuxa dedam.
_ ra saxelia ̀ loTi~! _ uJmurad Tqva gamcilebelma.
_ RvTis rCeulia.
288 289
Semdeg, roca im RriWos avcdi da misTvis Tvalis gasasworeblad
vikuzebodi, dedam miTxra, droa Senc skolaSi migabaroo. Camac-
va erTaderTi mokle Sarvali, erTaderTi moklesaxeloiani per-
angi da tilos iafi fexsacmelebi.
vagonidan vagonSi gadasvla iyo Cemi pirveli Tavgadasavali.
4
SiSiT guli amifarTqalda. Ria karSi gamayruebeli raxraxi,
dagadugi, griali SemoiWra. Cveni vagoni TiTqos sadRac varde-
boda, wina vagonis maRali kedeli aRma-daRma qanaobda. es vagone-
bi erTmaneTs rkinis uzarmazari xelebiT CasWidebodnen. Zirs
liTonis moZravi xidura efina, xtoda da raxunobda. vagonebs
Soris liandagis uwyveti nakadi misrialebda. muxlebakankale-
bulma Sevabije xiduraze, megona, gadamagdebda da Cemi patara
sxeuli uxilav borblebSi daiglijeboda. aqeT-iqiT gaxedva verc
movaswari, Tumca vigrZeni, rom gverdebidan sinaTle meRvrebo-
da. wina karSi Sevaswari da SvebiT amovisunTqe _ ̀ gadavrCi!~
zevidan ca damnaToda.
diax, am vagons rkinis maRali, Jangisferi kedlebi hqonda,
WuWrutana versad davlande. samagierod zemodan saxuravi ar
exura da caze mcxunvare mze ekida.
pirvelad vnaxe mze, cis silurje da Rrublis TeTri, fumfu-
la qula.
mimovixede. oTxrigad isxdnen Cemi kbila gogo-biWebi. xoto-
ra Tavebi biWebisa iyo, nawnavebiani, TeTri bafTebiT _ gogoneb-
isa. win maRali, gamxdari qali idga, xelSi saCvenebeli joxi eWira.
saTvalidan gadmomxeda da miTxra:
_ me nora maswavlebeli var! _ joxiT merxze mimiTiTa. _
dajeqi, imedia, ar icelqeb!
SiSianad davjeqi. gverdiT mjdomma biWma idayvi gamkra.
_ gigi mqvia, Sena?
_ loTi!
_ loTi? xi-xi...
man ar icoda, rom loTi RvTis rCeulia (xom ase amixsna dedam?)
dagxoceT xom SimSiliT!~ Wvavis puris sami naWeri samives erTi
dRis sicocxles gvCuqnis. ase vizrdebodi puris erTi naWridan
meoremde da ver SevamCnie, rodis avwvdi im RriWos kedlis fic-
arsa da ficars Soris.
gaviWyite.
vagonebis usaSvelod grZeli rigi liandagis mruds mihyve-
boda da SemeZlo dameTvala aTi, TxuTmeti, oci vagoni, Tumca
matareblis Tavs mainc ver vxedavdi, igi sadRac SoreTSi ikarge-
boda. iqidan moismoda Soreuli dagadugi da elmavlis gabmuli
kivili, gza momeciT, movdivaro. Cven ukan sxva vagoni ar arse-
bobda da mexsiereba bneliT iyo moculi, radgan arsaidan mov-
diodiT. xSirad mifiqria, ra iyo ukan, sad iwyeboda yvelaferi?
pasuxi ar mqonda da fiqriT uneblieT gadavwvdebodi imas, Tu
ra aris win, Semdgom vagonSi anda Semdgomis SemdgomSi... me vxe-
davdi satvirTo vagonebs, romelTac saxuravi ar hqondaT, vxe-
davdi Ria platformebs, ufro Sors ki saZile vagonebsac. ra iyo
iq, win?.. gonebis Tvals Soreul momavalSi ver vawvdendi da aw-
myoTi vkmayofildebodi, viWyitebodi RriWoSi da viwovdi imas,
rasac vxedavdi.
dilauTenia mze aRmosavleTidan amodioda da Crdilebi
grZlad lagdeboda liandagis gaswvriv. xolo saRamos mze dasav-
leTiT Cadioda da Crdilebi piruku wveboda. me wamovedi aRmo-
savleTidan, Tumca ver vixsenebdi, Tu ra davtove iq, aRmosav-
leTSi. me mivdivar dasavleTisaken! _ vaskvnidi da ar vicodi,
ra meloda iq, dasavleTSi...
erTxel dedam Tqva, nata skolaSi unda mivabaroTo. Caacva
erTaderTi lamazi kaba da im kariT gavidnen, saiTkenac puris
saSovnelad midioda xolme.
davrCi marto da SevigrZeni martoobis sevda, oRond es iyo
bavSvuri grZnoba, raic Rrma tkivilTan araa dakavSirebuli. bavS-
vis sevda msubuqia, haerSi nisliviT ganfenili, mciredi sixaru-
lic rom gahfantavs. im sevdas viwro RriWodan danaxuli sam-
yaros fragmentebi anelebda. vxedavdi mxolod arsebulis naw-
ils, zeviT ca ar Canda, qveviT _ miwa. ager xeTa tani minarnareb-
da, magram ar vicodi, sad iyo fesvi da sad kenwero... karga xnis
290 291
caze miriadi varskvlavi brunavs, yovel maTgans, albaT, Tavi-
si saxeli aqvs. me erTisac ar vici. im kacis saxelic ar vici, vago-
nis gamcileblisa, puri da konservi rom mogvitana da WaRara ul-
vaSebi pirze efineboda. me is unda momekla, magram patara viyavi
da Rone ar merCoda. axla is da deda damekargnen, ar vici, odesme
Tu Semxvdebian, ar vici, Rone Tu meyofa SurisZiebisaTvis.
gverdiT, xelis gawvdenaze gigis sZinavs. irgvliv, Zirs dage-
bul qeCebze sxva bavSvebsac sZinavT. zogis saxeli ukve gavige,
zogisa _ vera.
ager, Cemgan marcxniv patara gogona gatrunula _ nini. xeli
gavaCoCe da misi Tbili xeli damxvda. Jruantelma damiara, Tum-
ca ver vxvdebi, ratom damiara Jruantelma, ratom avReldi. nini
xom erTi Cveulebrivi gogonaa, dRisiT wesierad arc Semixedavs.
mxolod Tvalebi aqvs ucnauri _ katiseburi, WroRa da odnav
moelmo.
dRisiT nora maswavlebels mivCerebodiT. CagvCiCinebda, ar
icelqoTo, gvarwmunebda, rom bednierebi viyaviT, aseTi vagoni
rom gvergo, foladisaa da myari. igi diadma memanqanem aago. odes-
Rac, roca Cven arc viyaviT, orTqlmavals igi marTavda da, raki
bavSvebi Zalian uyvarda, es vagoni gvaCuqa.
mindoda bednieri mec vyofiliyavi, magram arafersac ar
vgrZnobdi.
diadi memanqanis suraTi nora maswavleblis zurgsukan, sak-
laso dafis Tavze ekida. es iyo Cveni tolswori biWuna talRo-
vani qera TmiTa da angeloziseburi gamoxedviT. odesRac igi Cven-
saviT patara iyo, _ ase gavifiqre, _ mere sazrdo gauCnda da
diad memanqaned gaizarda. mec gamiCnda sazrdo _ kartofilis
wvniani, uxorco katleti da vaSlis kompoti. mec Cqara gavizrde-
bi da diadi memanqane gavxdebi!
avyurebdi varskvlavebiT moWiqul cas da vocnebobdi im
droze, roca Zalas movikreb da movnaxav droSi CarCenil Cvens
vagons, dedas, romlis saxeli ar vici, da mamas, visze mogoneba
im vagonSi imaleba.
TandaTan Zili wamomepara. diliT wveTebi dameca. ca sawvima-
ri RrublebiT damZimebuliyo. nora maswavlebeli Semovida da
dedis gaxsenebaze ukan movixede. karze, saidanac Semovedi,
momcro sarkmeli amoeWraT.
wamovxti da im sarkmelTan mivirbine.
davinaxe, rom Cveni vagoni matarebels moswyvetoda. igi jer-
ac mogoravda, magram Cven Soris manZili TandaTan matulobda.
iq, Ria karSi dediko idga, xelebs miwvdida da sasowarkveTiT
mixmobda, oRond xma Cemamde ver aRwevda.
dedikos ukan, CrdilSi, ulvaSa gamcilebeli davlande. welze
xeli SemoeWdo da ar uSvebda.
wamieri iyo es suraTi da me verafers vSvelodi.
yuri mtkivneulad momqaCes. nora maswavlebeli becad dam-
yurebda da wvrili tuCebidan maSxefebda:
_ xom gibrZane, nu icelqeb-meTqi!
_ deda minda! _ sawylad waviknavle.
_ ukana gza ar arsebobs! _ damCxavla. _ win iCqare, iqneb
odesme natas mainc miewio!
isev gigisTan damsva.
_ loTi, xi-xi... _ CaixiTxiTa gigim.
TavCaRunuli vijeqi, merxze Cemi cremlebi wveT-wveTobiT
ecemoda da vfiqrobdi: ̀ netavi iseTi Rone mqondes, gamcilebe-
li gadavagdo!~ warmovidgine kidec, rogor iglijeboda vagonis
swraf borblebSi da tanSi gamaJriala...
5
Ramea. zurgze vwevar. TavzeviT varskvlaviuri gumbaTi bru-
navs. Cemi sicocxlis mokle manZilze pirvelad gaviazre, rom
samyaro usazRvrod vrcelia. mis sidiades vagonis kedlis Rri-
Wodan ver ixilav.
da mainc, Cemi pirveli vagoni menatreba, misi dabzaruli iata-
ki da kedlebi, bindiani haeri, romelsac gardigardmo WuWru-
tanebidan SemoRweuli sxivTa Zafebi kveTavs.
deda menatreba. deda siTbo da moferebaa. uceb aRmovaCine,
rom ar vici, ra hqvia dedas da ra hqvia mamas. deda _ dedaa, mama
_ mama! aravin, natamac ki, ar miTxra, Tumca iqneb arc natam ico-
da, arasodes gvikiTxavs da pasuxic ar migviRia.
292 293
miveCvie Cems axal vagons, tol-sworebs, romelTac Cemi saxe-
li acinebT, gigis, romelic megobrad Caviwere, da ninis, rome-
lic ar vici CemTvis vin aris, Tumca vcdilob davicva sxva bavS-
vebisagan, ufro gigisgan, romelic mudam imis cdaSia, Tmebi moawi-
wknos da aatiros, Tumca me ufro Ronieri var da Tu movindome,
gigisac avatireb.
mere viCxubeT! nini tiroda, me ki gigis xeli vkari da merxia-
nad gadavayirave. nini ufro atirda da me mivxvdi, rom igi imi-
tom tiroda, rom gigis etkina. gigi wamofofxda, Tvalebi masac
cremliT avseboda. staca xeli ninis da ukan, sul bolo merxze
gadasxdnen. me ar SemeZlo maTTan erTad gadasvla. me win unda
mevlo, raTa natas wamovweodi, magram pirvelad maSin mivxvdi:
vinc win miiwevs, ukana gzas iWris da warsuls kargavs...
amasobaSi SeumCnevlad vizrdebodi. vfiqrobdi, rom odesme im
simaRleze aviwevi, rom vagonis kedlebs zevidan gadaveyudebi da
Cemi TvaliT vnaxav, rac imis iqiTaa. wignidan maleve gavige, rom
veravin izrdeba imaze metad, ramdenic misTvisaa gankuTvnili.
welic miilia da Cven yvelani, viwro kariT momdevno vagonSi
gadavbargdiT. is iseTive iyo, rogoric davtoveT. gadasasvle-
li xidurac saSiSrad xmaurobda da irweoda, magram amjerad
arafris meSinoda da sxvebsac ki gavaswari...
6
_ ra ubedurebaa, ranair saxels arqmeven bavSvs! _ brZana am
vagonis maswavlebelma karlom.
es iyo gamxdari, wowola kaci, WaRara, stalinur ulvaSebze
wvrili cxviri zevidan wamoekoxa.
aman ar icoda, rom ̀ loTi~ RvTis rCeulis saxelia, radgan ar
icoda ̀ RmerTi~.
misTvis arsebobda mxolod es vagoni, iseTive rogorc wina,
oRonda wiTlad SeRebili, Tumca feri ukve Zvreboda da zed
Jangiani laqebi mimobneuliyo.
davjeqi da mimovixede. merxebis oTx mwkrivs bavSvebi mom-
lodined usxdnen. isini aq CemTan erTad gadmovidnen, Tumca ax-
qolgebi dagviriga _ TeTri da Wreli yvavilebiT moCiTuli.
TviTonac qolga eWira, oRond didi da Savi. erTi qolga dagvakl-
da da, raki axali viyavi, me ar mergo. `nini, Seifare!~ _ ubrZana
gogonas nora maswavlebelma. vijeqiT me da nini erTi qolgis qveS,
gverdigverd, vgrZnobdi misi Cxinka, patara sxeulis simxurval-
es, maJrJolebda da pirze oxSivari amivarda. ninisac loyebi wiT-
lad auRvivda, WroRa Tvalebi gan-gan waiRo... wvimam SxuiliT
gadagviara da CvenTvis aravis ecala, garda gigisa, romelmac eW-
vianad CaixiTxiTa _ `loTi, xi-xi!..~ Rrublebi daixliCa, mzis
sxivebi ferad fardebad Camoefina. aseTia ca _ xan Rrubliani,
xan mziani, xan mTvariani da xanac varskvlavebiT moWedili... am
cvalebadi cis qveS mieqaneba Cveni matarebeli, ar vici saidan,
ar vici saiTken... samyaro isaa, rasac vxedavT! Cven ki vxedavT
erTmaneTs, oTx kedels, nora maswavlebelsa da cas TavzeviT...
nora maswavlebels TvalSi aRtacebis cremli Caudga, igi
gviyveba diadi memanqanis cxovrebis ambavs _ Wkviani, niWieri
da, cxadia, friadosani bavSvi iyo diadi memanqane (xolo Cven
uWkuo, uniWo da, cxadia, cudosnebi gaxlavarT!). manamde arc ma-
tarebeli arsebobda da is rom ar dabadebuliyo, vin icis, dRes
Cven sad viqnebodiT.
oRondac, me arc axla vici, sada varT!
uceb orive mxares maRla atyorcnili xeTa kenweroebi vixi-
leT. es alvis xeebia da maTi kenweroebi zevidan dagvyureben.
caze xandaxan weroTa qaravani gadaifrens, anda arwivi, an Zera
gadmoekideba... yovelive amaze wignebSi weria da ukve viciT, rom
alvis xes fesvebi miwaSi aqvs, frinvelebs bude totebSi, an buC-
qebSi, an balaxSi... Cven vswavlobT kiTxvas. Cven viciT ricxvebis
mecniereba, viciT istoria, romelic diadi memanqanis dabadeb-
iT iwyeba, viciT geografia, romelSic Cveni vagonis oTxi kuTxe
da oTxi kedelia Caxazuli. astronomia ki Soreul varskvlavebs
gvacnobs. varskvlavebs RamRamobiT vxedavT da amitom gveCvene-
ba, rom isini axlosaa, magram ver vxedavT alvis xis fesvebs, ver
vxedavT budeebs, tyes, buCqebs, balaxs... rasac ver vxedavT,
iqneb arc arsebobs?
294 295
la. uamravi saxli da saxlaki mimoifanta, sofeli sofels cvli-
da, SoreTSi qalaqebic ilandeboda, _ yvelaferi is, aqamde wi-
gnebSi rom amomekiTxa da maTi arseboba maeWvebda.
ukve vicodi, rom Cemi siymawvile am moZrav vagonebze unda ga-
metarebina, didi dro gavidoda, sanam saZile vagonamde gavaRw-
evdi. cvalebadi da amave dros erTferovani cxovreba meloda.
cvalebadi imitom, rom platformis dabali borti TvalTaxedvas
ver mifaravda da SemeZlo samyaros nairferobis Secnoba. plat-
formidan platformaze gadarbena niSnavda momdevno safexurs,
codnis axali plastebis daZlevas. xolo erTferovani imitom, rom
es matarebeli arasodes Cerdeboda, aqedan verasdros Camovido-
di, fexisguliT miwis simkvrives ver SevigrZnobdi, xidan nayofs
ver movwyvetdi da buCqidan yvavils. bevrjer minaxavs vagonis
bortidan gadavardnili mavani, sakuTari mouTmenlobis msxver-
pli, vinac ikargeboda drois im monakveTSi, rasac Cvens Cqar gza-
ze vtovebdiT. araerTxel momZalebia survili, mec gadavSvebu-
liyavi vagonidan, davrCeniliyavi romelime usaxelo sofelSi,
sadac patara saxlakebSi uamravi adamiani cxovrobs da isini su-
lac ar dardoben, rom samudamod rCebodnen im droSi da im gare-
moSi, sadac daibadnen. oRondac, me bolo vagonSi dabadebuls,
miznad davisaxe mTeli am matareblis Tavi, raRac usaSvelo Zala,
SeuCereblad rom ezideboda uTvalavi vagonis rigs. diax, me unda
aRmesrulebina bavSvobis pativmoyvaruli ocneba, gavmxdariyavi
diadi memanqane da swored me unda mimeyvana Cemi moZravi samSob-
lo bednier SoreTSi.
dro iyo neli da amave dros Cqaric. wami didxans grZeldebo-
da, magram dRe da Rame swrafad monacvleobda da am platfor-
midan momdevnoze gadasvlas veraferi SeaCerebda. vcdilobdi,
sxvebs ar CamovrCenodi, ufro xSirad tol-sworebs vaswrebdi
kidec. Cemze ambobdnen, niWieri bavSvia, yvelafers iolad iTvi-
sebso. erTi platforma hgavda meores, erTidan meoreze ukve
uSiSrad gadavrbodi da vgrZnobdi, Zal-Ronec memateboda da
Tvalsawieri mifarTovdeboda.
sami Tu oTxi platforma rom movinacvle, win gaWril brboSi
nini da gigi davlande. xelixelCakidebulni mirbodnen. ar vici,
lebic dagvemata, ar vici saidan, romeli karidan Semosulni.
wina merxze nini da gigi davlande da gulSi wyenam gamkra. isini
xom ukan movitove, axla ki, Turme, gadamaswres. xSirad neliad
mavalni gvaswreben moCqareT.
karlo maswavlebelma saCvenebeli joxi magidaze daakakuna
da wvrili, uferuli Tvalebi ufro mowkura.
