فاعلية اسرتاتيجيتي دورة التعلم املعدلة حتصيل طلبة الصف األول الثانوي وخريطة املفاهيم يف
العلمي يف األحياء واكتسابهم ملهارات عمليات العلم
א سامل عبد العزيز اخلوالده.د
אא–אא
א–אLא
אאאאאאאא…
٣٢٨אאאא
Kאאא
אא–אא–א١٤٢٧–٢٠٠٧٣٢٩
حتصيل طلبة الصف فاعلية اسرتاتيجيتي دورة التعلم املعدلة و خريطة املفاهيم يف األول الثانوي العلمي يف األحياء واكتسابهم ملهارات عمليات العلم
إعـــداد الدكتور سامل عبـــد العزيز اخلوالده
אא
אאאאאאאאאאאאאאאא
אאאK אאF٢٨٠Eאא
אאאאאאFKEאאאאFE
אאאFEאאאFKEאאאFZ٩٣E،אאא
אאאFZ٩٥E،אאאאFZ٩٢EאאאK
אאאאאאאאא٢٠٠٤L٢٠٠٥F٣Eאא،F٨Eאא،
אאא،אFאEאKאאאאאאאאא
אאאאW J אאאאאא
אאFאא،א،אאE،אאאאא،אאא
אא؛אאאאא،אאאאאאאK
J אאאאאאאאאאאאא؛אאאאאאאאאא
אKאאאאאK אאאאאאאאא
אאאאאאאאאאאאאK
אאאאאאאא…
٣٣٠אאאא
The Effectiveness of the Modified Learning Cycle and
Concept Mapping Strategies on the First Secondary Scientific Stream Students’ Achievement in Biology and in
their Acquisition of Science Process Skills Dr. Salem. A. A. Al khawaldeh
ABSTRACT:
The study aimed at investigating the effectiveness of the modified learning cycle and concept mapping strategies in the first secondary scientific stream students’ achievement in Biology and in their acquisition of science process skills compared to the conventional method of teaching Biology.
The sample of the study consisted of 280 in six sections in two governmental schools in Mafraq; (A girl school and a boy’s school). The sections were distributed randomly to form the control group (A male section and a female one) and the two experimental groups .
The first experimental group (A male section and a female one of 93 students) was taught via the modified learning cycle and the second one (A male section and a female one of 95 students) was taught using concept mapping. The control group that consisted of 92 students (males and females) was taught through the conventional (traditional) method.
The study was carried out in the second semester of the school year 2004–2005. Three periods a week for 8 weeks were devoted to complete the study. The three groups were taught by male teacher and a female one who were qualified to carry out the task. The subject–matter taught was the vertebrate unit at the first secondary scientific stream Biology curriculum in governmental school in the Hashemite kingdom of Jordan.
The results of the study indicated that : –There were statistically significant differences in the first secondary
