Download - ژماره 467

Transcript
Page 1: ژماره 467

له نێچیرڤان داوا مس���ته فا نه وشیروان بارزان���ی ده كات ب���ۆ ده رب���از ب���ون ل���ه و قه یران���ه ئابوریه ی كوردس���تانی پابه ندی تێكه وتوه حكومه ت���ی هه رێم به غدا نێ���وان هه رێم و رێككه وتننامه ی بێ���ت، ه���اوكات نێچیرڤ���ان بارزان���ی ئاشكرای ده كات كه له ماوه ی ساڵێكدا حكومه ت���ی هه رێ���م بڕی ی���ه ك ملیار

دۆالری به دو وه جب���ه له توركیا به قه رز وه رگرتوه .

تایب���ه ت به ئاوێنه : س���ه رچاوه یه كی ئ���اگادار به ئاوێن���ه ی راگه یان���د ك���ه له كۆبونه وه ی دوێنێی نێوان مه س���عود بارزانی و نه وشیروان مسته فادا، رێكخه ری گشتی بزوتنه وه ی گۆڕان جه ختی له وه كردوه ت���ه وه كه توش���ی روگیریی بون

خه ڵك و به ناڕه زایه تیه كانی به رامب���ه ر ئیتر ناتوانن بێده نگ بن. س���ه رچاوه كه داوای مس���ته فا "نه وش���یروان وت���ی كه ك���ردوه نێچیرڤانیش له بارزان���ی و بۆ ده رباز بون ل���ه و قه یرانه ئابوریه ی كوردس���تانی تێكه وتوه و به مه به س���تی فه رمانبه ران، موچ���ه ی دابینكردن���ی پێویسته حكومه تی هه رێم پابه ند بێت

به رێككه وتننامه ك���ه ی له گ���ه ڵ به غداو هه مو به نده كانی جێبه جێ بكات".

وتیشی "نه وش���یروان مسته فا داوای كردوه كه به پێی ئه و رێككه وتننامه یه ی له س���ه روبه رندی پێكهێنان���ی كابینه ی هه شته می حكومه تی هه رێمدا له سه ری رێككه وت���ون، پارتی هه نگاوی جدی بۆ

چاكسازی بنێت".

له الیه ك���ی ت���ره وه ، له كۆبون���ه وه ی دوێنێ )دوشه ممه (ی نێچیرڤان بارزانی سه رۆكی حكومه تی هه رێمی كوردستان له گ���ه ڵ میدیاكاراندا، ئاش���كرایكردوه ك���ه حكومه ت���ی هه رێمی كوردس���تان به مه به س���تی دابی���ن كردن���ی موچه ی فه رمانب���ه ران ب���ڕی 1 ملی���ار دۆالری

له ده وڵه تی توركیا قه رز كردوه .

نێچیرڤان بارزانی له و كۆبونه وه یه دا رایگه یاندوه "س���اڵی راب���ردو بڕی 500 له حكومه تی به ق���ه رز دۆالرمان ملیۆن توركیا وه رگرتوه و ئه م مانگه ش بڕی500 ملی���ۆن دۆالری دیكه م���ان له توركی���ا وه رگرتوه . سه رۆكی حكومه ت جه ختی له وه ش كردوه ته وه كه ئه و بڕه پاره یه به سودێكی كه م له توركیا وه رگیراوه ".

فشارهێنان بۆ ده ست له كاركێشانه وه ی ئاش���تی هه ورام���ی وه زیری س���امانه دوای له زیادبونه ، رو سروش���تییه كان ئ���ه وه ی چ���وار فراكس���یۆنی ك���ورد له په رله مان���ی عێ���راق داوای ده س���ت گۆڕینی ناوب���راوو له كاركێش���انه وه ی له نێچیرڤان هه رێم نه وتی سیاس���ه تی په رله مانتاران���ی ده ك���ه ن، بارزان���ی هه رێم���ی كوردس���تانیش پش���تگیری ئاش���تی ده كه ن و له داواكارییه كه ی���ان له بڕینی ده زانن به به رپ���رس هه ورامی "ده بێ���ت ده ڵێ���ن خه ڵ���ك و قوت���ی

ده ستله كاربكێشێته وه ".تایب���ه ت به ئاوێن���ه : یه كش���ه ممه ی بارزان���ی نێچیرڤ���ان راب���ردو 2/22، له ش���اری هه ولێ���ر له گ���ه ڵ نوێنه رانی س���ه رجه م الیه نه كوردیه كان له به غداد

كۆبوه وه و ل���ه و كۆبونه وه ی���ه دا داوای ده ستله كاركێشانه وه ی ئاشتی هه ورامی ك���راوه . چ���وار فراكس���یۆنی كوردی په رله مان���ی عێ���راق گ���ۆڕان، كۆمه ڵ ، یه كگرتو، یه كێتی یاداش���تێكی شه ش خاڵیان پێشكه ش���ی نێچیرڤان بارزانی ك���ردوه ، ك���ه له یه كێ���ك له خاڵه كاندا داوای ده ستله كاركێشانه وه ی به رپرسی مه له ف���ی نه وت له هه رێمی كوردس���تان په رله مانتاری ئه مین كراوه . موس���ه نا له په رله مانی یه كگرت���و فراكس���یۆنی عێراق به ئاوێن���ه ی راگه یاند كه "وه ك كێش���ه كان له چاره س���ه ری به ش���ێك داوامانك���رد هاوش���ێوه ی ئ���ه وه ی دو له وه زاره تی شه هرستانی رابردو ساڵی نه وتی عێ���راق دورخرایه وه ، بۆ ئه وه ی كۆبونه وه كانی نێ���وان به غداد و هه ولێر

باشتر به ڕێوه بچێت، ئاشتی هه ورامی ده ستله كاربكێشێته وه ".

وتیش���ی "ئاش���تی هه ورام���ی به وه ناڕه حه ت ب���و، وه اڵمی ئێمه ی دایه وه و گوت���ی من هاتوم خزمه ت���ی ئه م واڵته بك���ه م، ئه گه ر پێتانخۆش نه بێت، خۆم ده ستله كارده كێش���مه وه و ده ڕۆمه وه بۆ

ئه وروپا".له ئێس���تادا به شێك له په رله مانتارانی كوردس���تانیش پش���تگیری له داواكه ی نوێنه رانی كورد ده كه ن له به غدا و ده ڵێن "سیاس���ه تی نه وتی هه رێم كه له الیه ن سه رپه رش���تی هه ورامییه وه ئاش���تی ده كرێ���ت بۆته ه���ۆی بڕین���ی قوتی

خه ڵك".

رۆژنامه یه كی سیاسیی گشتییه کۆمپانیای ئاوێنه ده ریده کات

ژماره )467( سێشەممە 2015/2/24

w w w . a w e n e . c o m

شاهۆ خالید خوله سور:

بومه ته ئه ندامی سه ركردایه تی پارتی

18

ریکالم

8 13

به هۆی گرێبه ستێكه وه له ماوه ی چوار مانگدا

هه رێم نزیكه ی یه ك ملیار دۆالر زیانی

پێگه یشتوه

کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات نرخی 1000 دینار ته له فۆن: 3201274 تیراژ: 4500ناونیشان: سلێامنی گه ڕه کی شۆڕش- به رامبه ر ئاماده یی شۆڕشی کوڕان

حكومه تی هه رێم یه ك ملیار دۆالر به قه رز له توركیا وه رده گرێت

بۆ بێدەنگی لەم سیاسەتە

کێشه ی بارزانی باوک

موچەو ناسیۆنالیزم

126

حه شدی شه عبی جێگه به پێشمه رگه

لێژ ده کات

7

فشار بۆ ده ستله كاركێشانه وه ی ئاشتی هه ورامی توندتر ده بێت

نه وشیروان مسته فا داوا ده كات حكومه تی هه رێم پابه ندبێت به رێككه وتننامه كه ی له گه ڵ به غدا

شنگال له ناو په رله مانی كوردستانیش

فه رامۆشده كرێت

لیژنه كاتیه كه ی په رله مانی كوردس���تان كه ب���ۆ لێكۆڵین���ه وه له كاره س���اته كه ی ش���ه نگال پێكهێنرا، تائێس���تادا نه خۆی دی���اره و نه كاره كانیش���ی، ته نانه ت هیچ بڕیاری نه ك���ردوه و كۆبونه وه یه كیش���ی پێكهێنانه كه شی بوه ته جێگه ی ناڕه زایی

په له مانتاران. ئاوێن���ه، هه لێ���ر: ق���ادر ره زگه ی���ی ئه ندامی لیژنه ی پێشمه رگه له په رله مانی كوردستان به ئاوێنه ی راگه یاند، "په رله مان به هه ڵه داچ���و، چونك���ه له بنه ڕه تدا ئه و لیژنه یه له په رله م���ان هه بو كه لیژنه یه كی هه میش���ه ییه ، به اڵم هه ر سوربون له سه ر ئه وه ی ك���ه لیژنه كاتیه ك���ه پێكبهێنن، دواجار لیژنه یه كی زیاده پێكهێنرا، به اڵم ئێس���تا هیچ سه روكاری ئه و لیژنه یه دیار

نییه نازانین چی به سه رهات".

به پێی زانیارییه كان به هۆی باڵوبونه وه ی نه خۆشی ئه نفلۆنزای باڵنده وه زیاتر له 13 كه س داخڵی نه خۆش���خانه كراون و خراونه ته ژێر چاودێریه وه و 3 كه سیشیان گیانیان له ده ستداوه ، پزیشكێك ده ڵێت راس���تیه كان ته ندروس���تی "وه زاره تی ئاش���كرا باڵنده ئه نفلۆنزای ده رباره ی

ناكات".ئاوێنه ، س���لێمانی : به پێ���ی لێدوانی س���ه رچاوه یه كی ئاگادار ب���ه ر له چه ند رۆژێ���ك به ه���ۆی توش���بون به په تای ئه نفاۆنزای باڵنده وه 13حاڵه ت له قه زای

سه ید سادق داخڵی نه خۆشخانه كراون كه دوات���ر یه كێك له حاڵه ت���ه كان كه منداڵێكی ته مه ن دو س���اڵ بوه گیانی له ده ستداوه ، هه رچه نده دواتر وه زاره تی كه رایگه یان���د هه رێ���م ته ندروس���تی "هۆكاری مردنی ئه و منداڵه ئه نفلۆنزای

باڵنده نه بوه ". ك���ه پزیش���كێك وت���ه ی به پێ���ی نه یویس���ت ناوی ئاش���كرا بكرێت، ئه م نه خۆشییه له هه رێمی كوردستان بونی هه یه و تاوه كو ئێس���تا چه ند كه س���ێك داخڵی نه خۆش���یه ئ���ه و به گومان���ی

هه ری���ه ك له نه خۆش���خانه كانی ش���ارو یه ك���ه ی فریاكه وتن���ی هه ن���اوی بون. ك���ه دوان له و نه خۆش���انه زیاتر له دو هه فته یه له شوێنی تایبه ت له ناو هه ردو نه خۆشخانه ی ناوبراو ماونه ته وه و له ژێر چاودێری���دان، س���ه رچاوه كه وتی "دو به نه خۆشییه كه له س���لێمانی كه سیش گیانی���ان له ده س���تداوه كه یه كێكی���ان

خوشكی پزیشكێك بوه ".

ده چێته په روه رده یی سه رپه رش���تیارێكی له گ���ه ڵ س���لێمانی و قوتابخانه یه ك���ی مامۆس���تاكانیدا ده بێته كێشه یان، دواجار ئه و سه رپه رشتیاره به زلله له دو مامۆستای ئافره ت ده دات و خۆیشی دان به وه دا ده نێت كه ئ���ه و كاره ی كردوه و ده ڵێت، "ئیداره كه گه نده ڵه و له خوا نه بێت له كه س ناترسم".

ئاوێن���ه، س���لێمانی : به وت���ه ی یه كێك كارگێڕی���ی ده س���ته ی له مامۆس���تایانی "سه رپه رش���تیاره كه قوتابخانه ك���ه ، به توڕه یی���ه وه داوای لێكردین كه هه مومان ده ستله كاربكێش���ینه وه ، ب���ه اڵم یه كێ���ك ئافره ت���ه كان له مامۆس���تا پێ���ی وت ك���ه ت���ۆ مافی

ئه وه ت نیه ئ���ه و داوایه مان لێبكه یت، بۆیه سه رپه رش���تیاره كه ت���وڕه ب���و زلله یه كی

له مامۆستاكه دا". كارگێڕیی���ه سه رپه رش���تیاره ئ���ه و له لێدوانێك���دا به ئاوێن���ه ی راگه یاند، "ئه وه ئیشی خۆمه و من سه رپه رشتیاری كارگێڕیم ده زانم چۆن مامه ڵه له گ���ه ڵ بارودۆخه كه بك���ه م. ئیداره ك���ه گه نده ڵه و م���ن له خوا نه بێت له كه س ناترس���م، من دروستكه رم، روخێنه ر نیم، ده مه وێت ئه م ئه زمونه وه ك بیلبیله ی چاوم بپارێزم. مامۆس���تاكه هات وتی له قوتابی داوه ، منیش یه ك زله م لێدا

وتم درۆ نه كه یت".

"وه زاره تی ته ندروستی راستیه كان ده رباره ی ئه نفلۆنزای باڵنده ئاشكرا ناكات"

ئه و سه رپه رشتیاره ی له دو مامۆستاكه ی دا:

له خوانه بێت له كه س ناترس��م

5 2

3

2

خه اڵته کانی ئۆسکار

20

ئاشتی هه ورامی

Page 2: ژماره 467

تایبه‌ت(467( سێشه ممه 22015/2/24

ئا: كورده عه بدولكه ریم

به پێی زانیارییه كان به هۆی باڵوبونه وه ی نه خۆشی ئه نفلۆنزای

باڵنده وه زیاتر له 13 كه س توشی ئه و نه خۆشییه بون و خراونه ته ژێر چاودێریه وه و 3 كه سیشیان گیانیان

له ده ستداوه .

ئه نفلۆن���زای باڵنده نه خۆش���ییه كی ڤایرۆسی گوێزراوه یه كه توشی ئاژه ڵ ده بێت به گشتی و باڵداره كان به تایبه تی و دواتریش مرۆڤ���ه كان توش ده بن، ئه م ڤایرۆس���ه زیاتر له كه شوهه وای سارددا گه شه ده كات و ده رده كه وێت. هه روه ها یه كه مجار بۆ كوردستانیش له هه رێمی له ساڵی 2006 ئه م نه خۆشییه ده ركه وت، به پێی ئاماری وه زاره تی ته ندروس���تی ئه وكات دو كه س به هۆی ئه م په تایه وه گیانیان له ده ستدا. له ئێستاشدا به هۆی

وه رزی زس���تانه وه ئ���ه م نه خۆش���ییه ده نگ���ۆی س���ه رهه ڵدانی هه ی���ه و به ر له چه ند رۆژێك به هۆی توش���بون به م په تایه 13حاڵه ت له قه زای سه ید سادق داخڵی نه خۆش���خانه كراون كه دواتر یه كێ���ك له حاڵه ته كان ك���ه منداڵێكی ته مه ن دو ساڵ بوه گیانی له ده ستداوه . هه رچه نده دواتر وه زاره تی ته ندروستی هه رێم رایگه یاند ك���ه "هۆكاری مردنی ئه و منداڵه ئه نفلۆنزای باڵنده نه بوه ". وه زاره تی ته ندروستی تاوه كو ئێستا مردن و به هیچ حاڵه تێك���ی ئام���اژه ی توش ب���ون ب���ه م په تای���ه نه كردوه ، ب���ه اڵم به پێ���ی وته ی پزیش���كێك كه نه یویست ناوی ئاش���كرا بكرێت، ئه م نه خۆشییه له هه رێمی كوردستان بونی هه یه و تاوه كو ئێس���تا چه ند كه سێك به گومان���ی ئ���ه و نه خۆش���یه داخڵی ش���ارو له نه خۆش���خانه كانی هه ریه ك بون. هه ن���اوی فریاكه وتنی یه ك���ه ی

ك���ه دوان له و نه خۆش���انه زیاتر له دو هه فته یه له شوێنی تایبه ت له ناو هه ردو نه خۆشخانه ی ناوبراو ماونه ته وه و له ژێر چاودێری���دان، به وته ی ئه م پزیش���كه یه كێك له نه خۆشه كان له نه خۆشخانه ی ش���اره و ته مه ن���ی 35 س���اڵه ، ئه وه ی تری���ش له نه خۆش���خانه ی فریاكه وتنی هه ناویه ، ئه م كه س���انه توشی په تاكه بون و چاره سه ریان بۆده كرێت و چونكه هی���چ په تایه كی ئاس���ایی پێویس���ت له نه خۆشخانه ناكات زۆر به ماوه یه كی جیاكراوه له ش���وێنێكی بمێنێت���ه وه ، دابنرێ���ت و مامه ڵ���ه ی تایبه تی له گه ڵ بكرێ���ت. هه رهه مان پزیش���ك باس���ی له وه ش كرد كه دو كه سیش له سلێمانی به نه خۆش���ییه كه گیانیان له ده ستداوه كه یه كێكی���ان خوش���كی پزیش���كێك ب���وه ، كه فه رمانبه ر بوه و دانیش���توی ش���اری س���لیمانی بوه له 2/ 2 داخڵی نه خۆشخانه ی شار كراوه ، به اڵم له 6/

2 به بێ هۆش���ی له سه ر به رپرسیارێتی كه س���وكاری له نه خۆش���خانه ب���راوه ، دواتر ل���ه 2/8 گیان له ده س���تده دات. ته ندروس���تی فه رمانگ���ه ی ب���ه اڵم س���لێمانی ئاش���كرای ناكات. هه روه ها پزیش���كه كه باس���ی له وه ش ك���رد كه له هه مو دونیا كاتێ���ك په تایه كی له م ج���ۆره باڵوده بێته وه ده بێ���ت زانیاری راگه یاندنه كان و به س���ه رجه م بدرێ���ت زانیاری ته واو له س���ه ر نه خۆش���یه كه و باڵوبكرێت���ه وه خۆپاراس���تنه كانی له زۆربه ی راگه یاندن و شوێنه گشتیه كان، ب���ه اڵم وه زاره ت ئه م���ه ی نه ك���ردوه و بایه خ���ی هه ر پێنه داوه . ئاوێنه بۆ ئه م مه به سته په یوه ندی كرد به به ڕێوه به ری هه رجاره و به اڵم سلێمانی ته ندروستی به بیانوی���ه ك ئاماده ی لێ���دوان نه بو. دواتر ئاوێنه په یوه ندی كرد به هه ریه ك له دكتۆر ئه حمه د س���ه عیدو فه ره یدون نه خۆش���خانه ی به ڕێوه به ری ئیبراهیم

نه خۆش���خانه ی هه ناوی و فریاكه وتنی شار. ناوبراوان باسیان له وه كرد تاوه كو به نیشانه كانی كه س���ێك چه ند ئیستا په تای توند داخڵی نه خۆشخانه كراون، ب���ه اڵم هیچی���ان په ت���ای ئه نفلۆنزای باڵنده یان نه بوه ، هه روه ها س���ه باره ت به و دو حاڵه ته ش كه توش���ی په تاكه بون، ئ���ه م دو به ڕێوه به ره رایانگه یاند كه راس���ته ئه و دو كه س���ه زیاتر له ده ب���ه اڵم له نه خۆش���خانه كه یانن رۆژه ده رچوه ، به نه گه تیڤ پشكنینه كانیان چاوه ڕێ ده كه ین ك���ه ئه م چه ند رۆژه بارودۆخیان باش بێت و بڕۆنه ماڵه وه . باڵن���ده ئه نفلۆن���زای په ت���ای گوێزراوه یه و ڤایرۆس���ی نه خۆشیه كی نیش���انه كانی وه كو په تای ئاس���اییه ب���ه اڵم به رێژه یه كی ق���ورس و توندتر وه ك كۆكه و هه اڵمه ت و هه ناسه توندی و هه وكردن���ی س���ییه كان و رش���انه وه و

له رزوتاو چه ند نیشانه یه كی تر.

ئا: ئارام که ریم

هێزه ئێزیدیه كان له چیای شه نگال له پارتی دورو له حه شدی شه عبی

نزیك ده بنه وه ، سه رۆكی ته ڤگه ری ئازادی دیموكراتی ئێزیدی )ته ڤدا(

كه هێزێكی نزیك له پارتی كرێكارانی كوردستانه ، ده ڵێت "هاتنی حه شدی

شه عبی بۆ ناوچه كانی شه نگال به خراپ نابینین".

ته ڤدا س���ه رۆكی حه س���ه ن سه عید له لێدوانێكی���دا له چیای ش���ه نگاله وه ه���ه ر ك���ه راگه یان���د به ئاوێن���ه ی الیه نێك بیه وێت ه���اوكاری بكات بۆ له ده س���تی رزگاركردن���ی خاكه كه ی

ن���ه كات، داع���ش و دژایه ت���ی كورد نازانن به خراپی لێده كه ن و پێشوازی ئه گه ر حه ش���دی شه عبیش بێت، ئه و وتی "پێویست بو حكومه تی فیدراڵ به چه ك و ته قه مه ن���ی و پاره هاوكاری هێزه كانی شه نگال بكات، هه رچه نده ئێمه ی تائێستاش حكومه تی فیدڕاڵ وه ك هێزێكی ڕزگاریخوازی ش���ه نگال نه بینیوه كه ده بو زوتر ئاوڕی له ئێمه

بدایاته وه ". وتیش���ی "هێزه ئێزیدیه كان كه چه ند به شێكن به چیای شه نگاله وه چاوه ڕێ ب���ون حكومه تی هه رێ���م هاوكارییان ب���كات، ك���ه نه یكردن ناچ���ارن ببن

به حه شدی شه عبی ".ناوبراو جه غتی ل���ه وه ش كرده وه كه

ئێزیدییه كان ئاس���اییه به الیان���ه وه به ش���داربن ه���ه ر الیه نێك له گ���ه ڵ به مه رجێك نه بنه كۆس���پ له به رده م كوردو شه نگالیه كان، ئه و وتی "ئێمه توانای مادی وام���ان نیه كه موچه و جلوبه رگ چه ك و پێداویس���تیه كانی له به رئ���ه وه هه ندێ���ك دابینكه ی���ن، له ئێزیدی���ه كان ده چنه ناو حه ش���دی

شه عبییه وه ".له گه ڵ به په یوه ندیش���یان سه باره ت پارتی ، ئ���ه و وتی "كێش���ه ی ئێمه و پارتی ئه وه یه ك���ه هه ندێك ئه ندامی

ئێمه ی گرتوه ك���ه هات���ون به ش���داری یه كین���ه ی به رخودانی ش���ه نگال ببن، 15 كه س له وان له الیه ن پارتی ده ستگیركراون و

یه كێكی���ان ئه ندام���ی فیدراس���یونی ئێزیدیه له ئه وروپا هاتوه كه له ره وشی ئێزیدی و شه نگال ئاگادار بێت، ناوی عه لی زاجقه ، كه ئێس���ته له زیندانی

دهۆك یان زاخۆیه ".ده رباره ی هه ڵوێس���تیان س���ه باره ت به به ش���داری كردنی هێزه كوردیه كان موس���ڵ ئازادكردن���ی له پرۆس���ه ی له ده س���ت داعش، ئه و وت���ی "كورد پێویسته ناوچه كانی خۆی پاككاته وه و داعش له ناوچه كوردییه كان ده ركات، پێویست ناكات ش���ه ڕ بۆ كه سی تر

بكات".وتیشی "چ پێویس���ته تا كوردستان ڕزگار نه كه ین به شداری ئازادكردنه وه ی

موسڵ بین؟!"

ئا: شیروان شه ریف

چه ندباره بونه وه ی دواكه وتنی موچه و كه ڵه كه بونی موچه ی سێ مانگی

فه رمانبه ران له سه ر حكومه ت، نیگه رانیه كان ده گه یه نێته ئاستی

جێهێشتنی فه رمانگه كان و گه ڕانه وه ی موچه خۆران بۆ ماڵه وه ، په رله مانتارێكیش

ده ڵێت، "حكومه ت خۆی سه رچاوه ی قه یرانه كه یه و هه رخۆشی ده بێت

چاره سه ری بكات".

بڕیارب���و هه فته ی رابردو دابه ش���كردنی موچ���ه ی مانگی كانونی یه كه می س���اڵی راب���ردوی فه رمانبه ران كۆتای���ی پێبێت، به اڵم گه ڕانه وه ی وه فدی هه رێم به ده ستی به تاڵ له به غداوه ، هاوكێشه كه ی پێچه وانه كرده وه و به هۆیه وه ش���ه پۆلێكی مانگرتن و هه ڵه بج���ه و س���لێمانی و خۆپیش���اندان گه رمی���ان و چه ن���د ناوچه یه ك���ی دیكه ی

گرته وه . هه فته ی رابردو مامۆس���تایانی به شێك

سه رش���ه قامه كان و رژانه له قوتابخانه كان خوێندكاره كانی���ان نارده وه ب���ۆ ماڵه وه ، فه رمانبه ران���ی ت���ری ژماره یه ك���ی به ڕێوه به رایه تیه كان���ی وه ك ئ���اوو كاره با فه رمانگه كانیان جێهێش���ت و ده رگاكانیان

داخست. فه رمانبه رێ���ك له كۆلێج���ی ئه ندازیاری زانكۆی س���لێمانی به ئاوێن���ه ی راگه یاند، تا بڕیاریانداوه كۆكردوه ت���ه وه و "واژۆیان موچه وه رنه گرن ده وام ناكه ن". وتیش���ی ، "نه ك كۆلێجه كه ی ئه وان، به ڵكو مانگرتن كۆلێجه كانی زانكۆ و له كار س���ه رۆكایه تی زانست و زمان و زانس���ته مرۆڤایه تیه كان و به ڕێوه به رایه تی تری چه ندی���ن كۆلێ���ج و

گرتوه ته وه ".

مانگ���ی ش���وبات له كۆتاییه كانی نزیك ده بێت���ه وه و هێش���تا زۆرێ���ك له وه زاره ته موچه ی���ان حكوم���ه ت جه نجاڵه كان���ی وه رنه گرت���وه ، له كاتێكدا چاوه ڕوان ده كرا قه یرانه كه له مس���اڵدا چاره سه ربێت، به اڵم دژوارتربوه ، موچه خۆران خه زێنه كانیان رو

له خاڵیبونه وه یه ، حكومه ته كه شیان هه مان ده ردی گرتوه .

ده رب���اره ی كاریگه رییه كان���ی قه یرانی دارایی و نیگه ران���ی فه رمانبه ران، ئه ندامی په رله مانی كوردس���تان له لیژنه ی دارایی و كاروباری ئابوری ، ساڵح فه قێ ، به ئاوێنه ی راگه یان���د، "حكومه ت���ی هه رێ���م خ���ۆی س���ه رچاوه ی قه یرانه كه ی���ه و ه���ه ر خۆی

پێویسته چاره سه ری بۆ بدۆزێته وه ". وتیشی ، "پێویس���ته په رله مان له گه ڵ دانیش���تنه كانی ، ده س���تپێكردنه وه ی لێپرس���ینه وه له به رپرس���انی حكوم���ه ت بكات تا به رچاورۆش���نیمان له سه ر بابه ته نه وت به بودج���ه و تایبه ت نادیاره كان���ی هه بێت، بۆ نمونه حكومه ت گرێبه ستێكی 50 ساڵی له گه ڵ توركیا سه باره ت به نه وت ئه نجامداوه كه ده یان كه موكورتی تێدایه ، ئه مه ش به بێ ئ���ه وه ی په رله مانتاران لێی ئاگادارب���ن، به بێ ئ���ه وه ی بگه ڕێنه وه بۆ

په رله مان".س���اڵح فه قێ ئاماژه ش���یدا، "له س���اڵی راب���ردودا ن���وری مالیكی ه���ۆكاری ئه و

قه یرانه بو كه روی له هه رێمی كوردس���تان كرد، به اڵم ده توانم بڵێم ئه مساڵ حكومه تی هه رێم خۆی سه رچاوه ی كێشه كه و به شێكه

لێی ". ب���ۆ س���ه ره تایی هه وڵێك���ی وه ك چاره س���ه ركردنی قه یرانه كان، له سه ردانی سێش���ه ممه ی رابردوی وه فدی حكومه تی هه رێمی كوردس���تان بۆ توركیا، راگه یه نرا ك���ه ب���ڕی 500 ملی���ۆن دۆالر له توركی���ا قه رزكراوه به مه به ستی دابینكردنی موچه ی

فه رمانبه ران.لیژن���ه ی س���ه رۆكی باره ی���ه وه ل���ه و پیشه س���ازی و وزه و سامانه سروشتیه كان ش���ێركۆ كوردس���تان، له په رله مان���ی "به پێی رایگه یاند، به ئاوێن���ه ی جه وده ت پاره ی وه ك قه رزه كه به دواداچونه كانمان له توركیا نه وت فرۆش���تنی پێشوه خته ی

وه رگیراوه ".ئه و وتیشی ، "به و بڕه پاره یه و ئه و 250 ملیار دیناره ی له الیه ن به غداده وه نێردراوه به نزیكه ی���ی ته نه���ا ده توانرێ���ت موچه ی

مانگێكی فه رمانبه ران دابین بكرێت".

ئا: هاوكار حسێن

له سه ر بایكۆتكردنی ده وام له الیه ن مامۆستایانه وه به هۆی

دواكه وتنی موچه كه یان، سه رپه رشتیارێكی په روه رده یی

ده چێته قوتابخانه یه كی سلێمانی و له گه ڵ مامۆستاكانیدا ده بێته

كێشه یان، به وته ی مامۆستاكان، ئه و سه رپه رشتیاره به زلل�ه

له دو مامۆستای ئافره ت ده دات و خۆیشی دان به وه دا ده نێت كه ئه و كاره ی كردوه و ده ڵێت، "ئیداره كه

گه نده ڵه و له خوا نه بێت له كه س ناترسم".

یه كێك له مامۆس����تایانی ده سته ی كامه ران قوتابخان����ه ی كارگێڕی����ی موكری ، چیرۆكی روداوه كه بۆ ئاوێنه ده گێڕێت����ه وه و ده ڵێت، ئێمه دوێنێ )دوش����ه ممه ( وه كو مامۆس����تایانی قوتابخانه كه م����ان كۆبونه وه مان كرد بۆئه وه ی بڕیار بده ین كه چیی بكه ین بۆ چاره س����ه ری مه سه له ی بایكۆت، به اڵم ته له فۆن كرا كه موچه هاتوه ، به ڕێوه به ر رۆیش����ت و ئێمه ماینه وه . له پ����ڕ ده رگاكه به ش����ه ق كرایه وه و سه رپه رش����تیارێكی كارگێڕیی خۆی

كرد به ژوردا"."سه رپه رش����تیاره كه وت����ی ، ئه و به توڕه یی����ه وه داوای لێكردی����ن كه ده ستله كاربكێش����ینه وه ، هه مومان به اڵم یه كێك له مامۆستا ئافره ته كان پێ����ی وت كه تۆ ماف����ی ئه وه ت نیه ئ����ه و داوایه م����ان لێبكه ی����ت، بۆیه سه رپه رشتیاره كه توڕه بو زله یه كی

له مامۆستاكه دا". ئه و مامۆس����تایه زیاتر روداوه كه ی رونكرده وه و وتی ، "كاتێك به ڕێوه به ر گه ڕای����ه وه ، روداوه ك����ه دا به س����ه ر ئه ویش تێگه یان����دو بابه ته كه م����ان ته له فۆنی ب����ۆ م. نه جمه دین عه لی ، به ڕێوه به ری گشتیی په روه رده كرد، له وكاته دا كه سه رپه رش����تیاره كه ش له وێ وه س����تابو، مامۆس����تایه كمان له به ڕێوه ره كه م����ان ته له فۆنه ك����ه ی م. ب����ۆ روداوه ك����ه ی وه رگ����رت و نه جمه دین باسكرد، به اڵم له وكاته دا له و زله یه ك����ی سه رپه رش����تیاره كه

مامۆستایه ش دا".ك����ه سه رپه رش����تیاره ئ����ه و كارگێڕیی����ه و ن����اوی ل����ه الی ئاوێنه پارێ����زراوه ، له لێدوانێكدا به ئاوێنه ی راگه یاند، "ئه وه ئیش����ی خۆمه و من

سه رپه رش����تیاری كارگێڕی����م ده زانم چ����ۆن مامه ڵه له گ����ه ڵ بارودۆخه كه

بكه م".له ب����اره ی ئه وه ی ك����ه ئاخۆ ئه و به راس����تی زل����ه ی له مامۆس����تاكان داوه ، ناوب����راو وت����ی ، "ئیداره ك����ه گه نده ڵه و من له خوا نه بێت له كه س ناترس����م، من دروستكه رم، روخێنه ر نیم، ده مه وێت ئ����ه م ئه زمونه وه ك بیلبیل����ه ی چاوم بپارێ����زم. من وتم به اڵم ده ستله كاربكێشنه وه ، ده بێت مامۆس����تاكه ه����ات لێم ب����دات، من

دانیشتبوم".به وه دا دان ئه و سه رپه رش����تیاره ده نێ����ت كه له مامۆس����تاكه ی داوه و ده ڵێ����ت، "من قس����ه م له گ����ه ڵ م. نه جمه دین ده كرد، به اڵم مامۆستاكه ه����ات وتی له قوتاب����ی داوه ، منیش

یه ك زله م لێدا وتم درۆ نه كه یت".مامۆس����تایانی روداوه ك����ه دوای قوتابخانه ی����ه چونه ت����ه الی ئ����ه و به ڕێوه به ری په روه رده كه یان و یه كێتی رێكاری بۆئ����ه وه ی مامۆس����تایان، سه رپه رشتیاره كه له س����ه ر یاسایی بگرنه به ر، ئه و مامۆستایه به ئاوێنه ی داواكه م����ان "ئێم����ه راگه یان����د، نه بردوه ت����ه ده ره وه ی پ����ه روه رده و له الیه ن به ڕێوه به رایه تی په روه رده ی رۆژهه اڵت و یه كێتی مامۆس����تایانه وه پشتیوانیمان لێكراوه كه به دواداچون

بۆ روداوه كه ده كه ن." عه ل����ی ، نه جمه دی����ن ه����اوكات به ڕێوه به ری گش����تیی پ����ه روه رده ی سلێمانی به ئاوێنه ی راگه یاند، "ئێمه لێكۆڵین����ه وه ل����ه و روداوه ده كه ین و به پێی یاس����ا مامه ڵه له گه ڵ كه سی

تۆمه تباردا ده كه ین". سه رپه رش����تیارو "ئه و وتیش����ی ، مامۆستایانه تۆمه تی زۆریان داوه ته پ����اڵ یه كتری ، به اڵم تائێس����تا هیچ بۆ نه هاتوه یاس����ایی س����كااڵیه كی

به ڕێوه به رایه تی گشتیی ".هه ردوێنێ یه كێتی مامۆس����تایانی له سه ر به یاننامه یه كی كوردس����تان ئ����ه و روداوه ده ركردو تێیدا ده ڵێت: "ئێمه له لقی سلێمانی زۆر به توندی سه رزه نش����تی ده كه ی����ن و داواكارین له به رێوه به رایه تی گشتی په روه رده ی س����لێمانی و وه زاره ت����ی پ����ه روه رده به زوتری����ن كات لیژنه ی لێكۆڵینه وه پێكبهێنێت و نوێنه ری لقی سلێمانی ئه ن����دام بێ����ت و بڕیاربدات له س����ه ر دیاریكردنی الیه نی به رپرس����ی ئه م

كێشه یه ".

وه زاره تی ته ندروستی ئه نفلۆنزای باڵنده ئاشكرا ناكات"سێ حاڵه تی مردن هه بوه "

سه رۆكی ته ڤگه ری ئازادی دیموكراتی ئێزیدی : پێشوازی له حه شدی شه عبی ده كه ین

ورده کاریی شه ڕه زلله ی سه رپه رشتیارێكی په روه رده یی و دو

مامۆستاکه ی سلێمانی

بێ موچه یی ناڕه زایی کارمه ندان په ره پێده دات

ئه ندامێكی ئه نجومه نی ناوه ند ده ڵێت ئه و لێدوانه دژبه یه كانه ی له نێوان

هه ندێك له به رپرسانی بااڵی یه كێتی له راگه یاندنه كانه وه له سه ر یه كتری

ده یكه ن، "په یوه ندی به شتی حزبیه وه نیه ، به ڵكو ته واو شه خسین".

ئه و له ب���اره ی س���لێمانی: ئاوێن���ه ، گرژییه ی كه وتوه ته نێوان عادل موراد، س���كرتێری ئه نجومه نی ناوه ندو شێخ

جه عفه ر مس���ته فا، وه زیری پێش���وی نێوانیان گه یشتوه ته پێش���مه رگه كه دابتاش���ن، بۆیه كتری تۆمه ت ئه وه ی عه تا س���ه راوی ئه ندام���ی ئه نجومه نی ناوه ندی یه كێتی نیشتمانی كوردستان دو "ئ���ه م راگه یان���د، به ئاوێن���ه ی هه ڤاڵه ته واو ش���ته كانیان شه خسین و بۆچونه كانی���ان په یوه ن���دی به ش���تی له راگه یاندن نه ده ب���و نیه ، حزبییه وه قس���ه له س���ه ر یه ك بك���ه ن و هه رگیز

براده ره كانم���ان نه بوی���ن چ���اوه ڕێ له راگه یاندنه وه قس���ه له سه ر یه كتری

بكه ن".ئه و پێیوایه ئه و ناكۆكییه ی نێوان ئه و ئه ندام���ه بااڵیه ی یه كێت���ی په یوه ندی هه یه به وه ی كه "گوزارشت له بۆچونی ئ���ه و دو س���تونه ده كات ك���ه له ناو یه كێیت���دا هه یه و خزمه ت به هیچ كه س

ناكات".ئه نجومه ن���ی له ب���اره ی هه ڵوێس���تی

ناوه ن���د له باره ی پرۆژه ی ده س���تورو كۆتاییهاتنی ل���ه واده ی نزیكبون���ه وه ماوه درێژكراوه كه ی س���ه رۆكی هه رێم، س���ه راوی وتی، "ده بێت سه ركردایه تی سیاس���یی پێنج حزبه س���ه ره كییه كه كۆببن���ه وه بۆئه وه ی بڕیار له پرس���ی س���ه رۆكایه تی ماوه ی درێژكردنه وه ی هه رێم و ده س���تور بده ن، ئێمه ش وه ك ئه نجومه ن���ی ناوه ندو س���ه ركردایه تی

یه كێتی پێكه وه بڕیار ده ده ین".

عه تا سه راوی : ناكۆكیه كانی نێوان عادل مورادوشێخ جه عفه ر ته واو شه خسییه

Page 3: ژماره 467

3(467( سێشه ممه ‌2015/2/24هه‌نوکه

ئا: ره وا بورهان

فشارهێنان بۆ ده ست له كاركێشانه وه ی ئاشتی هه ورامی

وه زیری سامانه سروشتییه كان رو له زیادبونه ، دوای ئه وه ی چوار

فراكسیۆنی كورد له په رله مانی عێراق داوای ده ست له كاركێشانه وه ی

ناوبراوو گۆڕینی سیاسه تی نه وتی هه رێم له نێچیرڤان بارزانی ده كه ن،

په رله مانتارانی هه رێمی كوردستانیش پشتگیری ئه و داواكارییه ده كه ن و ئاشتی هه ورامی به به رپرس ده زانن

له بڕینی قوتی خه ڵك و ده ڵێن "ده بێت ده ستله كاربكێشێته وه ".

)2015/2/22( یه كش���ه ممه رۆژی نێچیرڤان بارزانی له شاری هه ولێر له گه ڵ كوردیه كان الیه نه سه رجه م نوێنه رانی له به غداد كۆب���وه وه و له و كۆبونه وه یه دا ئاشتی ده ستله كاركێش���انه وه ی داوای هه ورامی ك���راوه . ل���ه و كۆبونه وه یه دا هه ر چ���وار حیزبه كه جگ���ه له پارتی یاداش���تێكی شه ش خاڵیان پێشكه شی نێچیرڤان بارزانی كردوه ، كه له یه كێك له خاڵه كاندا داوای ده ستله كاركێشانه وه ی به رپرس���ی مه له فی ن���ه وت له هه رێمی كوردس���تان ك���راوه و داواك���راوه ك���ه

البدرێت.په رله مانت���اری ئه می���ن موس���ه نا فراكسیۆنی یه كگرتو له په رله مانی عێراق به ئاوێنه ی راگه یاند كه "وه ك به ش���ێك له چاره س���ه ری كێش���ه كان داوامانكرد هاوش���ێوه ی ئه وه ی دو س���اڵی رابردو نه وتی عێراق له وه زاره تی شه هرستانی ئه وه ی كۆبونه وه كانی بۆ دورخرایه وه ، نێوان به غداد و هه ولێر باش���تر به ڕێوه بچێت، داوامانكرد كه ئاشتی هه ورامی

به هه مانشێوه ده ستله كاربكێشێته وه ". وتیش���ی "ئاش���تی هه ورام���ی به وه ناڕه حه ت ب���و، وه اڵمی ئێمه ی دایه وه و گوت���ی من هاتوم خزمه ت���ی ئه م واڵته بك���ه م، ئه گه ر پێتانخۆش نه بێت، خۆم ده ستله كارده كێش���مه وه و ده ڕۆمه وه بۆ

ئه وروپا".له په رله مانتارانی به شێك له ئێستادا كوردس���تانیش پش���تگیری له داواكه ی نوێنه ران���ی ك���ورد ده ك���ه ن له به غدا ، س���ۆران عومه ر په رله مانتاری كۆمه ڵی ئیس���امی له په رله مان���ی كوردس���تان نه وتی "سیاسه تی راگه یاند به ئاوێنه ی هه رێم كه له الیه ن ئاشتی هه ورامییه وه

سه رپه رشتی ده كرێت بۆته هۆی بڕینی قوتی خه ڵك".

ئه و په رله مانتاره پێیوایه سیاسه تی نه وتی هه رێم شكس���تی خواردوه ، ئه و وتی "ئه و كێشه یه ی ئێمه هه مانه له گه ڵ به غ���دا هۆكاره كه ی نه وته و نه وتیش بۆ خه ڵكی كوردس���تان له جیات���ی ببێته خۆشگوزه رانی بۆته هۆی بڕینی قوتی خه ڵك، ئه و سیاسه ته شكستخواردوه ی هه رێ���م ئه نجامه كه ی ته نه���ا حه ماڵی

كردن بوه بۆ عێراق".هه ڵوێس���تی ته نه���ا ئه م���ه فراكس���یۆنی په رله مانتاره ك���ه ی كۆم���ه ڵ نییه ، به ڵك���و په رله مانتارانی فراكس���یۆنه كانی دیك���ه ش بۆچونیان

هاوشێوه یه . په رله مانت���اری فراكس���یۆنی گۆڕان، عومه ر عینایه ت ئاماژه بۆ ئه وه ده كات كه پێویسته لێكۆڵینه وه له ئه نجومه نی بااڵی ن���ه وت و غازی هه رێ���م بكرێت و خۆی س���زای كه مته رخه مه كه وه زیره وه ربگرێ���ت، ئه و به ئاوێن���ه ی راگه یاند

ك���ه "داوا له س���ه رجه م په رله مانتاران ده ك���ه م، كه ده نگم���ان بكه ینه یه ك و داوای ئاماده بون���ی ئه نجومه ن���ی بااڵی نه وت و غ���ازی هه رێم بكه ین بۆ ئه وه ی بێنه به رده م پارله مان بۆ لێپرسینه وه و بارودۆخه ی به م لێپێچینه وه سه باره ت به سه ر كوردستانیان هێناوه و پێمانبڵێن بۆ وای لێه���ات؟ كێ كه مته رخه مه ؟ با س���زای خۆی وه رگرێ، ته نانه ت ئه گه ر متمانه وه رگرتن���ه وه ئاس���تی بگات���ه وه زیره ی ل���ه و ی���ان له كابینه ك���ه ش

كه مته رخه مه ". وتیشی "ئه مجاره ده بێت هاتنیان بۆ لێپێچین���ه وه بێت نه ك بۆ وانه وتنه وه و ئامۆژگاریكردن، سیاسه تی نه وتی هه رێم هه ڵه یه ش سیاس���ه ته ئه و ناشه فافه و توشی كوردس���تان هه رێمی وایكردوه قه یران بێت، هۆكاره كه ش���ی ئاش���تی هه ورامی و نێچیرڤان بارزانی س���ه رۆكی

حكومه ته "س���ۆران عوم���ه ر پێداگری له س���ه ر ئ���ه وه ده كات به هۆی نه بردنه س���ه ری

به ڵێنه كه یه وه كه له م خوله دا و له خولی پێشوش���دا به په رله مانی دابو پێویسته ئاشتی هه ورامی ده ستله كاربكێشێته وه و ده ڵێ���ت " ویژدانیه ن ده بێت ئاش���تی ده ستله كاربكێش���ێته وه و هه ورام���ی ویژدان���ی خۆی ئاس���وده بكات چونكه ئه و هۆكاری ئه و موعانات و ناس���ۆره یه كه ئێس���تا خه ڵكی كوردستان هه یانه ، به داخه وه له په رله مان متمانه مان له هیچ به هۆی پێناس���ه ندرێته وه ، وه زیرێ���ك

ئه وه ی حكومه تێكی هاوپه یمانێتیه ".سۆران پێشی وایه كه ده بێت الیه نه سیاس���یه كان بێنه س���ه رخه ت و فشار له پارتی بكه ن كه ده ستله كاربكێشێته وه و ده ڵێت "كێشه ی سه ره كی ئه وه یه پارتی پێ���ی وایه كه ئاش���تی هه ورامی كاری زۆر گه وره ی بۆ ك���ورد كردوه و الیه نه سیاسیه كانیش له م قه یرانه بێده نگن".

هه روه ها رێواس فایه ق په رله مانتاری یه كێتی و ئه ندام���ی لیژنه ی نه وت و گاز پێیوای���ه ئاش���تی هه ورام���ی یه كێكه له وان���ه ی كه له سیاس���ه تی نه وت و گاز

به رپرسه و ئه گه ر قه راربێت لێپرسینه وه له سیاس���ه تی نه وت���ی هه رێ���م بكرێت له ئه نجومه نی لێپرسینه وه ده بێت ئه وا هه رێمی نه وت و گاز بكرێت كه ئاش���تی هه ورام���ی یه كێك���ه له ئه ندامه كان���ی و به دوریش���ی ده زانێ���ت به ه���ۆی ئ���ه و حكومه ت���ه بنك���ه فراوان���ه ی هه ی���ه په رله مان بتوانێت لێپرسینه وه و متمانه

له وه زیرێك وه ربگیرێته وه .په رله مانتارێك���ی به ب���ڕوای ب���ه اڵم پارت���ی ئاش���تی هه ورام���ی به دیل���ی نیی���ه له كوردس���تاندا، حه یات مه جید رایگه یاند به ئاوێن���ه ی باره ی���ه وه له و "پێموای���ه ئه ڵته رناتیڤێك���ی خراپه كه داواكراوه وه زیری سامانه سروشتیه كان ئه وه چونكه ده ستله كاربكێش���ێته وه ، ئاش���تی هه ورامیه وه زاره تی س���امانه سروش���تیه كانی له نه بونه وه خس���تۆته سه رپێ و توانیویه تی به باشی به ڕێوه ی به رێت، پێم وایه ئاش���تی هه ورامیه كی دیك���ه كه هێن���ده ی ئه و ش���اره زابێت

له كوردستاندا ده ستناكه وێت".

ئا: ئیحسان مه ال فوئاد

رۆژ به ڕۆژ حه شدی شه عبی له ناوچه كێشه له سه ره كاندا گه وره ترو به هێزتر

ده بێت، سه ره ڕای هێنانی هێزێكی گه وره ی شیعه كان له ناوچه كانی تره وه بۆ كوردستان، ژماره یه ك له خه ڵكی كوردیش په یوه ندییان

پێوه ده كات.

پاش هاتنی داعش و كۆنترۆڵكردنی چه ن���د ناوچه ی���ه ك له پارێزگاكان���ی كه ركوك و سه اڵحه دین و دیاله ، حه شدی

شه عبی هاتونه ته ئه و ناوچانه .به پێی زانیارییه كانی ئاوێنه حه شدی شه عبی و میلیشیا شیعه كان به درێژایی زیات���ر ل���ه 500 كیلۆمه تر به س���نوری نێ���وان هه رێ���م و عی���راق )ناوچ���ه جێگیرك���راون، كێشه له س���ه ره كان( له هه ردو پارێزگای دیاله و سه اڵحه دینه وه ب���ۆ كه ركوك تاوه كو ش���ه نگال. هه ر به پێی زانیارییه كان���ی ئاوێنه له دیاله مه نس���وریه و ش���اره بان و ناحیه كانی

خاڵس و مه نده لی و كه نعان و به له دروز و به ده سته وه یه و جه له والیان سه عدیه و هێزه كانیان درێژكردوه ته وه بۆ ناحیه ی قه ره ته په تاده گاته ناحیه ی حه مرین.

جێگری به رپرسی به رگری شارستانی تازه خورماتو "سۆران جه الل" بۆ ئاوێنه ئاش���كرای كرد كه حه شدی شه عبی له پارێزگای س���ه اڵحه دین له س���لێمان ب���ه گ و دوزخورماتو تا ده گاته نزیكی داق���وق هێزه كانیان جێگیركردوه ، كه له دوزخورمات���و ژماره ی���ان زیاتر له 3

هه زار چه كداره .به رگ���ری به رپرس���ی جێگ���ری ب���اس تازه خورمات���و شارس���تانی كه ركوكیش، له سنوری له وه شده كات له هه ردو ناوچه ی تازه خورماتو، رێگای ناوچ���ه ی پیشه س���ازی جێگیركراون، كه له ئێس���تادا ته نه���ا دو فه وجیان كه نزیكه ی 2 ه���ه زار چه كدار ده بێت

له تازه خورماتودان.ئه مه جگه له وه ی له ئێس���تادا زیاتر ل���ه 200 گه نج���ی ك���ورد له كه ركوك و داقوق و ده وروبه ری بونه ته حه ش���دی

شه عبی و موچه وه رده گرن.له ق���ه زای ش���ه نگالیش، حه ش���دی ش���ه عبی هێزێك���ی 1000 چه ك���داری دامه زران���دوه و ئێزی���دی له خه ڵك���ی پێدراوه ، رابردوی���ان مانگی موچه ی به وته ی ئه ندامی فراكس���یۆنی سه وز و جێگ���ری س���ه رۆكی لیژن���ه ی ناوچه هه رێم ده ره وه ی كوردس���تانییه كانی له په رله مان���ی كوردس���تان س���اڵه ح ناونوسكردنی ژماره ی محه مه د فه قێ ئێزیدییه كانی ش���ه نگال له حه ش���دی

شه عبی له زیادبوندایه .ژماره ی���ه ك به بون���ی س���ه باره ت شه عبی، به حه ش���دی له ئێزیدییه كان ئه و په رله مانتاره ده ڵێ "پێشتر هێزی پێمش���ه گه نه یتوانیوه ئه و ناوچانه ی شه نگال بپارێزێت، كه ئه و كوردانه ی شه نگال كه ئێستا خۆیان له حه شدی ش���ه عبی ناونوس���كردوه ، پێش���تر داوایان له حكومه تی هه رێم و وه زاره تی پێش���مه رگه كردوه پڕچ���ه ك بكرێن و موچه ی���ان بۆ دابین ب���كات، توانایان نه ب���وه ، بۆیه په نای���ان بردوه ته به ر

شیعه كان".به رای ئ���ه و په رله مانتاره ده ركه وت س���وپای عی���راق فش���ه ڵه و ره نگ���ه له ئایینده دا حه شدی شه عبی جێگه ی س���وپای عیراق بگرێته وه ، وتیش���ی "پێویس���ته مامه ڵ���ه له گ���ه ڵ ئه مری واقیع���دا بكه ی���ن، چونك���ه هه ندێك جار پێویس���ته سیاس���یه تی دوژمنی دوژمنه كه م دۆس���تمه په یڕه و بكه ین، دروس���تكردنی به دڵنیاییه وه ب���ه اڵم حه شدی شه عبی له حه ویجه و ریاز بۆ

ئایینده ی هه رێم پڕ مه ترسییه ".ئه وه ی له ئێس���تادا ب���ه دی ده كرێت حه ش���دی ش���ه عبی ته نها له درێژایی س���نوری یه كێتی���دا بونی���ان هه یه و له س���نوری پارت���ی بونی���ان نی���ه ، جگه له ش���ه نگال، ئ���ه و په رله مانتاره له مباره ی���ه وه ده ڵێت "ره ت���ی پارتی ده ده م���ه وه گوایه ئێمه وه كو یه كێتی له گه ڵ ئه وه داین حه ش���دی ش���ه عبی بێنه ناوچه كه ، ئه وه س���ه رۆكی هه رێم بو له كه رك���وك وتی هه ر هێزێك دژی داع���ش بجه نگێت ئێم���ه هاوپه یمانی

له گه ڵ ده كه ین".ئه ندام���ی ئه نجومه ن���ی پارێ���زگای دیاله له س���ه ر لیس���تی پارتی ئه مه ل عم���ران رای جیاوازی هه یه له س���ه ر ئه و هێزه ی حه شدی شه عبی، ده ڵێت حه ش���دی زانیارییه كان���م "به پێ���ی شه عبی هاتون به رگری ده كه ن و دژی داع���ش ده جه نگن، ب���ه اڵم ئێمه حه ز دۆخه كه هێوربونه وه ی پاش ده كه ین

بكشێنه وه ".پاش هێرش���ه كانی داعش بۆ سه ر عی���راق و مه ترس���ییه كانی بۆ س���ه ر به فه توای شیعه نش���ینه كان، ش���اره بانگه وازی ئایینیه كانیان كه سایه تییه به رگریك���ردن له خاك���ی عیراق و ماڵی شیعه كان كراو به هه زاران گه نج خۆیان ناونوس���كردو له ژێر ناوی حه ش���دی شه عبیدا كۆكرانه وه و كران به چه كدار، ك���ه له ئێس���تادا وه ك باس���ده كرێت ژماره ی���ان گه یش���توه ته نزیكه ی 70 ه���ه زار ك���ه س و موچ���ه ی ته واویان پێده درێ���ت وه ك���و به ش���ێك له هێزه

چه كداره كانی عیراق.

نوێنه رانی كورد له به غدا داوا ده كه ن ئاشتی هه ورامی ده ستله كاربكێشێته وه په‌رله‌مانتارێكی‌كوردستان:‌ئاشتی‌هه‌ورامی‌به‌رپرسه‌له‌بڕینی‌قوتی‌خه‌ڵك‌و‌ده‌بێت‌ده‌ستله‌كاربكێشێته‌وه‌

حه‌شدی‌شه‌عبی‌جێگه‌‌به‌پێشمه‌رگه‌‌لێژ‌ده‌كات"به درێژایی زیاتر له 500 كیلۆمه تری هێڵی ته ماسی ناوچه كێشه له سه ره كان جێگیركراوه "

پارتی:ئه ڵته رناتیڤێكی خراپه كه داواكراوه وه زیری سامانه سروشتیه كان ده ستله كاربكێشێته وه چونكه ئه وه ئاشتی هه ورامیه وه زاره تی

سامانه سروشتیه كانی له نه بونه وه خستۆته سه رپێ و توانیویه تی

به باشی به ڕێوه ی به رێت

له شه ش مانگدا هه رێم به بڕی7

ملیار دۆالر نه وتی فرۆشتوه

به پێی ئه و خشته یه ی وه زیری

سامانه سروشتییه کان له په رله ماندا پێشکه شی کرد، له شه ش مانگی کۆتایی ساڵی 2014، هه رێم بایی

نزیکه ی 7 ملیار دۆالر نه وتی فرۆشتوه .

به پێی ئه و دۆکۆمێنتانه ی وه زاره تی سامانه سروشتییه کان

له 4ی حوزه یرانی 2014 ئاماده یکردوه و پێشکه شی

په رله مانی کردوه ، به تێکڕا هه رێم له نێوان مانگی کانونی دوه م تا حوزه یرانی 2014، رۆژانه 464 هه زار به رمیل نه وتی هه نارده

کردوه ، جگه له وه ی رۆژانه 130 هه زار به رمیلی بۆ ناوخۆ به رهه م

هێناوه . هه ر به پێی ئه و یاداشته ، له و

کاته دا نرخی هه ر به رمیلێک نه وت 90 دۆالربوه له بازاڕدا، ئه گه ر70 دۆالریش دابنرێت بۆ نرخی ئه و

بڕه نه وته ی هه رێم هه نارده ی کردوه ، دوای لێده کردنی تێچون و کرێی کۆمپانیاکان، ئه وا هه رێم

له ماوه ی ئه و حه وت مانگه دا بایی شه ش ملیارو هه شت سه دو بیست ملیۆن و هه شت سه د هه زار دۆالر

نه وتی فرۆشتوه .هه روه ها نرخی ئه و نه وته ی هه رێم له دو مانگی سه ره تای

ئه مساڵدا فرۆشتویه تی، ده کاته یه ک ملیارو حه وت سه دو نه وه ت و

پێنج ملیۆن و پێنج سه د هه زار دۆالر .

له یاداشتێکیدا که ئاراسته ی سه رۆکایه تی په رله مانی

کوردستانی کردوه ، په رله مانتار سۆران عومه ر رایده گه یه نێت

"پێویسته لیژنه کانی سه رچاوه سروشتییه کان و دارایی و ئابوریی و

وه به رهێنان و ده ستپاکی به دواداچون بۆ ئه و ئامارو بڕه

پارانه بکه ن".

ره تی پارتی ده ده مه وه گوایه ئێمه وه كو

یه كێتی له گه ڵ ئه وه داین حه شدی شه عبی بێنه

ناوچه كه ، ئه وه سه رۆكی هه رێم بو له كه ركوك

وتی هه ر هێزێك دژی داعش بجه نگێت ئێمه

هاوپه یمانی له گه ڵ ده كه ین

ئاشتی هه ورامی

Page 4: ژماره 467

هەنوکە(467( سێشه ممه 42015/2/24

سیاسه‌تی‌نه‌وتی‌هه‌رێم‌شكست‌ده‌هێنێت

"مه گه ر ئافره ته كانی شه نگال وه ك ئێمه یان به سه رهاتبێت"وه‌زاره‌تی‌‌ناوخۆ‌رێگه‌نادات‌ئاوێنه‌‌سه‌ردانی‌‌تۆمه‌تباره‌كانی‌‌ئیختالسی‌‌سلێمانی‌‌بكات

ئا: محه مه د ره ئوف

ره نگه كه م میلله ت هه بێت هێنده ی كورد به ر نه فره تی نه وت كه وتبێت، له و ساته وه خته وه ی كه له سه ره تای

هه ڵگیرسانی جه نگی یه كه می جیهاندا نه وت له كوردستان دۆزرایه وه و بوه

مایه ی نه هامه تی و پارچه پارچه بونی واڵته كه ی تاده گات به مڕۆ كه سیاسه تی نه وتی حكومه تی هه رێم بێ موچه یی و قه یرانێكی دارایی گه وره ی به دیهێناوه .

