Zifrak 2015. Emakumeak eta gizonak Euskadin

ZIFRAK 2015EMAKUMEAK ETA GIZONAK EUSKADIN

CIFRAS 2015 – Mujeres y Hombres en Euskadi

Egilea:

ADIMEN INVESTIGACIÓN

Marce Masa, Tatiana Cano eta Laura Ortuondo

EMAKUNDE – INSTITUTO VASCO DE LA MUJER

3

AURKIBIDEA

AURKEZPENA ....................................................................................................... 15

1. DEMOGRAFIA-AZTERKETA ............................................................................. 16

1.1. BIZTANLERIAREN DATU OROKORRAK ................................................................. 16

1.2. EZKONTZAK .................................................................................................... 23

1.3. JAIOTZA-TASA ................................................................................................. 27

1.4. HERIOTZA-TASA .............................................................................................. 31

2. HEZKUNTZA ...................................................................................................... 34

2.1. ARAUTUTAKO HEZKUNTZA ................................................................................ 34

2.1.1 Datu orokorrak ............................................................................................. 34

2.1.2 Erdi-mailako eta goi-mailako Lanbide Heziketa. .......................................... 38

2.1.3 Unibertsitate-irakaskuntza. .......................................................................... 40

2.2. HELDUEN HEZKUNTZA ETA ARAUBIDE BEREZIKO HEZKUNTZA. ............................. 46

2.3. BIZITZA OSOAN ZEHARREKO IKASKETA-EKINTZETAN PARTE HARTZEA. ................. 47

3. LANA. ................................................................................................................ 52

3.1. PRODUKZIO-LANA. ........................................................................................... 52

3.1.1. Jarduera-, enplegu- eta langabezia-tasak. .................................................. 52

3.1.2. Afiliazioari, langabeziari eta erregistratutako kontratuei buruzko datuak. .... 60

3.1.3. Biztanleria landuna ekonomia-sektoreka. ................................................... 64

3.1.4. Biztanleria landuna, lan-baldintzen arabera. ............................................... 67

3.1.5. Biztanleria landuna: ekintzailetza ................................................................ 69

3.2. UGALKETA-LANA. ............................................................................................. 72

3.2.1. Erantzukidetasuna eta denboraren erabilera berriak .................................. 72

3.2.2. Bateragarritasun erantzukidea. ................................................................... 78

4. BALIABIDE EKONOMIKOAK ETA SOZIALAK ................................................. 82

4.1 AUTONOMIA EKONOMIKOA . ............................................................................... 82

4.2. GIZARTE- ETA LAGUNTZA-BALIABIDEAK. ............................................................ 92

4.3. GIZARTERATZEA ETA POBREZIA. ....................................................................... 94

5. OSASUNA. ....................................................................................................... 100

5.1. OSASUN-EGOERA ETA AUTOPERTZEPZIOA. ...................................................... 100

5.2. OSASUN-ARRISKUAK ETA OHITURA OSASUNGARRIAK. ...................................... 101

5.3. LANEKO OSASUNA. ........................................................................................ 104

5.4. UGALKETA-OSASUNA ETA ERABAKIAK HARTZEA. .............................................. 106


4

6. PARTE-HARTZEA. .......................................................................................... 111

6.1. PARTE-HARTZEA ERAKUNDE PUBLIKOETAN. ..................................................... 111

6.2. PARTE-HARTZEA BESTE ERABAKI-ORGANO BATZUETAN .................................... 116

6.3. GIZARTEAN PARTE HARTZEA .......................................................................... 117

6.3.1. Elkarteetan parte hartzea ......................................................................... 117

6.3.2. Aisialdiko denbora .................................................................................... 119

6.3.3. Partaidetza eskola kirolean ....................................................................... 121

7. EMAKUMEEN AURKAKO INDARKERIA ........................................................ 124

INFORMAZIO ITURRIEN ZERRENDA ................................................................. 133


5

TAULEN AURKIBIDEA

AURKEZPENA ....................................................................................................... 15

1. DEMOGRAFIA-AZTERKETA ............................................................................. 16

1.1. BIZTANLERIAREN DATU OROKORRAK ................................................................. 16

1. taula.1. Biztanleria, lurralde historikoaren eta sexuaren arabera. EAE. 2014. 16

1. taula.2. Biztanleriaren bilakaera sexuaren arabera. EAE. 1998 – 2014. ......... 17

1. taula.3. Biztanleria, adinaren eta sexuaren arabera. EAE. 2014. .................... 18

1. taula.4. Biztanleria, adin-taldearen, sexuaren eta lurralde historikoaren

arabera. EAE. 2014. ........................................................................................... 18

1. taula.5. Bizi-itxaropenaren bilakaera (urteak) jaiotzean, sexuaren arabera.

EAE. 1991- 2014. ............................................................................................... 19

1. taula.6. EAEn erroldatutako pertsonak, jaiolekuaren eta sexuaren arabera.

EAE. 2014. ......................................................................................................... 19

1. taula.7. Atzerriko biztanleria, lurralde historikoaren eta sexuaren arabera.

EAE. 2014. ......................................................................................................... 20

1. taula.8. Atzerriko biztanleriaren bilakaera, sexuaren arabera. 2003 – 2014. ... 20

1. taula.9. EAEn erroldatutako atzerriko pertsonak, jaiolekuaren eta sexuaren

arabera. 2014. .................................................................................................... 21

1. taula.10. Atzerritar biztanleria, adin-taldearen eta sexuaren arabera. EAE. 2014. .. 22

1. taula.11. Biztanleriaren proiekzioa, sexuaren arabera. EAE. 2015 – 2026. .... 22

1.2. EZKONTZAK .................................................................................................... 23

1. taula.12. Ezkontza-kopuruaren eta ezkontza-tasaren bilakaera. EAE. 1975 - 2013. . 23

1. taula.13. Ezkontzak, ezkontza lekuaren, egoitzaren eta ezkontzeko eraren

arabera. EAE. 2013* .......................................................................................... 24

1. taula.14. Ezkondutako pertsonen batez besteko adinaren bilakaera,

sexuaren arabera. EAE. 1996 – 2013. ............................................................... 24

1. taula.15. EAEko sexu bereko pertsonen arteko ezkontzen bilakaera,

lurralde historikoaren arabera. 2005 – 2013. ...................................................... 25

1. taula.16. Deuseztasun-, dibortzio- eta banantze-epaien bilakaera. EAE.

2006 – 2013. ...................................................................................................... 25

1. taula.17. Banantze eta dibortzioak, mantenu pentsioa ordaintzen duen

ezkontidearen eta lurralde historikoaren arabera. EAE. 2013. ............................ 26

1. taula.18. Banantze eta dibortzioak, jagoletza esleituta duen ezkontidearen

arabera. EAE. 2013. ........................................................................................... 27

1.3. JAIOTZA-TASA ................................................................................................. 27

1. taula.19. Jaiotza-tasaren bilakaera 1.000 biztanleko. EAE, Espainia eta

Europarekin alderaketa. 1975 – 2013. ................................................................ 27


6

1. taula.20. EAEn bizi diren amen jaiotzen bilakaera, amaren adinaren

arabera. 1975 – 2013. ........................................................................................ 28

1. taula.21. Amatasunaren batez besteko adinaren bilakaera, EAEn eta

Estatuan. 1975 – 2013. ...................................................................................... 29

1. taula.22. EAEn bizi diren amen jaiotzak, amaren egoera zibilaren arabera.

EAE. 1975 – 2013. ............................................................................................. 29

1. taula.23. EAEn bizi diren amen jaiotzak, amaren eta aitaren

nazionalitatearen arabera. 2013. ........................................................................ 30

1.24. taula. Jaiotza- eta ugalkortasun-adierazleen proiekzioa, lurralde

historikoaren eta urtearen arabera. EAE, 2014-2025 ......................................... 30

1. taula.25. Familia ugariei emandako tituluak, autonomia-erkidegoaren eta

titulu-motaren arabera. EAE. 2014. .................................................................... 31

1.4. HERIOTZA-TASA .............................................................................................. 31

1. taula.26. Heriotzak, lurralde historikoaren eta sexuaren arabera. EAE. 2014. 31

1. taula.27. Heriotzak, adin-taldearen eta sexuaren arabera. EAE. 2013. .......... 32

1. taula.28. Heriotza-tasaren bilakaera, sexuaren arabera. EAE. 1975 – 2014. .. 32

1. taula.29. Heriotzak, heriotza-kausaren eta sexuaren arabera. EAE. 2013. ..... 33

1. taula.30. Heriotza-adierazleen proiekzioa. EAE. 2014 – 2025. ....................... 33

2. HEZKUNTZA ...................................................................................................... 34

2.1. ARAUTUTAKO HEZKUNTZA ................................................................................ 34

2.1.1 Datu orokorrak ............................................................................................. 34

2. taula.1. Araututako irakaskuntzako ikasleak, mailaren eta sexuaren arabera.

EAE. 2013/2014 ikasturtea. ................................................................................ 35

2. taula.2. Eskolatze-tasa gordina, sexuaren arabera. EAE. 1998/1999 -

2013/2014 alderaketa. ....................................................................................... 35

2. taula.3. Ikasle errepikatzaileen portzentajea, mailaren eta sexuaren

arabera. EAE. 2013/2014 ikasturtea................................................................... 36

2. taula.4. 2013ko Ebaluazio Diagnostikoaren emaitzak, gaitasunen eta

sexuaren arabera. EAE ...................................................................................... 37

2. taula.5. 18 eta 24 urte bitarteko biztanleen eskola-uzte goiztiarreko tasa.