_ RvTis imedi nu geqnebaT, RmerTi ar arsebobs! _ joxi
cisken aiSvira da waumRerasaviT: _ aixedeT maRla, aba sadaa
RmerTi?.. RmerTo, gadmomxede-e!
warmovidgine, rom uRrublo cidan mexi iquxebs da karlos
melotze daecema.
RmerTma ar gadmoixeda da me gamecina.
_ Sen! _ Tvalebidan eklebi amoeCaCxa karlos. _ adeqi da
kuTxeSi dadeqi! piriT kedlisaken manam ideqi, sanam sicilis
survili dagekargeba!
videqi kuTxeSi, SubliT kedels miyrdnobili. mziT gamTbari
rkinis kedeli simxurvales gamoscemda da CemTvis vfiqrobdi:
`RmerTi aris? karlo sicives asxivebs, kedeli _ siTbos! aris
RmerTi?~
7
cxra wlisam davtove karlo maswavleblis vagoni. xiduraze
rom Sevdeqi, TvalebSi mzem momaWyita da wamier damabrmava. guli
SiSiT Semixta. rkinis moajirs orive xeliT Cavafrindi, zurgze
ki Tanaklaselebi mawvebodnen, isini, visac gzas vuRobavdi.
win platforma-vagonebis rigi grZeli raxraxiT mieqaneboda.
erTnairi, dabalbortiani vagonebi erTimeores misdevda, aTam-
de iqneboda, amaT ki mwvane saZile vagoni miuZRoda da is, rac
imis iqiT iyo, aqedan ar Canda.
zurgze mowolilebma platformaze gamitanes. CoCqolsa da
Sexla-SemoxlaSi merxamde Zlivs mivaRwie da sxvaze win movTavs-
di, raTa momdevno gadarbenis dros yvelasTvis gameswro.
vagonis bortebi welamdec ar mwvdeboda da SemeZlo rkinig-
zis mimdebare sivrceebi menaxa. irgvliv mwvane sanaxebi gadaiSa-
296 297
mecxre platformaze pirvelad vakoce. es iyo saswauli. bage
bages rom Sevaxe, tanSi Jruantelma damiara da vigrZeni, rom ni-
nic aTrTolda. orives Tavbru gvesxmoda, magram ar vicodiT im
kocnas ra unda mohyoloda. es moxda Sebindebisas, roca maswa-
vlebeli platformidan ukve gavida, bavSvebi ki TavisTvis erTo-
bodnen da yuradReba aravis mouqcevia.
meaTe, bolo platformaze, roca Cven win saZile vagonis bne-
li kedeli miqanaobda, SiSi vZlie da ninis sabanqveS SevuZveri.
sustad miwevda winaaRmdegobas, magram misi mxurvale sxeuli
alerss iTxovda da vigeme qalwulis netari sitkboeba. nini as-
lukunda, yurSi CurCuliT momaorTqla: `vici, mimatoveb!~ tu-
CebSi vakoce da CurCuliTve vupasuxe: ̀ Senze metad aravin myva-
rebia, vficav, arasodes migatoveb!~
dRisiT, SuadRis mze rom kefaze gvaWerda, meaTe platform-
is datovebis zeimi gaimarTa. dito maswavlebels Cveni bolo namu-
Sevrebi ewyo win da mouTmenlad velodiT ganaCens. zeda rve-
uli aiRo da gamomiwoda: ̀ waikiTxe!~ Cemi Tema iyo, wina dRes da-
werili. gulma reCxi miyo, vifiqre, ar moewona-meTqi. kiTxva enis
borZikiT daviwye, magram mere gavTamamdi da xmas Sesabamisi rixi
SevZine. namuSevari moixilavda diadi memanqanis cxovrebis im
monakveTs, roca is jerac ar iyo diadi memanqane. is gaxldaT
axalgazrda, oflsa da kvamlSi gamoyvanili cecxlfareSi, ro-
melic farTo niCbiT qvanaxSirs sacecxlurSi yrida da orTql-
mavals aZlevda Zalas, eTria es Cveni usasrulod grZeli da
mZime matarebeli. orTqlmavali arasodes menaxa. jerac patara
viyavi, roca miTxres, rom is Tbomavalma Secvala, axla elmavali
migvaqanebda da mjeroda, rom is dro dadgeboda, roca birTvu-
li manqana Cagvebmeboda da ufro swrafad gagvaqrolebda. aseve
mewera im Cems TxzulebaSi. dito maswavlebels Tvalebidan ku-
rcxali gadmougorda da miTxra: ̀ Zaan niWieri axalgazrda xar!
Sors waxval, Tu, cxadia, qalebma borkili ar dagades!~ _ Tan
ninis mravlismetyvelad gadaxeda. ninis sircxvilis almuri
auvarda. mec gavwiTldi...
Cven, yvelani, aTvagongamovlilebi saZile vagonSi gadavba-
rgdiT!
ra davarqva imas, ra grZnobamac Semipyro. TiTqos miRalates,
TiTqos marto damtoves, raRac wamarTves. fexebs Zala davatane,
swrafad mivewie da gigis davejaxe. igi vagonis borts miRma gada-
frinda da kinaRam ninic gadaiyola. gogonas droze vtace xeli,
biWi ki cali xeliT borts daekida. ̀ gadaarCine!~ _ SemTxova nin-
im. xeli gavuwode, magram iman qvevidan amomxeda. Tvalebi mZul-
vared unaTebda da mivxvdi, arasodes, arasodes mapatiebda. Sevy-
oymandi, dro ki daikarga, iman vagonis borts xeli uSva da miwa-
yrilze dagorda.
im adgils swrafad gavSordiT. nini tiroda, xolo me, sxva ra
gza damrCenoda, ninis xeli Cavavle da win, Semdgomi platfor-
misaken gaviyole...
8
Ramea. rigiT meSvide platformaze var da ar meZineba. matare-
beli swrafi dagadugiT miiCqaris. marjvniv da marcxniv ukun
sibneleSi xandaxan tevrebs miRma Camaluli susti naTura Tu
gakrTeba.
caze varskvlavTcvenaa. miriadi varskvlavi sawinaaRmdego
mimarTulebiT garbis. xandaxan kudiani varskvlavi gasrialde-
ba da Caqreba, Cainavleba.
niavi uberavs. dRisiT, roca cxela, nakleb Semawuxebelia,
xolo RamiT civia da maZagZagebs. Soriaxlo ninis sZinavs. sabanSi
gaxveula. survili mklavs masTan erTad CavTbunde, magram ver
vbedav.
xeli gavatoke. frTxilad Sevexe. loyisZirSi, saTuT kanze
momixvda. gogonam amoioxra da CaiCurCula: ̀ gigi!~
gvelnakbeniviT xeli ukan waviRe...
Zili ar modis...
male gaTendeba.
merve platformaze gigis aCrdili mexsierebaSi mqrqaldeba,
verc ki gamiazrebia, marTlac arsebobda Tu sizmriseuli Crdil-
ebis samyarodan mestumra. vfiqrob, ninis mexsierebidan amoS-
lilia, ninis gonebas, mis Suqian Rimils ukve me vipyrob...
298 299
mJave Rvinos vsvamdiT, me _ Rvinis WiqiT, xolo kukura _
ludis kaTxiT. grZlad da mosabezreblad mied-moedeboda,
cxovrebas uCioda. niWieri bavSvi viyavio, diadi memanqanis Tav-
gadasavlebi da vagonebis geografia sul zepirad vicodio. did
momavals miwinaswarmetyvelebdnen, magram orma ramem SemiSala
xelio _ am bayayunebma da safrTxeebma, wina vagonebSi romaa
Casafrebulio... ver gavige, ra safrTxeebze melaparakeboda,
magram iman abdaubda sadRegrZeloebisaken gauxvia da mec ar
CavZiebivar. daviRale, moviTenTe, siZes kaTxac ver ereoda, me
ki patara WiqiTac daviTveri. Tvalebi mebliceboda da kukura
ufro gaberili da deformirebuli meCveneboda _ uzarmazari,
Tvalebgadmokarkluli gombeSo... ̀ erTi Seni kargebic!~ _ amov-
iluRluRe da natas momrgvalebul mxarze dameZina.
ar maxsovs Cems kupemde rogor mimiyvanes. Tvali gavaxile,
Turme ninisTan Caxutebuls mZinebia. qals sasurveli Tbili sur-
neli asdioda. sruli bednierebis aRsaqmelad xels miSlida ke-
faze mowolili tkivili, kuWis Zmarva da moulodneli gaxseneba
dito maswavleblis sityvebisa, niWieri ymawvili xar, Sors wax-
val, magram qali borkiliao. kukuras sityvebic Camesma, mec ni-
Wieri viyavi, magram col-Svilma borkili damado da am kupes iqiT
versad gavaRwieo. viweqi zurgze da vfiqrobdi Cems ganvlil
gzaze da SesaZlo momavalze. vixsenebdi im pirvel vagons, sa-
dac davibade, WuWrutanebs iatakze da kedlebze, saidanac vcdi-
lobdi samyaros Secnobas, vixsenebdi im or vagons, saxuravebi
rom ar hqondaT, wvimis dros me da nini erTi qolgis qveS vis-
xediT, RamiT ki SemeZlo varskvlaviani ca mexila... mere ki vagon-
platformebis rigs, saidanac Tvalwarmtaci sivrceebi iSlebo-
da, magram swrafi gadarbenis gamo mis mSvenierebas bolomde ver
aRviqvamdi. axla ki, aha, viyavi kupirebul vagonSi, sakuTar kupe-
Si, lamaz cols Caxutebuli, romlis wiaRSi, SesaZloa, Cemi na-
Sieri bayayuna izmoreboda. saqonlis gadasayvani vagonis bi-
nadrisaTvis es iyo udidesi miRweva, magram fiqrSi feTqavda
azri _ nuTu amas veswrafodi?
Tavi mtkioda, fiqrs ver vuRrmavdebodi da Tvali kvlav dav-
xuWe...
9
nata mxolod Tval-warbiT vicani. saocrad Secvliliyo _
pirmrgvali, loyebdaberili... tyupebi xelebSi eWira da muceli
kvlav wamozrdoda. ̀ xom lamazebia?~ _ mkiTxa. patara, dorblian
bayayebs hgavdnen. ukbilo pirebi moeRoT da uferuli TvalebiT
maTvalierebdnen. `albaT mamas daemsgavsnen!~ _ gavifiqre.
marTlac, kupes siRrmeSi tipi wamoimarTa, isic gaberil gombe-
Sos mivamsgavse da zizRi vigrZeni.
_ vah, colisZmav, yoCaR rom aqamde moaRwie! _ dondlo mke-
rdze mimixuta da kinaRam gamguda. _ es ra lamazi dagiTrevia,
ha! _ ninize Tqva.
ninis piri sircxvilisagan aetkica. siZis zedmeti gaSinaure-
ba arafrad mepitnava, erTi suli mqonda, rodis gaveclebodi,
magram naTesaoba borkilia da adamiani iolad ver daexsneba.
_ mezoblad kupe Tavisufalia, TqvenTvis vinaxavdiT! _ Tqva
kukuram (ase erqva Cems Zvirfas siZes).
sxva kupeebs aTvagongamovlilebi swrafad daepatronnen,
saqme daswrebaze midga da Cvenc, me da ninim, es kupe davikaveT.
_ amieridan es aris Cveni sacxovrisi! _ Tqva ninim da umal
dalagebas Seudga.
uxerxulad videqi zRurblze, nini ki RiRinebda da yoCaRad
trialebda. mtveri gadawminda, fanjaraze ori naqargi farda Ca-
mokida, saidanRac larnaki gamoaCina, Sig xelovnuri yvavilebi
ido, albaT TviTonve gamoWra feradi qaRaldebisagan. aba, aq,
vagonSi saidan gaCndeboda namdvili yvavilebi! yvavilebi gareT,
mindorSi xaroben da Cveni swrafi matareblidan mxolod maTs
siWreles vxedavdiT.
bindispirze kukuram Tavis kupeSi dagvpatiJa. patara magi-
dasTan viwrod visxediT, me natasTan, kukuris ki nini ise miemw-
yvdia, eWvianobis faruli Wia mRrRnida, xolo ninis eleTmeleTi
mosdioda.
skamloginis danarCeni adgili natas bayayunebs eWiraT da sa-
wovaras mondomebiT wuwnidnen.
300 301
arCevani? ra arCevani aqvT kupeSi gamomwyvdeulT? es matare-
beli xom arasodes Cerdeba! unda davberdeT da davixocoT. Ro-
nisagan TandaTan daviclebiT, davkargavT yvelafers, ris gamoc
jer kidev erTmaneTisaTvis sasurvelni varT. dadgeba Jami, roca
Segvjavrdeba es erTferovneba da kupes samoTxe jojoxeTad
gadaiqceva... Tu gadavxtebi, davrCebi droSi, saidanac arsaiT-
ken midian da dRe daemsgavseba dRes... oRondac, arsebobs mesa-
me gzac _ is miemarTeba diadi memanqanis savarZlisaken! savar-
Zeli erTia, misken ki uamravi pativmoyvare subieqti miiswrafis.
am kupedan mxolod imas Seicnob, rac erTi fanjridan Cans, xolo
pirveli, mewinave elmavlidan gadaiSleba gza, romelic momav-
lisaken mieqaneba.
mklavs, romelic ninis Cauxutebia, ukve vera vgrZnob... da ma-
Sin gavifiqre: gamovacli! Tu gaiRviZa, Cavexutebi da Cemsave
borkilebs ufro SemoviWedav, magram Tu ver gaiRviZa, kupedan
gaval da aRar davbrundebi.
frTxilad gamovacoce... ninim amoioxra, ̀ loTi!~ _ Caibutbu-
ta da Rrma ZilSi Sebrunda.
wili nayari iyo. uCumrad Cavicvi da kupedan gavedi.
yvela sxva kari migmanuli iyo, Cvenic mivxure da derefans
davuyevi...
11
ramdenime vagoni movinacvle.
vagonidan vagonSi xmauriani xidurebiT gadavdiodi. rbili
xaliCiT mofenil derefnebs susti naTurebi mqrqali sinaTliT
avsebda. fanjrebs wkvarami awveboda da ver gamerkvia, ra dro
dadga.
kupeTa karebi mWidrod miexuraT, SigniT, albaT, matareblis
mgzavrebs eZinaT.
ninis qaluri siTbo da surneli karga xans momyveboda. rac
ufro vSordebodi, miT ufro mipyrobda sinanuli, magram jiutad
vdevnidi eWvebs, Tavs virwmunebdi, rom miznis misaRwevad auci-
lebelia Tavganwirva. ̀ visac sakuTari sicocxlis sasworze Seg-
10
drois sazomi matarebelSi crua. siCqaris Senelebisas dro
nela mizozinebs, aCqarebisas igi saerTod kvdeba da dReebi mex-
sierebaSi kvalsac ki ar toveben. kupeSi cxovreba _ mosawyeni
erTferovneba _ drois miRma miedineba. me da ninis Tvlema-
zmaneba gveufleba, raic adamians amyofebs sadRac sicocxlesa
da sikvdils Soris. ufro da ufro vrwmundebi, kupeSi cxovreba
xafangia, lamazi coli _ borkili. kedelze mikruli kalendari
mxolod cifrTa krebulia, romelic xandaxan gagakvirvebs _
`ramdeni dro gasula?~ sad gaqra is saaTebi da wuTebi, romlebmac
Seavses Sualedi im dRidan am dRemde? ai, romeliRac Tvis rome-
liRac Rames vwevar Cveni patara kupes viwro Taroze. ninis Cemi
mklavi TavqveS amoudvia da, albaT, sZinavs. igi jerac Tbili da
sasurvelia, Tumca arc ise, rogorc kupeSi cxovrebis pirvel
dReebSi. Tvalgaxelili bnel Wers mivCerebivar, araferi Cans,
magram vici, rom iq zeda Taroa, zed saojaxo xabakxubaki gviy-
ria, mermis ki Cemi patara bayayuna daiZinebs.
uceb nini Seirxa. mivxvdi, cdilobs sibneleSi damaTvalieros.
mklavi ukve damibuJda, minda gamovacalo, magram jerjerobiT
viTmen.
_ gZinavs? _ CurCuliT mekiTxeba.
_ ara!
_ gaviparoT, ra! _ sityvebs TiTqos slukuni amoayolao.
_ sad gaviparoT?
_ gadavxteT! davrCeT droSi, gigi rom darCa, ise...
Turme gigi aqamde xsomebia. gulSi eWvma gamkenwla. cota xans
viyuCe, mere amovRerRe:
_ Cven xom ar viciT, sad, romel droSi aRmovCndebiT?
_ sul erTia, kupeSi suli mexuTeba!
_ vaiTu gadaxtomisas cudad daece da muceli mogeSalos!
amaze araferi mipasuxa. dumili gagvigrZelda. mindoda raRa-
ca kidev meTqva, eWvi gamefanta, magram mSvidi, Tanabari sunTq-
va momesma.
302 303
arc bolo... matareblis kuds mze dahnaToda, elmavali ki jerac
Rames mihkioda.
mivrbodi sinaTlisa da bindis zRvarze da moZalebuli qari
cdilobda saxuravidan Cems gadagdebas.
uceb mowyvetiT gavCerdi. win, Cemgan mesame vagonis saxur-
avze kaci idga da Tofs mimiznebda.
srola ar gamigonia, yurTan ki tyviam bzikiviT gaiwuila,
oRond zurgidan.
movixede, ukana vagonidan mesrodnen. iqac, saxuravze ramden-
ime kaci idga da Tofebs mimiznebdnen.
Zirs gaverTxe.
axla TavzeviT tyviebi wioda. ver mivxvdi, me mesrodnen Tu
erTmaneTs.
gza forTxviT gavagrZele, saxuravis wina kidemde mivaRwie.
gadavekide da pirdapir xiduraze daveci.
ukana vagonidan bavSviani qali gamodioda da xeli iman mtaca.
_ gagiJdiT? _ SemekiTxa.
_ nini? _ gaocebiT wamoviZaxe.
iman ucxod Semomxeda, ver micno da mozardTan erTad (es iyo
biWi!) wina vagonSi gauCinarda.
`nuTu marTla ninia? _ Tavs vimtvrevdi. _ nuTu es bavSvi
Cemia?~
es SeuZleblad meCveneboda, radgan biWuna sakmaod gazrdil-
iyo.
`ver micno!~ _ ese igi, Tu es marTlac ninia, didi dro gasula.
albaT Zalian Sevicvale. sarke mWirdeba, raTa Cavixedo. arc ki
vici, rogor gamoviyurebi.
kvalze mivyevi, magram ver mivewie.
derefanSi kacs gadavawydi, isic CemsaviT miiCqaroda.