scientific stream students’ achievement due to the teaching strategy. Superiority was on the part of students taught by the modified learning cycle strategy and concept mapping strategy compared with those taught through the conventional method but an equal effect of the modified learning cycle strategy and concept mapping strategy was traced.
– There were statistically significant differences in the first secondary scientific stream students’ acquisition of science process skills attributed to the teaching strategy. The students taught through strategy of modified learning cycle were superior to those taught through the conventional method and the concept mapping strategy but an equal effect of the concept mapping strategy and conventional method was traced.
In the light of the previous results, science teachers were urged to use the modified learning cycle and concept mapping strategies in their instruction at the secondary level instead of the traditional method.
Kאאא
אא–אא–א١٤٢٧–٢٠٠٧٣٣١
אאא :املقدمـــة
אאאאאאאא،אאאאאאאאאאאא،אאאא،א،אאאאא
Wא(Gang, 1995; Lawson, 2000; Mark& Methven, 1991 ;
Renner, 1986)Kא (Cullen, 1990; Jones, Carter & Rua, 2000 ;
Novak,1993; Wandersee, 1990)K אאאא
W،אאאא،אאא
א،אאאא،אאאאא
،אאאאאאKW،אא
אא،אאאאאאאא،אK
אאאאאאEquilibriumא،
א،אאאאאאא،
אאאאאאאא…
٣٣٢אאאא
א،אאאאאאאאאאאא،
אאאDisequilibrium،אאאא
AssimilationאאAccommodationאאאאאאK
אאאאא Fא،١٩٩٦Eאאאא،
،אאאאאאאאKאאאאא
אאFאE،אאאאאא
אאאאאאK
אאאאאKarplus١٩٧٤،א
אאאאאLearning CycleKאאW
א،אא،אKאא،אאאKא
א،אאאאאאא،אא
א،אאא
Kאאא
אא–אא–א١٤٢٧–٢٠٠٧٣٣٣
אאא(Lawson, 1995; Lawson, Abraham& Renner,1989; Renner & Marek, 1990)Kא
אאאאאאKא،אאא،אא
אא(Lawson,1995)K אאאאא
אW،א،אא،א(Renner& Marek,1988)K
אRoger Bybeeא،אאWא Engagement
אExplorationאExplanationאElaborationא،Evaluation Kאא
(Bybee,1993)אאאא،אאאאא،אאא،א
א،א،אא،אאאK
אאאא5E (i.e. Eng, ...... Eval ) אאאאא(Bybee, 1993)W
١–א Engagement ٢–אExploration ٣–א Explanation
אאאאאאאא…
٣٣٤אאאא
٤–א Elaboration ٥–א Evaluation W
אאFאא 5EWE ١–אEngagementWאאא
KאאאאאKא،אא
א،א،،אאאאא،אאא
אאאאFאEאאאKא،אאא
אK ٢–אExplorationWא
אאאאאאאאKאא
אאKאאאא،א
אא،אKאאאאאא،א،
אאאאא،אאKא،א،
א،א،K אאא،א
אאא،אK،
Kאאא
אא–אא–א١٤٢٧–٢٠٠٧٣٣٥
אאאאאאאאK
٣–אExplanationWאאאא،אא
אאאאאאאK،אא
،אאא،WאאאאאאאKא
אא(Mental Organization)א،אאאKא،א
،אאא،،אאאאאK
٤–אElaborationWאאא،אאאא
،אאאא،אאא
אאKאאא،אאא
K ٥–אEvaluationWא
،אאאאאאאKאא
אאאאאאKאאאא
אאאאאאאא…
٣٣٦אאאא
K אאאאא
F،١٩٩٦אEW ١K א :Hierarchically Organizedא
אאאאאKא
אאאאאא،אKאא
אא،אאאא،K
،אאאK
٢K אאProgressive Differentiation Wאאא
א،אK ٣K אאIntegrative ReconciliationW
אאאאא
K אאאא
אKאאKאא،אא
אאאאאאאא?Wאא
Kאאא