Europa, Espainia, EAE. 2013/2014. ................................................................... 37

2. taula.6. Gutxienez bigarren mailako ikasketak gainditu dituen 20-42 urte

bitarteko biztanleria-tasa. Europa, Espainia, EAE. 2013/2014. ........................... 37

2.1.2 Erdi-mailako eta goi-mailako Lanbide Heziketa. .......................................... 38

2. taula.7. Erdi-mailako lanbide-heziketako ikasleak, lanbide-arloaren eta

sexuaren arabera. EAE. 2013/2014 ikasturtea. .................................................. 38

2. taula.8. Goi-mailako lanbide-heziketako ikasleak lanbide-arloaren eta

sexuaren arabera. EAE. 2013/2014 ikasturtea. .................................................. 39


7

2.1.3 Unibertsitate-irakaskuntza. .......................................................................... 40

2. taula.9. Unibertsitatera sartzeko probetara aurkeztutako pertsonak

(ehunekoak), batxilergoko aukeraren eta sexuaren arabera. EAE. 2013/2014 ... 40

2. taula.10. Unibertsitatera sartzeko probetara aurkeztutako pertsonak eta

gaindituen portzentajeak, batxilergoko aukeraren eta sexuaren arabera. EAE.

2013/2014. ......................................................................................................... 41

2. taula.11. Unibertsitatera sartzeko probetako batez besteko nota,

batxilergoko modalitatearen arabera. 2013/2014. .............................................. 41

2. taula.12. Unibertsitateko ikasketetan matrikulatutako ikasleak, ezagutza-

arloaren eta sexuaren arabera. EAE. 2013/2014 ikasturtea. .............................. 42

2. taula.13. EAEn graduetan matrikulatutakoak, sexuaren arabera. 2013-2014

ikasturtea ........................................................................................................... 43

2. taula.14. Ikasleen %75 baino gehiago emakumeak diren EAEko graduak.

2013/2014 ikasturtea. ......................................................................................... 45

2. taula.15. Ikasleen %75 baino gehiago gizonak diren EAEko graduak. 2013

– 2014 ikasturtea................................................................................................ 45

2. taula.16. EAEn gainditutako doktoretza-tesiak, adinaren eta sexuaren

arabera. 2013/2014 ikasturtea. ........................................................................... 46

2.2. HELDUEN HEZKUNTZA ETA ARAUBIDE BEREZIKO HEZKUNTZA. ............................. 46

2. taula.17. Araubide bereziko ikaskuntzan matrikulatutako ikasleak,

modalitatearen eta sexuaren arabera. EAE. 2013/2014 ikasturtea. .................... 46

2. taula.18. HHn matrikulatutako ikasleen bilakaera sexuaren arabera. EAE.

2000/2001 eta 2013/2014 ikasturteak. ............................................................... 47

2.3. BIZITZA OSOAN ZEHARREKO IKASKETA-EKINTZETAN PARTE HARTZEA. ................. 47

2. taula.19. Pertsona langabeentzat garatutako ekintzetan prestatutako

langileak, sexuaren, adinaren eta lurralde historikoaren arabera. 2014. ............. 48

2. taula.20. Batez ere pertsona landunentzat garatutako prestakuntza

ekintzetan parte hartu duten pertsonak, sexuaren eta lurralde historikoaren

arabera. 2014. .................................................................................................... 49

2. taula.21. Enpresetako prestakuntza-ekimenetan prestatutako parte-

hartzaileak, sexuaren eta lurralde historikoaren arabera. 2013/2014.................. 49

2. taula.22. Banako prestakuntza-baimen amaituen bilakaera, sexuaren

arabera. 2007 – 2013. ........................................................................................ 50

2. taula.23. Etengabeko prestakuntzan parte hartu duten 25 eta 64 urte bitarteko

pertsonen ehunekoa, sexuaren arabera. EAEn eta Estatuan, guztira. 2013. .......... 50

2. taula.24. EAEko biztanleria landuna, prestakuntza akademiko eta

profesionalaren eta sexuaren arabera (ehunekoak). 2013. ................................ 51


8

3. LANA. ................................................................................................................ 52

3.1. PRODUKZIO-LANA. ........................................................................................... 52

3.1.1. Jarduera-, enplegu- eta langabezia-tasak. .................................................. 52

3. taula.1. 16 urte eta gehiagoko biztanleriaren jarduera-tasaren bilakaera,

sexuaren eta aldiaren arabera. EAE. 1991 – 2014 ............................................. 53

3. taula.2. 16 urteko eta gehiagoko biztanleriaren jarduera-tasa, adin-

taldearen eta sexuaren arabera. EAE. 2014. ...................................................... 53

3. taula.3. 16 urteko eta gehiagoko biztanleriaren jarduera-tasa, ikasketa-

mailaren eta sexuaren arabera. EAE. 2014 ........................................................ 54

3. taula.4. 16 urteko eta gehiagoko biztanleriaren jarduera-tasa, beren kargu

dituzten seme-alaben eta sexuaren arabera. EAE. 2014 .................................... 54

3. taula.5. 16 urteko eta gehiagoko biztanleriaren enplegu-tasaren bilakaera,

sexuaren eta urtearen arabera. EAE. 1990 – 2014. ........................................... 55

3. taula.6. 16 urteko eta gehiagoko biztanleriaren enplegu-tasa, adin-taldearen

eta sexuaren arabera. EAE. 2014. ..................................................................... 55

3. taula.7. 16 urteko eta gehiagoko biztanleriaren enplegu-tasa, sexuaren eta

ikasketa-mailaren arabera. EAE. 2014 ............................................................... 56

3. taula.8. 16 urteko eta gehiagoko biztanleriaren enplegu-tasa, beren kargu

dituzten seme-alaben eta sexuaren arabera. EAE. 2014 .................................... 56

3. taula.9. 16 eta 64 urte arteko landunen tasa, sexuaren eta EBko herrialdeen

arabera. 2013 ..................................................................................................... 57

3. taula.10. 16 urteko eta gehiagoko biztanleriaren langabezia-tasaren

bilakaera, sexuaren eta aldiaren arabera. EAE. 1990- 2014 .............................. 58

3. taula.11. 16 urteko eta gehiagoko biztanleen langabezia-tasa, lurralde

historikoaren eta sexuaren arabera. EAE. 2014 ................................................. 58

3. taula.12. Biztanleria gaztearen (16-29 urte) langabezia-tasaren bilakaera.

EAE. 2000 -2014. ............................................................................................... 59

3. taula.13. 16 eta 74 urte arteko langabezia-tasa, sexuaren eta EBko

herrialdearen arabera. 2014. .............................................................................. 59

3.1.2. Afiliazioari, langabeziari eta erregistratutako kontratuei buruzko datuak. .... 60

3. taula.14. Gizarte Segurantzako afiliazioan altan dauden langileak, sexuaren

eta adinaren arabera. EAE. Urteko batez bestekoa, 2014. ................................. 60

3. taula.15. Erregistratutako langabezia, sexuaren eta lurralde historikoaren

arabera. EAE. 2013 – 2014 urteetako alderaketa. .............................................. 61

3. taula.16. Erregistratutako langabezia, sexuaren eta adin-taldearen arabera.

EAE. 2014. ......................................................................................................... 61

3. taula.17. Erregistratutako langabezia, sexuaren eta prestakuntza-mailaren

arabera. EAE. 2014. ........................................................................................... 62

3. taula.18. Erregistratutako langabezia, sexuaren eta langabezia-iraupenaren

arabera. EAE. 2014. ........................................................................................... 62


9

3. taula.19. Erregistratutako kontratuak, sexuaren eta kontratu-motaren


3. taula.20. Biztanleria ez aktiboa, ez-aktibotasun mota nagusiaren eta

sexuaren arabera. EAE. 2014. ........................................................................... 63

3. taula.21. Enplegu-tasa, nazionalitatearen eta sexuaren arabera. EAE. 2014. ..... 64

3.1.3. Biztanleria landuna ekonomia-sektoreka. ................................................... 64

3. taula.22. 16 urteko edo gehiagoko biztanleria landuna, sektorearen eta


3. taula.23. Biztanleria landuna, jarduera-adarraren eta sexuaren arabera.

EAE. 2014. ......................................................................................................... 65

3. taula.24. Biztanle landunak, lanbidearen eta sexuaren arabera. EAE. 2014. .. 66

3. taula.25. 10 lanbide kontratatuenak, sexuaren arabera. EAE. 2014. .............. 66

3.1.4. Biztanleria landuna, lan-baldintzen arabera. ............................................... 67

3. taula.26. 16 urteko eta gehiagoko soldatapeko biztanleria landunaren bilakaera,

kontratu motaren eta sexuaren arabera. EAE. 2004 – 2014 urteetako alderaketa. .... 67

3. taula.27. Biztanleria landuna, lanaldi-motaren eta sexuaren arabera. EAE.

2006 – 2014. ...................................................................................................... 68

3. taula.28. EEE-ek ukitutako langileak, sexuaren arabera EAE. 1991 – 2014. .. 68

3.1.5. Biztanleria landuna: ekintzailetza ................................................................ 69

3. taula.29. 16 urteko edo gehiagoko biztanleria landuna, lan-egoeraren eta


3. taula.30. Gizarte Segurantzan alta eman duten pertsona autonomoak,

sexuaren arabera. EAE. 2007 – 2014. ............................................................... 70

3. taula.31. Ekintzailetza-jardueren adierazleak, sexuaren arabera. EAE. 2011

– 2014 urteetako alderaketa. .............................................................................. 71

3. taula.32. Ekintzailetza Jardueraren Indizea (TEA). EAE. 2011 – 2014

urteetako alderaketa. ......................................................................................... 71

3.2. UGALKETA-LANA. ............................................................................................. 72

3.2.1. Erantzukidetasuna eta denboraren erabilera berriak .................................. 72

3. taula.33. Amatasuneko prestazioak, hartzaileen sexuaren arabera. EAEn

eta estatuan guztira. 2014 .................................................................................. 72

3. taula.34. Amatasuneko prestazioen bilakaera, hartzailearen sexuaren

arabera. EAE. 2002- 2014 .................................................................................. 73

3. taula.35. Aitatasuneko prestazioak lurralde historikoaren arabera. 2014 ........ 73

3. taula.36. Aitatasuneko prestazioen bilakaera. EAE. 2007- 2014 .................... 74

3. taula.37. Familia zaintzeko eszedentzien bilakaera, sexuaren eta zaintza

motaren arabera. EAE. 2005 – 2014. ................................................................. 74

3. taula.38. 16 urteko eta gehiagoko biztanleria, etxeko lanak egiteko

maiztasunaren,sexuaren eta jarduerarekin duten loturaren arabera (milaka) EAE.