_ warmogidgeniaT, colma Camiara da ver micno! _ yalbi si-
ciliT mommarTa. mecno, TiTqos sadRac adre menaxa.
gadavaswari da vagonidan rom gavdiodi, erTxelac movixede.
TiTqos keti damartyeso, im kacSi Cemi `me~ amovicani _ pir-
iskani odnav mimWknari hqonda, Tmebi WaRaras daepenta.
`ra ar moeCveneba kacs!~ _ gavifiqre da swrafad gavSordi...
deba ar ZaluZs, ukvdaveba ar elodeba!~ _ vfiqrobdi, Tumca
ver amomexsna, risTvis mWirdeboda es ̀ ukvdaveba~.
momdevno vagonSi SeviWyite da TiTqos saburvelma amoiqSi-
nao _ ̀ hah!~
SesasvlelTan zolebiani budrugana idga da zolebianive
Slagbaumi gzas miketavda.
budruganas direze formiani kaci Tvlemda...
Tvali daWyita da momaCerda.
_ ar SeiZleba! _ amoiyefa. _ nabrZanebi maqvs, aravin gava-
taro!
xeli zurgsukan waiRo, etyoba, iaraRs waatana.
mivxvdi, xvewna aq ar gaWrida. ar davayovne, Zirs daveci da
Slagbaumis qveS gavsrialdi.
_ hah! _ wamoiZaxa gaocebulma da wamoiwia, Tan sastvens gam-
ayrueblad Castvina.
wamovxti da win gavqandi.
Cems ukan kupeTa karebi zedized iReboda da zorba kacebi
gamorbodnen.
_ SeCerdi, gesvri! _ momZaxodnen, magram SeCerebac sikvdils
udrida.
vagonis bolos kari Caketili damxvda.
movixede, derefani SeiaraRebuli kacebiT avsebuliyo.
sapirfareSoSi Sevvardi da kari Cavraze.
garedan daejajgurnen.
fanjara Camovwie da gareT Zlivs gavetie.
civma qarma vagons lamisaa momwyvita, magram movaswari da sax-
uravis kides CavebRauWe.
_ SeCerdi! _ mdevarni yvirodnen.
kari SemoxeTqes, oRond me ukve aviwie da saxuravze gadavgordi.
wamoviWeri da wina vagonis saxuravze gadavxti...
12
aRmosavleTis riJraJi naTdeboda. damdegi dRis sinaTle
fexdafex momdevda. am adgilidan matareblis arc Tavi Canda,
304 305
igrZele, iqneb rame damenaxa. derefnis bolos wesrigis dam-
cvelni mavanT TavSi rezinis ketebs urtyamdnen. nacemni cdi-
lobdnen ukan daexiaT, sxvebi amaT zurgze awvebodnen da iqau-
roba ise gadaiWeda, nemsic ver gaZvreboda.
mavani mavans saSinlad aginebda, viRacam viRaca fexqveS Caig-
do da daundoblad Telavda, sxvebi cdilobdnen vagonidan gada-
egdoT metoqe, erTmaneTs Tavs kedelze artymevinebdnen da
sisxlis SxefebiT kedlebi iwuweboda.
_ ras momaweqi! _ miRriala win mdgomma. _ vera xedav, ar
atareben!
nabijiT ukan davixie...
14
Cemi samSoblo _ matarebeli uamrav siurprizs mimzadebda.
gamaxsenda Jami saqonlis vagonidan saskolo vagonSi gadasvlisa,
roca xiduraze SiSisagan guli mifarTqalebda. Semdgom uamravi
aseTi xidura davZlie da arasdros SemSinebia.
weRan saxuravze gadavirbine da gadavrCi. avixede, iqneb kv-
lavac zeviT avmZvraliyavi, magram zeviT tyviis wivili mesmoda
da mivxvdi, saxuravze amZvralebs cxrilavdnen.
SiSi codniT daiZleva. kargad mqonda Seswavlili vagonebis
geografia. didi arCevani ar mrCeboda. raki pirdapiri gza Caike-
ta, saxuravzec ver avidodi, maSin arsebobda kidev erTi _ yve-
laze riskiani, sadac gadarCenis Sansi nulze odnav meti iyo...
far-xmalis dayras ar vapirebdi, WoWmani, vicodi, SiSs gami-
Zlierebda da wuTis Semdeg xiduris qveS amovyavi Tavi.
diax, aq relsebze SemaZrwunebeli grialiT brunavda fola-
dis borblebis ori wyeba da siswrafeSi rkinigzis Zelebi erTian,
nacrisfer xaliCad aRiqmeboda.
ori wyvili amortizatori exleboda erTmaneTs, samuxruWeE
misabmeli qanaobda...
TavdaRma vekide da vmarCielobdi, Tu rogor gameRwia fola-
dis fskerqveS da cocxali davrCeniliyavi, radgan mciredi Sec-
domac sikvdils udrida.
13
dRem momiswro. naTurebi Caqra, fanjrebs miRma ki mwvane san-
axebi gadaiSala.
matarebelma svla odnav Seanela, albaT imitom, liandagidan
ar gadavardniliyo.
am dros momdevno vagonSi Sevdiodi da gavSeSdi.
Ria karSi idgnen qali, romelic ninis mivamsgavse, kaci,
romelic Cems siWabukes hgavda da biWuna, romelic mgavda me im
pirvel, saqonlis gadasayvan vagonSi.
_ gadavxteT? _ qalis xmac mecno.
_ ho, xom gadavwyviteT! _ vupasuxeT me da kacma.
qalma xeli Caavlo biWunas da vagonidan gadaeSvnen.
rkinigzis miwayrili lorTqo balaxs daefara da davinaxe, Tu
rogor dagordnen mwvane ferdobze qali da biWuna da gzispira
buCqebSi gaixlarTnen.
mec xom unda gadavmxtariyavi, is kacic, magram bolo wams Tavi
Sevikave, kaci ki ukve win, derefanSi miiCqaroda.
kari mivajaxune da win wasuls mivedevne.
drois saTvalavi karga xania damekarga. ager mavans gadavaswari,
amjeradac `mes~ rom mivamsgavse... mere meores gadavaswari, mesa-
mes... miviCqarodi da vaswrebdi kacebs, romlebic TiTqos mgavd-
nen, magram Cemze daberebulebi meCvenebodnen _ TmaWaRarani,
mxrebSi moxrilni, mZimed mavalni... me maT vaswrebdi da vgrZnobdi,
CaSretili TvalebiT zurgs rom borotad miburRavdnen.
`nuTu amdeni dro gavida?~ _ eWviT vekiTxebodi sakuTar
Tavs. mindoda vinmesgan sarke meTxova, Camexeda, magram meSino-
da, ar menaxa TeTrad dapentili Tmebi da saxis naoWebi... guls
vimxnevebdi, igi Zveleburad micemda, Ronec Zveleburad mer-
Coda da fexs ufro da ufro vuCqarebdi, raTa yvelasaTvis ga-
dameswro, Tumca es ioli ar iyo, radgam am gzaze ukve mravalni
midiodnen.
ukve meramdene xiduraze Sevabije, raTa momdevno vagonSi
gadavsuliyavi, iqidan ki yayani da aurzauri momesma. kiseri wav-
306 307
`ras gdia aq? gadaagdeT xiduridan!~ _ Camesma da vigrZeni,
rom xeli Camavles da maRla amisroles.
Tvali davaWyite. aravin iyo. xidura raxraxebda, xtoda da
mec masTan erTad vZagZagebdi.
Zlivs gavimarTe welSi, wina vagonisaken gadavdgi nabiji da
kari SevaRe.
misaRebSi aRmovCndi. kedelze uzarmazari sarke ekida, sarke-
Si Canda Ria kari da ucnobi, am karSi rom Semodioda.
kaci WaRaras daepenta. naoWiani pirisaxe da xelebi gamuruli
hqonda, tanisamosi mtverSi erTianad amogangloda.
kari zurgiT mivxure da maSinRa mivxvdi, rom es kaci me viyavi
_ diadi memanqanis karibWes da siberis karibWes Turme erT-
droulad movaRwie.
sawer magidasTan axalgazrda, koxta oficeri ijda.
wamoxta, qusli qusls miartya da mxedruli salamiT momesalma.
_ gelodebian! _ yoCaRad miTxra da oqroTi movarayebul
karze mimiTiTa.
nabiji rom gadavdgi, kari gaiRo da mTeli vagonis sigrZeze
gaWimul salonSi aRmovCndi.
grZeli, mwvane maudgadafarebuli magidis orsave mxares sa-
varZlebSi Camsxdarma batonebma Cemken moixedes.
asakiT saukunovanebs zogs fraki ecva, sxvebs aqselbantebi-
ani mundirebi.
magidis Tavze, uzarmazari, Weramde aweuli portretis qveS
gamelotebuli Cia kaci ijda da uferuli TvalebiT Semomyurebda.
portretze gamosaxuli diadi memanqane qvanaxSiriT iyo gamu-
ruli da tanze mtvriTa da ferfliT amogangluli memanqanis
juba ecva.
_ hgavs? _ CifCifiT ikiTxa Cia kacma da gaZvaltyavebuli
TiTi momaSvira.
_ Hhgavs, hgavs! _ Tavi daukantures danarCenebma.
_ batonebo, droa SevisvenoT! _ Tqva im pirvelma da Tavi
Camouvarda.
sxvebmac mas mibaZes da salonSi gaisma fSvinva, msubuqi xro-
tini, uazro CifCifi.
yoveli Sverili da WanWiki gamomadgeboda, ufro ki milebis
sistema, albaT samuxruWe, vagons rom mTel sigrZeze gasdevda.
swored am milze davekide, bolomde darwmunebuli ar viyavi,
rom is ar mowydeboda, magram nelinel, auCqareblad vinacv-
lebdi xelebs... erTgan zed gadavaweqi, Sevisvene, zurgiT me-
talis fskers vexaxunebodi. vcdilobdi, mzera ameridebina bor-
blebisaTvis, maT gamayruebel grials muqarad aRviqvamdi...
SeuZlebelia gadarCena, roca sikvdils xaxaSi uZvrebi...
frTxilad, frTxilad!.. _ vimxnevebdi Tavs. rogorme bewvis
xidze bolomde unda gaviaro, oRond Tu Cavvardi, umjobesia
umalve movkvde, radgan es matarebeli arasodes Cerdeba da or
relss Soris gamomwyvdeuls vagonebis mTeli Semadgenloba ve-
rasodes gadamivlis.
drois saTvalavi damekarga. Rone TandaTan makldeba da vfi-
qrob im wamze, roca mklavebi sabolood damaRalatebs.
kidev cota da meti Zala aRara mrCeba. Tu jer kidev mivZvrebi,
mxolod sulis simtkice da sijiute mimerekeba. yoveli kunTi,
yoveli iogi amtkivda. viRaca TiTqos CamZaxis, danebdi, xeli uSvi.
sikvdili wamieria, yvelaferi ganqardeba, pativmoyvareoba
araraa, maradisobis winaSe yvelaze diadi saqmec sapnis buStia.
dRes xar, xval ar iqnebi, risTvis itanjebi? ra xeirs gamoeli?
ar vicodi, ase risTvis vitanjebodi! damaviwyda, rogor movx-
vdi aq, vagonis fskerqveS, foladis borblebs Soris, sasikv-
dilod ganwiruli... damaviwyda adrindeli cxovreba, deda, nata,
nini, biWuna, romlis saxelic ki ar vicodi.
da aha, roca tvinSic da gulSic sicarielem daibuda, wina vago-
nis xiduramde avaRwie, zed avzide Cemi ugrZnobi tani, davegde
da gaviTiSe...
15
koSmari mesizmra. ukana vagonis kari gaskda da iqidan brbo
gamocvivda. zed mabijebdnen, me ki tanis azidvas vcdilobdi...
yovel wamowevaze viRacis Ceqma gadamivlida, Zirs mimakravda...
Zvlebs lawaluwi gahqonda, xorci meglijeboda... mindoda, meyvi-
ra, magram piridan xma ar amomdioda.
308 309
_ hei!
qudi gadaqanda da carieli Tavis qala Zirs raxraxiT gagor-
da.
Tavzari dameca, damunjebuli davyurebdi imas, rac odesRac
`diadi memanqane~ iyo, axla ki rkinigzelis formaSi Cayrili Con-
Cxis grovad gadaiqca.
uceb raRacam gulis kovzTan SemiRitina da isteriuli xarx-
ari amityda. vicinodi, mucelze xels virtyamdi, welSi vikakve-
bodi, vxarxarebdi da vxarxarebdi...
mere sicili Camiwyda, SiSi dameufla.
`vgavdi, diaxac vgavdi am ConCxis grovas!~
udierad CamovferTxe savarZlidan is, vinc odesRac diadi
memanqane brZandeboda, Cavjeqi da riCags xeli Cavavle.
matarebeli win aRmarTuli mTisaken mieqaneboda.
riCags mivaweqi, oRond matarebels svla ar Seunelebia, igi
karga xania, marTvas ar emorCileboda.
Sehkivla elmavalma da Segrialda Sav gvirabSi.
`gaRma sxva samyaroa!~ _ imeds CavebRauWe, Tumca verc lian-
dags vxedavdi, verc gvirabis kedlebs.
sadRac Sors sinaTle acimcimda.
`gasasvlelia!~ _ vigumane, magram is, rac cimcimebda, ar hgav-
da dRis sinaTles, igi wiTlad RudRudebda da kabinaSi cxelma
haerma da damwvris sunma SemoaRwia.
wuTic da matarebeli Segrialda ukidegano mRvimeSi, romel-
ic galiclicebuli iyo gamdnari rkinis zRviT, _ TuxTuxebda,
duRda, buybuyebda, isroda mwvel Sxefebs, gumbaTze Savi kvam-
li ibolqveboda da Weqa-quxilisagan irgvliveTi erTianad zan-
zarebda.
warmosaxvaSi moulodnelad gaielva ninim da biWunam, romlis
saxelic ar vicodi.
afeTqeba wamieri iyo da samyaro gaTavda...
sakrebulom daiZina.
iqneb xafangs migeben-meTqi da kedlis gaswvriv frTxilad
gaviare.
berikacebs wynarad eZinaT.
brinjaos xiduriT elmavalSi Sevedi...
16
Zravebis moguduli guguni momesma.
fanjrebis gaswvriv viwro derefaniRa darCeniliyo. danar-
Ceni sivrce, iatakidan Weramde, metalis firfitebiT iyo SeWed-
ili da swored am kedels miRma uwyvetad muSaobda perpetum
mobile, uxilavi manqana, romelic, vin icis, rodis CairTo, amier
veravin gaTiSavda da ase miaqanebda usasrulo matarebels, Se-
Cereba rom ar ewera.
derefanSi aravin Semxvedria. fanjrebze muqi muSambebi ae-
farebinaT da gareT ver vixedebodi.
am elmavlidan momdevnoSi gadavedi, momdevnodan kidev mom-
devnoSi... saTvalavi davkarge.
bolo kariT mozrdil kabinaSi gavedi.
swored aq iyo samarTavi pulti. panelebze uTvalavi naTura
cimcimebda, uamravi Rilaki Camwkrivebuliyo.
samarTav riCagTan erTi savarZeli idga. zed kaci ijda da win
gawolil liandags gahyurebda.
Tavze rkinigzelis kepiani qudi exura.
`diadi memanqane!~ _ gavifiqre sasoebiT.
xmadabla Cavaxvele, magram kacs TiTqos arc gaugonia.
nela mivuaxlovdi. muxlebSi Zabuni CameRvara. iqneb imitom,
rom diads Seveyare, anda imitomac, rom eWvi mipyrobda.
win mTa aRmarTuliyo da matarebeli Seuwyvetlad misken mie-
qaneboda.
`diad memanqanesac CaeZina!~ _ vifiqre da xmamaRla mivmarTe:
_ hei!
kaci ar ganZreula.
mivirbine da mxarze xeli Sevaxe.
310 311
mogzauroba xeljoxiT
samegreloSi
17
nini patara saxlis direze ijda. biWuna mis mklavs Caxutebo-
da da Tavi mxarze sandomianad mieyrdno.
ezoSi atmisa da tyemlis xeebi TeTr da vardisfer yvavilebs
daepenta.
aRmosavleTis caze mze Subistarze gaCerda.
`raRac moxda!~ _ gaifiqra ninim.
_ de, raRaca moxda! _ CaiCurCula biWunam.
dro gaCerda...
ianvari-Tebervali, 1909
312 313
2
karga xania, rac matarebliT ar mimgzavria. vifiqre, bolo
dros reklamebiT SemoTavazebul, garedan lamaz, Signidan sava-
rZlebiT gawyobil matarebels gavyvebi-meTqi. dRisiT Tbilis-
Si cxeloda. umniSvnelo saqmeebis mosagvareblad qalaqSi vixe-
tiale. naSuadRevs Cemi amerikuli xeljoxis kakuniT vagzals
mivakiTxe (unda giTxraT, rom es xeljoxi Cemi megobrebis cxov-
el interess ipyrobs, mec iliasa da akakis Zegli romaa rusTave-
lze, imaze mivuTiTeb da Tavmdablad vambob, namdvili klasiko-
si aseTi xeljoxiT unda dadiodes-meTqi. mere ra, rom xeljoxi
mxolod akakis ukavia, asakovani iliac xmarobda da mgoni yvela
sxva `Tergdaleulic~). salaros mosaZebnad imden kibeze avedi
da Cavedi, fexebSi Rone gamomelia da Sin dabrunebuli, karga
xans vegde taxtze da vmarCielobdi _ iqneb umjobesia es bile-
Ti sanagveSi movisrolo da senakamde Cveulebriv samarSrutos
gavyve-meTqi. Ees mxolod iwilo-biwilo iyo da is dRe gazeTebis
kiTxvas da televizors Sevalie, Tan auCqareblad valagebdi
saWiro nivTebs samgzavro xelCanTaSi, radgan winaswar vicodi,
raime aucileblad damaviwydeboda (amjerad Turme pirsaxoci
damrCa da mesame dRes senakSi viyide).
saRamos ise Cavicvi, rogorc WipmoWril mogzaurs ekadreba.
saerTod Cemi Cacmuloba arc Cems asaks Seefereba, arc Cems si-
darbaisles. erTi naTesavi gogona xumrobiT `Tineijer babus~
meZaxis, radgan ver veguebi kostumian-halstuxian Cacmulobas.
amjeradac macvia axalgazrduli maisuri da jinsebi, fexebze
maSiebi (Tu ganmartebiT leqsikons davesesxebi), rusulad rom
`basanoJkebs~ eZaxian. Tavze amerikuli kepi maxuravs... mokled,
yvelaferi ise maqvs morgebuli rogorc raj kapuris simReraSia
cnobili filmidan `batoni-420~. Mmxarze CanTa gadavikide. xel-
joxi xelSi movigde, radgan asakiT damZimebul Cems sxeuls ori
fexi kargad ver zidavs.