אא–אא–א١٤٢٧–٢٠٠٧٣٣٧
،אא،אKאאאאא
אאאאאK(Novak& Gowin, 1986)K
אאאNovakאConcept Mapping Kא
F،١٩٩٦אE،W ١K אConcept Introduction Wאא
אFאא،אEאא،אK
٢K אאDifferentiation between
concepts WאאאאאאאאאK
٣K אאאRecognizing relationship
between concepts WאאאאאאFKE
אאאאאWאא،
אאאא،אאאאאאא،א
אאא،אאאא،אאא
א،אאאאא(Novak, 1990)K
אאאאאאאא…
٣٣٨אאאא
אאא،א،אאא (Jones , Carter&
Rua, 2000; Novak, 1993; Odom& Kelly, 2001; Okebukola, 1992)K אאאאאא
אאאאK،אאאא،אא،א،אא
אאאאאאא(Yeany, Yap & Padilla, 1986)Kאאאאאא
אאא،אאאאא،אאאK
אאאאאאא،א،אאאאא،א،
אKא،א،א،אאאא،אא
א،אא،אאאאאאא(Tobin & Capie, 1982)K
F١٩٩٦Eאאאאאאאא،אאK
FאEאאאWאאKאאFאEאWאאא
אאא،אאאאאא،אאאאKאאאW
Kאאא
אא–אא–א١٤٢٧–٢٠٠٧٣٣٩
،א،א،אאא،אאאאK
אאאאאאאאאא،אאא
אאאאאאאא (National Science Teachers Association, 1971) אאא
אAmerican Association for the Advancement of Science
(AAAS,1989)אא National Research Council
(NRC,1996)KאאאאאאאFאאאEא،،אאאאא
אאאאאאאאאאאאK
:مشكلة الدراسةאאאאאWאא
אאאאאאאאאאאאא
؟א : فرضيات الدراسة
אאא،אאאאאאאאW
١K אאאא
אאאאאאאא…
٣٤٠אאאא
אאFא،א،אאאKE
٢K אאאאאאאאאF،אא
אא،אKE :أهمية الدراسة
אאW؛אאאאאאאאאא
אאא؛אאאאאאMeaningful LearningאאConstructivistא
،אאאאאא،אאאא
אאא،אאאאאאאא،אאאאא
אאאאאאאאאאאאKא
אא،אאאאאאאאא
אאKא؛אאא،אאא،אW،אא
אא،אאא،אא،אאאK
אאאאאאא
Kאאא
אא–אא–א١٤٢٧–٢٠٠٧٣٤١
Wאאא،א،אאא،אאאא،
אאאאאאאאאאאאא
אאאא،אאאאאK
אאאא،אאא،אא
אאא–אK
:تعريفات الدراسة اإلجرائيةאאאאא
אאK אאModified Learning Cycle 5E
אאאאאאConstructivist Theoryאאא
אKאאW،א،א،אאא،K،אאא
אא،אאאאאאאא،א
א–אא،אאאK
אConcept mapping
אאאאאאאא…
٣٤٢אאאא
א،אאאאאאKאא
Wא،א،אאא،אא
אFאא،אE،אאאא
אאאאאאאאאאאא؛
אאאK אאTraditional method
א،אאאאאאא،אK
אAchievement אאאאאאא
אFאEאאLאאא٢٠٠٤אL٢٠٠٥אאא
אאאאאאאאK אאScience Process Skills
אאאאאאאאאF،١٩٩٦KEאא
אאאאאאאאKאF٣٣Eאאא
אאWא،א،א،אאא،א،א،אאא،אאK
Kאאא
אא–אא–א١٤٢٧–٢٠٠٧٣٤٣
:حدود الدراسة وحمدداتهاאאאאW
١K אאאאאאאא،אאאא
K ٢K אאאאאא
،FE،אאא
K ٣K אאאFאEאא
אאא،אאK ٤K אאאאאא
LאאFאאEאאFאE،אאאאא
אאאאאאא٢٠٠٤L٢٠٠٥K
:الدراسات السابقةWאאאאאא
(Rubin & Norman, 1992)אאאאאFא،א،א
אEאאא،אאאאאאK،
אאאאא،אאאK
אאאאאאאא…
٣٤٤אאאא
،א،אאאאאאאFאE،אאא
אאאאFא،אKEאאאאאאא،אאאאאאא
אKאאאאאאאאא،אאא
אאאKאאאאאאא
אאFא،KE (Hedgepeth,1995)א،אאא
אאאאאKאאאF١٢٥EWא
אFאE؛אאאאאאאאFאEאאK
אאאאאKאאאאא
אאאא،אאאאKאאאאFא
EאאאאאאאK
(Hanley,1997)אאMetro
Politan District אאאאאא
Kאאא
אא–אא–א١٤٢٧–٢٠٠٧٣٤٥
אKאאאWאFאEאאאא،
FאKEאאאאא،Kאא
אאאKאאא،אאאא
אאFאE،אאאאאאאK
א؛אאאאאאK
(Lord,1999)אאאאFאא5EE،אא
BybeeאW،א،אא،א،אK،אא
WאאF٤٥٤٦EאKאאF٤٦٤٨E،
אBybeeאאאKאאא،Kא
،אאאאאאאKאאא
אאKאאאאאאFאEא
אאאKא٨٠٪אאאאאא
אאאאאאאא…
٣٤٦אאאא
אא،אאאאאאאK
(McCormick,2000)אאאאאאאאאאא
אאKאאאאא،אאאאאא
אאאK،אאא،אא