شكستی رێكه وتنی هه رێم و به غداد ل���ه دوای پێكهێنان���ی حكومه تی نوێی عێ���راق و گۆڕین���ی مالیك���ی به عه بادی، هه رێم به ڕویه كی ت���ره وه چوه وه به غدا و له گه ڵ حكومه ته كه ی عه بادیدا له به رواری 2014/12/2 دا رێكه وتن له س���ه ر ئه وه ی هه رێمی كوردس���تان رۆژانه 250 هه زار به رمیل���ی هه رێ���م و 300 ه���ه زار به رمیل نه وت���ی رۆژان���ه ی كه رك���وك له رێگه ی بۆریه كانی���ه وه ره وانه ب���كات و له ڕێگه ی سۆمۆوه )كۆمپانیای به بازاڕكردنی نه وتی عێراق( واتا رۆژانه )550 هه زار به رمیل( نه وت، به رامبه ر به نادرنی رێژه ی 17%ی بودجه ی هه رێم و مانگانه 100 ملیاردینار بۆ پێش���مه رگه ، واتا جگه له و 100 ملیار دین���اره ی پێش���مه رگه مانگانه نزیكه ی (1 ترلیۆن و 200 ملی���ار دینار( بدرێته

هه رێم. ب���ه اڵم به پێ���ی خش���ته ی وه زاره تی نه وتی عێراق هه رێ���م رۆژانه به تێكڕا له 2015/1/1 تا 2015/1/18 رۆژانه )395 ه���ه زار( به رمیل نه وت���ی ره وانه كردوه ، له و رێژه ی���ه رۆژانه به تێكڕا )150 هه زار به رمیل ( نه وتی ناردوه بۆ س���ۆمۆ، واتا (245هه زار( به رمیل نه وتی رۆژانه ی بۆ خ���ۆی بردوه ، واتا ته نها %27 ی نه وتی داوه به به غداو )400 هه زار(به رمیل نه وتی

رۆژانه ی نه داوه به به غدا، كه نرخی به رمیل نه وت )41 دۆالرو 45 سه نت( فرۆشراوه ، به و پێی���ه ش )150 هه زار( به رمیله كه ی هه رێم ك���ه داویه تی به به غدا بایی )229 ملیارو500 ملیۆن(دینار بوه ، له ئێستاشدا ناردنی بڕی )250 ملیار دینار( ی به غدا ب���ۆ هه رێم پاره ی ئه و نه وته یه كه هه رێم ره وانه ی كردوه ، چونكه حه یده ر عه بادی رایگه یاندوه كه به قه د رێژه ی ئه و نه وته ی له رێگه ی به غ���داده وه ده ینێرن پاره بۆ

هه رێم ده نێرن، ب���ۆ نمونه ل���ه رۆژی 2015/1/2 ته نها (172 ه���ه زار به رمیل نه وت���ی( ره وانه كردوه كه ده بو)550 هه زار به رمیل نه وت( ره وانه بكات، هاوكات له رۆژی 2015/1/5 و 2015/1/11 و 15و 2015/1/16 یه ك به رمیل نه وتی نه ناردوه بۆ س���ۆمۆ، كه ده ب���و )550هه زار به رمیل( نه وت ره وانه بكات، به پێی خشته كه حكومه تی هه رێم هی���چ رۆژێك وه ك یه ك نه وت���ی ره وانه نه ك���ردوه ، بۆ نمون���ه رۆژی 2015/1/4 حكومه تی هه رێم ته نها )67 هه زارو 700 به رمی���ل( نه وتی داوه ته س���ۆمۆ، به اڵم ل���ه رۆژی 2015/1/13 دا )432 هه زارو

800 به رمیل( نه وتی ره وانه كردوه . واتا هه رێم رۆژانه )400 هه زار( به رمیل نه وتی كه مت���ر ناردوه ك���ه داهاته كه ی ده كاته )612 ملیار(دینار، به و پێیه ش داهاتی ئه و نه وته ی كه هه رێم بڕیار بوه نه وتی( به رمیل ه���ه زار بێنێرێت،)550 رۆژانه یه ده كاته )840 ملیار(دینار، واتا ئه گه ر هه رێم به پێی رێكه وتنه كه نه وتی ره وانه بكردایه ئه وا به غدا النیكه م )850 ملی���ار( دیناری ره وان���ه ی هه رێم ده كرد

له بری )250 ملیار( دینار.ده رده كه وێ���ت خش���ته یه وه ل���ه م حكومه ت���ی هه رێ���م په یوه س���ت نه بوه به رێكه وتنه كه ی نێ���وان هه ولێرو به غداو به غداش ئاماده نی���ه هه ولێر رێكه وتنه كه

جێبه ج���ێ ن���ه كات و پ���اره ش بنێرێت، رێكه وتنه كه جێبه جێكردنی ئێستا بۆیه له ئه ستۆی هه رێمدایه و ده بێت په یوه ست بێ���ت به ناردن���ه ده ره وه ی )550 هه زار

به رمیل نه وت( رۆژانه .

نه وت بودجه ی هه رێمی بڕی پرس���ی ن���ه وت و سیاس���ه تی نه وتی هه رێ���م به جۆرێك ب���وه كه هه میش���ه دوژمنان���ی ك���وردی چاوكراوه تر كردوه به رامبه ر به به غدا، له ساڵی 2014 وه زیری له به رده م سامانه سروش���تیه كانی هه رێم راگه یاندنه كاندا رایگه یاند كه له سه ره تای 2015دا رۆژانه ده توانی���ن )500 هه زار( به رمی���ل نه وت ره وان���ه بكه ین، ئه مه ش وایكرد به رپرس���انی به غدا بیر له گۆڕینی سیاس���ه تی خۆیان بكه ن���ه وه به رامبه ر به هه رێم، چونكه به ر له م راگه یاندنانه ی هه رێم، به غدا به ش���ه بودجه ی هه رێمی

ره وان���ه ده ك���رد به ب���ێ هیچ م���ه رج و كۆتوبه ندێك و به ب���ێ ره وانه كردنی یه ك به رمیل نه وتی هه رێمی���ش، له 2004 تا 2012 به بێ مه رج به غدا بودجه ی ره وانه ك���ردوه ، له بودج���ه ی 2012 ی عێ���راق به ش���ه بودجه ی هه رێ���م )12 ترلیۆن و ب���وه له بودجه ی 605 ملی���ار( دین���ار 2013 و به غ���دا داوایك���رد هه رێم نه وت ره وانه ب���كات و داوای كرد رۆژانه هه رێم (200 ه���ه زار به رمیل(نه وت ره وانه بكات بودجه كه ی، به ش���ه ناردنی له به رامبه ر به اڵم هه رێم نه وته كه شی ره وانه نه كردو به غدا به ش���ه بودجه ك���ه ی نارد كه بڕی (14 ترلی���ۆن و 406 ملیار(دین���ار ب���و، به اڵم له پرۆژه بودج���ه ی 2014ی عێراقدا حكومه ت���ی به غدا مه رج���ی ناردنی 400 هه زار به رمیل نه وتی دانا له به رده م هه رێم له به رامب���ه ر ناردنی به ش���ه بودجه كه ی به اڵم هه رێم رازی نه بو، به غداش به ش���ه

بودجه كه ی ب���ڕی، جگ���ه له ناردنی دو وه جبه ئه ویش له مانگی شوباتی 2014دا بڕی )566( ملیار دینار ره وانه ی هه رێم ك���رد له مانگ���ی ئازاری 2014ش���دا بڕی (548 ملیار دین���ار(ی ره وانه كرد، كه به هه ردوكیان ده یكرده )1 ترلیۆن و 114 ملیار( دینار، له كاتێكدا به ش���ه بودجه ی هه رێم زیاتر له )18 ترلیۆن و 836 ملیار( دینار بوه ، هه رچه ن���ده بودجه ی عێراق بۆ 2014 په س���ه ند نه كراوه ، به اڵم هه رێم به هۆی سیاس���ه تی خراپ���ی نه وتیه وه ، ئه و پاره ی���ه ی له ده س���تدا واتا نزیكه ی (17 ترلی���ۆن و 700 ملی���ار( دیناری له

ده ستچو، ئه مه س���ه ره ڕای ئ���ه وه ی هه رێم 17 ترلیۆن دین���ار ق���ه رزاره )12 ترلیۆن و 995 ملیار( دیناری بانكه كانی بازرگانی و ئه هلی���ه كان و )1 ترلی���ۆن و 450 ملیار( دیناری به ڵێنده ران و نزیكه ی )2 ترلیۆن(

دیناری موچ���ه ی فه رمانبه ران قه رزاره ، به اڵم سه رۆكی حكومه تی هه رێم به به غدا ده ڵێت ئیفالسی كردوه ، له كاتێكدا به غدا خاوه ن���ی )72 ملی���ار دۆالر(ی یه ده گه له گه ڵ )80 ته ن ئاڵتون(هه روه ها به غدا نێوده وڵه تی )8 له بانك���ی ده توانێ���ت ملی���ارو300 ملیۆن دۆالر( ق���ه رز بكات، له كاتێكدا هه رێمی كوردستان هیچ پاره و ئاڵتونێك���ی یه ده گی نی���ه ، رۆژانه )10 بۆ 12 س���ه عات( كاره با دابین ده كرێت، به نزین له به غدا به )450 دیناره ( له هه رێمی ته واوی دین���اره ( به )900 كوردس���تان پرۆژه كان وه ستاوه ، ئه م كێشه و قه یرانه س���ه ره كی به ش���ێوه یه كی به رده وامانه په یوه سته به سیاسه تی نه وتی هه رێمه وه كه راس���ته ئه نجومه نی بااڵی نه وت و غاز هه یه ، به اڵم ته واوی سیاس���ه تی نه وتی هه رێم له الی ئاشتی هه ورامی و نیچیرڤان بارزانیه و ئه وان یاری پێوه ده كه ن، بۆیه گۆڕینی ئه م دۆخه ته نها په یوه ست نیه به به غداوه به ڵكو په یوه س���ته به گۆڕینی ئاڵوگۆڕی نه وتی هه رێ���م و سیاس���ه تی ده موچاوه كانی نه وت له هه رێم كه دۆخی ئاب���وری هه رێمیان ب���ه م ده رده بردوه ، هه روه ك چۆن له به غدا بۆ هێوركردنه وه ی پرس���ی نه وتی نێوان هه ولێ���رو به غدا، ئه مریكاو نه ته وه یه كگرتوه كان فشاریان كرد به البردنی حسین شارستانی و دانانی كه س���ێكی میانڕه و له جێگ���ه ی و دانانی وه زیری دارایی عێراق بۆ كورد، پێویسته له هه رێم���ی كوردس���تانیش فایلی نه وت چونكه بسه نرێته وه ، هه ورامی له ئاشتی به پێی هه مو لێكدانه وه كان س���ه رچاوه ی قه یرانی دارایی و قوڵكردنه وه ی كێشه كانی نێوان هه ولێ���رو به غدایه ، ئه گه ر وه زیری سامانه سروش���تیه كان له جێگه ی خۆی بمێنێت ئه گه ری به رده وامی كێش���ه كان له گه ڵ به غداو به رده وامی قه یرانی ئابوری

له هه رێم ده كرێت.

ئا: هاوكار حسێن

وه زاره تی ناوخۆ رێگه به ئاوێنه نادات سه ردانی ئه و سێ ژنه زیندانیه بكات كه به تۆمه تی ئیختالس له پارێزگای

سلێمانی چه ند ساڵێكه گیراون، هیچ پاساوێكیشی بۆ ئه و رێگرییه

ده ستنیشان نه كردوه ، ئه مه ش پێشێلكاریی زه قی یاسای مافی ده ستكه وتنی زانیارییه . یه كێك

له و ئافره تانه ش ده ڵێت، "مه گه ر ئافره ته كانی شه نگال وه ك ئێمه یان

به سه رهاتبێت".

له رێگ���ه ی ناوخ���ۆ وه زاره ت���ی پارێ���زگای به ڕێوه به رایه ت���ی پۆلیس���ی س���لێمانیه وه ، به نوسراوی ژماره )129(، داوایه كی هه فته نامه ی ئاوێنه ره تده كاته وه بۆئه وه ی سه ردانی ئه و ژنه گیراوانه بكات كه له سه ر پرسی ئیختالس ماوه ی زیاتر له 6 س���اڵه ده س���تگیركراون و هێش���تا كه یسه كه یانه وه له باره ی كۆتایی بڕیاری له دادگا نه دراوه . به پێی به دواداچونه كانی ئاوێنه ده ركه وت���وه ، هۆكاره كه ی ئه وه یه كه یس���ه كه یان له نێ���وان دادگای ته میزو

جینایه تی سلێمانیدا دێت و ده چێت. یاس���ای مافی ده س���تكه وتنی زانیاری ژماره )11(ی ساڵی 2013، كه له بنه ڕه تدا ئامانجی ده رچوارندنی له الیه ن په رله مانه وه بۆ ئاسانكاریی له به ده ستهێنانی زانیاری و دابینكردنی "كه شێكی له بارتر بۆ ئازادی راده ربڕی���ن و په خ���ش و باڵوكردنه وه یه "، هێشتا وه ك پێویس���ت كاری پێناكرێت و روبه روی ره خنه یه كی زۆر بوه ته وه له الیه ن رۆژنامه نوس���ان و چاالكوانان���ی مه ده نی و خودی به شێك له په رله مانتارانیشه وه . له باره ی جێبه جێكردنی ئه و یاسایه وه ، س���االر مه حم���ود، س���ه رۆكی لیژن���ه ی كاروباری كۆمه ڵه ی مه ده نی له په رله مانی كوردس���تان به ئاوێنه ی راگه یاند، "به پێی یاساكه پێویسته سه رجه م داموده زگاكانی حكومه ت به په رله مانیش���ه وه ، كارئاسانی

بكه ن بۆ به ده ستهێنانی زانیاری ". ئه گه رچی له یاساكه دا ئاماژه به وه كراوه كه "پێویسته له سه ر داموده زگای گشتیی ی���ان تایبه تی له ماوه ی 10رۆژ له رێكه وتی وه رگرتنی داواكاری���ی زانیاری، وه اڵمیان

بداته وه "، ب���ه اڵم ئاوێنه پاش تێپه ڕبونی (22( رۆژ له چاوه ڕوان���ی وه اڵمدان���ه وه ، داواكارییه ك���ه ی ره تكراوه ت���ه وه و هی���چ پاس���اوی له ب���اره ی زانیاریه كی���ش ره تكردنه وه كه نه خراوه ته ڕو، بۆیه ئاوێنه به مافی خۆی ده زانێت س���كااڵی یاسایی

له سه ر وه زاره تی ناوخۆ تۆماربكات.له باره ی ئه و رێكاره ی ئاوێنه وه ، ساالر مه حمود ره خنه له ده س���ته ی سه ربه خۆی مافه كان���ی م���رۆڤ ده گرێت ك���ه الیه نی ده ڵێت، یاس���ایه یه و ئه م جێبه جێكاریی "ده س���ته كه ئه وه ن���ده چ���االك نیه كه ئه ركه كان���ی خۆی راییب���كات، چی جای ئ���ه وه ی یاس���اكه جێبه جێبك���ه ن، بۆیه جێبه جێكردنی له س���ه ر كار پێویس���ته

بكه ن". ئاوێنه له داواكه ی خۆیدا كه ئاراسته ی به ڕێوه به رایه ت���ی پۆلیس���ی س���لێمانی و ناوخۆی وه زاره تی ئه وانیشه وه له رێگه ی كردبو، ئاماژه ی به وه دابو كه مه به س���ت له س���ه ردانكردنی ئ���ه و راگیراوانه ته نها بۆ خس���تنه ڕوی باری ده رونی و ره وش���ی ژیانیان���ه له ن���او زین���دان و ئاماده كردنی

راپۆرتێكی كۆمه اڵیه تیه له سه ریان. مانگ���ی ئ���ازاری س���اڵی 2009 دانای پێش���وتری پارێزگاری مه جید، ئه حمه د س���لێمانی )2005-2009( و پێن���ج )چوار ئافره ت و پیاوێ���ك( له كارمه ندانی دیوانی پارێزگای س���لێمانی به تۆمه تی تێوه گالن له به هه ده ردان���ی ماڵی گش���تیی )پاره ی دان���ا تۆمه تبارك���ران. وشكه س���اڵی ( له ده ره وه ی زیندان مایه وه و سیانیش���یان كه ئافره تن به پێی ماده ی 340 )ئیهمال وه زیفی (، به زیندانیكردن بۆ ماوه ی حه وت س���اڵ حوكمدران و دوانیشیان به دو ساڵ. ئێس���تا ته نها س���ێ ئافره ته كه له زیندان ماونه ت���ه وه ، چونكه دوجار حوكمه كه یان هه ڵوه ش���اوه ته وه و ئێس���تاش له زیندانی

ته سفیراتی سلێمانی راگیراون. تۆمه تباركراون س���ه رجه میان ئ���ه وان به دیارنه مان���ی ب���ڕی یه ك ملی���ارو 250 ملیۆن و 763 هه زار دیناری له كۆی ئه و 25 ملی���ار دیناره ی كه له بودجه ی پارێزگاكه بۆ روبه روبونه وه ی دیاریده ی وشكه ساڵی

له ساڵی 2008، ته رخانكرابو.دان���ای ئه حم���ه د مه جی���د رۆژی 6ی نیس���انی 2013 گه ڕای���ه وه ، ل���ه دادگای

تاوانه كانی سلێمانی /1، دادوه ر رایگه یاند كه ناوبراو به ر لێبوردنی گشتیی كه وتوه و بڕیاری ئازادكردن���ی ده ركرد، به اڵم هه ر داواكاری نوێن���ه ری له دانیش���تنه كه دا گش���تیی ئه و حوكم���ه ی ته میزكرده وه ، به پاس���اوی ئه وه ی به رلێبوردنی گشتیی ئاوێنه زانیارییه كانی به پێ���ی ناكه وێت. كه له دادگای سلێمانیه وه ده ستیكه وتوه ، حوكمه كه ی ته میزكردن���ه وه ی بڕی���اری دانا له س���ه ر لێبوردنه كه به ب���ێ ئه وه ی ئاماژه به م���اده ی حكومدانه كه ی بكرێت. له كاتێكدا ئه و ئافره تانه ی له سه ر هه مان كه یس ده ستگیركراون، دوجار به و ماده یه (340( حوكمدراون، به اڵم دادگای ته میز

هه ڵیوه شاندۆته وه .س���ه رچاوه یه ك ل���ه دادگای س���لێمانی به ئاوێنه ی داناوه كه یس���ه كه ی له باره ی ته میزكردن���ه وه و "دوای راگه یان���د، دان���ا هه ڵوه ش���اندنه وه ی حوكمه ك���ه ی

ئه حمه د مه جید، جارێكی دیكه فه رمانی ده ستگیركردنی بۆ ده رچوه ته وه و ماوه ی راگه یاندنی له رێگ���ه ی زیات���ره مانگێك نوسراوه وه باڵوكراوه ته وه و ئه گه ر له ماوه ی دو مانگ���دا ئاماده نه بێ���ت، به ش���ێوه ی غیابی حوكمده درێت". ئاوێنه ئه وه ش���ی زانی���وه ك���ه ه���ۆكاری ته میزكردنه وه ی له الی���ه ن دادگای ته میزه وه حوكمه ك���ه ئه وه بوه ، كه له به رئ���ه وه ی دانا له كاتی ده رچونی لێبوردنه گش���تییه كه ی ساڵی 2012 ئاماده نه بوه ، بۆی���ه ئه و لێبوردنه

نایگرێته وه .به پێ���ی ماده ی 4 له یاس���ای لێبوردنی گش���تی س���اڵی 2012، رێكاری یاسایی له و كێش���انه دا یه كجاره كی به ش���ێوه ی راده گیرێت كه له ژێر لێكۆڵینه وه دان یان له دادگاییكردن���دان له هه مو ئه و تاوانانه ی به ر له رۆژی ده رچونی یاساكه وه رویانداوه جگ���ه له "تاوانباره هه ڵهات���وه كان و ئه و

تاوانانه ی له حوكمه كانی به ده ربێت".ده س���تگیركردنی فه رمانی له ب���اره ی دانا ئه حمه د مه جید، نه قیب س���ه ركه وت ئه حم���ه د، وته بێژی پۆلیس���ی پارێزگای س���لێمانی به ئاوێنه ی راگه یاند، "تائێستا ئه و فه رمانه له دادگاوه نه گه ڕاوه ته وه بۆ بنكه ی ئێمه ، ره نگ���ه دادگا خۆی كاری تێدابكات و نه یگه ڕێنێته وه بۆ مه ركه ز".

ه���اوكات ت���ه الر له تیف، ه���ه م وه ك په رله مانتارێك و هه م وه ك یاساناس���ێك كه ب���ه رده وام به دواداچ���ون بۆ كه یس���ی ئه م ژنان���ه ده كات، به ئاوێنه ی راگه یاند، "دادوه ره كان رۆڵ���ی خۆی���ان بینی���وه ، به اڵم كێش���ه كه له جێبه جێكردنی رێكاره یاساییه كاندایه . ئێستا ئه و سێ ئافره ته تێیاندایه حوكمه كه ی پێشوی ته واوكردوه ، بۆیه نابێت ئه و هه م���و ماوه یه له زیندان بمێنن���ه وه به ب���ێ ئ���ه وه ی رێ���كاره كان ته واوبوبێتن، پێویسته وه زاره تی ناوخۆش به ئه ركی خۆی هه ڵسێت له جێبه جێكردنی ئه و رێ���كاره یاس���اییانه ی په یوه ندیداره به دۆسیه ی پارێزگاریی پێشوتر و كه یسی

ئه و سێ ئافره ته ".به پێی ئه و زانیارییانه ی له به رده س���تی س���وره ته می���ز دادگای ئاوێنه ی���ه ، له سه رئه وه ی كه یسی ئه و ئافره تانه به پێی مادده ی 316 یه كالبكرێته وه كه تایبه ته ماڵی گش���تیدا، له موڵك و به ئیخت���الس له كاتێكدا دادگای س���لێمانی )جینایه تی ی���ه ك( پێداگریی ده كات له س���ه ر ئه وه ی ئه و س���ێ ئافره ت���ه به م���ادده ی )340( حوكم بدرێن كه ئ���ه م ماده یه ش تایبه ته به و كه س���انه ی كه مته رخه م���ی ده نوێنن

له راپه ڕاندنی ئه ركه حكومیه كاندا. ده س���ته ی دادوه رانی دادگای سلێمانی ب���ۆ دوجار حكومه كه ی���ان به پێی ماده ی 340 ده رك���ردوه ك���ه ته نه���ا دوجاریش بۆی���ان هه یه ، ب���ه اڵم ه���ه ردو جاره كه له الی���ه ن دادگای ته می���زه وه حوكمه كه هه ڵوه شێنراوه ته وه و سورن له سه ر ئه وه ی

ده بێت به پێی ماده ی 316 سزابدرێن. به پێی یاسا كه سی حكومدراو به تاوانی ئیختالس، هیچ ئه رك و پۆستێكی حكومی ده بێت سه رجه م وه ربگرێته وه و ناتوانێت ئه و ب���ڕه پاره ی���ه ش بگه ڕێنێت���ه وه بۆ ده وڵه ت كه بردویه تی ، ئه مه جگه له وه ی تۆمه تی ئیختیالس به ر لێبوردنی گشتی

ناكه وێت.دواین ج���ار ك���ه واده ی دانیش���تنی دادگایی ئه م س���ێ ئافره ت���ه بو، 26ی مانگی رابردو بو، به اڵم دواخرا بۆ 30ی

نیسانی 2015. دوای رێگه گرت���ن له ئاوێن���ه بۆئه وه ی له ئافره ته یه كێ���ك بكات، س���ه ردانیان په یوه ن���دی له رێگ���ه ی گی���راوه كان راگه یان���د، به ئاوێن���ه ی ته له فۆنی���ه وه "مه گ���ه ر ئ���ه و ئافره تانه ی كه توش���ی كاره ساتی ش���ه نگال بون وه ك ئێمه یان به س���ه رهاتبێت، ژیانمان نه ماوه و له روی ده رونی���ه وه به رده وام له ئ���ازاردا ده ژین و

رۆژانه سوكایه تیمان پێده كرێت".ئه و وتیشی ، "ئه وه ی ئێمه ئازارده دات ته له فزیۆن���ه وه له رێگ���ه ی ئه وه ی���ه ، به به رده وامی باس له توندوتیژیی ده كرێت به رامبه ر به ئافره ت���ان، له كاتێكدا رۆژانه توندوتیژیی ده رونی به رامبه رمان ده كرێت و ده یان ج���ار بردویانین ب���ۆ گرتوخانه ی چاكس���ازیی و هێناویانین���ه وه بۆ گرتن و به س���ینه مای بوین گواس���تنه وه ، هه مو كارمه ند و پۆلیس و دادگای سلێمانی ".

داوا ئاوێن���ه وه له رێگ���ه ی ئ���ه وان ده ك���ه ن دادپه روه ریی له كه یس���ه كه یاندا جێبه جێبكرێ���ت و "به زوترین كات له دادگا

دوا بڕیار له سه ر چاره نوسیان بدرێت". ئێڤ���ار ئیبراهی���م حس���ن، س���ه رۆكی لیژنه ی داكۆكیكردن له مافه كانی ئافره ت له په رله مان���ی كوردس���تان، دان به وه دا ده نێ���ت ك���ه ئازادنه كردنی ئ���ه و ژنانه هه یه و هۆكاری سیاس���ییه وه په یوه ندی به ئاوێنه ی راگه یاند، "ئێمه داوامانكردوه و ئه نجومه نی فشاریشمان خستوه ته س���ه ر دادوه ریی بۆئه وه ی كه یسه كه یان یه كالیی

بكرێته وه ".هاوس���ه ری یه كێك له و خانمه گیراوانه به ئاوێنه ی راگه یاند، "خه ڵك له سه ر شه قام هه س���ت به وه ده كات كه ئه م ئافره تانه باجه ك���ه ی ئه و كه یس���ه یان دا، چومه ته الی دادوه رێكی پایه به رز له هه ولێر، هه مو وه اڵمه كه ی ئه وه بوه كه له راوه ماس���یدا تۆڕ بۆ ماسی گه وره ی هه ڵده درێت، به اڵم

هی بچوك پێوه ده بێت". ئ���ه و به وپه ڕی بێئومێدی���ه وه ده ڵێت، "ئێس���تا نازانم په نا بۆ كوێ ببه م، هیچ كه س نه ماوه نه چمه الی ، سودی نیه ".

حكومه تی هه رێم په یوه ست نه بوه به رێكه وتنه كه ی نێوان هه ولێرو

به غداو به غداش ئاماده نیه پاره

بنێرێت

چومه ته الی دادوه رێكی

پایه به رز له هه ولێر، هه مو وه اڵمه كه ی

ئه وه بوه كه له راوه ماسیدا تۆڕ بۆ ماسی گه وره ی

هه ڵده درێت، به اڵم هی بچوك

پێوه ده بێت

دادگای ته میز سوره له سه رئه وه ی كه یسی

ئه و ئافره تانه به پێی مادده ی 316

یه كالبكرێته وه ، له كاتێكدا دادگای سلێمانی پێداگریی

ده كات له سه ر ئه وه ی به مادده ی 340 حوكم

بدرێن

Page 5: ژماره 467

ئا: ئیحسان مه ال فوءاد

ئاماده نه بونی په رله مانتاران له كۆبونه وه كاندا، سه رۆكایه تی په رله مان ناچار ده كات ماوه ی جارێك

ناوه كانیان باڵوبكاته وه و له نێو هۆڵی په رله ماندا رایبگه یه نێت، په رله مانتارێكی فراكسیۆنی سه وزیش

ده ڵێت خوێندنه وه ی ناوه كان نه بوه ته مایه ی پابه ندبونی زیاتری په رله مانتاران به دانیشتنه كانه وه ، هه رچه نده به پێی په یڕه وی ناوخۆی په رله مان نابێت

ناوی ئاماده نه بون و ئاماده بون له هۆڵی په رله ماندا بخوێندرێته وه .

ئه ندام���ی په رله مانی كوردس���تان له فراكس���یۆنی گۆڕان عادل عه زیز پێیوایه رێژه كه به و زۆرییه نییه ، به ڵكو هه ندێك جار په رله مانتارێك پرس���ه یه ك یان كێه شه كی هه بوه بۆیه نه یتوانیوه ئاماده ی كۆبونه وه ببێ���ت، نه بوه به ب���ێ هۆ ئاماده نه بێ���ت، به تایبه ت په رله مانتاره كان���ی گۆڕان هه م���و كات ئاماده ده بن، چونكه س���ه رۆكایه تی له خۆمانه و نه مانویستوه بیانو

به ده سته وه بده ین. ئ���ه و په رله مانتاره ی گ���ۆڕان بۆ ئاوێنه وتیش���ی "ئه وانه ی یه كێتی هه ندێك ج���ار ئاماده ییان نه بوه و له هه مو فراكسیۆنه كان زیاتر بوه ، ئه وه ش مه سه له كه حه ساسیه ته له گه ڵ گۆڕاندا به وه ی سه رۆكی په رله مان

له گۆڕانه ".له بڕگه ی یه كی م���ادده ی 25ی په یڕه وی ناوخۆی په رله ماندا هاتوه "ئه ندام پابه ند ده بێت به ئاماده بون له كۆبونه وه كان���ی په رله مان و ئه و لیژنانه ی كه لێیان ئه ندامه ، ناكرێت ئاماده نه بێت ته نها به پاس���اوی ڕه وا نه بێت كه س���ه رۆك یان سه رۆكی لێژنه ی تایبه تمه ند

ده رباره ی كۆبونه وه كانی لیژنه كان ده یخه مڵێنێت".الی خۆی���ه وه عادل عه زیز ئام���اژه به وه ده كات كه هیچ یاس���ایه ك ل���ه و بابه ته نییه ك���ه رێگری بكات له ئاماده نه بون���ی په رله مانت���اران، به ڵكو له په یڕه وی

ناوخۆی په رله م���ان به چه ند خاڵێك باس له و بابه ته ك���راوه ، له وانه بۆ ئاماده نه بون���ی كۆبونه وه یه ك 200 ه���ه زار دینار له موچه ك���ه ی ده بڕن، ب���ه اڵم زۆربه ی ئه وانه ی ئاماده نابن مۆڵه ت وه رده گرن، له و كاته شدا

ئه و بڕه پاره شیان لێ نابڕدرێت.هه رچه نده به هۆی دۆخی هه رێمی كوردس���تانه وه پێویس���ت ده كات په رله مان به زوی���ی كۆبونه وه كانی ئه نجامبدات و په رله مانتاران به گشتی ئاماده بن، به اڵم په رله مانتاری فراكس���یۆنی س���ه وز س���االر مه حمود له لێدوانێكدا بۆ ئاوێنه ده ڵێت "به پێی لێپرسینه وه ی په ی���ڕه وی ناوخ���ۆی په رله م���ان له په رله مانت���اران ده رده كه وێ���ت رێژه ی هاتن و نه هات���ن چه نده ، به اڵم س���ه رۆكایه تی په رله مان كار به مه سه له ی ئاماده بون و ئاماده نه بون ناكات، ته نها ناوه كان له هۆڵی په رله مان ده خوێندرێته وه ، كه ئه مه ش نه بوه ته مایه ی پابه ندبونی

زیاتری په رله مانتاران به دانیشتنه كانه وه ".س���االر ئاماژه به وه ش���ده كات هه رچه ن���ده به پێی په یڕه وی ناوخۆی په رله مان نابێت ناوی ئاماده نه بون و لیژنه كان له كۆبون���ه وه ی ئه ندامان���ی ئاماده بون���ی له هۆڵی په رله ماندا بخوێندرێته وه ، به اڵم سه رۆكایه تی په رله م���ان هه ر ده یخوێنێته وه ، له كاتێكدا له په یڕه ودا

نه هاتوه .ئه و په رله مانتاره ی یه كێتی له و لێدوانه یدا وتیشی "له كۆبونه وه ی په رله مان هه م���و جارێك ناوو واژۆی ئاماده بون و نه بون ده نوسرێت، ئه وانه ی ئاماده نابن یان مۆڵه تن، تائێستا س���ه رۆكایه تی په رله مان هیچ لێپێچینه وه یه كی نه كردوه ، هه رچه نده به پێی په یڕه وی ناوخۆ سزایه كی ماددی ئاماده نه بوو ده درێت، كه چی س���ه رۆكایه تی كار ب���ه و بڕگه یه ش ن���اكات، ئه وه ی ده ڵێت زۆربه ی نه هاتوه كان له فراكس���ۆیۆنی یه كێتین

هیچ به ڵگه یه كی النییه ".له په رله مان���ی به ته نه���ا ئاماده نه ب���ون بابه ت���ی كوردس���تاندا بونی نییه ، به ڵكو په رله مانی عیراقیش ئه و نه خۆش���ییه ی توش بوه ، كه به پێی راپۆرتێكی

رۆژنامه وانی رێژه ی نه هاتنی ئه ندامان بۆ كۆبونه وه كانی ئه نجومه نی نوێنه رانی عیراق %29-44 یه .

هاوكات له بڕگه ی دو و س���ێ و چواری مادده ی 25 په ی���ڕه وی ناوخۆی په رله مان ك���ه تایبه ته به ئه رك و مافی په رله مانتار ئام���اژه به وه كراوه "ئاماده نه بونی ئه ندام له دانیشتنه كانی په رله مان به هۆی راسپاردنی به ئه ركی فه رمی له الیه ن په رله مانه وه به ئاماده نه بون ئه ژمار ناكرێت، سه رۆك بۆی هه یه مۆڵه تێكی ئاسایی بداته ئه ندام ئه گه ر بارودۆخه كه ی ئه مه ی خواس���ت ب���ۆ ماوه یه ك له 15 رۆژ تێپه ڕ ن���ه كات له ماوه ی هه ر خولێ���ك له خوله گرێ���دراوه كان، ئه ن���دام بۆی هه یه

سودوه رگرێت له مۆڵه تی نه خۆشی".په رله مانتارێكی فراكسیۆنی پارتیش رونیده كاته وه زۆر كات په رله مانت���ار مۆڵ���ه ت وه رده گرێ���ت، به اڵم نه بون���ی س���زاو لێپێچین���ه وه بوه ت���ه هۆكارێك بۆ ئاماده نه بون���ی په رله مانتار، هه ر بۆی���ه له گه ڵ ئه و

لیژنه یه ی كه دانراوه بۆ داڕشتنه وه ی په یڕه وی ناوخۆ یه ك���ه م هه نگاومان ئه مه ده بێت و له و په یڕه وه نوێیه ده س���تكاری ده كرێت كه ده بێت په رله مانتار ئیلتزام

بكات به دانیشتنه كانه وه .له ب���اره ی لێبڕین���ی ئ���ه و ب���ڕه پاره ی���ه له كاتی ئاماده نه بون���دا، په رله مانت���اری فراكس���یۆنی پارتی عه باس غزالی میرخان به هه مانشێوه پێی وایه بڕێكی ئه وتۆ نییه ك���ه بتوانێت رێگ���ری له ئاماده نه بونیان بكات، به اڵم به ڕاس���تی ئاماده نه بون به بێ هۆ مانای كه مته رخه می و گوێنه دانه به رای خه ڵك و نه بردنه سه ری

به ڵێنه كانه كه به خه ڵكی داوه .ه���اوكات له بڕگه ی چوارو پێنج و ش���ه ش و حه وتی هه مان م���ادده دا ئاماژه به وه كراوه ك���ه "له حاڵه تی ناچاربونی ئه ندام كه وا به بێ بونی ئه ركێكی فه رمی و به ش���ێوه یه كی به رده وام له دو دانیشتن ئاماده نه بێت، ئه وا پێویسته له س���ه ری داواكاریه ك بداته سه رۆكی په رله مان تیایدا هۆیه كانی ئاماده نه بونی رونبكاته وه ، ئه گ���ه ر ئاماده نه بونی ئه ندام زیات���ر له مانگێك به بێ مۆڵه ت���ی س���ه رۆكی په رله مان ب���ه رده وام بێت ئه وا هی���چ له موچه و ده رماڵه كانی له ماوه ی ئاماده نه بونیدا وه رناگرێت، له حاڵه تی ئاماده نه بونی له كۆبونه وه كانی په رله مان یان لیژنه كانی به بێ پاساوی ڕه واو بۆ سێ جاری جیا له ماوه ی خولی گرێدراودا، ئه وا س���ه رۆك ب���ۆی هه یه ئه و ئه ندامه و لیس���ته كه ی له م باره یه وه

ئاگادار بكاته وه ".كوردس���تان په رله مانی س���كرتێری له به رامبه ردا فه خره دین قادر بۆ ئاوێنه ده ڵێت "رێژه ی ئاماده نه بون نه بوه ت���ه دی���ارده و له په یڕه وی ناوخ���ۆدا ئه و كاره یه كالیی كراوه ته وه ، هه رچه نده له خولی پێش���و ئه و

حاڵه ته هه بوه ".له ب���اره ی یاس���ایی بون���ی خوێندن���ه وه ی ناوی ئاماده نه ب���وان به پێی په یڕه وی ناوخۆ، س���كرتێری په رله مان وتی "له په یڕه وه كه دا ده ڵێت ئاشكرا بكرێت،

ئێمه ش به و شێوه یه ئاشكرای ده كه ین".

5(467( سێشه ممه 2015/2/24په‌رله‌مان

بۆچی بێده نگیی له به رامبه ر

هه مواركردنه وه ی یاسای خۆپیشاندان؟

ئه بو كاروان

له هه رێمی ڕێكخس���تنی خۆپیش���اندان یاس���ای كوردستان، پێش ئه م خوله ی په رله مان جێی ڕه خنه و تێبینی به ش���ێكی زۆری خه ڵك و الیه نه سیاسیه كان ب���و، به تایبه ت الیه نه كانی ئۆپۆزس���یۆنی پێش���و، به ش���ێوازی جۆراوجۆر گفتوگۆیان ده كردو سه رنج و ره خنه كانیان ده خس���ته ڕو، كاتێك خۆپیشاندانێك ئه نجامده درا له الیه ن پۆلیس و ئاسایش���ه وه توش���ی كێشه ده بون و زیندانی ده كران و ئه شكه نجه ده دران، هه رچه نده راسته به شێك له خۆپیشانده ران ئاڕاسته ی خۆپیش���اندانه كانیان ده گۆڕی و دیارده یه كی نه رێنی بو، به اڵم به هیچ شێوه یه ك ئازاردان و زیندانیكردنی

خۆپیشانده ران نه ڕاسته و نه ڕه وایه . له س���ه ره تای ده س���تبه كاربونی خولی چواره می به رده وامبون���ی له چوارچێ���وه ی په رله مان���ه وه و ملمالنێكان���ی پێ���ش و كات���ی هه ڵبژاردن، ش���ه ڕی پێشكه شكردنی پرۆژه كان ده ستی پێكردو هه مواری یاسای خۆپیشاندان یه كێك بو له و پرۆژه یاساییانه ی ك���ه زیاتر له فراكس���یۆنێك ئاڕاس���ته ی ده س���ته ی س���ه رۆكایه تی په رله مان���ی ك���ردو دور له هاوكاری و ڕێكه وتن و چاره سه ركردنی كه لێن و كه موكوڕییه كانی

خوێندنه وه ی یه كه می بۆ كرا. س���ه رنج ب���ده ن و بزان���ن چه ن���د پرۆژه یاس���ا پێشكه شكراوه ، له چه ند كۆبونه وه خوێندنه وه یان بۆ

كراوه كه لێره دا ئاماژه ی پێ ده ده م.له دانیش���نتنی ئاس���ایی ژم���اره 2ی 2014/5/7 له به رنامه ی كاردا بڕیاری له سه ردراوه و له سه ر داوای ژماره یه كی یاس���ایی په رله مانت���اران خوێندنه وه ی یه كه می بۆ كراوه ، له دانیش���تنی ئاسایی ژماره 3ی 2014/5/13 له به رنام���ه ی كار به هه م���ان ش���ێوه ی س���ه ره وه له خاڵی دوه مدا به مه به ستی خوێندنه وه ی

یه كه م ده ستنیشانكراوه .دیس���ان له دانیش���تنی ژم���اره 4ی 2014/5/14 له خاڵی یه كه مدا خوێندن���ه وه ی بۆ كراوه و خراوه ته

به رنامه ی كاره وه .لێره دا مه به س���تمه ئاماژه به وه ب���ده م كه چۆن ئه م پرۆژه یاس���ایه جێی بایه خ���ی الیه نه كان بوه ، سه ره ڕای ئه وه كه ئاماژه كانی پشت پێشكه شكردنی پرۆژه كان وه ك له س���ه ره وه باس���مكرد، مه به ستی

تریشی له پشته وه بوه .ده مه وێ���ت ئ���ه وه ش ڕونبكه مه وه ك���ه په رله مان له چه ند كۆبونه وه دا گفتوگۆی له سه ر پرۆژه یاساكه كردوه و چه ند كاتی به سه ر بردوه ، تاوه كو بڕیاردان له س���ه ر ڕێكخس���تنی پڕۆژه كه كه به مش���ێوه یه ی

خواره وه یه .یه كه م: له به رنامه ی كاری دانیشتنی ئاسایی ژماره 11ی 2014/6/29 له خاڵی شه ش���ه مدا خراوه ته ڕو، گفتوگۆكردنی یاس���ایی هه مواری یه كه می یاس���ای ڕێكخستنی خۆپیش���اندان ژماره 11ی ساڵی 2010و

راپۆرتی هاوبه شی لیژنه په یوه ندیداره كان.دوه م: به هه مانشێوه له به رنامه ی كاری دانیشتنی ئاس���ایی ژم���اره 12ی 2014/6/30 له خاڵی دوه مدا

دانراوه و گفتوگۆی له سه ركراوه .س���ێیه م: له به رنامه ی كاری دانیش���تنی ئاسایی ژم���اره 13ی 2014/7/1 له خاڵ���ی یه كه م���دا هاتوه )به رده وامبون له س���ه ر خس���تنه ڕو، گفتوگۆكردنی پرۆژه یاس���ای هه مواری یه كه می یاسای ڕێكخستنی خۆپیشاندان ژماره 11ی 2010 و ڕاپۆرتی هاوبه شی

لیژنه په یوه ندیداره كان.(چواره م: له به رنامه ی كاری دانیش���تنی ئاس���ایی ژماره 14ی 2014/7/7 له خاڵی یه كه مدا دیاریكراوه )به رده وامبون له س���ه ر خس���تنه ڕوی گفتوگۆكردنی پرۆژه یاس���ای هه مواری یه كه می یاسای ڕێكخستنی

خۆپیشاندان(.پێنجه م: له به رنامه ی كاری كۆبونه وه ی په رله مان دوای 15داو ژم���اره دانیش���تنی ل���ه 2014/7/9 گفتوگۆك���ردن و ده نگدان له س���ه ر مادده كانی پرۆژه یاس���اكه ، بڕیاری له سه ر دراو س���ه رۆكی په رله مان پیرۆزبایی له په رله مانتاران و خه ڵكی كوردستان كرد

به بۆنه ی ده رچواندنی ئه م یاسایه .به پێ���ی په ی���ڕه وی ناوخۆی په رله مان و یاس���ای س���ه رۆكایه تی هه رێمی كوردستان ژماره 1ی ساڵی 2005ی هه مواركراو، ده بێت ئه م یاس���ایه یاس���ای ژم���اره 3ی س���اڵی 2014و یاس���ای هه مواركردنی یه كه می یاسای ڕێكخستنی خۆپیشاندان له هه رێمی ،2010 س���اڵی 11ی ژم���اره كوردس���تان-عێراق ده بێ���ت س���ه رۆكی هه رێم واژۆی له س���ه ربكات، بۆ ئه وه ی له ڕۆژنامه ی فه رمی )وه قایعی كوردس���تان(

باڵوبكرێته وه و كاری له سه ربكرێت.

له‌په‌رله‌مانه‌وه‌

گۆشه‌یه‌کی‌تایبه‌ته‌‌په‌رله‌مانتاران‌ده‌ینوسن

[email protected]

19 »»

ئا: ه��ان��ا

په رله مانتاران گله ییان له ئه دای په له مانی كوردستان هه یه و پێیانوایه سااڵنه له ته واوی دانیشتنه كانیدا كه مترین پرۆژه یاسا و بڕیار ده رده كات، ئه وه ش

په رله مانی به ره و سستبون الوازیی بردوه ، له كاتێكدا له زۆربه ی واڵتانی جیهان په رله مان سااڵنه به سه دان پرۆژه یاسا و بڕیار ده رده كات.

هه ر له سه ره تای هه ڵبژاردنی په رله مانه وه تائێستا په رله مانی كوردستان نزیكه ی 400 یاسای ده ركردوه ، ئه مه ش جێگ����ه ی ناڕه زایی ئه ندامان����ی په رله مانه و پێیانوایه په رله مان نه یتوانیوه ببێته یه كالكه ره وه ی

سه رجه م یاساكان، به تایبه ت یاسا گرنگه كان. بێس����تون فایه ق ئه ندامی په رله مانی كوردس����تان له فراكسیۆنی گۆڕان به ئاوێنه ی راگه یاند، "په رله مانی واڵتان س����ااڵنه زیاتر له ه����ه زار پرۆژه یاس����ا و بڕیار ده رده كات كه چی په رله مانی كوردستان له ماوه ی یه ك

ساڵدا ته نها 4 یاساو چه ند بڕیارێكی ده ركردوه ".له ئێس����تادا چه ندین كێش����ه له ناوخۆی په رله ماندا هه ن كه به ه����ه ر هۆكارێك بێت په رله مانی توش����ی سستی و الوازی كردوه ، ئه و په رله مانتاره له وباره یه وه بۆ ئاوێنه ده ڵێ����ت، "په یڕه وی ناوخ����ۆی په رله مان ده ست و قاچی ئێمه ی به س����توه ، هه رشێوازێك بۆی ده چین رێگری بۆ داناوه ، بۆیه ناتوانین ئه وه بكه ین كه ده مانه وێت، ده توانم بڵێم په رله مانی كوردس����تان هه رله س����ه رتاوه تائێس����تا توشی شكس����ت هاتوه ، چونكه نه یتوانیوه به كاری خۆی هه س����تێت كه یاسا

ده ركردنه ". له ب����اره ی ئه و یاس����ایانه ش كه پێویس����ت ده كات ده ڵێ����ت، بێس����تون ده ربچ����ن، له په رله مان����ه وه "كون وكه لبه ری ئه م واڵته وێرانه پێویستی به ده ركردنی یاس����ای تایب����ه ت هه یه ، به اڵم ه����ه ر په رله مانتارێك به ئاره زوی خۆی قس����ه بكات و راوس����ه رنجی بڵێت، هه ڵبه ت په رله مان ب����ه و حاڵه ده چێت، تا په یڕه وی ناوخۆی په رله مان ت����ه واو هه موارنه كرێته وه ، ده بێت

هه ر له و قۆناغه بین".ه����اوكات س����ه عید محم����د ئه ندام����ی په رله مانی كوردس����تان له فراكسیۆنی س����ه وز پێیوایه گرفته كه له وه دایه كه سه ره تا لیژنه كان كۆده بنه وه و قسه له سه ر بابه ته كان و یاساكان ده كه ن، كاتێكیش ده هێنرێته ناو په رله مان، دیسان ده بێته وه به مناقه شه له نێوان په رله مانتاران و "نزیكه ی 90 په رله مانتار قسه له سه ر

یاساكه ده كه ن، به وه ش كاته كه ده ڕوات".به وته ی س����ه عید تائێستا نزیكه ی 100 پرۆژه یاسا خوێندنه وه ی یه كه می بۆكراوه ،به اڵم هێشتا پرۆژه ن و یاس����ایه كی گرینگ په سه ندنه كراوه ، "راسته هه ندێك بریار دراوه كه گرینگیش بون، به اڵم س����ه رۆكایه تی په رله م����ان رێگایه ك����ی گرتۆته به ر ئ����ه وه ی به دڵی

ئه وان بێت، دانیش����تنی له سه رده كه ن و ئه وه ی تریش وه الده نێن".

ئه و پێشنیار ده كات "دانیشتن به جۆرێك بێت كه هه فته ی دو پرۆژه یاسا به باشترین و كه مترین مناقه شه جێیبه جێ بكرێن، ئه وه ش به لێكتێگه یش����تن، ئێستا چه ندین پرۆژه یاس����ا هه ن زۆر گرنگن و دانیش����تنیان له س����ه رنه كراوه . بۆیه واباش����ه هه ر پرۆژه یاسایه ك ك����ه بیانه وێ����ت ده ریبچوێن����ن لیژن����ه ی تایبه تمه ند له وێ ئاماده بێت و قس����ه ی له س����ه ربكات و یاس����اكه تێبپه ڕێنرێت، پێویست ناكات سه رجه م په رله مانتاران

قسه ی له سه ربكه ن". له الیه ك����ی ت����ره وه به ی����ار تاهی����ر په رله مانت����ار له فراكسیۆنی زه رد پێیوایه رۆڵی په رله مان له ساڵی رابردودا "زۆر خراپ" بوه و 4 یاس����ا ئیشی په رله مان نیه ، هۆكاره كه ش����ی ده گێڕێت����ه وه بۆئه وه ی كه لێك تێنه گه یشتن و قسه كردنی زۆر له سه ر پرۆژه یاساكان هه ی����ه و په ك����ی په رله مان و پ����رۆژه یاساكانیش����ی

خستوه . به یار ته كید له س����ه ر پێش����نیاری هاوپیشه كه ی

ده كاته وه و ده ڵێت، "پێویس����ته په رله مان س����ه ره تا له گه ڵ لیژنه ی تایبه تمه ند كۆببێته وه ، ئه وكات پرۆژه یاساكه بێته په رله مان و كه مترین كه س ئیشی له سه ر بكات یان ته نیا ئه وانه ی په یوه ندیدارن به باته كه وه ، چونك����ه ناكرێت كاتی ناو هۆڵی په رله مان به جۆرێك

ئیستغالل بكرێت كه یاساكان په كیان بكه وێت".ئ����ه و په رله مانتاران����ه داواده ك����ه ن رێگه چاره یه ك بدۆزرێت����ه وه بۆئ����ه وه ی له خولی گرێدان����ی داهاتو زۆرترین پرۆژه یاس����ا و بریار په سه ندبكرێن و پێویسته س����ه رۆكایه تی په رله مان له گ����ه ڵ لیژنه كانی تایبه ت دابنیشێت و یاساكان یه كالبكاته وه ، "چونكه خه ڵكیش گله ی����ی ده كات كه بۆچی په رله مان نه یتوانیوه جدی

بێت له سه ر ده ركردنی پرۆژه یاساكان؟"ب����ۆ ده كه ن، وه ك په رله مانت����اره كان ئام����اژه ی له زۆربه ی واڵتان په رله مان سااڵنه سه دان پرۆژه یاسا و بریار ده رده كات و سه رجه میشیان كاریان پێده كرێت، ب����ه اڵم په رله مانی كوردس����تان له ماوه ی چوار خولی كاركردنیدا نزیكه ی 400 یاس����ای ده ركردوه ، ئه وه ش

كاری په رله مانی خستۆته ژێر پرسیاره وه .

داواده كرێت یاساو بڕیاره كان زو ده ربكرێنپه‌ڕله‌مانی‌‌كوردستان‌له‌هه‌مو‌ته‌مه‌نیدا‌نزیكه‌ی‌‌‌400یاسای‌‌ده‌ركردوه

نزیكه ی 100 پرۆژه یاسا خوێندنه وه ی یه كه می بۆكراوه ،به اڵم هێشتا پرۆژه ن و یاسایه كی

گرینگ په سه ندنه كراوه

زۆر كات په رله مانتار مۆڵه ت وه رده گرێت، به اڵم نه بونی سزاو لێپێچینه وه

بوه ته هۆكارێك بۆ ئاماده نه بونی په رله مانتار

هه ر په رله مانتارێك ئاماده ی كۆبونه وه یه ك نه بێت، 200 هه زار دینار له موچه كه ی ده بڕدرێت

دانیشتنێکی په رله مانی کوردستان

Page 6: ژماره 467

تایبه‌ت(467( سێشه ممه 662015/2/24

ویکیلیکس 1976وه‌زاره‌تی‌‌ده‌ره‌وه‌ی‌‌ئه‌مه‌ریكا:‌نابێت‌فشار‌بخه‌ینه‌‌سه‌ر‌بارزانی‌

ئا: هاوار قادر

یه كشه ممه ی داهاتو، 35 ساڵ به سه ر كۆچی دوایی یه كێك له ئه كته ره سه ره كیه كانی شانۆی سیاسی سه ده ی بیسته می كوردستاندا تێده په ڕێت كه ئه ویش مسته فا بارزانییه ، كه نه ك له زۆربه ی یاداشتی پیاوه سیاسیه كانی عێراق و ئێراندا ناوی هاتوه ،

به ڵكو له زۆربه ی نامه و یاداشتی باڵوێزخانه ی واڵتانی گه وره ی جیهان له رۆژهه اڵتی ناوه ڕاستدا باسكراوه ، وه ك له به ڵگه نامه كانی ویكلیكسدا

ده رده كه وێت.

به پێ���ی به ڵگه نامه یه ك���ی س���ایتی ویكلیك���س ك���ه ئاوێنه له خ���واره وه به ك���وردی و ك���ردوه ده قه ك���ه ی س���اڵی بۆ ده گه ڕێته وه مێژوه ك���ه ی 1976، بارزانی دوای هه ره س���هێنانی شۆڕشی ئه یلول كه روده كاته ئێران و ده ناڵێنێت، نه خۆش���ییه وه به ده ست س���ه ره نجام ده زگای س���اواك رێگه ی ده داو ئاس���انكاریی ئه وه ی بۆ ده كات كه ئێران به ره و واشنتۆنی پایته ختی كه بارزانی به جێبهێڵێ���ت، ئه مه ریكا ده گاته ئه مه ریكا، شای ئێران له ڕێگه ی ئه وه ی نامه ی ساواكه وه ئه فسه رێكی ئاڕاسته ده كات كه س���ورنین له سه ر گه ڕان���ه وه ی ده س���تبه جێی بۆ ئێران، بارزانی و ئه و هاوه ڵه دڵس���ۆزانه ی كه له گه ڵیدا گه شتیان كردوه بۆ ئه مه ریكا، گه ڕه كێك���ی ب���ۆ گواس���تویانه ته وه هه ژارنشین و گه ڕاون به دوای خانویه كی

كرێی هه رزاندا له واشنتن. له به ڵگه نامه كه دا كه له الیه ن "ریچارد هێڵمس"، باڵوێزی ئه وكاتی ئه مه ریكا له ت���اران ئام���اده و ره وانه ك���راوه بۆ وه زاره تی ده ره وه ی ئه مه ریكا، ئاماژه ب���ه وه ك���راوه كه "جگ���ه له مانه وه ی له ئه مه ریكا، بارزانی ئامانجه كانی تری

بۆ ماوه یه ك رون نه بون".ئ���ه وه ی جێی س���ه رنجه له به ش���ی كۆتاییدا، هنری كه یسنجه ری وه زیری ده ره وه ی ئه وكات���ی ئه مه ری���كا ك���ه رۆڵی دی���اری هه ب���و له ئاماده كردنی رێككه وتننامه ی جه زائیرو هه ره سهێنان به شۆڕشی ئه یلول، سوپاس و پێزانینی

تایبه ت���ی هه یه بۆ ئه و رونكردنه وانه ی له باره ی هه ڵوێس���تی شاو حكومه تی ئێران پێشكه شی وه زاره تی ده ره وه ی ك���ردوه ، ك���ه ڕه نگ���ه ببێت���ه هۆی داواكردنی مافی په نابه رێتی سیاس���ی

له الیه ن بارزانییه وه .