1
Mmegobarma damireka, Cveni saerTo Zmakaci gvanji mania samog-
zaurod gviwvevs samegreloSi da, me rom Sens adgilze viyo, ga-
vyvebodio. TviTon mravali wlis winandel avarias Zlivs gadaur-
Ca da TeZos Zvali cudad hqonda Sexorcebuli. bunebrivia, fexiT
did manZilze ver ivlida, Tumca mec ar gaxlavarT didi vinme bay-
baydevi. Ggaisad samocdaaTi misruldeba da problemebi, rac asak-
ovan adamians wamdauwum Tavs axsenebs, mec mawuxebs: xan wneva ami-
wevs, xan fexi amtkivdeba, dRes rom TineijeriviT davabijeb, me-
ore dRes xeljoxs veyrdnobi... zogjer uRonoba dameufleba,
zogjer uZiloba mtanjavs... mokled, miveqanebi TandaTan daR-
marTze... daetie Sin, _ vubrZane sakuTar Tavs, _ waxval da sxvi-
si saTrevi gaxdebi. ra dros aRma-daRma xetialia, sacaa karze mi-
qel-gabrieli mogikakunebs da samoTxis pasports gamogiwers.
saRamos gvanji Semomexmiana, jemalo, xom modixaro. uaris
Tqma ver movaswari, nair-nair ferebSi damixata Cveni momavali
Tavgadasavlebi _ aTdRiani turistuli turne davgegmeo, erTx-
el ukve vimogzaure, axla xelmeord mivdivarT da usikvdilod
yvela raions SemovivliTo. rac adre ginaxavs, Tvals xelmeo-
red Seavleb, rac aqamde ar ginaxavs, ha, burTi da moedanio... ra
vici, aba, _ WoWmaniT vupasuxe, _ Tu rame ar amtkivda, Tu wne-
vam ar amiwia da gulic ar amiCqarda, Tu muxlebSi Zabuni ar Came-
Rvara, iqneb virisko-meTqi, ukandasaxevi gza movitove.
im Rames Zili gamityda, wavide-arwavides Tema tvins mibur-
Ravda da ar momasvena. bolos sasworis pinaze iseTi azri davde,
wasasvlelad rom mibiZgebda: wels Tu ar waval, or-sam weliwad-
Si kidev ufro davberdebi da verc verasodes waval-meTqi.
dRisiT gvanjis davureke _ ̀ movdiva-ar!~
314 315
Sevawuxebdi da imanac, sixalvaTe rom igrZno, Cemi savarZelic
aiTvisa.
mirbis matarebeli, miraxraxebs, ise qanaobs, lamisaa relse-
bidan gadavardes. savarZeli ancad xtunaobs da mec ise maxtu-
navebs, Zilze ocnebac ki warmoudgenelia. xandaxan eleqtro-
Zrava agugundeba, ver gamigia, sad uyenia da risTvis. Zilgamqra-
li mgzavrebi xmamaRla yayaneben. axalgazrdebis erTi jgufi
bednierad tkarcalebs. sadRac viRacam mobiluriT roki CarTo...
iqiT bluzi... ufro Sors restornuli varTalale... fanjrebze
ukuni afenia. zed Tu miewebebi, kenti naTuris gaelvebas daina-
xav, arada orive mxridan vagonis Sida xedi irekleba, TiTqos
sami vagoni erTad miraxraxebso.
mokled, darwmunebuli var, amaze meti xmauri jojoxeTSic
ar damxvdeba. sxva ra gza maqvs, xuTi-eqvsi saaTiT wamebisaTvis
morCilad ganvewyve da dagadugiT senaks rom mivaRwie, ukve ve-
Rar vixsenebdi, mTeli gza vfxizlobdi, vTvlemdi Tu es autane-
li dgriali da xtunaoba mxolod mesizmra.
3
qalaqi isea ganaTebuli, veRar varkvev, Ramea Tu riJraJi
moipareba. sadguriswin, moedanze taqsistebi muStars elode-
bian. virCev manqanas. lamazi manqana lamazi fuli Rirs. mcireli-
traJianSi vjdebi da aT lars moWriT vTavazob.
mivdivarT!
quCebSi xalxi jerac ar Cans, iSviaTi manqana Tu Cagvivlis.
Zveli senakis gzas vadgavarT. adre am sofelSi xSirad Cavdio-
di. ager qavTaraZeebis wyvili oda. paSutia bebia ukve aRaraa,
aRaraa revazi, romelsac mowafeobis Jams tyviam TvalebSi gauara
da Tavisi mokle sicocxle bnelSi gaatara, aRaraa abesalomi,
lamazi da mxiaruli, mudam Tavis tkivils rom uCioda da uiR-
blo avariis dros swored Tavi gaeWeWya... sevda mipyrobs...
mSvidad sZinavT saxlebs... sZinavs soflis skolas... soflis sasa-
flaos... axal eklesias... Tvlemen bumberazi xeebi...
vagzlis baqanze rom gavedi, matarebeli jerac ar Canda. mimo-
vixede, mindoda merxi momeZebna. samwuxarod, mgzavrebze mzrun-
vel rkinigzis xelmZRvanelobas Cemi fexebi fexebze hkidia. ide-
qi ramdenic ginda da joxze dayrdnobili elode matarebels! mec
vdgavar da irgvliv balzakis asakis qalbatonebi maxvevia,
Tanabrad janianebi da loyadabrawulebi. esenic dganan da
megrul-qarTulad qoTqoTeben. deda, ra damemarTa, _ gaiZaxis
erTi, _ mTeli dRe fexze gavatare da mxolod erTi suluguni
gavyide, sul dailia, Za, muStari... erTmaneTs uyvebodnen, rome-
li mezoblisagan ramdeni suluguni wamoiRes da aqedan ra ixeir-
es. kidev kai, qalebis Rone gvSvelis, Torem Cveni biznes-uremi
lafSia Cafluli... saubarSi mec CaverTe, umal gavarkvie fasebi
da biznesis masStabebi, Tumca romeli myidveli me viyavi, Cemnai-
ri muStris xarjze vaWrobis lokomotivi verc daiZvreba.
gavida lodinis droc da Camodga foTis matarebeli. bileTi
pirveli vagonisa maqvs da, logikis Tanaxmad, Semadgenlobis
TavSi mgonia, magram mSobliuri rkinigza logikas aras dagidevs
da Turme vagonebi ukuRmaa danomrili. mivakakuneb am Cems joxs,
carieli vagonis fanjrebSi viWyitebi. saocaria, magram bileTe-
bi mxolod bolo vagonisaTvis gayidula da midis es carieli Se-
madgenloba, erTi bolo, mgzavrebiT gadaWedili vagoniT... SeT-
qmulebis Teoriis Tanaxmad, salaroebSi, albaT, sul masonebi
sxedan da CvenTvis sruliad gaugebar, magram Cvens gasamwarebel
logikas emorCilebian.
vagonSi savarZlebi windaukan ganulagebiaT. pirvelive rigis
pirvelive savarZeli me mekuTvnis. vjdebi zurgiT dasavleTi-
saken, zemoxsenebuli asakis qalbatonis gverdiT. zedac etyo-
ba, rom esec mcire biznesis lamazi warmomadgeneli gaxlavT.
boRCebi da CanTebi irgvliv Semoiwyo, TaviT kedels mieyrdno
da Zils minebda. ukve mcxeTas gavcdiT, roca Tvali daWyita da
eWviT SemaTvaliera. Turme navaWriani xelCanTa savarZels ukan
gadauvarda da tvinSi wamiT gauelva, am `Tineijerma babum~ xom
ar amwapnao. danakargi maleve aRmoaCina, gulSi Caixuta da Zili
ganagrZo. moSorebiT Tavisufali savarZeli aRmovaCine da iq ga-
davbargdi. aba, dReniadag gzebze gakeril biznesmens xom ar
316 317
daWimuli simebis JReradoba axlavs. cdilobs mSvidad, wynarad
gelaparakos, Tumca adrindel gancdaTa faruli kvali xmis
daZabul TrTolvaSi vlindeba. mis qcevaSi, mixra-moxraSi kai yma
amoikiTxeba, uRalato da bolomde erTguli.
_ kai kaci! _ mxiaruli SeZaxili mesmis.
WiSkarTan taqsi dgas. gvanji ukve ezoSi Semosula da ori mama-
kacic axlavs.
gvanji asakSi erTi wliT miswrebs, magram dResac adrindel-
iviT cqafi da dauRlelia. maRali, xmeli, axalgazrdulad Sema-
rTuli, mudamdRe nair-nairi ideebiT atacebuli, Seusvenebliv
mavali, mavanTa gzismkvlevi da warmomCeni, uSurveli, gulRia,
sxvaTa miRwevebiT bednieri da umadurTa mimarT momTmeni... Zne-
lia meore aseTi kacis povna, visTanac sasurvelia Znel gzebze
siaruli.
_ ai, kai kaci! _ mxiarulad gaiZaxis da macnobs axal mego-
brebs.
batoni Tamaz lukava beWebprtyeli, mosuli kacia, mrgvali
Tavi WaRara jagriT auqoCria. xelSi mudam cifruli fotoapara-
ti aqvs momarjvebuli, mSobliuri mxaris Zeglebze, adamianebze
da lamaz landSaftebze nadirobs.
batoni daviT salia, skolis axalgazrda direqtori, loyaput-
kuna, Ronivrad mavali, tradiciuli mcire qarTuli Ripis ma-
tarebeli (qarTvel mamakacTa umravlesobas rom amSvenebs).
_ sxvebi gzaSi SemogvierTdebian! _ optimisturad gvixsnis
gvanji.
optimizmi misi naturis Tvisebaa, Tavisi Semtevi optimizmiT
mudam mingrevs Cems skepticizms.
salam-qalami... xelis dabana... griloSi gaSlili sauzme...
5
kutikariT gavdivarT ukana ezoSi, iqidan texuris napirze
da auCqareblad mivemarTebiT samanqano xidiT nanas (dedas)
moednisaken. megobrebi cdiloben fexi amiwyon. xididan gavyu-
rebT cixe-gojis STambeWdav karibWesa da galavans, ocdasami
gare-midamoSi bindi icriceba. horizontidan, xeTa kenweroe-
bis miRma diadi mzeTunaxavi apirebs amobrwyinebas.
mZRoli guls miSlis. saubris Tema erTia _ gaWirveba da poli-
tika. benzinis siZvires uCivis. vxedav, rom bevri ram keTdebao,
magram... am ̀ magramSi~ Cumi protesti da tkivilia Cabudebuli.
warwera gavarCie _ `noqalaqevi~. gzajvaredinze vCerdebiT
da mobiluriT vrekav CemTvis ucnob maspinZlebTan. bodiSiT
vaRviZeb. asiode metri gamoiareT da WiSkarTan dagxvdebiTo.
mze jer ar amosula, magram dilis naTeba soflis orRobes
efineba.
WiSkarTan axalgazrda kaci melodeba. es ZaZamiebis oda-sa-
xlia, Cveni turnes saojaxo sastumro... kacs genadi hqvia. kibis
Tavze gamxdari, gaxunebul SavebSi Cacmuli qalbatoni dgas, am
kacis deda da saxlis diasaxlisi. meore sarTulis saZile oTaxi-
saken mimacileben da me dros ar vkargav _ dilis gemrieli Zili
unda gamovacxo!
4
mzis sxivma momagno da loginidan wamomagdo. Ffanjridan ga-
davixede. axla agvistos boloa. ezo-kari da samezoblo mamule-
bi mwvaneTa nairferSi Caflula, buneba siWarmageSi gadavida.
ver vityvi kibeze Cavirbine-meTqi, radgan safexurebze Casv-
lisas xeljoxs viSvelieb. diasaxliss, qalbaton Jozefinas ve-
salmebi. samzadidan sauzmis surneli gamodis. diasaxliss ori
axalgazrda qali exmareba. patara gogona da biWuna cnobismoy-
vared maTvaliereben. tradiciulad qalaqeli naTesavisaTvis
sofeli agarakia da soflis TiTqmis yvela ojaxSi ulevi stum-
rianobaa.
ukana ezos kutikaridan tanadi da saxieri axalgazrda gamo-
dis. saxelad ramazi rqmevia, gvarad xelaia. igi Cveni pirveli
megzuria. gavarkvie, rom soxumidanaa devnili, pirveli prezi-
dentis erTguleba dResac SerCenia, radgan Tavisi es rwmena
tyviis wvimebSi gadaatara. omis sindromi... omis sisastike vinac
ganicada, imas samudamod SemorCa Jamis nakvalevi. mis nervebs
318 319
aqve axlos arqeologTa sadgomia. win gvegebeba eqspediciis
xelmZRvaneli batoni daviT lomitaSvili, kargi vaJkaci da Se-
saniSnavi mosaubre. xatovnad dagvisuraTa arqeopolisis sauku-
novani istoria, aRmSeneblobani da ngrevani, warsulis aRmoCene-
bi da momavlis Canafiqrebi... aq politikac gakrTa, aqamde xom
bevri araferi msmenia arqeologiis politizirebaze. mavanni cdi-
loben moiZion kolxuri culi, mere sadme yubanis midamoebSi Cama-
rxaven da zarzeimiT `aRmoaCenen~, raTa TavianT istoriul pre-
tenziebs moargon... istoriis gamyalbeblebsa da SantaJistebs Si-
nagamcemnic uwyoben xels, erT muWa vercxlze rom yidian Rirse-
bas... erTic damamaxsovrda am saubridan: arqeologia ubralod mi-
wis Txra rodia. sanam weraqvs daartyamde, xangrZlivi da skru-
pulezuri samuSaoa Casatarebeli. zustad unda icode, sad Txri
da ris mopovebas eli. jobs sulac ar gaTxaro, vidre ver SeZlo
aRmoCenilis gadarCena da Seswavla... araprofesionalma iqneb ra-
Raca aRmoaCinos, magram savaraudod ufro mets gaanadgurebs.
gamovemSvidobeT enawylian maspinZels da gavemarTeT te-
xuris kldovani napirisaken. aq, mindvris bolos unikaluri gvi-
saukunis win egrisis da svaneTis erisTavma qujim rom aago tex-
uris napirze. misma bastionebma gauZles arabTa da bizantielTa
araerT dartymas. bolos igi daarbia sisastikiT saxelganTqmul-
ma sardalma murvan-yrum, Tumca imis Semdegac mravali saukune
uZlebda JamTasvlas.
bunebrivia, Tavdapirvelad muzeumi movinaxuleT. adre es
saxli kantora iyo, axla ki gadaukeTebiaT arcTu did, magram
Tanamedrove samuzeumo Senobad, sainteresod mowyobili saga-
mofeno darbazebiT. aq gamofenilia didi nawili im monapovrebi-
sa, rac cixe-qalaqis teritoriaze aRmoCnda.
kvlav dRis sinaTleze gavdivarT da karibWisaken mivemarTe-
biT. vxvdebi, rom sityvebi ar myofnis STabeWdilebaTa gadmo-
sacemad. cxadia, samecniero naSromebSi yoveli wvrilmani ga-
zomili da aRnusxulia, magram mSrali faqtebis miRma rCeba kidev
raRaca _ gancda, rom drois uRrmesi SoreTidan gesmis winapa-
rTa gamoZaxili.
davseirnobT naqalaqaris farTo ezoSi, yovel nabijze rom
etyoba ZvelTaZveli arsebobis nakvalevi. SevdivarT asakovan
eklesiaSi da sanTlebs vanTebT.
320 321
li, aw ukve mitovebuli banaki SevaTvalieroT. xidi fexqveS ir-
weva, Zirs ki mdinaris gamWvirvale Cqeralebi miedineba.
CrdilSi SevisveneT, merme ki dabla, xeobisaken daveSviT. aq
texuris piras mozrdili velia. irgvliv mwvane mTebi Semojarvia,
zevidan ulurjesi ca Camogvmxobia. Sua mindorze Jangisferi
milebidan cxeli wyali moTqrialebs, orTqlis Rrubelsa da
gogirdis surnels ayenebs.
uamravi manqaniT amosuli axalgazrdoba erToba. cxeli, gogi-
rdovani wyali texurSi iRvreba da mdinaris wyals SeaTbobs,
arbilebs... amitomac moWyumpalaveTa Jriamuli ar wydeba...
diax, romantikuli ganwyoba meufleba, magram Cems amaRle-
bul romantizms anelebs tradiciuli qarTuli daudevroba _
saWmlis namusrevi, celofnebi, carieli, WuWyiani boTlebi...
dReniadag tradiciebs mivtiriT. ra iqneba sakuTari, mSvenieri
bunebis ganadgurebis ̀ tradicia~ warsulSi CavtovoT?
ukana gzaze keTilma Ziam Tavis Jangian ̀ JigulSi~ Cagvtena da
ZaZamiebTan Cagviyvana...
rabi Cadis wylispiramde. kldeSi gamokveTili safexurebiT da-
bla veSvebiT. gvirabis Werze mcire Riobia sinaTlisaTvis data-
nebuli. odesRac cixe-qalaqis damcvelebi aqedan iRebdnen
wyals...
ager texuric, wylis msubuqi talRebi elamuneba lodebs.
amovdivarT gvirabidan. iqve axlos rkinis safexmavlo xidia
gadatyorcnili. iqidan, erTi mxriv, texuris viwro da kldovani
xeoba Cans, meore mxriv cixe-qalaqi, TavzeviT ki, maRal mTaze,
citadeli...
xidis qveS sufTa da gamWvirvale wyali mosCqefs, fskerze
kenWebs daiTvli... zafxulis sicxea da gril CqeralebSi bavSve-
bi wiokoben.
Sin SevbrundiT, ZaZamiebTan, sadac megruli sadili gvelo-
deboda...
6
nasadilevs, mcire Sesvenebis Semdeg, sadadiano sofel beT-
lemisaken gavwieT. xreSis samanqano gza mTis ferdobs aRma
mihyveba. zeviT tye-buCqnari garbis, qveviT, xeTa totebs Soris,
aqafebuli texuri moCxrialebs, mcire kanionSi miikvlevs gzas.
kamkama wyali lodebs goCgoCinaTi gadauvlis, misi Cxriali Sors
gaismis. sali kldeebi zogan mdinares aviwroebs. erTgan dedamo-
kaa, aq kldeebi Zalian axlosaa. legendis Tanaxmad, orsuli qali
mters gaurboda da ufals Svela SesTxova. kldeebi erTmaneTs
miuaxlovdnen, raTa qals gadaxtoma SeZleboda...