FאEאאאאא5EKאאאאאאK
א،א،אאאאאאאאאאKאא
אאאאאאאאאאא،אאאאאאאאא
אאאK (Parker,2000)אא
אאאאאאאאאFEKא
אאאאWאאאאא،אGeorgiaאאאא،
אאKאאF١١Eאאאאא
Kאא
Kאאא
אא–אא–א١٤٢٧–٢٠٠٧٣٤٧
אאאאKאאאאאאא
אאK אאF٢٠٠٠Eאאא
אאאאאאKאאאאאא
אאFאEF٣٠EאאFא
EF٣٠EאאKאאאאF٢٠E
אאF––KEאאאאאאKאא
אאאFאKE אF٢٠٠١Eאאא
5אEאאאאאאאאאאאאא
אאKאאF٣٧Eאא،
F٣٩Eאאא5אEKאאאF٤٠EאK
אאאאאFאEא،א
אאFא،א،א،א،אE؛
אאאאאאאא…
٣٤٨אאאא
אאאאאKאאא
אאאאאאאאאאאK
אאאF٢٠٠٣Eאאאאאאאאאא
אאאאאKאאF٦٨Eאאאא،
אאאאא،אאKאאאאא
א،אאK אאF٢٠٠٣Eאא
אאWאא،אWheatleyאאאאאאא
אאKאאF٢٣٢Eאאאאא،
،אאאאFE،אאאאאF
E،אאאאאאFEאא
אK،אאאאאא،אK
אאאאאאאאאאFאאא،
Kאאא
אא–אא–א١٤٢٧–٢٠٠٧٣٤٩
אא،Eאאאאא،אאאאאא،אא
אKאאאאאאאאא
אFאא،אא،אEא،אא،אאאאא
אאאאאK Wאאאאאא
א(Heinze –Fry & Novak,1990)אאאאאאאאא
אKאאF٤٠EWא،אאאא
אאא،אאאKאאאאאאאא
אאאאא،אאאא
אאאK אא(Jegede ,Aliyemola&
Okebukola,1990)אאאאאאאKאאF٥١E
אא،אאאאא،
אKאDocking١٩٧٨אZuckerman١٩٦٠א،
אאJegedeKאא
אאאאאאאא…
٣٥٠אאאא
אא،אאאאאKאאאאא
אא،אאK (Willerman & Macmary,1991)א
אאאאאאא
אKאאF٨٢E،אאאאאא
،אא،אKאKאאאאא
،אאאאאאאא،א
א،אא،אאאאא
אאKאאאKאאאא
אאאK
א(Okebukola,1992)אאאאאאvא
אאאאKאאF١٤١Eאאאאאאv،
אאKאאאא
Kאאא
אא–אא–א١٤٢٧–٢٠٠٧٣٥١
אאאאאאאאאאא،אאאא
vאאא،אאאאא،א
אאK אF١٩٩٣EאאאאאFאאLאEאאאאא
vאאאאאאאאאאKאאF١٨٢E
F٦EאאאאאK،אאאאאאא
אאאאאF،אvא،F٢٤EF٦EKאאKEא
אאאאאאאאא،אאאאא
אKאאאאאאאא،אאאאא
v،אאאאאאאאאאא
א،אאvאאאאאK
F١٩٩٥Eאאאאאאאאאאא
אאאאאKאאF٢٣٩E
אאאאאאאא…
٣٥٢אאאא
אאאאא،אKא
אאאאאאאאאא،א
אאאאאאאא،אאא
،אאאאאאאאאאאK
F١٩٩٦Eאאאאאאאאאאא
אאKאאF٥٠٠E،אאאא
אאאאKאאאאאאאאאא
אאאאאK אF١٩٩٨Eאאאא
אאאאאאאאאאאאאאאאא
KאאאאאאאאאאאאK
א(Rye & Ruba, 1998)אאאאא،אאא
،אאא،אאאאאא
Kאאא
אא–אא–א١٤٢٧–٢٠٠٧٣٥٣
(Chlorofluorocarbons)אאאאKאאאא،אאאאאא
F٣٤Eאאא،אאאאאאא،
אאKאאאאאאאא،אאא
אK אאאא(Jones, Carter& Rua,
2000)אWאWאאאאKאאאאאKאאא
אאאאאאאאאאKאאאאW،א،א
،Kאאאאאא،אא
،אאאאאאאאאאא
א،אאאאאאאאאא
אאאK א(Odom &Kelly, 2001) אא
אאאאאאאא…
٣٥٤אאאא
א،א،א،אאאאאאאאK
אאF١٠٨EאאFאאאEא
אאאKאאא،אאאW
J אאFZ٢٦E،אאאK J אאFZ٢٨Eא،K J אאFZ٢٧Eא، J אאאFZ٢٧Eא،
אאK אאאאאאא
אאאאאKאאאאאאאא
אאאאאא،אאאא؛אאאאאאאאא
אK א(Caker, Uzuntiryaki &
Geban, 2002)אאאאאאאאאא،
אאאאאKאאF١١٠Eאא،
א،אKאא
Kאאא
אא–אא–א١٤٢٧–٢٠٠٧٣٥٥
אאFE،W،אאאאאאאאא،
אא،אאאאא،א،אאKאא
אאאא،אאאאאאאאאא
אא،אאאK
אאאאאאאאאא
،אאאאאאאאא
،אאאאאאאאאאאאאK
אאאאאאא،אאאאא،אאאאאאא
אK :الطريقة واإلجراءات
:جمتمع الدراسة وعينتهاאאאאאא،אאאאאאאא
אאא٢٠٠٤L٢٠٠٥KF٥٩٧EF١١EK
אאאאאאאא…
٣٥٦אאאא
אאF٢٨٠E؛אאאאאא
אKאאאאW –אאאFZ٣٨Eאא
אK –אאאFZ٣٩EEאאK –אאאFZ٣٨EאK
אאאאאאאאאאאKאא
،אאW J אאאFZ٥٥Eא،
אאK J אאאFZ٥٦Eא،
אK –אאאFZ٥٤Eא،
אK :أدوات الدراســـة
אאאאאW،אאאאאאKאאא
אK WאאW
אאF٢٠٠٤EאאאאאKאF٣٠Eא
Kאאא
אא–אא–א١٤٢٧–٢٠٠٧٣٥٧
אא،אF١אKE אאאאא