ده قی به ڵگه نامه كه :1976STATE209897_b :ئای دیباب���ه ت: كێش���ه ی بارزان���ی باوك

)مسته فا بارزانی (به روار: 1976/8/28

كات: 17:20 سێ شه ممه پۆلێن: نهێنی

ده ره وه ی وه زاره ت���ی له الی���ه ن: ئه مه ریكا

بۆ: تاران و به غداد

نامه یه ك���ی چه ن���د بارزان���ی .1ئێرانه وه پێگه یشت، له ده سه اڵتدارانی كه باس���یان له وه ده كرد ئه وان سور نین له سه ر گه ڕاندنه وه ی ده ستبه جێی بارزان���ی بۆ ت���اران وه ك���و مه زه نده بارزانی له هاوه ڵه كانی یه كێك ده كرا. پێیڕاگه یاندی���ن كه له ڕاس���تیدا ش���ا له ڕێگه ی س���اواكه وه گفتوگۆی له گه ڵ بارزان���ی ده ك���ردو پێیڕاگه یان���د، كه هه ركاتێك بیه وێت ده توانێت بێت بۆ تاران و ئه گه ر ویستیشی بۆ چاره سه ر بگه ڕێته وه بۆ ئه مه ری���كا، ئه وه هیچ له به رده می���دا. نابێ���ت ڕێگریی���ه ك ئه فس���ه ره كه ی س���اواك گه ڕایه وه بۆ

تاران.بارزان���ی و له هه مانكات���دا، .2ب���ۆ گواس���تیانه وه هاوه ڵه كان���ی گه ڕه كێك���ی هه رزان به ه���او ده گه ڕان

به دوای خانویه كی كرێدا له واشنتن.3. به الیه ن���ی كه مه وه س���ێ كه س له هاوه اڵنی بارزانی كه یه كێكان كوڕێكی خۆی بو، پێی���ان باش بو بگه ڕێنه وه بۆ ئێ���ران یان له گه ڵ خانه واده كانیان بگه ڕێنه وه بۆ شوێنێكی تر. بۆ نمونه : دكتۆر عومرانی كه پزیشكی تایبه تی بارزانی بو، پێیوتین كه خوازیاره بۆ ماوه یه ك���ی كورت س���ه ردانی له نده ن ب���كات، بۆ ئه وه ی له گه ڵ هاوس���ه رو منداڵه كانی���دا یه كبگرنه وه . كه به نیاز به پاس���پۆرته نزیكدا له ماوه یه كی بو

ئێرانییه كه ی بڕوات. له وانه یه عومرانی دواترو ب���ۆ ماوه یه كی كه م بگه ڕێته وه واش���نتن، به اڵم س���ه رئه نجام حه زی ئه ك���رد له له نده ن نیش���ته جێ بێت، له وێ ده یتوانی دكت���ۆر له به رئه وه ی ب���ه رده وام بێ���ت له س���ه ر خوێندنی

پزیشكی و هه روه ها پراكتیكیش.4. سه رباری ئه و نائارامییانه ی كه ب���ه دی ده كران، ده توانی���ن بڵێین كه هه مو هاوه ڵه كان���ی بارزانی به ته واوی دڵسۆز بون بۆ سه ركرده كه یان و ئه گه ر

بارزانی بیویستایه له وێ ده مانه وه .له ئه مه ریكا، له مان���ه وه ی جگه .5بارزانی ئامانجه كانی تری بۆ ماوه یه ك رون نه ب���ون. بارزانی به به ڕێوه به ری نوسینگه ی كاروباری عێراقی وت، كه ئاماده یه واژۆ بكات له سه ر قایل بونی

كورد ب���ه و لێبوردنه كه له م ماوه یه دا له الی���ه ن عێراقه وه ده رچ���وه بۆ ئه و كوردان���ه ی كه له ئێ���ران ماونه ته وه ، به مه رجێ���ك ئه وه بچه س���پێت تیایدا كه كورده كان بچن���ه وه زێدی خۆیان له باكورو ناوچه سنورییه كان. بارزانی تاڕاده یه ك به ناڕاس���ته وخۆ ئاماژه ی به وه دا كه ئه گ���ه ر ئه م لێبوردنه واژۆ بكات، ئه وا كارێكی باشی ئه نجامداوه بۆ كورده ئاواره كانی ئێران هه روه كو چاوه ڕوانكراو بو له م كاته دا. له ئێستا ب���ه دواوه بارزان���ی هه وڵه كان���ی چڕ ده كاته وه بۆ ئه وه ی كاریگه ری هه بێت له س���ه ر ڕژێمی عێراق، ب���ۆ گه ڕانه وه بۆ سه ر ڕێككه وتننامه ی 11ی ئازاری

ساڵی 1970.6. تێڕوانین���ی ئێم���ه ئه وه یه ، كه

ده توانین بۆ ماوه یه ك چاوه ڕوان بین و چاودێری بارودۆخه كه بكه ین. مانه وه ی س���ه رئه نجامی له ئه مه ریكا بارزان���ی كه مێك له فشار بو، به اڵم چاره سه رێكی ڕێژه ییان ده سته به ر كرد. ئێمه هه ست به وه ده كه ین كه نابێت فشاری بخه ینه سه ر، له به رئه وه ی ره نگه ببێته هۆی ئ���ه وه ی بگه ڕێت ب���ه دوای یارمه تیدا له چه ند دۆس���تێكی خ���ۆی لێره . یان هه اڵیه كی ڕۆژنامه وانی دروست بكات، س���ه ره نجام ڕه نگ���ه داوای ماف���ی په نابه رێتی سیاسی بكات، بۆ ئه مه ش خاوه نی دۆزێكی س���ه ره كی و به هێزه ،

ناتوانین به ئاسانی ڕه تی بكه ینه وه .7. به م شێوه یه داوامان له وه زاره تی ناوخ���ۆ كرد بۆ درێژكردنه وه ی ماوه ی مانه وه ی بارزانی و هاوه ڵه كانی بۆ سێ

به هه ندێك ڕێگه ماندا هه روه ها مانگ، له هاوه ڵه كانی له وانه دكتۆر عومرانی و موحسین دزه یی كه سه ردانی له نده ن

بكه ن و بگه ڕێنه وه .8. كۆمێن���ت و ئامۆژگارییه كانت���ان ب���ه رز ده نرخێنین له ب���اره ی مامه ڵه ك���ردن له گ���ه ڵ كێش���ه ی بارزانیدا. هه ڵوێس���تی شیاوی ده س���ه اڵتدارانی عێراق و ئێرانم���ان له به رچاو گرت. بۆ باڵیۆز هێلمس: س���وپاس و پێزانینی تایبه تمان هه یه ب���ۆ رونكردنه وه كه ت له باره ی هه ڵوێس���تی شاو حكومه تی ئێران. ڕه نگه ب���ه ره و درێژكردنه وه ی م���اوه ی مان���ه وه ی بارزان���ی بێ���ت له ئه مه ری���كاو ئه گ���ه ری داواكردن���ی ماف���ی په نابه رێتی سیاس���ی له الیه ن

بارزانییه وه . كه یسنجه ر/ نهێنی.

سه رباری ئه و نائارامییانه ی كه

به دی ده كران، ده توانین بڵێین كه هه مو هاوه ڵه كانی بارزانی به ته واوی

دڵسۆز بون بۆ سه ركرده كه یان و ئه گه ر بارزانی

بیویستایه له وێ ده مانه وه

بارزانی باوک و کوڕ

ئا: ه���ان�ا چۆمانی

دوای ئه و كاره ساته ی به سه ر شه نگالدا هات، په رله مانی كوردستان لیژنه یه كی

كاتی بۆ پێكهێنا تا لێكۆڵینه وه ی تێدابكات، به اڵم به ده ر له وه ی خودی ئه م بڕیاره بوه ته جێگه ی ناڕه زایی

په له مانتاران، له ئێستادا نه لیژنه كه دیاره و نه كاره كانیشی، ته نانه ت لیژنه كه هیچ

كۆبونه وه یه كی نه كردوه .

دوای كاره ساته كه ی شنگال ، په رله مانی كوردستان بڕیاریدا لیژنه یه ك پێكبهنێت بۆ لێكۆڵین���ه وه و به دواداچ���ون و كۆكردنه وه ی س���ه رجه م ئه و دۆكیۆمێنتان���ه ی كه گرنگن بۆئه وه ی كه یس���ی ش���نگال به جینۆس���اید

بناسێنرێت، له روداوه كه ش بكۆڵرێته وه .به وته ی په رله مانتاران، له ڕوی یاساییه وه ئه و لیژنه یه كێشه ی هه بوه چونكه لیژنه یه كی هه میش���ه یی هه یه له په رله مان به اڵم كاتێ لیژنه كه پێكهێنرا له روی یاس���اییه وه ته واو

ده بێت مامه ڵه ی له گه ڵ بكرێت. له وباری���ه وه ق���ادر ره زگه ی���ی ئه ندامی له په رله مانی كوردستان پێشمه رگه لیژنه ی به ئاوێن���ه ی راگه یان���د، "دوای روداوه كانی شنگال س���ه رۆكایه تی په رله مان لیژنه یه كی كاتی پێكهێن���ا بۆئ���ه وه ی به ڵگه نامه كان و ورده كاری روداوه كان كۆبكاته وه كه گرنگن و ده بنه هۆكارێك بۆئه وه ی كه یس���ی شنگال به جینۆساید بناس���ێرنێت، به اڵم په رله مان به هه ڵه داچو، چونكه له بنه ڕه تدا ئه و لیژنه یه له په رله مان هه بو كه لیژنه یه كی هه میشه ییه ، لیژنه ی پێش���مه رگه و ش���ه هدیان و ئه ویش

زیندانیان���ی جینۆس���اید و قوربانیان���ی سیاسیه ".

ئه و ده ڵێت، "س���ه رۆكایه تی په رله مانمان ئاگادارك���ردوه له و بابه ته ، به اڵم ئه وان هه ر سوربون له س���ه ر ئه وه ی كه لیژنه كاتیه كه پێكبهێنن، دواجار لیژنه یه كی زیاد پێكهێنرا، به اڵم ئیستا هیچ س���ه روكاری ئه و لیژنه یه

دیار نییه و نازانین چی به سه رهات".هاوكات به هار محمود جێگری س���ه رۆكی لیژنه ی یاسایی له په رله مانی كوردستان بۆ ئاوێنه ده ڵێت، "ئ���ه و لیژنه یه له بنه ڕه ته وه راس���ت نه ب���و كه دروس���ت ك���را، چونكه له په رله ماندا لیژنه یه ك هه یه كه هه میشه یه ش���ه هیدان و پێش���مه رگه و لیژنه ی به ناوی جینۆسایده وه یه ، بۆیه پێكهێنانی لیژنه یه كی كاتی بۆ كه یس���ی ش���نگال هیچ مانایه كی نه ب���و، له گه ڵ ئه وه ش���دا هێش���تا دیارنیه ئ���ه و لیژنه یه چی كردو به كوێ گه یش���ت، هه مو لیژنه یه ك���ی كات���ی دوای كاره كانی

هه ڵده وشێته وه یان دوای ماوه ی دیاریكراو، به اڵم ئه وه ش نه كراوه بۆئه و لیژنه یه ".

ئه ندامێك���ی ئه و لیژن���ه كاتییه ی كه بۆ كه یس���ی ش���نگال پێكهێنا باسی كاره كانی لیژنه كه ده كات و ده ڵێت، "تائێستا كۆبونه وه نه كراوه و هیچ كارێكی ئه و لیژنه یه دیار نیه ، ته نان���ه ت ئه ندامه كانیش���ی نازانرێت كێن و

چین و له كوێن". له فراكسۆنی په رله مانتار فایه ق بێستون گ���ۆڕان كه ئه ندام���ی لیژن���ه ی كاتیه كه یه به ئاوێنه ی راگه یاند، "هه میشه وتومانه كار كه كه وته ده ستی لیژنه ، شكست ده هێنێت، كه یسی ش���نگالیش وای به سه رهات به هۆی ئ���ه و لیژنه یه ی كه ب���ۆی پێكهێن���را، من وه ك ئه ندام���ی ئه و لێژنه ی���ه ئاگاداری هیچ ش���تیك نیم، چه ندین جاریش داوام كردوه باكۆببینه وه ، ب���ه اڵم كه س گوێی پێنادات و فه رامۆش���كراوه و یه ك كۆبونه وه شی ئه نجام نه داوه و هیچ به دواداچون و لێكۆلینه وه یه كمان

نه كردوه له باره ی كاره ساته كه وه ".هاوكات س���االر محمود سه رۆكی لیژنه ی كاروب���اری كۆمه ڵگه ی مه ده نی له په رله مانی كوردستان كه ئێستا ده یه وێت به دواداچون ب���ۆ كه یس���ه كه ب���كات و پرۆژه یه كی نوێی ئاماده كردوه به ئاوێنه ی راگه یاند، "پێكهێنانی لیژنه ك���ی كات���ی ش���تێكی نه گونج���اوه و پێچه وانه ی په ی���ڕه وی ناوخۆی په رله مانه ، چۆن ده بێت لیژنه یه كی هه میشه یی هه بێت و لێژنه ی كاتیشی بۆ دروستبكرێت، په رله مان تاكو ئێستا نه یتوانیوه هیچ بڕیارێك له باره ی شنگاله وه بدات یاخود ده ریبكات سه باره ت به شه هیدو گیراوه كان یان ئه وانه ی ئازادبون، چونكه په رله مان نه یتوانی وه ك پێویس���ت

مامه ڵه له گه ڵ ئه و كه یسه دا بكات".محمود پێی باش���ه به پێی یاسای ماف و مامه ڵه ئه نفالكاروان ئیمتیازاتی ش���ه هیدو له گ���ه ڵ ئه و دۆخه بكرێت، "به اڵم په رله مان نه یتوانی ئه وه بكات، بۆیه ئێس���تا لیژنه كه

دیارنیه چۆنه و چ���ی ده كات و چی كردوه ، چونكه بڕیار وابو ئه و رۆژه ی ش���نگال گیرا بكرێته رۆژێكی تایبه ت، پێوسته هه ماهه نگی بكرێ���ت له گ���ه ڵ به غ���دا تا به جینۆس���اید ئاماده كارییه ك هی���چ ب���ه اڵم بناس���رێت،

نه كراوه " ئ���ه و په رله مانتاران���ه ئێس���تا داواكارن له په رله مانی كوردس���تان كه ئه و كاره ساته فه رامۆش نه كرێت و له بیر خه ڵك نه برێته وه ، به س���ه ر گه وره بو نه هامه تیه كی "چونك���ه

ئێزیدیه كاندا هات".رۆژی 3ی ئابی 2014، چه كدارانی داعش هێرش���یانكرده س���ه ر ش���نگال و به سه دان هه زار كه س ئاواره بون و س���ه دان كه س���یش به دیل���ی كه وتنه ده س���تی ئ���ه و گروپه كه به شێكیان له ناوبراون و به شێكی دیكه شیان هێش���تا به دیلی له الیان ماونه ته وه و هه وڵی رزگاركردنی���ان ده درێت، س���ه ره ڕای ئه وه

بارزگانی به كچه كانیانه وه ده كرێت.

شنگال‌له‌ناو‌په‌رله‌مانی‌كوردستانیش‌فه‌رامۆش‌ده‌كرێت

ئاواره بونی ئێزیدییه کان

هه میشه وتومانه كار كه كه وته ده ستی لیژنه ،

شكست ده هێنێت كه یسی شنگالیش

وای به سه رهات

Page 7: ژماره 467

حه شدی شه عبی به بیانوی ئازادكردنی حه ویجه له كه ركوك نزیك ده بێته وه

پرۆژه یاسای پارته سیاسیه کان ناکۆکی لێده که وێته وه

7 (467( سێشه ممه 2015/2/24 عێراق

ئا: ره وا بورهان

پرۆژه یاسای حیزبه سیاسیه کانی عێراق گفتوگۆکانی په رله مانی عێراق توندتر ده کات و له یانه کوردیه کانیش بۆچونی جیاوازیان هه یه له سه ر پرۆژه یاساکه و

په رله مانتارێکی کوردیش ده ڵێت "شه ڕی ئه وه ده که ین که له سه ر بودجه ی عێراق

پشتگیری دارایی حیزبه کوردیه کان بکرێت"

"پرۆژه که به ئاسانی تێناپه ڕێت"عێ����راق له په رله مان����ی له ئێس����تادا پرۆژه یاس����ای باب����ه ت هه س����تیارترین که خوێندن����ه وه ی حیزبه سیاس����یه کانه ، یه که می بۆکراوه و هه ر هێزێکی سیاسیش هه وڵده دات "یاساکه به بااڵی خۆی بدورێت"، ئه مه ش وایکردوه که گه یشتن به رێکه وتن

له سه ر ئه م پرۆژه یه ئاسان نه بێت.په رله مانتاری پارتی له په رله مانی عێراق، ئه ش����واق جاف جه خت له وه ده کاته وه که به ئاسانی ئه م پرۆژه یاس����ایه تێناپه ڕێت؛ چونکه ده بێت بۆچونی س����ه رجه م حیزبه سیاسیه کانی له س����ه ربێت و ده ڵێت " ئه م پرۆژه یاس����ایه یه کێکه له پرۆژه گرنگه کان، که په س����ه ندکردنی نه خشه ی سیاسی زۆر زۆر ده گۆڕێت، چونکه ئه مه رێکخس����تنی حیزبه کان����ه له س����ه ر بناغه ی ده س����تور، به تایبه ت که له ئێستادا نازانرێت پشتگیری و پاره ی حیزبه کان له کوێوه دیاری ده کرێت و ناڕونه ، به اڵم به گوێ����ره ی ئه مه ده زانرێت

پاره له کوێ وه رده گرێت".ئه ش����واق جاف جه خت له وه ده کاته وه هۆکاری په سه ندنه کردنی ئه م پرۆژه یاسایه به ئاسانی بۆ ئه وه ده گه ڕێته وه که بۆچونی زۆر جیاواز له سه ر ئه م پرۆژه یاسایه هه یه و به شه که ی سیاس����ییه و زۆری به ش����ێکی دیکه شی یاساییه ، ئه و په رله مانتاره ده ڵێت " هه ندێ����ک له حیزب����ه کان نایه نه وێت ئه م پرۆژه یاس����ایه تێبپه ڕێت و بکه وێته بواری

جێبه جێکردنه وه ".رێب����وار ته ه����ا په رله مانت����اری یه کێتی ب����اس ل����ه وه ده کات ئ����ه م پڕۆژه یاس����ایه پاڵنه رێکی گرنگ ده بێ����ت بۆ ئه وه ی ئه و فه وزا سیاس����یه ی که له ئێستادا له عێراقدا هه ی����ه ب����ه ره و نه مان بچێت و له ئێس����تادا ئه م پرۆژه یاس����ایه زۆر گرنگه و پێویس����ته په رله مان بیخاته ئه وله ویه تی کاره کانیه وه و جه خت ده کاته وه که ده بێت بۆچونی هه مو

الیه نه سیاسیه کانی له سه ربێت.ئه و په رله مانتاره باس له وه ده کات سێ هۆکار هه یه که واده کات ئه م پرۆژه یاسایه گفتوگ����ۆی تون����دی له س����ه ربێت ئه ویش ئه وه ی����ه که له الیه ن کێ����وه چاودێری ئه م پارته سیاس����یانه ده کرێ����ت؛ هه روه ها کێ بڕی����ار ده دات مۆڵه ت بدرێت به چ حیزبێک یاخود مۆڵه تی لێ بس����ه نێته وه ، یه کێکی دیکه ش له هۆکاره کان دیاریکردنی یارمه تی

دارایی حیزبه کانه ."ئه م پرۆژه یاسایه

رێگره له دروستکردنی حیزب"مه حم����ود ره زا په رله مانت����اری گ����ۆڕان له په رله مانی عێراق ئاماژه بۆ ئه وه ده کات که ئه م پرۆژه یاسایه کێشه ی زۆری تێدایه و ده ڵێت " ئه م پرۆژه یاس����ایه دروستکردنی

حیزبی سیاسی زۆر قورس کردوه و نابێت مه بده ئه که ئه وه بێت که رێگه له دروستکردنی حیزبی سیاس����ی بگیرێ����ت، ئه مه یه کێکه له کێشه کان، ده بێت ئه م پرۆژه یاسایه رێگه ئاسان بکات له به رده م دروستکردنی هێزی سیاس����ی، هاوکات چاودێری وردی بکات تارێگه ی لێبگرێ����ت دزی بکات یان کاری خراپ بکات، ئه وه ی له م پرۆژه یاس����ایه دا هه یه ئه وه یه ته نها حیزبه گه وره کان بتوانن

ببن به حیزبی سیاسی".ئ����ه و په رله مانتاره ده ڵێ����ت "به گوێره ی پرۆژه یاس����اکه ده بێ����ت حیزب له ش����ه ش بتوانێت کورسی به ده ستبهێنێت ، پارێزگا من ره خنه م ل����ه وه گرتوه ، چونکه حیزب ده توانێ����ت لۆکاڵی بێ����ت و به ته نها له یه ک پارێ����زگادا هه بێ����ت، ب����ه اڵم گ����ه ر له دو هه ڵبژاردندا نه یتوانی کورس����ی په رله مان به ده س����تبهێنێت راس����ته وخۆ ئه و حیزبه هه ڵبوه شێته وه بۆ ئه وه ی دوکانی سیاسی دروس����ت نه بێت وه ک ئێستا هه یه چونکه

ئه و حیزبانه کاسپی ده که ن ".ئه شواق جاف س����ه باره ت به و رێگریانه پێیوای����ه که بۆ ئه وه ی کێش����ه دروس����ت نه بێت و حکومه ت به ئاسانی نه توانێت بڕیار له سه ر داخس����تنی حیزبێک بدات ده بێت داخستنی حیزبێک یاخود مۆڵه ت پێدانی له الی����ه ن ئه نجومه ن����ی دادوه ری عێراقه وه

بێت."بودجه ی حیزبه کان

کێشه یه کی دیکه ی پرۆژه یاساکه "مه حم����ود ره زا ب����اس ل����ه وه ده کات که به گوێره ی حیزبه سیاس����یه کان یارمه تی پرۆژه یاس����اکه له س����ه ر بنه مای کورس����ی په رله مانی ده بێت ب����ه اڵم ئه و پێیوایه که به و شێوه یه نایه کسانیه چونکه له هه ندێک پارێزگا کورس����یه کی په رله مان����ی زیاتره له ه����ه زار ده نگ ب����ه اڵم له هه ندێک پارێزگا ته نها 12 ه����ه زار ده نگه ، بۆیه پێیوایه که ده بێت له سه ر بنه مای کورسی و ئه و ده نگانه

بێت که پارته سیاسیه کان ده یهێنن.ئه ش����واق جاف س����ه باره ت به وه ی ئه و هه رێمی یارمه تی����ه داراییه حیزبه کان����ی کوردس����تان ده گرێت����ه وه ده ڵێ����ت "ئه م پرۆژه یاسایه س����یادی نییه ، بۆیه ده کرێت هه رێمی کوردستان وه کو خۆی په سه ندی ب����کات یاخود هه م����واری بکاته وه، یاخود خۆی یاس����ایه کی هه بێت، به اڵم سه باره ت به هه بونی ب����اره گای حیزب����ه کوردیه کان ده بێت هه رێ����م ده ره وه ی له ناوچه کان����ی

خوێندنه وه یه کی یاسایی بۆ بکرێت".مه حم����ود ره زا بۆچونێک����ی جی����اوازی هه یه و ده ڵێت ئێمه ش����ه ڕی ئه وه ده که ین که حیزبه کوردیه کانیش له سه ر بودجه ی به غ����دا یارمه ت����ی دارای����ی بدرێ����ن به اڵم له وکاته دا نابێت له هه رێمیش جارێکی دیکه بودجه ی����ان پێبدرێت بۆیه ره نگه یه کێتی و پارت����ی ئه وه قبوڵ نه که ن و ره تی بکه نه وه له الیه ن به غدا وه پاره یان پێبدرێت، چونکه

ناکرێت تۆ له هه ردوالی وه ربگریت.ئه و په رله مانتاره ی گۆڕان جه ختیش له وه ده کاته وه که گه ر بێت و حیزبه کوردیه کان له الی����ه ن به غداوه پاره ی����ان پێبدرێت ئه وا ره نگه به غدا ئه مه هه میشه وه ک کارتێکی

فشار بۆ سه ریان به کار بهێنێت.

ئا:هاوكار حسێن

تێكڕای الیه نه كانی ناو كه ركوك سورن له سه ر ئه وه ی هێزه كانی حه شدی شه عبی له كه ركوك دوربخرێنه وه ، به وته ی به رپرسه كورده كانی ئه و

شاره ، سه ردانی ئه مدواییه ی هادی عامری بۆ دروستكردنی هه ماهه نگی

بوه له دو قۆڵه وه بۆ سه ر قه زای حه ویجه ی ژێرده ستی داعش، هاوكات پارتی دیموكراتی كوردستان نیگه رانی ئه وه یه له حاڵه تی هاتنی ئه و هێزه بۆ شاره كه ، قاچیان بچه قێنن و له ئاینده دا

نه كشێنه وه .

به وت���ه ی ه���ادی عامری ، س���ه رۆكی ب���ه در كه سه رپه رش���تی رێكخ���راوی هێزه كانی حه ش���دی ش���ه عبی ده كات له نزیك كه ركوك، له ئێستادا نزیكه ی 7 هه زار عه ره بی شیعه ی چه كدار له نزیك ش���اری كه ركوك جێگیركراون و ئاماده ن بچنه ناو شاره كه وه هه ركاتێك فه رمانیان پێبكرێ���ت، له كاتێك���دا ئ���ه و ل���ه الی به رپرس���انی كورد باس���ی له وه كردوه كه هاتنیان بۆ ناوچه كه به مه به س���تی

ئازادكردنه وه ی حه ویجه یه له داعش.حه ش���دی شه عبی ئێس���تا ژماره یان نزیك���ه ی 70 هه زار كه س���ه . ل���ه روی قانونیه وه ئه م هێزانه ده س���توری نین، به اڵم له دواین یاسای بودجه ی عێراق بۆ ساڵی 2015 و ئه و پڕۆژه یاسایه ی كه ئێستا له په رله مانی عێراقه و تایبه ته به حه ره س وه ته ن���ی ، ده یانه وێت دۆخی حه ش���دی شه عبی به یاسایی بكه ن له چوارچێوه ی پڕۆژه یاسای حه ره سی وه ته نیدا. به اڵك كورد به هه مو ش���ێوه یه ك دژی ئه وه یه ئ���ه و هێ���زه له ناوچ���ه جێناكۆكه كان

دروستبكرێن.ئاس���ۆ مامه ند، به رپرسی مه ڵبه ندی یه كێتی نیشتمانی كوردستان و ئه ندامی مه كته بی سیاسیی ئه و حزبه به ئاوێنه ی راگه یان���د، "ئ���ه وه راگه یاندنه ده یه وێت ش���ته كان گه وره بكات، ده نا حه ش���دی ش���ه عبی رێگ���ه ی پێنادرێ���ت بێته ناو كه ركوك، به اڵم ئه گ���ه ر بۆ ئازادكردنی حه ویجه بێ���ت، ئه وا هه ر هێزێكی دیكه

بێت، بۆ هه ماهه نگیه ".كۆتای���ی مانگی رابردو، له ش���ه وێكی ته موتومان���دا، هێزێك���ی زۆری داعش، ك���ه ژماره یه كی زۆر كوردی���ان له گه ڵ ب���و، له چه ن���د قۆڵێك���ه وه په الماریی كه ركوكی���ان دا و چه ن���د ش���وێنێكیان كۆنترۆڵكرد و مه ترسی راسته قینه له سه ر كه ركوك دروس���تبو. دواتر پێشمه رگه دایه وه و په الم���اره ی ئ���ه م به رپه رچی پاش دو رۆژ له ش���ه ڕێكی قورس، توانرا چه كدارانی داعش بۆ ش���وێنی پێشویان

بگه ڕێنرێنه وه . ئه م ش���ڵه ژانه له بارودۆخ���ی ئه منی كه ركوك ده رفه تی ره خس���اند بۆ هادی عام���ری س���ه رۆكی رێكخ���راوی به در و

هێزه كان���ی حه ش���دی ش���ه عبی بێنه نزیك كه ركوك. به پێ���ی زانیارییه كانی ئاوێنه ، ناوبراو په یوه ندی به به رپرس���ه س���ه ربازییه كانی كه ركوك���ه وه كردوه و پێیڕاگه یان���دون "ئه گ���ه ر پێویس���تتان به هاوكارییه ئێمه ش دێین"، به اڵم رێگه یان پێنه دراوه . هه ر له و سه روبه نده دا عامری سه ردانی كه ركوكی كردو كۆبونه وه یه كی له گه ڵ د. نه جمه دین كه ریمی پارێزگاری

ئه و شاره ئه نجامدا. ئاس���ۆ مامه ن���د ك���ه یه كێ���ك بوه كۆبونه وه ی���ه ، ئ���ه و له به ش���داربوانی ئامانجی سه ردانه كه ی عامری بۆ ئاوێنه ئاش���كراده كات و ده ڵێ���ت، "هاتنه كه ی بۆ ئ���ه وه بوه ، ئه گه ر پێویس���ت بكات پش���تیوانی ئه و ش���ه ڕه گه وره یه بێت و هه ماهه نگی���ش هه بێت ب���ۆ گرتنه وه ی له به رامبه ردا حه ویج���ه و ده وروب���ه ری ، پێیوتراوه كه هێزی پێشمه رگه بۆخۆی ده توانێت به رگریی له ش���وێنه كه بكات و پێویستی به هیچ هێزێكی دیكه نیه ".

هاوكات ش���وان داودی ، په رله مانتاری عێ���راق له س���ه ر پارێ���زگای كه ركوك ته ئكید له وته كان���ی مامه ند ده كاته وه و ده ڵێ���ت، "ئ���ه و رۆژه ی عام���ری هاته كه ركوك داوای ئه وه ی نه كردوه میلیشیا بێت���ه ش���اره كه وه ، داوایكردبو جۆرێك

له هاوكاریان بكرێت له دو قۆڵه وه بۆ سه ر حه ویجه ".

له باره ی هۆكاری سه ردانكردنی عامری بۆالی پارێزگاری كه ركوك، شوان داودی وتی ، "پارێزگار سه رۆكی لیژنه ی ئه منی كه ركوكه و داوای لێكردوه له و سنورانه وه رێگه ی���ان لێنه گیرێت ب���ۆ جوڵه به ره و

حه ویجه ". سێش���ه ممه ی له كاتێكدای���ه ئه م���ه

رابردو له كاتی س���ه ردانێكیدا بۆ شاری كه ركوك، مه س���عود بارزان���ی ناڕه زایی خۆی له به رامبه ر ئه گه ری هاتنه ناوه وه ی میلیش���یا ش���یعه كان ب���ۆ ناو ش���اری كه ركوك نیش���انداو رایگه یان���د، "ئێمه نیه ، شه عبی به حه ش���دی پێویستمان ئه گه ر پێویس���تمان بو پێیان ده ڵێین". به اڵم هه ندێك له سه ركرده كانی حه شدی ش���ه عبی باس���یان له وه كرد كه ئه گه ر بیانه وێت له هه ر كاتێكدا ده توانن بچنه ناو

شاره كه وه .له ب���اره ی ئه و لێدوان���ه دژ به یه كانه ، به بێ یه كێت���ی مه ڵبه ندی به رپرس���ی ئ���ه وه ی ناوی هی���چ ك���ه س بهێنێت، دوپاتیك���رده وه ك���ه "خه ڵكانێك هه ن ده یانه وێت ئه م ته ش���ه نوج و هه ستیاریه دروس���تبكه ن، ئه مه هه ر بۆ ئه وه یه كه شته كه گه وره بكرێت. ده نا ئێمه به رونی ده ڵێین نه پێویس���ت ده كات حه شدی شه عبی بێته ناو كه ركوكه وه ، نه رێگه ش

ده ده ین".حه ش���دی شه عبی ئێس���تا به رگێكی یاسایی بۆ دروستكراوه و به پێی یاسای بودج���ه ی عێراق ب���ۆ س���اڵی 2015 و له ژێرناوی س���وپای حه ره س وه ته نیدا، نزیك���ه ی 50 هه زار ك���ه س دیاریكراوه بۆئه وه ی سوننه كانیش هێزێكی هاوشێوه

دروستبكه ن. هاوكات شاخه وان عه بدواڵ، په له مانتاری عێراق له لیس���تی پارتی و له سه ر ئاستی پارێ���زگای كه رك���وك، وێ���ڕای ئه وه ی س���ه ردانه كه ی هادی عامری به نایاسایی وه سفده كات پێشیوایه ، "داواكه ی عامری بۆ هه ماهه نگی له و س���نوره ناقانونیه و پێشمه رگه پێویستی به وه نیه ، زۆرێكیش له كه س���ایه تیه عه ره به كان ده ڵێن هه مو هه وڵێ���ك ده ده ین بۆئه وه ی حه ش���دی

شه عبی نه یه ن بۆ ئه و سنوره ". كوردس���تان دیموكرات���ی پارت���ی له یه كێتی زیاتر سورتره له سه ر ئه وه ی هێزی حه ش���دی ش���ه عبی له كه ركوك و ناوچه دابڕاوه كان دروبخرێنه وه ، عه بدواڵ له ب���اره ی نیگه رانیه كانیان���ه وه ده ڵێت، "گه ره نت���ی چیه بۆئه وه ی س���به ی ئه و ناوچان���ه جێبهێڵ���ن، ئ���ه و هه ژمون���ه ده ستیانپێكردوه ، له به غداوه شیعییه ی كێ ناڵێت نایگه یه ننه كه ركوك، بابه ته كه

په یوه سته به خاك و چاره نوسه وه ". ل���ه دوای كه وتن���ی موس���ڵ به هۆی له حوزه یرانی داعش���ه وه هێرش���ه كانی مه ترس���ییه كان نزیكبونه وه ی 2014داو له به غ���دا، گ���ه وره مه رجه ع���ی ئاینی ش���یعه كان، ئایه تواڵ عه لی سیس���تانی فتوای چه كهه ڵگرتنی ده ركرد بۆ گه نجه ئه مه له عێراق، به رگریكردن شیعه كان و بوه هۆی دروس���تبونی چه ندین گروپ و تاقمی چه كداریی میلیشیایی شیعه كه دواتر ناویان لێنرا حه ش���دی شه عبی و ناوچه ی له هه ندێك به ش���ێكیان ئێستا س���ه عدیه و جه ل���ه والو وه ك ك���وردی

خورماتو بونیان هه یه .

دامه زراندن����ی ئێ����ران و شۆڕش����ی له زۆر ل����ه 1979، ئیس����امی كۆماری بواردا به خاڵ����ی وه رچه رخان داده نرێت له ناوچ����ه ی رۆژهه اڵت����ی ناوه ڕاس����ت و به تایبه ت����ی ئیس����امیدا، جیهان����ی له هه ڵسانه وه و به هێزكردنی شیعه كاندا، كه له تایه فه یه كی په راوێزخراوی لوبنان و عێراق و یه مه نه وه كردنی به تایه فه یه كی ئێستا كه به ئه ندازه یه ك بااڵده س����ت، رێكخ����راوه ش����یعه كانی ئ����ه و واڵتانه

له ده وڵه ت به هێزترو كاراترن.

لوبن����ان حزب����واڵی ئ����ه وه ی دوای له س����ه ره تای ده یه ی 1980 و له گه رمه ی

جه نگی ناوخۆی ئه و واڵته دا، به ئیلهام وه رگرتن له ئایدۆلۆژی سیاسی ئایه تواڵ پش����تیوانی به هاوكاری و خومه ین����ی ، مادی و مه عنه وی س����وپای پاس����داران دامه زرا، ئێستا به هۆی رۆڵی كارایه وه نه ك ه����ه ر له لوبنان ك����ه به ده وڵه تێك داده نرێ����ت له ناو ده وڵه ت����ی لوبناندا و بچێته وه ، ئیسرائیلدا به گژ توانیویه تی به ڵكو به هۆی رۆڵی كارایه وه له جه نگی سوریا و عێراقیشدا، له ئاستی ناوچه كه دا وه ك گه مه كار ته ماشا ده كرێ و به باسكی

به هێزی شیعه و ئێران داده نرێت.له هه وڵی ئێ����ران چه ن����د س����اڵێكه ك����ۆی هه س����تانه وه ی به هێزك����ردن و

شیعه كانی ناوچه كه دایه و وه ك به شێك له سه ر كاریان ده ره كییان له سیاسه تی ده كات، ئه م رۆژانه یه كێك له و هێزانه ی ك����ه ن����اوی كه وتوه ت����ه ن����او ناوانه وه له جه نگ����ی دژ به داعش����دا له عێ����راق، كه تیبه كان����ی حیزب����واڵی عێراقه ، كه زۆرێ����ك پێیانوای����ه كۆپ����ی حیزبواڵی لوبنان����ه و په یوه ندییه ك����ی توندوتۆڵی به حیزبواڵی لوبنانی و حه سه ن نه سرواڵی كه چه كداره كانی هه یه ، سه ركرده یه وه شیعه كانی به میلیشیا راهێنان مه شق و عێراق به گش����تی و كه تیبه كانی حیزبواڵ

به تایبه تی ده كه ن.كه تیبه كانی حزبواڵی عێراق، س����اڵی كه تیبه كانی به ن����اوی یه كه مجار 2003"ئه ب����و فه زل����ی عه ب����اس"ه وه خ����ۆی راگه یان����د، پاش����ان له س����اڵی 2007دا ناوه كه ی گۆڕا بۆ كه تیبه كانی حیزبواڵ

له عێراق. ئه م گروپه كه شانازی به وه وه ده ك����ه ن ئه وان ب����ون له عێراقدا له دوای س����اڵی 2003ه وه یه ك����ه م فیش����ه كیان به سه ربازانی داگیركه ری ئه مه ریكاوه نا، رۆڵی گرنگیان له ش����ه ڕی دژ به داعشدا له روم����ادی و دیال����ه و ده ور وبه ری به غدا بینیوه ، ك����ه به پێی ئ����ه و زانیاریانه ی له میدیاكان����ه وه باڵوده بن����ه وه ژماره ی 5000 ل����ه زیات����ر چه كداره كانی����ان

جه نگاوه ره .حیزبواڵ كه تیبه كان����ی س����ه ركرده ی به نازناوی "ئه بو مه هدی " ده ناس����رێت و زۆرب����ه ی كاربه ده س����ته عێراقیی����ه كان به موهه ندیس "ئه ندازیار" ناوی ده به ن. ئه م به رپرس����ه عێراقیانه پێیانوایه كه ل����ه الی ئێرانییه كان له هه مو به رپرس����ه عێراقیه كان ده ستڕۆیش����توتره ، ئه و كه ته مه نی 60 ساڵه و كۆلێژی ئه ندازیاری

له زانكۆی به س����ره خوێندوه ، له ده یه ی 1980دا په یوه ن����دی ك����ردوه به حیزبی ده عوه وه و په ن����ای بردوه ته به ر ئێران و كاری پاس����داراندا س����وپای له گ����ه ڵ

كردوه .ل����ه 2003دا، رژێ����م روخان����ی دوای گه ڕاوه ته وه عێراق و بوه ته په رله مانتار، نوری راوێژكاری عه س����كه ری س����امی س����ه ردانماندا "له كاتی ده ڵێت مالیكی بۆ ئێران له 2006دا، موهه ندیس له گه ڵ الیه نی ئێرانیه كان دانیشت، به مه رجێك به پێ����ی پرۆتۆك����ۆل ده ب����و ئێران����ی و عێراقیه كان هه ریه ك به جیاو له به رامبه ر

یه كتر دابنیشن".به شاراوه ترین و حیزبواڵ كه تیبه كانی نهێنیتری����ن گروپی چه ك����داری عێراقی داده نرێ����ت و ته نها رێكخ����راوه كه ناوی خراوه ته نێو رێكخراوه تیرۆریسته كانه وه

گه نجین����ه ی وه زاره ت����ی له الی����ه ن ئه مه ری����كاوه ، س����اڵی 2009 وه زاره تی ناوب����راو ناوی موهه ندیس����ی خس����ته لیستی ره شه وه به تۆمه تی ئه وه ی رۆڵی هێزه كانی س����ه ر له هێرشكردنه هه بوه

ئه مه ریكا.دوای كۆنتڕۆڵكردنی موس����ڵ له الیه ن داعش����ه وه و دروستبونی مه ترسییان بۆ سه ر به غداو شاره كانی دیكه ی عێراق، به بانگه وازی ئایه تواڵ سیسیتانی گه وره مه رجه ع����ی ش����یعه كان، موهه ندی����س خۆبه خش����ی ه����ه زاران فه رمانده ی����ی شیعه ی كرد. سه باره ت به رۆڵی ناوبراو، عێراق ب����ااڵی ئه من����ی به رپرس����ێكی ده ڵێ����ت "موهه ندی����س له هه م����و وردو درش����تێكدا به ش����داره ، له ئیداره كردن و له پاندان����ان و ك����ردن و له ته موی����ل

جێبه جێكردنیشدا".

حیزبواڵی عێراقكۆپی حیزبواڵی لوبنان

پرۆفایل

گه ره نتی چیه بۆئه وه ی سبه ی

ئه و ناوچانه جێبهێڵن

چه ند چه کدارێکی حه شدی شه عبی

Page 8: ژماره 467

‌ئا:‌شیروان‌شه‌ریف

نه‌بونی‌‌به‌ندێك‌له‌گرێبه‌ستی‌‌دابینكردنی‌‌گاز‌له‌ماوه‌ی‌‌چوار‌مانگدا‌

زیانی‌‌ملیارێك‌دۆالری‌‌به‌هه‌رێمی‌‌كوردستان‌گه‌یاندوه‌‌وه‌ك‌ئه‌وه‌ی‌‌ئه‌ندامێكی‌‌ئه‌نجومه‌نی‌‌پارێزگای‌‌سلێمانی‌‌رایده‌گه‌یه‌نێت،‌ئه‌و‌باس‌له‌وه‌شده‌كات،‌كۆمپانیاكانی‌‌نه‌وت‌له‌هه‌رێم‌له‌جیاتی‌‌هاواڵتیانی‌‌كورد‌هه‌لی‌‌كاریان‌بۆ‌خه‌ڵكی‌‌میسر‌و‌

خه‌ڵكانی‌‌تر‌فه‌راهه‌مكردوه‌.

ئه‌ندام���ی‌‌ئه‌نجومه‌ن���ی‌‌پارێ���زگای‌‌س���لێمانی‌،‌غالب‌محه‌مه‌د‌به‌ئاوێنه‌ی‌‌راگه‌یاند،‌رۆژانه‌‌ن���ۆ‌ملیۆن‌لیتر‌گاز‌ب���ۆ‌به‌رهه‌مهێنانی‌‌كاره‌با‌پێویس���ته‌‌جگه‌‌له‌پێویس���تییه‌كانی‌‌تری‌‌هه‌رێم،‌ب���ۆ‌ئه‌م���ه‌ش‌حكومه‌ت���ی‌‌هه‌رێم���ی‌‌كوردس���تان‌گرێبه‌س���تی‌‌له‌گ���ه‌ڵ‌دو‌بتوانێت‌ ت���ا‌ واژۆك���ردوه‌‌ كۆمپانی���ا‌پێداویس���تی‌‌ناوخ���ۆی‌‌پێدابینبكات.ئه‌و‌كۆمپانیایانه‌ش‌ئه‌و‌گرێبه‌سته‌یان‌له‌گه‌ڵ‌كراوه‌‌یه‌كێكیان‌توركی‌‌و‌ئه‌وی‌‌

تریشیان‌ئێرانیه‌.‌ئ���ه‌و‌ئه‌ندام���ه‌ی‌‌ئه‌نجوم���ه‌ن‌ك���ه‌‌له‌هه‌مان‌كاتدا‌سه‌رپه‌رشتیاری‌‌لیژنه‌ی‌‌بازرگانی‌‌و‌پیشه‌س���ازی‌‌و‌وزه‌‌و‌سامانه‌‌سروشتیه‌كانه‌‌راشیگه‌یاند،‌به‌پێی‌‌ئه‌و‌گرێبه‌سته‌ی‌‌له‌گه‌ڵ‌ئه‌و‌دو‌كۆمپانیایه‌‌كراوه‌‌لیترێك‌گاز‌‌1300دینار‌له‌س���ه‌ر‌حكومه‌ت‌ده‌كه‌وێت.‌وتیش���ی‌،‌كاتێك‌گرێبه‌س���ت‌له‌گه‌ڵ‌ئ���ه‌م‌كۆمپانیایانه‌‌كراوه‌‌به‌رمیلێ���ك‌نه‌وت‌به‌‌‌114دۆالر‌بوه‌،‌به‌اڵم‌ئێستاش‌كه‌‌به‌رمیلێك‌نه‌وت‌

له‌نزیك���ه‌ی‌‌‌52دۆالردایه‌‌كۆمپانیاكان‌هه‌ر‌به‌نرخ���ی‌‌‌1300دینار‌بۆ‌لیترێك‌

گازه‌كه‌‌دابینده‌كه‌ن‌و‌ده‌یهێنن.س���ه‌باره‌ت‌به‌هۆكاره‌كه‌ش���ی‌‌غالب‌نه‌زانی‌‌ "به‌هۆی‌‌ رایگه‌یان���د،‌ محه‌مه‌د‌ی���ان‌خۆلێدزین���ه‌وه‌ی‌ئه‌وانه‌ی���ه‌‌كه‌‌گرێبه‌س���ته‌كه‌یان‌ك���ردوه‌‌له‌گه‌ڵ‌ئه‌و‌كۆمپانیایان���ه‌،‌له‌ب���ه‌ر‌ئ���ه‌وه‌ی‌‌هیچ‌به‌ندێك���ی‌‌تیانی���ه‌‌ب���اس‌له‌وه‌بكات‌كاتێ���ك‌به‌رمیلێك‌نه‌وتی‌‌خاو‌دابه‌زی‌‌به‌پێی‌‌رێ���ژه‌ی‌‌دابه‌زینه‌ك���ه‌ی‌‌نرخی‌‌گازه‌ك���ه‌ش‌دابه‌زێ���ت،‌نه‌بون���ی‌‌ئه‌و‌خاڵه‌ش‌له‌گرێبه‌سته‌كه‌دا‌واده‌كات‌ئه‌و‌كۆمپانیایانه‌‌هیچ‌مولزه‌م‌نه‌بێت‌یه‌ك‌

دینار‌نرخه‌كه‌ی‌‌دابه‌زێنێت".وتیش���ی‌،‌"به‌هۆی‌‌ئه‌و‌گرێبه‌سته‌وه‌‌له‌م���اوه‌ی‌‌چ���وار‌مانگ���ی‌‌راب���ردودا‌حكومه‌تی‌‌هه‌رێ���م‌نزیكه‌ی‌‌یه‌ك‌ملیار‌

دۆالر‌زیانی‌‌پێگه‌یشتوه‌".گرێبه‌س���ته‌كه‌‌ رونیش���یكرده‌وه‌،‌سروش���تیه‌كان‌ س���امانه‌‌ وه‌زاره‌ت���ی‌‌ئه‌نجامیداوه‌‌و‌له‌سه‌ر‌ئاستی‌‌ناوخۆش‌له‌گه‌ڵ‌كۆمپانیای‌‌قه‌یوان‌له‌س���نوری‌‌له‌هه‌ولێر‌و‌ ده‌وروب���ه‌ری‌،‌ س���لێمانی‌‌و‌ده‌وروبه‌ریش���ی‌‌له‌گ���ه‌ڵ‌كۆمپانی���ای‌‌هه‌موان‌ له‌كاتێكدا‌ ئه‌نجام���دراوه‌‌ كار‌ده‌زان���ن‌ك���ه‌‌كۆمپانی���ا‌زه‌به‌الح���ه‌‌ناوخۆیی���ه‌‌ئه‌هلیی���ه‌كان‌زۆرینه‌ی���ان‌ئه‌گه‌ر‌هه‌موش���یان‌نه‌بێت‌"س���ێبه‌ری‌‌

حیزبه‌كانن".گرفتێك���ی‌‌تر‌له‌بواری‌‌س���وته‌مه‌نی‌‌ئه‌ندام���ه‌ی‌‌ئه‌نجومه‌ن���ی‌‌ ئ���ه‌و‌ وه‌ك‌پارێزگای‌‌س���لێمانی‌‌باسی‌لێوه‌ده‌كات‌له‌ب���واری‌‌پااڵوتنی‌‌نه‌وت‌و‌ئه‌و‌نرخه‌یه‌‌كه‌‌بۆ‌پااڵوتنه‌ك���ه‌‌دیاریكراوه‌و‌وتی‌،‌

نه‌وتی‌‌ گاز‌و‌ به‌نزین‌و‌ س���ه‌رچاوه‌كانی‌‌س���پی‌‌كه‌‌له‌ناوخ���ۆ‌به‌كارده‌هێنرێت‌واڵت���ه‌وه‌‌ ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ی‌‌ به‌ش���ێكی‌‌دو‌ له‌الیه‌ن‌ به‌شێكیش���ی‌‌ ده‌هێنرێت،‌دانراوه‌،‌ ك���ه‌‌ پااڵوگ���ه‌‌گه‌وره‌یه‌وه‌یه‌‌هه‌ندێكیش���ی‌‌له‌پااڵوگه‌‌بچوكه‌كانه‌وه‌‌

دابینده‌كرێت.ئه‌وه‌شی‌‌وت،‌پااڵوگه‌‌گه‌وره‌كان‌كه‌‌قه‌یوان‌و‌ به‌كۆمپانیای‌‌ سه‌ر‌ یه‌كێكیان‌ئه‌وی‌‌تریشیان‌سه‌ر‌به‌كۆمپانیای‌‌كاره‌‌یه‌ك‌به‌رمیل‌نه‌وتی‌‌خاو‌به‌‌‌17دۆالر‌جیاده‌كه‌نه‌وه‌.‌ به‌شه‌كانی‌‌ ده‌پاڵێون‌و‌له‌كاتێكدا‌ئه‌و‌نرخه‌‌زۆر‌زۆره‌‌و‌به‌پێی‌‌به‌دواداچونه‌كان‌له‌سه‌ر‌ئاستی‌‌جیهانی‌‌نرخ���ی‌‌پااڵوتن���ی‌‌به‌رمیلێ���ك‌نه‌وت‌

له‌نێوان‌‌5بۆ‌‌8دۆالردایه‌.‌ئه‌م���ه‌‌جگ���ه‌‌ل���ه‌وه‌ی‌‌وه‌ك‌غالب‌محه‌م���ه‌د‌ده‌ڵێ���ت،‌"به‌رهه‌می‌‌ماوه‌ی‌‌نه‌وته‌‌پاڵێوراوه‌كه‌‌وه‌ك‌نه‌وتی‌‌ره‌ش‌و‌نه‌فتا‌ب���ۆ‌كۆمپانیاك���ه‌‌ده‌مێنێته‌وه‌‌و‌

ئه‌وان‌ده‌یفرۆشن".ب���ۆ‌وه‌رگرتن���ی‌‌زانی���اری‌‌ئاوێن���ه‌‌په‌یوه‌ندیك���رد‌به‌بری���كاری‌‌وه‌زاره‌تی‌‌سامانه‌‌سروشتیه‌كان،‌ته‌ها‌زه‌نگه‌نه‌،‌لێ���دوان‌له‌وته‌بێژی‌‌ ئ���ه‌و‌داوایك���رد‌وه‌زاره‌ت،‌ئ���االن‌عه‌ت���وف‌وه‌ربگرین،‌به‌اڵم‌عه‌توف‌وه‌اڵمی‌‌په‌یوه‌ندییه‌كانی‌‌

نه‌دایه‌وه‌.ده‌رب���اره‌ی‌‌بونی‌‌پاره‌ی���ه‌ك‌به‌ناوی‌‌"په‌ت���رۆ‌دۆالر"‌ك���ه‌‌دراوه‌ته‌‌هه‌ندێك‌ئ���ه‌و‌ وه‌زاره‌ت���ه‌كان‌ له‌فه‌رمانگ���ه‌‌و‌بازرگانی‌‌و‌ لیژنه‌ی‌‌ سه‌رپه‌رش���تیاره‌ی‌‌سامانه‌‌سروش���تیه‌كان‌ره‌تیده‌كاته‌وه‌‌له‌هه‌رێمدا‌شتێك‌هه‌بێت‌به‌ناوی‌‌پاره‌ی‌‌په‌ترۆ‌دۆالره‌و‌وتی‌،‌پاره‌ی‌‌په‌ترۆ‌دۆالر‌

ب���ۆ‌ ناوه‌ن���ده‌‌ بڕی���اری‌‌حكومه‌ت���ی‌‌پارێزگاكان���ی‌‌به‌رهه‌مهێن���ی‌‌ن���ه‌وت،‌به‌اڵم‌به‌هۆی‌‌ئ���ه‌وه‌ی‌‌بڕی‌‌هه‌نارده‌ی‌‌نه‌وتی‌‌هه‌رێم‌و‌سه‌رچاوه‌ی‌‌داهاته‌كه‌ی‌‌بۆ‌به‌غداد‌ناڕۆش���نه‌‌بۆیه‌‌ناوه‌ند‌هیچ‌پاره‌یه‌ك���ی‌‌به‌ناوی‌‌په‌ت���رۆ‌دۆالر‌بۆ‌

هه‌رێم‌نه‌ناردوه‌،‌به‌ڵكو‌ئه‌وه‌ی‌‌له‌سه‌ر‌ئاس���تی‌‌هه‌رێم‌هه‌یه‌‌پاره‌ی‌‌شیرینی‌‌كاركردنی‌‌كۆمپانیا‌گه‌وره‌كانی‌‌نه‌وته‌،‌ئه‌مه‌ش‌له‌س���ه‌ر‌ئه‌و‌بنه‌مایه‌یه‌‌كاتێك‌له‌ناوچه‌یه‌كدا‌ده‌س���ت‌به‌به‌رهه‌مهێنان‌ده‌كه‌ن‌و‌ژینگه‌ی‌‌ناوچه‌كه‌‌ده‌شێوێنن،‌پاره‌یه‌ك‌له‌سود‌و‌سه‌رمایه‌‌بۆ‌ژینگه‌ی‌‌

ناوچه‌كه‌‌ته‌رخان‌ده‌كه‌ن.ئه‌و‌باس‌له‌نه‌بونی‌‌رێنماییه‌كی‌‌تایبه‌ت‌به‌چۆنیه‌تی‌‌خه‌رجكردنی‌‌ئه‌و‌شیرینی‌‌نه‌وتانه‌‌و‌تێكه‌ڵكردنی‌‌له‌گه‌ڵ‌بودجه‌ی‌‌ده‌كات‌و‌ به‌خزمه‌تگوزارییه‌كان‌ تایبه‌ت‌وتی‌،‌نه‌توانراوه‌‌پاره‌ی‌‌ئه‌و‌ش���یرینیه‌‌خه‌رجبكرێت،‌ باش���تر‌ له‌ش���وێنێكی‌‌له‌كاتێك���دا‌ده‌بوایه‌‌پاره‌ی‌‌ش���یرینی‌‌نه‌وت‌بۆ‌ش���ه‌قام‌و‌رێگاوبانه‌كان‌و‌بۆ‌س���ه‌وزایی‌‌و‌ژینگه‌ی‌‌ناوچ���ه‌كان‌یان‌پڕۆژه‌یه‌ك‌كه‌‌هاواڵت���ی‌‌كه‌مده‌رامه‌ت‌س���ودمه‌ندبن‌لێی‌‌ته‌رخانبكرێت.‌ئه‌و‌ده‌ڵێت،‌به‌هۆی‌‌ئه‌وه‌ی‌‌رێنمایی‌‌له‌سه‌ر‌نییه‌‌بۆیه‌‌میزاجی‌‌شه‌خس���ی‌‌و‌بڕیاری‌‌

شه‌خسی‌‌رۆڵی‌‌تیاده‌بینێت.ئاماژه‌شیدا،‌خراپی‌‌به‌كارهێنانی‌‌ئه‌م‌پاره‌ی���ه‌‌له‌وه‌دایه‌‌ب���ۆ‌نمونه‌‌گه‌رمیان‌نه‌خۆش���خانه‌ی‌‌‌100قه‌روێڵه‌یی‌‌له‌سه‌ر‌ئ���ه‌م‌پاره‌یه‌‌بۆ‌كراوه‌،‌به‌اڵم‌هه‌ر‌ئه‌م‌نه‌خۆش���خانه‌یه‌‌له‌ش���وێنی‌‌تر‌له‌سه‌ر‌بودجه‌ی‌‌وه‌زاره‌تی‌‌ته‌ندروستی‌‌كراوه‌.له‌س���ه‌ر‌ئاس���تی‌‌كۆمپانیاكانی���ش‌به‌هۆی‌‌نه‌بونی‌‌رێنمایی‌‌پێویس���ته‌وه‌‌كه‌متری���ن‌هه‌ل���ی‌‌كار‌ب���ۆ‌هاواڵتیان‌دابینكراوه‌‌غال���ب‌محه‌مه‌د‌وتی‌،‌ئه‌و‌كۆمپانیایانه‌‌ته‌نها‌له‌روی‌‌لۆجیستییه‌وه‌‌به‌كارده‌هێن���ن‌و‌ ك���ورد‌ هاواڵتیان���ی‌‌ئه‌وانه‌ش���ی‌‌به‌كاریانخس���تون‌زۆر‌زۆر‌

كه‌متره‌‌ل���ه‌وه‌‌كارمه‌ندانه‌ی‌‌له‌ده‌ره‌وه‌‌ده‌یانهێنن.‌ئه‌وه‌شی‌‌وت،‌"به‌پێی‌‌ئه‌و‌به‌دواداچونانه‌ی‌‌كردومانه‌‌25%ی‌‌ئه‌و‌نه‌وتیه‌كان‌ له‌كۆمپانی���ا‌ كارمه‌ندانه‌ی‌‌كارده‌ك���ه‌ن‌میس���رین،‌ئه‌م���ه‌ش‌واتا‌كۆمپانیاكان‌هه‌لی‌‌كاریان‌بۆ‌خه‌ڵكی‌‌میسر‌دۆزیوه‌ته‌وه‌‌بۆ‌خه‌ڵكی‌‌ئێمه‌یان‌نه‌دۆزیوه‌ته‌وه‌.‌جگه‌‌له‌و‌كارمه‌ندانه‌ی‌‌

خه‌ڵكی‌‌واڵتانی‌‌ترن".رونیش���یكرده‌وه‌،‌خ���ۆ‌ئه‌گه‌ر‌باس‌له‌وه‌ده‌كرێ���ت‌كه‌‌ئه‌وان���ه‌ی‌‌هێنراون‌شاره‌زا‌و‌پسپۆری‌‌بواره‌كه‌ن‌ئه‌وا‌به‌پێی‌‌به‌دواداچونه‌كان‌بۆمان‌ده‌ركه‌وتوه‌‌كه‌‌رێژه‌ی‌‌هه‌ڵگری‌‌بڕوانامه‌ی‌‌دكتۆرا‌له‌ناو‌كۆمپانیاكان‌س���فر‌له‌س���ه‌ده‌،‌رێژه‌ی‌‌به‌كالۆریۆس‌تیایاندا‌ته‌نها‌11%،‌به‌اڵم‌ته‌واوكراوه‌‌ دبلۆمیان‌ نزیكه‌ی‌‌50%یان‌له‌كاتێك���دا‌بۆخۆش���مان‌ده‌زانین‌كه‌‌

دبلۆم‌به‌دو‌ساڵ‌ته‌واو‌ده‌كرێت.ئاماژه‌ش���یدا،‌"له‌جیات���ی‌‌هێنان���ی‌‌كارمه‌ن���د‌و‌كرێكاری‌‌بیانی‌‌ئێمه‌‌كه‌‌له‌‌2006ه‌وه‌‌نه‌وت‌ده‌رده‌هێنین‌تا‌2015،‌ئه‌گه‌ر‌بمانتوانیانه‌‌رێكه‌وتن‌له‌گه‌ڵ‌ئه‌و‌كۆمپانیایانه‌‌بكه‌ین‌تا‌لقه‌كانی‌‌نه‌وتی‌‌بۆ‌ بهێنن‌ په‌یمانگاكان���ی‌‌واڵته‌كانیان‌ئه‌وه‌ی‌‌كادی���ری‌‌خۆمان‌پێبگه‌یه‌نێت،‌ئ���ه‌و‌50%یه‌ی‌‌ ئه‌مانتوان���ی‌‌ ئێس���تا‌له‌ده‌ره‌وه‌‌دێت‌له‌جیاتی‌‌ئه‌وان‌خه‌ڵكی‌‌

خۆمان‌دابمه‌زرێنین".ئه‌وه‌شی‌‌وت،‌ئه‌وه‌ی‌‌ئێستاش‌له‌و‌بێ‌‌به‌رنامه‌ییه‌‌ده‌ستمانكه‌توه‌‌به‌كارهێنانی‌‌كارمه‌ندی‌‌كورده‌‌بۆ‌بواری‌‌لۆجیستی‌،‌نه‌ك‌بواری‌‌پسپۆری‌‌و‌به‌مه‌ش‌له‌الیه‌ن‌فێربونیان‌ ده‌رفه‌تی‌‌ كۆمپانیاكان���ه‌وه‌‌

پێنادرێت.

‌ئا:‌سه‌ردار‌قادر

ئاڵوگۆڕی‌‌بازرگانی‌له‌مه‌رزی‌‌نێوده‌وڵه‌تی‌حاجی‌ئۆمه‌ران‌

له‌ئێستادا‌‌24كاتژمێر‌له‌رۆژێكدا‌كراوه‌یه‌،‌به‌ره‌زامه‌ندی‌‌به‌رپرسانی‌‌ده‌روازه‌ی‌‌نێوده‌وڵه‌تی‌‌ته‌مه‌رچین‌و‌حاجی‌‌ئۆمه‌رانیش‌رۆژه‌كانی‌‌پشو‌

كه‌مده‌كرێنه‌وه‌‌جگه‌‌له‌جیاكردنه‌وه‌ی‌‌ده‌رچه‌ی‌‌گه‌شتیاران‌له‌رێڕه‌وی‌‌

بازرگانی‌.