Tanamgzavrebi win miswreben, me ki auCqareblad vadgam fexs,
vcdilob ar vitkino, Tumca muxlebi mainc meRleba... roca ad-
amians Rone ar gyofnis, sulis Rones unda mouxmo.
lamazia samegrelos mTispireTi. uxvi tyiT mosili mcire da didi
gorakebi erTierTmaneTze agragnilan. yovel mosaxvevze ufro da
ufro warmtaci xedi iSleba. cidan mze acxunebs, magram xeobidan
mdinaris sunTqva gril niavad amofofindeba da pirze gelamuneba.
gzis bolos, xelmarjvniv ferdobze momcro sofeli beTlemia
Sefenili. mcire bondis xidze gadavdivarT, raTa tyeSi Camalu-
322 323
qis centrSi, givi eliavasa da mis Tanamoazreebs sakoleqcio
venaxi gauSenebiaT, uamravi sxvadasxva jiSi iyo warmodgenili.
bolos `venic~ gamoCnda, Sig komfortulad ganvTavsdiT da
sofel salxinos mivaSureT dadianebisa da miuratebis mamulis
mosanaxuleblad. iq axla mamaTa monasteria da xuTiode beri
moRvaweobs.
WiSkarTan CamovediT. mimovixede. aqeT da iqiT, ezoebSi ori
soliduri Senobaa, sabWouri epoqis nimuSebi. iqiTac da aqeTac
kvarcxlbekebze stalinebi dgas _ vercxlisferi da ruxi. Cemi
siymawvilis dros aseTi ZeglebiT mTeli qveyana iyo mofenili.
mogvianebiT, SigniT, eklesiasTanac ruxi kvarcxlbeki vnaxe,
albaT, adre zed stalini idga. erTi axalgazrda beri gavicaniT.
eklesiasTan mainc am kvarcxlbeks ra unda, ratom ar angrevT-meT-
qi, vkiTxe. ras gviSliso, wynarad mipasuxa, iqneb odesme wminda-
nad Seracxono. saxtad davrCi. ar megona, rom Cvens religiur
wreebSi vinmes aseTi mkrexeluri azri mouvidoda _ meoce sauku-
nis udidesi da usastikesi tirani wmindanTa galereaSi Seeyvana...
WiSkars miRma ulamazes xevze xidi iyo gadebuli. zed mokir-
wyluli gza gadioda da es samuSao am wuTasac grZeldeboda.
jer eklesias mivaSureT da sanTlebi avanTeT. monastris axal-
gazrda winamZRolma beri angia gamogvayola. mwvane mindors,
sadac odesRac samegrelos didgvarovnebi dajiriTobdnen,
xeivani mihyveboda. velis bolos Zveli marania. zeda sarTulze
qviT awyobili mSvenieri TaRedia. qveda sarTulis sigrileSi
Rvinis kasrebi da enoTekaa. mama angiam tablasTan dagvsxa,
fialebSi ojaleSi Camogvisxa da dagvloca...
wamosvlis win momcro, koxta sastumroSi Segviyvana, patara
muzeums ufro hgavda. berebi ezos yvavilnariT amkobdnen... yve-
laferi iyo lamazi da faqizi...
Dda mainc, mcire sevda gamomyva. monasterSi Semosvlisas qa-
lis tirili Semomesma. ocdaoTxi wlis Wabuks berad aRkveTa
gadauwyvetia da deda ar anebebda. aq, Tu ar vcdebi, Cvidmeti
wlis beric hyoliaT. ufali, albaT, mapatiebs da mkrexelobad
ar CamiTvlis, Tu vityvi, rom merCivna am erTicicqna qveyanaSi
axalgazrdebs ojaxebi SeeqmnaT, xolo monastris karebi Cemi
7
samarSruto taqsi ise iyo gadatenili, megona fexs ver Sevd-
gamdi. Cemma tolsworma qalbatonma xeljoxi daminaxa da adg-
ili damiTmo. Tumca amiT Cemi rainduli Tavmoyvareoba ilaxebo-
da, magram bevri TavpatiJi ar damidvia.
martvilSi adrec vyofilvar. komunistebis dros `droSis~
korespondentad Cavedi da siTamamed is mimaCnda, rom Cems we-
rilSi gegeWkori arc mixsenebia (saTaurad ̀ martvilis gazafxu-
li~ davawere). meorejer aq Tamaz baZaRua Camoviyvane. Tamazi
loyawiTeli, Cafskvnili vaJkaci iyo. uaRresad niWieri poeti
da italiuri poeziis ubadlo mTargmneli. erTad visvenebdiT
gagraSi. Mme manqaniT viyavi da iqidan erTad davbrundiT. masTan
mgzavroba msiamovnebda. jer mis soxumur colours vestumreT,
meuRle da patara TuTacira CavisviT. zugdidSi Cemi awgardacv-
lili dis saxlSi SeviareT. mere martvilSi avediT da Tamazma
col-Svili Tavis mSoblebTan datova. imereTSi Cems sidedr-
simamrTan erTi lamazi Ramec gavatareT... misi da misi ojaxis mou-
lodnelma daRupvam guli saSinlad matkina da es mgzavroba ami-
tomac CamrCa mexsierebaSi samudamod.
axla vzivar mgzavrebiT gaWedil am samarSrutoSi da gzis
gaswvriv mwvaneSi Caflul oda-saxlebs vaTvaliereb.
banZaSi naxevari saaTiT SevyovndiT, mgzavrebis umravleso-
ba aq Cadioda, did bazrobaze.
gza martvilisaken ufro da ufro lamazdeboda, radgan
TandaTan gviaxlovdeboda gorakiani samegrelos tyiani grag-
nilebi.
centrSi, muzeumTan Cveni morigi gidi, martvileli poeti da
Jurnalisti batoni murman woworia gvelodeba. adre aq givi elia-
vas vstumrobdi, kacs, romlis fanatikuri gatacebis sagani es
muzeumi da am lamazi mxaris warsulis kvleva gaxldaT.
batonma murmanma CvenTvis axloblis ̀ veni~ gamoixmo da sanam
manqana movidoda, ezoSi SegviZRa. muzeumi saremontod da-
ketili iyo, magram ezoc saintereso aRmoCnda, radgan aq, qala-
324 325
erT ambavSi da aki qmari wamoadgaT Tavze. glexma walds waavlo
xeli da, aha, dadias Tavi unda waacalos. dadiam uTxra, xom ici,
Cems mokvlas aravin gapatiebs, pirvelsave xeze CamogaxrCoben.
umjobesia es waldi moisrolo da sanam miawvden, iqamde es miwa
Seni iyoso. glexi, etyoba, sakmaod Ronieri aRmoCnda da waldi
ise Sors moisrola, rom guldawyvetilma dadiam amoioxra: ̀ Zaan
Zviri damijda es Curio!~
9
gzatkecilidan gadavuxvieT da soflis oRroCoRro, moxreSil
orRobeSi mivjayjayebT. es sofeli inCxuria. Tu gvanjis davesesx-
ebi, aqauri yofila cnobili himnografi ioane minCxi. vin icis, aTi
saukunis win ranairi iyo es sofeli, magram axla es tradiciuli
megruli dasaxlebaa, mwvane ezoebiT, oda-saxlebiTa da xilnariT.
marjvniv, CixSi SevuxvieT, siRrmeSi WiSkaria. Robeebs miRma,
orTav mxares Txilis rigebi Camwkrivebula. ezos siRrmeSi
orsarTuliani saxli dgas, gverdiT, orTvaliani beletaJi. ezo
daferdebulia WiSkrisaken. kuTxeSi xis jvari aRumarTavT.
ai, am lamaz, glexur mamulSi daibada wmida mRvdelmowame
patriarqi ambrosi (xelaia). im dros, albaT, aq patara megruli
oda iqneboda, xolo saxlebi ufro gviandeli aSenebulia.
moulodnel stumrebs Semogvegebnen am ojaxis diasaxlisi
qalbatoni mzevinari da patriarqis pirdapiri STamomavali Tea,
romelic amJamad martvilis muzeumis TanamSromelia. gasaocari
sulac araa is, rom adre Team arc icoda, rom didi adamianis STa-
momavali iyo. oRondac, yoveli faruli gacxaddebis! saxegacis-
krovnebulebi iseTi sixaruliT gvxvdebian, rom aSkaraa, eama-
yebaT iseTi winapris yola, visma qmedebebma da sityvebma ociani
wlebis wyvdiadidan amoanaTa. diax, is iyo adamiani, vinac daupir-
ispirda qveynis damaqcevarT, genuas konferencias saprotesto
werili gaugzavna, bolSevikuri samsjavros winaSe warmdgarma
ki cotneseuli sityvebi warmoTqva: suli Cemi ekuTvnis ufals,
guli Cemi _ samSoblos, xolo gvami Cemi sajijgnad TqvenTvis
mimicia, mtarvalno.
asakis adamianebs SeeRoT codvaTa mosananieblad... oRondac,
aranairi ufleba ara maqvs sxvaTa qmedebaTa gansjisa.
8
ukana gzaze, Cveni maspinZeli, batoni murmani nair-nairi am-
bebiT gvaxalisebda.
erTgan karga mozrdili mTis gaswvriv viareT. Turme tabako-
na gaxldaT. `WinkeSobaze~ aq uamravi Winka da avi suli iyriso
Tavs. aqamde tabakona TvaliTac ar mqonda nanaxi, Tumca Cemi
romanis `maradi mxedaris~ personaJebi mis Tavze daqrodnen
mgelze an cocxze amxedrebulebi...
ager simindis mSvenieri, RaRana yana gamoCnda, romelsac Tur-
me `naCuria~ rqmevia. vinc megruli ar icis, magis Sinaarss ver
amoikiTxavs. me ki mxolod imitom vbedav, dRevandel axalgazr-
dul literaturaSi metad moduria e.w. ̀ slengi~, ufro sworad
bilwsityvaoba da uxamsoba... Turme mavan dadias (dadians) glex-
is lamazi dedakaci moswonebia da am mindorze gautyuebia. arian
326 327
aSxvarTulan, maSinac arsebobda. sataZro nagebobebic iqve iyo,
oRond mitovebulisa da upatronos STabeWdileba damrCa. maSin
arc mRvdelmsaxurni minaxavs, arc momlocvelni.
axla ki, xelaiebis mamulidan wamosulebs, amaRlebuli ganwy-
obilebiT pirTamde savseebs gveloda araCveulebrivi gancda
laJvardovan casTan siaxlovisa.
jer mivdiodiT Tanamedrove, mTaze ikankledurad amaval gza-
ze. yovel mosaxvevze qalaqisa da soflis Soreuli sanaxebis xedi
ufro da ufro farTovdeboda, ufro warmtaci xdeboda. mwvaneSi
Cafluli es Soreuli sivrceebi samSoblos gancdas gicxovelebs.
mTis Tavze, manqanebis sagangebo sadgomze davtoveT Cveni ̀ veni~.
SegveZlo taZarSi pirdapiri kibiT asvla, magram varCioeT Ggala-
vnis gaswvriv mimaval gzas davdgomodiT. xelmarcxniv, galavnam-
de mwvane ferdobi arbis, movlili da yvavilebiT damSvenebuli.
xelmarjvniv, daRmarTze ulamazesi fiWvnaria ayelyelavebuli,
maRali xeebi, romelTa miRma qalaqis panorama krTis.
kompleqsis ezos sapirispiro kalTas bumberazi xeebi mZlavri
fesvebiT CaWedilan, amaT miRma ki tyiani mTebi da mwvane sanaxe-
bi gadaSlila.
ezo mowesrigebuli da sufTaa... RvTismSoblis taZari... uZiro
Wa... zRudeze gadamdgari mcire taZari...
Znelia sityvis CarCoSi Caatio yvelaferi. me arc vcdilob
raime aRvwero, mxolod is minda, Cemi emocia davafiqsiro.
taZarSi simSvidea. freskebidan wmindanebi da didgvarovne-
bi gadmogvyureben. wynarad cimcimebs uTvalavi sanTeli, mduma-
rebas maTi Cumi tkacuni arRvevs.
ager ekaterine WavWavaZisa da niko dadianis saflavebi.
yovelive sicocxlesa da sikvdilze, ufalsa da maradisoba-
ze Cagafiqrebs...
11
ZaZamiebTan mcire xniT taxtze wamovweqi, daRlili viyavi,
magram maleve wamovxti.
maspinZlebis sixarulma Cvenc agvitaca da gagvaxalisa.
SegviZRnen beletaJSi, sadac mciredi kuTxe mouwyviaT, xate-
biTa da wmindanis gamosaxulebebiT.
ojaxis Sewuxeba ar gvindoda, magram diasaxlisi Seuvali iyo
_ xelaiebis ojaxidan stumari ise ver gava, Tu ar dailocebao.
TvalisdaxamxamebaSi sufra gaiSala. davsxediT, Wiqebi avwi-
eT. karga didxans visaubreT wminda mRvdelmowameze.
vgrZnobdi, Cvenze RvTiuri madli gadmoedineboda... am Cvens
gzaze es wuTebi aRmoCnda yvelaze STambeWdavi da saTuTad mosa-
goni.
10
martvilis RvTismSoblis taZarSi sami aTeuli wlis winaT vyo-
filvar, komunistebis dros. bevri ram mexsierebaSi wariSala,
magram maxsovs rogor avdiodi usasrulod maRal da nacrisfer
kibeze. cxadia, is bumberazi xeebi gaRma-gamoRma ferdobze rom
328 329
ager, konstantine gamsaxurdias ezo-kars mivadeqiT.Aaq dai-
bada didi mwerali, Tumca kowiasi aq araferia, garda geografi-
uli wertilisa, radgan viRac vigindara da regvenma Tavmjdoma-
rem, SurisZiebi boRmiT Sepyrobilma, aqauroba gaanadgura, xee-
bic ki gakafa.
batoni konstantine araerTxel minaxavs mweralTa kavSirSi,
momismenia misi gamosvlebi. is mudam erT savarZelSi jdeboda,
Sav roialTan rom idga. im dros SemeZlo axlos gavcnobodi,
magram bunebiT moridebuli viyavi da es Sansi xelidan gavuSvi.
ori Rimilismomgvreli SemTxveva maxsendeba, raic mxolod
da mxolod mwerlis araordinalur xasiaTze miuTiTebs.
erTxel batoni konstantine rusTavelze, operis win mise-
irnobda. SemTxveviT iq myofi meaTeklaseli gogonebi aedevnen.
maT Soris iyo Cemi nacnobi eqimis qalbaton meris qaliSvili, tan-
maRali da lamazi gogona. konstantine uceb SeCerda, Tvali Seav-
lo cnobismoyvare gogonebs da mkafiod warmoTqva: `madloba
RmerTs, rom saqarTveloSi jer kidev izrdebian egeTi cxeniviT
gogonebi!~ gasagebia, bavSvebs rac daemarTeboda. qalbaton meris
qaliSvili cremlis RvarRvariT movarda dedasTan da SesCivla:
`dediko, konstantine gamsaxurdiam cxeni miwoda!~ qalbaton
meris gaecina da dauyvava: ̀ Se sulelo, ar ici, rom kowias cxene-
bi qalebze ufro uyvars!~
universitetSi akaki SaniZis iubile tardeboda. darbazi pro-
fesorebiTa da studentebiT aivso. tribunaze momxsenebeli idga.
am dros pirdapir scenaze Semodis batoni konstantine, irgvliv
arc ixedeba. darbazi axmaurda. momxsenebels ena daeba. batoni
konstantine savarZelSi jdeba, Tavis Slapas magidis qveS moiqnevs
(magidas erTmaneTze gadawnuli fexebi hqonda!). momxseneblis
Semdeg pirdapir tribunisaken miemarTeba, darbazs gadaxedavs
da sityvas ase iwyebs: ̀ me, magaliTad, gramatika sul ar mWirdeba!~
(cxadia, sityvis danarCeni nawili iubilaris qebas miuZRvna).
bunebrivia, aseTi xasiaTis kaci viRac Tavmjdomares koWebs
ver gaugorebda da imasac boRmis seni gauRvivda.
amitomac darCa mxolod mwvane mindori, romlis siRrmeSi
megruli oda dgas, ra Tqma unda, sxva dros agebuli xelisufle-
bis danaSaulis gamosasyidad.
saRamos mimwuxri dge-
boda. Cemi Tanamgzavrebi
texurisaken wasulan gada-
saRebad.
mec auCqareblad davu-
yevi orRobes da bilikiT
napirisaken daveSvi.
lodnarze siaruli miWi-
rda da fexs frTxilad vad-
gamdi.
rkinis xidamde mivaRwie.
aq Cemebi Camomsxdariyvnen.
mec mozrdili lodi Seva-
rCie da Camovjeqi.
xidqveS saWyumpalao
iyo da soflisa da stumrad
Camosuli biWunebi Seseod-
nen.
Tamamni da gulmagarni xidis moajiridan, sakmaod didi sima-
Rlidan xtebodnen, wyalSi dgafans moadendnen.
ufro moridebulni xidis qveda armaturaze CamoCoCdebod-
nen, simaRles imoklebdnen da mere xtebodnen.
erTi biWuna rkinis Sverilze idga da yoymanobda.
_ awi verc gadmoxteba! _ Tqva Tamazma da biWi maSin wamo-
vida, gabeda.
bindi matulobda. biWebisaTvis es mzis morigi Casvla da axa-
li dRis lodini iyo, CemTvis _ maradiuli saxlisaken mimaval
gzaze Semdgomi nabiji...
12
senakis gavliT abaSaSi CavediT. iq samuzeumo asakis `volga~
viqiraveT da Sig CavekvexeT.
njRreva-njRreviT mivdivarT soflis mtvrian Saraze. gzis-
pira Robeebze gadmowolili xilnari mtvriTaa Sefifquli.
330 331
amaswinaT qarborbalam gadaiara da xeebi wauqcevia. axla mon-
azvnebi da soflis axalgazrdebi ezos mowesrigebas cdiloben.
Saragzis miRma, zed skolis gagrZelebaze akaki xoStarias sa-
saxlea. did qvelmoqmeds, etyoba, mSobliuri kuTxis nostalgia
awuxebda da 1915 wels es sasaxle auSenebia, oRond istoriis qar-
texilebma saSualeba ar misces Tundac erTi Rame gaeTia saku-
Tar saxlSi.
kibesTan gawolili qvis lomis TaTebSi katas eZina nebierad,
simboluri suraTia _ lomis aSenebuli katam miisakuTra.