F،א٢٠٠٤אKEאKR20F٨٣}٠Eא؛אאאK
WאאW F١٩٨٨Eא
אאאאאאKאאF٣٣EKאאאW
אאאאאאKאאWאאאאאאאK
:صدق املقياس وثباتهאF١٩٨٨EאאאאאKF٦١}٠Eאא
–אאאF١٨٦٦EK
:إجراءات الدراسة١–אאאFאEאאאא
אאאאאאא٢٠٠٤L٢٠٠٥אא–אאאK
٢–אאאאאאא،אאאאא
אאאאא،אאאאאK
אאאאאאאא…
٣٥٨אאאא
٣–אאאאא،אאאאא،אא،אאא
אאאF،אאאאאEאF٢E
אאאF٣EאאאK
٤–אאאאאאאא،،
אKאאאאאאאאאא
،،אK
٥–אאאאאאאאאKא
F αZ٠٥}٠Eא،FEאאאF٢٩٧}١EאK
٦–אאאאאאאאאKא
F αZ٠٥}٠EאאאאF٠٣٧}٠EאK
٧–אא،אאאאאאאאאאא،
א،אאאאא
Kאאא
אא–אא–א١٤٢٧–٢٠٠٧٣٥٩
אKאאאF٢٤EK
٨–אאאאאא،אאא
אאאאK ٩–א،אאאא
אא،אאאאF٢٤EF٨EK
١٠–،אאאאאKאאאאא
SPSSK :التصميم واملعاجلة اإلحصائية
אאאאK אאאאF٣EW
١–אאא ٢–אאא ٣–אא
אאאW ١–אא ٢–אאא
אאאאK אאo3 o4 o1 o2 x 1
אo1 o2 x 2 o3 o4 אאFאEo1 o2 o3 o4
אאאאאאאא…
٣٦٠אאאא
אo1א،אאאאo2א،אאאאo3א
א،אאאo4אאאאK
אאאאאאאW
١–אא(One–Way ANOVA)אאאאאאאאא
אאK
٢ J אא(One–Way ANOVA) אאאאאאאאאא
אאאאאK
:ــــةنتــــائــج الدراسـ
Wאאא
אWאאאאאאאFאא،
אא،אKE
אאאאאאאאאאאאא،אאאאF١E
אאאאאאאK
Kאאא
אא–אא–א١٤٢٧–٢٠٠٧٣٦١
F١E אאאאאאא
אאאא
א א אאאאא
אא٩٣ ٦٩}٢١ ٤٥}٤ א ٩٥ ٦٦}٢٠ ٥٢}٣
א ٩٢ ٠٢}١٨ ٥٩}٢
אF١EאאאאFEאאאאאK
אאאאאאאאאF١אE،א
אאאאאאאאאאאאKאF٢EאאK
F٢E אאאאא
אאא
א א
א
א
א
FE
אFE
א אא
א
٨٢}٦٦٤ ٧٤٧}٣٦٠٠ ٥٦٨}٤٢٦٥
٢ ٢٧٧ ٢٧٩
٤١}٣٣٢ ٩٩٩}١٢
٥٧٢}٢٥G
٠٠٠}٠
אאאאאאאא…
٣٦٢אאאא
אאאF٢E،FZ٠٠٠}٠E??F٥٧٢}٢٥Eאאא
אKאאאאאאאאאFאא،
אא،אE؛אאאאאאאK
אאאאאאאאאא،א
אאאFאאאא،א،EאScheffeאF٣Eאא
אK F٣E
אאאאאאאאאא
אא א אא
אא א٦٦}٢١ ٦٦}٢٠ ٠٢}١٨ אא
א א
٦٩}٢١ ٦٦}٢٠ ٠٢}١٨
٠٣٥}١ ٦٧}٣G٦٤}٢G
GאF = α٠٥}٠E אאאא
F٣אE،אאאאF٦٩}٢١Eא
Kאאא
אא–אא–א١٤٢٧–٢٠٠٧٣٦٣
אF٠٢}١٨KEאאאאאאאאאא
אKאF٣אE،אאאF٦٦}٢٠E
אאF٠٢}١٨KEאאאא،אאאא
אאאאKאF٣אE،
אאF٦٩}٢١EאF٦٦}٢٠EאאK
אאאאאאאאאאא،
אא،אא،אאאאאא،אאאאא
א؛אאאאאאאאאאאאאאK
WאאאW אאWאאא
אאאאאאFאאאא،א،KE
אאאאאאאאאאאא
אאא،אאF٤Eאאאא
אאK
אאאאאאאא…
٣٦٤אאאא
F٤E אאאאאאא
אא
א א אאאאא
אא٩٣ ٤١}١٨ ٩١}٥ א ٩٥ ٠٢}١٦ ٢١}٥
א ٩٢ ٣٦}١٤ ٢٢}٦
אF٤EאאאFEאאאKא
אאאאאאאאF٤אEאא،
אאאאאאאאאאאKאF٥EאאK
F٥E אאאאא
אא
א א
א
א
א
FE
אFE
א אא
א
٣١٧}٦٧٦ ٥٩٤}٩٢٨٩
٩١١}١٠٠٥٦
٢ ٢٧٧ ٢٧٩
٦٥٨}٣٨٣٥٣٦}٣٣
٤٤}١١G٠٠٠}٠
Kאאא
אא–אא–א١٤٢٧–٢٠٠٧٣٦٥
אאאF٥EFZ٠٠٠}٠E??F٤٤}١١EאאK
אאאאאWאאאאאאא
אאFאאאא،א،E؛אאאאא
אאאאאאאFאאאא،א،E؛אאא
אאאאאאאאאK
אאאאאאאאאאא،א
אאאאFאא،א،אאEאScheffeא،F٦E
אאאK F٦E
אאאאאאאאא
אא א אא
אא א٤١}١٨ ٠٢}١٦ ٣٦}١٤ אא
א א
٤١}١٨ ٠٢}١٦ ٣٦}١٤
٣٩}٢G ٠٥}٤G
٦٦}١
GאF = α٠٥}٠E
אאאאאאאא…
٣٦٦אאאא
אאאאאF٦E،
אאאאאאF٤١}١٨EאאאאF٣٦}١٤KE
אאאאאאאאאאאאא
אKאאF٦Eאאאא
אF٠٢}١٦EאאאאF٣٦}١٤KEאF٦אE
אאאאאאF٤١}١٨EאאאאאF٠٢}١٦KE
אאאאאאאאאאא
אFאא،א،אאKEאא،אאאאאא
אא،אאאאאאאאאאאא
אK
:مناقشـــة النتـــائــجאאאאאא
אאאאאאאאאאKאאאאא
Kאאא
אא–אא–א١٤٢٧–٢٠٠٧٣٦٧
אאאאאאKאאאאאאא
אא،אאאאאאKא
אאאאאאאאאאאK
אאאW
אאאאאאאאKאאא
אאאאאאאא؛אאאאאאא
אאאאאא،אא
אאאאKאאאאאאא
אאאאאK אאאאא،אא،אא
אאאאאאאאאK