2014 ................................................................................................................... 75


10

3. taula.39. Biztanleria landuna, etxeko lanak egiten emandako ordu-

kopuruaren arabera. EAE. 2013 ......................................................................... 75

3. taula.40. Etxeko lanak egiteko emandako denboraren bilakaera (oo:mm),

etxeko jarduera motaren eta sexuaren arabera. EAE. 1998 – 2013 urteetako

alderaketa. ......................................................................................................... 76

3. taula.41. Batez besteko denbora (oo:mm) partaide bakoitzeko, etxeko

pertsonei emandako zaintzaren eta sexuaren arabera. EAE. 1998 – 2013

urteetako alderaketa. ......................................................................................... 76

3. taula.42. Batez besteko denbora (oo:mm) jarduera bakoitzeko, sexuaren


3.2.2. Bateragarritasun erantzukidea. ................................................................... 78

3. taula.43. Biztanleria landunaren gogobetetasun-maila, bateratzeari

emandako denboraren eta sexuaren arabera (batez bestekoa). EAE. 2013....... 79

3. taula.44. Biztanleria landuna, zenbait alderdi bateratzeko zailtasunaren eta

sexuaren arabera (batez bestekoa). EAE. 2013 ................................................. 79

3. taula.45. Biztanleria landunaren zailtasunak baimena eskatzeko, sexuaren

arabera (batez bestekoa). EAE. 2013 ................................................................ 80

3. taula.46. Biztanleria landuna, bateratzeak alderdi batzuetan sor ditzakeen

kalteak kontuan izanda , sexuaren arabera (batez bestekoa). EAE. 2013 .......... 80

3. taula.47. Biztanleria landuna, lanaldi-motaren ezaugarrien eta sexuaren

arabera. EAE. 2013 (ehunekoak) ....................................................................... 81

3. taula.48. Biztanleria landuna, ordutegi motaren, malgutasunaren eta

sexuaren arabera. EAE. 2013 ............................................................................ 81

4. BALIABIDE EKONOMIKOAK ETA SOZIALAK ................................................. 82

4.1 AUTONOMIA EKONOMIKOA . ............................................................................... 82

4. taula.1. Batez besteko errenta pertsonala, lurralde historikoaren eta

sexuaren arabera. 2013. .................................................................................... 82

4. taula.2. Batez besteko errenta pertsonalaren bilakaera, sexuaren arabera.

2003 – 2013. ...................................................................................................... 83

4. taula.3. Batez besteko errenta pertsonala, adinaren eta sexuaren arabera.

EAE. 2013. ......................................................................................................... 84

4. taula.4. Batez besteko errenta pertsonala, nazionalitatearen eta sexuaren

arabera. EAE. 2013. ........................................................................................... 85

4. taula.5. Batez besteko errenta pertsonala, jarduerarekin duten harremanaren eta

sexuaren arabera. Biztanleria landun, langabe eta erretirodunaren arteko

konparazioa. EAE. 2011. ...................................................................................... 85

4. taula.6. 18 urteko edo gehiagoko biztanleria, errenta mailaren eta sexuaren

arabera. EAE. 2011. ........................................................................................... 86

4. taula.7. Batez besteko errenta pertsonala, heziketa-maila eta sexuaren

arabera. EAE. 2011. ........................................................................................... 87


11

4. taula.8. Batez besteko errenta pertsonala, lanbide- eta enplegu-taldearen

eta sexuaren arabera. EAE. 2011. ..................................................................... 87

4. taula.9. Biztanleria landunaren batez besteko errenta pertsonala, sexuaren

eta jarduera adarraren arabera. EAE. 2011. ....................................................... 88


eta lanbidearen arabera. EAE. 2011. ................................................................ 88


eta egoera profesionalaren arabera. EAE. 2011. ............................................... 89

4. taula.12. Langile baten urteko batez besteko irabazia, sexuaren, sektore

ekonomikoaren eta kontratu-motaren arabera. EAE. 2013. ................................ 90

4. taula.13. Langile baten urteko batez besteko irabazia, adin-taldearen eta


4. taula.14. Lan-ordu arrunteko irabaziaren eta emakume eta gizonen soldata-

arrailaren bilakaera. EAE. 2004 – 2013 .............................................................. 91

4. taula.15. Lan-ordu arrunt bakoitzeko irabazia eta emakume eta gizonen

arteko soldata-erraila, sektoreen eta kontratu-motaren arabera. EAE. 2013. ..... 91

4.2. GIZARTE- ETA LAGUNTZA-BALIABIDEAK. ............................................................ 92

4. taula.16. Pertsona nagusientzako egoitza eta eguneko zentroetako

erabiltzaileak (%) sexuaren arabera. EAE. 2013. ............................................... 92

4. taula.17. Desgaitasuna duten pertsonentzako egoitza eta eguneko

zentroetako erabiltzaileak (%), sexuaren arabera. EAE. 2013. ........................... 93

4. taula.18. Sarrera Bermatzeko Errenta (DBE) jasotzen dutenen kopurua.

EAE. 2014. ......................................................................................................... 93

4. taula.19. Etxebizitzarako Prestazio Osagarria (EPO) jasotzen dutenen

kopurua. EAE. 2014. .......................................................................................... 94

4.3. GIZARTERATZEA ETA POBREZIA. ....................................................................... 94

4. taula.20. Benetako pobrezia- eta prekarietate-egoeren bilakaera, familiaburuaren

sexuaren arabera. EAE. 2008 - 2014. Biztanleak familia-etxebizitzetan. Intzidentzia

%-tan .................................................................................................................. 95

4. taula.21. Benetako pobrezia- eta prekarietate-egoeren banaketa, familiaburuaren

sexuaren arabera. EAE. 2008 - 2014. Biztanleak familia-etxebizitzetan.

%horizontalak ...................................................................................................... 96

4. taula.22. Benetako pobrezia eta prekarietatearen bilakaera, etxekoen

unitatearen mota soziodemografikoaren edo pertsona nagusiaren arabera.

EAE. 2012-2014 urteen alderaketa. ................................................................... 97

4. taula.23. Benetako pobrezia- eta prekarietate-egoeren bilakaera, sexuaren

arabera, familiaburua kontuan hartu gabe. EAE. 2008-2014. Biztanleak

familia-etxebizitzetan. Intzidentzia %-tan. ........................................................... 97

4. taula.24. Benetako pobrezia- eta prekarietate-egoeren banaketa, sexuaren

arabera. EAE. 2008-2014. Biztanleak familia-etxebizitzetan. % horizontalak. .... 98


12

4. taula.25. Etxerik gabeko pertsonak, sexuaren arabera. EAE. 2012. ............... 99

5. OSASUNA. ....................................................................................................... 100

5.1. OSASUN-EGOERA ETA AUTOPERTZEPZIOA. ...................................................... 100

5. taula.1. Biztanleria, osasunaren pertzepzioaren eta sexuaren arabera. EAE.

2013. ................................................................................................................ 100

5. taula.2. Osasun onaren prebalentzia, talde sozioekonomikoaren eta

sexuaren arabera. EAE. 2013. ......................................................................... 101

5.2. OSASUN-ARRISKUAK ETA OHITURA OSASUNGARRIAK. ...................................... 101

5. taula.3. Tabakoaren kontsumoan prebalentzia, adinaren eta sexuaren

arabera. 2012 – 2013 urteetako alderaketa. ..................................................... 102

5. taula.4. Epe luzera, alkohol kontsumoarekin erlazionatutako osasun

arazoak izateko arrisku handia duten pertsonen prebalentzia, adinaren eta

sexuaren arabera. 2002 – 2013 urteetako alderaketa. ..................................... 102

5. taula.5. Alta hartutako gaixoak eta 1.000 biztanleko tasa, behin betiko

diagnostikoaren eta sexuaren arabera. EAE. 2013. ......................................... 103

5. taula.6. Biztanleria, gorputz-masaren indizearen eta sexuaren arabera. 2013. .. 104

5.3. LANEKO OSASUNA. ........................................................................................ 104

5. taula.7. EAEn erregistratutako bajadun lan-istripu berriak. Sektorearen eta

sexuaren arabera, lanaldia eta in itinere bereizita. 2014. .................................. 105

5. taula.8. EAEn erregistratutako baja gabeko lan-istripuak. Sexua. 2014. ....... 106

5. taula.9. EAEn jakinarazitako lanbide-gaixotasunen parteak. Sexua eta

sektorea, 2014. ................................................................................................ 106

5.4. UGALKETA-OSASUNA ETA ERABAKIAK HARTZEA. .............................................. 106

5. taula.10. EAEko Erregistroan jasotako HBE kopurua eta EAEn bizi diren

emakumeei egindakoak. 2013. ......................................................................... 107

5. taula.11. HBE egin zuten EAEko emakumeen ezaugarriak. EAE. 2013. ...... 107

5. taula.12. EAEn bizi eta HBEa egin duten emakumeen ezaugarriak,

jaioterriaren arabera. 2013. .............................................................................. 109

5. taula.13. HBE egin duten atzerriko emakumeen jaioterria. EAE. 2013. ........ 110

5. taula.14. HBE-tasa eta kopuruaren bilakaera. EAE. 1993- 2013 .................. 110

6. PARTE-HARTZEA. .......................................................................................... 111

6.1. PARTE-HARTZEA ERAKUNDE PUBLIKOETAN. ..................................................... 111

6. taula.1. Europar Parlamenturako aukeratutako aulkiak, sexuaren arabera.