Tumca amJamad, mgoni, samarTlianoba zeimobs, radgan am saxl-
Si gimnazia ixsneba da mis farTo oTaxebSi monazvnebi saqmianoben.
ara mgonia, am saxlis saxelovan mflobels es ambavi swyenoda.
14
naSuadRevs isev senakSi SevbrundiT. pirsaxocis sayidlad
bazrobaze Sevexete. aqac, rogorc bevr sxva adgilas, kargad Cans,
rom vaWroba naxevar saqarTvelos kvebavs.
mere qalaqis muzeums vewvieT. meore sarTulze mozrdili
darbazi Jiuli Sartavas gvaxsenebs. aq umTavresad fotoebia ga-
mofenili. Bbaton Jiulis mxolod erTxel Sevxvedrivar. didubis
panTeonTan dakrZalvaze movida da gavesaubre. imdroindel
komunistur-Cinovnikur nomenklaturaSi gamoirCeoda niWiere-
biT, principulobiTa da patiosnebiT, WeSmariti mamuliSvili
iyo. afxazeTSic imitom wavida, uyvarda afxazebi da, albaT, arc
egona, rom misi adrindeli afxazi megobrebi gaimetebdnen. ara-
da, separatizmis seni iseTi daavadebaa, adamians abrmavebs, si-
Zulvilisa da sisastikis morevSi iTrevs. miWirs am kacTmoyvare
pirovnebis bolo wuTebis warmodgena.
vaTvaliereb am fotosuraTebs... bavSvi, Wabuki, kaci... kaci,
romelic sinaTles asxivebs... sevdimomgvrelia fiqri Jiuli Sar-
tavas bed-iRbalze. ramdenjer unda gadavfurcloT Cveni sam-
Soblos istoriis momdevno tragikuli furceli.
mezobel darbazSi mxaris eTnologiis nimuSebia gamofenili,
derefanSi da momcro kabinetSi _ mixa cxakaias droindeli ave-
samagierod saxls ukan moedineba momcro zana, `msoflios
uumciresi da umoklesi mdinare~, rogorc mwerali gvarwmunebs.
cxadia, amaze mcire mdinareebic arseboben, magram mas romanti-
kuli xibli imitomac axlavs, rom mis gamWvirvale, rbil wyalSi
patara kowia Wyumpalaobda.
igi moedineba momxiblav CeroSi, zed mcire xidia da aqauroba
siwynaresa da sigriles afens...
13
ociode wuTis Semdeg Cven sujunaSi varT.
orsaukunovani gumbaTovani taZari ezos siRrmeSi dgas. xel-
marjvniv sasaflaoa, mis miRma Saosani dedebi dganan, es Sinmo-
usvlelTa Zeglia.
xelmarcxniv monazonTa samyofelia, radgan Cven vimyofebiT
sujunis dedaTa monasterSi.
332 333
igriala, laSa im saRamos gmirad gadaiqca... wlebi gavida da aha,
davinaxeT laSas ucnauri feriscvaleba. modioda ̀ ciskarSi~, gvaC-
erebda quCaSi da leqsebs gvikiTxavda qarTul da megrul enebze
(kargi qarTuli icoda-meTqi rom vTqva, amiT vis gavakvirveb, ma-
gram misi megruli saocari savseobiT gamoirCa). TiTqos raRac-
nairad atacebuli iyo, TiTqos eCqareboda, TiTqos icoda, rom am
samyaros didxans ver SerCeboda... mere moulodnelad wavida, cad
amaRlda... me ar minda terenti granels Sevadaro laSa gaxaria, an
arCil fircxalava, magram maTSi saerTo bediswera ikiTxeba...
xids gavSordiT. soflis centri aqvea. erTgvarad miuxeda-
via, sisufTaveze zrunva xom Cveni wesi ar aris. tradiciebze Ci-
viliT dReniadag harakiris vikeTebT, magram ratom ara gvaqvs
tradicia, rom sakuTari kuTxe ar davanagvianoT.
aqa-iq didroni xeebi gazrdila. zed Sua moedanze uzarmaza-
ri qafuris xe dgas, vin icis vin romeli mxaridan Camoasaxla.
dasasvenebel saxls mivakiTxeT, `lugela~ hqvia. movwes-
rigdiT da wylispiras, bondis xidTan Cavedi. xidis Tavze Camo-
vjeqi da wylis Cxrials mivugde yuri... mdinareSi patarebi
ancobdnen.
wina jgufs Surubumus sarekordo mRvime da lugelas wyaro
aurCevia, megzuroba TviTon pirvelmkvlevars igor fiCxaias
gauwevia, Cven ki ocindaleze asvla gadavwyviteT (bazilikaa ma-
Rali mTis wverze). iq mxolod orxidiani manqaniT aisvleboda,
oRond aseTi manqana ver viSoveT. gadawyda fexiT asvla. Cemi
mtkivana fexebis gadamkidem ver gavbede da davrCi. danarCenebi
aRmarTs Seuyvnen. SeRamebulze Tamazi dabrunda. gabutuli
Canda. ̀ ra jiuti kacia es gvanji! _ meubneba. _ Sua welamde rom
avediT, ar damijera, biliks gadauxvia da CixSi aRmovCndiT.
veubnebi, Ramdeba, davbrundeT-meTqi. arao... axla is da daviTi
gzas mobiluriT inaTeben da vin icis, rodisRa CamoaRweven!~
vicodi, gvanji marcxs ver Seepueboda da Sua gzidan ar da-
brundeboda, amitomac araferi vTqvi.
`lugelaSi~ ltolvili bavSvebi isvenebdnen. wamdauwum Cag-
virbendnen da gvesalmebodnen: ̀ gamarjobaT, masw!~ mec vpasuxo-
bdi, ̀ masw~ ki ara ̀ Zia~ var-meTqi.
ji (yvarebiaT Cvens proletarul beladebs burJuaziuli fu-
funeba!), magram es ukve nakleb sainteresoa.
sadguris moednamde CaviseirneT, iq manqana daviqiraveT da
qalaqis gavliT aRmarTs SevuyeviT. gzis bolos, mTis farTo
ubeSi TeklaTis dedaTa monasteria. WiSkari Caketili dagxvda.
ezos SemovuareT. Sinauruli kutikari SevaReT da mwvane aR-
marTs avyeviT. serze taZari idga. iq Jiuli Sartavas suli RvTis-
mSobels SevavedreT.
erTxans ezoSi, taZris win visvenebdiT. aqedan ulamazesi
panorama iSleba.
ukve SeRamebulze Sin davbrundiT, ZaZamiebTan.
adreuli Semodgomis nelTbili saRamo Camowva.
15
`pazikis~ markis avtobusiT gavemgzavreT jer Cxorowyusken,
mere muxurSi. es ukanaskneli yovelTvis iyo gamorCeuli Tavisi
landSaftiT, xobiswylis sikamkamiT, haeriTa da TafliT. amito-
mac aq zafxulobiT sabavSvo baRebi CamohyavdaT da patara disS-
vilebisa da ZmisSvilebis mosanaxuleblad Camovdiodi. erTxel
ciramuebis stumaric viyavi zamTris pirze, xerxemali amtkivda
da buxarSi Seyrili rcxilis mogizgize cecxlze ̀ vimkurnale~.
xobiswylis ZvelTaZveli xididan viyurebiT. Aam xids ̀ nacxas~
uwodeben, megrulis armcodnec advilad mixvdeba, rom aq Cqari
mdinare kldovan napirs enarcxeba... farTo riyeze damsveneble-
bi Savdebian an wyalSi Wyumpalaoben.
vdgavar da am soflis Svils laSa gaxarias vixseneb. mravali
wlis winaT mweralTa kavSirSi axalgazrda poetebis saRamo tar-
deboda. bevri vinme avida tribunaze, iqidan zogi poetur saZ-
mos marTlac SemouerTda, umravlesoba poeziis samyarodan
gaqra. laSas vicnobdi rogorc Jurnalists da cotaTi gamikvi-
rda kidec misi tribunaze gamoCena. leqsi dedas eZRvneboda.
TiTqos ucabedad yvelani gadavsaxldiT sadRac soflis saxl-
Si, dedis Tbil keriasTan. darbazSi aSkarad vigrZeniT ombalosa
da ucxo sunelis surneli... monusxulni vusmendiT... mere taSma
334 335
mTisZiras mrgvali mindoria. mindoris irgvliv, wreze, kar-
midamoebi Camomwkrivebula da WiSkrebiT erTmaneTs gahyureben.
amaT ukan uzarmazari, tye-buCqnariT mosili mTa aRmarTula,
zeviT sali kldis fiqriani Subli gadmomxobia.
es Turme lakadaa. Cemi romanis (`kibe iakobisi~) personaJi gera
kvaracxelia am mTaze naxirs aZovebda da cismare diliT lorTqo
balaxze fexSiSvela moseirne ufals Seeyreba. ambavi poeturad
ki aRvwere, magram aqamde es mTa nanaxi arc mqonda.
win Cveni asakis kaci Semogvegeba. mivesalmeT da avuxseniT,
rac gvainteresebda. aq ician da amayoben kidevac TavianTi saxel-
ganTqmuli mejoge winaprebiT. Turme, rogorc amas Tavis wignSi
wers akaki baqraZe, `ruseT-iaponiis omis dros, 1904 wels Ziki
kvaracxeliam ruseTis imperators nikoloz meores aCuqa asi
darCeuli xari, erTi asakis, erTnairi wonis, erTi feris...~ wa-
rmoudgenelia, magram faqtia... Tada kvaracxelias, Turme, yuban-
Si 800 suli saqoneli hyavda. movida erTi gaWirvebuli qarTve-
li, gaxsna sadalaqo. Tadam Tqva: sircxvilia, qarTveli kaci id-
ges da rusis WuWyian Tmebs kreWdes. TiTo mejogem vaCuqoT
or-ori Zroxa da isic mejoge gavxadoTo... asec moxda!
axla swored am Tadas STamomavlebs mivadeqiT. Semogvegeb-
nen kargad mosuli vaJkaci da dai misi, kidev erTi Zma Sin ar iyo...
lamazi ezo, Zveli oda da iqve axladagebuli, orsarTuliani,
Tanamedrove saxli ki ara, sasaxle... esaa, erTi nakli mainc aR-
moaCnda didi kvaracxeliebis baraqian ojaxs _ gviandeba nefisa
da patarZlebis Semosvla...
17
samarSruto taqsis davemgzavreT da sul male walenjixis
centrSi aRmovCniT. batoni tariel kakaCia gagvecno da Cvenze
zrunva itvirTa _ manqanac gviSova da saeqskursiodac wamogvy-
va. sofeli obuji mainteresebda. Cemi mowafeobis Jams xSirad
miyvebodnen leo qiaCelis bavSvobaze, imaze, rom mweralma
sofels biblioTeka aCuqa da a. S. leo qiaCelis cxovrebaze daw-
eril wignsac vuredaqtore. avtori batoni akaki Tofuria iyo.
navaxSmevs ezoSi TamaSobdnen. CavakiTxe da erTgan TavSey-
rilebSi Cavjeqi, aba, zRaprebi Tu giyvarT-meTqi. atyda mxiaru-
li Jriamuli _ `mogviyevi, ra, masw!~ mec xan es movuyevi, xan
is... kidev, kidevo, iZaxian. erTi aseTi zRapari maqvs: `iyo erTi
Rt-Rt, arc Tavi aqvs, arc fexi, arc tani, magram rogorc ki da-
vuZaxebT _ `Rt-Rt~ _ imwamsve movardeba da gagvacinebs...~
gogonebma wamSi daizepires da imeoreben _ `arc Tavi hqonda,
arc fexi...~ gverdiT cucqna giorgi mejda, mousvenari da eSmakis
fexi, iman gaagrZela _ ̀ arc xeli hqonda, arc fexi, arc traki...~
atexes erTi kiskisi... siciliT mec bevri vixalise, cxadia.
ocindaledan sakmaod gvian dabrundnen. bnelSi biliki Zneli
dasaZlevi aRmoCnda. bazilikamde rom aaRwies, mze jerac Casuli
ar yofila da Soreuli, gabrwyinebuli xedebi sanaxavad Rirda.
16
gzispiras CamovsxediT da gamvlel manqanas davelodeT.
Tamazsa da daviTs gadaudebeli saqmeebi gamouCndaT da Ca-
mogvSordnen.
gvanji kvlavac dauzareli da optimistia, me ki mxolod gvan-
jisa da sakuTari Tavis imedi maqvs.
iseTi raxraxi momesma, vifiqre, tanki xom ar gviaxlovdeba-meT-
qi. gavixede da, Cemi asakisa ara, magram arc bevrad naklebi rom
iqneboda, iseTi TviTmcleli mobobRavs. SemeSinda, nawilebi
gza-gza ar daucvivdes-meTqi. Tumca jerjerobiT mec mxned mova-
bijebdi, fexebi ar wamZrobia da amas ra RmerTi gauwyreboda.
gagviCeres. Soferi da kidev erTi Warmagi kaci gvebodiSebi-
an, rom komfortis saSualeba ara aqvT.
gvanji axalgazrdulad pirdapir ZaraSi xteba da xreSze mo-
kalaTdeba, me ki, raki invalids ufro saTuTad unda moveqceT,
kabinaSi vetenebi.
daviZariT da xalisianad mivraxraxebT, Tan vmusaifobT me-
joge kvaracxeliebis Temaze. esaa, manqanis ZagZagisagan xmac gvi-
ZagZagebs, magram eg araferi...
xuTiode kilometrze Camogvsves, ager Tqveni sakvaracxeliovo.
336 337
zeimze. iyo amaRlebuli, naTeli movlenebiT aRsavse dRe, rome-
lsac asxivosnebda tragikuli bedis didi poetisadmi gulwrfe-
li siyvaruli.
da kidev, macxovris feriscvalebis aTaswlovani taZridan,
walenjixas rom gadmoscqeris, RvTiuri madli efineba qalaqsa
da mTel am mxares).
18
dRe Rrubliania. wvimamac ar daayovna, msubuqad cris. Cveni
manqana viwro orRobiT midis. mivemarTebiT im ubnisaken, sadac
nikoloz Sengelaia dabadebula, adamiani, vinac kinoxelovanTa
mTel dinastias daudo saTave.
WiSkarTan gavCerdiT. farTo ezo mwvane, sveli mdeloTi gad-
abibinebula. mindvris bolos, xeebs Soris aguris mokrZalebu-
li Senoba Cans. iq, rogorc gavigeT, momcro kinosaproeqcio dar-
bazia. ezos xelmarcxniv guburaa, Tevzis mosaSeneblad gamodge-
ba, oRond axla amosawmendia.
maSin me da batoni akaki SevkamaTdiT. patara leos soflidan rom
miacilebdnen, babuam etlSi Casva da cxens ̀ lajebSi~ mouTaTu-
nao. utaqtod gamomivida, magram vuTxari, umjobesia gavaze an
zurgze mouTaTunos-meTqi. ̀ Se gafuWebulo!~ _ miyvira da game-
cala. wigni ukve gamosuli iyo, zed redaqtorad me vewere da
trotuarze Semxvda. Tavi daxara da gverdiT rom unda aevlo,
xeli vtace da ar gavuSvi, movefere... im dRidan Cemi megobari
gaxda. rac unda damebeWda, sakuTar warmatebad aRiqvamda... mok-
led, imis Tqma minda, leo qiaCelis saxelTan bevri ram makavSi-
rebda, magram umTavresi isaa, rom mimaCnda da mimaCnia, rom igi
erTi saukeTeso qarTveli mweralia.
bunebrivia, rom xelidan ar gavuSvi Sansi, menaxa misi sofeli
da saxl-muzeumi. winaswarve vityvi _ iqidan guldawyvetili
wamovedi. soflis centrSi dgas obeliski da ori Senoba _ erTi
biblioTekaa, meore _ tradiciuli megruli oda. Kkonstantine
gamsaxurdiasi ar iyos, es odac pirobiTad aris batoni leosi,
radgan realurad is saxli, sadac mwerali cxovrobda, ar arse-
bobs da sulac sxva adgilas idga. SevediT e.w. `biblioTekaSi~.
pirveli oTaxi Cinovnikis, e. i. gamgis soliduri kabineti gaxl-
daT. sakuTriv biblioTeka meore oTaxSi aRmovaCine _ mouvleli
da mtvriani wignebis arcTu didi rigi. Taroebis miRma, pirdapir
iatakze dayrili da dafleTili qaRaldebis grova, albaT, adre
wignebad iwodeboda... amaT ukan sakmaod didi darbazia RonisZie-
bebisaTvis. kedlebze aq fotosuraTebi ekida, oRond buzebisa-
gan isea daWmuli da Selaxuli, iqidan verafers amoikiTxavT.
vifiqre, iqneb `megrul odaSi~ ukeTesi viTarebaa-meTqi. iq
marTlac bevri foto damxvda, Tumca rad gindaT, esenic ise iyo
mwerebisgan dasvrili Tu SeWmuli (ar vici amas ra davarqva!), rom
mnaxveli iqidan imedgacruebis mets verafers gamoitans.
rac Seexeba mwerlis biusts, igi brinjaosi megona, magram
iseTi laqebi aCnda, albaT sxva masalaa da Jangi moeria.
leo qiaCels, albaT, ewada mSobliur sofelSi kulturis kera
daearsebina, Tumca imas, razec zemoT vilaparake, verafriT vu-
wodeb kulturis keras...
(ise, am ganwyobis Sesamsubuqeblad unda vTqva, rom momdevno
Tves walenjixaSi gaxldiT terenti granelisadmi miZRvnil
338 339
qarTuli asoebiT ewera _ ̀ gaxsovdeT, ar damiviwyoT!~ es dana-
barebi ekuTvnoda qalwuls, vinac adre datova sawuTro... kato
fifia, mamida kato iyo ocdaoTxSi daxvretili 25 wlis poetis
daniel fifias da. es is poetia, vinac dagvitova poema `xumla
koCi~ (xmeli kaci) da leqsi ̀ borji~ (dro), mis kalams ekuTvnoda
sxva mravali leqsi Tu naSromic.
Taobebi Seicvleba da vinc aq Semova, mudam Seaxsendeba ojax-
is sevdiani angelozi da udrood daRupuli poetis ambavi...