،אאא
אאאאאאאא…
٣٦٨אאאא
אאאאא–אאאאאאאאK
אא،אאאאאאK
אאאאאאאאאאאאאאאK
،אאאאאאFEאא–אא؛א
אא،אאK
אאאאא،אאאאאא
אאFאKEאאאאא F،א٢٠٠٠א،אא؛٢٠٠٣،א٢٠٠١؛KE
אאא(Hanley, 1997; Lord, 1999; McCormick, 2000; Parker, 2000; Rubin& Norman, 1992)K
אאאאאאKאאאאא
Fא،١٩٩٣،١٩٩٦؛،א١٩٩٨؛،١٩٩٥؛EKאאאא(Caker, Uzuntiryaki &
Geban,2002; Jegede, et al., 1990; Jones, Carter & Rua, 2000; Odom & Kelly,2001) K
אאאאאאא
Kאאא
אא–אא–א١٤٢٧–٢٠٠٧٣٦٩
אאאאאאKאאאאאאא
אאאאF،א،אאאאEאאא،
אאא،אאKאאאאאא
אאאאאאאK אאאW
אאא؛،אא
אאא،אFאEאאKא،א
،אאאאא،א،א،א،א،א،א
אאאאאאK אאא
אאאאK،אאאאאאא
אK אאאא
א،אאאאא(Rubin& Norman, 1992)Kא
אאאאאאאא…
٣٧٠אאאא
אאאאאאאKאאאאא
אאאאאאאא،אא،אא
אאאאאאK
אאאאאאאאאKא
אF١٩٩٥Eאאאאאא
אאאאאK :التوصيات واملقرتحات
אאא،אאאאW
١ J אאאאאאאאא،אFאEאאאא
אאאאאאאאK
٢ J אאאאאאאאאאא،K
٣ J ،א،אאאאאאאא،אאא
אאא،אאK
Kאאא
אא–אא–א١٤٢٧–٢٠٠٧٣٧١
٤ J אאאאא،אאאאא،אאאאאאאא
Kאאאא٥ J אאאאאאאא
v،אאאאא،אאאאא
אK
אאאאאאאא…
٣٧٢אאאא
عـــاملراج
١K ،FK٢٠٠٣KEאאאאאא،אאאאK
אאאא،١٥F٢E،٢٧–١K ٢K ،א،א،אFK٢٠٠٠KEאאא
אאאאאKאא،١٥F٧E،٣١–١١K
٣K ،،א،،אאFK١٩٩٦KEאאאאKWאא
אK ٤K ،אFK١٩٩٦KEאאאK
א،،F١١٦E،٢٧١–٢٥٥K ٥K ،אאKF٢٠٠٣KEאאא
אאאאאאKאא،،אאא،K
٦K ،אאFK٢٠٠٤KEאאאאאאאא
אK،א،א،אK ٧K א،אFK١٩٩٣KEאאאאאא
אאאאאאאאאאאKא،א
،،אאK ٨K ،FK١٩٩٦KEאFאאKEWא
Kאאא
אא–אא–א١٤٢٧–٢٠٠٧٣٧٣
אאK ٩K ،FK١٩٩٦KEאאאא
אאאאאאK،א،א،אK
١٠K ،FK١٩٨٨KEאאאאאאאאאK،
א،،אK ١١K ،אFK١٩٩٨KEאאאאאא
אאאאאאאאאאK
،،אא،K ١٢K ،אFK٢٠٠١KEאאאא
אאאאK،א،א،אK
١٣K ،FK١٩٩٥KEאאאאאאאאאאאא
אK،א،،אאK
אאאW 1. American Association for the Advancement of Science (AAAS).
(1989). Project 2061: Science for All Americans: Literacy Goals in Science, Mathematics and Technology. Washington , D.C, USA.
2. Bybee, R.(1993). Instructional model for science education in
אאאאאאאא…
٣٧٤אאאא
developing biological literacy. Colorado Springs, Co: Biological Curriculum Studies.
3. Caker, O., Uzuntiryaki, E., & Geban, E . (2002). Contribution of conceptual change texts and concept mapping to students’ understanding of acids and bases. Paper presented at the at the annual meeting of the National Association for Research in Science Teaching, New Orleans, LA.
4. Cullen, J.(1990).Using concept maps in chemistry: An alternative view. Journal of Research in Science Teaching, 27, 1067– 1068.
5. Gang , (1995). Removing preconceptions with learning cycle. The Physics Teacher, 33(4), 346–354.
6. Hanley, C.D.(1997). The effects of the learning cycle on the ecological knowledge general biology students as measured by two assessment teaching. Doctoral Dissertation, University of Kentucky, DAI–A 58/06.p2052,Dec 1997.