به‌رپرس����ی‌كۆمه‌ڵگه‌ی‌نێوده‌وڵه‌تی‌‌ئه‌حمه‌د‌ مه‌س����عود‌ ئۆمه‌ران،‌ حاجی‌باتێل����ی‌به‌ئاوێن����ه‌ی‌راگه‌یاند،‌دوای‌راب����ردودا‌ رۆژی‌ له‌چه‌ن����د‌ ئ����ه‌وه‌ی‌س����نوره‌كه‌مان‌ل����ه‌ڕوی‌جموجۆڵ����ی‌هه‌میش����ه‌یی،‌ ب����وه‌‌ بازرگانیی����ه‌وه‌‌له‌گه‌ڵ‌الیه‌نی‌ئێرانی‌كێش����ه‌ی‌رۆژه‌‌پشوه‌كانیشمان‌چاره‌سه‌ركرد،‌چونكه‌‌پێشتر‌دیارنه‌بو‌چ‌رۆژێك‌سنور‌هه‌یه‌‌یان‌پشوی‌فه‌رمییه‌،‌رۆژانی‌‌پشوش‌زۆربون‌كه‌‌كاریگه‌ری‌‌له‌س����ه‌ر‌بزاوتی‌‌بازرگان����ی‌‌و‌گه‌ش����تیاری‌‌س����نوره‌كه‌‌

ده‌كرد.وتیشی‌،‌پێشتر‌له‌مه‌رزی‌نێوده‌وڵه‌تی‌حاجی‌ئۆمه‌ران‌هه‌ركاتێك‌له‌كۆماری‌ئیسالمی‌ئێران‌پشوی‌فه‌رمی‌بوایه‌،‌كاربه‌ده‌س����تانی‌گومرگی‌ته‌مه‌رچینی‌ئێران‌ده‌رگای‌س����نوریان‌داده‌خست‌و‌به‌ناچاری����ش‌ش����ۆفێرو‌بازرگانه‌كانی‌هه‌رێم����ی‌كوردس����تان‌باره‌كانیان‌بۆ‌رۆژی‌دوات����ر‌جێده‌هێش����ت،‌ب����ه‌اڵم‌به‌پێچه‌وان����ه‌ی‌پش����وه‌‌فه‌رمییه‌كانی‌ئێران‌كاتێك‌له‌هه‌رێمی‌كوردس����تان‌پشوی‌فه‌رمی‌ده‌بو‌سنور‌هه‌ر‌كراوه‌‌ب����و،‌ئه‌مه‌‌له‌كاتێكدایه‌‌پێویس����ت‌بو‌به‌پێ����ی‌پڕۆتۆكۆڵ����ی‌نێوده‌وڵه‌ت����ی‌مامه‌ڵه‌ی����ان‌له‌گ����ه‌ڵ‌ئ����ه‌م‌بابه‌ت����ه‌‌

بكردایه‌.ئه‌وه‌ش����ی‌‌ ئه‌حم����ه‌د‌ مه‌س����عود‌راگه‌یاند،‌بۆ‌چاره‌سه‌ری‌‌ئه‌م‌گرفته‌و‌چاالككردن����ی‌‌زیات����ری‌‌ده‌روازه‌ك����ه‌،‌هه‌ردوال‌رێكه‌وتنێكی‌‌لێكتێگه‌یشتنیان‌واژۆ‌كرد‌و‌تیایدا‌رۆژه‌‌پشوه‌كانیان‌له‌و‌له‌ساڵێكدا‌ به‌مه‌ش‌ دیاریكرد،‌ سنوره‌‌ته‌نها‌سێ‌‌رۆژ‌پشوی‌‌فه‌رمی‌‌هه‌ن‌كه‌‌ئه‌وانیش‌یه‌كه‌م‌رۆژی‌‌جه‌ژنی‌نه‌ورۆز‌و‌

یه‌كه‌م‌رۆژی‌‌جه‌ژنی‌ره‌مه‌زان‌و‌یه‌كه‌م‌رۆژی‌‌جه‌ژنی‌‌قوربانه‌،‌جگه‌‌له‌وانه‌ش‌هه‌م����و‌رۆژانی‌هه‌ینی‌و‌رۆژه‌‌پش����وه‌‌فه‌رمییه‌كانی‌هه‌ردو‌واڵت،‌سنور‌كراوه‌‌ده‌بێت‌و‌هاتوچۆو‌جموجۆڵی‌بازرگانی‌و‌

ترانزێت‌به‌رده‌وامی‌ده‌بێت.ئاڵوگۆڕێك����ی‌‌تری‌‌س����نوره‌كه‌‌كه‌‌به‌رێكه‌وتن‌له‌گه‌ڵ‌الیه‌نی‌‌ئێرانی‌‌كراوه‌‌وه‌ك‌ئ����ه‌وه‌ی‌‌به‌رپرس����ی‌كۆمه‌ڵگه‌ی‌

ئۆم����ه‌ران‌ حاج����ی‌ نێوده‌وڵه‌ت����ی‌‌رێككه‌وتن����ه‌‌ لێ����وه‌ده‌كات،‌ باس����ی‌‌ده‌روازه‌كانی‌ جیاكردنه‌وه‌ی‌ له‌س����ه‌ر‌)گه‌ش����تیاری(‌و‌)ترانزێت‌و‌بازارچه‌(‌له‌یه‌كت����ری‌و‌وت����ی‌،‌له‌م����اوه‌ی‌یه‌ك‌مانگی‌داهاتودا‌ده‌بێت‌ئه‌م‌خاڵه‌یان‌

جێبه‌جێبكرێت.ئه‌وه‌شدا‌ له‌گه‌ڵ‌ رونیش����یكرده‌وه‌،‌الیه‌نی‌ئێرانی‌بڕیاریداوه‌‌له‌ماوه‌ی‌دو‌

جموجۆڵی‌‌ شوێنی‌‌ داهاتودا‌ هه‌فته‌ی‌گه‌ش����تیاران‌له‌ده‌روازه‌ی‌سنورییه‌وه‌‌بۆ‌به‌ش����ی‌پاس����پۆرت‌ئاماده‌بكات،‌چونكه‌‌پێشتر‌گه‌شتیاران‌له‌ده‌روازه‌ی‌بازرگانیی����ه‌وه‌‌هاتوچۆی����ان‌بۆ‌واڵتی‌ئێران‌ده‌كرد‌و‌به‌پێچه‌وانه‌شه‌وه‌‌له‌ئێران‌به‌هه‌مان‌رێگا‌ده‌هاتنه‌‌ناو‌ده‌روازه‌ی‌‌

نیوده‌وڵه‌تی‌‌حاجی‌‌ئۆمه‌ران.له‌ناوه‌راس����تی‌‌مانگی‌‌‌4ی‌س����اڵی‌‌

2008ده‌روازه‌ی‌‌سنوری‌‌حاجی‌‌ئۆمه‌ران‌له‌نێ����وان‌كۆماری‌‌ئیس����المی‌‌ئێران‌و‌به‌ده‌روازه‌یه‌كی‌‌ كوردس����تان‌ هه‌رێمی‌‌فه‌رمی‌‌دانرا،‌دوای‌‌ئه‌وه‌ی‌‌ده‌روازه‌كه‌‌ب����و‌به‌ده‌روازه‌یه‌كی‌‌فه‌رم����ی‌‌مانگانه‌‌ش����اندێك‌ له‌هه‌رێ����م‌و‌ ش����اندێك‌له‌كۆماری‌‌ئیس����المی‌‌ئێران‌بۆ‌زیاتر‌به‌ره‌وپێش����چونی‌‌په‌یوه‌ندییه‌كانی����ان‌

كۆده‌بنه‌وه‌.

ئابوری)467(‌سێشه‌ممه‌‌2015/2/24 8ئه‌م‌الپه‌ڕه‌یه‌‌به‌‌سپۆنسه‌ری‌گروپی‌کۆمپانیاکانی‌قه‌یوان‌چاپ‌و‌باڵوده‌کرێته‌وه‌

ئه ندامێكی ئه نجومه نی پارێزگای سلێمانی : كۆمپانیاكانی نه وت هه لی كاریان بۆ خه ڵكی میسر ره خساندوه نه ك هاواڵتیانی كورد

"به‌هۆی‌‌گرێبه‌ستێكه‌وه‌‌له‌ماوه‌ی‌‌چوار‌مانگدا‌هه‌رێم‌نزیكه‌ی‌‌یه‌ك‌ملیار‌دۆالر‌زیانی‌‌پێگه‌یشتوه‌"

حاجی ئۆمه ران.. بۆ رێكخستی ئاڵوگۆڕی بازرگانی ، رۆژانی پشو كه مده كرێنه وه

به‌هۆی‌‌ئه‌و‌گرێبه‌سته‌وه‌‌له‌ماوه‌ی‌‌چوار‌مانگی‌‌رابردودا‌حكومه‌تی‌‌هه‌رێم‌نزیكه‌ی‌‌یه‌ك‌

ملیار‌دۆالر‌زیانی‌‌پێگه‌یشتوه

الیه‌نی‌ئێرانی‌بڕیاریداوه‌‌له‌ماوه‌ی‌دو‌

هه‌فته‌ی‌داهاتودا‌شوێنی‌‌جموجۆڵی‌‌

گه‌شتیاران‌له‌ده‌روازه‌ی‌

سنورییه‌وه‌‌بۆ‌به‌شی‌پاسپۆرت‌

ئاماده‌بكات‌مه‌رزی‌‌نێوده‌وڵه‌تی‌حاجی‌ئۆمه‌ران‌

Page 9: ژماره 467

ئا: ئیحسان مه ال فوئاد

گه نجێك له ده ربه ندیخان، به هۆی كێشه ی كۆمه اڵیه تی و ده ستكورتی و

قورسیی ژیانی خێزانه كه یه وه ، ده چێته وه له ماڵه وه خۆی

به په تێكدا هه ڵده واسێت و كۆتایی به ژیانی ده هێنێت، هاوڕێیه كی

نزیكی ده ڵێت پێش ئه وه ی خۆی بخنكێنێت به ته له فۆن خێزانه كه ی ئاگادار كردوه ته وه كه كارێكی وا

ئه نجامده دات و له پاش خۆیشی نامه یه كی جێهێشتوه .

ئ���اراز مه حمود ئ���ه و گه نجه یه كه كاری پۆلیس بوه له محه لی سلێمانی حزبی ش���یوعی و خێزانداره و خاوه نی یه ك منداڵه ، رۆژی س���ێ ش���ه ممه ی رابردو ده چێته وه بۆ ماڵه وه و كۆتایی به ژیانی خ���ۆی ده هێنێت، چیتر ئه و خاوه ن قه رز به رده رگه ی پێناگرێت بۆ داواكردن���ی قه رزه كه ی، چیتر خاوه ن خانو داوای كرێ���ی لێ ناكات، چیتر

سه ختی ژیان ناچێژێت.هاوڕێیه كی بانیخێاڵنی( )س���ۆران نزیكی ئ���ارازه كه رۆژان���ه له گه ڵیدا بوه ، بۆ ئاوێن���ه چیرۆكی ژیانی ئه و ك���وڕه ده گێڕێت���ه وه و ده ڵێت "ژیانی ئاس���ایی بوه ، رۆژێ���ك پێش ئه وه ی خۆی بكوژێت له گه ڵیدا بوم، باس���ی هیچ ش���تێكی نه كردو به رونی پێوه ی

دیار نه بو كه به نی���ازی كارێكی له و جۆره یه ".

ئ���ه و هاوڕێی���ه ی ئاراز ئاش���كرای ده كات كه براو كه سوكارو خێزانه كه ی باس���ی ئه وه یان كردوه له دوای خۆی نامه یه كی به جێهێش���توه ، ئیتر نازانم چی تێدا نوس���راوه ، وتیشی "تاوه كو كاتژمێ���ر 1:30 دوانیوه ڕۆ به ته له فۆن قس���ه ی ك���ردوه و ماڵه ك���ه ی پ���اك كردوه ت���ه وه ، پێش ئه وه ی وا له خۆی ب���كات به خێزانه ك���ه ی وت���وه خۆم ده خنكێنم، ئیدی خۆی هه ڵواسیوه و گیان���ی له ده س���تداوه ، كاتێك خۆی هه ڵواسیوه هیچ كه سێكیش له ماڵه وه نه ب���وه ، خێزانه ك���ه ی له ماڵی باوكی بوه ، ئیدی خێزانه كه ی ته له فۆنی بۆ پورزایه كی ئاراز ك���ردوه و پێی وتوه فری���ای بكه وه خ���ۆی ده كوژێت، كه ده رده چێ���ت ده بینێ���ت به په تێكه وه جه س���ته ی س���ارد بوه ته وه و كۆتایی

به ژیانی خۆی هێناوه .به وته ی ه���اوڕێ نزیكه كه ی ئاراز، ئ���ه و نامه یه ی به جێیهێش���توه ته نها بۆ دایك���ی و خێزانه كه ی نوس���یوه و نامه یه ك���ی س���ۆزداری ب���وه ، وه ك ل���ه وه ی نامه یه ك بێ���ت هۆكاری خۆ

خنكاندنه كه ی ئاشكرا بكات.ئه و گه نجه چه ند مانگێك له مه وبه ر ده رده چێ و له ده س���تی فیش���ه كێك خێزانه كه ی به سه ختی بریندار ده كات و به و ده مرێ���ت، له س���كیدا منداڵێك

ده خرێته ماوه ی���ه ك ب���ۆ هۆی���ه وه زیندانه وه ، به وته ی هاوڕێكه ی پێشتر كێشه یان هه بوه له گه ڵ خێزانه كه یدا.

وه ك باس���ده كرێت ئ���اراز دۆخ���ی بوه ، قه رزداریش ئاب���وری خ���راپ و

س���ۆرانی هاوڕێی له و باره یه و ده ڵێت "راسته قه رزدار بوه ، به اڵم له ئێستادا خه ڵكێك���ی زۆر به هۆی ئه م دۆخه وه قه رزداره ، هه رچه نده راسته كێشه ی

خێزانی و ماددیشی هه بوه ".

ماڵ���ی باوك���ی خێزانه ك���ه ی ئاراز له ق���ه زای س���ه ید س���ادقه ، به وته ی هاوڕێك���ه ی ، باوك���ی خێزانه كه ی كه ده كات���ه مام���ی پێی وت���وه ده بێت ماڵت بگوێزیته وه بۆ س���ه ید سادق، به اڵم ماڵ���ی نه گوێزاوه ته وه ، چونكه ماڵی ئ���اراز له گوندی كانی س���ارده له ده ربه ندیخ���ان و ماڵ���ی باوكیش���ی

له ناحیه ی رزگاری له گه رمیان.پاش ئه وه ی فه رمانی گواستنه وه ی ده درێ���ت له محه لی س���لێمانی حزبی شیوعییه وه بۆ گه رمیان، به ته له فۆن پێ���ی وتراوه تۆ گواس���تراویته ته وه و نوس���راوه كه یان ب���ۆ ناردویت، به اڵم پێش ئه وه ی نوسراوه كه ی پێ بگات و بیبینێ���ت، ب���ۆ رۆژی دوات���ر خۆی كوشتوه و نوس���راوی گواستنه وه كه ی به چاوی خۆی نابینێ، چونكه به وته ی پۆلیس���ه كانی هاوڕێی پێی باش بوه ماڵه كه ی ب���كات و ده وام له گه رمیان

بباته نزیكی ماڵی باوكی.وه ك باس���ده كرێت ژیان���ی ماددی ئ���اراز ب���اش نه بوه و چه ن���د رۆژێك پێ���ش ئه وه ی خ���ۆی بكوژێت هاتوه داوای ق���ه رزی له هاوڕێكان���ی كردوه له باره گاكه ی خ���ۆی، چونكه كرێچی

بوه .پێیوای���ه ده رون���ی توێژه رێك���ی هه ی���ه ه���ۆكار زۆر له كوردس���تان له پشتی خۆكوشتنه وه ، ئه و هۆكارانه له س���ه رجه م تۆراندوه كوردی تاكی

كۆمه ڵگه ، دامه زراوه كانی پی���رۆزی و په روه رده یی و له دام���ه زراوه ی ه���ه ر دین���ی و ئابوری و ت���اد، بۆیه كاتێك ت���اك ده بینێ���ت هیچ ش���تێك نییه له كۆمه ڵ���گادا په یوه س���تی بكاته وه ده یتۆرێنێت، له ژی���ان به ژیان���ه وه و دواج���ار ئه ویش بڕیار ده دات كۆتایی ب���ه و ژیان���ه بهێنێت كه خ���ۆی تێدا

به نامۆ ده بینێته وه .توێ���ژه ری ده رون���ی و كۆمه اڵیه تی كارزان فوئاد له لێدوانێكدا بۆ ئاوێنه ئه وه ش ه���ۆكاری كه رونیده كاته وه په روه رده و سه قه تی بۆ ده گه ڕێته وه كۆمه ڵگ���ه ی كه لت���وری كه لت���ور، ك���وردی پ���ڕ ب���وه له توندوتی���ژی و تۆڵه س���ه ندنه وه و یه كتر س���ڕینه وه ، نێو پ���ه روه رده ی له راگه یاندن و هه ر قوتابخانه و پ���ه روه رده ی كۆمه ڵگاوه خێزان و په روه رده ی تاده گاته بیگره دامه زراوه كان���ی ت���ر هه م���وی تاكی ئه گه ر به رهه مده هێن���ن، توندوتی���ژ ده ستنه كه وێت كه س���ێكی تاكه ئه و توندوتیژی به رامب���ه ر بكات، دواجار توندوتیژی به رامبه ر جه سته ی خۆی

ده كات.ئ���ه وه ب���ۆ دوه م ج���اره له ماوه ی مانگێك���دا له ق���ه زای ده ربه ندیخ���ان دو كه س به په ت خۆی���ان بخنكێنن، رابردوش���دا مانگ���ی دو له م���اوه ی خۆكوش���تنه حاڵه تی چواره م ئه مه

له ناوچه ی گه رمیان روبدات.

ئا: ئیحسان مه ال فوئاد

داوا له به ڕێوه به رایه تییه كانی توندوتیژی له هه رێمی كوردستاندا ده گرێت كار به یاسای توندوتیژه

خێزانی بكه ن، له كاتێكدا ئه و به ڕێوه به رایه تییانه ناویان توندوتیژی

دژ به ئافره تانه و به ڕێوه به ری نوسینگه یه كیش ده ڵێت یان ناوی

فه رمانگه كان هه ڵه یه یان ناوی یاساكه ، كه ده بێت هه موار بكرێته وه .

ئ���ه و كات���ه ی یاس���ای ژم���اره 8ی توندوتی���ژی به ره نگاربون���ه وه ی نوس���ینگه و ده رك���راوه ، خێزان���ی به ڕێوه به رایه تیه كانی توندوتیژی تایبه ت ب���وه به ئافره تان نه ك خێ���زان، بۆیه كێشه ی بۆ ئه و شوێنانه دروستكردوه ، كفری نوس���ینگه ی به رپرسی به وته ی توندوتیژی دژ به ئافره تان، نه قیب فریاد هیدایه ت به هۆی ئه و یاسایه وه له كاتی به ربه ست كێشه و كۆمه ڵێك كاركردندا دێته به رده میان، بۆ نمونه له یاساكه دا خیانه ت و هاندان بۆ كوشتن و له باربردن له ی���ه ك م���ادده دا ریز ك���راوه و یه ك جۆر س���زایان بۆ دانراوه ، كه ئه مه ش

نه گونجاوه ".كێش���ه كانه وه ج���ۆری له ب���اره ی له ناوچ���ه ی گه رمی���ان، به وت���ه ی ئه و به رپرس���ه ی توندوتی���ژی كێش���ه كان زیاتر لێ���دان و بوخت���ان و رێگریكردنه زه وتكردنی له ش���وكردن و جنێ���ودان و

منداڵ و ژنهێنانی دوه مه .به وته ی فریاد ئ���ه وان كاریان ته نها نییه یاسایه كیش به ئافره تان و تایبه ته تایبه ت به توندوتی���ژی دژ به ئافره تان، ب���ۆ نمونه ئه گه ر تاكێكی خێزان منداڵ بێت یان كوڕ یان كه س���ێكی خێزانه كه ئێم���ه ك���را به رامب���ه ر توندوتی���ژی ناتوانین كاری له سه ر بكه ین و ده برێته

دادگاكانه وه .چاالکوانی بواری ژنان و رێکخراوه کانی کۆمه ڵی مه ده نی، هانا شوانی پێیوایه تێدایه ، كه موكوڕی یاساكه هه رچه نده به اڵم ئه وه ی ژنان���ی كردوه ته قوربانی جێبه جێكردنی یاساكه یه كه ده كه وێته

دادوه رو تێگه یش���تنی تێروانین و سه ر كه س���ه كان، چونكه كێش���ه گه وره كه له خ���ودی عه قڵیه تی دادگاكان و خودی تێنه گه یشتنی دادوه ره كاندایه به رامبه ر

به كێشه كانی ژنان.ش���وانی ئام���اژه به وه ش���ده كات كه كێشه یه كی تر ئه وه یه لیژنه ی ئاشته وایی له دادگاكان دانرا به وه ی هه ر خێزانێك هه ڵده وه ش���ێته وه یان كێشه یان هه یه ده چنه ب���ه رده م ئ���ه و لیژنه یه ، به اڵم هه ندێ���ك جار ك���ه ده گه ن���ه الی ئه و

لیژنه یه كێشه كان گه وره تر ده بن.هاوكات ئه و به رپرس���ه ی نوسینگه ی توندوتیژی ئافره تان له كفری پێیوایه لیژن���ه ی ئاش���ته وایی ك���ه له هه ندێك ق���ه زاكان پارێ���زگا و له دادگاكان���ی ت���ر ش���وێنی ل���ه زۆر كراوه ت���ه وه و ل���ه دادگاكان هه ندێك نه كراوه ت���ه وه ،

پابه ن���د نابن ب���ه كاری ئ���ه و لیژنانه و گوێیان لێ ناگیرێت.

ئه ندام���ی په رله مانی له به رامب���ه ردا كاروب���اری له لیژن���ه ی كوردس���تان مرۆڤ مافی خێ���زان و كۆمه اڵیه ت���ی و مونی���ره عوس���مان له لێدوانێك���دا بۆ ئاوێن���ه ده ڵێ���ت "یه كێ���ك له كێش���ه هه ره سه ره كییه كانی ئه و یاسایه ئه وه یه تێیدا یه كس���انی نه پارێزراوه و جیاوازی جێن���دره ی زۆر تێدای���ه ، چونكه ئه و كه رێكخراوه ته وه به شێوه یه ك یاسایه ناتوانێت له نێ���و ده زگاكانی حكومه تدا به ئاسانی مامه ڵه ی له گه ڵدا بكرێت، واتا بڕگه و مادده كانی هێنده ی الس���تیكین،

هێنده رون نین".ئ���ه و په رله مانت���اره پێیوایه به هۆی ته فس���یرو لێكدانه وه ی جی���اوازه وه بۆ مادده كانی نێو یاساكه ، گرفتێكی زۆر

توندوتیژی به ڕێوه به رایه تییه كانی ب���ۆ دروس���تبوه ، بۆیه به گشتی ئه م یاسایه نه بوه ته هۆی كه مكردنه وه ی توندوتیژی خێزانی یان بنه بڕكردنی ، به ڵكو هه ندێك جار به هۆی ئه و یاسایه وه هه ندێ كه س

غه دری لێكراوه .ده بێت یاس���اكه باسی له وه بكردایه چۆن به ڕێوه به رایه تی و نوس���ینگه كانی به ره نگاربون���ه وه ی توندوتیژی رێگری و نه قیب ببنه وه ، توندوتیژی به ره نگاری فریاد نمون���ه ده هێنێته وه و ده ڵێت "بۆ نمون���ه كێش���ه یه كی خێزانی دێته الی ئێم���ه و ده ڵێ���ت من نامه وێت س���كااڵ تۆماربكه م به ڵكو ئه و كه سه بانگهێشت بكه ن و كێش���ه كه م بۆ چاره سه ر بكه ن، ب���ه اڵم كه ئێمه په یوه ندی ده كه ین به و كه س���ه وه ده توانێت بڵێ���ت من نایه مه الی ئێوه ، ئێمه ش به پێی یاساكه هیچ

ده سه اڵتێكمان نییه بانگهێشتی بكه ین، ده بوایه له م یاسایه ده سه اڵتێك بدرایه ته به ڕێوه به رایه تییه كان���ی توندوتیژی دژ

به ئافره تان".ه���ه ر له و یاس���ایه دا كه موكوڕییه كی ت���ر ئه وه یه ده س���ه اڵتی نه داوه ته ئه و نوس���ینگه و به ڕێوه به رایه تییانه رێگری دوژنه به ش���ودان و كێشه ی له هه ندێك بگ���رن، فری���اد ل���ه و روه وه ئاماژه ی به وه كرد كه هاوسه رگیری پێشوه خت و گ���ه وره به بچ���وك و به زۆر به ش���ودان، راسته له یاساكه دا باسی كردوه ، به اڵم ده سه اڵتی نه داوه ته ئه وان كاری له سه ر بكه ن، "ئێمه ئه وه نده ده زانین له دادگا كێش���ه یه كی وا بونی هه ی���ه و ناتوانین

تانه شی لێبده ین".به ڕێوه به رایه تی ئاماره كان���ی به پێی به ب���ه راورد به ژن���ان دژ توندوتی���ژی

توندوتیژییه كان تاوان و 2013 به ساڵی ك���ه زیادیرك���ردوه ، 2014 له س���اڵی ل���ه 2013دا 555 حاڵه ت���ی جۆراوجۆرو س���وتاندن و توندوتی���ژی و ت���اوان و خۆس���وتاندن و كوش���تن و خۆكوشتن، حاڵه ت���ی 2014دا له س���اڵی ب���ه اڵم جۆراوجۆرو ئه و تاوانانه زیادیكردوه بۆ

946 حاڵه ت.په رله مانتاره ك���ه ی به هه مانش���ێوه لیژن���ه ی كاروباری كۆمه اڵیه تی و خێزان رای وای���ه به هۆی ئه م یاس���ایه وه كه نه توانراوه جێبه جێ بكرێت توندوتیژی زی���ادی ك���ردوه ، چونك���ه ئاماره كانی توندوتیژی كه به ده ستمان گه یشتوه زۆر ترسناكن و ساڵ دوای ساڵ توندوتیژی زی���ادی كردوه ، بۆیه له ماوه ی داهاتودا هه مواركردنه وه ی یاساكه له ئه وله ویه تی

كاره كانماندا ده بێت.

9 )467( سێشه ممه 2015/2/24 کۆمه‌اڵیه‌تی

له راگه یاندن و په روه رده ی

نێو قوتابخانه و په روه رده ی كۆمه ڵگاوه

بیگره تاده گاته په روه رده ی خێزان و

دامه زراوه كانی تر هه موی تاكی توندوتیژ

به رهه مده هێنن

یه كێك له كێشه هه ره سه ره كییه كانی ئه و

یاسایه ئه وه یه تێیدا یه كسانی نه پارێزراوه و جیاوازی جێندره ی زۆر تێدایه ، چونكه بڕگه و مادده كانی هێنده ی

الستیكین، هێنده رون نین

چه ند مانگێك له مه وبه ر فیشه كێك

له ده ستی ده رده چێ و خێزانه كه ی به سه ختی

بریندار ده كات و منداڵێك له سكیدا

ده مرێت، به و هۆیه وه بۆ ماوه یه ك ده خرێته

زیندانه وه

ئاراز.. ئه و پۆلیسه ی له تاو ده ستكورتی خۆی كوشتله‌ماوه‌ی‌‌مانگێكدا‌دو‌که‌س‌له‌ده‌ربه‌ندیخان‌به‌په‌ت‌خۆیان‌ده‌خنكێنن

توندوتیژی خێزانیی زیادی كردوه په‌رله‌مانتارێك:‌یاسای‌توندوتیژی‌خێزانیی‌نه‌بوه‌ته‌‌هۆی‌كه‌مكردنه‌وه‌ی‌‌توندوتیژیی

سااڵنه توندوتیژی زیادیکردوه فۆتۆ: ره نج عه بدواڵ

Page 10: ژماره 467

ئا: سه ردار قادر

ئامینە مەولودییان هاوسەری هونەرمەند محمدی ماملێ کە

ماڵەکەی لەشاری مهابادی رۆژهەاڵتی کوردستانە، باس لەژیانی

ئێستای خۆی دەکات و داواش لەالیەنە پەیوەندییدارەکان دەکات

وەک رێزێک لەخەباتی هونەری ماملێ، پەیکەری ماملێ لەیەکێک لەشاره کانی کوردستان دروست

بکرێت.

هاوس����ەری مەولودیی����ان ئامین����ە هونەرمەند محمد ماملێ لەبارەی ژیانی ئێس����تای خۆی به ئاوێن����ه ی راگه یاند "ل����ه دوای وەفاتی ماملێ، س����وپاس بۆ خوا ماڵەکەم هەمیش����ە ئاوەدانە. هەرچەن����دە لەئێس����تادا لەماڵەکەمدا تەنی����ام، چونکە ت����ەواوی مناڵەکانم بەاڵم پێکهێناوە، هاوسەرییان ژیانی بەهیچ ش����ێوەیەک هەست بەتەنیایی ناک����ەم، چونکە خەڵکی کوردس����تان بەگشتی و خەڵکی مەهابادو ڕۆژهەاڵت بەتایبەت����ی ، هەموکات س����ەردانمان دەکەن، بەتایبەتی ئەوانەی ئارەزوی هونەر دەک����ەن و حەزی����ان لەدەنگی ماملێ بوە هەمیش����ە لەماڵەکەمدان، بۆی����ە ماڵەک����ەم وەک ماڵی مۆزیک و هون����ەر وای����ە، هەروەه����ا مناڵەکانم زۆربەی کات س����ەردانم دەکەن بۆیە

ئەوەندە هەست بەتەنیایی ناکەم".

هاوسەری ماملێ له بارەی ئەو کەسانەی کە ئێستا هەوڵی ئەوە دەدەن هەمیشە

بەرهەمەکان����ی مامل����ێ بەزیندوی����ی بهێڵنه وه دەڵێت: "زۆر خۆشحاڵم کە گۆرانیەکانی چیاو خوس����ره و ئێستا جگه دەکه ن����ەوە زین����دو باوکی����ان له وانیش، ئێس����تا چەندین کەسایەتی تر وەک )خانێ و خوس����رەوو چاالک و جەمال و س����مایل( کە هونەردۆستن،

لەرۆژهەاڵت گۆرانی ماملێ دەڵێنەوە. جگە لەرۆژهەاڵتیەکان، لەباش����وریش هەولێرو لەش����اری هەن کەس����انێک سلێمانی رێز لەماملێ دەگرن، ئەمە بۆ ئێمە مایەی سەربەرزی و خۆشحاڵییەو به ش����ێک لەهەوادارانی ماملێ نازناوی ماملێی����ان لەخۆیان ناوە، بەراس����تی

دڵخۆشم".محه مه دی ماملێ یه کێکه له گۆرانیبێژه ناوداره کان����ی کوردو له س����اڵی 1925 له ش����اری مهاباد له دایکبوه و له ساڵی 1999 هه ر له و ش����اره کۆچی دوایی ک����ردوه . به ه����ۆی ئ����ه وه ی هه م����و نه پارێزراون مامل����ێ به رهه مه کان����ی

ماملێ نازانرێ����ت به وردی تائێس����تا خاوه ن����ی چه ند گۆرانیی����ه ، لەبارەی تەواوی بەرهەمەکانی ئه و هونه رمه نده ، ئامین����ەی هاوس����ەری ئام����اژە بەوە دەکات ک����ە بەه����ۆی ئ����ەوەی کاتێ گۆرانیان هاوس����ه رده مه کانی ماملێ و دەوت، زۆرتر بەش����ێوەی مەجلیسی و لەمااڵن ب����وە، "ناتوانرێ بەدەقیقی بزانرێ ک����ە ماملێ چەن����د بەرهەمی هەی����ە. ڕەنگە زۆر ش����وێن هەبێ کە ئیس����تاش نەواری ماملێ����ان هەبێت و تائێس����تا باڵویان نەکردبێتەوە، بەاڵم ش����ارەزایان دەڵێن مامۆس����تا ماملێ زیاتر لە1٠٠٠ گۆرانی هەبێت و سەرجەم ئ����ەو بەرهەمانەی لەزۆربەی تۆمارگاو لەرۆژهەاڵت هونەری ی����ه کان ناوەندە دەست دەکەون و هێندێ کەسیش هەن کە ش����تی تایبەتیان لەماملێ هەیەو بۆخۆیان ڕایانگرتوە، لەم دوایانەشدا ئەنیس����تیۆتی کەلەپ����وری ک����وردی س����ەرجەمی بەرهەمەکان����ی مامل����ێ بەشێوەی ئۆرجیناڵ کۆکردونەتەوە".

مامل����ێ هاوس����ەری لەکۆتایی����دا جگ����ه ل����ه وه ی سوپاس����ی ئه وان����ه ده کات له پاراس����تنی به رهه مه کان����ی یادکردنه وه ی����دا هاوس����ه ره که ی و ده ستیان هه بوه ، داواکارییه کی هه یه : "داواکاری ئێمە وەک بنه ماڵه ی ماملێ ئەوەیە کە لەڕۆژهەاڵت یاخود باشور یان هەر ش����ارێکی تری کوردس����تان پەیکەرێک����ی مامۆس����تا موحەمەدی ماملێ وەک ڕێزێک لەهونەرو خەبات و دروس����ت ماملێ هونەری خزمەت����ی بکرێ����ت کە ئ����ەوە ئ����ارەزوی هەمو

خانەوادەی ماملێ یە".

[email protected] )467( سێشه ممه ‌2٠15/2/24ره‌نگاڵه

ئه م ماوه یه زۆر هه س���ت به دڵخۆشی ئه مه ش كاره كه ت له شوێنی ده كه یت وات لێده كات كه كاری زیاتر بكه یت.

به رنامه ی گه ش���تێك دابنێ بۆ ئه وه ی هه ڵچونه ده رونیه كانت ئارام ببنه وه . پاشان ده توانی بڕیارێكی گرنگ بده یت

بۆ چاكردنی هه ندێك له كێشه كان.

خ���ه م بۆ ئ���ه و ش���تانه مه خ���ۆ كه له رابروردا له ده س���تت چون، ساتێكی خۆش���ی ئێس���تا وات لێده كا هه ست به ئاسوده یی بكه یت .كاره كان ره وتی

ئاسۆیی خۆیان وه رده گرن.

خوگرت���ن ب���ه و بێده نگیه كه مێك هی���چ ب���ه اڵم سه رنجڕاكێش���ه . پێشكه وتنێك به دی ناهێنێت ئه گه ر

ده ستپێشخه ری نه كه یت.

.چاوه روانی گۆرانكاریه كانی ده وروبه ر به ئه نجامه كانی مه به ره ش���بین بكه له ئه نجامه كان���ی س���ود ده توان���ی وه ربگریت بۆ چاره سه ری گرفته كان.

مه رج نی���ه هه مو كارێك ئه نجامێكی خێرا بدات به ده س���ته وه بۆیه باشتر وای���ه دان به خۆتدا بگ���ری له گه ڵ خێزان و ده وروبه رت به هێمنی ره فتار

بكه .

نه‌‌هه‌‌‌نگسه‌‌تڵگیسککه‌‌واندوپشکته‌‌رازوو

11

پرسیارێک‌و‌چه‌ند‌وه‌اڵمێک

ئایا چاره نوسی هه رێمی کوردستان له قه یرانی ئابوریی و دۆخی شه ڕدا به کوێ

ده گات؟

ب���ەاڵم ئیرادەی ئ���ەو هەمو س���نورێکی ش���کاندوە، بۆی���ە دوبارە دەستخۆش���ی

لێدەکەین."هادی زیائه دینی یه کێکه له په یکه رس���ازه به تواناکان له س���ه ر ئاس���تی کوردستانی گه وره . ئه و، له ساڵی 1956 له شاری سنه له دایکبوه و کۆلێ���ژی هونه ره جوانه کانی

له ساڵی 1977 له تاران خوێندوه .

هه مو شارو ناوچه یه ک له هه ر شوێنیکی جیهاندا بێت، کۆمه ڵێک تایبه تمه ندیی و که سایه تی هه یه که ته نها له وێدا هه ن و

له هیچ شوێنێکی دیکه دا نین. پێکهێن���ه ری وه ک که س���ایه تییه کان سه ره کیی هه مو پنتێکی ژیان، زۆرترین کاریگه ریی و ئاماده ییان هه یه له ژینگه ی ژیاندا. هه رچه نده هه مو شارێک هه زاران و سه دان هه زار که سی تێدا ده ژین، به اڵم ژماره یه ک���ی ئێجگار که می���ان ده توانن

ببنه سیمایه کی سه ره کیی شاره که .س���لێمانی، هه رچه نده شارێکه له مێژو و ئێستایش���یدا پڕیه تی له که سایه تیی ئه ده بیی و هونه ریی و سیاس���یی، به اڵم هه رگی���ز که س���ایه تییه کۆمه اڵیه تیی و

میللیه کانی له بیر نه کردوه .ره نگه مه حم���ود، ئه حمه د حه س���ه ن ناوێکی ئاشنا نه بێت به گوێی زۆرێکمان، ب���ه اڵم کاتێ���ک له جوغزی ئ���ه و ناوه فه رمییه هاتین���ه ده ره وه و وتمان ئه و که س���ه ئه حه ی گوڵه یه ، ئه وا هه مومان خه یاڵمان ده چێت بۆ دوکانێکی بچوکی به ریده که ی ناوجه رگه ی شاری سلێمانی که که مجار هه یه به الیدا رۆش���تبێتین و بۆنی جگه ره برژاوه که ی که مه ندکێشی

نه کردبێتین.له فیگه ره یه کێک���ه گوڵ���ه ئه ح���ه ی کۆمه اڵیه تی���ی و میللییه کان���ی ش���اری س���لێمانی. ئه و، له س���ه ره تای سااڵنی له ژێر ڕابردوه وه س���ه ده ی په نجاکانی که پرێکدا ده ستی کردوه به و پیشه یه و تائێستاش خۆی و کوڕه کانی به رده وامن له پێدانی خواردنی به له زه ت به هاواڵتیانی

سلێمانی و ڕێبوارانی ئه و شاره .له س���اڵی 1967یش���ه وه ئه حه ی گوڵه له و دوکانه ی ئێس���تایدایه و به ئاوێنه ی

راگه یان���د که ئه و کاته به کرێی 5 دینار دوکانه که ی گرتوه و ئێس���تاش مانگانه 37 ه���ه زار دینار ده دات، ده ش���ڵێت "له وه ت���ه ی هه م نازان���م ئیمزای معاش چۆنه "، وه ک ئاماژه یه ک بۆ ئه وه ی که

قه ت موچه خۆر نه بوه .ئه حه ی گوڵه که ئێس���تا ته مه نی 83 س���اڵه ، له س���ییه کانه وه کاتێک منداڵ ده بێت و باوک���ی کۆچی دوایی ده کات، له ماوه ت���ه وه دێن���ه س���لێمانیی. ئه و، خاوه نی دو برایه یه کێکیان وه ک خۆی پیش���ه ی جگه رچێتییه به ناوی عه به ی

گوڵه ، برایه کی دیکه شی قه سابه .ئه ح���ه ی گوڵه خاوه ن���ی 9 منداڵه ، 5 کوڕو 4 کچ، سێ له کوڕه کانی هه رچه نده خوێندنیان ته واو کردوه و شه هاده شیان هه یه ، ب���ه اڵم له دوکانه که ی خۆیدا کار ده که ن، "جاران به یانیان دو بۆ س���ێی به یانی ده هاتم بۆ دوکان، به اڵم ئیستا کوڕه کان زو دێن و خۆیش���م له حه وتی

به یانییه وه دێم".ئیش���ی ج���اران وه ک له ئێستایش���دا چه ق���ۆو برژاندن ن���اکات و ته نها پاره

وه رده گرێت.ئ���ه و جگه رچییه ناوداره ی س���لێمانی که له س���ه رده می مه لیک فه یس���ه ڵه وه ده ستی کردوه به جگه رچێتیی ، به هۆی "زوروف���ه وه" هه ت���ا دوی س���ه ره تایی له مه کته ب خوێندوه ئیتر له چله کانه وه

له قه سابخانه ئیشی کردوه .له باره ی شاری س���لێمانییه وه ئه حه ی گوڵ���ه ده ڵێ���ت، "س���لێمانیم زۆر زۆر خۆش���ده وێت، کۆاڵن���ی جوله کانی���ش به هه زار ئه وروپا نایه م، هیچ کاتێکیش به دائیمی ئه م ش���اره م جێنه هێشتوه و

منداڵه کانیشم نه چون بۆ خاریج".

دێته وه کورد هه مو نادر: هێرش هه ڵه ی به هۆی شه قام، سه ر

حکومه ته وه .

جگه کوردستان ئه حمه د: شانێ له قه یرانێکی داعش، له شه ڕی دیارترین ئابوریدایه ، گه وره ی موچه وه ی نه بونی نمونه ش، تره وه له الیه کی فه رمانبه رانه . نه وت نرخی نزمبونه وه ی نه وتیش جیهاندا، له بازاڕه کانی ئابوری سه رچاوه ی تاکه داعشیش جه نگی کوردستانه . کاریگه ری به رچاوی کردوه ته سه ر به وه ستاندنی ئابوریی، بواری وه به رهێنی کۆمپانیای چه نده ها

ناوخۆیی و بیانیی.

به ره و ساڵه ح: محه مه د ره قیب له ئه ی ،1991 ساڵی

ده ستپێده که ینه وه .

ئاراس شوانی: هه رچییه ک به سه ر له ئه ستۆی بێت، هه رێمه دا ئه م ده نگ یه ک چونکه حیزبه کانه . نین و دوژمنیش سود له و ملمالنێ سیاسییانه وه ده گرن. له ڕقی یه کتر هه ریه که یان پشتیان به ده وڵه تانێک به خوێنی تینون که به ستوه کورد. ئاماده شن بۆ گیانی یه کتر، ناو رابکێشنه بێگانه ده ستی سااڵنی وه ک کوردستان هه رێمی وابن، هه ر ئه گه ر ئێستا ڕابردو.

ئه مڕۆمان باشتره له سبه ی.

عومه ر حاجی حه مه الو: ده بێت ئه م واڵته سه رله نوێ دروستبکرێته وه .

سه رهه نگ عوسمان: من گه شبینم و باوه ڕوام وایه له ئه نجامدا کوردستان ده گه ڕێته وه دۆخی ئاسایی خۆیی و

ڕه نگه باشتریش.

به ڕۆژ ڕۆژ عه لی: حه مه کۆچه ر به ره و تاریکیی.

ئارام عه بدواڵ: سه ره ڕای قورسیی داعش، شه ڕی ئابوریی و قه یرانی خێر نازانێت که س به اڵم شه ڕه ئه م ڕه نگه به چییه وه یه ،

به خێر بۆ کوردستان بشکێته وه .

هێمن سه عید: دۆخه که تا بێت به ره و خراپتر ده ڕوات، گه ر مامه ڵه یه کی باش له الیه ن ده سه اڵتی کوردییه وه له گه ڵ ئه م دۆخه دا نه کرێت، ئه وا چاوه ڕێی خراپ چاره نوسێکی

هه مومان ده کات.

هیچ واڵتەدا لەم ڕەسوڵ: بیالل نازانێت کەس نییە، ڕون شتێک رەنگە ڕودەدات. چی بەیانی شتێک هەمو هەستین و بەیانی بەپێچەوانەشەوە بوبێت، باش خۆزگە سبەینێ هەیە ئەگەر

بەئەمڕۆ بخوازین.

وەک چارەنوسمان کەریم: دلێر نییەو خۆمان بەدەست هەمیشە هەر ڕودەدات. چی نازانین بکەین و دوعا ئەوەی ئومێدمان

بڵێن خوا لەوە خراپتر نەدات.

ژنانی شه ڕڤان له سنە جێگەیان بۆ داده نرێت

ماڵه که ی ماملێ به ئاوه دانی ماوه ته وه هاوسه ره که ی داوا ده کات په یکه ری بۆ دروست بکرێت

ئه حه ی گوڵه .. 60 ساڵ له ناو دوکانێکدا

ئامینه مه ولودیان، ئه و هاوسه ره ی هه مو یادگارییه کانی ماملێی پاراستوه فۆتۆ: شۆڕشی ئەبوبکری

Page 11: ژماره 467

‌ره‌نگاڵه(467( سێشه ممه 2015/2/24 [email protected]

گاکاوڕ

هه میشه واهه ست ده كه یت ئه وشتانه ی كه من و هێناون به ده س���تت تائێس���تا له ئاس���ت توانای ت���ۆدا نی���ن، به اڵم له س���ه ره تای مانگ���ی داهات���و به خت

یاوه رت ده بێت.

به گۆش����ه گیری هه س����ت كه مێ����ك ده كه یت بۆئه وه ی بیر له دۆخی ئێستا بكه یته وه و بگه یته چاره س����ه ر له گه ڵ ده س����پێكی یه كه م هه ن����گاو ده رگای به خته وه ریت بۆ ده كرێته وه . متمانه ی

ته واوت به تواناكانی خۆت هه بێت.

مه هێڵ���ه ره وه ، له دڵت���ا ش���ته كان ڕاش���كاوانه هه س���ته كانت ده ربب���ڕه یان باسی كێش���ه كانت له گه ڵ ده ورو به رت بكه ، به اڵم به شێوه یه كی نه رم و

نیان.

وه ك كه س���ێكی سه ركه وتو بیر له خۆت بكه ره وه ، بڕوای زیاترت به خۆت هه بێت چونك���ه هه ركارێك هه وڵ���ی بۆ بده ی

ئه نجامی باشی ده بێت.

جیاوازی بیروڕا مه كه چه ند كاره كانت ق���ورس ب���ن ئه وه نده توان���ات زیاتر ده بێت له به رئه وه ی ئه ركه كانی س���ه ر ش���انت زیاتر بون. كاره كانت به خاوی

به ڕێوه ده چن.

قرژاڵدوانه‌‌

به ه���ۆی ئه وه ی ئه نجام���ی كاره كه ت له چوارچێ���وه ی فه رمیدای���ه ته نه���ا ده توانی چاوه ڕێ بكه یت . هه رچه نده چاوه ڕوانی زیاتریش���ت پێویست بو، ده توان���ی دڵ���ی خۆت ب���ۆ به رامبه ر

بكه یته وه .

فه‌‌ریکشێر

1010

كاتێك خانمان خۆیان ئاماده ده كه ن بۆ ئاهه نگێك، سه ره تا پێویسته ئه وه بزانن كه شێوازی ئارایشتی ئاهه نگ به دڵنیاییه وه جیاوازه له گه ڵ رۆژانی به پێی ئارایشته كانیان كه له وه بكه نه وه بیریش ده بێ هه روه ها ئاسایی و ده كرێت قژ بۆ كه ته سریحه یه ك هه ر بێت و جله كانیان تۆخیی كاڵی و

به پێی گونجانی بێت له گه ڵ ده موچاوه كه ی .

-‌ئارایشت‌به‌پێی‌جلوبه‌رگ• ئه گه ر جله كانت ره نگی تۆخ بێت

كاتێك جلێكی تۆخ له به ر ده كه یت بۆ ئاهه نگێك ئه وه باشتروایه پشتی سوراوه كه ش رومه ت و سه ر بكه یت و ئارایشت تۆخ به ره نگی چاوت

به ره نگێكی زۆر كاڵ.• ئه گه ر هاتو جله كان ره نگی كاڵ بو كه سه كه حه زی كرد چاوی تۆخ بێت، ئه وه ئه و كاته باشتر وایه ره نگی سه ر رومه ت و سوراوه كه مام ناوه ند

بێت نه كاڵ و نه تۆخ به پێی ره نگی جله كان.ئێستا به گشتی موكیاجی كالسیك باوه كه ئه ویش بریتیه له وه ی شێوازی ده رخستنی چاوه به رومێل له گه ڵ سوراوی زه ق له م كاته ش پشتی چاو زه ق سوراوی ده رده خه ین و زیاتر به رومێل چاوه كان ده كه ین و به كاڵی

ده كه ین كه ئه مه ش پێی ده وترێت كالسیك.

-‌دانانی‌‌قژ‌به‌پێی‌ده‌موچاو• ئه گه ر كه سه كه ده موچاوی باریك و درێژ بو ئه وه پێویسته قژی به رداته وه به شێوه یه ك په رچه می بهێنێته خواره وه ئه مالوئه والی قژی زیاتر بهێنێته پێشه وه بۆ ئه وه ی قژه كه ی روبعێكی ده مووچاوی بشارێته وه ، ده موچاوه كه

قه ڵه و ده ركه وێت و نه شفی زۆرو ڤێری زۆری بۆ قژه كه نه كرێت.• ئه گه ر كه سه كه ده مووچاوی خڕ بو، ئه وه ده توانی ت قژه كه به رزبكه یته وه و

په رچه مه كه زیاتر نه شف بكه یت بۆ سه ره وه .

ئا: سه ردار قادر

په یکه رسازی ناوداری کوردستانی خۆرهه اڵت، هادی زیائه دینی

په یکه رێک بۆ ژنه شه ڕڤانه کانی خۆرئاوا دروست ده کات و بڕیاره

له شاری سنه په یکه ره که دابنرێت.

بەهۆی ئازایەتیی و نەبەردی ش���ەرڤانانی له خۆرئاوای ژنان پاراس���تنی هێزه کانی کوردستان و له ش���اری کۆبانێ لەبەرامبەر چەکداران���ی "داعش"، ه���ادی زیائه دینی په یکه رێکی ره مزی بۆ ئه و ژنانه دروست دیاریکردنی له ئێستادا سەرقاڵی کردوه و ش���وێنێکن بۆ ئ���ەوەی پەیکەرەکەی لێ

دابنرێت.ئیس���ماعیل محه م���ه دی هاورێ���ی هادی زیائه دینی بەئاوێن���ەی راگەیاند:" وەک رێزێک ب���ۆ گیانفیدایی و خۆبەخت کردنی ش���ەڕڤانانی یەپ���ەژە، ه���ادی زیادینی ئ���ه و ژنانه ی لەگەڵ ش���ێرێک ئازایەتی وێنەک���ردوە کە گوزارش���ت لەئازایەتیی و

قارەمانیەتی ئەوان دەکات".وتیش���ی : "ئەم پەیکەرە ئێستا لەشاری س���نە ئامادەکراوە، بەاڵم تائێستا لەهیچ شوێنێک دانەنراوەو لەئێستادا زیائه دینی سەرقاڵی دەستنیشانکردنی شوێنێکە بۆ

ئەوەی پەیکەرەکەی لێدابنرێت".ک���ە بەوەش���کرد ئام���اژەی محم���دی بەئەنج���ام گەیاندنی ئ���ەم کاره له الیه ن ئه و په یکه رس���ازه وه زۆر کەس و الیەنی سەرس���ام کردوەو دەستخۆشی زۆریشی

لێکراوە.الی خۆیەوە عائیشە فەندی هاوسەرۆکی لەب���ارەی لەکۆبان���ێ گ���ەل دیوان���ی دروستکردنی پەیکەری شەرڤانانی یەپەژە

بەئاوێنەی راگه یان:"وێڕای لەشاری سنە دەستخۆشیم بۆ ئەو پەیکەرسازەو پڕبەدڵ سوپاسی دەکەین، بەاڵم لەگەڵ ئەوەشدا حەقی خۆیان���ە ئەمڕۆ ن���ەک لەهەرێمە کوردنیشینەکان، بەڵکو لەتەواوی جیهان دەبوایە زیاتر گرنگی بەشەڕڤانان بدرێت

بەتایبەت شەڕڤانانی یەپەژە."وتیش���ی : "ئەم���رۆ ئازایەت���ی و نەبەردی

شەرڤانان هەمو جیهانی سەرسام کردوەو مانشێتی سەرجەم راگەیاندنە بە ناوبانگە کانی جیهان باسی نەبەردییەکانی یەپەژە دەکەن، بۆیە ئەمرۆ ش���ەرڤانان شایەنی هەمو ش���تێکن، ئ���ەم پەیکەرس���ازەش خزمەت بەهونەرەکەی ویس���تویەتی کە بەشەڕڤانان بکات وێڕای ئەوەی له کۆماری ئیسالمی مەترس���ی بۆ دروست دەبێت،

ئا: پەرێز ناسڕ

هه رچه نده به تێپه ڕبونی کات به شێک له نه ریته کانی کۆمه ڵگا ده گۆڕدرێن و

نه ریتی سه رده میانه و شیاوتر جێگایان ده گرنه وه ، به اڵم هه ندێک

له نه ریته کان قوڵ ڕه گیان داکوتیوه و کاتێکی زۆرتری ده وێت، تا بتوانرێت

گۆڕانی به سه ردا بێت.

یه کێک له و نه ریتانه ی ماوه یه کی درێژه له کۆمه ڵ����گادا باوه ، قب����وڵ نه کردنی پاره دانی پیاوانه له الیه ن ئافره تانه وه ، له کاتێک����دا پاره دان له نێ����وان پیاوان

خۆیاندابه شێوه یه کی ئاساییه .عه ل����ی عوم����ه ر کوڕێک����ی تەمەن 22 س����اڵە له و باره یه وه دەڵێ "هۆکاری ئەوەی کە پیاوان قبوڵی ئەوە ناکەن ئافرەتان پارەب����دەن لەجیاتی ئەوان لەهەندێ کات و ش����وێنی جیاوازدا، بۆ ئەوە دەگەڕێتەوە کە خۆیان گەورەتر پیش����ان بدەن ، تاکە ش����تێکیش کە بوەت����ە هۆی ئەوەی کە پیاو ش����ەرم ئەوەیە ن����ه کات، قه بوڵ����ی ب����کات و کەخۆی بەالوازت����ر دەبینێت بەرامبەر

بەو ئافرەتە".هەروەها ئ���ه و گه نجه وتیش���ی "الی هەندێ کەس ئەوبیرکردنەوەیە نەریتەو بەپێچەوانەش���ەوە الی هەندێکیتریش سروش���تی بەپێ���ی پیاوس���االرییە، کۆمەاڵیەتی و ئەو شوێنە دەگۆڕێت کە هۆکاری بەاڵم پەروەردەک���راوە، لێی یەک���ەم کە وایکردوە ئ���ەو جیاوازییە دروس���ت ببێت لەنێوانی گیرفانی ژن و پیاوی یەک ماڵدا، ئەوەیە کە دیوارێکی سنورداری کۆمەاڵیەتی بەدەوری دارایی

تاکەوە دروس���ت ک���راوەو خۆیان لەو سنورە دەستکردە دەرباز ناکەن."

سه ره ڕای ئه وه ی هه ندێک ئه و ره فتاره به کارێکی باش وه س���ف ناکه ن، به اڵم ل���ه الی به ش���ێک له پیاوانیش هۆکاری

دیکه بۆ ئه وه هه یه .ئومێد حه م���ه د گەنجێکی تەمەن 29 ساڵه و پێیوایە ئەوە تەنها ڕێزگرتنێکە لەئافرەت کە پیاوان قبوڵی ئەوە ناکەن هاوسەر، یان خوش���ک و دایکیان پارە بدەن لەشوێنی ئەواندا، "ئەگینا شتێکی زۆر ئاس���اییە بەالمەوە کە ئافرەتانیش هاوکار بن لەالدانی ئ���ەو بارگرانییەی دەکەوێتە سەرش���انی پی���اوان لەڕوی

داراییەوە".

توێ���ژەری کۆمەاڵیەت���ی، زەمەن بایز، ئەو ش���ەرم و جیاوازییەی گەڕاندەوە بۆ چەندی���ن هۆکاری جیاواز، "یەکێک لەو هۆکارانەی کە کاردانەوەی ڕاستەوخۆی ڕۆش���نبیری ئاس���تی هەی���ە، الوازی تاکە، کە وایکردوە تاک هەندێ ش���ت هەیە بەش���ەرمەوە لێ���ی بڕوانێت و ئەو لەقاڵبی ه���ەر چەوتانە بیرکردن���ەوە خۆی���دا بمێنێتەوەو گۆڕانێکی ئەوتۆی

بەسەردا نه یه ت". هه روه ه���ا ئه و توێ���ژه ره کۆمه اڵیه تییه ئاماژه به ه���ۆکاری ترس له کاردانه وه ی کۆمه ڵگا ده کات، که هه ر تاکێک ترسی له وه هه یه له ناو کۆمه ڵگادا به چاوێکی

خراپ سه یری بکرێت.

تارا عومەر، خاوەنی ئارایشتگای اللەلی بۆ جوانکردنی خانمان لەگەرەکی ئاشتی

سیحری جوانیشێوازی خۆ چاك كردن له بۆنه و ئاهه نگه كان

ژنانی شه ڕڤان له سنە جێگەیان بۆ داده نرێت

کاوه‌‌حه‌مه‌‌ساڵح:

قوربانییه کان گه وره ترن

له به رهه مه هونه رییه کان

نه‌ریته‌‌کۆمه‌اڵیه‌تییه‌کان‌کاتێکی‌زۆریان‌ده‌وێت‌تا‌ده‌گۆڕدرێن

ئا: ئاوێنه

هونه رمه ند کاوه حه مه س����اڵه ح رایده گه یه نێت که ئه و قوربانیانه ی به هۆی شه ڕی ئه مجاره وه هه یه ، ئه و له هه مو گه لێک گه وره ت����ره کاره هونه رییانه ی تائێس����تا بۆ

ئه و مه به سته ئه نجامدراون.

ئه و له باره ی هونه رمه ن����ده ئه و دواییانه به م هونه رییانه ی کاره کوردستان دۆخه ی به م تایبه ت به ئاوین����ه ی ئه نجام����دراون، راگه یاند "ب����ه رای من ئه و هه مو گه وره تره گه لێ����ک قوربانیی����ه له هه مو ئه و کارانه ی هه تا ئێستا هیچ من به رای پێشکه شکراون و

له و کاران����ه نه بونه ته هانده رێک بۆ به هێزکردن����ی توانای زیاتری

پێشمه رگه گیانبه خشه کان".ئه و هونه رمه ن����ده که ماوه یه کی زۆره ل����ه ده ره وه ی واڵت ده ژی، له باره ی گه ڕانه وه ی بۆ نیشتمان جه ختیکردنه وه که ئاواتی هه ره به یه کجاری ئه وه ی����ه گ����ه وره ی بگه ڕێته وه بۆ کوردستان، به اڵم باری ته ندروستیی و هه ڵسوکه وتی ژی����ان له ئێس����تادا بۆ ئ����ه و، له

کوردستان که مێک سه خته . ت����ه واوی راپۆرتێ����ک له ب����اره ی هونه رمه ند کاوه حه مه ساڵحه وه گۆڤ����اری نوێ����ی له ژم����اره ی ئاوێنه کان، ژماره 93 بخوێننه وه

که ئێستا له بازاڕدایه .