20
walenjixaSi `volga~ daviqiraveT da saCinos gavliT Cqval-
erSi CavediT. mTispireTis es soflebi erTierTmaneTze warmta-
ci peizaJebiT gamoirCeva. jerjerobiT gzebi ar varga, magram
amongreul gulRviZls mTavrobis dapirebebiT viwynarebT _
gakeTdeba... saCino gvanjis colourebis sofelia. ojaxSi Sevia-
reT, patara SviliSvils movefereT da gza gavagrZeleT. saRa-
mos pirze mivadeqiT Wanturiebis ojaxs. ufrosi zurabi, Sinau-
rulad gama Wanturia saxieri kacia, Tavisi soflisa da gvaris
didad moyvaruli... misi saxlis kedlebze uamravi suraTi hkidia
gamorCeuli winaprebisa, magidaze ki gadaSlilia STambeWdavi
`genealogiuri xe~. xis mZlavrad datotvil varjSi imdeni saxe-
li weria, imis Sesaswavlad dReebi dagvWirdeba... diasaxlisi rom
Semogvegeba, TiTqos tvinSi naTura amenTo _ ̀ auh, kalenika mas-
wavlebeli!~ Tavis droze jvaris saRamo skola davamTavre da es
qalbatonic im skolaSi muSaobda. Zalian gamexarda, Tavi naTe-
savebSi vigrZeni. gvianobamde sasiamovno musaifSi gavatareT.
patara mariami cdilobda CemTvis moeyola Tavisi bavSvur-Cur-
Cutuli ambebi. kalenike maswavlebelma skolis droindeli fo-
tosuraTi gamoaCina. klasSi sul Svidni viyaviT da axla vikv-
levdiT Tanaklaselebisa da Cveni maswavleblebis bed-iRbals...
ukve loginSi Cawolils gancdilisagan fiqrebi momeZala, ara-
da xval gamocda eloda Cems xeljoxsa da daRlil fexebs...
mezobeli saxlidan diasaxlisi gadmodis. ̀ ai, am adgilas idga
oda!~ _ TiTiT gviCvenebs igi, magram im adgilas odis nakvalevic
gamqrala, xasxasa balaxi xarobs.
diax, axlo warsulSi, samoqalaqo omis mware dReebSi viRacam
cecxli SeunTo xis odas da Caferfla. darwmunebuli var, amis
gamkeTebels Tavi patrioti egona. ̀ oh, wminda gulubryvilobav!~
Cven, saqarTvelos motrfialeni ramdeni xania am saqarTvelos,
gamorCeulad ki mis kulturasa da sulierebas vanadgurebT!
19
mcire xniT SoTa fifias saxlTan gavCerdiT. farTo ezos siR-
rmeSi tradiciuli, dabal boZkintze Semdgari megruli oda idga
_ xis saxli, aivniTa da moCuqurTmebuli rikulebiT damSvene-
buli, saukuneze mets rom moiTvlida. ezoSi Tanamedrove, or-
sarTuliani saxlic dgas, magram fifiebi winaparTa am odas ver
elevian. igi Cveni eTnologebis kvlevisa da aRweris sagani gamx-
dara... daviareT farTo da xalvaTi, maRalWeriani oTaxebi. ukana
oTaxis maRal kedelze ki warsulidan romantikuli sevdis ga-
monaTeba aRmovaCine. saxlis patrons kedlebze Tanamedrove
Spaleri aukravs. mxolod erTi adgili dautovebia. iq didi
340 341
inwris saTavidan sasmel
wyals atarebda. wyali civi
Canda, radgan mili er-
Tianad Seofliliyo. ro-
gorc gvanjim amixsna, mSe-
neblebi Seecadnen tye ar
gadaeTelaT da wyalsa-
denis gasayvanad mZime
teqnika aq ar Semoiyvanes,
es milebi damrec ferdo-
bze xeliT SemoaCoCes.
win frTxilad miviwe-
vdiT. xan kvanjRara bzas
Cavavlebdi xels, xan
kldis naSvers. zogjer
xeljoxs veyrdnobodi,
zogjer xels miSlida da
maSin igi beqas mohqonda.
gvanji miyveba: engu-
rheselebs moundaT jva-
risaken wylis gasayvanad
gvirabis gayvana. aseTi
mcdeloba jer kinCxasTan
rom CanCqeri iyo, iq hqon-
daT. afeTqebis gamo is Can-
Cqeri gaqra, wyali kirqvi-
an SreebSi daikarga. axla iq, sal kldeze mcire wyali iwriteba,
xeobaSi ki lodnari isea daxvavebuli, TiTqos devebs ebuqnavaT...
inwris CanCqersac aseTi bedi eloda. mZime teqnikis Careva da
afeTqebebi aqaurobas gaanadgurebda, Tanac amis saWiroeba arc
iyo. amodena, qveyanaSi udides wyalsacavTan arsebul
sofels wylis problema ratom unda hqonoda, magram viRacas am
saqmidan kargi fulis motexva mounda. axalgazrda Jurnalis-
tma gvanji maniam maSindeli presis furclebidan Seutia am pro-
eqts. didmoxeleni Sefucxundnen da proeqti CaiSala. Tanaso-
21
diliT, nasauzmevs inwris CanCqerisaken gavemarTeT. Cqara ver
mivdiodi da gvanji da beqa fexs miwyobdnen. zomieri aRnagobis,
sxarti Wabuki beqa afaqiZe Cveni axali megzuri iyo da gzas miadvi-
lebda.
soflis orRobeebs davuyeviT. xandaxan vCerdebodi da gav-
yurebdi talRovan gorakebze mimobneul odebsa da ezo-karebs.
weliwadis es dro yvelaze gamorCeulia, daRvinebuli kacivi-
Taa, jerac Rone uxvada aqvs, magram icis, male zamTari mou-
kakunebs.
gzad saxelganTqmuli qirurgis egnate fifias saxlSi SevediT.
diasaxlisma meore sarTulze agviyvana. aivanze grZeli magida
da ori Zelskami idga. Turme baton egnates uyvarda stumrebis
aq miReba. oTaxebSi namdvili samuzeumo eqspozicia dagvxvda _
uamravi foto, qirurgiuli instrumentebi, namuSevrebi... ukana
aivnidan fifiebis yana da baRi Canda, mwvane mTebiT Semoraguli
sivrce gadaiSala.
karga xans mogviwia orRobeebSi siarulma. iqneb manZili arc
ise didi iyo, rogorc meCveneboda, magram CemTvis xom yoveli
nabijis gadadgma problema gaxldaT, radgan naSal qvebSi miwev-
da siaruli.
sofels gavcdiT da biliki mTis xriok ferdobze gaiwela.
qveviT, xevSi inwra moqoTqoTebda. zeda kalTa TandaTan xSirma
buCqnarma dafara, ufro zeviT ki tyem. iqidan uCinari tyism-
Wrelebi saSeSe xeebs agorebdnen da Cven vuyvirodiT, frTxi-
lad, ar gagvitanoT, Cven movdivarTo.
biliki TandaTan daviwrovda. nabijic da bzis Crdilovan te-
vrSi aRmovCndiT. ferdobze Sefenil bzas fiTri mosdeboda.
qveviT, totebs miRma xandaxan xmauriani Cqerali gamokrToda.
Zirs bzis wvrili foTlebi efina, neSod qceuli da rbili. Cveni
gzis gaswvriv didi diametris wyalsadenis mili gawoliliyo,
342 343
buli da pirisaxeze mesxureba... damburZgla, magram namdvilad
Rirda aq amosvla.
sveli windebis amara marcxena ferdobs avuyevi. dajRvarkul
xeebs veWidebodi da ise mivcocavdi. kvlavac wyalsadenamde ava-
Rwie da svel bilikze viare. mRvimidan gamomdinare mcire naka-
dic gadavlaxeT (igi inwras gverdidan SeerTvoda) da CanCqeris
Tavze aRmovCndiT.
mTebidan mzem gamoaWyita da momeCvena, rom cotaTi gavTbi.
sali kldis Tavze videqiT da ferxTiT kamkama wyali vardeboda.
ukan, maRali xeobidan ramdenime momcro CanCqeric Canda, mag-
ram iq asvla me ar SemeZlo.
SevisveneT da Sinidan gamoyolili xaWapuri mivirTviT.
wyalsadenis mili pirdapir mRvimidan gamodioda. beqa da gvan-
ji Sig SeZvrnen da damekargnen.
vzivar mzes mificxebuli, vusmen wylis uwyvet Sxuils, Tan
tvinSi saSiSi fiqrebi mitrialebs. vaiTu, es mRvime Soria da
datotvili, vaiTu, gza aebneT da verc gamoZvrnen... sanam Cemi
mtkivana fexebiT sofelSi CavCoCialdebi da xalxs movuxmob,
ramdeni xani gava...
wuTi bevrad metia, vidre saaTis isari amas aRniSnavs. mgonia,
rom didma drom gaiara.
bolos saubari momesma da SvebiT amovisunTqe.
`aqedan ise rogor waxval, mRvimeSi Tu ar SeiWyite!~ _ maqe-
zebs gvanji.
`iq stalaqtitebi da stalagmitebia!~ _ kvers ukravs beqac.
wamovdeqi, raTa es sasjelic mimeRo. beqa win gaviZRole. mcire
manZilze wylis milze mivdivar da bnel lodnarSi aRmovCndiT.
Aaq ar aris miwisqveSa bilikebi, rogorc anakofiaSi minaxavs, aq
Weridan mongreuli da erTmaneTze axorxlili lodebia da ver
gamirkvevia saiTken, romeli siRrmeebisken miiwevs es bneli xvre-
li. ager stalagmitic, Tumca igi araa Wrelad mociage, rogorc
warmomedgina, ubralod nacrisferia... davaskveni, rom Cemgan awi
speleologi ver Sedgeba. amitom ociode metri vixoxiale da
ukan gamovZveri. mzeze gamosuls gadarCeniliviT gamexarda.
flelebma gvanjis Ralati daabrales, CvenTvis wyali daenanao...
oRondac inwra gadarCa!
arcki vici, ramdeni xani mivyvebiT biliks. mere wylisaken
daveSviT. veeba lodebze vixoxialeT. lodidan lodze gada-
svla Zalianac miWirda, magram ukan xom ar gavbrundebodi.
erTgan, CanCqeramde mcire manZiliRa rom rCeboda, yinuli-
viT civ wyalSi momiwia gatopva. fexsacmelebi gaviZre (beqam Ta-
smebiT mxarze gadaikida), jinsis totebi avikapiwe da Cemi TeTri
windebiT wyalSi Cavedi.
male svel lodze avZveri da CanCqeris pirispir aRmovCndi.
sxvaTa Soris, niagaras CanCqerzec var namyofi. amitom aq ras
unda gavekvirvebine, magram ocdaaTi metris simaRlidan quxi-
liT daSvebuli qafqafa nakadi saucxoo ram sanaxavia. irgvliv
Semojaruli bziT dafaruli ferdobebi ufro STambeWdavsa
xdis aqaurobas. wylis gamWvirvale winwklebiT haeria gajere-
344 345
wylis gadasagdebi gvirabis kedels vabetonebdi. axla is gvirabi
daxurulia, radgan zedmetia da im adgilSi, sadac ofls vRvri-
di, SeuZlebeli iqneba odesme SeRweva.
MnaSuadRevs Cems megobar, mweral murad Wanturias vestumre
da visaubreT Zvelsa da axalze, literaturuli cxovrebis si-
duxWireze... im droze, roca ufro axalgazrdebi viyaviT da ime-
debi gvasuldgmulebda.
23
erTi dRiT aq davrCi, arsad ar mewada wasvla.
ezos erTi kuTxe fiWvnars uWiravs, gegoneba saidanRac tye
gadmobargebulao. arada, Tavis droze es fiWvebi xutam gaaxara...
auh, ramdeni weli gasula im dRidan, aq rom viyavi. tanwerweta,
sworad asvetili fiWvebi maRla atyorcnilan, Zirs Wreli
Crdili efineba... me da xuta pirispir vsxedvarT da vsaubrobT.
maxsovs zomieri simaRlis beWebprtyeli, Ronieri vaJkaci.
maSinac biRa ulvaSebi hqonda, cxadia, Savi. gamWriaxi TvalebiT
Semomyurebda da miyveboda am Tavis kuTxe-samSobloze. yve-
laferi icoda am mSvenieri geografiuli wertilis Sesaxeb, A
ankara da mCqefare maganasa da mRvrie da boboqari enguris Sesa-
yarTan rom gaSlila (maSin xom enguri laRad dioda)... igi baRebs
aSenebda, mravaltaroiani simindis jiSi gamohyavda, saqonels
amravlebda... sufTa da kamkama haers akvirdeboda, amindis gamoc-
noba SeeZlo... sazogado saqmeebs gadagebuli, realobisa da ire-
alobis zRvarze mcxovrebi, eloda zRaprul princesas, magram
drois kanoni mkacria... SarSan axalgazrdobis eleqsirs mTa-
vazobda, wamals, romelic asaks ukan Semibrunebda... aq, fiWvnaris
Wrel CrdilSi miyveboda, Tu ramdeni xe-buCqi gaaxara, undoda
sofeli ufro damSvenebuli exila, magram uCioda mavanT, mis da-
rguls gulgrilad rom ekidebodnen da Rupavdnen...
sofelSi dabrunebac ar iyo CemTvis ioli. daRlili fexebi-
saTvis es qviani daRmarTebi sakmaod mZime dasaZlevia. saxsrebi
mwared mtkioda da gza-gza visvenebdi.
bolos soflamde CavaRwieT. orRobeSi manqana wamogvewia,
Camsves da WanturiebTan mimarbenines.
am Tavgadasavlis Sedegma maleve gamiara. amjerad fexebis
tkivili arc artritiTa da misTanebiT yofila gamowveuli, ubra-
lod kunTebi dameWima da meore dRes arc araferi mtkioda.
22
mze jer kidev ar iyo Casuli, mezoblis biWebma karze stalin-
isdroindeli `vilisi~ mogvayenes da Cqvaleridan jvaramde mi-
mavali dangreuli gziT CavraxraxdiT. mSobliur jvarzens Tva-
li gadavavle da aTiode wuTSi maniebis ojaxSi aRmovCndi, sa-
dac maganasa da enguris TavSesayarTan araerTgzis vyofilvar
maSin, roca oTxi vaJkacis deda cocxali iyo.
axla, rogorc es zRaprebSi xdeba, oTxive Zma mamiseul saxl-
Si Seiyara _ SoTa (xuta), galaqtioni (gala), gvanji da bondo.
vuyurebdi da vusmendi Zmebs. TiTqos hgavdnen erTmaneTs da
gansxvavdebodnen kidec. sxvadasxva gzebiT diodnen cxovrebis
asparezze, magram HhqondaT saerToc _ ideaTa da gatacebaTa
siuxve. maTi zogjer realuri, zogjer fantastikuri nafiqrali
mudamJams erT postulats eyrdnoboda: kidev ra movifiqroT
da ra gavakeToT, samSoblos saqmes rom SevewioT... idea xan dids
moicavs, xan mcires, magram arasodes aq ar igulisxmeba piradi
gamorCena, aq mxolod wadilia saqveyno saqmeebis keTebisa.
CamoRamda, ca varskvlavebiT moiWiqa. Cven ki visxediT da vma-
slaaTobdiT.
Rame meZina Zvel saxlSi, sadac rudunebiT nagrovebi wignebia,
kedlebidan uamravi foto dagvcqeris, nivTebi aTeuli wlobiT
cocxloben.
diliT me da gvanji kaSxalze avediT. didxans davcqerodi
mTebs Soris CaWedil xelTqmnil kedels, romelic wylis ukide-
gano masas akavebda. am saocar mSeneblobaSi mec viyavi CarTuli,
346 347
meore ambavic amasa hgavs, oRond es ukve azerbaijanSi moxda,
sadRac wiTeli xidis midamoebSi. `nacnobi Semexvewa, saTevza-
od wamomyevio. misi jipiT wavediT. wyalSi Tevzi savsea, magram
es kaci gamoucdelia, bades isvris da verafers iWers, radgan
sakuTari CrdiliT Tevzebs afrTxobs. me muxlamde wyalSi vd-
gavar da vgrZnob, Tevzebi fexebze mecacunebian. sanam is Tavisi
badiT farTifurTobs, sami Tevzi xeliT daviWire. gagulisebul-
ma bade moisrola da Seigina. aviRe is bade da ramdenime gasroliT
blomad Tevzi daviWire. amasobaSi vxedav, gviRamdeba. CavsxediT
jipSi da movdivarT. erTgan, napirze sveli qviSaa. veubnebi, gver-
di auqcie, Torem CavrCebiT-meTqi. `Cemi manqana tankiviTaa!~ _
amayad mipasuxa da im qviSaSi Seagdo. egreve Zaramde CavefaleT.
aRmuvlebs, magram ver amovdivarT. kaci gagiJebasaa, ase rogor
daviTarseo. Tavis uWkuobas bed-iRbals abralebda... manqanidan
gadmovedi da tyeSi gaWrili gziT axlo soflisaken wavedi. caze
varskvlavebi CaxCaxeben da gza odnav criatebs. tye bneli kede-
liviTaa da mets verafers vxedav... mivaRwie soflis salaybom-
drom, cxadia, Tavisi kvali yvelas dagvatyo da arc misTvis
Cauvlia ukvalod... deda da mama aRar arian, asakovani biWebi da-
obldnen.
24
galam qalaquri cxovrebiT icxovra. mrewvelobis ekonomistma
da upartiom barem ocdaaTi direqtori gamoicvala. asaki adami-
ans mSobliuri saxlisaken eqaCeba. saxli ki es mwvane edemia, sa-
dac adamianis suls simSvide efineba.
aivanze martoni vsxedvarT. yuradRebiani kacia, cdilobs,
stumari ar moawyinos. leRvi movisaklise da es asakovani kaci
xeze gavida...
miyveba adamianebze, samsaxurze, ganvlil dro-Jamze. Tev-
zaoba da nadiroba yvarebia, Turme megobrebTan erTad xSirad
dadioda xan sad da xan sad.
erTxelo, miTxra, gasuli viyavi wnoris midamoebSi. `ukana
gzaze manqana Cagviqra. vwvalobT, vjaxirobT, magram verafers
vSveliT. sruliad ucnobi soflis centrSi vdgavarT. dabnel-
da, or nabijze araferi Cans. lamisaa manqana davagdoT da gza
fexiT gavagrZeloT, magram aseT ukuneTSi sad unda waxvide.