7. Hedgepeth, D.J.(1995). A Comparison of the learning cycle and a traditional instructional sequence in teaching an eighth–grade science Topic. Doctoral Dissertation, The University of Alabama, DAI–A57/02,p.628,Aug,1996.
8. Heinze–Fry, J.,& Novak, J.D. (1990). Concept mapping brings long term movement toward meaningful learning. Science Education, 74(4), 461–472.
9. Jegede, O.J., Alaiyemola, F.F., & Okebukola, P.A.(1990). Concept mapping on students’ anxiety and achievement in biology. Journal of Research in Science Teaching, 27 (7),951–960.
10. Jones, G.M., Carter, G., & Rua, M.(2000). Exploring development of
Kאאא
אא–אא–א١٤٢٧–٢٠٠٧٣٧٥
conceptual ecologies; Communities of Concepts related to Convection and heat. Journal of Research in Science Teaching, 37(2), 139–159.
11. Lawson, A.E. (1995). Science teaching and the development of the thinking. Belmont, CA: Wads worth publishing,
12. Lawson, A.E. (2000). A Learning cycle approach to introducing Osmosis. The American Biology Teacher, 62(3), 189–196.
13. Lawson, A.E., Abraham, M.R., & Renner, J.W. (1989). A Theory of instruction: Using the learning cycle to teach science concepts and thinking skills. National Association for Research in Science Teaching ,Monograph No.1.
14. Lord, T.P. (1999). A comparison between traditional and constructivist teaching in environmental education. Journal of Environmental Education,30(3), 22–28.
15. Marek, E.A., & Methven, B.(1991). Effects of learning cycle upon students and classroom teacher performance. Journal of Research in Science Teaching, 28(1), 41–43.
16. McCormick, B.C.(2000). Attitude, achievement, and classroom environment in a learner–centered introductory biology course. Doctoral Dissertation, The University of Texas, DAI–A 61/11, p.4328, May 2001.
17. National Research Council .(1996). National Science Education Standards, Washington, D.C: National Academy Press,
18. National Science Teacher Association. (1971). NSTA position statement on school science education for the 70’s. The Science Teacher, 38(1), 46–50.
אאאאאאאא…
٣٧٦אאאא
19. Novak, J.D. (1990). Concept mapping: A useful tool for science education. Journal of Research in Science Teaching, 27(10),937–950.
20. Novak, J.D. (1993). How do we learn our lesson? The Science Teacher, 60,50–55.
21. Novak, J.D. & Gowin, W. (1986). Learning how to learn., New York: Cambridge University Press.
22. Odom , A., & Kelly , P. (2001). Integrating concept mapping and the learning cycle to teach diffusion and osmosis concepts to high school biology Students. Science Education, 85(6), 615–635.
23. Okebukola, P.A.(1992). Can good concepts mappers be good problem solvers in science? Research in Science and Technological Education, 10(2),153–170.
24. Parker, V. (2000). Effects of a science intervention program on middle grade students achievement. School Science & Mathematics, 100(5), 236–243.
25. Renner , J.W.(1986). Rediscovering the lab. The Science Teacher, 53, 44–45.
26. Renner , J.W., & Marek , E.A. (1990). An educational theory base for science teaching. Journal of Research in Science Teaching,27(3),241–246.
27. Renner ,J.W.,& Marek E.A. (1988). The learning Cycle and elementary Science Teaching. Portsmount, NH: Heinman Educational Books.
28. Rubin, R.L., & Norman, J.T.(1992). Systematic modeling versus the learning cycle, comparative effects on integrated science process
Kאאא
אא–אא–א١٤٢٧–٢٠٠٧٣٧٧
skill achievement. Journal of Research in Science Teaching, 29(7), 715–727.
29. Rye, J.A., & Ruba, P.A. (1998). An exploration of concept map as an interview tool to facilitate the externalization of students’ understanding about global atmospheric change. Journal of Research in Science Teaching, 35 (5), 521–546.
30. Tobin, K.G., & Capie, W. (1982). Relationships between formal reasoning ability, locus of control, academic engagement and integrated process skill achievement. Journal of Research in Science Teaching. 19(2), 113–121.
31. Wandersee, J.H. (1990). Concept mapping and the cartography of Cognition. Journal of Research in Science Teaching, 27(7), 923–936.
32. Willerman, M.,& Macmary, R.A .(1990). The Concept map as an advance organizer. Journal of Research in Science Teaching, 28(8), 705–711.
33. Yeany, R.H., Yap, K.C., & Padilla, M.J.(1986). Analyzing hierarchical relationships among modes of cognitive reasoning and integrated science process skills. Journal of Research in Science Teaching. 23(4), 277–291.