Page 12: ژماره 467

مەدحەت میق���داد لەس���اڵی ١٨٩٨ بەدرخ���ان یەکەم رۆژنام���ەی کوردیی بەناوی کوردس���تان دامەزراند. لێ پتر لەس���ەدەیەک تێپەڕی و میدیای کوردی بەتایبەت���ی لەباش���وری کوردس���تاندا وابەس���تەی قەیرانگەلێکی بێ کۆتایە؛ لەنێویاندا نەبونی ستراتیجی و ناسنامەو س���ەربەخۆیی پیش���ەیی و پس���پۆڕیی نەبونی ڕۆژنامەوانی و جیاکان���ی بوارە پێشێلکردنی هەتا دارایی، سەرچاوەی بنەماکانی ڕۆژنامەوانی و ناوچەگەرێتی و تێوەگالن لەگەمەی سیاسی و ڕۆحیەتی دژایەتیکردن���ی یەکترو ڕێکخراوو الیەنە جیاکان. بەگش���تی قەیرانەکانی میدیا لەباش���وری کوردستاندا گەیشتۆتە ئەو ڕادەیەی کاریگەری نەرێنی لەسەر هەمو چینوتوێژەکانی کۆمەڵگا دروستکردوە. بۆیە ئێمە لێرەدا هەوڵدەدەین سەرەتا میدی���ا پۆلێن بکەین بۆ س���ێ گروپی س���ەرەکی و هاوکات بەکورت���ی ئاماژە بۆ س���ەرەتای بەهەڵ���ە بەکارهێنانیان بکەین، پاشان پێشنیاری چارەسەرێکی بنچینەیی دەکەین بەمەبەستی قوتاربون لەو قەیرانە. لەماوەی دەیەی رابردودا، هەرێم���ی کوردس���تان وەک ت���ەواوی بەخۆیەوە مێژویی ئەزمونێکی جیهان، گش���تی ڕای گواس���تنەوەی بین���ی؛ لەش���ەقام و شوێنەگشتیەکانەوە بۆسەر ئینتەرنێت. هەڵبەت هەرێمی کوردستان لەدۆخێک���ی دژوارداو بەبێ ئامادەکاری پێشوەخت شۆڕشی میدیای جەماوەریی بەخۆی���ەوە بینی. نەبونی یاس���ایەکی ژێرخان���ی مۆدێ���رن و ڕۆژنامەوان���ی تەکنەلۆژیی و پس���پۆڕیی ل���ەو بوارەدا کێشەکانی ڕاگەیاندنی ئاڵۆزترکرد، بەو ڕادەیەی کە ئەس���تەمە چیتر راستیی و جیابکرێت���ەوە. لەیەکت���ر ناڕاس���تی بەکورتی، رەوشی ئێستای میدیا جگە لەکاریگەریە نەرێنیەکانی لەسەر کلتورو زمان و ئاستی هۆش���یاریی کۆمەڵگە، زۆرج���ار دەبێتە هۆی بەالڕێدابردن یان لەباربردنی پرسە گرنگەکان، بەمەبەست

یان بێ مەبەست.رەوش���ی میدیا لەمەترسییەوە بوه تە ف���ەوزا. لەبەرئ���ەوە، بەب���ڕوای ئێمە، میدیایەکی هیچ کوردستاندا لەئێستای ئۆبجێکتیڤ، بێالیەن –جا فەندکراوبێ لەالی���ەن حکوم���ەت ی���ان حیزبەوە یا نا- بونی نییە. هەرچەندە لەس���ەرەتای س���نورداری گەش���ەیەکی ٢٠٠٠ەکاندا میدیای بێالی���ەن و ئەهلیی هەبو، بەاڵم لە٢٠١٢ بەوالوە ئەو ئاراستەی میدیایەش بەهۆی دەرکەوتن���ی کۆمپانیا میدیاییە زەبەالحەکانی حیزب و فەندکراو لەالیەن لۆردانی نەوتەوە لەهەرێمی کوردستاندا،

تا رادەی ئیحتیواکردن پوکایەوە. بۆئەوەی مانایەکی مەعقوڵ بۆ هەمو دۆخەک���ە دروس���تبکەین، هەوڵدەدەین بەکورت���ی جی���ا ل���ەو پۆلێنبەندیی���ە کوردیی میدیای پێشتر کالسیکییانەی دی دابەش���کردنێکی دابەش���کردون، بۆ میدی���ا دەکەین بۆ ئ���ەو گروپانەی

خوارەوە:

گروپی یەکەم: زمانحاڵی ئۆلیگارکەکانس���ەرەڕای ئەوەی رەگی ئەو میدیایه دەتوانرێ بگەڕێنرێتەوە سااڵنی شەست، لەنەوەدەکانی بەزۆری���ی گروپ���ە ئەو س���ەدەی رابردودا دەرک���ەوت لەکاتی ش���ەڕی ناوخۆی نێوان لۆردانی ش���ەڕ ک���ە وەک مەکین���ەی پڕۆپاگەن���دە بۆ پەالماردان���ی یەکت���رو دروس���تکردنی ئاژاوەو گەرمکردنی شەڕ بەکاردەهێنرا. وەک رۆژی رون���اک بیرمانە کە بابەتە رۆژنامەوانییەکانی���ان پڕ ب���و لەزمانی تاوانبارک���ردن – تەخوی���ن و ش���ەڕو پێش���ێلی هەم���و بنەماو پرەنس���یپڵ و دیس���یپلینە رۆژنامەوانییەکان و ئێتیکی دەک���رد میدیای���ان پرۆفێش���ناڵێتیی بەرادەی���ەک کە تەنها توندوتیژی و رقی بەرهەمدەهێنا. میدیا بو بەپیس���ترین و خراپترین ئامرازەی گەرمکردنی شەڕی

ش���ەرعییەتدان براک���وژی و ناوخ���ۆ؛ بەکوش���تن و تااڵن���کاری و بەربەرییەت، کە کوردس���تان و کوردی هێنایە س���ەر

کەندەاڵنی لەناوچون.ک���ە میدی���ا گروپ���ەی ئ���ەم پەس���ەندکردن و ئیش���یان بنەڕەت���ی ماکیاژکردن���ی ئۆلیگارک���ەکان و حیزبە سیاسییەکانیەتی، لەوکاتەوە بەخێرایی ف���راوان بوە بەه���ۆی هەبونی بودجەی زەبەالح لەتەوێڵیانەوە بۆ پەخشکردن و باڵوکردنەوەی میدیاکانیان کە دوایینیان دەزگای میدیایی زەبەالحە بەپەخش���ی HD ٢٤/٧ ک���ە نوێگەریی���ان تەنه���ا لەمێتۆدەکان���ی گەمژان���دن، تەخوین، ماکیاژکردن و پەسەندکردنی ئۆلیگارک و ک���ردوە. سیاس���ییەکانیاندا حیزب���ە نوێگەرییان لەش���ێوازی درێژکردنەوەی کامپێینی نائەخالقیی بۆ بەالڕیدابردن و پەالماردانی جەماوەر، هەڵخەڵەتاندنی بەرانبەرە سیاسییەکان، زۆرجاریش بۆ بەکرێگرتنی رۆژنامەنوس���ە بیانییەکان تا لەگەڵ ئ���ەو دەزگایانە ئیش���بکەن ب���ۆ پێش���اندانی وێنەیەک���ی جوان بۆ گەورەکانیان لەدەزگا نێودەوڵەتییەکاندا. کارەس���اتە، هەندێک لەو رۆژنامەنوسە بیانییانە کە لەو دەزگایانەدا ئیشدەکەن ت���ا بەکاردێ���ن ئەپۆلۆجیس���ت وەک دژایەتیی رەخنەگرانی سیاس���ەتەکانی بەتایبەت بک���ەن، هەرێم حکومەت���ی پەیوەندی���دارن سیاس���ەتانەی ئ���ەو

بەسیاسەتەکانی نەوتەوە.

گروپی دوەم: بەناو سەربەخۆکاندا ٢٠٠٠ەکان لەس���ەرەتای ئەمان���ە دەرکەوتن بەاڵم زۆربەی���ان نەیانتوانی لەگەڵ پێش���کەوتنە خێراو گەورەکانی جیهان���دا ب���ڕۆن. نەیانتوان���ی گۆڕانی سروش���ت و پراکتیزی رۆژنامەوانیی کە شۆڕش���ی دیجیتاڵ لەگ���ەڵ خۆی هێنا لەگەڵ خۆیاندا گەش���ەپێبدەن بەهۆی هەژاری���ی توان���ای م���ادی و مرۆییان. هەندێکیان هانایان بۆ زۆر س���ەرچاوە برد لەبێ هیواییاندا لەگەیشتن بەفەندی نێودەوڵەتیی، تا ئەمڕۆش، بێ راهێنانی پرۆفێش���ناڵی و س���ەرچاوەی ت���ەواون تابتوان���ن رۆژنامەوانییەکی قبوڵکراوی س���تاندارد بەرهەبێنن. هەندێکی تریان بەناچاری بەدوای فەند کەوتن و هانایان ب���ۆ هەمان ئ���ەو ئۆلیگارکان���ە برد کە

دواجار لێدەگرتن، رەخنەیان پێش���تر بونەتە میدیای س���ێبەری ئەوان، دەکرا رۆژنامەوانییەک���ی تر پێشکەش���بکرێ وەرگرت، لەوان فەندیشیان هەرچەندە ب���ەاڵم تا ئێس���تا ه���ەر ل���ە خزمەتی

ئۆلیگارکەکاندا شکاوەتەوە.

گروپی سێیەم: چاالکانی میدیال���ە ٢٠٠٤ەوە، ژمارەی���ەک میدی���ای بەپەخ���ش و دەس���تیان دیجیتاڵ���ی کرد، بی���روڕا هەواڵ و باڵوکردن���ەوەی س���ەرەتا لەالیەن کوردانی دایاسپۆڕا تا دواتری���ش کوردانی ناوخۆ پەیوەندییان پێوەکردن. هەندێکی���ان لەژێر پەردەو رەخنەی���ان تایبەت���ەوە ماس���کی لەبێبایەخکردن و بێڕێزیکردن بەیاس���او گش���تیی س���ەرچاوەی فەرهودکردنی دەکرد، ئەم���ە لەکاتێک���دا هەندێکیان رەخنەیان بەبوێرییەوە بەئازادانەو زۆر لەسیستەمی سیاسیی و پێشێلکارییەکانی

دەستەاڵت دەگرت. پێکدادان���ە بەردەوام���ەکان لەنێوان دوەم یەکەم و گروپ���ی ئۆلیگارکەکان و بەبەردەوام���ی روی���داوە ل���ەزۆر کاتی ماوەی دەیەی رابردودا، هەندێکجاریش لەالی���ەن دڵڕەقان���ەی کاردان���ەوەی ئۆلیگارکەکان���ەوە لێهاتۆت���ە بەرهەم و لەقازانجی بەکارهێن���اوە دەوڵەتی���ان خۆیان بۆ چەوساندنەوەی رۆژنامەوانیی گەواهی���ی لەئەنجام���دا، س���ەربەخۆ. رۆژگاری تاڵ���ی رۆژنامەوانییمان کردوە لەزنجیرەی���ەک کوش���تن، زیندایکردن و ئازاردان���ی رۆژنامەنوس���انەوە بگرە بۆ س���وتاندنی دەزگای تەلەفزیۆن���ەکان و کێش���ە دروستکردن بۆ پەخشی رادیۆو سپۆنس���ەرکردنی تەلەفزیۆن���ەکان و هێرش���ی ئینتەرنێتیی بۆ سەر هەندێ لەدەزگاو رۆژنامەنوسان. ئۆلیگارکەکان ب���ەر خس���تۆتە رۆژنامەنوس���انیان بێبەزەییانەی سیستەمی "رەحمەتی"ی قەزایی بەسیاس���یکراوی خۆیان، بڕینی سەرچاوەکانی داراییان و دەرگا داخستن بەرویاندا تاهی���چ زانیارییەکیان پێنەگا لەدام���ودەزگا حیزبی و دەوڵەتییەکاندا، ل���ەو هەڕەش���ەکردن تەنان���ەت کۆمپانیایانەش ک���ە رێکالمیان داوەتە دەزگا سەربەخۆکان. دوا پێشێلکاریی و هەڕەش���ەی دەستەاڵت بۆ سەر میدیای س���ەربەخۆ بڕیاری راگرتنی پەخش���ی ئێنئاڕتی���ی بو بەه���ۆی باڵوکردنەوەی

چاوپێکەوتنی مەال کرێکارەوە. هەرکاتێ���ک دەرفەتم���ان هەبوبێ بۆ قس���ەکردن لەگ���ەڵ ئۆلیگارکەکان یان ئەوانەی نزیکی خۆیانن، هەمویان گلەیی نائەخالقیی میدیاو لەناپرۆفێشناڵیزمی ئاکاریان دەک���ەن، وەک باڵوکردنەوەی چیرۆک���ی بەڵگ���ە، ب���ێ زانیاری���ی نادروس���ت، تەش���هیر، بەکارهێنان���ی زانیاریی هەڵ���ە، بەکارهێنانی زانیاریی س���ەرچاوەی لەالی���ەن راس���تنەکراو نادی���ارەوەو ئیهمالی���ی لەبەکارهێنانی نهێنیی و مەسەلەی پەیوەست زانیاریی لەالیەکی نیشتیمانییەوە. بەئاساییشی تری���ش، گفتوگ���ۆی درێژم���ان هەبوە لەگ���ەڵ دەزگا راگەیاندنەکان و هاوکارە هەمیش���ە ک���ە رۆژنامەنوس���ەکانمان گلەییان کردوە لەبەرانبەر رێگرتن لێیان بۆ گەیشتن بەسەرچاوەی زانیارییەکان، هەندێکی���ان، س���ەر گەمارۆخس���تنە هەڕەشەلێکردن و نەبونی فەندو نەبونی س���ەرچاوەی دارایی ئەوت���ۆ کە بتوانن ستافی فوڵ-تایم و راهێنەر بگرن. زیاد لەوەش، زۆربەی رۆژنامەنوسانی کوردو شەقامی گشتی و زۆربەی سیاسییەکان گلەیی ئەوە دەکەن هیچ تەلەفزیۆنێکی نیشتیمانیی بونی نییەو هیچ میدیایەکی وابەرب���اڵو بونی نییە ک���ە روداوەکانی کوردستان –بەهەر چوارپارچەیە- وه و روداوەکانی تایب���ەت بەکورد لەدونیادا روماڵ بکات بەشێوەیەکی بێالیەنانە.

یەکێک لەفاکتەرە س���ەرەکییەکانی ئەو پەتایە شکستی زانکۆ ناوخۆییەکانە بۆ ئامادەکردنی کۆڕسی رۆژنامەوانیی و بەرنامەکانی ریس���ێرچ یان ناس���اندنی پڕۆژەو بەرنامەی مۆدێرن وەک شیاندنی ئی���ش، کاری مەیدانی و پێشخس���تنی س���ێتێک لەس���تانداردو پرەنسیپڵ بۆ تاپێڕەوییان رۆژنامەنوس نوێی نەوەی

بکا.

چارەسەری پێشنیازکراوئێم���ە کاتێک���ی زۆری بیرکردنەوەو بۆ تەرخانکردوە گفتوگۆم���ان گەڕان و

دۆزینەوەی چارەس���ەرێکی کاریگەر بۆ فەوزای هەنوک���ەی میدیای کوردیی کە دواجار گەیش���توینەتە ئەو بڕوایەی کە رێککاریی مۆدێلێک���ی نەخش���ەکردنی میدیایی س���ەربەخۆ ک���ە گونجاوبێ بۆ رۆژنامەوانیی پراکتیس���ی سروش���ت و لەهەرێمی کوردستانداو هاوتابێ لەگەڵ نێودەوڵەتییەکان، ستانداردە باشترین

تەنها چارەسەرە. دەس���تەیەکی رێککاریی س���ەربەخۆ بۆ رێکخستنی پێویستییەکی حەتمییە بەرژەوەندیی���ە پاراس���تنی میدی���او گش���تییەکان – پێویس���تە دابمەزرێ و لەالیەن خودی پیشەسازییەکەوەو لەژێر سەرپەرش���تیاریی پارلەماندا کارەکانی

رێکبخرێن. ئامانجی بنەڕەتیی دەبێ بۆ رێکخستن و پراکتیس و کەلت���ور، تاقیکردن���ەوەی ئێپێکی میدیای ناوخۆبێ؛ ئامادەکردنی جێبەجێک���ردن، ک���ۆدی رێبەری���ی، گەماڕۆخستنەس���ەرو راهێن���ان، ئامادەکردن���ی راوێژکاری���ی بێ بۆ ئەو بەراوێ���ژی پێویس���تییان پرس���انەی ب���ەر لەباڵوکردنەوە هەیە. دەس���تەکە پێویستە بەیاسا رێکبخرێ و پشتیوانیی بکرێ بۆئەوەی ئەو هۆکارانەی هەبێ کە وەک دەستەیەکی سەربەخۆ بمێنێتەوەو دڵنیای���ی بدرێت���ە ف���ەزای گش���تی و رۆژنامەوانان و دەزگا رۆژنامەوانییەکان و سەربەخۆیی دەزگاکە لەدەستتێوەردانە

ناوەکی و دەرەکییەکان بپارێزێ. فیکرەکان���ی پێش���نیارەو ئ���ەم بەگەرمیی���ەوە لەالیەن بەرهەمهێنەرانی میدیا، ئەندامان���ی پارلەمان و رێکخراوە پێش���وازیکراوە. ناحکومەتیی���ەکان هەرچەندە هێشتا چاوەڕێین حکومەتی پڕۆژەکە پشتیوانیی بەڕەسمیی هەرێم بکا، بەاڵم هەندێک پشتیوانیی زارەکی و ناڕەسمیی لەالیەن بەرپرسانی گەورەی

حکومەتەوە وەرگرتوە. پێشنیارەکانی ئێمە لەالیەن ئەوانەوە جدییان رۆژنامەوانییەکی ویس���تی کە لەئێستاو داهاتو هەیە لەکوردستاندازۆر بەگەرمییەوە باوەش���ی بۆ کراوەتەوە. پێش���وازییە گەرمەکە لەالی���ەن میدیا هی���وای زیات���ر س���ەربەخۆکانەوە پێبەخش���ین ک���ە پێک���ەوە دەتوانین بەس���ەر ئەو فەوزایەی ئێستای میدیای کوردییدا س���ەرکەوین کە ئێمە بڕوامان وایە میدیا بۆتە هۆکاری دابەش���بون و کۆمەڵگ���ەی پارچەپارچەبون���ی ئ���ەو گوت���ارە دژ-بە- کوردەواری���ی و یەکان���ەی کە هەریەکەی���ان و خزمەتی خەونێک���ی تایبەتیی س���وڵتانیی دەکا زیاتر لەوەی خەم���ی خەڵک و نەتەوەو

نیشتیمانیان بێ.

چ���ۆن لەدەرەنجامەکانی کێش���ەی نەبونی موچە لەکوردس���تاندا تێبگەی���ن؟ چۆن ئەو ئامادەگیی���ە ب���ۆ مانگت���رن و خۆپیش���اندان بخوێنین���ەوە ک���ە لەئێس���تادا الی هه ندێک کەرت���ی کۆمەاڵیەتی���ی هه یە؟ ئ���ەو زەمینە دەرونیی و کولتوریی و ڕەمزییە کامەیە کە ئەم ئامادەگییە بۆ مانگرت���ن و ناڕەزایی دەربڕین

نیشانی دەدەن؟ب���ەر لەهه مو ش���تێک دەبێت ئ���ەو خاڵە بس���ەلمێنینەوە ک���ە خەڵک ماف���ی تەواوی دەربڕینی���ی هه مو ج���ۆرە ناڕەزایاتییەکانیان ئ���ەم نابێ���ت بەهانەی���ەک هی���چ هه ی���ەو مافەی���ان لێبس���ێنێتەوە. لەم���ەش بترازێت مانگرت���ن و ناڕەزای���ی دەربڕی���ن لەمڕۆکەی هه رێم���دا دەرەنجام���ی هه ڕەش���ەیەکی قوڵە خەڵکانێکی هه مەالی���ەن. بەهه ژارکەوتنێکی زۆر ه���ه ن موچەکانی���ان تاکە س���ەرچاوەی ژیانیان���ەو نەمان���ی ئ���ەو موچەی���ە مانای نەمان���ی توانای دابینکردن���ی النی هه رکەمی پێداویستییە س���ەرەکییەکانی ژیانی خۆیان و س���ادانە ڕاس���تییە ئەم ماڵومندااڵەکانیان. هۆکاری هه رە سەرەکیی پەنابردنی ئەو کەرتە کۆمەاڵیەتییانەی���ە ب���ۆ مانگرت���ن و ناڕەزایی دەربڕی���ن، لەدۆخێک���دا کە دۆخ���ی جەنگ و ئابوریی و سیاس���یی نائارامی���ی و قەیران���ی گەورەیە. بەاڵم س���ەرەڕای ئەم ڕاس���تییانە هێش���تا ش���تێک لەم ئامادەگییە فراوانەدا بۆ مانگرت���ن و ناڕەزایی دەربڕی���ن ئامادەیە کە ناکرێت بەو خااڵنەی س���ەرەوە ڕاڤەی بکەین، ڕەهه ندێکی تری هه یە کە وامانلێدەکات بەدوای لێکدانەوەی تریشدا بگەڕێین. ئەو ڕەهه ندەش بریتییە لەو پەیوەندیی���ە بەهێزەی لەدونیای دوای کەوتنی ڕژێمەکەی س���ەدام حوسەین و دونیای تێکەڵبونی نەوتفرۆشیی بەسیاسەت، لەنێوان شوناس و ناسیۆنالیزم و بەرخۆریزمدا دروستبوە. ناسیۆنالیزم و بەرخۆریزم دو هێزی گەورەی دروس���تکردنی شوناس���ن لەهه رێمی کوردستانی دوای کەوتنی ڕژێمەکەی سەدام حوس���ەیندا. ئەو پەیوەندییانه ش کە لەنێوان ئ���ەم دو الیەنەدا دروس���تبوە، دەکرێت زۆر دی���اردەی ن���او دونیای ئەم���ڕۆی کۆمەڵگای

کوردیمان بۆ لێکبداتەوە.بەبەرخۆریزمی پێناس���ەیەک س���ادەترین ببەخشین وێناکردنیەتی وەک بەکارهێنانێکی خزمەتگوزاری���ی ش���تومەک و بەرفراوان���ی لەجۆرێ���ک بریتیی���ە جەماوەری���ی، لەمەس���رەفگەرایی بەرفراوان ک���ە لەدەوری خزمەتگوزاریی کڕین���ی ش���تومەک و کڕینی کۆبوەتەوە. بەرخۆری���زم بەم مانایە گۆڕینی بەکەس���ێک بەرخۆر، بەبونەوەرێکی خەڵکە ب���ەدوای خەرجکردنی پ���ارەوە بێت، پەتای کڕی���ن و بەدەس���تهێنانی ش���تومەکی تیادا دروس���ت بوبێت، هه میش���ە لەخەمی کڕینی ئەو ش���تانەدا بێت کە نییەتی و ئەم نەبونەش وەک قەیرانێک���ی دەرونیی گەورەو قەیرانێک لەشوناسدا وێنابکات. مەسرەفگەرایی لێرەدا بوە بەهێزێ���ک بۆ ڕێکخس���تنی دونیابینیی و ڕێکخس���تنی ژیانی کۆمەاڵیەتی���ی مرۆڤەکان بەرخۆرییەکی خەرجک���ردن و پارە لەدەوری بەرفراوان. مەسەلەی "بەدوبەیکردنی هه ولێر" یان "بەدوبەیکردنی کوردستان"، ئەو دروشمە ترس���ناکەیە کە ئ���ەم پ���رۆژەی بەرخۆریی و

مەسرەفگەراییە ئاراستەدەکات.پ���رۆژەی سیاس���ییەکەیدا له ئاس���تە کوردس���تان"پرۆژەی "بەدوبەیکردن���ی تەسلیمکردنی ئابوریی کوردستانە بەتورکیاو خۆش���یەتی، کوردس���تانی تەس���لیمکردنی بەتایبەت���ی نەوتەکەی، بەچەن���د خێزانێکی سیاسیی. بەاڵم هاوکات پرۆژەی "بەدوبەیکردنی شوناسی دروس���تکردنی کوردستان"پرۆژەی گروپ و تاکەکەس���ەکانی کۆمەڵ���گای ئێمەیە لەس���ەر بنەمای بەرخۆریی و مەسروفگەرایی، وەکچۆن پ���رۆژەی قاندانێکی گەورەی حەزو خواس���تە ناوەکییەکانە ب���ۆ بەرخۆریی. لەم "بەدوبەیکردن"پرۆژەی پ���رۆژەی ئاس���تەدا دروستکرنی شوناس���ی کۆمەاڵیەتییە لەسەر بنەمای کڕین و مەسروفکردن، لەسەر بنەمای ئەوەی کێ دەتوانێت چ جۆرە کااڵیەک بکڕێت و چ جۆرە مەس���رەفێک بکات. ئەم دۆخە له دە س���اڵی ڕابردودا وایکردوە ریکالمکردن ببێت بەبەشێکی گرنگیی ئەو ئابوریی بەرخۆرییەی لەبۆریە نەوتەکانەوە دێتە دەرەوە، تا ڕادەی بونی ریکالم بەشێوازێک لەکولتورو بەرخوردو

شێوازی نوسین و خۆنمایشکردنیش.له قۆناغێک���دا ناس���یۆنالیزم ئایدیۆلۆژیایی نەتەوەیی" و پاراستنی"بازاڕیی دروستکردن و "پیشەس���ازیی خۆماڵی���ی"و "بەرهه م���ی دابەش���کردنی ئام���رازی ناوخۆیی"ب���و، دونیای ش���تومەکەکان بوە بۆ "ش���تومەکی ل���ەم بیانی���ی". نیشتیمانیی"و"ش���تومەکی ڕوانین���ەدا، ک���ە بێگوم���ان ڕوانین���ی ئەو ناس���یۆنالیزمانەیە ک���ە بەرهه می���ان هه یەو دەتوان���ن ش���تومەک بەرهه مبهێن���ن، هه مو

لەمارکەی جۆرێ���ک هه ڵگریی ش���تومەکێک نەتەوەیی���ە، لەواڵتێکی تایبەتدا نەتەوەیەکی تایبەت دروستیکردوەو بەواڵت و نەتەوەیەکی بایکۆتکردن و بەکارنەهێنانی تر فرۆش���راوە. بیانیی دەرەکیی و خزمەتگوزاریی شتومەک و بەشێک بوە لەئیشکردنی ناسیۆنالیزم خۆی و لەمێژوی بڕێکی زۆر لەناسیۆنالیزمەکانی دونیا. بەاڵم له کۆمەڵگای ئێمەدا چونکە نە ش���تێک نیش���تیمانییەوە نەتەوەیی و بازاڕیی بەناوی هه یەو ن���ه ش���تێکیش بەناوی ش���تومەک و خزمەتگوزاری���ی ناوەکیی���ەوە بون���ی هه یە، ناسیۆنالیزم تاقە ڕێگایەک بۆ خۆنمایشکردن بینین���ی خەونی مابێت���ەوە، لەبەردەمی���دا س���وریالیی لەجۆری بەدوبەیکردنی هه ولێرە، لەڕێگای پارەیەکەوە کە زۆر بەتوندی بەنرخی

نەوتەوە لەبازاڕە جیهانییەکاندا گرێدراوە.فرۆش���تن و کڕی���ن و له کوردس���تاندا مەسروفکردن وەک نمایشێکی ناسیۆنالیستیی نیش���اندەدرێن. "بڕوان���ە هه ولێرم���ان چی لێکردوە" ئەو گوزارە سیاس���ییە کە باڵێکی ئەم ناس���یۆنالیزمە بەرخۆرە بەکاریدەهێنێت بۆ بەخشینی رەوایەتی بەخۆی، ڕەوایەتییەک بەرخۆریی دەستەبەری دەکات نەک کۆمەڵێک بەهاو نۆرمی نیشتیمانیی یان دەستەواژەکانی ماف و ڕێزو بەرپرسیاریەت. ئەم ناسیۆنالیزمە بەرخ���ۆرە لەڕێگای وێنەی بینراوی کۆمەڵێک ش���ەقام و پ���ارک و م���ۆڵ و ئوتێل���ی پێن���ج ئەستێرەییەوە خۆی نمایشدەکات. ئەم دۆخە دۆخێکی ترسناکی بەسیاسیکردنێکی تەواوی دابینکردنی خزمەتگوزارییە، بەخزمەتگوزارییە سەرەتاییەکانیشەوە، بەجۆرێک دەتوانێت ڕێ لەدروس���تبونی هه مو ئەو ش���تانەبگرێت کە بۆنی ماف و هاواڵتییبونی یەکسان و بیرۆکەی بەرپرس���یاریاتیان لێبێ���ت. ل���ەم ئاس���تەدا بەرخۆری���زم چوه ت���ە قاڵب���ی "مەکرەمە"ی

سیاسییەوە.ناس���یۆنالیزمێک کە شوناس���ی بەکورتی خ���ۆی لەس���ەر بەرخۆریزم دروس���تکردوە، ب���ۆ مانەوەی پێویس���تی بەنمایش���کردنێکی بەردەوام���ی بەرخۆرانەی خ���ۆی هه یە. کەی ئەمەشی نەکرد هه مو شەرعیەتێکی مانەوەی هه م لەچاوی خۆی و هه م لەچاوی کۆمەڵگادا لەدەس���تدەدات. هه رگی���ز حکومەتی هه رێم بەقەد ئەمڕۆ قەیرانی شەرعیەتی نەبوە. بەاڵم ئەم���ە هه مو حیکایەتەکە نیی���ە. بەرخۆریزم لەکوردس���تاندا ته نها پرۆژەی دروس���تکردنی کۆمەڵێ���ک ت���اوەرو کۆش���ک و هۆتێلی پێنج ئەس���تێرەیی و مۆڵی گرانبەه���ا نییە، بەڵکو تایبەتیشە جۆرێکی دروس���تکردنی پرۆژەی لە"مرۆڤ���ی مەس���رەفگەر". مرۆڤێک هه مو دونیابینییەک���ەی لەدەوری مەس���رەفگەرایی کۆبکاتەوەو شوناس���ی خۆی وەک مرۆڤێکی مەسرەفگەر وێنابکات. لەچەند ساڵی ڕابردودا مەس���رەفگەرایی وەک سەرچاوەی سەرەکیی لەزۆر کاریکردوەو تاکەکەس���یی شوناس���ی دۆخدا ش���وێنی ب���ەو دەزگا کۆمەاڵیەتییانە لەقک���ردوە کە س���ەرچاوە س���ەرەکییەکانی شوناس���ی تاکەکەس���یی ب���ون لەکۆمەڵگای ئێم���ەدا، لەوان���ەش خێ���زان و چینوتوێ���ژە کۆمەاڵیەتییەکان، شوناس���ی جێندەریی، تا بەپارتە سیاس���ییەکان و مزگەوت و دەزگاکانی تری ناو کۆمەڵگای مەدەنیی دەگات. کردنی بەرخۆریی بەئەلتەرناتیڤیی ئەو هه مو شێوازە جیاوازانە لەش���وناس بەش���ێکە لەسیاسەتی دروستکردنی مرۆڤی بێدەنگ و کڕکەوتو بەسەر بەرخۆریزم بەرخۆری���دا. مەس���رەفگەرایی و لەکوردس���تاندا بەڕادەیەک ک���راوە بەبنەمای شوناس، گەر کەسێک نەیتوانی بەرخۆربێت، خۆی وەک ناک���ەس و نامرۆڤ ببینێت. هه مو ئەمانە وایانکردوە نەبونی موچە ته نها مانای نەمان���ی بژێو نەبێت، بەڵکو مانای وێرانبونی ئەو دونی���ا ڕەمزیییەش بێت ک���ە بەدەوری

بەرخۆریدا دروستکراوە.

بیروڕا(٤6٧( سێشه ممه ٢/٢٤/12٢٠١5 [email protected]

موچەو ناسیۆنالیزم

ناسیۆنالیزمێک کە شوناسی خۆی لەسەر

بەرخۆریزم دروستکردوە بۆ مانەوەی پێویستی

بەنمایشکردنێکی بەردەوامی بەرخۆرانەی

خۆی هه یە

رێکخستنی میدیا لەکوردستاندا؛ ئەرکێکی مەحاڵ یان فەرامۆشکراو؟

کەمال چۆمانیهەرێم کەریم

میدیا بۆتە هۆکاری دابەشبون و

پارچەپارچەبونی کۆمەڵگەی

کوردەواریی و ئەو گوتارە دژ-بە-یەکانەی کە هەریەکەیان و

خزمەتی خەونێکی تایبەتیی سوڵتانیی

دەکا زیاتر لەوەی خەمی

خەڵک و نەتەوەو نیشتیمانیان بێ

کارەساتە، هەندێک رۆژنامەنوسی بیانیی

کە لەمیدیاکانی کوردستان ئیشدەکەن

وەک ئەپۆلۆجیست بەکاردێن تا دژایەتیی

رەخنەگرانی سیاسەتەکانی

حکومەتی هەرێم بکەن، بەتایبەت ئەو سیاسەتانەی

پەیوەندیدارن بەسیاسەتەکانی

نەوتەوە

Page 13: ژماره 467

هەمو ش���تەکان دەڵێن گۆڕان رازی نییە، یەکێتی رازی نییە، پێشبینی دەکەم یەکگرتو و کۆمەڵیش زۆر رازی نەبن، رەنگە لەناو خودی لەبەرپرسیارێتی گەورە پارتیشدا خەڵکانیک یان بچوکدا هەبن کە رازی نەبن، بەاڵم تەنها سەرۆک وەزیران و وەزیری نەوت بەبێ ئەوەی هیچ گوێ ل���ەم ناڕازیبونەی هێزەکان بگرن و بەب���ێ ئ���ەوەی بۆ یەک س���اتیش لەم دۆخە قەیراناوی���ەدا گوێ بەدۆخی نالەباری خەڵکی نەزانراوو لەیاریەک���ی ب���دەن، کوردس���تان بەڕاستی نابەرپرس���یارانەدا گەمە بەسامانی نەوت���ی کوردس���تان دەکەن: ن���ە ئامادەن لەگەڵ بەغدا ڕێکبکەون و نە ئامادەش���ن وەک رێکناکەون ئەڵتەرناتیڤی ئامادە پێش���کەش بەخەڵک بکەن. دیمەنەکە لەهەمو رویەکەوە س���ەیرە. بەڕاس���ت چ لۆژیکێک لەوەدا هەیە چارەنوسی واڵت بدرێتە دەست دو کەس کە مەگ���ەر بەس خوداو خۆی���ان بزانن خەریکی چین و بۆ وا دەکەن و بە چ مافێک چارەنوسی هەرێمێکیان خس���تۆتە ب���ەردەم ئەم قەیرانە دروس���تکراوەوه . بەڕاست نێچیرڤان بارزانی و ئاشتی هەورامی بۆچی و چ پالنێکیان هەیە؟ چ قازانجیکیان لەوەدا هەیە رێکەوتنی بەغدا جێبەجی نەکەن و ڕێگ���ری بۆ ناردنی بودجە لەالیەن بەغ���داوە دروس���تبکەن؟ دەبێت چ زانایی و عاقڵێتی و بلیمەتییەک لەوەدا هەبێت لەدۆخێک���دا ک���ە لەش���ەڕێکی خوێناویدایت لەگ���ەڵ هێزێک���ی پاوانخ���وازو داگیرکەردا، لەدۆخێکدا کە نرخی نەوت بۆ نزمترین ئاستی خ���ۆی دابەزیی���وەو لەبنەرەت���دا هەرێم زۆر بەزەحمەتیش بۆی دەفرۆش���رێت، لەدۆخێکدا هیچ پالنێکی ستراتیژی و ژێرخانێکی ئابوری بەهێزت دروس���تنەکردوە، لەدۆخێکی ئاواداو بۆ مەبەس���تێکی زۆر نادیار رێکەوتنی بەغداو هەرێم جێبەجێ نەکەیت و ئ���ەو بڕە نەوتەی هەرێم بەڵێنی داوە رەوانەی بەندەری جیهانی بکات، وەک پێویست ڕەوانە نەکەیت و بەمەش بیانو بەدەست بەغداوە بدەیت بۆ ئەوەی ڕازی

نەبێت بەشە بودجەی هەرێم رەوانە بکات.ئایا کاری وا جگە لەنابەرپرسیاری و بێباکی بەرامب���ەر بەژیان���ی خەڵک هی���چ مانایەکی هەیە؟ دەی بابڵێی���ن ئێمە هەڵەین و ئەم دو سیاسیە لێزان و بلیمەتە نەخشەیەکی گرنگ و س���تراتیژیان هەیە کە دواتر بەقازانجی هەمو ئەمەیە پرسیارەکە دەشکێتەوە؟ کوردستان نابێت النیکەم نەخشەی وا)ستراتیژی و گرنگ( لەگەڵ هێزەکانی دیدا باسبکرێت و پەرلەمانی لێ ئاگادار بکرێتەوە؟ ئایا راس���تە دو کەس لەبری هەموان بڕیار لەنەخش���ەو بەرنامەی وا بدات و بەشداری کەسی پێنەکات؟ دەی کێ و بە چ مافێ���ک ئەم دو بەڕێزە ل���ەوە دڵنیان کە نەخشەکەیان گرنگەو ستراتیژیەو کەڵکی خەڵکی کوردس���تانی تیا دەبێت؟ بەڕاس���ت ئ���ەم دو زاتە خەریکی چی���ن؟ گەر خەریکی شتێکیش���ن چ حیکمەتێ���ک لەش���اردنەوەی لەخەڵک���ی خۆت هەیە؟ النیکەم لەپەرلەمان، لەهێزەکان���ی ت���ر، لەکابین���ە وەزارییەکەی

خۆت؟لێدوانەکەی س���ەرۆک وەزیرانی هەریم کە پاس���اوی ڕێکنەکەوتنی لەگەڵ بەغدادا بەوە هێنای���ەوە ک���ە حکومەتی عێراق ئیفالس���ی کردوەو ناتوانێت بودجەی هەرێم دابین بکات، رەنگە لەمێ���ژوی هەرێمدا ببێت بەنمونەیەکی بەرچاو بۆ راست نەوتنی سەرکردەی سیاسی لەگ���ەڵ خەڵکی خۆیدا. س���ەیر ئەوەیە ئەم لێدوانە لەکاتێکدا بدەی���ت هەمو خەڵک ئەو راس���تیە بزانن ک���ە حکومەتی عێ���راق نەک ئیفالس���ی نەک���ردوە، بەڵک���و تاهەنوکەش موچ���ەی هەمو ئ���ەو فەرمانەبەران���ە ڕەوانە دەکات کە تەنانەت کەوتونەتە ژێر دەسەاڵتی داعش. بەڕاست سەرۆکی ئەنجومەنی وەزیران بۆ ئەم لێداوانەی دا؟ بۆ ڕاست وڕاس���ت هەمو ڕاس���تیەکانی بۆ خەڵک ئاش���کرا نەکرد. خۆ گەر لەدەرکەوتنی راس���تی وتوێژەکان سڵی کردوە، بۆ ش���تێکی گوت کە زۆر بەئاس���انی دەردەکەوێت کە راست نیە؟ رەنگە وەاڵمەکە زۆر زیرەک���ی نەوێت: لەبەرئەوەی س���ەرۆک وەزی���ران دڵنیای���ە ل���ەوەی تەنان���ەت گەر دەربکەوێت راس���تی نەکردوە ی���ان هەڵەی کردوە، یان کارەکەی بیر لێ نەکراوە بوە، نە توشی لێپرسینەوە دەبێت، نە لەپێگەی کەم

دەکات و نە توشی هیچ کێشەیەک دەبێت.هەرێ���م توان���ای دابینکردن���ی موچ���ەی لەش���ەڕێکی خوێناویدایە نیە، فەرمانبەرانی لەگ���ەڵ داعش، لەپاش 24 س���اڵ حوکمڕانی کارەبا نیەو رۆژانە دەیان و سەدان کەس دژی نەبونی کارەبا خۆپیشاندان دەکەن، پارەیەکی زۆری هەرێ���م لەموچەی بندی���وارو پرۆژەی وەهمیدا خەرج ک���راوە، فایلی گەندەڵی هیچ دەزگایەک نە چارەسەر کراوەو نە ئۆمیدیش بەچارەسەری هەیە، کەچی لەدۆخێکی ئاوادا س���ەرۆک وەزیران و وەزیری نەوتەکەی لەبری ئەوەی هەم���و هەلێک بقۆزن���ەوە بۆ ئەوەی بەزوترین کات بودجەی بڕاوی هەرێم لەالیەن

بەغ���داوە بگەڕێننەوە، زۆر نابەرپرس���یارانە ئامادە نین ئەو ڕێکەوتنە جێبەجێ بکەن کە

لەگەڵ بەغدادا ئیمزایان کردوە؟یەک ش���ت ئاشکرایە: س���ەرۆک وەزیرانی هەرێم و وەزیری نەوت لەبری هەمو کوردستان و بەبێ ئاگاداری هیچکەس و بەبێ رەزامەندی هیچ دەزگایەکی شەرعی وەک پەرلەمان، پالنێکی تایبەتی جێبەج���ێ دەکەن کە تەنها خۆیان و بازنە داخراوەکەی حیزبەکەیان ڕەنگە بزانێت چیەو بۆچیە؟ تێبینی یەکەمیش ئەوەیە ئەم پالنە هەرچیەک و چ���ۆن بێت، پالنێکە تەنها بۆ بەرژەوندی تایبەتی گروپ و هێزو حیزبێکی تایبەت داڕێژراوە، چونکە عەقڵ ئەوە قەبوڵ ناکات گ���ەر بەرژەوەندی هەموان لەم پالنەدا هەبێ���ت، ن���ە پەرلەمان ئ���اگاداری بێت و نە

کابینەکەی وەزارەت.ئەوەی لەم ناوەش���دا زۆر جێگەی تێبینیە بێدەنگ���ی و ئ���ەو دۆخ���ی چاوەڕوانیەیە کە هێزەکان���ی دی گرتویانه تەبەر، چ یەکێتی و چ بەرەی ئۆپۆزس���یۆنی پێشو، بۆ لەم ڕەفتارە تاکڕەوییانە بێدەنگن و هیچ قسەیەک ناکەن. دیارە م���ن و هەم���و هاواڵتیەک���ی دی لەوە تێدەگەین ک���ە لەدۆخی ش���ەڕی دەرەکیداو لەکاتێکدا هەزاران پێش���مەرگە لەش���ەڕێکی س���ەختی بەرگریکردن لەکوردستاندان، کاری ڕاس���ت ئەنجامدانی هەمو ئەو ش���تانەیە کە سەنگەرەکانی پێشەوە بەهێزترو یەکگرتو ترو دڵنیاتر دەکاتەوە. کاری ڕاس���ت کۆبونەوەیە لەسەر یەک بەرنامەی کارو بەیەک ڕیزو یەک بڕواوە ڕوبەڕوی دوژمن���ی دەرەکی ببینەوە. بەاڵم هیچ لۆژیکێک لەوەدا نیە بەم پاس���اوە لەرەفتارێکی واتاکرەوانە بێدەنگ بن کە زیانی گ���ەورە لەبەهێزی و یەکگرتوی���ی و یەکڕیزیی هەرێمی کوردستان دەدات. هەستیاری دۆخی کوردس���تان ک���ە لەش���ەڕێکی خوێناویدایە، دەبێت هاندەر بێ���ت بۆئەوەی ل رەفتاری وا نابەرپرس���یارانە بێنەدەنگ و رێگەنەدەن لەم دۆخ���ە دژوارەدا کەس گەم���ە بەچارەنوس و قوتی خەڵکی کوردس���تان بکات. نە عەقڵ و نە مەنتق قەبوڵی ناکات لەکاتێکدا لەقەیرانی ش���ەڕی داعشدایان کە ڕۆژانە چەندان رۆڵەی ئەم واڵتە دەکاتە قوربانی، قەیرانێکی دارایش بۆ هەرێم دروستبکەیت کە رێگەی چارەسەری ئەو قەیرانەت لەبەردەس���تدایە. لەم ناوەشدا لەیەکێتی و کۆم���ەڵ و یەکگرت���و زیاتر، چاو لەسەر بزوتنەوەی گۆڕانە کە ئایا چۆن و بەچ شێوازێک رەفتار لەگەڵ ئەم دۆخەدا دەکات. ئایا بەردەوام دەبێت لەسەر بێدەنگی و هەمان دۆخی یەکێتی لێ بەس���ەردێت کە رێگەی دا دۆخەکەوە، هەس���تیاری یەکڕیزیی و بەناوی خراپترین و زیانبەخشترین هەنگاوو بڕیارەکان یان هەڵوێس���تەیەکی تێپەڕن، بەبێدەنگ���ی راس���تەقینە دەکەن و بەهەر رێگەیەک کە بوە ناڕازیبون���ی خۆیان پیش���ان دەدەن. گۆران بەو ن���اوەوە چوە ناو حکومەت���ی هەرێم کە نەک بەش���داری حکوم���ەت ب���کات، بەڵکو هاوبەش���ی حکومەت بێت لەبڕی���ارە گرنگ و ئایا ئەوەیە پرسیارەکە چارەنوسسازەکاندا، بەڕاست هاوبەشن، گەر هاوبەشیش نین، ئایا

بێدەنگیان چەندی تر دەخایەنێت؟

13 )467( سێشه ممه 2015/2/24 [email protected]بیروڕا

بۆ بێدەنگی لەم سیاسەتەرێبین هەردی

یەک شت ئاشکرایە: سەرۆک وەزیرانی هەرێم و وەزیری

نەوت لەبری هەمو کوردستان و بەبێ

ئاگاداری هیچکەس و بەبێ رەزامەندی هیچ دەزگایەکی شەرعی

وەک پەرلەمان پالنێکی تایبەتی جێبەجێ دەکەن کە تەنها خۆیان و بازنە داخراوەکەی حیزبەکەیان ڕەنگە

بزانێت چیەو بۆچیە؟

ئه گه رچی به توانایه كی كه می دارایی و مرۆیی و ته كنه لۆژیایه كی س���نورداره وه ده س���تیپێكرد، NRT به اڵم ئه وه نده ی تێبینیمان كردوه كه ناڵیتوانی له و ماوه كه مه ی ته مه نیدا، كه ڕوبه ڕوی سوتاندن و ترساندن و هه ڕه شه ی جۆراوجۆریش ب���وه وه ، جه ماوه رێك���ی زۆر ل���ه ده وری خۆی كۆبكاته وه و ج���ێ به زۆربه ی میدیا بینراوه كانی ت���ر لێژ ب���كات، ئه وه ی���ش زیاتر ب���ۆ ناحزبی بون و ره چاوكردنی النیكه می به رپرس���یارێتی و

بابه تیبون و هاوسه نگی ده گه ڕێته وه .

توشی شۆكی نه كردینئه م كه ناڵه له ماوه ی رابردودا نزیكه ی س���ێ مانگ په خش���ی خۆی راگ���رت و بینه رانی خۆی خس���ته چاوه ڕوانیه كی زۆره وه به و مه به سته ی فۆرمات و پێداچونه وه یه كی جۆریی به ته كنیك و په یام و ئ���ه دای میدیاكاره كانیدا بكات و بتوانێت ئ���ه و میدیایانه تێپه ڕێنێت كه خۆیان به یه كه م و دوه می بێ ركابه ر ده زانن و شۆكێك الی بینه رانی خۆی و میدیا ركابه ره كانی تردا دروس���تبكات، به اڵم ده س���تپێكی په خش���ی ئه م كه ناڵه نه ك توش���ی ش���ۆكی نه كردین، به ڵك���و ئه وه مان پێده ڵێت كه نه یتوانیوه له ئاس���ت ئه و خه ڵك خس���تنه چاوه ڕوانیه دا بۆ ئه و ماوه زۆره بێت و

ئیزافیه كی نوێ بۆ میدیای كوردی بكات.

گرێی )HD( بونل���ه ڕوی ته كنی���ك و ته كنه لۆژی���اوه ، هه ندێ گۆڕان���كاری كراوه به تایبه ت له گۆڕینی كوالێتی په خشی به سیس���تمی )HD(یه كی كه م و الواز كه ئه وه یه كێك ب���و له گرێیه كانی ئه م كه ناڵه به رامب���ه ر ئ���ه و كه ناڵه ی كه سیس���تمه كه یان )HD(یه و ئه وه ش له ئێستادا داهێنانیكی گه وره نی���ه و زۆر له كه ناڵه لۆكاڵی���ه ته رفیهیه كانیش كراونه ت���ه )HD(، له گ���ه ڵ ئ���ه وه ی چه ندین كه ناڵ���ی پرۆفیش���ناڵی نێوده وڵه ت���ی ه���ه ن )HD(یش نین و له ئاس���ت و كوالێت���ی په یام و جه ماوه ره كه یان���ی كه منه كردۆت���ه وه . هه روه ها هه ندێ���ك گۆڕان���كاری له گرافیكدا ك���راوه ، كه به ڕای ش���اره زایانی ئ���ه و بواره "گرافیكه كه یان هیچ تازه گه ری تێدانیه و ته نها الس���ایكردنه وه و

ئ���ه وه ش س���ه رباری دوباره كردنه وه ی���ه ." ل���ه ڕوی په ی���ام و به رنامه و سیاس���ه ت و ئه دای میدیاكارانیه وه ، نه ك هه ر گۆڕانكاری نابینرێت، به ڵكو به جۆرێك پاشه كش���ه ی پێوه دیاره كه بینه ره ئاساییه كانیش���ی هه س���تیان پێكردوه و

ره خنه ی لێده گرن.

ناڕونی سیاسه تی میدیایی له م ده ستپێكه وه ئه وه مان بۆ ده رده كه وێت، كه ئ���ه م كه ناڵه سیاس���ه تێكی میدیایی رونی نی���ه ، ئه گین���ا چۆن ل���ه م كاته هه س���تیاره دا ئاڕاس���ته ی فیكر و روبه ڕوبونه وه ی له جیات���ی توندوتیژی ، بێئاگایانه كه وتۆته بانگه ش���ه بۆ هێز و كه سه تاریكپه رسته كان و ئه وانه ی فیكری داعش باڵوده كه ن���ه وه و موجامه له یان ده كرێت، كاتێك به رنامه كانی شاش���ه نوێیه س���ێ مانگ چاوه ڕێكراوه ك���ه به میوانداریكردنی س���ه رۆكی گروپ���ی س���ه له فیه كان و س���ه رۆكی پێش���وی ئه نسار ولئیس���الم ده س���تپێده كات، ك���ه ئه مه جگه له گێڕان���ه وه ی متمانه بۆ ئه و كه س���انه و دروس���تكردنی ش���كۆ بۆیان له م كاته دا هیچی ت���ر ناگه یه نێ���ت، له كاتێكدا ئه مانه له پش���ت به رهه مهێنانی داعش���یزم و فكری داعش���ین كه له توندوتیژی و پڕیه تی قسه كانیان سه رله به ری

ته كفیر و ته حریم.

كێشه ی بێ په یامی له ڕوی په یام���ه وه ، ناوه رۆكی په یامی ئه م كه ناڵه له ئاستێكی ئه وه نده نزمدایه ، كه هه ست به بێ په یامی كه ناڵ و بێ توانایی و بێ دنیابینی و سه لیقه یی به رنامه داڕێژه رانی ده كه یت، به نمونه هێش���تا ئه م كه ناڵ���ه س���ه رده می هه ڵبژاردن و ملمالنێكان���ی تێنه په ڕان���دوه و ت���ازه به ت���ازه به رنامه له سه ر كێش���ه و ملمالنێكانی یه كێتی و س���ه رده می جیابونه وه و له س���ه رده می گۆڕان پارێ���زگاری دیاریكردن���ی هه ڵبژاردن���ه كان و س���لێمانی ده كات، له كاتێكدا ئ���ه وان النیكه م ره چاوی دۆخی شه ڕی داعشیان كردوه و هه ندێ ملمالنێیان وه الخس���توه ، كه چ���ی تازه ئه مان دنیایه ك له كاتێك���دا، ده هێنن���ه وه . وه بیریان كێشه ی جۆراوجۆری ده ست بۆ نه براو هه ن، كه ده كرێ ئه م كه ناڵه په یامه كه ی خۆی پێ به هێز بكات و بتوانێت ئه و بۆش���اییه ش پڕبكاته وه كه

له غیابی بێ ئۆپۆزسیۆنیدا دروستبوه .

لێنه هاتویی پێشكه شكارانس���ه رباری كه ناڵ���ه ئ���ه م میدیاكاران���ی به هێزك���ردن و له خول���ی به ش���داریكردنیان گه ش���ه پێدانی تواناكانیان له بواره جیاجیاكانی كاری رۆژنامه وانیی له ماوه ی ئه و س���ێ مانگه دا مامۆس���تاكانی وانه و نازانی���ن )هه رچه ن���ده خوله كه له چ ئاستێكدا بون و چییان پێوتراوه (،

ب���ه اڵم ئه وه نده ی ده رده كه وێت ل���ه و ماوه یه دا هی���چ ئیزافه یه ك بۆ س���ه ر توان���او لێهاتویی بێ���ژه ر و پێكه ش���كاره كان زیاد نه ب���وه و فێری ته نكیكی گفتوگۆ نه كراون، ئه م نه شاره زاییه ش راگرت���ن و پرس���یاركردنیان و له ش���ێوازی جڵه وكردن���ی میوانه كانی���ان له به رنامه كانیاندا ده رده كه وێت، ئه گه ر ئه و دو به رنامه یه بكه ینه نمونه كه میوانداری هه ریه ك له )مه ال كرێكار و س���ه عدی ئه حمه د پیره ( كراب���ون، به جۆرێك الوازی به ئاس���تی پێشكه شكاره كانه وه دیاربون ك���ه میوان���ه كان توانیان به ئاس���انی جڵه ویان بك���ه ن، له كاتێكدا ده كرا ئه و پێشكه ش���كارانه به چه ندین زانیاری و دوكیۆمێنته وه میوانه كانیان ئیح���راج بكه ن به تایبه ت س���ه رۆكی پێش���وی ئه نسارولئیسالم كه زیاتر موجامه له كردنی بو. له گه ڵ ئه وانه شدا هه ندێك پێشكه شكاره كانیان هه ڵس���وكه وت و ئێتیك���ی له به رنامه كانیان���دا مامه ڵ���ه و ش���ێوازی دانیش���تن و گفتوگۆكردن نازانن، كه ده بو له چوارچێوه ی خوله كه دا فێری

ئه وه بكرانایه .

په یامنێری بێ كردارئه م كه ناڵه ، به پیشاندانی تۆڕێك په یامنێری به رف���راوان له واڵتانی ده وروب���ه ر و ئه وروپادا، دڵخۆش���ی كردین و وتمان ئیتر NRT قۆناغی لۆكاڵیب���ون تێده په ڕێنێ ، كه چی ل���ه واقیعی كرده یدا ئه و په یامنێران���ه دیارنین و له یه كه م ئه زموندا شكس���تیان خوارد كاتێك نه یانتوانی روماڵی كۆنفرانس���ی ئاسایش���ی نێوده وڵه تی له میونیخ بكه ن، كه ش���ه ڕی داعش له عیراق و هه رێم به شێكی گرنگ بو له كارنامه ی سه ره كی

كۆنفرانسه كه و ده بو گرنگی پێبدرایه .

داڕشتنی الواز و بێ زانیاری گه ڕان به دوای هه واڵ و ده ستكه وتنی زانیاری ، نی���وه ی كاری رۆژنامه وانه و نیوه كه ی تریش���ی داڕش���تن و س���ازاندنیه تی تاوه كو به باش���ترین ش���ێوه پێشكه ش���ی وه رگر بكرێ ، به جۆرێك ك���ه وه اڵم���ی پرس���یار و ره گ���ه زه پێكهێنه ر و به ه���اكان له خۆبگرێ���ت. گه ر س���ه رنج بده ینه ه���ه واڵ و راپۆرته كان���ی ئه م كه ناڵه ، هه س���ت ناكه ی���ت كه ل���ه و ماوه ی���ه دا توانیبێتیان هیچ گۆڕانكارییه ك له ش���ێوازی داڕش���تنی هه واڵ و راپۆرته كانیاندا بكه ن و هیچ جیاوازییه ك پیشان بده ن، به جۆرێ���ك الوازی و بێ س���ه روبه ره یی به داڕش���تنی هه واڵ و راپۆرته كانی په یامنێر و هه واڵسازه كانیانه وه دیاره ، كه خۆشیان نازانن له سه ر چ قاڵبێكی زانس���تی هه واڵ داده ڕێژن، به جۆرێك كه وه اڵمی پرس���یاره سه ره كیه كانی ه���ه واڵ بداته وه ، س���ه رباری كه م���ی زانیاری و سه رچاوه ی زایناری له هه واڵ و راپۆرته كانیاندا و هه روا ره چاونه كردنی وه كو پێویستی وردێتی و

بابه تیبون.

دوا سه رنج ئێمه كه له دوا س���ه عاتی راگرتنی په خشدا وه ك ئه كادیمی���ه ك میوان���ی NRT بوین، به و ئاڕاسته یه قس���ه مان كرد، كه ئه م كه ناڵه له و ماوه یه ی راگرتنی په خش���دا به ئاستێك خۆی فۆرمات بكات���ه وه كه ببێت���ه نمونه یه كی بااڵ له میدیای كوردیدا، به اڵم ئه وه ی كراوه و ئێستا ده یبینی���ن ك���ه زیاتر گۆڕان���كاری ته كنیكیه ، پێویس���تی به و راگرتنه نه ب���و، ده كرا به چه ند هه نگاوێك له كاتی په خشدا ئه نجامبدرایه . ئه م كاره ی NRT ئیدیۆمێكی كوردی وه بیرهێنامه وه كه ده ڵێت "شاخێك ژان گرتی ، كه چی مشكێكی بو"، ئێمه ش ده ڵێی���ن گه ر ژانه كه ی NRT كه نزیكه ی سێ مانگی خایاند ئه مه ی لێ بوبێت، ئه وا نه ك نه یتوانیوه جیاوازی پێش���ان بدات و توشی ش���ۆكمان بكات، به ڵكو له توانایدا نیه ركابه ری دوه م و سێیه می بێ ركابه ریش بكات.