2014 ................................................................................................................. 111

6. taula.2. Eusko Legebiltzarrean emakumeen eta gizonen ehunekoak izan

duen bilakaera, legegintzaldika. 1980 – 2012 ................................................... 112

6. taula.3. Legebiltzarkideak, sexuaren arabera. 2012ko urria ......................... 112

6. taula.4. Eusko Jaurlaritzako goi-kargudunak, sexuaren arabera. 2015. ........ 113


13

6. taula.5. Eusko Jaurlaritzako organismo autonomoetako eta zuzenbide

pribatuko erakunde publikoko goi-karguak. 2015. ............................................ 113

6. taula.6. 2015eko maiatzeko hauteskundeetan Batzar Nagusietarako

batzarkideak. EAE. ........................................................................................... 114

6. taula.7. Batzar Nagusien osaera. 2015. ....................................................... 114

6. taula.8. Foru-gobernuen osaera, sexuaren arabera. 2015. ........................... 115

6. taula.9. Emakumezko alkateak buru dituzten udalerriak eta biztanleak. EAE.

2015 ................................................................................................................. 115

6.2. PARTE-HARTZEA BESTE ERABAKI-ORGANO BATZUETAN .................................... 116

6. taula.10. Sindikatu nagusietako idazkaritza nagusiak eta batzorde eragileak

sexuaren arabera. 2015. .................................................................................. 116

6. taula.11. EAEn egoitza duten finantza-erakundeetako lehendakaritzak eta

administrazio-kontseilu nagusiak, sexuaren arabera. 2015 . ............................ 116

6. taula.12. EAEn egoitza duten IBEX35eko enpresetako lehendakaritzak eta

administrazio-kontseiluak, sexuaren arabera. 2015. ......................................... 117

6.3. GIZARTEAN PARTE HARTZEA .......................................................................... 117

6.3.1. Elkarteetan parte hartzea ......................................................................... 117

6. taula.13. Sozietate edo elkarteetakoa den 6 urteko edo gehiagoko

biztanleria, sexuaren arabera, EAE, 2014 ........................................................ 118

6. taula.14. Borondatezko laguntza eskaintzen duen 6 urteko edo gehiagoko

biztanleria, sozietateen, elkarteen eta sexuaren arabera, EAE. 2014 ............... 119

6.3.2. Aisialdiko denbora .................................................................................... 119

6.15. taula. Batez besteko gizarte denbora, taldeka, jarduerarekin duten

harremanaren eta sexuaren arabera (oo,mm). EAE. 2013 ............................... 120

6.16. taula. 6 urteko edo gehiagoko biztanleria, eguneroko aisialdiaren eta

sexuaren arabera, EAE. 2014 .......................................................................... 120

6.17. taula. Partaide bakoitzaren batez besteko denbora, aisialdi aktibo

motaren eta sexuaren arabera. EAE. 2013. ..................................................... 121

6.18. taula. Partaide bakoitzaren batez besteko denbora, aisialdi pasibo

motaren eta sexuaren arabera. EAE. 2013. ..................................................... 121

6.3.3. Partaidetza eskola kirolean ....................................................................... 121

6.19. taula. Eskola kirolean partaidetza, sexuaren arabera. EAE. 2015. .......... 122

6.20. taula. Eskola kirolean partaidetzaren bilakaera, sexuaren arabera. EAE.

2015. ................................................................................................................ 122

6.21. taula. Eskola kiroleko parte-hartzaileak kirol-diziplinaren eta sexuaren

arabera. EAE. 2015. ......................................................................................... 123


14

7. EMAKUMEEN AURKAKO INDARKERIA ........................................................ 124

7. taula.1. Emakumeen aurkako indarkeriaren biktima izan diren emakumeen

bilakaera, indarkeria-motaren arabera. EAE. 2002 – 2014 ............................... 124

7. taula.2. Genero-indarkeriaren biktima izan direnen bilakaera, indarkeria-

motaren arabera EAE. 2002 – 2014 ................................................................. 125

7. taula.3. Emakumeen aurkako indarkeriaren biktima izan diren emakumeak,

adinaren arabera. EAE. 2014. .......................................................................... 126


jaioterriaren arabera. EAE. 2014. ..................................................................... 126


jaioterriaren arabera. EAE. 2014. ..................................................................... 127

7. taula.6. Emakumeen aurkako indarkeria, erasotzailearekin duten

harremanaren eta lurralde historikoaren arabera. EAE. 2014. .......................... 128

7. taula.7. Genero indarkeriak hildako emakume kopuruaren bilakaera. EAEn

eta estatuan guztira. 2003 – 2014 .................................................................... 128


kalte mailaren arabera, EAE. 2014. .................................................................. 129


arau-hauste motaren arabera. EAE. 2014. ....................................................... 129

7. taula.10. Emakumeen aurkako indarkeria erabiltzen duten erasotzaileak,

adinaren eta biktimizazio-motaren arabera. EAE. 2014. ................................... 130

7. taula.11. Babes-aginduen bilakaera. EAE. 2007 – 2014 ............................... 131

7. taula.12. Genero-indarkeriaren biktima izateagatik Gizarteratzeko Errenta Aktiboa

(GEA) jasotzen duten emakume kopuruaren bilakaera. EAE. 2006 – 2013 .............. 131

7. taula.13. Genero indarkeriagatik egindako salaketen bilakaera eta uko-

egitearen adierazleak. EAE. 2007 – 2014 ........................................................ 132

INFORMAZIO ITURRIEN ZERRENDA ................................................................. 133


15

AURKEZPENA

Zifrak 2015, Euskadiko emakumeen eta gizonen egoerari buruzko txostenak

emakume eta gizonen egoera eta gizartean duten kokapenaren ikuspegi orokorra eta

eguneratua ematen digu euskal gizarteko atal sozial, ekonomiko, eta politikoan.

Txosten hau Emakumearen Euskal Erakundea sortzeko otsailaren 5eko 2/1988

Legearen 4. artikuluan ezarritako legezko xedapenetan eta Emakume eta Gizonen

Berdintasunerako otsailaren 18ko 4/2005 Legean jasotakoari jarraituz egiten da.

Txosten honen xede nagusia da emakume eta gizonen EAEko egoerari buruzko

adierazleak bildu eta Herri Administrazioen esku jartzea da. Honela, gaur egun oraindik

ere gure gizartean dauden ezkutuko genero-ezberdintasunak hobeto ezagutu eta

informazio horretan oinarritutako programak diseinatu eta planifikatzeko.

Txosten honetan biltzen den informazioaren jatorria bigarren mailako iturri

kuantitatiboak dira. Iturri horiek informazio estrapolagarria ematen dute emakumeek eta

gizonek EAEko errealitate sozioekonomikoko esparru batzuetan eta besteetan duten

egoerari buruz. Bereziki, estatistikak egiten espezializatuta dauden erakundeetara jo

da, adibidez euskal Estatistika Erakundera (aurrerantzean EUSTAT) edo Estatistikako

Institutu Nazionalera (aurrerantzean EIN), bai eta gobernuko sailek gai zehatz batzuei

buruz egindako azterlanetara. Orobat, esan behar da txostena deskribatzailea dela;

alegia, bildutako datuak aurkeztu egiten ditu, emakumeen eta gizonen egoeren

arrazoiak testuinguruan jarri edo azaldu gabe.

Txostena zazpi ataletan antolatzen da. Atal bakoitzean adierazle jakin batzuk bildu eta

datuen analisi orokorra egiten da: Demografia-azterketa, Hezkuntza, Lana, Baliabide

ekonomikoak eta Gizarte Baliabideak, Parte-hartzea eta, azkenik, Emakumeen aurkako

indarkeria. Txosten honen egiturak aurreko Zifrak txostenetako oinarrizko adierazle

gehienak mantendu ditu Euskadiko emakume eta gizonen egoeraren bilakaerazko eta

konparaziozko ikuspegia izatearen garrantzia kontuan hartuz.

Dena den, adierazi beharra dago, atal batzuetan ezin izan dela jarraitu bilakaeraren

ildo hau, ez baita adierazle eguneraturik egon. Esaterako Laneko bizitza, bizitza

pertsonala eta familiakoa uztartzeko 2014ko estatistikaren kasuan: zalantzarik gabe

garrantzi handikoa txosten honetan.

Eguneraketa-erritmoan muga horiek badaude ere, atal eta adierazle berriak gehitu

dira txosten hau aberasteko. Halaber, txostena egituratzerakoan, Zifrak 2015

aztertzeko oinarrizko bi alderdi hartu dira kontuan: batetik, zainketa eta ugalketaren

ikuspegia erantzunkidetasun-lanaren zati eta emakume zein gizonek burutzen duten

aberastasun sortzaile, etxetik kanpo egindako lana bezalaxe; eta bestetik, emakumeen

artean, genero-barneko desberdintasunaren ikuspegitik egindako azterketa, hainbat

aldagai kontuan hartuz.

Azkenik, txostenaren amaieran txostena egiteko erabilitako iturrien zerrenda

agertzen da, kapitulu bakoitzaren arabera banakatuta.


16

1. DEMOGRAFIA-AZTERKETA

EAEko emakume eta gizonen zifrei buruzko txostena hasteko, biztanleriaren datu

orokorrak aurkeztuko ditugu, eta baita jaiotza-tasa, heriotza-tasa eta ezkontza-tasari

buruzko datuak ere.