אאאאאאאא…
٣٧٨אאאא
)١(لحق امل االختبار التحصيلي يف األحياء
אWאאאאאW אWא אW٤٥אW
אאאאאW ١–אאאאW
–אאK –אאאK –K –K
٢–אאאאW –א–א –א–א
٣–אW –אא –אא –אא–אא
٤–אW –א–א –א –א
٥–אאאW –אאאאאאK –אאK
Kאאא
אא–אא–א١٤٢٧–٢٠٠٧٣٧٩
–אא –אאאאא
٦–אאאW –אאאאאא
אK –אאאאאאאK –אאאאא
אK –אאאאא
אK ٧–אאאא
W –א –אא
–א–אא ٨–אאא؟אא
– –א
–אא –אאא
٩–؟אאאאא –אא–א
–אא –אאא
אאאאאאאא…
٣٨٠אאאא
١٠–אאאאאW –א–אK
–– ١١–אאאW
–א –א –א –א
١٢–אW –א؛אאK –אאאK –אאאאאK –אאאK
١٣–אאאW –٣–٤א–٢–٣א
–٢–٤א–٤א ١٤–אW –אאאאאK
–אאאאאאאK
–אאאאK –K ١٥–אאא
א،אW –אאK–אK
–K–،א،K
Kאאא
אא–אא–א١٤٢٧–٢٠٠٧٣٨١
١٦–אאאאאאאאW
–אאK –אאK –אאאאאK –אאאאK
١٧–אאאאאאW –אאאאאאK
–אK –אאאאK –K
١٨–אאW –אאK–אאK
–אאK–K ١٩–אW –א–אא–א–אאK
–א–אא–א–אK –א–אא–אא–אאK –אא–אא–א–אK
٢٠–אאאאאW –K
–אK –אאFאאKE –אאאK
אאאאאאאא…
٣٨٢אאאא
٢١–אאאאאאאW
–אא –א –א –אאא
٢٢–אאאאW –א٣אK–אאK –K–אK ٢٣–אאאאא
אW
–אא –אא–– ٢٤–אאא
א،אאW–
– –א–א– ٢٥–אאא
אאW –א –אא –א –א
Kאאא
אא–אא–א١٤٢٧–٢٠٠٧٣٨٣
٢٦–אאאאW– –אK–אK
–אאK –אאאK
٢٧–،אאאW
–אאK –אאK
–אאK –אאאK
٢٨–אאW –אFאאE–אאFאE–
אאFאKE –אFאאE–אאFאE–
אאFאKE –אאFאE–אFאאE–
אFאKE –אFאE–אFאאE–
אאFאKE ٢٩–אאא
אאאאא؟
–א –א –א –אK
אאאאאאאא…
٣٨٤אאאא
٣٠–؟אאא
–אאאK –אא٣אאK –אא٤אאK –אא٣אאK
Kאאא
אא–אא–א١٤٢٧–٢٠٠٧٣٨٥
אF٢E
אא5E FאE
WאW
אWאWאאאאK
אאאאWא،אא،אאאאK
אאאאאWא،א،،،אא،אא
אK אאאWאאאאא
אאאאאK
אאFW٣EK אאW
אW אאF٥–٤E،
אאW؟؟א؟א؟
אW J אאא
K J אאאFE
אאאאאאאא…
٣٨٦אאאא
،W؟א؟אא؟
אאאK J אאא
אאאא،אאאK
J אאאF١٩EאאKK
J אאאא،،
אאK אW
אאא،אאא
Wא،אא،אא،א،אא،אא
אאא،אאK
אאאאא،אאאK אW
J אאאFEאאאאK
J אאאאאאW
Kאאא
אא–אא–א١٤٢٧–٢٠٠٧٣٨٧
אאאKא؟אאא؟אא
אאאאK J אאאאאאא
אאאאא،אא
אאאאKאאאK
J אאאאאאא،אאW
אא؟א؟אאאאא؟אK
אאאאאא،
אאK אW
אאאאאאאאK ١ J ؟אאאא ٢ J ؟אאא ٣ J ؟אאאא
אא؟٤ J ؟אאא ٥ J אאKK
אאאאאאאא…
٣٨٨אאאא
אF٣E א
FאE אWא אאאא
WאW אאWאאאאKK
אאא؟אא؟אאא؟א
אW J אאא،א
אא،אאאאאא،אאא،
אאאאאאאK J א،א
א،אאK J אאאא
אאאאאאא
WאאW ١ J אאאFE
אKאאאאאאW
J אאK J אK
Kאאא
אא–אא–א١٤٢٧–٢٠٠٧٣٨٩
J אאאאK J אאאאK J אFאKE J ،א
אאאK J אK J אאאאW
J אאא J אאאאK J אאאK
٢ J אאאאאאאאא،אא
אאא،K
٣ J אאF١٩Eאאאא،אא،א
אאא،W J אאאא،א
אאאK J אאFאEא
K J אאא
K J K
אאאאאאאא…
٣٩٠אאאא
WאאW אאאW
١ J אאאאאאאאK
٢ J אאK ٣ J אאK ٤ J אאאK
Kאאא
אא–אא–א١٤٢٧–٢٠٠٧٣٩١
אא א
אאW א–א–א–
א–א–אא–אK אאW
א،א–אא––אא–––א––K
אאW א–א–א–אK
אW אא–א–אא–K
אW –––א–
א–א–אK אאW
אאאא–Kאאאאאאאא
אאאאאאאא…
٣٩٢אאאא
Top Related