*مامۆستای راگه یاندن له زانكۆی سلێمانی

ڕۆژی ڕێبەن���دان بیست وشەش���ی ئاشکرابونی خەباتی کۆمەڵەی شۆڕشگێڕی سیاس���یی ڕێکخراوێکی زەحمەتکێش���ان، خۆرهەاڵت کە لەکەشی پۆلیسی و دەسەاڵتی سیاسیدا داپڵۆس���ینی دەورانی زمانبڕان و

لەدایک بو، تێپەڕی. هەروەها چەند ڕۆژ پێش واتە بیست ودوی س���ەرکەوتنی شۆڕشی ڕێبەندان ساڵیادی ش���کۆداری گەالنی ئێران ب���وە کە لەالیەن دەس���تی بەدڵخواز ئێران���ەوە مەالکان���ی بەس���ەرداگیرا. کۆی ئەم دو ڕوداوە گرنگە دەخ���وازن لەس���اڵیادیاندا رامانیکی کورت کوردستان خۆرهەاڵتی ئێس���تای لەدۆخی

بدەینەوە.ئەمس���اڵ س���اڵیادانە ئەم هاتن���ەوەی لەهەلومەرجێک���ی زۆر جی���اواز لەس���ااڵنی پێش���وتر ی���اد کران���ەوە. ئەمس���اڵ کۆی پێکهات���ەی ڕامی���اری ناوچەک���ەو هەم���و لەگۆڕانکارییەک���ی جی���اوازو کوردس���تان

هەراودان. باش���ور تێ���وەگالوی چەن���د قەیران���ی ڕێگایەکی بڕین���ی بنەڕەتییەو س���ەرەڕای درێژو دژواری خەبات بۆ ڕزگاری و ئازادی و نزیکبونەوە لەس���نورەکانی دەس���ەاڵتێکی خۆجێی���ی نەتەوەیی لەڕاس���تیدا هەندێک مەترس���یی هەڕەش���ە ل���ەم دەس���کەوت و

دەسەاڵت و پارچەیە دەکەن. هێرشی بەربەریانەی داعش بۆ کوردستان و وێرانکاران���ەی ش���ەڕێکی س���ەپاندنی پڕکارەس���اتی مرۆی���ی و تێچ���وی ئابوری و ئاوارەیی، سەرەڕای بەرخۆدان و بەڕەنگاری بێوێنەو شکۆمەندی گەلی کوردو پێشمەرگە قارەمانەکان���ی کوردس���تان؛ ئەم ش���ەڕە لەئێس���تادا بارێکی قورس و کەمەرچەمێنی خستۆتە ئەستۆی دەسەاڵت و گەلی باشور. قەیرانی دارایی کوردستان و خۆدزینەوەی

موچەی لەبودج���ەو ناوەندی دەس���ەاڵتی کوردس���تان و تەی���ارو تۆکمەکردنی هێزی پێش���مەرگەی کوردس���تان؛ دو ئاستەنگی کوردستانن و س���اتەی ئەم ڕاس���تەقینەی ناکرێت نەیەنە بەر دیدەو لەجێگای شیاوی خۆیاندا شرۆڤەو چارەسەر نەکرێن. ڕاستە هەر ئەم کەش و دۆخە بۆ خۆ لەزۆر ڕوبەردا بنەماکانی یەکێتی نەتەوەیی کوردی بەهێز کردوەو یەکێت���ی نەتەوەیی جارێکی دیکە هێنایەوە ڕۆژەڤی سیاسی کوردستان، بەاڵم لەڕاس���تیدا لەگەڵ خۆش���یدا هەڵگری زۆر خاڵی بەمەترسی و فاکتەری هەڵگری ترس و دڵەڕاوکەیە. ڕوانگەی هێزە سەرەکییەکانی کوردستانی باشور بۆ دەسەاڵتی ناوەندی و دەوڵەتی کوردی و جۆری مامەڵەیان لەگەڵ دیکەی بەش���ەکانی دیک���ەی هێزەکان���ی کوردستان و دەوڵەتانی ناوچەکە، هەروەهاو بەڕاش���کاوی دیدو تێڕوانینی هەندێ هێزی دیک���ەی کورد وەک هێزەکانی باکور؛ خۆی ترس���ێکی دیکەی ناو ئەم دۆخەی ئیستای

باشورە.خۆرئ���اوای کوردس���تان دوای خوڵقانی بیرنەک���راوو مێژوی���ی حەماس���ەیەکی خۆڕاگرییەک���ی جێگای ئێرەیی بەهاوکاری و یارمەتی هەمو کوردو هێزە دیموکراتەکانی کوردستان؛ ئێستا چوەتە قۆناخێکی دیکەی

خەبات و پێکهاتەی دەسەاڵتەوە. کوردستان باکوری ئاش���تی پرۆس���ەی هەرچەن���دە ناتوانین بڵێین ک���ە هەنگاوی جێگای بڕواو ش���یاوی سەرنجی ناوە، بەاڵم هەر لەڕۆژەڤدای���ەو کاریگەریی خۆی هەیە لەسەر کۆی پرۆس���ەی سیاسی ناوچەکەو س���ەرجەمی هەرێمە کوردییەکان، بەجۆرێ لەڕاس���تیدا ئێس���تا ئیتر )پ ک ک( جگە سیاس���ی مەدەنی و لەخۆئامادەکردنێک���ی لەباکوردا سەرقاڵییەکی دیکەی نییەو کۆی هێزە س���ەربازییەکانی ئازادن بۆ ئامادەبون ل���ە بەرەکانی باش���ور؛ کە ئ���ەم دیاردەیە خۆی لەڕاس���تیدا هەم دەرفەتەو هەم دور

لەمەترسی و دڵەڕاوکە نییە؛ بەتایبەتی دوای گۆڕانکارییەکانی ئەم دواییانەو گرژییەکانی نێوان پارتی دیموکراتی کوردس���تان و ئەو

هێزە. لەکۆی خۆیدا دەتوانین بڵێین کوردستان ئێستاو لەم چرکەساتەدا سەرەڕای ئەوەی کە ناوو ناوبانگ و ئیعتبارو نرخێکی جیهانیی بەدەست هێناوەو زۆر دەرگاو ڕێگا بەڕویدا کراوەتەوە؛ لەهەمان کاتدا لەپڕمەترسیترین چرکەساتی مێژوی نوێی خۆیدا وەستاوە.

خۆرهەاڵت���ی کوردس���تان و ک���ۆی هێزە ڕوناکبیرییەکان���ی؛ سیاس���ی و مەدەن���ی و

سەرەڕای وشیاری چرکەساتەکەو هەستکردن بەئەرکی نەتەوەی���ی و دیموکراتیکی خۆیان ئامادەبونی چاودێ���ری بەهەس���تیارییەوە ئێران لەم گۆڕانکاری و موعادەالنەدا دەکەن و گاریگەرییەکانی لەچاو ون ناکەن. هێزەکانی خۆرهەاڵت هەر لەم ڕوانگەیەو لەس���ۆنگەی نیشتمانی بەبەرپرس���یاریەتی هەستکردن ڕێکخس���تنەوەو لەخۆس���ازدان و خۆی���ان پێداچون���ەوەدان بۆ ت���اودان و گەرمکردنی کورەی خەبات���ی خۆرهەاڵت و نابێت لەهیچ هەوڵێک بس���ڵەوێنەوە. خۆرهەاڵتتەوەری و بانگەوازی کۆنگرەی خۆرهەاڵت و وشیاربون لەم���ەڕ پیالنەکانی ئێران لەک���ۆی بزاوتی کوردیدا لەگەڵ گەڕان���ەوەی کۆی خەبات و میکانیزمەکان���ی خەب���ات ب���ۆ خۆرهەاڵتی کوردس���تان ئ���ەو پ���رۆژەو بابەتانەن کە هەر هەنوکە دەبێ���ت بەکاربێن و لەمەیدانی

خەباتدا بەکردە ئەزمون بکرێن. ماف���ی نەتەوەیی و دیموکراس���ی و مافی دادوەری���ی م���رۆڤ و ڕزگاری م���رۆڤ و کۆمەاڵیەت���ی و هەمو چەمکەکانی گرێدراوی ئەم ب���اس و بابەتانە ئێس���تا ئیتر دەبێت بەڕاشکاوی لەس���ەر گۆڕەپانی خۆرهەاڵتی کوردس���تان ببنە پرۆژەی کار. هەر ئێستا چرکەس���اتی تەعەڕوزە بەڕژێم و دەسەاڵتی داگیرک���ەری ئێران لەخ���ودی خۆرهەاڵتی کوردس���تاندا بۆ کۆی ماف و داخوازییەکانی

خۆرهەاڵت.چرکەس���اتی ئێس���تا چرکەس���اتی خۆره���ەاڵت و ک���وردی داواکارییەکان���ی ڕوبەڕوبون���ەوەی هەم���و الیەنەی���ە لەگەڵ داگیرک���ەری ئەم پارچەیه ی کوردس���تان و ئەرک���ی نەتەوەی���ی و نیش���تمانیی ک���ۆی هێزەکانیان���ە کوردس���تان و پارچەکان���ی ب���ێ هی���چ چاوەڕوان���ی و ئەجندایەکی جیا لەهێزەکانی ڕۆژهەاڵت هەمو توانای خۆیان بۆ پێش���ەوەبردنی خەباتی ئ���ەم پارچەیە بەکاربێن؛ هەروەک خۆرهەاڵتییان لەکردەدا

ئەم ڕاستییەیان بۆ ئەوان سەلماند.

ژانه كه ی NRT چی لێ بو؟

لەخۆرهەاڵتەوە بۆ خۆرهەاڵت

كامیل عومه ر*

جەلیل ئازادیخواز

هێزەکانی خۆرهەاڵت لەسۆنگەی هەستکردن

بەبەرپرسیاریەتی نیشتمانی خۆیان

لەخۆسازدان و ڕێکخستنەوەو

پێداچونەوەدان بۆ تاودان و گەرمکردنی

کورەی خەباتی خۆرهەاڵت و نابێت لەهیچ

هەوڵێک بسڵەوێنەوە

چاوه ڕوانبوین ئه م كه ناڵه له و ماوه یه ی

راگرتنی په خشدا به ئاستێك خۆی

فۆرمات بكاته وه كه ببێته نمونه یه كی بااڵ

له میدیای كوردیدا، به اڵم ئه وه ی كراوه و

ئێستا ده یبینین زیاتر گۆڕانكاری ته كنیكیه

Page 14: ژماره 467

دورنزیک گۆشه‌یه‌که

‌‌سه‌ردار‌عه‌زیز‌ده‌ینوسێت

بیرورا(467( سێشه ممه 2015/2/24 14

له س���ه مه ره یه! پڕ واڵتێکی س���وید له زۆر بواردا له ئاس���تێکی پێشکه وتنی باشدایه، له هه مانکاتدا له روی سیاسه ت و ئه خالق و جۆری ژیانه وه له زۆر شوێنی دونیا جیاوازه. له واڵتی سوید کوردێکی زۆر ده ژی���ن، نزیکه ی 120 هه زار که س ده بن به پێ���ی ئاماره کانی واڵت، دیاره ئه مه ته نها ئاماری ئه وانه یه که خۆیان

به کورد له قه ڵه م داوه. س���وید واڵت���ی دوفاق���ی ئه خالقیه. کرۆکی ئ���ه م دوفاقیه له چه ک به رامبه ر هاوکاریدایه. سوید واڵتێکه له روی بڕی چه كفرۆش���تن و بڕی ه���اوکاری مرۆیی بۆ ده زگا جیهانیه کان له ئاس���تی هه ره قه یرانی س���ه رچاوه ی ئه گه ر بااڵدایه. مرۆی���ی چه که، ئه وا ه���اوکاری مرۆیی بارتاقه ی ئه مه ده کاته وه؟ بۆچی سوید واڵتێکی چه كفرۆش���ه، ئه مه ڕاسته وخۆ هه ڵویس���تی به کۆمه ڵێک په یوه س���ته سیاس���ی ک���ه ڕه گی ده گه ڕێت���ه وه بۆ پ���اش جه نگی جیهانی دوه م. س���وید پالنی وه هابو پ���اش جه نگ که ببێته واڵتێک پێویس���تی به ه���اورده ی چه ك نه بێت له ده ره وه، ئه م سیاس���ه ته بوه هۆی گه ش���ه كردنی چ���ه ک و هاوکاری ته کنه لۆجی���ای چه ك له ناوخۆدا، به اڵم چونکه سوید بێ توانابو له دابینکردنی له زۆر جاردا پێداویس���تییه كانی هه مو گۆڕین���ه وه ی چه ك پرۆس���ه ی که وته به چه ك، یان فرۆشتنی چه ک بۆ کڕینی چ���ه ک، که له ئه نجامدا ب���و به هۆکاری ئه وه ی س���وید ببێته واڵتێکی سه ره كی هه رگیز سویدیه کان فرۆشیدا. له چه ك ڕه هه ند ی سیاس���ه تیان له ئه من و باس ناک���ه ن لهمێ���زی قس���ه كردن. به ڵکو هه میش���ه له هه وڵی ئه وه دان که سوید وه ها وێنابکه ن ک���ه زۆرترین هاوکاری مرۆیی ده داته نه ت���ه وه یه کگرتوه کان و ئاژانسه جیهانیه کانی تر. ئه م هاوکاریه که به ڕاس���تی له ئاس���تی بااڵدایه به اڵم وه ک چه کێکی نه رم به کارده هێنرێت و هه روه ها توانا ده به خش���ێته سوید که بکات نوێنه رایه تی بااڵدا له ئاس���تێکی له ناوه ن���ده جیهانیه کان���دا س���ه رباری له هه مانکاتدا واڵتێک. وه ك بچوکبونی ئ���ه م هاوکاری���ه مرۆییه روپۆش���ێکی دروس���تکردوه بۆ پۆش���ینی بازرگانی چ���ه ک که س���وید به خه س���تی تیایدا به ش���داره. یه کێ���ک له خواس���ته کانی شاندی په رله مان له سه فه ری بۆ سوید داواکاری چه کی کارل گوستاف بو، که چه كێكی له میالن کاریگه رترو ئاس���ان ته نانه ت ئ���ه م چه كه به کارهێنراوتره. ئه مریکاییه كانی���ش به کاری���ان ده هێنا له س���اڵی 200٣ ب���ه دواوه له عێراقدا. به اڵم س���ویدیه كان هه میش���ه ئه وه یان دوب���اره ده كرده وه که ئاماده نین چه ك بفرۆشنه یان ببه خشنه ئه و جێگایانه ی که قه یران���ی تیادای���ه. هۆکارێکی تر که دۆخه ك���ه ی ئاڵۆزکردبو په یوه ندی کۆمپانیای دروستکردنی چه کفرۆشتن و چه كدروس���تکردنی س���ویده له واڵت���ی سعودیه. ئه مه له کاتێکدا که هه وڵی زۆر هه یه له په رله مان بۆ هاوس���ه نگکردنی چه ك و مافه کانی مرۆڤ، به اڵم س���وید به رنامه ی هه یه ک���ه چه ك به ئیمارات و قه ته رو واڵتانی تر بفرۆشێت له به رنامه ی ب���ۆ س���اڵی 2020. به اڵم ئه م���ه ته نها سه رسوڕمان نه بو. سوید به تایبه ت پارته بریتین که ئێستای، ده سه اڵتداره کانی له سوش���یالدیموکرات و سه وز )ژینگه(، دو پارتی چه پن وه ها له خۆیان ده ڕوانن ک���ه پارتی پاش ئیتنی���ک و نه ته وه ن. ئه م دیده ی���ان وه هایک���ردوه که وه ها له کورد بڕوانن که خاوه ن سیاسه تێکی سوش���یالدیموکراته كان به س���ه رچوه. ده ڵێن سوید سه رده مانێکی زۆر له گه ڵ س���ویدیه کان جه نگا، دانیمارکیه كاندا وه هایان له خۆیان ده ڕوانی که جیاوازن، به اڵم پاشان ده رکه وت که جیاوازنین. له هه مانکاتدا دوپاتی ئه وه یان ده كردوه که له واڵتی س���وید پاش نه وه یه ک یان دو ن���ه وه ی تر ک���ورد نامێنێت چونکه هه مو ئه وانه ی که ئێستا کوردن ده بنه سویدی. )کورد له هه مو گه النی تر زیاتر ئه مه س���ویدی، به سیسته می تێکه ڵن کارێکی پۆزه تیڤی مایه ی دڵخۆشیه، که ده توانم بڵێم به هێزترین کارتی کوردیه له واڵتی س���ویدا(. ئه م دیده ئایدۆ لۆژیه وه ه���ا ده کات که سوش���یالدیموکرات و چه په كان وه ها بڕوانن که کورد به هه ڵه س���ه رچاوه ی ئه مه ش ده کات. خه بات ئه وه ی���ه که لهکاتێک���دا دژایه تی کورد

ده كرێت له سوید، واڵتی سوید باوه شی بۆ داع���ش کردوه ت���ه وه. وه ك ئه وه ی له رۆژانی ڕابردودا ده رکه وت که ناوه ندی هاوکاری بێکاران له واڵتی سوید بوه ته جێ���گای کۆم���ه ککاری ب���ۆ داعش که به ناچاری به په ل���ه داخرا. به اڵم له وه زیات���ر پارته چه پ و فیمینیس���ته کان، نابینن ئیس���المی توندڕه و به مه ترسی به ڵک���و ب���ه دژه ئیمپریالیزمی ده بینن. پارتی فیمینیستی سویدی که پارتێکی داکۆکیکه ری مافی ژنان و ئافره تانه وه ها ده بینێ���ت که ته نها یه ک کێش���ه هه یه ئه ویش بااڵده ستی پیاوه. سه رۆکی ئه م پارته ئافره تێک���ی ئالوده بوه به کهول، که پێشتر ئه ندامی پارتی کۆمۆنیستی س���وید بوه به اڵم له به ر هه ڵسوکه وته

نه شیاوه كانی له پارته كه ی ده رکرا. له وه اڵمی ئه وه ی ئایا س���وید دۆستی کورده، له س���ه ره تادا ده کرێت بوترێت ک���ه کورد توان���او کاریگ���ه ری زیاتره له سوید به به راورد به هه ر واڵتێکی تری دونیاش. )سویدیه کان بگره ئه وروپا، هۆکاری ب���اش تێکه ڵبونی کورد وه ها لێکده ده نه وه که کورده كان ڕایانکردوه بۆ شتێک، به اڵم ئه وانی تر له ئه نجامی له ده س���تداوه(. ش���تێکیان هه اڵتنیان ب���ه اڵم س���ه رباری ئ���ه م کاریگه ریه ی کورد ڕ ه وتی گش���تی سیاسه تی سوید پیشه س���ازی مرۆی���ی و له ه���اوکاری تێپه ڕناکات. ئه مه ش له به ر خه سڵه تی تایبه تی سیاسه تی س���ویدی که زیاتر ژینگ���ه و ماف���ی ئافره ت و ده س���ه اڵتی نه رم و ناوه ندگه رایی )به هۆی کیش���ه ی هه رکام زاڵه. به س���ه ریدا الپه کانه وه( ل���ه و تیمایانه له گه ڵ دۆخی ئێس���تای ک���ورددا ناگونجێت. له کاتێکدا ده كرێت ئارگومێنتی ئ���ه وه بهێنرێته ئاراوه که هه مو ئه و تیمایانه ده كرێت سودمه ندبن به کورد، چونکه ژینگه و مافی ئافره ت و بواره کانی تر به یه کس���انی بۆ هه موان پێویس���تن به اڵم له ناو کایه ی سیاسیدا ڕه نگ���ه پێودانگی جیاوازی هه بێت. بۆ نمونه ده رئه نجامی ئه م سیاسه ته یه که س���وید زیاتر له هه وڵی ئه وه دایه چۆن ک���ورد عێراقی بێ���ت، چونکه خه باتی نه ته وه ی���ی به خه باتێک���ی به س���ه رچو له قه ڵ���ه م ده دات. له هه مانکاتدا هه وڵ ده دات ک���ه عێراق���ی ب���و له رێ���گای ئابوریه وه بهێنێته ئاراوه. ده رئه نجامی ئه مه ده بینین که سوید سه رباری بونی ڕه وه ندێک���ی کوردی چ���االک نزمترین له هه رێمی هه یه نوێنه رایه تی ئاس���تی

کوردستان. له کاتێکدا که سوید مۆدێلێکه به اڵم بۆ ئه وه ی زه مینه ی بۆ بسازێت ده بێت کوردو کوردس���تان به چه ندین قۆناغدا بڕوات. ده بێت سویدیه کان له م ڕاستیه بگه ن. سیاسه ت به ئاوڕدانه وه ناسازێت له جێگای خۆته وه به تێڕوانی���ن به ڵکو دێته دی. ش���وێن کاریگ���ه ری گرنگی هه یه له س���ه ر چۆنێت���ی بینین. ڕوانین له س���ویده وه بۆ دونیا جودایه له ڕوانین له کوردستانه وه بۆ دونیا، گه ر ئه م دو دیپلۆماسی نه س���ازێن پێکه وه روانیه نه س���ازان یان س���ه پاندن دێته ئاراوه.

به خێربێن بۆ سه رده می هایبرید.

ئایا‌سوید‌دۆستی‌کورده‌؟

سویدیه کان هۆکاری باش

تێکه ڵبونی کورد وه ها لێکده ده نه وه

که کورده كان ڕایانکردوه بۆ شتێک

به اڵم ئه وانی تر له ئه نجامی

هه اڵتنیان شتێکیان له ده ستداوه

كۆمەڵگایەكدا، لەهەمو مێژو، بەدرێژایی با ئەو كۆمەڵگایە وەك كۆمەڵگای كوردیش زۆر دواكەوت����و بێ����ت، هەمیش����ەو لەهەر سەردەمێكدا، نوخبەیەك ئەو كۆمەڵگایەیان لەخ����ەو بێداركردۆت����ەوەو هەندێكجاری����ش رایانچەنی����ون، لەن����او كۆمەڵ����گای كوردی نوخبەیەك هەیە، بەاڵم گرفتی ئەو نوخبەیە ئەوەیە چاالكی فیكریی زۆر سنوردارەو بەو هۆیەش����ەوە نەیتوانی����وە بچوكترین جوڵە بەكۆمەڵگای����ەك بكات كە ن����اوی مێگەلی بەب����ااڵدا بڕاوە. بەدیوەك����ەی دی كارلێكی لەنێوان ئەرێنییەكەی كۆمەاڵیەتی بەشێوە نوخبەو كۆمەڵ����گادا، زۆر تەمبەڵەو چاالك نەكراوە، ئەمە وایكردوە نوخبە شوناسەكەی خۆی ونكردبێ، یان نەیتوانیبێت شوناسێك

بۆ خۆی دابهێنێت.بەتەواوی كوردس����تان هەرێم����ی ئەمڕۆ ب����ەردەم كەوتۆت����ە پێكهاتەكانیی����ەوە، هەڕەش����ەیەكی زۆر مەترس����یدار ، ئەویش داعش لەالی����ەك و دواكەوتویی كۆمەڵگاش لەالیەك����ی دیكەوە، چونكە ئ����ه وه جەهلی كۆمەڵگایە داعش����ی تێ����دا دەخوڵقێ، ئایا داعش دەتوانێ لەنێو كۆمەڵگایەكی وشیارو بێگومان س����ەردەربهێنێت، پراگماتیك����دا نەخێر. بۆیە من رەخن����ەی زۆرم هەیە كە 24 س����اڵە نەمانتوانی����وە بنەمایەكی پتەو ئابوری، س����ەربازی، لەزۆرب����ەی روەكانی روناكبیریی ...هتد بۆ خۆمان دروستبكەین، بەاڵم خۆ نوخبەی روناكبیری ئەم هەرێمەش لەناو بازنەیەكی بەتاڵدا گینگڵ دەدات. تۆ سەیركە نوخبەی كوردی)هەڵبەت مەبەستم نوخب����ەی روناكبیریی كوردییە( لەبەرامبەر تارادەیەكی داع����ش، ئ����ەو هەڕەش����انەی زۆر ئەبڵ����ەق ماون، لەكاتێك����دا دونیایەك جیهانبینی و فیكرو فەلسەفە هەن تابتوانین تێڕوانینێكی نوێی فیكری بۆ بەرهەمبهێنین، هەر لە خودی ئیسالمدا چەندین مەزهەب و رێچكەو رەوتی فیكریی ئایینی هەن، بەاڵم هێش����تا كەسمان جەس����ارەتمان نەكردوە، بەوردی و بەبێ ترس پەنجە لەس����ەر برینە قوڵەكانم����ان دابنێی����ن. ئەم����ە لەكاتێكدا مۆدێرنەو رۆشنگەری بەمجۆرە دروستبون.

تائێس����تا لەم هەرێمە )ئەرنس����ت رێنان( وەجاغ����ی كوێرە، ئەوەی ئەرنس����ت رێنان لەس����ااڵنی1862-186٣ بەرامبەر بەمەسیح بەهۆی كتێبی)ژیانی مەس����یح(ەوە كردی، دو ش����ت بو، هەم ئازایەتی هەم فیكر بو، ل����ەم هەرێمەدا هێش����تا جورئەتی ئەوەمان نەبوە، راش����كاوانە هەندێ����ك پرس یەكال بكەینەوەو ئەم تەمتومانە بڕەوێنینەوە كە هەمو هەرێمەكەمانی تەنیوە. ئەم ملمالنێ توندە ئەم����ڕۆش نەكرێ، خ����ۆ هەر دەبێ س����بەینێ بكرێ، بەاڵم چەندی دوا بخرێ، زیان����ی زۆرترو ماڵوێرانی زیات����ری بەدوادا دێت. راس����تە ش����ەڕێكی دژوارەو لەماوەی 24 س����اڵی رابردودا نەمانتوانیوە بچوكترین ئامادەسازی بۆ ئەو ملمالنێ سەختە بكەین، كۆمەڵگاش نەك هەر وشیار نەكراوەتەوە، بەڵكو دو هەنگاویشی بۆ دواوە هاویشتوە، كوردیش روناكبیری����ی نائامادەیی ب����ەاڵم بۆ ملمالنێیەكی لەمج����ۆرە، كە لەبنەڕەتدا درێژخایەنەو دژوارو سەختە،ئەوا كۆمەڵگای كوردی هێشتا بۆ دواوە پاڵدەنێ، بێئەوەی ی����ەك هەنگاویش بچێتە پێش����ەوە. چونكە جگە لەدەسەاڵت بەر لەهەمو شتێك ئەركی سەر شانی نوخبەی روناكبیرییە، بگەڕێتەوە

ناو كۆمەڵگاو جوڵەی پێبكات.زمان����ی كوردی هێش����تا زمانێك����ە تەنیا بۆ شیعرو پەخشان س����ازو ئامادەیە، ئەم زمانە)كە زۆر شانازی پێوە دەكەین(هێشتا ل����ەدەرگای فیكرو سیاس����ەت و سروش����تی نەداوە، زمانی زانستمان ئەوە هەر بەجارێ وێرانەیەكە بەیەك س����ەدەی تریش ئەگەر بتوانرێ بونیاد بنرێ،كەس ناتوانێ بەكوردی باس لەزانس����تەكانی سروشت بكات، زمانی كوردی دەڵێی هەر تەنیا بۆ ئەوە خولقاوە باس����ی روبارو گوڵ و چاووبرۆی یار بكات، پەت����ای گ����ەورەش ئەوەیە ك����ورد هەموی ش����اعیرە، بەاڵم ش����اعیری نەزۆك، مردوی بەسەرچو....ش����ێركۆیەكمان هەبو شانازی پێوە بكەین، بەاڵم ئەویش وەجاغكوێر بو.

نوخبەی كوردی باسی مۆدێرنەو پۆست مۆدێرنەت بۆ دەكات، بەاڵم جەسارەت ناكات بێت گەورەترین زام و پرسی نیشتمانەكەی كە دین و داعشە، بیخاتە بەر شیكردنەوەی زانستیانەی سەردەمانە، ئاخر پۆستمۆدێرنە هیچ مانایەك نابەخش����ێ، لەكاتێكدا داعش چەند كیلۆمەترێك لێمانەوە دورە. لەوانەیە بەش����ێك لەنوخبەی كوردی پێیانوابێت كە خۆیان لەبارەی دین یەكالكردۆتەوە، بەاڵم بێگومان قس����ەی لەمج����ۆرە هیچ مانایەكی نیی����ە ئەگەر تۆژینەوەی قوڵی پێش����كەش نەكردبێت و ئازایانە پەنجەی لەس����ەر برینە بەسوێكان دانەنابێ، دەبێت دەسەاڵت و ئینجا كۆمەڵگاش فێر بكرێن كە ئیدی پێویستمان

بەو جۆرە تۆژینەوانە هەیە، چ پێویستیش ناكات كەس تەكفیر بكرێت و لەواڵتی خۆی قاچاخ بێت. وەك ئەوەی عەرەب بەرامبەر بەنصر حام����د ئەبوزێ����دو چەندانی دیكەی كۆمەڵگاش دەس����ەاڵت و پێویستە كردوە، ئەقڵ لەو كارە قێزەونانەی فەرمانڕەوایانی عەرەب وەرگ����رن، چونك����ە ئەوانەی دژی ئەبوزێ����دو نەجیب مەحف����وزو زۆری دیكە وەستانەوە، تەنیا قێزەونی و شەرمەزارییان

بۆ مای����ەوەو مەحفوزو ئەبوزێدیش جوانترو گەورەتر بون.

كۆمەڵگایەكم����ان هەیە ئەقڵیەتی خێڵ بەڕێوەی دەبات، ئێستاش ئامادەیە شەڕی پەڕۆ ب����كات و زۆرترین توندوتیژی بەرامبەر لەكۆمەڵگایەكی ئیت����ر نیش����انداوە، بەژن پۆس����تمۆدێرنە، باس����كردنی وەه����ادا، خۆدزینەوەی����ە خۆگێلك����ردن و ه����ەم لەپرس����ە بنەڕەتییەكان، هەم نیش����اندانی ماس����ولكەكانیەتی وەك ئ����ەوەی بڵێ من رۆش����نبیرێكی گ����ەورەم! ب����ەاڵم ئەوانەی بۆئەوەی پێیاندەڵێم ریزبەندیی����ەدان، لەو باش����تر رۆش����نبیرو بەهاكانی نوخبە بزان، با كتێبەكەی )ریم����ۆن ئارۆن(بخوێننەوە، ئەو رۆش����نبیران(چونكە بەناوی)ئەفیونی

كتێبە شایانی خوێندنەوەیە.ئەم����ڕۆش ت����ا ك����وردی نوخب����ەی واقیع����ی و جی����دی و ش����یكردنەوەیەكی فیك����ری نە بۆ دین و داع����ش هەبوە، نە بۆ ئیس����المی سیاس����یش پێب����وە، بەجۆرێك كەوتۆت����ە ناو تەمتومانێكی چڕەوە كە هیچ ش����یكردنەوەیەكی رەخنەگرانە، زانستیانە، بابەتیانە، فەلسەفیانەی بۆ ئەو دو چەمكە شیكردنەوانەش����مان تائەمجۆرە پێنیی����ە، نەبێ����ت، ناتوانین كوڕی كورد لەتوندوتیژی لەبەرامب����ەر كچەكانم����ان دور بخەین����ەوە، ناتوانی����ن س����ۆزو عاتیف����ەی براكانمان بۆ گروپێكی توندڕەوی ئیس����المی ریشەكێش س����ارد بەئەقڵێك����ی ناتوانی����ن بكەی����ن، بیربكەینەوە،راستە هەندێك هەوڵی نوخبە لێرەولەوێ هەیە، بەاڵم ئەم هەواڵنە یەكجار كەم����ن و تا ئێس����تا هی����چ كاریگەرییەكیان دروست نەكردوە،سەرەڕای ئەوەی هەندێك هەوڵی دیكەش هەن دەیانەوێ پاس����او بۆ ئایی����ن بهێننەوە لەبەرامب����ەر هەر كارێكی قێ����زەون كە بەن����اوی ئایین����ەوە دەكرێ.بەاڵم چ پاس����اوەكانیان زۆر لەڕوالوازە، چ لەبارەی تۆكمەیان بنەمایەكی خۆیش����یان

ئایینە ئاسمانییەكانەوە نییە. هەڵب����ەت ئ����ەم كێش����ەیە زۆر ئاڵۆزەو زۆری رێژەیەك����ی ك����ە لەكۆمەڵگایەك����دا نەخوێندەوار بێت و ئەهلی فیكری زۆر كەم بێت، ئاس����ان نییە بتوانی لەپرسێكی وەها ئاڵۆزدا قسە بكەیت،چونكە ئەم پرسە لەناو توندڕەوییەك����ی قوڵدا خ����ۆی مات كردوە، بۆیە تەنی����ا بەگفتوگۆی فیكریی دەتوانرێ دەرگایەك بەروی لێبوردەیی و پێكەوەژیان و كەمكردنەوەی توندوتیژی بكەینەوە، ئەگەر ئەمە نەكەین هەرچییەك بكەین لەكوتینی ئاس����نی س����ارد دەچێ����ت و نامانگەیەنێتە

ئاكامێكی باش.

بێ‌شوناسیی‌نوخبەی‌روناكبیریی‌و‌تەمتومانی‌سەدەكانی‌ناوەڕاست

فوئاد سدیق

نوخبەی كوردی تا ئەمڕۆش شیكردنەوەیەكی جیدی و واقیعی و فیكری

نە بۆ دین و داعش هەبوە، نە بۆ ئیسالمی

سیاسیش پێبوە، بەجۆرێك كەوتۆتە ناو

تەمتومانێكی چڕەوە كە هیچ شیكردنەوەیەكی

رەخنەگرانە، زانستیانە، بابەتیانە، فەلسەفیانەی

بۆ ئەو دو چەمكە پێنییە، تائەمجۆرە شیكردنەوانەشمان

نەبێت، ناتوانین كوڕی كورد لەتوندوتیژی

لەبەرامبەر كچەكانمان دور بخەینەوە

19 »»

19 »»

ه����ه روەك چ����ۆن گەل����ی ك����ورد پەندی پێش����ینانی هه یە زۆربەی گەالنی جیهانیش بەهه مان ش����ێوە. دەكرێت زۆر جار س����ود لەپێش����ینانی وەربگیرێت. م����ن دەمەوێت لەو نوس����ینمەدا س����ەرنجتان بۆ پەندێكی پێش����ینانی چینی رابكێش����م ك����ە دەڵێت "لەبری ئەوەی ماسییەكی پێ بدەی، فێری

ڕاوەماسی بكە". ئەگ����ەر بەوردی لەو پەن����دە بكۆڵینەوە دەكرێ چەند مانایەكی ئەرێنی و بەس����ودی لێ دەربهێنین. هه رێمی كوردس����تان دوای ڕاپەڕینی گەل����ی كورد دژی رژێمی بەعس، ك����ورد دەس����ەاڵتدارانی س����ەركردایەتی و هه میش����ە بەپێچەوانەی ئەو پەندە چینییه تەمەنی س����اڵەی ل����ە2٣ جواڵونەت����ەوە. دامەزراندنی حكومەت و پەرلەمانی هه رێمی كوردستاندا كارگەو دامەزراوەكانی نێوخۆی كوردستان لەپەنجەی دەست تێناپەڕن كە بتوانرێت لەسەر ئاستی عێراق و نێودەوڵەتی

كاربكرێت.حکومه تی كوردستان لەتەمەنی تەنیا دو ساڵیدا بەهۆی ناكۆكی الیەنەكان روبەڕوی شەڕی ناوخۆ بوەوە هه ر زو ئیدارەكەی كرا بەدو بەش. ماڵ نەبو میوانیشی هاتە سەر. الپەڕەی سەردەمی 1992 تا دوای روخانی سەدام وەال بنێین، پاساوو بیانو بۆ نەبونی هیچ بەرهه مێكی خۆماڵی بهێنینەوە. بڵێین پێش����وتر كێش����ەو ناكۆكی و ش����ەڕی ناخۆ هه بو بۆیە ئەگ����ەر پالنیش هه بوبا نەدەكرا

جێبەجێ بكرێت. وەك ئاش����كرایە دوای روخان����ی بەعس لەنیس����انی 200٣دا هه رێم����ی كوردس����تان پێ����ی نایە قۆناغێكی ن����وێ، دەكرێ بڵێین وەرچەرخانێك����ی ن����وێ ب����و ب����ۆ هه رێمی كوردس����تان. داوی سەردەمی روخانی رژێم

دەرگاكانی واڵتان بەروی هه رێمی كوردستان كرانەوە، بەهه مان شێوە دەرگاكانی هه رێمی كوردس����تانیش بەڕوی واڵت����ان. وردە وردە س����ەرمایەگوزارانی بیانی روویان لێرە كرد. هه ر ئەوسا سەردەمی بازرگانی و تەالرسازی لەهه رێم����ی كوردس����تان دەس����تی پێكرد. ب����و خەون����ی بەدوبەیكردنی هه ر ئەوكات هه رێمی كوردس����تان لەبی����روهزری خەڵكی كوردس����تاندا س����ەپێندرا. كاتێك سەیری دوب����ەی دەكرێ����ت لەروكەش����دا وادی����ارە كاردەكەن بەچەش����نێك كە خەڵكەك����ەی لەماوەیەك����ی كورت����دا توانیویان����ە دوبەی بكەن بەدوب����ەی بەاڵم لەڕاس����تیدا دوبەی تەنیا بەسەرمایەی دوبەی بوەتە "دوبەی". كارمەند، كرێكار، بازرگانەكانیشیان بیانین. بەپێ����ی دواین ئامار %5٣ ی دانیش����توانی دوبەی هاواڵتی هیندس����تانن و %17 خەڵكی دوبەی����ن و باقیەكەی دیكەش پاكس����تانی، سیس����تمی فلیپینیی����ن. بانگالدیش����ی و كاپیتالی����زم و كۆیالت����ی لەو میرنش����ینەدا ب����ەدی دەكرێت. لەهاواڵتییەكی رەس����ەنی ئەو میرنش����ینە پرسیاركرابو ئایا "سێكس" ب����ۆ ئێوە ئارەزوە یاخ����ود كارە؟ لەوەاڵمدا گوتبوی كار بوایە بەنگالدیشییەكان لەباتی ئێمە دەیانكرد. ئەو رستەیە رونی دەكاتەوە كە ئ����ەو خەڵك����ە بەش����ێوازێك راهێنراون ك����ە پێیانوایە هه مو ش����تێك بەس����ەرمایە چارەسەر دەكرێت. لەوانەیە بونی سەرمایە بۆ مرۆڤ كارئاس����انی رەهای هه بێت، بەاڵم هه میشە زانست و زانیاری بۆ نەوەی دوارۆژ

ده مێنێتەوەو سودی بۆ مرۆڤایەتی ده بێ.ئەو س����ەڵتەنەتەی لەدوبەی هه یە لەهیچ واڵتێكی دنیادا نییە. بەاڵم لەگەڵ ئەوەشدا جێگەی خۆی لەنێو 10 خۆش����گوزەرانترین واڵت����ی جیه����ان نەكردوەت����ەوە. كەوات����ە واڵت ئاس����ودەیی خۆش����گوزەرانی و لەس����ەرمایەدا نییە بەڵكو لەسیس����تم و ئەو مێكانیزمەیە بۆ خۆشگوزەرانی هاواڵتییانی

دانراوە. ئەگەر ت����اوەری بەرزو ئوتۆمبێلی ئاخر مۆدێل و كارمەندی بیانی قومارخانەكان بەمانای خۆشگوزەرانی بهاتایە ئەوە بەپێی ئامارەکانی نێودەوڵەت����ی، لەوانەبو دوبەی یەكەمین واڵت دەستنیشان بكرابایە. بۆیە دوبەیمان ناوێ پاریسمان دەوێ، دوبەیمان ناوێ سویدمان دەوێ، ئوستراڵیامان دەوێ. هه میش����ە نمونە بەباش����ترین دەهێنرێتەوە هیچكات نەمانبیس����تووە باوكێك بڵێ"كوڕم س����ەیركە كوڕی كاك ئەحمەد چەند ئازایە چۆن بەخێرایی سەیارە لێدەخوڕێت و شەڕ دەكات". ش����تی وانابیس����تین چونكە نییە

بۆیە نمونە بە باشە دەهێنرێتەوە. دوب����ەی نمونەیەكی ب����اش نەبو دەكرا لەماوەی ئەو10 س����اڵەدا ئاب����وری هه رێمی كوردس����تان لەئاس����تێكی ت����ردا بوای����ە،

س����ەرمایەگوزارەكانی ب����ازرگان و النیكەم خۆمانی����ان فێری بازرگان����ی كردنی كااڵی خۆماڵی بكردایەو كارگ����ەی جۆراوجۆریان دابمەزراندای����ە بۆ ئەوەی هه م ئەو پارەیەی ك����ە بۆ كڕینی كااڵ دەچ����وە دەرەوە لەنێو واڵتدا بمایه ت����ه وه و هه میش رێژەی بێكاری لەهه رێم كەمی بکردایه . چۆن ؟ 10 كارگەی بەرهه م هێنانی گەورە بەالنیكەم هه ریەكه یان پێویستیان بەكەمتر لە500 كارمه ندو كرێكار هه یە واتا500 كەڕەت 10 دەكاته پێنج هه زار كەس. ب����ە مانایەكی دیكە بە كردنەوەی10 كارگ����ە لەهه رێمی كوردس����تان هه لی كار

بۆ5000 كەس دەڕەخسێت. ناكرێت بڵێین هیچ كارگەیه ك لەهه رێمدا بونی نییە بەاڵم ئەگەر بمانەوێت بیانژمێرین لەپەنجەی دەس����ت تێپەڕن����اكات، هاوكات بەرهه مەكانیان تەنیا بەشی شارێك ناكات چ ج����ای بمانەوێ����ت ه����اوردەی دەرەوەش

بكرێت.رەنگە زۆركەس یان بەرپرسانی حكومەت بڵێ����ن هه رێ����م نەوت����ی هه یەو پێویس����تی بەسەكتەرەكانی دیكە نییە، بەاڵم بەرهه می خۆماڵی واتە ئاڵوگۆڕی پارە لەنێو واڵتدا. كاتێك سەیری رەفەی ماركێتەكان دەكرێت دەبینرێت ك����ە پڕن لەبەرهه م����ی توركی، ئێرانی و چینی، رەنگە چەند بەرهه می واڵتانی دیكەش ببینین، بەاڵم زۆرینەو ئەوەلیەت بۆ ئەو سێ واڵتەیە. سەرمایەگوزارانی توركیاو ئێ����ران لەگەڵ ئەوەی ك����ە بەرهه مەكانیان هه ن����اردەی هه رێمی كوردس����تان دەكەن، كردوەتەوە. لێرە كۆمپانیاكانیش����یان لقی بەپێ����ی دوایین ئام����اری یەكێتیی هاوردەو هه ناردەكاران����ی هه رێ����م لەس����اڵی 2014دا هه رێمی كوردس����تان بڕی نزیكەی 9 ملیار دۆالر كااڵو ش����مەكی ل����ەدەرەوە، هاوردە ك����ردوە كە زۆرترینی����ان بەرهه می توركی و

ئێرانین.

با‌فێری‌ڕاوەماسی‌ببینعەلی تەحسین شوانی

خۆشگوزەرانی و ئاسودەیی واڵت

لەسەرمایەدا نییە بەڵكو لەسیستم و ئەو مێكانیزمەیە

بۆ خۆشگوزەرانی هاواڵتییانی دانراوە

Page 15: ژماره 467

15 (467( سێشه ممه 2015/2/24 [email protected]ته‌ندروستی

گه ش���كه بریتیه له تێكچونی چاالكی كاره بایی مێشك، ئه م حاڵه ته ده بێته ه���ۆی نه مان یاخود تێكچونی هۆش. هۆكاره كان���ی ئ���ه م حاڵه ت���ه چه ند هۆیه كه ك���ه گرنگترینیان په ركه مه و به ركه وتنی سه ر به هه ر روداوێك یاخود په ستانێك و یان هه ر نه خۆشیه ك كه ببێته هۆی زیان گه یاندن به مێش���ك یان به هۆی كه می چونی ئوكس���جین ئاس���تی وكه مبونه وه ی مێش���ك بۆ شه كره . له وكه سانه شدا كه ئاڵوده ی روده دات، گه شكه مادده كحولیه كانن هه ن���دێ جاریش له منداڵ���دا به هۆی به رزبون���ه وه ی پل���ه ی گه رمی له ش روده دات. ئه وكه سه ی توشی گه شكه ده بێت ره نگه پێش توشبونی هه ست

به بۆنێك یاخود تامێك یان حاڵه تێكی نامۆ بكات.

نیشانه كانی بریتین له :- گرژبونی ماس���ولكه كان كه ره نگه

چه ند چركه یه ك بخایه نێت.- راوه شانی ماسولكه كان.

- هه ندێ جار وه س���تانی هه ناس���ه یاخود گه ستنی زمان.

- هه ن���دێ ج���ار كه س���ه كه توانای راگرتنی میزو پیسایی ناكات.

- شین بونه وه ی ده موچاو.- هاتنه خواره وه ی ئاو به ده م.

چۆن فریای كه سه كه بكه وین له كاتی ده ركه وتنی نیشانه كان؟

- پێویس���ته ده وربه ری نه خۆش���ه كه چۆڵ بكه ین واتا قه ره باڵخی له س���ه ر

دروست نه كه ین.- هه رئامێرێك یاخود كه ره سته یه كی تیژی ل���ێ دوربخه ین���ه وه بۆ ئه وه ی

زیانی پێنه گه یه نێت.- هیچ ش���تێك وه ك پ���ه ڕۆ نه خه ینه ده می نه خۆشه كه وه به بیانوی ئه وه ی

زمانی نه گه زێ .- پێویسته كاتێك گه شكه كه ی بۆدێت هیچ شتێكی لێنه كه ین و لێی گه ڕێین تاوه كو هه مو جوڵه و راوه ش���انه كه ی ده كات و خ���او ده بێت���ه وه . پاش���ان بیخه ین���ه س���ه رالو بۆ ئ���ه وه ی هه ر

كه فێك له ده میدایه بێته ده ره وه .- له كات���ی دوباره بونه وه ی گه ش���كه پێویس���ته س���ه ردانی نه خۆش���خانه

بكرێت.

ئا: هاوراز سه لیم

ش���ه كر و خ���وێ و چ���ه وری و خواردن���ه وه كحولیه كان ئه و چ���وار ژه هره ن كه له كاتی زیاده خۆری���ان چه ندی���ن نه خۆش���ی وه ك نه خۆش���یه كانی دڵ و بۆرییه كانی و شه كره و نه خۆش���ی جگه رو ش���ێرپه نجه دروس���ت

ده كه ن. ئه و خۆراكانه ش بریتین له :

1- چه وریه كاندامه زراوه یه كی ئه ڵمانی بۆنه خۆشییه كانی جگه ر ده ڵێ���ن خواردنی ئ���ه و خۆراكانه ی ده وڵه مه ندن به چه وری مه ترسییه كی گه وره بۆسه ر جگه ر دروست ده كه ن و ده بنه هۆی نیش���تنی چه وری له خانه كان���ی جگه ر، كه به تێپه ڕبونی كات ده بێته هۆی هه وكردنی و دوات���ر به مۆم بونی و ش���ێرپه نجه ی جگه ر. دامه زراوه كه ده ڵێت پێویس���ته زیاتر پشت ب���ه و چه وریانه ببه س���تین ك���ه له روه كه وه ده س���تمان ده كه وێت و باشتروایه رۆژانه 60

بۆ70 گرام چه وری زیاتر نه خورێت.

2- شه كرله ش پێویستی به كاربۆهیدرات هه یه وه ك شه كرو نیشاسته بۆ په یداكردنی وزه ، به اڵم زیاده خ���ۆری لێی ده بێته ه���ۆی زیادبونی كێش و دواتر نه خۆش���ی ش���ه كره ی جۆری دو، به تایبه تی ئ���ه و خواردنه وانه ی بڕێكی زۆر ش���ه كری تێدای���ه . ده كرێت مرۆڤ ئه و ش���ه كرانه له میوه كانه وه ده ستی بكه وێت. به پێ���ی رێنم���ای رێكخراوی ته ندروس���تی جیهانی مرۆڤ پێویس���ته رۆژانه 50 بۆ 60

گرام شیرینی بخوات.

3- خوێی چێشتدامه زراوه ی ئه ڵمانی بۆ نه خۆش���یه كانی په ستانی خوێن ده ڵێت زۆر خواردنی خوێ

ده بێته هۆی به رزبونه وه ی په ستانی خوێن كه ئه ویش هۆكارێك���ه ب���ۆ نه خۆش���یه كانی جه ڵته ی مێش���ك. باش���تروایه م���رۆڤ رۆژانه یه ك

كه وچكی چا خوێ بخوات.

4- خواردنه وه كحولیه كانئه م خواردنه وانه ده بنه هۆی له ناوبردنی زیان مێش���ك و خانه كانی ماس���ولكه كان و گه یان���دن به هه ن���دێ ئه ندام���ی له ش وه ك جگ���ه رو په نكریاس، هه روه ها هۆكاریش���ه بۆقه ڵه وی و شێرپه نجه و تێكچونی ده رونی و چه ندین گرفتی تر، هه ر بۆیه هه رچه ند دور

بی لێی باشتره .

بەئوردونیکردنی سیستمی تەندروستی کوردستان: هەڵەیەکی کوشندە

)4)وەزارەت���ی لەبیانوەکان���ی یەکێ���ک تەندروستی بۆ ئیمزاکردنی گرێبەست لەگەڵ لەسیس���تمی چاولێکەریە ئ���وردون واڵتی کڕین و دابەش���کردن و ڕێکخس���تنی دەرمانە لەواڵت���ە. با بزانین ئایا ئوردون ئەو واڵتەیە

کە شایانی چاولێکردن و کۆپیکردن بێت؟داتاکان ئەوە دەردەخەن کە کۆپیکردنی سیستمی دەرمان لەئوردونەوە بۆ کوردستان هەڵەیەک���ی کوش���ندەیە. یەکێ���ک لەهەرە بنەڕەتتری���ن بنەماکانی هەر سیس���تمێکی تەندروس���تی سەرکەوتو ئەوەیە کە دەرمان بۆ نەخ���ۆش و هاواڵتیان بەنرخێکی گونجاو )ی���ا باش���تر بەخۆڕایی( دابی���ن بکات بۆ بەدەرمانەکەی���ەو پێویس���تیان ئەوان���ەی ئ���ەو بەهەبون���ی پەیوەس���تە ژیانی���ان نرخی لەنێوان لەبەراوردێک���دا دەرمانەوە. دەرم���ان لەئ���وردون و بریتانی���ا ژمارەیەک توێژەر کۆمەڵێک ڕاس���تی ش���ۆکهێنەریان بۆ دەرکەوتوە لەس���ەر نرخ���ی دەرمان لەو واڵتەدا. ب���ۆ نمونە نرخ���ی دەرمانگەلێکی وەکو ئۆمیپرازۆل، سیتالۆپرام، فلۆکسیتین 10 هێن���دە گرانترن لەئ���وردون بەبەراورد بەبریتانی���ا. میزۆپرۆس���تۆل لەئوردون 1٩ ئەوەندەی بریتانیا گرانترەو پراڤاس���تاتین و ئەملۆدیپی���ن ٨ ج���ار لەئ���وردون گرانترە بەب���ەراورد بەبریتانیا. ئ���ەم نرخە بەرزانە بارگرانیەک���ی کوش���ندەی ب���ۆ هاواڵتیانی ئ���ەو واڵتە دروس���تکردوەو وایک���ردوه کە نزیک���ەی%٨0 ی هاواڵتیان ناچ���ار بن کە لەپارەی گیرفانی خۆیان دەرمان بکڕن کە بەیەکێ���ک لەهۆکارەکانی هەژاری لەو واڵتە دادەنرێت. ه���اوکات گرانیی نرخی دەرمان وایک���ردوە کە ژمارەیەک���ی زۆری نەخۆش بێبەش بێت لەو دەرمانەی کە پێویس���تی پێیەتی و ئەمەش بەهۆکاری شکس���تی ئەو کۆمەڵێک لەکۆنترۆڵکردنی دادەنرێت واڵتە نەخۆش���ی وەکو فش���اری خوێن و شەکرەو نەخۆش���یەکانی دڵ. ئ���ەم نرخ���ە بەرزەی دەرمان لەئوردون واشیکردوە کە ژمارەیەکی زۆری هاواڵتیان���ی ئەو واڵت���ە لەنرخەکان

ناڕازی بن. ناڕازیبون لەدۆخی دەرمان تەنها هاواڵتیان توێژینەوەیەک بەگوێرەی بەڵکو ناگرێتەوە کە لەساڵی 2014 باڵوکراوەتەوە لەجۆرناڵی نەخۆشخانە،56% دەرمانسازی بۆ ئەوروپا ی پزیش���کانی ئ���وردون نەیانتوانیوە ئەو دەرمان���ەی نەخ���ۆش پێویس���تی پێیەتی ی هەروەه���ا70% بکەوێ���ت. دەس���تیان دەرمانس���ازەکانی ئوردون ڕەزامەند نەبون لەدۆخی دەرمان لەو واڵت���ە. هۆکاری ئەم کێش���انە لەسیس���تمی دەرمانی ئوردون بۆ سیاسەتە هەڵەکانی ئەو واڵتە دەگەڕێتەوە لەبواری دەرمان���داو گەندەڵی لەو بوارەدا. بۆ نمون���ە ئوردون لە2001 ڕێکەوتنامەیەکی ئیمزاک���رد لەگەڵ ئەمریکا ک���ە بوار نادات بەهاتن���ی دەرمان���ی هەرزان ب���ۆ ئوردون بەبیانوی پاراستنی موڵکیەتی هزری. ئەمە بەگوێ���رەی ژمارەیەک���ی زۆری توێژینەوە یەکێک���ە لەهۆکارە هەرە س���ەره کییەکانی

بەرزبونەوەی نرخی دەرمان لەو واڵتە. بەه���ەدەردان ناش���ەفافی و گەندەڵ���ی و لەب���واری دەرمانی ئ���وردون یەکێکی ترە نرخ���ی بەرزبون���ەوەی لەهۆکارەکان���ی دەرمان لەو واڵتەو شکس���تی سیس���تمەکە لەدابینکردن���ی دەرمان���ی پێویس���ت ب���ۆ هاواڵتیان. لەڕاپۆرتێکدا کە لەس���اڵی2011 ڕێکخ���راوی نەتەوە یەکگرتوەکان لەس���ەر گەندەڵی و ناش���ەفافیەت لەکەرتی دەرمانی ئوردون باڵویکردوەتەوە کۆمەڵێک ڕاس���تی تاڵ دەربارەی گەندەڵی و بەهەردەردان لەو بوارە دەردەخات. هەروەها ڕاپۆرتەکە ئاماژە چاودێریەکی بەهەبونی بەبوارنەدان دەدات بێالیەن لەس���ەر دۆخی دەرم���ان و ئەوەش بۆ هەبون���ی بەرژەوەندخوازیی قوڵ لەالیەن دەسەاڵتدارانی ئەو واڵتەوە بۆ قازانجکردن دەگەڕێنێتەوە. ه���اوکات ڕاپۆرتەکە ئاماژە بەنەبونی سیس���تمێکی دیاریکراو بۆ کڕین و دابەش���کردنی دەرمان دەکات و هۆش���داری دەدات لەجێبەجێنەکردن���ی ئ���ەو ڕێنمایی و بوارەک���ە ڕێکخس���تنی ب���ۆ یاس���ایانەی

دەرکراون. ئ���ەم بەڵگان���ە بۆم���ان دەردەخەن کە سیس���تمی دەرمان لەئوردون نەک شایانی چاولێکەری نیە، بەڵکو بەتەواوەتی دەبێت ئەو بەپێچەوان���ەوەی لەکوردس���تان ئێمە سیس���تمە بکەین. پرسیارە وەاڵمنەدراوەکە ئەوەیە دەبێت بۆچی بەرپرسانی وەزارەتی تەندروس���تی هێندە هۆگری ئەو سیس���تمە لەبەش���ەکانی ب���ن؟ ئوردون س���ەقەتەی داهاتو هەوڵی وەاڵمدانەوەی ئەو پرس���یارە

دەدەین.

ئه‌و‌چوارخۆراكه‌ی‌‌ژه‌هرن‌بۆجه‌سته‌

چۆن‌فریای‌‌كه‌سێك‌بكه‌وین‌كه‌‌توشی‌‌گه‌شكه‌‌ده‌بێت

نه‌شته‌رد.گۆران عەبدواڵ دەینوسێت

‌‌‌‌‌ئا:‌د.‌سەروەر‌عارف‌ستار

Page 16: ژماره 467

خوێندن(467( سێشه ممه 162015/2/24

ریکالم

ده نگی مامۆستا له ده نگی هه موان بڵندتر بو"ئەگەر خۆپیشاندانەکان نەبوایە، موچەی مامۆستا بەمزوانە نەدەدرا"

[email protected]

ئا: رێنوار نەجم

لەدوای خۆپیشاندان و ناڕەزایەتییەکانی مامۆستایانەوە، بۆچونێک هەبو کە دەیانوت مامۆستا لەم کاتەدا دۆخی کوردستانی لەبەرچاو نەگرتوە، بەاڵم

مامۆستایان ئەوە رەت دەکەنەوەو رایدەگەیەنن کە ئەوە مافێکی

سەرەتایی خۆیانەو "ئەگەر ئەو خۆپیشاندانانە نەبوایە، بەمزوانە

موچەی مامۆستا نەدەدرا".

ناڕەزایەتیی هەفت����ەی رابردو هەفتەی مامۆس����تایان بو. بەش����ێکی زۆری ئەو توێژە بۆ ماوەی زی����اد لەهەفتەونیوێک پارێزگای س����نوری لەپەروەردەکان����ی لەچەن����د )بەکەمیی����ش س����لێمانی ناوچەیەک����ی هەولێ����ر( لەبەرامبەر پێ ن����ەدان و دواکەوتن����ی موچ����ەی مانگی کانونی یەکەمی ساڵی ڕابردودا، بایکۆتی

هۆڵەکانی خوێندنیان کرد.ئ����ەوان داوای هەرچی زوت����ری پێدانی "سەرەتاییترین" مافی خۆیان دەکردو بۆ ئەو مەبەستە خۆپیشاندانیان ئەنجامدا. لەبەرامبەردا بەش����ێک لەمامۆس����تایان لەگ����ەڵ ئ����ەو هەڵوێس����تەی زۆرینەی مامۆس����تایاندا نەبون و پێی����ان وابو کە دۆخی ئێستای کوردستان لەوە خراپترە مامۆستایان تێیدا خۆپیشاندان بکەن بۆ قەیرانێک، کە نەک ئەوان، بەڵکو هەمو

موچەخۆرێکی هەرێمی گرتوەتەوە.پس����پۆڕی بواری پەروەردە، مامۆس����تا فایەق سەعید پێی وایە کە ئەنجامدانی ئ����ەو خۆپیش����اندانانەی مامۆس����تایان پۆزەتیڤەو هیچ پەیوەندی بەپەروەردە، دڵسۆزیی، جەنگی داعشەوە نییە، بەڵکو

"زۆر بەسانایی گرفتێکی ئیدارییە".لەگەڵ دەس����تپێکردنی خۆپیش����اندانی ئەوانەی نەب����ون کەم مامۆس����تایاندا، مامۆس����تایان بە"خائی����ن" و "دەس����تی دەرەکیی" تۆمەتبار دەکرد، مامۆس����تا فای����ەق لەوبارەی����ەوە دەڵێ����ت، "هیچ توێژێ����ک ل����ەم نیش����تیمانەی ئێم����ه دا نیی����ە خائین بێ����ت و بیەوێت حکومەت بڕوخێنێت و زیان بەو بەرەیە بگەیەنێت کە دژی تیرۆر وەس����تاوەتەوە. هۆکاری

ناڕەزای����ی خەڵک بێ موچەی����ی نییە، بەڵکو ئەو ناداپەروەرییەیە کە حکومەت لەدابەشکردنی سامانی گشتیدا پەیڕەوی

دەکات".