1.1. Biztanleriaren datu orokorrak

2014ko urtarrilaren 1eko udal-erroldaren datuak oinarri hartuta, Euskal Autonomi

Erkidegoan 2.188.985 biztanle daude. Biztanle gehien dituen Lurralde Historikoa

Bizkaia da, bertan biztanleriaren erdia baino zertxobait gehiago bizi da (%52,6).

Biztanleria osoaren %51,3 emakumeak dira, gizonena baino ehuneko pixka bat

handiagoa (%48,7). Alde horretatik, ia ez dago desberdintasunik hiru lurralde

historikoen artean.

1. taula.1. Biztanleria, lurralde historikoaren eta sexuaren arabera. EAE. 2014.

Azken 10 urteotan EAEko biztanleriak izan duen bilakaerak emakume eta gizonen

garrantzi demografikoa beti antzekoa izan dela erakusten du.

EAEko biztanlerian 2.697 pertsona gutxiago daude 2014. urtean, 2013. urtearekin

alderatuta. Beherakada nabarmenena gizonen artean gertatu da, 2.377 gizon gutxiago

daude zehazki. Hala ere, 15 urtean bigarrenez bakarrik, emakumeek behera egin dute,

2013. urtean baino 320 emakume gutxiago daude. Aldi honetan emakumeen artean

egon zen lehenengo beherakada 2000. urtekoa izan zen. Urte horretan, 2.160 pertsona

gutxiago erregistratu ziren aurreko urtearekin alderatuta, pertsona horietatik 350

emakumeak izan ziren. Beraz, 2014an gertatu da biztanleria-kopuruaren hirugarren

murrizketa, 2013ko joerarekin jarraituz.

(Abs.) (% b) (Abs.) (% h) (Abs.) (% h)

Araba 321.932 14,7 159.587 50,4 162.349 49,6

Bizkaia 1.151.905 52,6 595.133 51,6 556.772 48,4

Gipuzkoa 715.148 32,7 365.134 51,0 350.014 49,0

EAE 2.188.985 100,0 1.122.616 51,3 1.066.369 48,7

Iturria: EIN. Udal-erro lda

GIZONAKGUZTIRA EMAKUMEAK


17

1. taula.2. Biztanleriaren bilakaera sexuaren arabera. EAE. 1998 – 2014.

Gainerako aldietan, goranzko joera ikusten da, eta urtetik urtera 3.000 eta 9.000

biztanle arteko hazkundeak gertatu dira (2007-2008 eta 2008-2009 urte bitartean

15.000 pertsona gehiago daude). Bilakaera honetan, emakumeen proportzioa gizonena

baino pixka bat handiagoa izan da beti biztanleria osoan eta urteetan zehar pisu

demografiko nahiko egonkorra izan du.

Sexuaren araberako pisu demografikoa adinaren arabera aldatzen da. Honela, ikus

daitekeenez, gizonen proportzioa apur bat handiagoa da 45 urtetik beherakoetan, eta

egoera alderantzizkoa da urte horietatik aurrera. 50 urtetik aurrera, emakumeen

ehunekoak gora egiten du eta aldea bereziki nabarmena da 80 urtetik gora.

GUZTIRA

(Abs.) (Abs.) (% h) (Abs.) (% h)

1998 2.098.628 1.071.713 51,1 1.026.915 48,9

1999 2.100.441 1.072.295 51,1 1.028.146 48,9

2000 2.098.596 1.071.945 51,1 1.026.651 48,9

2001 2.101.478 1.073.086 51,1 1.028.392 48,9

2002 2.108.281 1.076.072 51,0 1.032.209 49,0

2003 2.112.204 1.077.878 51,0 1.034.326 49,0

2004 2.115.279 1.079.416 51,0 1.035.863 49,0

2005 2.124.846 1.084.321 51,0 1.040.525 49,0

2006 2.133.684 1.089.835 51,1 1.043.849 48,9

2007 2.141.860 1.095.065 51,1 1.046.795 48,9

2008 2.157.112 1.101.962 51,1 1.055.150 48,9

2009 2.172.175 1.109.763 51,1 1.062.412 48,9

2010 2.178.339 1.113.631 51,1 1.064.708 48,9

2011 2.184.606 1.117.734 51,2 1.066.872 48,8

2012 2.193.093 1.122.655 51,2 1.070.438 48,8

2013 2.191.682 1.122.936 51,2 1.068.746 48,8

2014 2.188.985 1.122.616 51,3 1.066.369 48,7


EMAKUMEAK GIZONAKURTEAK


18

1. taula.3. Biztanleria, adinaren eta sexuaren arabera. EAE. 2014.

1. taula.4. Biztanleria, adin-taldearen, sexuaren eta lurralde historikoaren arabera. EAE. 2014.

(Abs.) (% h) (Abs.) (% h)

Guztira 2.188.985 1.122.616 51,3 1.066.369 48,70-4 urte 103.729 50.330 48,5 53.399 51,55-9 urte 105.174 51.154 48,6 54.020 51,410-14 urte 95.963 46.697 48,7 49.266 51,315-19 urte 87.028 42.008 48,3 45.020 51,720-24 urte 91.829 44.917 48,9 46.912 51,125-29 urte 113.816 56.333 49,5 57.483 50,530-34 urte 148.120 72.784 49,1 75.336 50,935-39 urte 183.291 89.502 48,8 93.789 51,240-44 urte 178.321 87.225 48,9 91.096 51,145-49 urte 175.102 87.093 49,7 88.009 50,350-54 urte 167.381 85.366 51,0 82.015 49,055-59 urte 150.941 77.328 51,2 73.613 48,860-64 urte 134.158 69.212 51,6 64.946 48,465-69 urte 126.066 66.332 52,6 59.734 47,470-74 urte 94.268 51.052 54,2 43.216 45,875-79 urte 87.827 50.201 57,2 37.626 42,880-84 urte 77.405 46.923 60,6 30.482 39,485-89 urte 46.109 31.037 67,3 15.072 32,790-94 urte 17.887 13.358 74,7 4.529 25,395-99 urte 4.019 3.297 82,0 722 18,0100 urte eta gehiago 551 467 84,8 84 15,2


GIZONAKEMAKUMEAKGUZTIRA

Guztira (Abs.) (% E) (% G) Guztira (Abs.) (% E) (% G) Guztira (Abs.) (% E) (% G)

Guztira 321.932 50,4 49,6 1.151.905 51,7 48,3 715.148 51,1 48,9

0-4 urte 16.712 47,9 52,1 51.799 48,8 51,2 35.218 48,4 51,6

5-9 urte 15.882 48,7 51,3 52.847 48,6 51,4 36.445 48,6 51,4

10-14 urte 14.194 49,0 51,0 48.506 48,5 51,5 33.263 48,7 51,3

15-19 urte 12.784 48,5 51,5 44.156 48,3 51,7 30.088 48,2 51,8

20-24 urte 13.664 48,8 51,2 47.436 48,9 51,1 30.729 49,1 50,9

25-29 urte 17.663 50,0 50,0 60.036 49,6 50,4 36.117 49,1 50,9

30-34 urte 23.489 49,0 51,0 77.903 49,1 50,9 46.728 49,4 50,6

35-39 urte 28.328 47,8 52,2 95.627 49,2 50,8 59.336 48,7 51,3

40-44 urte 26.995 48,5 51,5 93.432 49,3 50,7 57.894 48,5 51,5

45-49 urte 25.945 49,0 51,0 92.869 50,1 49,9 56.288 49,4 50,6

50-54 urte 24.067 50,8 49,2 90.013 51,3 48,7 53.301 50,5 49,5

55-59 urte 21.541 51,1 48,9 81.204 51,6 48,4 48.196 50,7 49,3

60-64 urte 19.279 51,0 49,0 70.904 52,0 48,0 43.975 51,2 48,8

65-69 urte 18.021 50,8 49,2 65.837 53,4 46,6 42.208 52,2 47,8

70-74 urte 13.188 51,9 48,1 50.269 54,9 45,1 30.811 54,0 46,0

75-79 urte 11.547 54,1 45,9 48.051 58,0 42,0 28.229 57,0 43,0

80-84 urte 9.800 58,2 41,8 43.241 61,0 39,0 24.364 61,0 39,0

85-89 urte 5.775 65,6 34,4 25.696 67,3 32,7 14.638 68,0 32,0

90-94 urte 2.376 73,9 26,1 9.718 74,8 25,2 5.793 74,8 25,2

95-99 urte 604 79,8 20,2 2.052 82,6 17,4 1.363 82,2 17,8

100 urte eta

gehiago78 83,3 16,7 309 85,8 14,2 164 83,5 16,5


URTEAKARABA BIZKAIA GIPUZKOA


19

Dagoeneko adierazi den bezala, biztanleriaren banaketak sexua eta Lurralde

Historikoa kontuan hartuta, EAE osoko biztanleriaren antzeko joera du. Aldeak oso

txikiak badira ere, nabarmena da Araban 60 urtetik gorako gizon eta emakumeen

arteko tartea Bizkaia eta Gipuzkoan baino zertxobait txikiagoa dela.

Emakume eta gizonen arteko aldea erakusten duen beste adierazle bat bizi-

itxaropena da. EAEn, batez besteko bizi-itxaropena 83,4 urtekoa da, 86,1 emakumeena

eta 80,4 gizonena.

1991. urtetik izan den bilakaeraren azterketak aurrerapen handia egon dela

erakusten du EAEko pertsonen bizi-itxaropenean, bai emakumeen artean, bai gizonen

artean, eta bien arteko aldea gutxitu egin da.

1. taula.5. Bizi-itxaropenaren bilakaera (urteak) jaiotzean, sexuaren arabera. EAE. 1991- 2014.