Soriaxlo adamianTa jgufi dgas. landebiviT Canan, ver varCev
vin vin aris. xmaze vatyob, kaxurad uqceven, magram Cvebi manqa-
nis vis ra gaegeba... uceb saidanRac manqana mogvadga. kaci ga-
dmovida da kapoti axadeTo, gveubneba. Caixeda, jibis naTura
mianaTa, uCxikina, babina damwvarao, gviTxra. Cajda manqanaSi da
wavida... am bnel Rames sad jandabidan movitandiT babinas, aq
arc saxelosnoa, arc maRazia... mokled, varT gulgasiebulni da
uceb is manqana kvlav mogvadga. kacma kapoti xelaxla agvaxdev-
ina, uCxikina, Zveli moxsna, Tavisi motanili Caayena da meubneba
_ `aba, daqoqe!~ daiqoqa... gavixareT! is kaci ki manqanaSi jdeba.
gavekide, Zmobilo, ra Rirs-meTqi. arafers ambobs, Cajda da
daiZra... isev gavZaxe, gaCerdi, fuli aiRe-meTqi. Tavi manqanidan
gamoyo da gamomZaxa _ ̀ sxvas rom gauWirdeba, imas daexmare!~ esa
Tqva da gaqra!~
348 349
da piarteqnologTa bangiT daTvrnen. hoda, SeviyareniT isini,
vinac laparakiT soflis aSenebas lamobs. zugdididan Zmebi
rafavebi gvematebian _ roberti da ideni. roberts _ mxatva-
rsa da poets didi xania vicnob da vmegobrob kidec. ideni?
gunebaSi vxumrob, romeli ideni, inglisis premieri Tu jek lon-
donis personaJi? diskusiis Tema winaswaraa gansazRvruli, Cven
xom politikiT vsuldgmulobT, yoveli Cais mkrefavi anda sune-
lis gamyidveli dRes politikosia. bondos swored aqeTken
mihyavs saubari, magram batoni ideni Semoagdebs ybadaRebul Te-
mas Sesaxeb imisa, dawera Tu ara Wabuam ̀ daTa TuTaSxia~. saerTod,
cnobaareul sazogadoebaSi didi gasavali aqvs SeTqmulebis Teo-
riebs. yvelam icis, rom soross Cveni ganadgureba swadia, rom irg-
vliv yvela masonia, masoni ki didi buaa, rom arsebobs msoflio
mTavroba, romelic kacobriobas marTavs misda dasaRupad, rom
meored mosvla ager, am gzis bolos iqneba da yvelani vixilavT
lucifers... bunebiT skeptikosi var, zRaprebi miyvars, magram ver
vijereb baybaydevis realur arsebobas. Aaxlac auRelveblad da
literaturulad vasabuTeb, Tu ratomaa daTa Wabuas personaJi.
Cems logikas eTanxmebian, magram zRaprebs mainc ver elevian.
ukve gviani Ramea. Sin vbrundebiT. `diskusiiT~ gabruebuli
loginSi mivZvrebi.
26
mestiidan momaval samarSruto taqsis movyvebiT. taqsis svani
mZRoli megrelebs ̀ gvajavrebs~, lans gvirbilebs. ar minda avyve
da anekdotebi davaxvavo. bolo dros xom rac manamde megrele-
bze da kaxelebze anekdotebi iyo, yvela svanebs akides... umjobe-
sia, Cumad vijde da saamo svanurs vusmino.
zugdidis bazris win batoni ideni gvelodeba, CavsxediT mis man-
qanaSi da xobisken mivemarTebiT. iq gvierTdeba gogita Citaia, is-
torikosi da arqeologi _ saxieri, magram gauRimari axalgazrda.
qalaqs gavcdiT da aRmarTs SevuyeviT, yofili dafnis meur-
neobisaken mivdivarT. xobSi aTasjer vyofilvar, magram yove-
lTvis brtyel dablobze gaSlil qalaqad aRviqvamdi. axla ki
de, axalgazrdebi Seyrilan. aqac verafers vagebineb. Mme rusu-
lad vlaparakob, eseni TavianT enaze yayaneben... ra unda meqna,
gamovbrundi, Rames manqanaSi gavaTevT da dRisiT rames vizamT-
meTqi. mivdivar bnel tevrSi da TiTqmis verafers vxedav. uceb
soflis mxridan raxraxi mesmis. movixede, sinaTle moiwevs. es
arc manqanis sinaTlea, arc traqtoris, sadRac maRla hkidia, Ti-
Tqos cidan daeSvao. Nnamdvilad ucxoplaneteli momdevs-meT-
qi, gavifiqre... amasobaSi momiaxlovda kidec da ganze gaviwie...
Cvens dasaxmareblad uzarmazari kombaini moiCqaroda!~
rac Seexeba nadirobiT mis gatacebas, mokled mamcno: me ase
mwams _ nadiroba bunebis wiaRSi megobrebTan erTad gavla-sia-
movnebaa da ara nadir-frinvelTa xocva-jleta!
vusmen da vfiqrob: marTalia, qveyniereba savsea borotebiT,
magram sikeTis Tundac mciredi gaelveba jabnis eSmakeul gan-
sacdels.
ise, yuri movkari, galas kalamic kargad uWriso da Tavis faT-
erakebze TviTonve werso. iqneb momiwios kidec misi wignis re-
daqtireba, es xom Cemi xelobaa.
25
umcrosi bondo Cemi naTlulia. Aadre fskovSi jarSi msaxuro-
bda, Semdeg leningradSi swavlobda da foladis mdnobeli gax-
da. mec iq gavicani, axalgazrda meuRliTurT Cavedi da Tavisi
bina da dro damiTmo. didi sabWoeTis CamoSlis Semdeg Sin dab-
runda, raTa istoriul movlenebSi Tavisi wvlili Seetana... Cve-
ni qveynis ngrevasa da SenebaSic, bednieri imedebiT aRsavseni,
yvelani vmonawileobdiT, Tumca sinamdvile bevrad ufro tra-
gikuli da sisxliani aRmoCnda. mxolod mtkice da zneobrivad
Seuryvnelma adamianebma ar dakarges imedi da futkris ru-
dunebiT akeTeben imas, rasac sikeTed miiCneven.
Tavis sofelSi (awindel qalaq jvarSi) sazogadoeba Camoaya-
liba. kabineti moiwyo da cdilobs Zilburanidan mavanTa gamoy-
vanas. ai, dRes sadiskusio saRamo gvaqvs. mec mivdivar. bevrni
ara varT, radgan zog-zogebs urCevniaT teleekranTan isxdnen
350 351
fiTeatri, sadac yovel meore weliwads tardeba kolxuri folk-
loruli festivalebi.
provinciis pirobaze, muzeumi sakmaod mdidari aRmoCnda.
visac ainteresebs arqeologiuri aRmoCenebi anda kolxebis eT-
nologia, aq uamrav saintereso masalas ixilavs. kargadaa warmo-
Cenili raionSi dabadebuli saxelovani adamianebi, vinac saqa-
rTvelos kulturasa da mecnierebaSi SesamCnevi wvlili Seita-
na. erTi didi darbazi meore msoflio omsa da im omSi daRu-
pulebs eZRvneba. es muzeumi xom Tavis droze swored amisTvis
aSenda. oRondac, im droidan, roca pirveli eqspozicia gakeT-
da, didi dro gavida, bevri ram gadafasda, sabWoTa kliSeebi dRes
ukve araadekvaturia. aq ki aravis araferi Seucvlia _ ked-
lebidan isev is politbiuro gadmogvyurebs... im omis Semdeg
kidev ramdeni omi gadavitaneT, ramdeni axali Sinmousvleli
gvyavs, kargi iqneboda es darbazi ufro gaTanamedrovebuliyo...
Cveni samSoblosaTvis daRupulTa siebi unda SevavsoT da sa-
kadrisi suraTebiT davamSvenoT, rom maTi saqmeni-sagmironi
Tvalwin iyos aw da maradis...
Cvenma gidma SemogvTavaza, dixaguZuba unda giCvenoTo. siyma-
wvileSi minaxavs ukve gaTxrili dixaguZuba, oRond anakliaSi,
akaki Wanturias namoRvawari. cnobilia, rom iq man didZali arqe-
ologiuri masala aRmoaCina. axla Cvenma megobarma sadRac sof-
lis ganapiras gagviyvana, nawilobriv jagnariT mosili adgili
gvanaxa. fantastikis doneze, cxadia, SeiZleba samarxic vipov-
oT, magram me xom ukve vTqvi _ CemSi skeptikosi saxlobs.
saRamos zugdidiSi SevbrundiT...
27
Rame zugdidSi, axloblis ojaxSi vaTieT. raki me TviTon zu-
gdideli var, sasacilo iqneboda turistis ampluaSi movlenodi
sakuTar qalaqs. visac samegrelos monaxuleba unda, upirvele-
sad, cxadia, zugdids ewveva _ gaiseirnebs bulvarSi, moina-
xulebs dadianebis sasaxles, unikalur muzeums da botanikur
gorakebis aRmarT-daRmarTs mivyvebiT. ager WiSkari da dacvis
biWebi. maRla mTaze kotejebi imaleba, iq axalgazrduli banakia.
Mmomcro serze gavdivarT da qveviT, xevSi vixedebiT. Cven win
gadaiSala ulamazesi karstuli tba _ papanwyvili. amas, mgoni,
vokluzi hqvia, raki misi wylebi miwidan grovdeba.
gaRma ferdobs dafnis buCqebi ahyveba.
karga xans gavyurebdi da vfiqrobdi: am patara saqarTveloSi
imdeni Tvalwarmtaci adgilia, Cemi darCenili wlebi maTs mosa-
xilvelad ar meyofa-meTqi.
manqanaSi CavsxediT da xobis mTavarangelozis monastrisaken
gavemgzavreT. xelmarjvniv urTas mTis mcire ganStoebebia, xel-
marcxniv Waniswylisa da xobiswylis SesarTavis farTo sanaxebi
gaSlila... gvanji da gogita marCieloben. am midamoebSi tragiku-
li samkuTxediao _ 15-20 kilometris farglebSi gubaz mefis (554),
zviad gamsaxurdias (1994) da nato vaCnaZis (1953) aRsasrulis
adgilebia da samivegan kvirbisa Tu obeliskis aRmarTva swadiaT...
monastris ezo-garemo sakmaod vrcelia da mZlavri xeebiTaa
daCrdiluli. Cveni arqeologi gviCvenebs adgilebs, sadac, Tu-
rme, namosaxlarebi gauTxria. me am qvebis grovaSi verafers amo-
vikiTxav da iZulebuli var Cemi bunebrivi skepticizmi davZlio.
erTgan mindori moSiSvlebulia, Wadrebi albaT qariSxalma
waaqcia an iqneb gangeb gaikafa, raTa taZris zRude mTeli Tavisi
didebulebiT gamoCeniliyo.
TviT taZari, etyoba, mravalgzisaa gadakeTebuli, ori mxri-
dan Ria galereebi miuyveba. Sida sivrce freskebiTaa moxatuli.
ager amayad gadmomdgara vamey dadiani da misi ojaxi.
xobSi SemovbrundiT da megruli folkloris muzeums mivakv-
lieT.
aqedan xeTaSi gadavinacvleT. omSi daRupuli jariskacis ami-
ran latarias dedam liza adamia-latariam, Svilis xsovnis pa-
tivsacemad, jer kidev sabWoebis dros sakuTari kar-midamo sa-
xelmwifos aCuqa. qalbatoni iqve, ezoSia dakrZaluli da misi
saflavis irgvliv SinmousvlelTa simboluri saflavebia. ezo-
Sive muzeumis orsarTuliani Senoba dgas, gzis gaRma ki Ria am-
352 353
saintereso SenobaSi aRmovCndiT. ekologiurad zedmiwevniT
usafrTxo nagebobis aSenebis dros miwispiric ki ar dazianebula.
SigniT mcire gamofenacaa da komfortuli ofisebic.
gavarkvieT, rom dResve, nasadilevs SegveZlo akvamariniT
paliastomis tbaze gaseirneba. es Cemi didi xnis ocneba iyo. jerac
pataras tvinSi CamebeWda egnate ninoSvilis tragikuli moTx-
robis suraTebi. mas Semdeg foTSi xSirad vyofilvar, magram
saqmeebi ise amewyo, tba nanaxi ar mqonda.
patara, martivad mowyobili navmisadgomi iqve, sastumros-
Tan, yureSi iyo. akvamarins Ddidi ar eTqmoda, magram sam aTeul
mgzavrs ki itevda.
kiCoze amuSavda Zrava da napirs movwydiT.
or-sam wuTSi yure davtoveT, win gadaiSala vercxlisfrad
molivlive paliastomi. marcxniv, sakmaod Sors xeebSi Camaluli
saxlebi moCanda, amaT gagrZelebaze qalaqis konturebi ilande-
boda. viRaca irwmuneboda, taZris gumbaTs vxedavo, magram, vfi-
qrob, eCveneboda. marjvena napiri SedarebiT axlos iyo, seliT
dafarul, Waobian kunZulsa hgavda.
wylispiras oriode wero davlande.
siRrmidan xandaxan gaqanebuli kefali amoxteboda.
sufTa da gamWvirvale haeri grilad melamuneboda.
Sua tbas rom mivaRwieT, talRebi msubuqad aiqoCra. sanaxa-
vad lamazi iyo, magram gamegona, rom paliastomi xifaTiania da
amindis moulodneli cvalebadoba aq Cveulebrivia.
win, fiCoris SesarTavTan, pawawina kunZulze jvari iyo aR-
marTuli. zed mozrdili frinvelebi isxdnen da akvamarinis
moaxloebisas zarmacad afrindnen.
marcxena napirze momcro mdelo iyo da mitovebuli qoxi idga.
akvamarini fiCors auyva. napirebi tropikul junglebs mog-
vagonebda. daWaobebul napirebTan wyalSi oqrosferi leyi tiv-
tivebda.
mdinare mdored moedineboda, misi neli svla SeumCneveli iyo.
mze ukve gadaiwvera, roca gzad meTevzeebi Segvxvdnen,
wyalSi ankesebi CaeyaraT.
baRs, sanTels aanTebs vlaqernis RvTismSoblis xatis saxelo-
bis sakaTedro taZarSi...
Mmeti raRa vTqva? mxolod imas davamateb, rom Cemi wignebis
mTavari asparezi, maSinac ki, roca zugdids ar vaxseneb, anda
mogonili saxeliT movixsenieb, mudamJams zugdidia, tvinSi
yovelTvis misi geografiuli garemo da koloriti mizis... mwera-
li sakuTar bavSvobas verasodes gaeqceva!
28
diliT, nasauzmevs batonma idenma mogvakiTxa da foTisaken
gagvaqrola. gzaSi vmusaifobdiT. ideni Tavis zviadistur war-
sulze gviyveboda, me ki, beberi mogzauris kvalobaze, sakuTar
STabeWdilebebs vubrundebodi.
manZili swrafad davfareT. foTis ports, niko nikolaZisa da
cotne dadianis qandakebebsa da bizantiuri stilis didebul
taZars Tvali SevavleT da malTayvaSi CavediT. aq sastumro
`paliastomSi~ movTavsdiT. dro bevri gvqonda da upirvelesad
kolxeTis erovnuli parkis administracia movinaxuleT. metad
354 355
ni wyali zRvaSi Cadis, sakmaod farTo qviSiani plaJia. Cveni sa-
xelganTqmuli qva-RorRiani sanapiroebisagan gansxvavebiT,
aq fexs rbilad adgam, qviSa TiTqos gefereba... wyalic Txelia,
SegiZlia zRvaSi TandaTan Sexvide, aTeuli metris iqiTac mker-
damde Tu agwvdeba. zRvis mariliani wyali Serbilebulia mdi-
naris mtknari wyliT... mokled, imdeni viyuryumelave, daR-
liloba erTianad Camovirecxe... am keTil da sasiamovno guneba-
ze vamTavreb am Cems lamaz mogzaurobaze Txrobas. samwuxarod,
Tumca ̀ cxovreba mSvenieria~, magram uxinjo namdvilad ar aris.
es lamazi plaJi isea mofenili plastmasis boTlebiT, celo-
fnebiTa da ragindara namusreviT, mSvenierebis aRqma diaxac rom
giWirs... patroni sWirdeba aqaurobas...
da mainc, am aTdRianma turnem samegrelos yvela raionSi bed-
nierebis gancda damitova. Tbilisisken samarSruto taqsis mov-
yvebodi da vfiqrobdi _ bevri vnaxe, Tumca ufro bevri veRar...
(eh, rodiRa Semovivli samurzayanosac!)... saqarTvelo pataraa,
Tu mas kosmosidan daxedav, magram didia, Tu fexiT ivli, Tanac
xeljoxis daxmarebiT...
25.10.09
Cveni amaRlebuli, romantikuli ganwyobileba Zravis Ralat-
ma daarRvia. Turme eleqtrodamcveli gadaiwva, magram sanam es
gairkveoda, Cveni akvamarini nebierad mitivtivebda tbisaken.
qoxamde rom CavaRwieT, fexis gasamarTavad mdeloze gada-
vediT, Tumca Txmelnaris siRrmeebisaken Cakarguli bilikiT
gzis gagrZeleba ar Rirda.
Zravis defeqti maleve aRmovaCineT, akvamarini gacocxlda
da isev tbis sivrceze gamovediT.
mze ukve Cadioda, misi sxivebi zedapirze iribad wveboda da
sanaxaoba marTlac fantastikuri iyo.
Soridan ilandeboda meTevzeTa mravalricxovani gundi, tbi-
dan napirisaken uzarmazar bades eqaCebodnen. axlos rom Cavu-
areT, vnaxeT, rogor xtoda badeSi gaxveuli vercxlisferi Tevzi
da Tavis daxsnas cdilobda...
29
Cveni mogzaurobis meaTe dRec gaTenda. sicxiani dari dagvi-
dga. nasauzmevs zRvaze gaviseirneT. igi sastumrodan oriode
nabijzea da gza mokleze movWeriT. iq, sadac tbidan gadmonade-
356
butia spilo .............................................................................5
ufliswuli Cikoriko .............................................................8
Txipni-Txupni ..........................................................................10
SvidTaviani devi ....................................................................13
iyo erTi Rt-Rt! ....................................................................16
Teko daikarga ........................................................................18
bevri SoTiko .....................................................................21
jadoqari fefiko ..................................................................23
amunia titiko ..........................................................................38
tyeSi dadis melmgeltura ....................................................46
xatia ........................................................................................63
cunculebi .............................................................................68
cicqna gogosa da misi megobrebis uCveulo
faTerakebi ..................74
bacikuku da sami jadoqari...................................................99
matarebeli ...............................................................................283
mogzauroba xeljoxiT samegreloSi ...........................311
sarCevi
jadoqari fefiko da sxva zRaprebi ...............................3
Top Related