مامۆس����تا فای����ەق پێ����ی وای����ە الیەنە پۆزەتیڤەکان����ی ئ����ەو خۆپیش����اندانانە ئەوەیە کە "فشار دەخەنە سەر حکومەت بۆ ئ����ەوەی کارەکانی خۆی ڕاپەڕێنێت، چونکە ئەوان پێیانوایە حکومەت بەهۆی پێنەدانی موچ����ەوە گرفتی کۆمەاڵیەتی گەورەی بۆ دروس����تکردون و توێژەکانی کۆمەڵ����گای بەیەک����دا داوە، بۆ نمونە خێزانەکان و هەڵوەشانەوەی هەڕەشه ی هەڕەشەی دەرکردنی کرێچییەکان. بەڕای ئەوان ئەم خۆپیشاندانانە دەبێتە هۆی چاالکردنی حکومەت و دەس����تهەڵگرتنی حکوم����ەت لەبەرژەوەندییە تایبەتەکانی خۆی، ئەم����ەش لەبەرژەوەندی ئەوانەو

خاڵێکی دیکەی پۆزەتیڤە".هەروەه����ا دەڵێت "خاڵێک����ی پۆزەتیڤی دیکە ئەوەیە ئێس����تا لەن����او کۆمەڵگادا بۆچوونێک����ی وا باڵوبۆت����ەوە )کە من نازانم تاچەند راستە( کە حکومەت خۆی نایەوێ پابەندی رێکەوتنەکەی هەولێرو بەغدا بێت و لەب����ەر بەرژەوەندیی چەند سیاسییەک و س����ەرمایەدارێک لەجیاتی ئەوە لەگ����ەڵ ئەنک����ەرە رێکدەکەوێت، ئەمەش مامۆس����تایانی توڕەتر کردوەو

هانیانی داوە بۆ خۆپیشاندان".یەکێک����ی دیکە لەخاڵ����ە پۆزەتیڤەکانی ناڕەزایی مامۆس����تایان، بەب����ڕوای ئەو پسپۆڕە پەروەردەییە ئەوەیە کە کاتێک پۆلەکان و ناو مامۆستاکان دەگەڕێنەوە وەاڵم����ی خوێندکارەکانی����ان دەدەنەوە کە ب����ۆ خۆپیش����اندانیان کرد،"ئەمەش بەرزدەکاتەوە منداڵ����ەکان هۆش����یاری لەسەر چەمکی حکومەت و ناداپەروەری

کۆمەاڵیەتی".ئ����ەو فای����ەق مامۆس����تا بەب����ڕوای خۆپیشاندانانەی مامۆستایان بەدەریش نێگەتی����ڤ، خاڵ����ی لەزی����ان و نیی����ە بێبەش لەخوێندن "خوێندکارەکانم����ان نەخوێندنیش کاتژمێرێکی دەبن و هەمو کار لەگەشەس����ەندنی مەعریفیی ئەوان

دەکات".هەروەه���ا "خاڵ���ی نێگەتیڤ���ی دوەم دەیەوێت حکومەت داعش���ە. جەنگی قوربانییەکان س���ەر بخات���ە خەتاکە ئ���ەم ئەوانی���ش )مامۆس���تایان (و دەبینن و بەپێچەوان���ەوە مەس���ەلەیە رۆژێک���ی بەچەن���د واڵت پێیانوای���ە دژە بەرەی ناڕوخێت و خۆپیش���اندان تیرۆری���ش الواز نابێ���ت. م���ن لەمەدا

پشتیوانی لە قوربانییەکان دەکەم".یەکێک لەو مامۆس����تایانەی بەش����داری رۆژەی چەند خۆپیش����اندانی بایکۆت و

مامۆس����تایان کرد، مامۆستا نەوشیروان حەمەغەریب � ە، ئه و پێی وایە کە نەک مامۆستا دەبێت هه مو چین و توێژەکانی

تریش بێنە سەر شەقام. ئەو مامۆس����تایە رایدەگەیەنێت کاتێک دەسەاڵتدارانی کورد بەوجۆرە سیاسەت بکەن و "رۆژێک بڵێن بەغدا ئیفالس����ەو رۆژێ����ک بڵێ����ن وانییە، ئ����ەوا دەتخەنە گومان����ەوە کە مەس����ەلەکە بێ پارەیی

نییە". ئ���ەو دەوترێ���ت ئ���ەوەی لەب���ارەی مامۆستایانە دۆخی ئەمنیی کوردستانیان رەچاونەکردوە کە ئێس���تا لەش���ەڕێکی س���ەختدایە، مامۆستا نەوشیروان ئەوە کە رایدەگەیەنێ���ت دەکات���ەوەو رەت ئەگەر رێگەبدەن ئەو دۆخە بەو شێوەیە بڕوات، ئ���ەوا "مانگێکی دیکە موچە بۆ

پێشمەرگەش نابێت".لەناو ک���ە رایدەگەیەنێ���ت هەروەه���ا

خۆپیشاندانەکاندا بەشێک لەمامۆستایان خ���اوەن قوربانی���ی پێش���مەرگە بون لەم ش���ەڕانەی دواییداو هەندێکیش���ان لەبەرەکانی جەنگ بون کەس���وکاریان

لەوکاتەدا.لەدوای پەرەس���ەندنی خۆپیش���اندانی پەروەردە وەزارەتی مامۆس���تایانەوە، رۆژێکی دیارییک���رد بۆ پێدانی موچەی

مامۆستایان. مامۆس���تا نەوش���یروان بڕوای وایە کە کارییگەریی ئەوان خۆپیش���اندانەکانی هەبوە لەس���ەر ئەو بڕی���ارە، "بێگومان کاریگەریی هەبوە. ئێمە پێنج شەممە تا کاتژمێر 8 الی پارێزگار بوین، رایگەیاند بەڵێنی ت���ا 3 مانگی تریش نادەین کە موچە بدرێت. وتی پارە نییەو بەتەمای مەبن، بەاڵم کاتێک کار گەیشە ئەوەی خۆپیشاندانەکە بەرفراوان ده بو، بڕیاری

پێدانی موچەی مامۆستایانیان دا".

کاتێک کار گەیشە ئەوەی

خۆپیشاندانەکە بەرفراوان

ده بو، بڕیاری پێدانی موچەی مامۆستایانیان دا

دیمه نێک له خۆپیشاندانی مامۆستایانی سلێمانی

Page 17: ژماره 467

ئیسالم و داخرانی تیۆلۆژی17(467( سێشه ممه 2015/2/24 کتێب

ئا: ره وا بورهان

ماغوت؛ ئەو ش����اعیرەی تەنه����ا پێاڵوەکابی بەنیشتیمانەوە دەیبەستەوە هەفتەی رابردو سێ کتێبی شاعیری دیاری سوری محەمەد ماغوت بەکوردی باڵوکرایەوە، ئەو ش����اعیرە غەمگین����ەی، خۆرهەاڵت����ی وەک زیندانێکی گ����ەورە دەبین����ی، وەک جەهەنەمێ����ک کە هەمو شتێک دەسوتێنێت، شاعیرێک یاخی لەنیش����تیمان، یاخی لەسیاسەت، شاعیرێک هێدی هێدی لەکۆتایی هەشتاکانی سەدەی رابردودا زۆرێک لەنوس����ەرە دیارەکانی کورد سەرس����ام دەبن پێی و بەشێکیش����یان لەژێر کاریگەری ئ����ەودا یەکەمین ش����یعرەکانیان

دەنوسن.

محەم����ەد ئەحمەد عیس����ا ماغ����وت، لە ش����اری سەلمیەی سەر بەپارێزگای حەما لە س����اڵی 1934دا لەواڵتی سوریا لەدایک بوە، کەم ش����اعیر هەیە هێن����دەی ماغوت توڕە لەنیش����تیمان، هێندە نائومێ����د، هەمانکات هێندە باوەشی بۆ ژیان کردبێتەوە. ماغوت لەنیش����تیمان بەڕقێک����ی گەورەوە زۆرکات لەباڕێکدا ش����ەوێک ئامادەیە دەنوس����ێت و بەس����ۆزانیەکی بگۆڕێتەوە، ئەو دەنوس����ێت "ئەوەی بەم نیش����تمانەمەوە دەمبەستێتەوە تەنها پێاڵوەکانمە"، ئەو توڕەیە لەدیمەشق چونکە کاتێک ئەو برس����یەتی پێی دەڵێت "پێاڵوەکانت بخ����ۆ"، بەاڵم هەندێک جاریش "دەستبردن بۆ گوڵێکی وەک دەستبردن بۆ دڵی دەبینێت"، ماغوت نیشتیمانێکی دەوێت درۆکانی هێندە گەورە نەبێت کە ئارامگرتن بەرامبەری ئەس����تەم و نەکردە بێت. ماغوت یەکێکە لە ش����اعیرە زۆر دیارەکانی عەرەب، بەختی����ار عەلی لەوتارێکی����دا کە دەربارەی مردنی ماغوت بەتایبەت بۆ ئاوێنەی نوسیبو دەڵێت " بەشی زۆری نەوەی ئێمە یاخی بون لەسیاسەتەوە فێربون، بەشێکی کەمیشیان یاخیبون لە شیعرەوە، من یەکێکم لەو بەشە کەمە کە یاخیبون لەشیعر و بەدیاریکراویش لە محەم����ەد ماغوتەوە فێرب����وم" بەختیار باس لەوەش دەکات کە س����ەرجەم شیعره س����ەرەتاییەکانی خ����ۆی لەژێ����ر کاریگەری ماغوت����دا نوس����یوە. ئەگەرچ����ی ماغ����وت زیاتر وەک ش����اعیر ناس����راوە، بەاڵم چەند ش����انۆنامەیەک و چەندین وتاریشی نوسیوە، ماغوت لەزۆرێک لە شیعرەکانیدا باس لەوە دەکات کە خۆرهەاڵت پێویستی بەشۆڕشێکی گەورە هەی����ە، ئەو لەش����یعرێکیدا دەڵێت" ئەوەی تەنها من دەمەوێت/ زۆر خێرا بگەم بەئاس����مان/ تا قامچییەک بدەمە/ دەستی خ����وا/ بەڵک����و هانمان بدات بۆ ش����ۆڕش." مەریوان����ی وریا قانیع لەمیان����ەی وتارێکیدا کە لەئاوێنەدا نوسیویەتی دەربارەی ماغوت دەڵێت" ماغوت ش����اعیرێک ب����و بێ پرۆژە و یۆتۆپیا و بێ ئایدۆلۆژیا، ش����یعر لەالی ئەو لەبەریەککه وتنێکی راس����تەوخۆ و بەردەوامی ئینس����انی و دونیا دروستبوە." ماغوت دوای نوس����ینی 19 کتێب دواجار لە 3ی نیسانی ساڵی 2006 دەمرێت، ئێستاش دوای تێپه ڕینی نزیکەی نۆ ساڵ بەسەر مردنیدا؛ سێ کتێبی ئەو ش����اعیرە لەالیەن کارزان عەلی و حسێن لەتیفەوە بە ناوەکانی "خۆش����ی پیش����ەی م����ن نییە، رۆژهەاڵتی ع����ەدەن... رۆژئاوای خ����وا، خیانەت لە نیش����تیمانەکەم دەکەم" وەرگێردران بۆ س����ەرزمانی کوردی و له الیه ن ناوه ندی ئه ندێشه وه باڵوکراوه ته وه لەکاتێکدا زۆر خراپتردایە لەدۆخێکی "نیشیمانەکەی" لەوساتەی کە تێیدا مرد و ئێستا هەر سوچ و کۆاڵنێک����ی واڵتەکەی تەنها بۆنی مەرگی لێ دێت، گەر ماغوت ئێستا لەوێ بوایە دەبوایە

چی بنوسیایە، کێ دەزانێت؟!

شوان ئەحمەد

)ئیس���ام پێویس���تییەکی زۆری بەریفۆرم هەیە،

ئیسامی سیاسیش لەم فۆڕمەی ئێستایدا، یەكێکە لەبەربەستەکانی بەردەم ریفۆرم(

- د.نەصر حامد ئەبوزەید -رەها، پێش���کەوتنی ئیسامیستەکان )بۆ

واتە گەڕانەوە بۆ سەرەتا(- ئەدۆنیس -

ئیس���ام و داخرانی تیۆل���ۆژی بەرهەمێكی دیكەی )هاشم س���اڵح(ە... كتێبێكی قەوارە گ���ەورەی 375 الپەڕەیی���ە و درێژەدانی ئەو نوس���ەرو وەرگێڕە پڕبەرهەمەی���ە بەو پرس و باسانەی وەك پرۆژە، س���ااڵنێكی دورودرێژە

خەریكیانەو خۆی بۆتەرخانكردون. نوس���ەری ئەم كتێبە نزیكەی چل ساڵێكە ئەوروپ���او مێ���ژوی خەریك���ی بەس���ەرێك ڕێنیس���انس و ڕۆش���نگەری و مۆدێرنەو پۆست مۆدێرنەیە، بەس���ەرێكی دیكەش س���ەرقاڵی ئیس���ام و ئیس���امی سیاسی و كێش���ە زۆرو زەوەندەكانیەتی. لەڕاس���تیدا پرسی ئیسام و جیهانی ئیس���امی، خەمی س���ەرەكی ئەون و كۆی پرۆژە فیكری و ڕۆشنبیریەكەشی تەرخانە

بۆ ئەوە. هەربۆی���ە تەماس���ی ئەو لەگ���ەڵ هزری ئەوروپی و گۆڕان و دابڕانە گەورەكانی ناو ئەو مێژوەو بەسەركردنەوەی مەسیحیەت و ملمانێی خوێناوی نێوان پرۆتستانت و كاتۆلیكیەت، بۆ ئەو وەك ڕۆشنبیرێك بەو مەبەستەیە تازیاتر لەكێشەكانی دنیای ئیسام حاڵی بێت و لەڕێی بەراوردكردنەوە، ڕۆش���نایی زیاتر بخاتە سەر

مێژوی ئیسام و ساتەوەختی ئێستا. واتە دواجار ئەوەی ئەو ناچاردەكات لەپاڵ مێژوی ئیس���ام و واقیعی پڕ قەیرانی جیهانی موسڵماناندا، هەمیشە چاوێكی لەسەر مێژوی دۆزینەوەی خۆرئاوابێ���ت، كلتوری ئەوروپاو چارەسەرو دەرەتانێكە لەنێو ئەزمون و مێژوی ئەوان���ی دیك���ەدا. پەی بردنە ب���ەوەی چۆن خۆرئ���اوا دوای چەندین س���ەدە توانی، خۆی لەداخرانی تیۆلۆژی قوتاربكات و س���ەدەكانی ناوەڕاس���ت جێبێڵێ���ت و ئ���ەو موعجیزەی���ە

بخوڵقێنێت كە ناوی مۆدێرنەیە. تێگەیشتنە لەوەی چۆن مەسیحیەت دوای ش���ەڕێكی خوێناوی و بێئامانی چەندین ساڵە لەنێ���وان پرۆتس���تانت مەزه���ەب و كاتۆلیك مەزهەبەكان���دا، توانی خ���ۆی ڕیفۆرم بكات و كۆتایی ب���ەو مەرگەس���اتە بێن���ێ . هاوکات لەبری ڕق و ئافەرۆزكردنی یەكدی، تۆلێرانس و

هەڵكردن و پێكەوەژیان دەستەبەربكات.)هاشم ساڵح( هەربەتەنها وەرگێڕی بەرهەمە فیكرییەكانی )محەمەد ئەركۆن( نییە، بەڵكو خوێندكارێكی ڕاستەقینەی ئەو و درێژپێدەری پرۆژەكەش���یەتی. بۆیە وەك مامۆس���تاكەی بەشێوەیەكی ش���ێلگیرانە لەهەوڵی ئەوەدایە كێش���ە قوڵ و موزمینەكانی جیهانی ئیسامی بەسەربكاتەوە، ئەو كێشەو گرفتانەی هەندێك هەرناوێرن باسی بكەن و ئیسام وەك دینێكی پێرفێك���ت و نۆرم���اڵ دەبینن و مێژوەكەش���ی

بەمێژویەكی بێ خەوش نیشان دەدەن. لەدنیای داخرانی ئیسامدا بەدرێژایی مێژو، هەمیش���ە ڕوبەرێكی گەورەو گران هەبوە كە بیركردنەوەو قس���ە لەسەركردنی مەحاڵ بوەو چۆتە چوارچێ���وەی )بیرلێنەكراوەوە(. هەمو ئەوان���ەش بەناوی موق���ەدەس و جۆرەها ناوو بڕوبیانوی جیاجیاوە، سنور بەندكراون و هەمو دەست بۆ بردنێكیشیان، جۆرێك بوە لەڕسك و

سەركێشی كردن.ئەم���ڕۆ گەرچ���ی مرۆڤایەت���ی )بەجیهانی ئیسامیشەوە( گەیشتۆتە ئاستێكی هۆشیاری بااڵت���رو پێش���كەوتنی زیاتر، ب���ەاڵم تادێت س���نورەكانی بەردەم ڕیفۆرمكردنی ئیس���ام وەك ئایینێ���ك و هەوڵدان ب���ۆ نوێكردنەوەی،

ئەستورترو گەورەتر دەبێت.گ���ەر لەڕاب���ردودا توێژێك���ی وەك فەقیهو مەالكان و زانایانی ئایینی ڕێگربوبن لەبەردەم ئ���ەو پرۆس���ەیەدا، ئ���ەوا لەم���ڕۆدا و لەگەڵ تەشەنەسەندنی بزاوتە ئسوڵیە ڕادیكالەكاندا، كارەكە زەحمەتترو قورس���تر بوە. ئەو بزاوتە ئس���وڵیانەی هەنوكە كۆنترۆڵی ش���ەقامیان

كردوەو جڵەوی كۆمەڵگایان لەدەستدایە. س���ەرهەڵدانی فێندەمێنتالیزمی ئیس���امی بەو هەمو توڕەیی و داخران و س���ەختگیریەی خۆیەوە، چەندە ترس���ناك و ناقۆاڵیەو مایەی سەریەش���ەو خوێن بەربونێك���ی زۆرە، بەاڵم بەبڕوای نوس���ەری ئەم كتێبە)كە ئەوە بڕوای محەمەد ئەركۆن و د. نەصر حامد ئەبوزەیدە(، دیاردەیەك���ی گرنگ و پۆزەتڤیش���ە، چونكە ئیسامیەكاندا كۆمەڵگە لەواقعی توانیویەتی زۆر نەخۆش���ی و دەردو كەلێ���ن بدۆزێت���ەوەو

بەردەوامیش دەیان دۆزێتەوە.بەبڕوای ئەوان ئەوەش دەسپێكی قوتاربونە لەو قەیران و كێشە توالنیانە، چ لەسەر ئاستی فیكری بێت یان ئاستی كۆمەاڵیەتی و سیاسی و لەهەشتا ئیسامی فێندەمێنتالیزمی ئابوری. س���اڵی ڕابردودا، لەپاڵ هەمو ڕەفتارە ناقۆاڵو شەڕانگێزەكانیدا، توانی جارێكی دی كێشەو گرفت���ە گرنگ و مێژوییەكان���ی ناو كۆمەڵگەی بیانكاتەوە بەرب���اس و بێنێتەوە ئیس���امی، بەبابەتی گفتوگۆو قس���ە لەس���ەركردن. هەر لەپرس���ی دەوڵەتی ئایینیەوە ب���ۆ دەوڵەتی

س���یكویار، هەر لەمەس���ەلەی ئازادیەوە بۆ كێشەی دیموكراسی.

بەدرێژایی هەش���ت بەش���ی ئ���ەم كتێبەو ئەو دەس���پێك و پێشەكی و پاش���ەكیەی بۆی نوسیوە،)هاش���م س���اڵح( دەیەوێت جارێكی دیكە لەقەرەی هەندێ پرس و باسی مێژویی و هەنوكەیی گرنگ بدات و لەڕێی ئەوانەش���ەوە لەمان���ا قوڵەكانی داخرانی تیۆلۆژی ئیس���ام تێب���گات، وەك ئایینێ���ك كە لەم���ڕۆدا بۆتە

بابەتی قسەكردن و مشتومڕی هەمو دنیا.ئەو دەپرس���ێت ئێمە بۆ گەیشتن بەوەی، ببینە كێشەوگرفتی سەرەكی بۆ سەرتاسەری جیه���ان؟ ئێم���ە چیم���ان لەخەڵ���ك و خوای دیكە زیاترە، تاببینە دوژمنی سەرس���ەختی گەورەترین شارس���تانیەتی ئەم س���ەردەمە؟ بۆچی بەشی زۆری گوتاری سیاسی عەرەبی و مۆدێرن���ەو دژایەتیكردن���ی ب���ۆ ئیس���امی شارس���تانیەتی خۆرئاوا بەگەڕخراوە؟ لەپای چ���ی تێك���ڕای گوت���اری نەتەوەپەرس���تانی عەرەب و فێندەمێنتالیستە ئیسامیەكان، بون بەیەك و شەووڕۆژ خەریكی شكاندنی خۆرئاواو

گەورەكردنی ڕق و كینەن لەخۆرئاوا؟بەبڕوای نوسەری ئەم كتێبە، هەمو ئەوانە ی���ەك هۆكاری س���ەرەكی لەپش���تەو ئەویش ئەو داخرانە تیۆلۆژیەی���ە كە زۆر مەحكەمە و بەقوڵی ڕەگوڕیشەی لە مێژوماندا داكوتیوە. داخرانێك پێیوایە ئێمە تاكە ژیاری س���ەرئەم هەس���ارەیەین و خاوەن���ی هەقیقەتی ڕەهاین و ئەو هەقیقەتەش تەنه���ا موڵكی ئێمەو مافی

ئێمەیە، نەك كەسانی دی.ل���ەم دنیابینی و قەناعەتە دۆگمایەش���ەوە، كێش���ەی فێندەمێنتالی���زم س���ەرهەڵدەدات و لەئێس���تادا دەردەك���ەون.. مەترس���یەكانی فێندەمێنتالیزم���ی ئیس���امی دوژمنەگەورەی شارس���تانیەتی مۆدێرن و ت���ەواوی بەهاكانی مۆدێرنەو ڕۆش���نگەری و پێشكەوتن و كرانەوەو

تۆلێرانس و پێكەوە ژیانە.بۆیە هەوڵی نوسەری ئەم کتێبە بەچڕوپڕی و ل���ەدو توێی ئ���ەم بەرهەمەدا ب���ۆ ئەوەیە، بەشێوەیەكی ئاركیۆلۆژی و ژینالۆژیانە پەتای كوش���ندەی س���ەلەفیەت لێك هەڵبوەشێنێ و تیۆلۆژیای سەدەكانی ناوەڕاست ڕەخنە بكات، تیۆلۆژیای���ەك كە تا س���اتەوەختی ئەمڕۆش ناگەڕێ���ت. هەروەها لێمان بەدوامانەوەی���ەو دەیەوێ���ت ڕەخنە لەتیۆلۆژی���ای توندوتیژی و فیقهی جیهادو ئاس���ت و س���نورەكانی بگرێت

لەئیسامدا. تا دەگات بەوەی دەست بۆ هەڵوەشاندنەوەی ئەرسۆدەكسیەتی مەزهەبی سونە بەرێت، ئەو مەزهەبەی دوای س���ەركەوتنی حەنبەلیەكان و شكستی ئەقڵ و بەهاكانی هیومانیزم لەمێژوی ئیس���امدا، جڵەوی گرتە دەست و بو بەهێزی

بااڵدەست و قسەكەری یەكەم.نوس���ەر لەو س���ەفەرە دورودرێژەیدا بەناو مێژویەكی پڕكێش���ەو ئاڵ���ۆزی وەك مێژوی ئیس���امدا، دەیەوێت هەڵوەش���اندنەوە وەك میتۆدو ستراتیژێك بەگەڕبخات و لەو ڕێیەوە، گرێكوێرەكان���ی ئەو كەلەپورە چەقبەس���توە بكاتەوە. هەربۆیە یەكەم بەش���ی كتێبەكەی چەمكی بەتاوتوێكردن���ی ك���ردوە تایب���ەت ئەوەشی ئەوروپیدا، لەهزری هەڵوەشاندنەوە

لەڕێی چەند تەوەرێكەوە ئەنجام داوە.یەك���ەم - فەلس���ەفە وەك ڕكابەرێ���ك بۆ هەڵوەشاندنەوەی مەس���یحیەت، بیروباوەڕی تەقلیدی)دی���كارت مەس���یحی تیۆلۆژی���ای

یەكەمین فەیلەسوفی هەڵوەشاندنەوە(.دوەم - هەڵوەش���اندنەوەی فەلسەفە دوای

ئایین.س���ێیەم - ئاس���ۆ تیۆری و زانس���تیەكانی فەلسەفە لەسەدەی بیست و یەكدا، تێپەڕاندنی قۆناغ���ی هەڵوەش���اندنەوە بەرەو پۆس���ت -

هەڵوەشاندنەوە.لەبەشی دوەمدا هەڵوەستە لەئاست گەورە تیۆلۆژیستێكی مەس���یحی سەدەی بیستەمدا دەكات ك���ە ئەویش )هانز كۆنگ(ەو دەیەوێت لەبەرڕۆش���نایی تێ���زەو تیورەكان���ی ئەودا، تەنگژەو كێش���ەكانی ئیس���ام بخوێنێتەوەو وەاڵمی ئەو پرسیارەی دەسگیربێت كە چۆن ناوەڕاس���ت س���ەدەكانی تیۆلۆژیای بتوانین

لەئیسامدا هەڵبوەشێنینەوە؟بۆ ئەو مەبەس���تەش باس ل���ەم تەوەرانە

دەكات:-لەڕەخنەگرتن لەت���ەورات و ئینجیلەوە بۆ

ڕەخنەگرتن لەقورئان.)هان���ز لەنێ���وان ق���وڵ -گفتوگۆیەك���ی كۆن���گ و پ���ۆل ڕیك���ۆر(دا: چ���ۆن بتوانین بنەم���ای دەمارگیری و تون���دڕەوی لە ئاییندا

هەڵبوەشێنین؟بەپش���ت س���ێهەمدا و لەبەش���ی دوات���ر بەس���تن بەكتێبێكی توێژەرو ئەكادیمیس���تی لەمشیش���ی(، مەراكیش���ی)عەبدولڕەحیم دێتەس���ەر دەس���ت بردن ب���ۆ بابەتێكی زۆر هەس���تیارو هەنوكەیی كە بابەت���ی جیهادەو دەیەوێت لەڕێ���ی هاتنی باس وخواس���ی ئەو چەمكە لەقورئاندا، هەڵی بوەش���ێنێ و ماناو

ڕەهەندە جیاجیاكانی بخاتەڕو.چوارەم بەش تایبەتە بەبیرمەندی كۆچكردوی تونس���ی )عەبدولوەهاب موئەدەب( و بەدورو درێژترین بەش���ی كتێبەكە دادەنرێت، نوسەر هەوڵ���دەدات لەگەڵ ڕەخنە توندو بیروبۆچونە س���ەختگیرەكانی ئەو بیرمەندە لەئیس���امی سیاس���ی و واقیعی پڕ لەقەیرانی موسڵمانان، كەلەپوری ئیس���امی لێك هەڵوەشێنێ و ئەو

مێژوە بداتە بەر ڕەخنە.)عەبدولوەهاب موئەدەب( یەكێكە لەوانەی ڕێك و ڕاس���ت و بێ هی���چ ڕوپامایی���ەك، دژی فێندەمێنتالیزمی ئیس���امی وەس���تاوەتەوەو وەك پەتایەك���ی كوش���ندەو خۆرە س���ەیری كردوە. ئەوەتا لەكتێبەكەیدا)أوهام االس���ام السیاسی(دا دەڵێت:)گەر دەمارگیری دەردی كاتۆلیكەت بێ���ت و نازیزمیش پەتای ئەڵمانیا بێت، ئەوا بێ گوم���ان فێندەمێنتالیزم دەردو

نەخۆشی ئیسامە(.لەیەكەمی���ن كتێبی���دا ئ���ەوە دەخاتە ڕو كە ئەركی ئێم���ە ئەوەی���ە، لەناوخۆماندا بۆ س���ەرچاوەی دەردو نەخۆش���یەكانی ئیسام بگەڕێین، بەرلەوەی لەدەرەوەڕا س���ۆراخی بۆ بكەین. ئەوەت���ا دەڵێت:)دەمەوێت بەرماڵ و حەوش���ی خۆمان خاوێن بكەی���ن، بەرلەوەی بەرۆكی ئەوانی دی بگرین. كارێكی ئاس���انە ئەوانی دی خەتاب���ار بكەین، وەلێ زەحمەتە لۆم���ەی خۆم���ان بكەی���ن و دان بەكەلێ���ن و

كەم وكوڕی و هەڵەكانماندا بنێین(.وزەو ت���ەواوی س���ەروەختێك لێ���رەوە تواناكانی خۆی ب���ۆ بەرنگاربونەوەی تەوژمی فێندەمێنتالی���زم دەخاتە گ���ەڕ، نایەت وەك زۆرێ���ك لەڕۆش���نبیرانی عەرەب و ئیس���امی ئەو دیاردەیە بەدروس���تكراوی خۆرئاوا بداتە قەڵەم، یاخود بەپرسێكی الوەكی كەمینەیەكی پەراوێزخ���راوی موس���ڵمانی بزانێ���ت، ی���ان بێت و دیاردەكه دا بچوككردن���ەوەی لەهەوڵی س���ەر لەبەر ئ���ەو بۆچون���ە ڕەتبكاتەوە كە ئیس���ام لەقەیرانێكی ناوخۆیدا بێت، بەهۆی دواكەوتویی مێژویی و دۆگمابونی تیۆلۆژیەوە.

بەڵكو ئەو پێیوایە ئیسام دوچاری دەردێكی كوش���ندە بوەو هەنوكەش كاتی ئەوەیە، ئەو دەردە دەس���ت نیش���ان بكرێت و چارەسەری پێویستیشی بۆ بدۆزرێتەوە. ئەڵبەتە ئەوەش ئەركێكە پێش هەر ك���ەس و الیەنێكی دیكە، عەرەب و ڕۆش���نبیرانی ئەس���تۆی دەكەوێتە

ئیسامی.ئەم بزاوتە ئس���وڵیەی سەرتابەری جیهانی ئیس���امی پاوانكردوە، ڕەگوڕیشەیەكی قوڵی لەنێ���و مێژویەكی دور و دێریندا هەیە. ئەركی ڕۆش���نبیریش ئەویە سۆراخی ئەو سەرچاوەو

ڕەگوڕیشە قوڵ و بەژێرەوە بوە بكات.ئس���وڵیەت وەك پەتایەك���ی بۆنمون���ە لەگەڵ)حەس���ەن بەنن���ا( و دروس���ت بون���ی ڕێكخراوی ئیخوان موسلمیندا دەست پێناكات. بۆیە بۆ تێگەیش���تن لەو دیاردەیە هەربەتەنها گەڕانەوە ب���ۆ ئەو مێژوە بەس نییە، تەنانەت گەڕان���ەوە بۆچركەس���اتی محەم���ەدی كوڕی عەبدولوەهابیش)1703-1791( دادمان نادات. س���ەرەڕای ئەو ڕۆڵە گەورەی���ەی وەهابیەت لەبوژاندنەوەی ڕەوتی سەلەفیەتدا دەیگێڕێت.ه���اوكات گەڕانەوە بۆ س���اتەوەختی ئیبن بۆ نییە ب���ەس تەیمی���ەش)1328-1263(، گەیشتن بەشوێنی مەبەست. هەرچەندە لەالیەن بایەخێكی ئس���وڵیەكانەوە گروپە س���ەرانی ئێج���گار زۆری پێدەدرێت و بەش���ێكی زۆریان وەك مەرج���ەع لێی دەڕوان���ن، بەڵكو دەبێت پڕكێشی زیاتر بكەین و زۆر زیاتر بگەڕێینەوە دواوە. بگەڕێینەوە بۆ ساتەوەختی یەكەمینی دامەزرێن���ەری فێندەمێنتالیزم���ی ئیس���امی )بەش���ێوازە زۆر پەڕگی���رو توندوتیژەكەی( كە ئیمام ئەحم���ەدی كوڕی حەنبەلەو)780-حەنبەلیە مەزهەب���ی دامەزرێن���ەری ،)855ك���ە بەدوگماترین و س���ەختگیرترین مەزهەبی

ئیسامی ئەژمار دەكرێت.دواب���ەدوای ئ���ەوەو لەنەس���كی پێنجەمدا لەڕێی كتێبێكی توێژەری فەرەنسی)میش���ێل دوس- خودا لەدۆخی ش���ەڕدایە(، هەوڵدەدات تیۆلۆژیای توندوتیژیی لەسەر ئاستی هەرسێ

ئایینە یەكتاپەرستیەكان لێك شیتاڵ بكات.پاش���ان چەمك���ی جیهاد دەبێت���ە بابەتی شەشەم نەسكی كتێبەكەو )ئەلفرید مۆرابیا( لەڕێ���ی بەرهەمێك���ی تایبەتی خۆی���ەوە كە خۆرهەاڵتناس���ی بەناوبانگ)ڕۆجێ ئەرنالدیز( پێش���ەكی بۆ نوس���یوە، هەوڵدەدات فیقهی

جیهاد لەئیسامدا هەڵبوەشێنێ .شایەنی باسە كتێبەكەی )مۆرابیا( بریتییە لەلێكۆڵینەوەیەك���ی مێژوی���ی پەت���ی، واتە میتۆدی مێژویی بەس���ەر چەمك���ی جیهاددا پراكتی���زە دەكات و كاری بەس���ەر پێودانگە تیۆلۆژیی���ە كۆنەكان���ەوە نیی���ە. ئێم���ە گەر بێتو لەدیدگایەكی تەواو مێژوییەوە س���ەیری مەس���ەلەكان بكەین، دەبینین جیهاد بریتیە نەبوە، دروست لەعەدەمەوە لەپرۆسێس���ێك بەڵكو پاش���خان و ڕەگوڕیشەی لەترادسیۆنی عەرەب���ی پێش ئیس���امدا هەی���ە، واتە لەو

سەردەمەی پێی دەوترێت جاهیلی.پاش���ان دواترو لەماوەی ژیانی پێغەمبەری ئیس���امدا و لەڕێ���ی هەڵمەت���ە س���ەربازی و بەرگریكارییەكان���ەوە، فۆرمەل���ە بوەو دواتر فەقیهەكان ئ���ەو پرۆس���ەیەیەیان گەیاندۆتە ئاس���تی فەریزەیەكی دەس���تەجەمعی، نەك تاكەكەسی و لەهەندێ قۆناغی مێژوی ئیسام و لەچەن���د ناوچەی���ەك گەڕاونەتەوە س���ەری و

كاریان پێكردوە.بێگومان ت���اوو توێكردنێكی زانس���تیانەی وردی جیهاد)لەو دیدگا جیاوازانەوە(، بابەتی كاركردنی مێژونوسی پس���پۆڕو پڕۆفیشناڵە. بەاڵم دەبێ���ت ئاگاداری ئ���ەوەش بین)وەك هاش���م س���اڵح دەڵێ���ت( ك���ە فەقیهەكانی ئیس���ام و زانایانی ئایینی لەس���ەر ش���ێوازی بیروب���اوەڕی ئایین���ی فۆرم���ەالی جیهادیان

كردوە، بەبێ حسابكردن بۆ ڕەهەندی مێژویی و بەبێ گوێدانە ئەو گۆڕان و بەرەوپێش���چونانەی

بەسەریدا هاتون.شایەنی باسە فەقیهەكانی ئیسام،)جیهاد( بەیەكێ���ك لەفەرزە گرنگەكان ئەژمار دەكەن و ڕێگە نادەن چەمكەكە لەناو سیاقی مێژوییدا بخوێنرێت���ەوە، چونك���ە ئ���ەوان كاتێك باس لەسەرەتاكانی ئیسام و پرسی جیهاد دەكەن، هەقیقەت���ی مێژویی بابەت���ی بەهێند ناگرن و فەرامۆش���ی دەكەن. بۆیە دەبینین دابڕانێكی ڕەه���ا و یەكجارەك���ی، لەنێوان س���ەردەمی جاهلیەت و س���ەردەمی ئیس���امدا دروس���ت دەكەن. ئەمەش پش���ت ئەس���تور بەفەرمودە بەناوبانگە دەكەن كە دەڵێت:)االس���ام یجب ماقبل���ە(. واتە ئیس���ام س���ەروكاری لەگەڵ قۆناغی پێش خ���ۆی و ئەو ژینگەی���ەدا نییە

كەتێیدا دروست بوە.ئ���ەم تێگەیش���تنە نامێژوییە لەئیس���ام، لە ئێس���تادا بەس���ەر بیركردن���ەوەی تەواوی موس���ڵمانانی هاوچەرخدا زاڵە، هۆكارەكەشی ئەوەی���ە زەین���ی مێژویی���ان الوازە یاخ���ود هەرنیانە.)بۆنمونە س���ەلەفیەكان( پێیانوایە، ئیسام لەعەدەمەوە هاتوە یاخود لەئاسمانەوە دابەزیوەو پەیوەن���دی بەو ژینگەیەوە نیە كە تیایدا س���ەریهەڵداوەو هیچ سەروكارێكیش���ی

لەگەڵ مێژوی دنیادا نییە.بەاڵم واقیع ش���تێكی ترمان پێدەڵێت و ئەو هەقیقەتەمان بەردەس���ت دەخات كە مێژوی ع���ەرەب، لەپڕێك���داو لەهیچی نەب���و لەگەڵ ئیس���امدا دەست پێناكات، بەڵكو ئەو مێژوە دورونزیكدا لەڕاب���ردوی ڕەگوڕیش���ەی خۆی هەیە. بۆیە ناتوانی���ن نە لەجیهادو نە لەهیچ شتێكی دیكە بەڕاس���ت و دروستی تێبگەین، گ���ەر لەڕێی ئ���ەو بەردەوامێتی���ە مێژوییەوە س���ەیرمان نەكرد كە قۆناغی پێش ئیس���ام و

پاش ئیسام دەگرێتەوە.بەبڕوای توێژەرێكی وەك)ئەلفرید مۆرابیا(، بۆ تێگەیش���تن لەماناكان���ی چەمكی جیهادو دۆزینەوەی س���ەرەتاكانی، نابێ���ت لەمێژوی هاتنی ئیس���امەوە دەس���ت پێبكەین، بەڵكو دەبێت بگەڕێینەوە ب���ۆ قۆناغی پێش هاتنی ئیس���ام. هەربۆیە بەشی یەكەمی كتێبەكەی تەرخ���ان دەكات بۆ ش���رۆڤەكردنی دیاردەی ش���ەڕ یاخود هێرش و پەالماردان لەسەردەمی جاهلیدا، بۆئەوەی بزانێت دوای هاتنی ئیسام چ گۆڕانێك���ی بەس���ەردادێت. وات���ە تێبگات ئیس���ام چی لەو دیاردەیە هێشتۆتەوەو چی

ئافەرۆز كردوە. ل���ە حەوتەم بەش���ی )ئیس���ام و داخرانی تیۆلۆژی(دا، نوس���ەر درێژە بەپرس و باس���ی جیه���اد دەدات و ئەمجارەیان دەیەوێت، لەڕێی توێژەرێكی الوی فەرەنسی بەناوی)جان پییر فیلیۆ(وە، سنورەكانی جیهاد بزانێت. ئەویش

بە بەراوركردن���ی لەنێوان جیهاد لەئێس���تاو لەڕابردودا.

ئەگەر )ئەلفری���د مۆرابی���ا( زیاتر گرنگی بەتاووتوێكردن���ی جیه���ادی ئس���وڵی دابێت لەقۆناغی كاسیكدا، ئەوا )جان پییر فیلیۆ( زیاتر بایەخ بەئێستا دەدات نەك ڕابردو، یان دەتوانین بڵێین بەش���ێوەیەكی ژیرانە ڕابردو

بەئێستاوە گرێ دەدات.بزانی���ن خۆیەت���ی جێ���ی ئەڵبەت���ە فێندەمێنتالستە هاوچەرخەكانی وەك قاعیدەو ئەوان���ی وەك ئەو وان، چ���ۆن چۆنی كەڵك لەئایدی���او وتەزاكانی ڕاب���ردو و وەردەگرن، لەپێناو جۆش���دانی گەنجان و هەرزەكاران بۆ جیه���ادو پەیوەندیكردن بەبزاوت���ە ڕادیكالیە

ئیسامیەكانەوە.توێژەرە ئەو جیهاد( لەكێبەكەیدا)سنوری الوە فەرەنس���یە، پانۆرامایەكی گشتی و ڕون و ڕەوانم���ان دەرب���ارەی ك���ون و كەلەبەرەكانی دەخ���ات و بەردەس���ت لەجیهان���دا جیه���اد هەندێ زانیاریش���مان س���ەبارەت بەئەقڵیەتی موجاهیدە هاوچەرخەكان پێدەڵێت و ئاس���تی پەیوەندی بیركردنەوەی ئەوانمان بەئەقڵیەتی س���ەرەتاكانی دەركەوتنی ئیسامەوە نیشان ڕاب���ردو بەگرێدان���ەوەی بێگوم���ان دەدات. بەئێس���تاوەو دروس���ت كردنی ئەو ڕایەڵەیە لەنێوان دوێنێ و ئەمڕۆدا، دەتوانێت ڕۆشنایی

بخاتە سەر هەردو قۆناغەكە. لەكۆتابەشی كتێبەكەیدا)هاشم ساڵح( ئاوڕ لەپرسێكی گرنگ و مانادار دەداتەوە، ئەویش ئیسامی س���ونە مەزهەب و فێندەمێنتالیزمی سونەمەزهەبە. گرنگی و ماناداری ئەم پرسەش لەوەدای���ە كە ئەمڕۆ نەك جیهانی ئیس���امی بەتەنها، بەڵكو سەرتاس���ەری دنیا بەگشتی لەبەردەم هەڕەشەو مەترسی فێندەمێنتالیزمی ئاینزای سونەدایە. بۆ تاووتوێكردنی بابەتێكی لەو جۆرەش پەنا بۆ گەورە توێژەری تونسی )عەیاز بن عاش���ور(دەبات و پێ بەپێی ئەو،

خۆی لەقەرەی ئەو بابەتە دەدات.توێژینەوەکەی���دا ل���ە عاش���ور( )ب���ن بەشێوەیەكی س���ەرپێی و ڕوكەشانە سۆراخی فێندەمێنتالیزمی ئیس���امی ناكات و لەئاینزای س���ونە ناكۆڵێتەوە، بەڵكو وەك مێژونوس���ی برۆدێ���ل( فەرەنس���ی)فێرنان بەناوبانگ���ی لەچوارچێوەی مێ���ژوی ماوەدرێژدا ئەو كارە دەكات. چونك���ە بڕوای وایە بابەتگەلێك هەن ناتوانین بەچاكی لێیان حاڵی بین، گەر هاتو لەماوەیەك���ی مێژویی ماوەك���ورت یاخود مام ناوەنددا بۆی گەڕاین، لەبەرئەوەی هەندێكیان پێویس���تیان بەوەدەبێت تاچەند سەدەیەک و زیاتری���ش بگەڕێینە دواوە، بۆئ���ەوەی پەی بەچاوگ و س���ەرەتاكانی بەرین. بۆگەیش���تن ئەرسۆدەكس���یەتی بناوانەكان���ی بەبن���ج و مەزهەبی سونەش، پێویستمان بەهەنگاوێكی

لەوجۆرەیە. لەدەس���پێكی كتێبەكەیدا ئ���ەو لێكۆڵیارە س���ونە ئاین���زای دەرب���ارەی تونس���یە، دەڵێت:)ئاینزای سونە لە%80 ی موسڵمانان پێكدێنێ���ت و هەر لەسەرەتاش���ەوە بەوپێیەی خۆیان وەك زۆرینە بینیوە، پێیانوابوە ئەوە ئاماژەیەكە بۆ ئەوەی ئەوان لەس���ەر ڕێگەی ڕاستن و ڕاستە ڕێگای ئیسامیان گرتوە. گەر وانەبوایە لەمڕۆدا نەدەبونە زۆرینەو بەس���ەر موعتەزیلەو ش���یعەو خەوارج و... كێ و كێدا زاڵ نەدەب���ون. خودا پش���ت و پەنای ئەوانەو ڕاستەقینە ئیس���امی نوێنەرایەتی ئەوانیش دەكەن و جگ���ە لەخۆیان، هەرچی هەیەو نییە گومڕاو سەرلێش���ێواو ل���ەڕێ الدەرن(. ئەمە ئەو دیدگا گش���تیەیه كەلەس���ەر ئیس���امی

سونەمەزهەب هەیە.لەفۆرمەلەكردن���ی دەس���تیان ئەوان���ەی هەی���ە، س���ونەدا ئەرسۆدەكس���یەتی كۆمەڵێ���ك گەورە بیری���ارو فەقیهی ئایینین، لەوێنەی)شافعی و ئەحمەدی كوڕی حەنبەل و مالكی كوڕی ئەنەس و ئەبوحەنیفەی نوعمان و ئەش���عەری و باقان���ی و بوخاری و موس���لیم و ئیبن غەزال���ی و شەهرس���تانی و بەغ���دادی و

تەیمیەو ئیبن كەسیرو هتد(.

لەدنیای داخرانی ئیسامدا بەدرێژایی

مێژو، هەمیشە ڕوبەرێكی گەورەو

گران هەبوە كە بیركردنەوەو قسە

لەسەركردنی مەحاڵ بوەو

چۆتە چوارچێوەی )بیرلێنەكراوەوە(

19 »»

سێ کتێبی ماغوت

باڵوکرایەوە

Page 18: ژماره 467

تایبه‌ت (467( سێشه ممه 182015/2/24

ئا: هاوكار حسێن

ساڵێك له مه وبه ر خالیدی خوله سور، سه رۆكی عه شیره تی غه واره

له به رده م ماڵه كه ی خۆیدا تیرۆركرا، كوڕه گه وره كه ی به ناوی شاهۆ كه ئێستا جێگه ی گرتوه ته وه ،

ده ڵێت، "تیرۆركردنه كه ی سیاسیی و به رنامه داڕێژراو بو". شاهۆ دوای

تیرۆركردنی باوكی به ڕه سمی الیه نگری خۆی عه شیره ته كه ی بۆ پارتی راگه یاند، ئێستاش ئه و ئه ندامی

سه ركردایه تی ئه و حزبه یه له پارێزگای سلێمانی و براكانیشی كۆمه ڵێك پله ی سه ربازییان پێدراوه .ئه و به مه سعود بارزانی راگه یاندوه ، "ئێستا باوكمان نیه ، ئه گه ر قبوڵ بكه ن، ئێوه ببنه

باوك و مامی ئێمه ".

ئاوێن���ه : س���اڵی رابردو ل���ه م كاته دا ئه منی س���لێمانییان ژماره یه ك روداوی هه ژاند، تیرۆركردنی باوكتان یه كێك بو له وانه ، پێتوایه ئ���ه م روداوانه رێكه وت

بون؟شاهۆ خالید خوله س���ور: به بۆچونی من، ئ���ه م هه مو رێكه وته له س���ه ر یه ك به رنامه باوكیش���م تیرۆركردنی نابێت، بۆداڕێ���ژراو ب���و، ئه گ���ه ر هه موش���یان رێكه وت بوبێتن، ئه مه یان رێكه وت نیه ، ئه وانه شی هاوشێوه ی ئه و روداوه بون، به رنام���ه بۆداڕێژراوبون. كه س���ێك به و ده قیقیه له هاتن و ته قه كردن و ده رچونی و كه سی به دڵنیایی هی ئاش���كرانه بونی ،

ئاسایی نیه .ئاوێن���ه : تیرۆركردنی باوكتان به ته نها

روداوێكی ئه منیه ، یاخود سیاسیشه ؟ش���اهۆ خالید خوله س���ور: به دڵنیایی ده بێت سیاس���یش بێت، راس���ته باوكم له هه ڵمه ته كانی هه ڵبژاردندا پش���تگیری گۆڕان���ی كردوه ، به اڵم كه س���ێك نه بوه

له ناو سیاس���ه تی گۆڕان���دا یاخود له ناو حزبێك���دا بێت. بۆی���ه تیرۆركردنه كه ی په یوه ندی نیه راسته وخۆ به سیاسه ته وه . به اڵم ده كرێت بڵێن تیرۆركردنه كه ی هه م

سیاسیی و هه م به رنامه بۆداڕێژراو بو.ئاوێن���ه : تۆ پێش���تر باس���ی ئه وه ت كردوه ئه گه ر ده زگا ئه منیه كان بكوژانی ده یدۆزنه وه ، خۆتان نه دۆزنه وه ، باوكت

دۆزیتانه وه ؟ش���اهۆ خالی���د خوله س���ور: نه خێر نه ماندۆزی���ه وه ، ب���ه اڵم به دڵنیایی���ه وه وازناهێنین له گه ڕان و به دواداچونی . بۆیه به راس���تی ده مه وێ���ت بیدۆزمه وه . به اڵم پالنه ك���ه ئه وه نده تۆكمه یه كه هێش���تا

نه گه یشتوینه ته ئه نجامێك.ئاوێنه : ده وترێت ژماره یه ك به رپرسی

یه كێت���ی هاتونه ته التان، به ڵێنی چیان پێدان؟

ش���اهۆ خالی���د خوله س���ور: به ڵێنی پێدای���ن بكوژه كانی���ان دۆزین���ه وه ی له زوترین كاتدا، پێشیان وتین ئه وه نده بۆ به دواییدا ده گه ڕێی���ن به دڵس���ۆزیی دۆزینه وه یان، دڵنیابن ئه گه ر نه مانتوانی ئه وه بكه ین، خۆمان به رپرسیارین. به اڵم ده ش���بێت وابن، چونكه ئه وان به رپرسن

له پاراستنی گیانی هه مو الیه ك.ئاوێن���ه : به زانی���اری ئێم���ه ئێس���تا كه یسه كه له پۆلیس���ه وه ره وانه ی دادگا

كراوه ، ئه نجامه كه چی بوه ؟ش���اهۆ خالید خوله سور: ئاگادار نین، بڕوامان ب���ه دادگاو یاس���ا هه یه ، به اڵم

هیچیان دیار نیه .

ئاوێنه : باوكتان پشتیوانێكی ئاشكرای گۆڕان بو، به اڵم ئێوه له دواین هه ڵبژاردن

چونه پاڵ پارتی ، هۆكاره كه چی بو؟ئ���ه و خوله س���ور: خالی���د ش���اهۆ س���ه رده مانه ی كه باوكم به رپرسی ئه م عه شیره ته بو، ئه و بڕیاری ئه وه ی دابو كه خزمه تی گۆڕان بكات و پشتیوانی بكات، به اڵم له س���ه روبه ندی من���دا كه له جێی ئه و دان���راوم، دوای راوێژو خوێندنه وه م بۆ سیاس���ه تی پارتی و جه نابی سه رۆك، بڕی���اری ئ���ه وه م دا خزمه ت���ی پارت���ی بكه م و به دڵنیایش���ه وه زۆرخۆش���حاڵم و به خته وه رم كه باشترین رێگه ی سیاسیم هه ڵبژاردوه . بۆیه ئه وه نده ناوی جه نابی سه رۆك ده هێنم، چونكه هه مو ئه و كاره

جوانانه ی ئه و ده یكات به دڵمه .

ئاوێنه : له به رامبه ر ئه م پشتیوانیه تان، چ���ی ئیمتیازێكتان له الی���ه ن پارتیه وه

پێدراوه ؟شاهۆ خالید خوله سور: من كه بڕیارم داوه خزمه تی پارت���ی بكه م بۆ ئیمتیاز نه مكردوه ، به اڵم به دڵنیاییه وه به راده ی

قورسایی خۆمان رێزمان لێگیراوه .ئاوێنه : به چی شێوه یه ك؟

ش���اهۆ خالید خوله س���ور: وه ك خۆم بومه ته ئه ندامی ئه نجومه نی سه ركردایه تی پارت���ی له پارێزگای س���لێمانی ، براكانم كۆمه ڵێك پله ی س���ه ربازییان پێدراوه ، ك���راون كۆمه ڵێكی���ان خزمه كان���م

به پێشمه رگه .هه بو ده ستپێشخه ریی پارتی ئاوێنه :

له وه ی په یوه ندیان پێوه بكه ن؟

ش���اهۆ خالید خوله س���ور: به دڵنیایی پارت���ی باش���ترین هه ڵوێس���تی هه ب���و له داواكردنی���ان پرس���ه كه داو له كات���ی به ته ئكی���دی به دانبه خۆداگرتنم���ان و

ده ستپێشخه ری هه بوه . ئاوێنه : ئه و كه س���ه ی كه تۆ داواتكرد وێنه ی چاوپێكه وتنه كه ی له پاڵدا بگریت، سه رۆكی ئه نجومه نی ئاسایشی هه رێمه ، داوات لێنه ك���ردوه یارمه تیت���ان ب���دات

له ئاشكراكردنی دۆسیه كه ی باوكتدا؟نه خێر خالی���د خوله س���ور: ش���اهۆ لێنه كردوه ، به اڵم شانازییه كه ی داوامان من ده گه ڕێته وه بۆئه وه ی من به جه نابی س���ه رۆكم وتوه ، ئه گ���ه ر قبوڵمان بكات كه ئێمه باوكمان نه ماوه ، ئه و باوكێك و مامێكی دڵس���ۆزبێت بۆ ئێمه ، ئێمه ش فه رمانه كانی ئامۆژگاری���ی و گوێڕایه ڵی ئ���ه و ئه وه ی���ه ش���انازیه كه ش بی���ن، پیاوه )مه س���رور بارزان���ی (، كوڕی ئه و

پیاوه گه وره یه یه . ئاوێن���ه : به هۆی پش���تیوانی ئێوه وه ، ته نه���ا له سه یدس���ادق پارت���ی 5 هه زار

ده نگ زیادیكردوه ، ئه مه راسته ؟ش���اهۆ خالی���د خوله س���ور: به ڵ���ێ به ته ئكی���دی ، له به رئه وه ی عه ش���یره تی غه واره له چه ندین تیره پێكهاتوه ، بۆیه قورساییه یان ئه و كه س���ه كانمان خزم و هه یه و وه فادارییان هه یه بۆ هه ر شتێك

كه داوایان لێبكه ین. ئاوێنه : ل���ه دوای تیرۆركردنی باوكتان راس���ته وخۆ تۆ چویت بۆالی نه وشیروان

مسته فا، چی پێوتیت؟شاهۆ خالید خوله سور: داوای لێكردین ك���ه دانبه خۆماندا بگری���ن و چاوه ڕێبین ك���ه هه ندێ���ك ش���تی هه ڵ���ه نه كرێت، له به رئه وه ی مه سه له كه وننه بێت، به ده ر له وه ی كه جه نابی ئ���ه و ئامۆژگارییه ی كردین، خۆشمان ئامانجمان هه مان شت بو، چونكه نه مانویس���ت له هه ڵه شه ییدا

بكه وین به سه ر هه ڵه یه كدا.