Euskadin erroldatutako biztanleriaren %71,8 bertan jaiotakoa da. Aldiz, %19,9 beste

autonomia erkidego batean jaio da eta %8,3 atzerrian. Nabarmentzekoa da beste

autonomia erkidego batean jaiotako emakumeen ehuneko handiagoa.

1. taula.6. EAEn erroldatutako pertsonak, jaiolekuaren eta sexuaren arabera. EAE. 2014.

URTEAK GUZTIRAEMAKUME

AKGIZONAK Aldea G-E

1991 77,2 81,5 72,9 -8,6

1996 78,2 82,2 74,2 -8,0

2001 80,2 84,0 76,4 -7,6

2005 80,9 84,5 77,2 -7,4

2009 82,0 85,3 78,6 -6,7

2011 82,4 85,5 79,1 -6,4

2013 83,2 86,4 79,9 -6,5

2014 83,4 86,1 80,4 -5,7

Iturria: EIN. Oinarrizko adierazle demografikoak

(Abs.) (% b) (Abs.) (% b) (% h) (Abs.) (% b) (% h)

Guztira 2.188.985 100,0 1.122.616 100,0 51,3 1.066.369 100,0 48,7

EAE 1.570.900 71,8 791.617 70,5 50,4 779.283 73,1 49,6

Beste autonomia-erkidego

bat436.368 19,9 237.468 21,2 54,4 198.900 18,6 45,6

Estatutik kanpo 181.717 8,3 93.531 8,3 51,5 88.186 8,3 48,5


GUZTIRA GIZONAKEMAKUMEAK


20

Udal-erroldaren datuen arabera, Euskadin erroldatutako atzerriko biztanleria

141.316 pertsonek osatzen dute (biztanleria osoaren %6,5). Hauetatik erdiak (%48,2)

Bizkaian daude erroldatuta. Gizonen kopurua emakumeena baino apur bat handiagoa

da (%50,7 eta %49,3 hurrenez hurren), baina Arabako Lurralde Historikoan gizonen

kopurua pixka bat handiagoa da.

1. taula.7. Atzerriko biztanleria, lurralde historikoaren eta sexuaren arabera. EAE. 2014.

Azken 10 urteetan, atzerriko biztanleriaren bilakaera orokorraren ikuspegiak,

kopuruak gorantz egin duela adierazten du 2013. urtera arte. Urte horretatik aurrera

atzerritarren kopuruak behera egin du lehenengo aldiz.

1. taula.8. Atzerriko biztanleriaren bilakaera, sexuaren arabera. 2003 – 2014.

2014ko datuek, 2013an hasi zen beheranzko joera hori baieztatzen dute, 7.561

pertsona gutxiago baitaude, hau da atzerriko biztanleria %5 murriztu da, beherakada

handiena 2003. urtetik. 2012-2013 aldian gertatu zen beherakada baino nabarmenagoa

(Abs.) (% b) (Abs.) (% h) (Abs.) (% h)

Araba 26.693 18,9 12.443 46,6 14.250 53,4

Bizkaia 68.159 48,2 34.284 50,3 33.875 49,7

Gipuzkoa 46.464 32,9 22.965 49,4 23.499 50,6

EAE 141.316 100,0 69.692 49,3 71.624 50,7


EMAKUMEAKGUZTIRA GIZONAK

GUZTIRA

(Abs.) (Abs.) (% h) (Abs.) (% h)

2003 49.231 23.917 48,6 25.314 51,4

2004 59.166 28.787 48,7 30.379 51,3

2005 72.894 35.511 48,7 37.383 51,3

2006 85.542 42.048 49,2 43.494 50,8

2007 98.524 48.708 49,4 49.816 50,6

2008 117.337 56.978 48,6 60.359 51,4

2009 132.865 63.974 48,1 68.891 51,9

2010 139.369 67.469 48,4 71.900 51,6

2011 145.256 70.567 48,6 74.689 51,4

2012 151.894 73.746 48,6 78.148 51,4

2013 148.877 72.912 49,0 75.965 51,0

2014 141.316 69.692 49,3 71.624 50,7


EMAKUMEAK GIZONAK


21

da, eta are gehiago gizonen artean (4.341 gizon eta 3.220 emakume). Adierazi beharra

dago, EAEn, gizonen kopuru erlatiboa beti egon dela emakumeena baino zertxobait

gorago.

Jatorria kontuan hartuz, EAEn erroldatutako atzerritarren gehiengoa hiru

herrialdetatik datorrela ikus daiteke: %30,4 Europar Batasuneko herrialdeetatik; %27,2

Hego Amerikatik eta %22,5 Afrikako herrialdeetatik.

Datuen arabera, EAEn, gizonen kopurua emakumeena baino pixka bat handiagoa

da Afrika, Asia eta Ozeaniatik datozen pertsonen artean (%65 baino gehiago gizonak

dira). Amerikako Kontinentetik (Erdialdeko Amerika eta Karibe, Ipar Amerika eta Hego

Amerika) datozen pertsonen artean, aldiz, emakume-kopurua nabarmen handiagoa da

(%72,6), batez ere Erdialdeko Amerika eta Karibeko herrialdeetatik datozenen kasuan

(%70 baino gehiago emakumeak dira). Era berean, emakumeen kopurua gizonena

baino handiagoa da erkidegokoak ez diren Europako herrialdeetatik datozen pertsonen

artean.

1. taula.9. EAEn erroldatutako atzerriko pertsonak, jaiolekuaren eta sexuaren arabera. 2014.

EAEn erroldatutako sei atzerritarretatik batek 20 eta 44 urte bitartean ditu. Sexuaren

araberako banaketari dagokionez, aldatu egiten da adinaren arabera. 49 urte arte, adin-

tarte batzuetan gizonen proportzioa handiagoa da (25etik 29 urte bitarteko taldean izan

ezik) eta beste adin-tarteetan oreka dago. 60 urtetik aurrera, ordea, emakumeen

proportzioa gero eta handiagoa da.

(Abs.) (% b) (Abs.) (% h) (Abs.) (% h)

Atzerritarrak guztira 141.316 100,0 69.692 49,3 71.624 50,7 1,4

Europar Batasuna 43.009 30,4 20.058 46,6 22.951 53,4 6,7

Erkidegoan ez dauden Europako

herrialdeak 4.313 3,1 2.523 58,5 1.790 41,5 -17,0

Afrikako herrialdeak 31.764 22,5 10.893 34,3 20.871 65,7 31,4

Erdialdeko Amerika eta Karibea 11.171 7,9 8.115 72,6 3.056 27,4 -45,3

Ipar Amerika 1.607 1,1 987 61,4 620 38,6 -22,8

Hego Amerika 38.502 27,2 23.104 60,0 15.398 40,0 -20,0

Asiako herrialdeak 10.795 7,6 3.960 36,7 6.835 63,3 26,6

Ozeaniako herrialdeak 155 0,1 52 33,5 103 66,5 32,9


GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAKG-E aldea


22

1. taula.10. Atzerritar biztanleria, adin-taldearen eta sexuaren arabera. EAE. 2014.

EINen Migrazioen Estatistikaren arabera, 2015 eta 2026 urte bitartean, 90.000

biztanle baino gehiago galduko ditu EAEk. Beraz, EAEk 2.077.900 biztanle izango ditu

2026ko urtarrilaren 1ean, eta horietatik %51,6 (1.073.200) emakumeak izango dira.

1. taula.11. Biztanleriaren proiekzioa, sexuaren arabera. EAE. 2015 – 2026.

(Abs.) (% b) (Abs.) (% h) (Abs.) (% h)

Guztira 141.316 100,0 69.692 49,3 71.624 50,7

0-4 9.430 6,7 4.519 47,9 4.911 52,1

5-9 6.222 4,4 3.108 50,0 3.114 50,0

10-14 6.323 4,5 3.046 48,2 3.277 51,8

15-19 7.591 5,4 3.474 45,8 4.117 54,2

20-24 11.081 7,8 5.482 49,5 5.599 50,5

25-29 18.721 13,2 9.973 53,3 8.748 46,7

30-34 22.405 15,9 11.146 49,7 11.259 50,3

35-39 19.980 14,1 9.375 46,9 10.605 53,1

40-44 14.244 10,1 6.610 46,4 7.634 53,6

45-49 9.964 7,1 4.656 46,7 5.308 53,3

50-54 6.260 4,4 3.297 52,7 2.963 47,3

55-59 4.078 2,9 2.108 51,7 1.970 48,3

60-64 2.187 1,5 1.239 56,7 948 43,3

65-69 1.183 0,8 694 58,7 489 41,3

70-74 705 0,5 385 54,6 320 45,4

75-79 465 0,3 284 61,1 181 38,9

80-84 268 0,2 153 57,1 115 42,9

85-89 131 0,1 82 62,6 49 37,4

90-94 53 0,0 42 79,2 11 20,8

95-99 24 0,0 18 75,0 6 25,0

100 urte eta 1 0,0 1 100,0 0 0,0


GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAKURTEAK

GUZTIRA

(Abs.) (Abs.) (%) (Abs.) (%)

2015 2.170.300 1.114.000 51,3 1.056.300 48,7

2016 2.161.800 1.110.000 51,3 1.051.800 48,7

2017 2.151.700 1.105.700 51,4 1.046.000 48,6

2018 2.142.200 1.101.600 51,4 1.040.600 48,6

2019 2.132.900 1.097.500 51,5 1.035.400 48,5

2020 2.124.000 1.093.700 51,5 1.030.300 48,5

2021 2.114.600 1.089.600 51,5 1.025.000 48,5

2022 2.106.200 1.085.600 51,5 1.020.600 48,5

2023 2.097.900 1.082.100 51,6 1.015.800 48,4

2024 2.090.100 1.078.300 51,6 1.011.800 48,4

2025 2.082.500 1.075.000 51,6 1.007.500 48,4

2026 2.077.900 1.073.200 51,6 1.004.700 48,4


EMAKUMEAK GIZONAK


23

1.2. Ezkontzak

Ezkontza-kopurua eta sexu ezberdineko pertsonen arteko ezkontza-tasak denboran

zehar izandako bilakaera ikusita, 1985etik beheranzko joera dagoela ikus daiteke,

ezkontza-kopuruan, zein tasan. 2013an 3,3 ezkontza egon ziren 1.000 biztanleko eta

1975 urtean, aldiz 8,4 ezkontza egon ziren 1.000 biztanleko.

1. taula.12. Ezkontza-kopuruaren eta ezkontza-tasaren bilakaera. EAE. 1975 – 2013.

2013. urtean, 7.209 ezkontza egon ziren, 2012an baino %6,7 gutxiago, eta 1975ean

baino %58,4 gutxiago.

Aldaketa horien adierazgarri da ezkontzeko modua, ezkontza guztien %75 ezkontza

zibilak baitira EAEn. Kopuru horrek azken 38 urteotan gertatzen ari den etengabeko

beherakada erakusten du, gure testuinguruetan aldaketa sakonak islatuz. Ehunekoak

kontuan hartuz, Gipuzkoako Lurralde Historikoan egiten dira ezkontza zibil gehienak.

Ezkontza katolikoen portzentaje altuenak, aldiz, Arabakoak dira.

URTEAK EZKONTZAK (Abs.)TASA

(‰)

1975 17.336 8,4

1980 12.314 5,8

1985 9.436 4,4

1990 9.729 4,6

1995 9.587 4,6

2000 10.510 5,1

2005 9.575 4,5

2010 8.377 3,9

2011 8.081 3,7

2012 7.729 3,5

2013* 7.209 3,3

Iturria: EUSTAT. EAEko ezkontzen estatistika

Oharra: (*) Behin-behineko tasak. Homosexualen arteko ezkontzak ez dira zenbatu


24

1. taula.13. Ezkontzak, ezkontza lekuaren, egoitzaren eta ezkontzeko eraren arabera. EAE. 2013*

Ezkontzen diren pertsonen adinari dagokionez, 2013ko datuen arabera, emakumeak

batez beste 34,8 urte dituzte ezkontzerakoan, gizonek, aldiz, 37,1 urte. Batez besteko

adina igotzen joan da 1996 urtetik, orduan baino 6 urte gehiagorekin ezkontzen baitira,

bai emakumeak, bai gizonak. Emakumeen eta gizonen arteko adin-tartea ezkontzeko

garaian gutxi gora behera berdin mantendu zen 2013an zehar, eta emakumeak gizonak

baino 2,3 urte gazteago dira batez beste.

1. taula.14. Ezkondutako pertsonen batez besteko adinaren bilakaera, sexuaren arabera. EAE. 1996 – 2013.

GUZTIRA

(Abs.) (Abs.) (% h) (Abs.) (% h) (Abs.) (% h)

Ezkontzaren tokia 7.675 1.900 24,8 5.760 75,0 15 0,2

EAE 6.989 1.637 23,4 5.341 76,4 11 0,2

Araba 1.067 292 27,4 773 72,4 2 0,2Bizkaia 3.485 804 23,1 2.674 76,7 7 0,2Gipuzkoa 2.437 541 22,2 1.894 77,7 2 0,1

EAEtik kanpo 686 263 38,3 419 61,1 4 0,6

Bizilekua 7.675 1.900 24,8 5.760 75,0 15 0,2

EAE 7.209 1.730 24,0 5.468 75,8 11 0,2

Araba 1.085 289 26,6 794 73,2 2 0,2Bizkaia 3.649 887 24,3 2.755 75,5 7 0,2Gipuzkoa 2.475 554 22,4 1.919 77,5 2 0,1

EAEtik kanpo 466 170 36,5 292 62,7 4 0,9


Oharra: (*) Behin behineko datuak. Homosexualen arteko ezkontzak ez dira zenbatu

KATOLIKOA ZIBILA BESTE ERLIJIO BAT

URTEAK EMAKUMEAK GIZONAK Aldea G-E

1996 28,7 31,1 2,4

1997 28,9 31,2 2,3

1998 29,2 31,6 2,4

1999 29,3 31,7 2,4

2000 29,6 31,9 2,3

2001 29,9 32,1 2,2

2002 30,2 32,5 2,3

2003 30,4 32,6 2,2

2004 30,9 33,0 2,1

2005 31,1 33,4 2,3

2006 31,5 33,7 2,2

2007 31,9 34,1 2,2

2008 32,1 34,4 2,3

2009 32,8 35,1 2,3

2010 33,2 35,5 2,32011 33,7 36,0 2,3

2012 34,0 36,3 2,3

2013* 34,8 37,1 2,3


Oharra: (*) Behin behineko datuak. Homosexualen arteko ezkontzak ez dira zenbatu


25

Sexu bereko pertsonen arteko ezkontzei dagokienez, 2013an 126 ospatu ziren,

horietatik gehienak Bizkaian eta Gipuzkoan. Sexu bereko pertsonen arteko ezkontzetan

oszilazioak egon dira, 2013an %15 egin dute behera, 2012ko datuekin alderatuta.

Azpimarratu behar da, beherakada batez ere Gipuzkoan gertatzen dela. Gipuzkoan

24 ezkontza gutxiago egon dira, eta Araban, aldiz 5 gehiago.

1. taula.15. EAEko sexu bereko pertsonen arteko ezkontzen bilakaera, lurralde historikoaren arabera. 2005 – 2013.

Ezkontza-hausturei dagokienez (deuseztasunak, dibortzioak eta banantzeak)

Euskadin, 2006ko bilakaera-testuinguru bera antzematen da, deuseztasun-, dibortzio-

eta banantze-epaiek beheranzko joera izaten jarraitzen dute, eta joera hori krisialdi

ekonomikoaren ondorio zuzentzat hartzen da.

1. taula.16. Deuseztasun-, dibortzio- eta banantze-epaien bilakaera. EAE. 2006 – 2013.

URTEAK ARABA BIZKAIA GIPUZKOAEAE-TIK

KANPOGUZTIRA

2005 9 34 26 5 74

2006 13 84 63 9 169

2007 13 43 38 7 101

2008 10 66 37 6 119

2009 12 60 46 10 128

2010 18 68 46 10 142

2011 23 69 44 14 150

2012 12 70 60 6 148

2013 17 62 36 11 126


URTEAKGUZTIRA

(Abs.)

DEUSEZTASUNAK

(%)

BANANTZEAK

(%)

DIBORTZIOAK

(%)

2006 5.742 0,1 10,9 89,0

2007 5.333 0,1 7,1 92,9

2008 4.531 0,1 6,7 93,2

2009 4.156 0,0 6,3 93,7

2010 4.224 0,1 6,1 93,8

2011 4.348 0,0 5,4 94,6

2012 4.100 0,2 5,9 93,9

2013 3.757 0,0 4,8 95,2

Iturria: EIN. Ezkontza-deuseztasunen, banantzeen eta dibortzioen estatistika


26

2013ko datuak kontuan hartuta, %8,4ko murrizketa izan dute 2012ko datuekin

alderatuta, eta %34,6koa 2006ko datuekin alderatuta. Gainera, dibortzioek gora egin

dute. Aldian horretan nabaritzen den desberdintasun bakarra da, 2006 eta 2007

urteetan banaketen kopurua nabarmenagoa zela, azken urteotan, aldiz, dibortzioek

gora egin dute.

Banantze- eta dibortzio-epaiek ezkontzan jaiotako seme-alabentzat mantenu-

pentsioa ordaintzeko beharra jasotzen dute. Mantenu-pentsioa ordaindu behar denean

(%52,5) 2013an aitek ordaindu behar dute pentsioa banaketen %39,9an eta dibortzioen

%45,8an. Ezkontide biek ordaindu behar duten kasuak %10 baino gutxiago dira eta

amek bakarrik ordaindu behar duten kasuak %3 inguru dira.

1. taula.17. Banantze eta dibortzioak, mantenu pentsioa ordaintzen duen ezkontidearen eta lurralde historikoaren arabera. EAE. 2013.

EAEko hausturen %51,4a kontuan hartuta, hots, seme-alaba adingabeen zaintza eta

jagoletza esleitu behar denetan, amari esleitu zitzaion banantze-epaietako %38,3an eta

dibortzio- epaietako %40,8an. Dibortzioen %2,6an aitari esleitu zitzaion eta zifra hau

pixka bat handiagoa da banantze-kasuetan (%3,8).

Bestalde, seme-alaben jagoletza eta zaintza partekatua, gutxi erabiltzen da oraindik,

aukera hau hautatzen dute %8,7k banaketetan eta %9,2k dibortzioetan. Dibortzio- eta

banantze-epaien ehuneko txiki batean zaintza eta jagoletza beste erakunde edo familia

bati esleitu zitzaion.

GUZTIRA

(Abs.) (Abs.) (% h) (Abs.) (% h) (Abs.) (% h) (Abs.) (% h)

Banantzeak

EAE 183 5 2,7 73 39,9 17 9,3 87 47,5Araba 27 1 3,7 9 33,3 2 7,4 15 55,6Bizkaia 98 3 3,1 41 41,8 7 7,1 47 48,0Gipuzkoa 57 1 1,8 23 40,4 8 14,0 25 43,9

Dibortzioak

EAE 3.553 107 3,0 1.626 45,8 317 8,9 1.504 42,3Araba 557 28 5,0 235 42,2 61 11,0 233 41,8Bizkaia 1.861 39 2,1 870 46,7 119 6,4 833 44,8Gipuzkoa 1.135 40 3,5 520 45,8 137 12,1 438 38,6


*Oharra: Ez da egokia/Ez dago jasota

AMAK AITAK BIAK EZ DA EGOKIA*


27

1. taula.18. Banantze eta dibortzioak, jagoletza esleituta duen ezkontidearen arabera. EAE. 2013.