"تیرۆركردنی باوكم سیاسی و به رنامه بۆداڕێژراو بو"شاهۆ خالید خوله سور: خۆم بومه ته ئه ندامی سه ركردایه تی پارتی و

براكانیشم پله ی سه ربازییان وه رگرتوه

كه س���ێك، هه ر هه رێم���ه دا، ل���ه م ئه ركێك���ی گش���تی وه رده گ���رێ پێی ده وت���رێ كارمه ن���دی حكومه ت و له م پێناوه شدا گوژمه پاره یه ك وه رده گرێ كه پێی ده وترێ موچ���ه ی بنه ڕه تی ،

له گه ڵ ده رماڵه كان.موچه ی بنه ڕه تی ده رچویه كی زانكۆ (296000 دین���اره (و به ده رماڵ���ه ی 2 منداڵ و هاوسه رو ده رماڵه ی بڕوانامه وه ، ب���ه هه موی ب���ۆ یه كه م ج���ار ئه كاته

(456هه زار دینار(.ئه مه بۆ كارمه ندی ئاسایی حكومه ته ، پێویس���ته بۆ كارمه ندانی پارله مانیش هه روابێت. به اڵم له س���ه رده می كه مال كه ركوكی سه رۆكی پێشوتری پارله مانی بودجه كه ی له به رزۆری كوردس���تان و به پێدان���ی هه س���تاوه به رده س���تی ، ق���ه رز به كارمه نده كانی ناو پارله مان و پارله مان، ش���اره كانی نوسینگه كانی كۆی قه رزه كه زیاتر له 10 ملیۆن دۆالر ب���وه كه ده كاته نزیك���ه ی )12 ملیار دینار(، النیكه می قه رز بۆ كارمه ندێكی خزمه تگوزار )120 ملیۆن دینار( بوه و الن���ی زۆری قه رزه ك���ه )260 ملیۆن دینار( بوه بۆ به ڕێوه به ره گشتیه كان و پارله مان. ناو راوێژكاره كانی شاره زاو به مه به س���تی وه رگرتنه وه ی قه رزه كه ، پیاوه تی وه ك پارله م���ان س���ه رۆكی ب���كات گوژمه به ئ���اوی حه مام���ه وه پاره یه كی مانگانه به ناوی )هاوكاری ( بڕیوه ته وه بۆ سه رجه م كارمه نده كانی ناو پارله مان و نوسینگه كانی پارله مان، النیكه می ئه م به ناو هاوكاریه مانگانه و )610هه زاردین���اره ( به به رده وام���ی

ب���ۆ كارمه ندی ب���ێ بڕوانام���ه )واته الی پارله م���ان(و خزمه تگ���وزاری زۆری ئ���ه م هاوكاری���ه ب���ۆ راوێژكاره نازداره كان���ی پارله مانه كه )1060000 دیناره ( یه ك ملیۆن و شه س���ت هه زار دیناره . س���ه رنج بده ن، ئێس���تا له م قه یران���ه داراییه كه مه رش���كێنه دا كه موچه ی ئه و پێش���مه رگه ئاساییه بێ دژی جه نگی له به ره كان���ی پله ی���ه ی داعشی تیرۆریستی ش���ه هید ده بێت، كه متره ل���ه 505 هه زار دین���ار، به اڵم هاوكاریه نایاس���اییه كه ی كارمه ندێگی پارله م���ان له پێش���مه رگه یه ك زیاتره ! له موچ���ه ی ئه ندازیارێكی تازه ته عین زیات���ره ! له دكتۆرێكی ت���ازه نه فه س زیات���ره ! له ده رچویه كی زانكۆ زیاتره ! راوێژكاره كانی موچ���ه ی له كاتێك���دا ملیۆن ل���ه )5 له بنه ڕه تدا پارله م���ان دین���ار( زیاتره ، كه چی ب���ه )1060000 دیناری ( دی ك���ه دو ئه وه نده زیاتره به ناوی پێش���مه رگه یه ك له موچ���ه ی هاوكاری پاره یان پێده درێت، كۆی ئه م گوژمه پاره ی���ه ی كه به ناوی هاوكاری له و بینایه دا كه پێیده وترێ پارله مان و به حساب چاودێری كاره كانی حكومه ت و الدان و گه نده ڵیه كانی حكومه ت بكات، له ئێس���تادا كه به قه یرانێك���ی دارایی پڕوكێن���ه ردا گ���وزه ر ده كات، زیاتر ل���ه )600 ملیۆن دین���اری مانگانه یه ( به به رده وامی له ساڵی 2011وه مانگانه پارله م���ان. كارمه ندان���ی ده درێت���ه كارمه ندێك هه ر س���ه یرتر، له هه موی له پارله مان ت���ازه داده مه زرێ و به هه ر ناونیش���انێك بێت به ئێستاش���ه وه كه س���ه رۆكی پارله مان له گۆڕانه و هاتوه بیگۆڕێ! هه مان هاوكاری وه رده گرێ،

ئه گه ر قه رزی پارله مانیشی النه بێت.چه ن���د جار به نوس���ین و به قس���ه

ئ���ه م بابه ته الی س���ه رۆكی پارله مان ناكرێ���ت پێیوت���راوه ، وروژێن���راوه و نیوه یان ك���ه پارله مان كارمه ندان���ی زیاده موچه یه ك���ی مانگانه زی���ادن، وه بگ���رن به ناوی هاوكاری���ه وه ، به اڵم سه رۆكی پارله مان نه بادا كارمه نده كانی ل���ێ زویرببن، ده س ن���او پارله مانی بۆ بڕینی نابات و له والش���ه وه به نیازه په رله مان چاودێ���ری حكومه ت بكات، ته نانه ت ئه م راس���تیه الی س���ه رۆكی لیژن���ه ی دارایی و جێگره كه ی و زۆربه ی زانراوه ، دارای���ی لیژنه ی ئه ندامان���ی به اڵم ئه وانیش خۆیان كردوه به كه ڕه ی ش���ه ربه ت و له بری ئه وه ی پێش هه مو ش���تێ ئه م گه نده ڵیه نه هێڵن كه له بن په الم���اری حكومه ت هه نگڵیاندای���ه ، ده ده ن، ئاخر به ڕێزینه ئێوه چاكسازی له بنده س���تی خۆتان پێناكرێ ئیتر بۆ په الم���اری حكومه ت ده ده ن، ئێوه كه ده زانن س���اختمانی پارله مان هه موی شوش���ه به نده ، ئیت���ر ب���ۆ ب���ه رد بۆ

په نجه ره ی حكومه ت ده هاون؟!ئه مه یه ئه و نهێنیه ی كه موش���ته ری له ه���ه ر له پارله م���ان دامه زران���دن داموده زگایه كی تری ناو كوردس���تان زیاتره ، بۆیه باشتره چاودێری دارایی و گشتی داواكاری ده سپاكی و ده سته ی له م به هه ده ردانه بێمانایه ی ناو پارله مان ك���ه وه ك نه زیفێكی ب���ه رده وام خوێن له جه س���ته ی الوازی سس���تمی دارایی ئه م هه رێمه دا سه حب ده كات بێده نگ نه بن و له سه رۆكی پارله مان بپرسن؟ به چ یاسایه ك پارله مان قه رز ده دا؟ ئایا پارله م���ان بانكی عه قاری داناوه ؟ ئایا بانكی وه به رهێنانی هه یه ؟ سودی ئه م قه رزه چه نده ؟ چۆن وه رده گیرێته وه ؟ له ژێر ناوی چ فه س���ڵ و ماده یه ك ئه م قه رزه دراوه ؟ به چ فه س���ڵ و ماده یه ك

ده درێته مانگانه به رده وامی هاوكاری گش���ت كارمه ندانی پارله مان؟ بۆچی ته نها بۆ كارمه ندی پارله مان ره وایه ؟ ئاس���ایش و پێش���مه رگه و ب���ۆ به اڵم پۆلیس و زێره ڤانی و پۆلیسی دارستان، بڤه ی���ه ك���ه النیك���ه م ده رماڵه یه كی ترسناكی پێبدرێت كه رۆژانه روبه ڕوی مه رگ ده بنه وه ، به اڵم بۆ كارمه ندانێك ك���ه له پارله مان���دان و ژماره یان زیاتر ل���ه 700 كه س���ه و زۆربه ی���ان بێكارن و له ش���وێنی گه رم و نه رم���داو خه ریكی چات و ئینته رنێت و فه یسبوكن ره وایه ؟ ئایا ئه م���ه ناچێته خان���ه ی موچه ی ئه م له كاتێكدا پارله م���ان؟ بندیواری هاوكاریه زیاتره له موچه ی شه هیدێكی له كاتێكدا بێده نگن؟ بۆچی سه نگه ر؟ لیژنه ی پارله مان و ده ستپاكی لیژنه ی كاروباری پارله مان، به تایبه ت ئه وانه ی له ئۆپۆزس���یۆنی جاران���ه وه هات���ون به شوێن كێچێكی حكومه تدا ده گه ڕێن گای كه چ���ی به گای���ه ك، لێیبك���ه ن ن���او پارله مان نابینن و له ئاس���ت ئه م گه نده ڵیه زه ق���ه دا مته قیان له خۆیان بڕی���وه ، ل���ه وه ش س���ه یرتر بێده نگی پارله مانتاران���ی خولی س���ێهه مه له م

گه نده ڵیه كه به به رچاویانه وه كراوه . س���ه رباری ئه مان���ه ش راوێژكاران و به ڕێوه ب���ه ره گش���تیه كان و خه بی���رو پارله م���ان نازداره كان���ی كارمه ن���ده تواناكان���ی له هه م���و به هره مه ن���دن پارله م���ان به ئۆفی���س و ئۆتۆمبێله وه ، بۆ نمونه له پارله ماندا 117 ئۆتۆمبێل هه یه ئه م 117 ئۆتۆمبێله سیانیان كه جۆری لێگززه الی سه رۆكی پارله مانه و یه ك لێكزز الی جێگری سه رۆكه و 56 وه نه وشه الی راوێژكاره كانه و ئه وانیدی الی پڕۆتۆكۆڵ و به ڕێوه به ری گش���تی و

به شه كانی دییه له ناو پارله ماندا.

له پارله مان پاره ته خشان و په خشان ده کرێتچاودێریك

پارله مان و به حساب چاودێری كاره كانی حكومه ت و الدان و

گه نده ڵیه كانی حكومه ت بكات،

له ئێستادا كه به قه یرانێكی دارایی پڕوكێنه ردا گوزه ر

ده كات، زیاتر له )600 ملیۆن

دیناری مانگانه یه ( به به رده وامی له ساڵی

2011وه مانگانه ده درێته كارمه ندانی

پارله مان

سه رۆكی پێشوی پارله مان وه ك

پیاوه تی به ئاوی حه مامه وه بكات گوژمه

پاره یه كی مانگانه به ناوی )هاوكاری (

بڕیوه ته وه بۆ سه رجه م كارمه نده كانی ناو پارله مان و نوسینگه كانی

پارله مان، (610هه زاردیناره ( بۆ كارمه ندی )1060000

دینار ( بۆ راوێژكاره کان

به جه نابی سه رۆكم وتوه ، ئه گه ر قبوڵمان

بكات كه ئێمه باوكمان نه ماوه ، ئه و

باوكێك و مامێكی دڵسۆزبێت بۆ ئێمه ، ئێمه ش گوێڕایه ڵی

ئامۆژگاریی و فه رمانه كانی بین

شاهۆ خالید خوله سور

Page 19: ژماره 467

(467( سێشه ممه 2015/2/24 19تایبه‌ت

ونبون * ناسنامه یه كی ژوری بازرگانی سلێمانی ونبوه به ناو)ناصر احمد رحیم( هه ركه س

دۆزیه وه بیگه ڕێنێته وه بۆ پرسگه ی ئاوێنه. * ناسنامه یه كی ژوری بازرگانی سلێمانی ونبوه به ناوی )یادگار عمر محمد عزیز(

هه ركه س دۆزیه وه بیگه ڕێنێته وه بۆ پرسگه ی ئاوێنه . * پێناسێکی کۆلێژی پزیشکی زانکۆی سلێمانی ونبوه به ناوی)سمییة صدیق محمد(

هه ركه س دۆزیه وه بیگه ڕێنێته وه بۆ پرسگه ی ئاوێنه .

ئەگ����ەر رۆش����نبیرو هزرڤانەكانی ئەوروپا قۆناخی رۆشنگەری و دواتریش لەكۆتاییەكانی س����ەدەی نۆزدە بەتوندی و بەچڕی روبەڕوی نەبونای����ەوە، مەس����یحییە ئایین����ی ئ����ەو بكەن بیس����تەم، س����ەدەی نەیاندەتوان����ی بەس����ەدەی سیستەم و یاس����او مافی مرۆڤ و پێكەوەژیان و دەركەوتنی زانس����تە نوێكان. كورد تا ئەم����ڕۆش نەیتوانیوە كاری فیكری لەس����ەر دین بكات، نەیتوانیوە كاری فیكری لەس����ەر ئیسام و ئیس����امی سیاسی بكات، تا ئێس����تا ك����ورد لەم هەرێمە ل����ەدەرەوەی مێژو لەش����وێنی خۆی پێكوتە دەكات. یەك بس����ت نەیتوانی����وە بچێتە پێش����ەوە، بەاڵم دەب����ێ لەجیاتی پێكوت����ە پێڕەوكە بكەین، تا پێڕەوك����ە نەكەین، ئەم واڵت����ە هەر ئاوا پڕدەبێت لەتوندڕەوی ئیس����امی و ئیسامی خۆفریودانێكی خۆهەڵخەڵەتاندن و سیاسی. گەورەیە، كاتێك بمانەوێ لەرێگای بزوتنەوە ئیس����امیە سیاس����ییەكانەوە، یان لەرێگای كۆمەڵێك گروپ و رێكخراوی ئیس����امییەوە، قەناع����ەت بەخۆمان بهێنین كە لەئیس����ام

دەگەین.لێرەوە دێمە سەر وەزارەتی ئەوقاف، ئەم وەزارەت����ە هەر ناوەكەی بۆ ئەمڕۆی هەرێمی كوردستان تەندروست نییە، لەكاتێكدا ئێمە جگە لەئایینی ئیس����ام، خەڵكێكی زۆرمان هەن، سەر بەئایین و مەزهەبی دیكەی غەیرە ئیسامین، بۆیە سەركردایەتی كوردی كاتێك باسی پێكەوە ژیان و تەبایی و مافی یەكسانی هەمو هاواڵتیانی هەرێم دەكات، ئەوا دەڵێین وەزارەت����ی ئەوقاف ئەو مۆرك و ش����ەقڵەی بەخۆوە نەگرتوە، چۆن؟ دەبا بپرس����ین ئایا وەزارەت����ی ئەوقاف جگە لەو خەڵكەی خۆی بەموسڵمان دەزانێ، توانیویەتی هیچ جۆرە كارلێكێك لەگەڵ ئایین و مەزهەبەكانی دیكە، بۆ نمونە، ئێزیدییەكان، شەبەك، كاكەیی...هت����د ب����كات؟ ئای����ا ئێزیدیی����ەكان رۆژێك لەرۆژان بەخەونی����ش بیریان لەوە كردۆتەوە ك����ە وەزارەتێك بەن����اوی ئەوقاف هەیە، كە بۆیە لەخۆدەگرێ؟ ئەوانی����ش پێكهاتەكەی لێرەوە دەڵێم پێویس����تە ئەم وەزارەتە ناوی

بكرێتە وەزارەتی ئایینەكان)وزارة األ دیان(، ئەوكات����ە هیچ پێكهاتەیەكی ئەم نیش����تمانە لەگەڵ ئەم وەزارەتە هەست بەدابڕان ناكەن، پێكەوەژی����ان ئاوا دەبێت، نەك وەك ئەوەی ئێمە دەیكەین. ئەو وەزارەتەی ئێستا هەیە، لەجیاتی ئەوەی پێكەوەژیان قوڵتر بكاتەوە، كەچ����ی بۆت����ە كارگەیەكی گ����ەورەو داعش بەرهەمدەهێنێت، ئەوەت����ا زۆرترین كارمەند كە چونەتە ریزی داعش هی ئەم وەزارەتەن. وردیش لێكۆڵینەوەیەكی پێویستە لەگەڵیدا ش����ەریعەت بەناوی پەیمانگاكانی لەكۆلیژو بك����رێ، ئەم كۆلی����ژو پەیمانگایانە بەهەمان ش����ێوەی ئەوقافەكە، تەنیا ئیس����امییەكان وەردەگ����رێ و هەمو پێكهات����ەی ئایینەكانی دیكە لێی بێبەش����كراون، چی تێدایە ئەگەر كۆلیژی شەریعەت، بودایی و كۆنفۆشیۆسی و ئایینەكانی دیكەش����ی لێ بخوێندرێ، ئاخر دەبا پرسیارێك لەخۆمان بكەین، ئەم كۆلیژو پەیمانگایانەی ش����ەریعەت، چ س����ودێكی بۆ ئەمڕۆو ئایندەی كورد پێیە، لەبەرامبەریشدا چ كۆمەڵگایەك����ت ب����ۆ بەرهەمدێنێت؟ ئایا حكومەتی هەرێم یان ئ����ەو دو حیزبەی 24 س����اڵە حوكمڕانی ئەم هەرێمەن، تۆژینەوەی وردیان لەس����ەر خاڵە ئەرێنی و نەرێنییەكانی ئەمجۆرە كۆلیژانە كردوە؟ بڕواناكەم. چونكە ئەوەتا گرفتی دەس����ەاڵتی ك����وردی ئەوەیە پێش����بڕكێی ئیسامی سیاس����ی لەم هەرێمە دەكات لەسەر مزگەوت دروستكردن و لەسەر ئەوەی كامەیان زۆرتر موسڵمانە، لەكاتێكدا تارادەیەكی یەكجار زۆر، رێك ئەم ئەقڵیەتەیە

داعش بەرهەمدەهێنێت.حكومەت����ی هەرێم پێویس����تە هەمو ئەو پێداویس����تیانە فەراهەم ب����كات كە نوخبەی روناكبیری����ی زەمینەی ئەوەیان هەیە بەفیكر دژی ئەم رەوتە ئیسامییە ببنەوە كە لەناو داعشدا خۆی زەق كردۆتەوە. بۆ تۆژینەوە لەم پرس����ە گرنگە، بەر لەهەمو شتێك پێویستە دەزگای تایبەتمەندی بۆ دابمەزرێت و خەڵكی پس����پۆر ئیش����ی فیكری تێدا بك����ەن. ئاخر ئێمە تائێس����تا ی����ەك دەزگای لەو جۆرەمان نییە. ئەوروپا كاتێك دژایەتی ئوسوڵییەتی

ئایینی مەس����یحی كرد، وەها دەستیپێكرد، فیك����ر بەرامب����ەر بەفیكر، ئەق����ڵ بەرامبەر ئەقڵ، ئەرگیومێن����ت بەرامبەر ئەرگیومێنت، بەمجۆرە كێش����ەكەیان یەكاییكردەوە، ئاخر كاتێك مەالیەك دەچێتە ناو ریزەكانی داعش یان دەیان م����ەالو كۆلكەمەالی دیكە، دڵیان بۆ داعش دەیكوتێ، ئەمە خۆهەڵخەڵەتاندنە ئەگەر پێمانوابێت بەهێزی س����ەربازی داعش لەناو دەب����ردرێ، هیچ هێزێك����ی توندڕەوی ئایینی بەهێزی س����ەربازی لەن����او ناچێت، ئەگەر بەو ئەقڵیەت����ە رەفتار بكەین، كەس ناتوانێ گرەنتی ئەوەمان بداتێ لەدوای داعش رەوتێكی دیكە، یان چەند گروپێكی دیكەی هاوش����ێوەی داع����ش و لەداعش����یش خراپتر دروست نابنەوە، ئێمە كە لەقاعیدەو زەرقاوی دەترساین، بەخەیاڵماندا نەدەهات هەر خودی ئەوانە ئەبوبەكر بەغدادییەك بەرهەمدەهێنن، ئەی ئەبوبەكر بەغدادی كێ بەرهەمدەهێنێت. ك����ەس ناتوانێ ئەو گرەنتییەمان بداتێ، بەو كەرەس����تە كۆن و رزیوەی ك����ورد هەیەتی، س����بەینێ بەغدادی كەسێكی دیكەی لەخۆی گرێكوێرەی ت����ا بەرهەمناهێنێت. خراپت����ر داعش نەكەینەوە، ك����ە ئەمڕۆ بۆتە مۆتەكە بەس����ەر دڵ و رۆحی هەمومان����ەوە، ناتوانین خۆمان لەو تاعون����ە قوتار بكەین، كە وەكو پەتای كۆلێرا بەخێرای����ی باڵوبۆتەوە. باواز لەوە بهێنین كە كورد گەلێكی موس����ڵمانەو حەزی بەئاشتی و پێكەوەژیانە، من لەوەتەی هەم ئ����ەم چیرۆكەم بەگوێ����دا دراوە، بەاڵم لەس����ەر زەمینەی واقیع چیان پێكردوین و چ

نەهامەتییەكمان بەسەرهاتوە. پێویس����تە ئەمجارە لەناخ����ەوە خۆمان فۆڕمات بكەینەوەو حیزبە ناسیۆنالیستەكانی كوردیش ه����ەر تەنیا جارێك خۆیان ئەبدێت بكەنەوە، بادوای 24 س����اڵ لەحوكمڕانی كە چارەگە س����ەدەیەكە، باجارێك تەنیا جارێك خۆیان ئەبدێت بكەنەوە، هەر بۆئەوەی لەحوكم بمێننەوە، بۆیە ئەگەر نوخبەی روناكبیری و حیزب����ی دەس����ەاڵت ئەمج����ارە بەئەقڵێكی نوێ و بەدیدێكی فراوانت����ر لەژیان و لەئایین و لەجیهانبین����ی نەڕوانێ، دڵ����ی بەوە خۆش

نەبێت رۆژئاوا هاوكاری سەربازی پێشكەش دەكات، تۆ بڕۆ پێش����مەرگە حەقیقییەكانی ناو س����ەنگەر بدوێنە ئەوكات دەزانی ئەوان چەندە مان����دون، لەروی فیكریش����ەوە ئێمە وەك����و ك����ورد نەمانتوانیوە رەفت����ار لەگەڵ كەلەپوری ئیسام بكەین و لەگەڵیدا گیانێكی بیگونجێنین، بەرهەمبهێنی����ن و لەگەڵ نوێی چونك����ە ئەم كەلەپ����ورە لەبنەڕەتدا یەكجار دەوڵەمەن����دە، بەاڵم ئەوە خەتای ئێمەیە كە تائەم����ڕۆش نەمانتوانیوە ش����یكردنەوەیەكی

قوڵمان بۆی هەبێت.ئێمە راپەڕینمان كرد، بەاڵم دوایی چەندین هەنگاو بۆ دواوە گەڕاینەوە، ئیسامی سیاسی، گەندەڵی، ملمانێی ناوخۆ لەس����ەر كورسی و پ����ارە، بوژاندنەوەی خێڵ، بێ یاس����ایی،...هتد گەش����ەیان ك����ردو كاڵورۆژنەیەكیان بۆ نەهێشتینەوە تاهەناسەی تێدابدەین. لەدوای راپەڕینەوە، تا كتێبێكی محەمەد عەبدە یان جەمالەدینی ی����ان كەواكبی عەبدولڕەحمان ئەفغان����ی دەكەون����ە بەردەس����تی خوێنەر، بەدەی����ان كتێ����ب و نامیلكەی س����ەیدقوتب و حەس����ەن بەناو ئەلمەودودی و هاوشێوەكانی دیكەیان لەسەر شۆس����تەكانی پارێزگاكانی هەرێ����م دانرابون و تەنەت گوتارەكانیش����یان بەسیدی دەفرۆشران و ژمارەیەكی زۆریشیان ل����ەو كتێب و نامیلكانە بەسیدییەكانیش����ەوە دەفرۆش����ت، ئەمە ئێم����ەی بەئەمڕۆ گەیاند، ئێس����تاش دەیان كتێب كە هانی توندڕەوی كوردییەكان����ا لەكتێبخان����ە وان دەدەن دەفرۆشرێن و هیچ بەربەستێكیشیان لەپێشدا نییە. بەش����ێك لەكتێبەكانی س����ەید قوتب و ئیب����ن تەیمیی����ەو ئەوانی دیك����ەی لەمجۆرە كراون بەكوردی، بەاڵم ئەم حیزبە ئیسامی سیاسیانەی لەهەرێمن، یەك كتێبی محەمەد عەب����دەو كەواكب����ی و ئەفغانیی����ان نەكردوە بەكوردی. )نیشانەكانی رێگا(ی سەیدقوتب بو هەرزەالوو تازەگەنجەكانی بەئاراستەیەكی خراپ����دا ب����رد، بەاڵم دەس����ەاڵت ئ����ەوكات بەكاروباری ش����ەڕی ناوەخۆو كۆنتڕۆڵكردنی شارو ش����ارۆچكەی زیاترو داهاتی زیاترەوە س����ەرقاڵ بو.....ئێس����تاش ن����ە حكومەت

نە پەرلەمان، ن����ە دەزگاكانی دادوەری، نە كەس، س����نورێكیان بۆ پرس����ێكی لەمجۆرە

نەكێشا، لەكاتێكدا زۆر مەترسیدارە.. ئێم����ە ئەم����ڕۆ پێویس����تمان بە)ئیب����ن روش����د(ێكە تابەرامبەر غەزالی بوەستێتەوە، چونك����ە دەبێت ئەوە بزانین بەردەوامبونمان لەس����ەر ئوس����وڵیەت، واتا بەردەوامبونمانە بۆ س����ەر س����ەدەكانی ناوەڕاست، ئەو هەمو س����ەدەیەی كە ژیان وەس����تێندرابو، چەقی بەس����تبو، كۆپەرنیكۆس و كاپل����ەرو گالیلۆ درزێك����ی گەورەی����ان ل����ەو قۆناخ����ە هەزار ساڵییەدا دروس����تكردو ئینجا )دیكارت(یش بەترس ولەرزەوە بەش����دارییەكی قارەمانانەی

تێدا كرد. ئەم����ڕۆ ئێمە لەن����او قواڵیی س����ەدەكانی ناوەڕاس����تدا دەژی����ن، گرنگ نیی����ە گوێمان لەپۆستمۆدێرنەو نوس����ینە جوانەكانی ئاالن تۆرین و هابرم����اس و ئەوانی دیكەش دەبێت، گرن����گ نیی����ە فڕۆك����ەی ئێف بیس����تودو، دروس����تكراوەو تەواوی گ����ۆی زەوی بوه تە گوندێكی بچوك، ئەوەی گرنگە ئەوەیە ئێمە نەمانتوانیوە س����ود لەفیكرو پێش����كەوتنی كۆمەڵگای رۆژئ����اوا وەربگرین، نەمانتوانیوە ئ����ەو یاس����او رێس����ایانە بخوڵقێنی����ن ك����ە نەمانتوانیوە بۆ دەگەڕێنێتەوە، كەرامەتمان لەناو ئەو گۆی زەوییە، شوناسێكمان هەبێت، هاواڵتی كورد تائەو چركەس����اتەش حەیران و سەرگەردانە، لەگەڕاندایە بەدوای دۆزینەوەی شوناسی خۆی، هاواڵتی كە هەستی بەبونی شوناس����ی خ����ۆی نەك����رد، هەرچییەكی بۆ باس����بكەیت، وەك ئ����ەوە وای����ە گوێزی بۆ بژمێریت. لەهەمو ئەو كۆمەڵگایانەش����دا كە خەڵكی تێدا بەرەو توندڕەوی ملدەنێن، ئەو خەڵكانەن كە هەست بەپەراوێزبونی خۆیان دەكەن لەناو كۆمەڵگاداو هەستدەكەن بونی ئ����ەوان مانایەكی تێدا نەماوە، بۆیە ئامادەن تەنانەت بچنە ناو داعش����یش تەنیا بۆئەوەی شوناسێك بۆ خۆی وەربگرێت، كەوابێ ئەوە ئەركی حكومەتە هەوڵبدات هیچ توێژێكی ناو ئەو كۆمەڵگایە، شوناس����ەكەی ون نەكات و

بەهاكانی بۆ بگەڕێنێتەوە.

بێ‌شوناسیی‌نوخبەی‌روناكبیریی‌و...پاشماوه‌

22 ه���ەزارو 996 كۆمپانی���ا لەهه ڕێم���ی كوردس���تان تۆمار كراون لەكۆی ئەو ژمارەیە 19ه���ەزارو 644ی���ان كۆمپانی���ای خۆماڵی و دو ه���ەزارو 230یش���یان بیانین. ژمارەی ئەو كۆمپانیانەی لەساڵی 2014دا تۆماركراون دو هەزارو 227 كۆمپانیان. كۆمپانیاكانی توركیا بەڕێ���ژەی %44 پلەی یەك���ەم، بەڕێژەی11 لەس���ەد كۆمپانیاكانی ئێران بەپلەی دووەم و ئیمارات بە 5 لەسەدو لوبنانییەكان بەرێژەی 5 لەس���ەد دێ���ن. هەرچ���ی كۆمپانیاكان���ی

ئەمریكایە 4 لەس���ەدی كۆمپانیا بیانییەكانی لەس���ەدی 3,5 بەریتانییەكانیش هەرێ���م و كۆمپانیاکانی بیانیی هەرێم پێكدێنن. واڵتانی ئەوروپ���او عەرەبی و چین و روس���یاو واڵتانی دیكەش رێژەی 27,5 لەسەد پێكدێنن. بەاڵم پرس���یارەكە لێره دا ئەوەیە بونی ئەو ژمارە زۆره ی كۆمپانیا تاچەند س���ودی بۆ خەڵك و

ئابوری كوردستان هه بوە؟زۆر بەرهه م هه یە دەكرێت هه رێم لەنێوخۆدا بەرهه می بهێنێت و بیخاتە بازاڕو بەردەستی

كڕیارو هاواڵتیان. دوای بڕینی بەشە بودجەی هه رێم لەالی���ەن حكومەتەك���ەی مالكییەوە، ئابوری هه رێم روی لەنشوس���تی كردو دواتر دەستپێكردنی ش���ەڕی داعش ئابوری توشی داڕمان كرد. هه رێمی كوردس���تان بەجۆرێك ئابوری الواز ب���وە تەنانەت ناتوانێت موچەی فەرمانبەرانیش دابین بکات. لەدواین سەردانی ش���اندی هه رێم بۆ بەغدا، نێچیرڤان بارزانی گوتی:"بەغدا پارەی نەم���اوە بۆیە ناتوانێت بەش���ە بودجەی هه رێم رەوانە بكات، ئەگینا

گەر هه ولێر". بەرێككەوتنەك���ەی پابەن���دە لەماوەی ئەو 10 س���اڵەی رابردو پێش���بینی قەیرانێك���ی لەو جۆرە بكرای���ەو زیادەڕۆیی و پانێكی ستراتیجی تۆكمەی ئابوری دانرابایە، ئێس���تا هه رێم بەو چەشنە روبەڕوی قەیرانی ئابوری نەدەبۆوە. دەكرا النیكەم میكانیزمێكی چۆنییەت���ی بەردەوامی���دان بەدابەش���كردنی لەبری بدۆزرایه ته وه . فەرمانب���ەران موچەی ئەوەی هه مو پێداویستییەكی ئەو كۆمەڵگایە لەدەرەوە هاوردەبكرێت، دەكرا زۆرێك بەرهه م

لەنێوخۆی كوردستاندا بەرهه م بهێنرانایە بۆ ئەوەی س���ووڕی ئاڵوگۆڕی پ���ارە لەنێوخۆی واڵتدا بكرابای���ە. بەڵێ دەكرێت بڵێین هه رێم لەروی تەمەڵییه وه ك���را بە دوبەی، دەكرێت بڵێین خەڵكیان راهێنا لەسەر ئەوەی گرنگی بەتاوەرو ئوتۆمبێل���ی ئاخرمۆدێل و بەرهه می بیان���ی بدەن، ب���ەاڵم نەیانتوانی کە خەڵکی بەکاربەر بکەن���ە بەرهەمهێنەر. له هەرێمێکدا ک���ە 134 ه���ەزار کارمەندی بندی���وار بەپێی ئامارەکانی دەس���ەاڵت هەیە هه ر ڕه خنه یه ک

لەپاندانانی ئەم حکومەتە بگیرێت هێش���تا کەم���ە. دروش���می ئەڵمانی���او ژاپ���ۆن ب���ۆ س���ەرکەوتن ئەمە بو"دو نەوە فیدای نەوەی داهاتو" هەروەها ئێستەشی لەگەڵدا بێت کە لەئەڵمانیا دەگوترێت کااڵیەک هاوردە دەکرێت، هەر زو خەڵ���ک گلەیی دەک���ەن دەڵێن:"بۆ مەگ���ەر خاکم���ان نییە خۆم���ان کارگەکەی ل���ێ دابنێین؟" ئەمەیە ئ���ەو پاندانانەی کە بەرگەی بەرزو نزمی شەپۆلەکانی بازرگانی و

ئابوریی دەگرێت.

فێری‌ڕاوەماسی‌بین...‌پاشماوه‌

دوات����ر س����ه رۆكی هه رێ����م به پێی خاڵ����ی 2 له بڕگه ی یه كه می مادده ی ده یه م له یاسای سه رۆكایه تی هه رێم، ل����ه 2014/8/18 به بڕیاری ژماره 6ی س����اڵی 2014 یاساكه ی ڕه تكرده وه ، س����ه رۆكی دیوان به نوسراوی ژماره (497 له 24،8،2014( ڕه تكردنه وه ی سه رۆكایه تی ئاڕاس����ته ی یاساكه ی په رله م����ان كرد، له گ����ه ڵ هاوپێچی

بڕیاره كه ی سه رۆكی هه رێم.به پێی په یڕه وی ناوخۆی په رله مان له په رله مان پڕۆژه یاس����ایه ك ه����ه ر بڕیاری له س����ه ر بدرێت ئاڕاس����ته ی سه رۆكی هه رێم ده كرێت، بۆ ئه وه ی له ماوه ی 15 رۆژدا واژۆی له س����ه ر بكات یان ده توانێت ره تی بكاته وه ، ئه گه ری����ش بێده نگ����ی هه ڵبژارد له و ماوه ی����ه دا، ئ����ه وا ده چێت����ه بواری

جێبه جێكردنه وه .

یاس����ای ژماره 3ی س����اڵی 2014 یه كه م����ی هه مواركردن����ی یاس����ای ڕێكخستنی خۆپیشاندان ڕه تكرایه وه و وه ك پێشتر ئاماژه م پێدا، سه رۆكی هه رێ����م ڕونكردنه وه ی داوه له س����ه ر لێره دا ڕه تكردنه وه ك����ه و ه����ۆكاری په رله مانی له گۆڕه پان����ی تۆپه ك����ه كوردس����تاندایه و ده توان����ێ جارێكی ت����ر له به رنام����ه ی كاردا دایبنێ����ت، به مه به س����تی گفتوگۆكردن له سه ری به پێی په یڕه وی ناوخۆی په رله مان، به اڵم به داخه وه ئه وه نزیكه ی 7 مانگه ئه و یاس����اییه گه ڕاوه ته وه و ناخرێته كۆبونه وه كانه وه و كاری به رنام����ه ی هه ر پێنج فراكس����یۆنه كه و ده سته ی س����ه رۆكایه تی په رله مان بێده نگیان

هه ڵبژاردوه ؟ده بێت دروست پرسیارێك لێره دا ئایا ئه و فراكسیۆنانه ی ئه و پڕۆژه یان

بێده نگیان بۆچ����ی پێشكه ش����كرد هه ڵب����ژاردوه ؟ پرۆژه كه یان له جێی خۆیدا نه بو؟ ئه ی بۆچی پێشكه شیان كرد؟ ئای����ا په رله م����ان به زۆرینه ی ده نگی هه مو فراكسیۆنه كان یاسای ژم����اره 3یان په س����ه ند ك����رد؟ ئایا په رله مانتاران درك به وه ده كه ن ئه و یاسایه كه موكوڕی تێدایه كه بڕیاریان له سه ری داوه ؟ بۆیه وابێده نگن؟ یان بارودۆخێ����ك بێده نگی فه رزكردوه ؟ ئایا ئه و پێنج فراكسیۆنه ی پێشوتر بڕیاریاندا بێده نگ بن؟ ئایا هۆكاره كه تێبینیه كانی سه رۆكی هه رێمه ؟ ئه گه ر وایه ده توانرێ س����ود له و تێبینیانه یه كایی كه موكوڕییه كان وه ربگرن و بكه نه وه ؟ ئای����ا ده زانن هه ڵبژاردنی بێده نگی مانای وایه ئه و پرۆژه یه ی موزای����ه ده ی پێشكه ش����یانكرد، سیاسی بو؟ شه ڕی پێشكه شكردنی

پرۆژه كان بو؟ بۆیه پێویسته وه اڵم بده نه وه ، ڕونتر بڵێم له هه ڵوێستتان خه ڵكی كوردستان ئاگادار بكه نه وه ،

نه ك بێده نگی هه ڵبژێرن؟له م مه به س����تم ت����ری دیوێك����ی نوس����ه ران و ده نگ����ی نوس����ینه ڕاگه یاندن����كاران و ڕۆژنامه نوس����ان و چینوتوێژه كان����ی ڕۆش����نبیران و خه ڵك����ی كوردس����تانه ، ك����ه ئ����ه م به هه موانه وه و په یوه ندیداره یاسایه مافی به ئازادی����ه كان و په یوه ن����دی مرۆڤ و دیمكراتیی����ه وه هه یه ، ئه ی ئێ����وه بۆچی ئ����ه م بێده نگیه قبوڵ

ده كه ن؟ئه م����ه پرس����یار دروس����ت ناكات له ڕاب����ردوی جموج����ۆڵ و چاالك����ی و وه اڵم دیس����ان نوس����ینه كانتان؟ ب����ۆ ئێ����وه و په رله مانت����اران به جێ

ده هێڵم؟

بۆچی‌‌بێده‌نگیی‌‌له‌به‌رامبه‌ر‌هه‌مواركردنه‌وه‌ی...‌پاشماوه‌هه ری�ی کوردستانی عێراق

ئه نجومه نی دادوه ریدادگای به رایی که الرژماره : 78/ب/2015ئاگانه مه به روار: 2015/2/18

داواکار)معروف احمد علی( داوای ژماره ی سه ره وه ی له م دادگایه تۆمارکردوه له سه ر داواله سه رکراو ڕاستگری باری شارستانی که الر سه ره ڕای کاره که ی که تیایدا داوای گۆڕینی ناوی خۆی ده کات له )معروف( بۆ )ره هێڵ( جا هه رکه سێک ناڕه زایی هه یه له س���ه ر ئه و ناو گۆڕینه با سه ردانی ئه م دادگایه بکات له ماوه ی )10( ده رۆژ پاش

باڵوبونه وه ی ئه م ئاگادارییه به پێچه وانه وه داواکه ی ده بینین به پێی یاسا. دادوه رسۆران حسن صالح

فەلسەفەو‌سیاسەت

مرۆڤ����ی ژیر – واتا فەیلەس����وف- هەندێ ج����ار خۆی بەسیاس����ەتەوە خەری����ك دەكا لەبەرئەوە دژی ئەو بۆچونانە دەوەستێتەوە كە سیاسەتیان بەبێنرخ دەزانی، راستە ئەوی خۆی بەكاروب����اری دەوڵەتەوە خەریك بكات توشی مەترس����ی گەورە دەبێت و زۆرجاریش بەچاكە بۆی ناژمێردرێ , بەاڵم هێشتا الیەنە باشەكانی پترە، بەر لەهەر شێك, كاركردن لەسیاسەتا ئەركی سەرشانی مرۆڤی ژیرە ئەو زانیاریەی لەخزمەتی دەوڵەتا بەكارە یەكەم كاری ژیریی����ە، ب����ەاڵم ئ����ەو زانیارییە دەبێ لەچاالكی سیاسیدا خۆی بنوێنێ , ئەم دۆزە وەها روندەبێتەوە كە مرۆڤ ناش����ێت تە نیا پاكژبێت، دەبێت پاكژیش بخاتەكار بۆ ئەوه ی لەده ربڕینەكەی����دا بەهەڵ����ەدا نەچێت دەبێت بزانین كە پاكژی لێرەدا تەنیا ساكار نییە كە ئەمڕۆ باوە, پاكژی لەوێدا ئەوەیە لەزانستی سروشتناسی بگەیت, كە مرۆڤ بەشێكە لەو سروشتە، لەو رێیەشەوە زانستی دەستوری هەڵس����وكەوتی م����رۆڤ چاك����ەو خراپ����ەوە به دەست دێنیت لەستۆیسیزمدا هەڵسوكەوت نەدەبوە نیشانەی پاكژی, دەشێت كەسێك ب����ێ ئ����ەوەی پاكژبێت بەرهەمی بەس����ودی هەبێت, بەاڵم ئەوەی پاكژ بێت، واتە ژیربێت شپرزانە كارناكات لەبەر ئەوەش مرۆ ڤی ژیر لەسیاس����ە تدا لەنرخاندن نایەت, جگە لەوە بنەما فەلس����ه فیەكانی چاكەوخراپە لەالیەن ئەو كەس����انەوە دۆزراونەتەوە كە دەس����تور بۆ دەوڵەتان دادەنێن، كەواتە لەرێوڕەس����می سیاسیی و قانونیدا دەروازه ی ژیری ئاشكراو ئاوااڵیە، دەنا راس����تی ناسین لەكوێوە دێ ؟ بەاڵم م����رۆڤ تەنیا بەوەی پی����رەوی قانون ب����كات، نابێت����ە مرۆڤێك����ی ژی����ر نمونەش لەشاگردێكی ئەفاتونەوە دێنمەوە كە دەڵێ ئ����ەوە ئەركی فەیلەس����وفانە وەها لەخەڵك بكەن بەرەزامەندی خۆیان ملكەچی قانون بن وات����ا خەڵك تێبگەیەنن ئەوەی قانون دەیڵێ كارێكی ژیرانەیە، ئەمە دۆزێكی رێژەكی نیە, مەبەستیش لێرەدا ئەوەنیە هەمو دەستورێكی هەم����و دەوڵەتێكیش هەمیش����ە دروس����تن, نەخێر دەس����تورەكان نابێت دژی سروش����ت بن ك����ە وەهاش بو لەقس����ەی بێس����ەروبەر نزیك دەبێتەوە خەڵك دەبێت فێری ئەوەبن كە قان����ون بەرهەمگەلێك����ی ژیرانەن )واتا دەس����تورگەلێكن لەگەڵ سروشتا دەگونجێن( بۆ ئەوەی لەم بێسەروبەرییە رزگاربین دەبێت رون����ی بكەینەوە ك����ە كاری ژیرانە چیە یان بابڵێین فەرمانی سروشت چیە, لێرەدا نابێت چاوەرێی وەاڵمێك بین لەچەش����نی پەیمانی مافی مرۆڤ كە لەم زەمانە باسی لێدەكرێ , ئەگەرچی ئەو پەیمانە پەیوەندیەكی فیكریی دورەدەس����تی هەیە لەگەڵ ئەوەی لەزەمانی دێریندا پێی دەگوترا دەستوری سروشتكرد لەشێوەی تێكستی قانونیی ئەم سە ردەمەدا دادەڕێژرێ ، ماف����ی گەالن بەڵگەیەكی توندە بۆ ئ����ەو بیرەی دەڵێ هەمو كەس����ێك وەك یەك هەست بەماف دەكەن سروشت وەهای دروس����ت كردوین لەگەڵ ئەوەشدا زۆرجار ئە م هۆشیارییە دەشێوێنرێ و تێكدەدرێ تەنیا هەرە ژیرەكانن بەتەواوی دەزانن ماف چیە، ماف بەرهەمی نەریت نییە بەڵكو رەس����ەن و

هەمیشەگییە...

بەیان ئیبراهیم –سلێمانیئەمانە بەدرێژایی مێژو توانیویانە سستمێكی تۆكم����ەو كۆنكرێت����ی لەبیروباوەڕو س����یمبول و ئاماژەی توندوتۆڵ، چێ بكەن و ئەو سیستمەش جڵەوی ئەو پێوەدانگ و نۆرم و بەهایانە دەكات كە لەواڵتانی جیهانی ئیس����امی)لە ئێس����تاو ڕابردودا(، ڕەوتی ژیانی تاكەكەس و كۆمەڵگەكان

دیاری دەكات.جێ����ی عاش����ور( بۆ)عەیازب����ن ئ����ەوەی پرس����یارە ئەوەیە ئ����ەم سس����تمە ئایدیۆلۆژیە ئەرسۆدەكس����یە، بەچ شێوازێكی موعجیزەئاسا توانی تائێس����تا بڕ بكات و بەردەوامی هەبێت. س����ەرباری هەمو ئەو هەواڵن����ەی بەگەڕخران و

بەگەڕدەخرێن ب����ۆ تێكوپێكدان و هەڵتەكاندنی، ه����ەر لەهێرش و پەالمارەكان����ی كۆلۆنیالیزمەوە بیگرە تا بەخوێندنەوە ڕەخنه ییە مۆدێرنەكان و هەوڵی هەڵوەش����اندنەوەی و پاش����ان خۆتاودان بۆ كۆدێتاكردن بەس����ەریدا، لەالیەن شۆڕش����ە نیش����تمانیە نوێخوازەكان����ی وەك كەمالی����ەت لەتوركی����او بۆرقێب����ە لەتونس و عەبدولناس����ر لەمیس����رو كۆمۆنیزم و بەعس و ناس����یۆنالیزمی عەلمان����ی عەرەب����ی و نوس����ینەوەی دەس����تور هەمو هاوچەرخان����ەو مۆدێ����رن و بەش����ێوازی ئ����ەو گۆڕانكارییە قوڵ و كاریگەرانەی، بەس����ەر بیركردن����ەوەو دنیابینی و مۆراڵی كۆمەڵگەكاندا

هاتن؟كەچی س����ەرباری هەمو ئەوانە، هەر بەرخود دەكات و لەجێی خ����ۆی نابزوێت و ڕۆژگار كاری لێناكات. ئەم سیس����تمە ئەرسۆدەكس����یە نەك هەرماوە، بەڵكو تائێس����تاش بەشێوەیەكی كارا هەژمونی لەسەر ویژدان و دنیابینی خەڵك و خوا هەی����ەو تا هەنوكەش، جڵەوی سیاس����ەتی زۆر لەدەوڵەتانی جیهانی ئیسامی دەكات. تەنانەت لەباریدای����ە پارتی میللیگ����ەرای جەماوەری، لە زۆر ش����وێندا قوت بكاتەوەو شەقامیان پێجۆش بدات و گەر پێویستیشی كرد، قۆڵی لێهەڵماڵن و

دەست بدەنە چەك و پەالمار بدەن.

مەترس����ی گەورەی ئەرسۆدەكسیەتی سونە لەوەدای����ە، خ����ۆی وەك جەوهەرێك����ی نەگۆڕو س����ەرمەدی نیشان دەدات و پێیوایە، حاڵەتێكی بان مێژوییە. هەر ئەمەشە وای لێكردوە ئیسام دوچاری داخرانێكی تیۆلۆژی بكات و مێژوی ئەو

ئایین و شارستانیەتە، بگەیەنێتە بنبەست. ئەم هێزە بەدرێژایی مێژوی دروس����ت بونی و تا ئەمڕۆ، هەمو نەیارو ناحەزانی سەركوتكردوەو لەس����تراتیژە ب����وە یەكێ����ك توندوتیژی����ش س����ەرەكیەكانی. توندوتی����ژی بێئامان بنەمای س����ەرەكی ئەرسۆدەكس����یەتە وەك سستمێكی فیكری و هەر ئەوەشە، لەمڕۆدا بەڕونی و ڕەوانی

لەڕەفتارو هەڵسوكەوتی تەواوی هێزە ڕادیكالە س����ونەمەزهەبەكاندا دەیبینین، لەقاعیدەوە بۆ تەوحیدو جیهاد و ب����ۆ تالیبان و داعش و بەرەی

نوسرەو... هتد.دواجار ئەم كتێبەی )هاش����م ساڵح( زانیاری زۆرمان لەس����ەر مێ����ژو و كەلەپوری ئیس����ام بەردەست دەخات و وامان لێدەكات، بەشێوەیەكی تر سەیری توندڕەوی فێندەمێنتالیستەكان و ئەو دنیا داخراوە بكەین كەتێیدا دەژین و بەجۆرێکی دی لەو ش����ەڕە بێئامانە بڕوانی����ن کە بەناوی جیه����ادو ئایین و خوداو موقەدەس����ە وە، مرۆڤ

دەكاتە قوربانی و ژیان بێ نرخ دەكات.

ئیسالم‌و‌داخرانی‌تیۆلۆژی...‌پاشماوه‌

Page 20: ژماره 467

تاقیكردنه‌وه‌یه‌كی‌‌تر‌له‌به‌رده‌م‌یه‌كێتیدا

شوان وه سانی

بیرمانه یه كێتی توش���ی چ نه كس���ه یه ك ب���و به هۆی درێژكردن���ه وه ی ماوه ی س���ه رۆكایه تی هه رێم بۆ دو س���اڵی تر، ئه وكات بزوتنه وه ی گۆڕان وه ك چۆن سواری شه پۆلی ناڕه زایی خه ڵك بو له كاتی دروستبون و به شداریكردنی له یه كه م هه ڵبژاردن، ئاواش س���واری هه مان ش���ه پۆل بوه وه كه به هۆی درێژكردنه وه ی ماوه ی س���ه رۆكی هه رێم ناڕه زایی له ن���او هه وادارو كادرانی ی ن ك لێكه وته وه ، ئه وكات یه كێتی له به ر بارودۆخی سیاس���ی بوبێت یان سه فقه یه كی سیاسی یا هه ر ڕێكه وتنێك ماوه ی سه رۆكی هه رێمی درێژه پێدا وه ك خۆی كه هه بو بۆ دو ساڵی تر، كاردانه وه كه یشمان هه م له شه قام و هه م له الیه ن ده نگده ری یه كێتیه وه بین���ی كه چۆن و به چ ش���ێوه یه ك یه كێتی باج���ی داو كێرڤی ده نگه كانی چ ئاس���تێكی به ره و خواره وه بڕی ، ئه وه ی بۆ قۆناغ���ی داهاتو گرنگه ئه وه یه كه یه كێتی نیش���تمانی كوردس���تان خۆی بۆ ئه و تاقیكردنه وه یه ئاماده بكات، كه له ئێس���تادا نزیكه ی 6 مانگی ماوه بۆ به س���ه رچونی ئه و واده یه ی دیاریكراوه بۆ ماوه ی س���ه رۆكی هه رێم، خستنه به رباس���ی ئه و بابه ته له و گیزه گیزانه وه س���ه رچاوه ده گرن كه به رگوێی خه ڵكی كوردس���تان ده كه وێ���ت، كه هه ندێك له سیاس���یی و س���ه ركرده كانی پارتی دیموكراتی كوردستان قسه فڕێ ده ده نه گۆمی مه نگی سیاس���ی و چاوه ڕێی ش���ه پۆل و پینگاوه كانی فڕێدانه كه ده كه ن، نمون���ه ، یه كێك له لێدوانه كانی ئه ندامێكی مه كته بی سیاس���ی ئه و حزبه یه كه به ڕونی خواس���ته كه یان ناش���ارێته وه و ده ڵێت:"به دیل نیه بۆ سه رۆكی هه رێم جگ���ه له بارزانی ب���ۆ ئه و قۆناغه " كه وات���ه جارێكی ت���ر تاقیكردنه وه یه كی تر دێته وه پێش یه كێتی نیش���تمانی كوردستان، پاشان حزبه كاریگه ره كانی تری كوردستان، چون ئه وه ی ده بیسترێت و سه رچاوه الوه كیه كان باسی لێوه ده كه ن، بزوتنه وه ی گۆڕان چاوه ڕێی بۆچون و هه ڵوێس���تی یه كێتی ده كه ن له سه ر ئه م پرسه و خۆیان مه اڵس ده ده ن له په نای بێده نگیدا، ئه مه ش بۆ ئه و هه مو هه اڵیه ده گه ڕێته وه كه كاتی خۆی له س���ه ر درێژكردنه وه ی ماوه ی سه رۆكایه تی هه رێم كردی���ان و توانیان ده نگێكی زۆری یه كێتی بۆخۆیان ببه ن و هه میش به و هۆیه وه ئاراسته ی به شێكی شه قام بگۆڕن و ده نگه كانیان مسۆگه ر بكه ن، كه واته چۆن حزبێك پیالن بۆ چوارس���اڵی هه ڵبژاردن داده نێت و دوربینه ، ئاواش پێویسته یه كێتی زۆر دوربینتر بڕوانێت، كه قۆناغی ئێستای یه كێتی به بڕوای چاودێران زۆر باشتره له پێشوو به هۆی ئه و به رگریه ی له خاكی پیرۆزی كوردستان ده كه ین دژ به به ره ی جه نگی داعش، به اڵم هه مو ئه و هه ڵس���انه وانه ناكه نه هه ڵه یه كی سیاسی ، كه بۆی هه یه به الی هه ندێك له خاوه ن بااڵده سته كانی یه كێتیش ئاسایی بێت ماوه ی س���ه رۆكی هه رێم درێژبكرێته وه ، به اڵم به نیسبه ت ده نگده ر ئاسایی نابێت، چۆن له ڕابردو ئاسایی نه بو، دیاره ئه و بۆچونانه ی هه وادارو الیه نگرانی یه كێتی ده ریده بڕن یا هه ڵوێس���تی له باره وه ده نوێنن س���ه باره ت به س���ه رۆكی هه رێم ئاراس���ته یه ك نیه به و جۆره ی خه ڵكی ڕقی له شه خسی سه رۆكی هه رێمه وه ك ب���اوه له ناو زۆربه ی جه ماوه ری پارتی دیموكراتی كوردس���تان، نا به ڵكو ئه وه ی به بیری ده نگده ری یه كێتیدا دێته وه و له زاكیره یدا چنراوه ، هه ڵمه ته كانی كاتی هه ڵبژاردنی ڕابردوه كه چ كارێكی كرده س���ه ر ده نگی ئه و حزبه به هۆی درێژكردنه وه ی واده ی سه رۆكی هه رێم. لێره دا ده بێت یه كێتی چیتر كه وا سوری به رله ش���كری نه كات، به اڵم كاتێك به كۆی ده نگی حزبه كانی تر له په رله مانی كوردس���تان ئه و بڕگه یه یان په س���ه ند كردو سازانی نیش���تمانی له سه ر كرا كه په یوه س���ته به سه رۆك بونی هه رێم، ئه وكاته شته كان ڕێچكه ی خۆیان ده گرن ، به اڵم له پێش هه مو حزبێك یه كێتی نیشتمانی كوردستان خۆی بداته به ر ئه و تیخه س���واوه ی ئاماده كراوه ، ئه وه گومان���ی تێدا نیه كه ده یبڕێت و برینه كه ی

ئه سته م چاره ده كرێت بۆ هه ڵبژاردنی داهاتو.

نوێنه‌ری‌ئاوێنه‌‌له‌ئه‌وروپاشوان‌حه‌مه‌‌ـ‌نه‌رویج004799004729

[email protected]کوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی کاوه گه رمیانی، سەردەشت عوسمان، سۆرانی مامە حەمە، عەبدولستار تاهیر

خاوه‌نی‌ئیمتیاز:‌کۆمپانیای‌ئاوێنه‌سه‌رنوسه‌ر:‌سه‌ردار‌محه‌مه‌د

خاوه نی باش����ترین به خت ب����و له ئاهه نگی ئۆس����کاردا خه اڵته کان����ی دابه ش����کردنی به بردنه وه ی 4 خه اڵت، له نێویاندا باشترین فیلم و باش����ترین ده رهێن����ه ر. ئه م فیلمه ی له الیه ن ئه یخاندرۆ گۆنزالس ئه نیاریتۆ که

خۆی تێکڕا سێ خه اڵت به ده ستهێنا

توانی Whiplash فیلمی هه روه ها سێ خه اڵت بۆ خۆی مسۆگه ر بکات، له ڕۆڵی ئه کته ر باشترین تێیدا الوه کیی که ئه کته ری به ئه زمون جای ئاڵتونیه که ی په یکه ڕه سیمنز کای

به رزکرده وه .

Boyhood هه رچی فیلمیی سه رنجراکێشیکه وێنه گرتنی فیلمه که ماوه ی 12 ساڵی 6 بۆ بو کاندید هه رچه نده خایاندوه ، خه اڵت، به اڵم ته نها بۆ یه ک خه اڵت به خت یاوه ری بو، ئه ویش باشترین ئه کته ری کچ

بو له رۆڵی الوه کیدا.

فیلمێک���ی دیکه ش توان���ی به هه مان ببات���ه وه خ���ه اڵت چ���وار ش���ێوه له ئۆس���کاری 2015، ئه وی���ش فیلمی the grand budapest hotel ک���ه زۆرین���ه ی خه اڵته کانی ک���ه بردیه وه

له الیه نی هونه رییه وه بو.

ئۆسکاری 2015بێردمان‌و‌هۆتێله‌که‌ی‌بوداپێست‌دره‌وشانه‌وه‌

Birdman فیلمی Whiplash فیلمی Boyhood فیلمی The grand budapest hotel

هی���چ به ده س���تنه هێنانی پێده چێ���ت خه اڵتێ���ک له الیه ن ه���ه ر پاڵێوراوێکی ئۆسکاره وه به و شێوه یه ش خراپ نه بێت که بیری لێ ده کرێته وه . له ئاهه نگه که ی دوێنێی ئۆس���کاردا، ه���ه ر پاڵێوراوێک که هیچ خه اڵتێکی به ده س���ت نه هێنا، دیارییه ک���ی به بڕی 168ه���ه زار دۆالر

پێبه خشراوه .رۆژنامه ی واش���نتۆن پۆس���ت له دوای ئاهه نگه ک���ه ی ئۆس���کار رایگه یاند که کۆمپانیای���ه ک 21 جانتای پڕ له دیاریی

پێشکه ش���کارانی ب���ۆ ئاماده کردب���و ئاهه نگه که و ئه و پاڵێوراوانه ی به ده ستی به تاڵ له ئۆس���کاری ئه م س���اڵ هاتنه

ده ره وه .ئ���ه و کۆمپانیایه ، جگه له دیارییه کانی سودی چه ندین ئۆس���کار پاڵێوراوانی مه عنه وی له و کاندیدبونه یان وه رده گرن،

له وانه :- نرخی هه ر ئه کته رێک بۆ به شداریکردن له فیلم و درامادا پێش ئۆس���کارو دوای ئۆس���کار جیاوازیی زۆره و راس���ته وخۆ

له دوه میاندا به رزده بێته وه .- پاڵێ���وراوان له دوای به ش���داریکردن له ئۆس���کار، رۆڵ���ی به هێزتری���ان پێ

ده به خشرێت له فیلمه کاندا.- له الیه ن به ڕێوه ب���ه ری کاره کانیانه وه به شداریکردن له ئاهه نگی ئۆسکار وه ک کارتێکی به هێز به کارده هێنرێت له کاتی

مامه ڵه کردن بۆ کاری نوێ.- ئ���ه و پاڵێوراوانه چانس���ی ئه وه یان داهات���ودا له ئۆس���کاره کانی ده بێ���ت بانگهێشت بکرێن و خه اڵت دابه شبکه ن.

دۆڕاوه کانی ئۆسکار چیان

برده وه ؟

خه اڵتی باشترین ئه کته ری کچ له نێو پێنج پاڵێوراودا،

به خشرا به جۆلیان مۆر له فیلمی

.Still Alice

جۆلیان‌مۆر..‌باشرتین‌

ئه‌کته‌ری‌کچ

ئه کته ره که ی هاوکینگ بوه باشرتین

له فیلمی ئه کته ره ی ئه و رێدمان ئیدی رۆڵی The Theory of Everythingزانای به ناوبانگی فیزیایی سیتیڤ هاوکینگ ده بینێت، خه اڵتی باشترین ئه کته ری پیاوی

له ڕۆڵی سه ره کیدا به ده ستهێنا.

ئه لیخاندرۆ.. باشرتین ده رهێنه ر

گرنگرتین خه اڵته کانی ئۆسکارو براوه کانی

هه ر له ئاهه نگی 87 ه مین خه اڵتی ئۆسکاردا، ده رهێنه ری مه کسیکیی ئه یخان���درۆ گۆنزال���س ئه نیاریتۆ خه اڵت���ی باش���ترین ده رهێنه ری به ده س���تهێنا ب���ۆ هه مان ئه و باش���ترین. ب���وه فیلم���ه ی دوه م ک���ه ئه لیخان���درۆ دو له ماوه ی مه کسییکییه ساڵدا ئه و خه اڵته به ده ست ئه لفۆنس���ۆ دوای بهێنێت ک���وارن که س���اڵی پار بۆ فیلم���ی Gravity هه م���ان خه اڵتی پێش���که ش ب���رده وه ، خه اڵته که ی

به هاونیشتمانیانی خۆی کرد.

جارێکی دیکه فه رش���ه سووره که ی ئۆسکار، ئه ستێره گه وره کانی سینه مای جیهانی له خۆیدا کۆکرده وه و ئه مجاره یان فیلمی بێردمان خه اڵتی باش���ترین

فیلمی پێبه خشرا. س���ااڵنه ئه کادیمیای هونه ر و زانسته جواڵوه کان گه وره ترین خه اڵتی هونه ری جیهان له بواری سینه مادا راده گه یه نێت و دوێنێش ناوی براوه ی خه اڵته کانی

ئۆسکاری ساڵی 2015 ئاشکراکرا.

Birdman :باشترین فیلمJulianne Moore :باشترین ئه کته ری کچ

Eddie Redmayne :باشترین ئه کته ری کوڕ

.Alejandro G :باشترین ده رهێنه ر J.K. Simmons :باشترین ئه کته ری کوڕ بۆ ڕۆڵی الوه کیی

Patricia Arquette :باشترین ئه کته ری کچ بۆ ڕۆڵی الوه کیی Big Hero 6 :باشترین فیلمی ئه نیمه یشن

The Imitation Game :باشترین سیناریۆی وه رگیراو

Birdman :باشترین سینه ماتۆگرافیBirdman :باشترین وێنه ی سینه مایی

The Grand Budapest Hotel : دیزاینی جلوبه رگ

Ida فیلمی زمانی بیانی: فیلمی پۆله ندی

CitizenFour : فیلمی دیکۆمێنته ری درێژ Crisis Hotline: Veterans Press 1 : فیلمی دیکومێنته ری کورت

American Sniper :باشترین مۆنتاژی ده نگFeast :باشترین کورته فیلمی ئه نیمه یشن

Whiplash :دابه شکردنی ده نگInterstellar :ئیفێکتی بینایی