1.3. Jaiotza-tasa

EAEn, jaiotza-tasa mila biztanleko 8,8koa zen 2013an, 2008tik ikus daitekeen

beheranzko joera finkatuz. Bilakaera alderatuz gero ikus daiteke, 1975ean tasa

19,1ekoa zela. 1980an, zifren beherakada hasi eta harrezkero ez da 1000 biztanleko

%10eko jaiotza-tasa gainditu. Baina zifrarik baxuenak 1990 eta 1995 urteetan

erregistratu ziren. Euskadiko tasak Espainiaren batez bestekoa (9,11) eta batez

besteko europarra (10,0) baino baxuagoak dira.

1. taula.19. Jaiotza-tasaren bilakaera 1.000 biztanleko. EAE, Espainia eta Europarekin alderaketa. 1975 – 2013.

GUZTIRA

(Abs.) (Abs.) (% h) (Abs.) (% h) (Abs.) (% h) (Abs.) (% h)

Banantzeak

EAE 183 70 38,3 7 3,8 16 8,7 89 48,6 0 Araba 27 10 37,0 1 3,7 1 3,7 15 55,6 0 Bizkaia 98 37 37,8 4 4,1 8 8,2 48 49,0 0 Gipuzkoa 57 23 40,4 2 3,5 7 12,3 25 43,9 0

Dibortzioak

EAE 3.553 1.451 40,8 92 2,6 327 9,2 1.677 47,2 5 Araba 557 216 38,8 25 4,5 57 10,2 255 45,8 3 Bizkaia 1.861 756 40,6 39 2,1 137 7,4 928 49,9 1 Gipuzkoa 1.135 479 42,2 28 2,5 133 11,7 494 43,5 1


*Oharra: Ez da egokia/Ez dago jasota

BIAK EZ DA EGOKIAAMAK AITAK BESTE

BATZUK

URTEAK EAE ESTATUA EUROPA (EU28)

1975 19,1 -- --1980 13,5 -- --1985 9,8 -- --1990 7,8 -- --1995 7,3 -- --2000 8,3 -- --2001 8,5 -- --2002 8,7 -- --2003 9,2 12,8 10,32004 9,3 12,8 10,42005 9,3 12,8 10,42006 9,4 13,1 10,62007 9,6 12,8 10,72008 9,9 12,9 10,92009 9,7 12,8 10,82010 9,7 12,9 10,72011 9,7 12,7 10,42012 9,3 12,6 10,42013 8,8 9,11 10,0

Iturria: EUSTAT. EAEko jaiotzeei buruzko estatistika eta EUROSTAT


28

Biztanleriaren Mugimendu Naturalaren estatistika operatiboak -EAEn bizi diren amen

jaiotzen bilakaera aztertzen duenak- 2010etik jaiotza-tasan beheranzko joera egon dela

adierazten du, eta 2013an 19.116 jaiotza egon ziren.

Bestalde, adin-taldearen araberako analisiak ezartzen du 30 eta 34 urte bitarteko

amen taldeak gero eta pisu handiagoa duela kopuru osoarekiko. Era berean, 35 eta 39

urte bitarteko taldean ere hazkunde nabarmena antzeman daiteke, 2010. urtetik hona

izan diren hiru jaiotzatatik bat adin-tarte honetan gertatu baita. Ondoriozta daiteke,

2012an ama izan direnen ia 3/4a hogeita hamar urte ingurukoak direla (30 eta 39 urte

bitartean).

1. taula.20. EAEn bizi diren amen jaiotzen bilakaera, amaren adinaren arabera. 1975 – 2013.

Euskadin emakumeak 2013an 32,7 urterekin izan dira ama batez beste. Zifra hau

Espainiako batez bestekoaren (31,7) gainetik dago. 1975 urtez geroztik batez besteko

adina ia hiru urtetan atzeratu da beraz.

ADINA / URTEAK 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2010 2011 2012 2013

GUZTIRA (Absolutuak)39.646 28.812 20.970 16.456 15.345 17.316 19.698 21.170 21.155 20.533 19.116< 14 urte 9 6 4 2 1 3 2 3 1 6 315-19 urte 1.294 1.480 825 408 213 175 224 263 240 246 23620-24 urte 9.601 7.322 3.968 2.130 1.006 842 851 1.035 963 896 78625-29 urte 15.060 10.203 8.697 6.384 4.483 3.618 3.528 3.194 3.112 2.894 258930-34 urte 8.451 6.467 5.109 5.768 7.085 8.218 8.982 8.998 8.814 8.211 744235-39 urte 3.718 2.603 1.889 1.515 2.357 4.010 5.292 6.424 6.786 6.894 661040-44 urte 1.399 657 434 237 194 443 791 1.152 1.180 1.318 137645-49 urte 107 70 41 12 6 4 28 97 51 63 71>50 urte 7 4 3 - - 3 - 7 8 5 3

% bertikalak< 14 urte 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,015-19 urte 3,3 5,1 3,9 2,5 1,4 1,0 1,1 1,2 1,1 1,2 1,220-24 urte 24,2 25,4 18,9 12,9 6,6 4,9 4,3 4,9 4,6 4,4 4,125-29 urte 38,0 35,4 41,5 38,8 29,2 20,9 17,9 15,1 14,7 14,1 13,530-34 urte 21,3 22,5 24,4 35,1 46,2 47,5 45,6 42,5 41,7 40,0 39,035-39 urte 9,4 9,0 9,0 9,2 15,4 23,2 26,9 30,3 32,1 33,6 34,640-44 urte 3,5 2,3 2,1 1,4 1,3 2,6 4,0 5,4 5,6 6,4 7,245-49 urte 0,3 0,2 0,2 0,1 0,0 0,0 0,1 0,5 0,2 0,3 0,4>50 urte 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0

Iturria: EIN. Biztanleriaren mugimendu naturala


29

1. taula.21. Amatasunaren batez besteko adinaren bilakaera, EAEn eta Estatuan. 1975 – 2013.

2010ean, Euskadin bizi ziren emakumeen %65 ezkonduta zeuden erditzean. Dena

den, gero eta emakume gehiago daude ezkongabe erditzerakoan eta ehuneko hau

handituz doa urtez urte. Eta 2013an ere gorantz doa, ia amen %38 baitira erditzean

ezkongabe daudenak.

1. taula.22. EAEn bizi diren amen jaiotzak, amaren egoera zibilaren arabera. EAE. 1975 – 2013.

Nazionalitatearen ikuspegitik 2013an izandako jaiotzen analisiak aditzera ematen

duenez, jaiotzen %80,3an bi gurasoek nazionalitate espainiarra dute. Bi gurasoak

atzerritarrak dira kasuen %18,1ean, eta Arabako Lurralde Historikoan, aldiz, ehunekoa

handiagoa da, kasuen %23,5ean baitira biak atzerritarrak.

URTEAK 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2010 2011 2012 2013

Estatuan guztira 28,8 28,2 28,5 28,9 30,0 30,7 30,9 31,2 31,5 31,6 31,7

Euskadi 28,8 28,5 29,0 29,7 31,1 32,1 32,4 32,4 32,5 32,5 32,7


GUZTIRA EZKONDUAK EZKONDUAK EZKONDU

GABEAK*

EZKONDU

GABEAK

(Abs.) (Abs.) (% h) (Abs.) (% h)

1975 39.646 39.085 98,6 561 1,4

1980 28.812 27.916 96,9 896 3,1

1985 20.970 19.549 93,2 1.421 6,8

1990 16.456 15.176 92,2 1.280 7,8

1995 15.345 13.806 90,0 1.539 10,0

2000 17.316 14.679 84,8 2.637 15,2

2005 19.698 15.126 76,8 4.572 23,2

2010 21.170 14.230 67,2 6.940 32,8

2011 21.155 13.894 65,7 7.261 34,3

2012 20.533 13.163 64,1 7.370 35,9

2013 19.116 11.862 62,1 7.254 37,9


* Oharra: ezkongabea, alarguna edo dibortziatua.

URTEAK


30

1. taula.23. EAEn bizi diren amen jaiotzak, amaren eta aitaren nazionalitatearen arabera. 2013.

Jaiotzen proiekzioari buruz, EUSTATen balioespenak honako hau erakusten digu:

alde batetik, amek lehen seme-alaba edukiko duten batez besteko adina gorantz

joango da pixkanaka EAEn hemendik hamar urtera (32,70tik 32,85era 2014 eta 2025

urte bitartean); eta bestalde, emakume batek ugalkortasun-bizitzaren amaieran edukiko

lituzkeen seme-alaben kopurua neurtzeko Ugalkortasun Indize Sintetikoa (UIS) 1,38tik

1,54ra igoko da.

1.24. taula. Jaiotza- eta ugalkortasun-adierazleen proiekzioa, lurralde historikoaren eta urtearen arabera. EAE, 2014-2025

(Abs.) (% b) (Abs.) (% b) (Abs.) (% b) (Abs.) (% b)

Nazionalitate guztiak 19.116 100,0 3.099 100,0 9.730 100,0 6.287 100,0

Ama eta aita espainiarrak 15.356 80,3 2.325 75,0 7.893 81,1 5.138 81,7

Ama espainiarra eta aita ez da agertzen 306 1,6 45 1,5 186 1,9 75 1,2

Ama eta/edo aita atzerritarra, guztira 3.454 18,1 729 23,5 1.651 17,0 1.074 17,1

Ama eta aita atzerritarrak 1.853 53,6 453 62,1 854 51,7 546 50,8

Ama atzerritarra eta aita espainiarra 777 22,5 128 17,6 381 23,1 268 25,0

Ama espainiarra eta aita atzerritarra 597 17,3 112 15,4 287 17,4 198 18,4

Ama atzerritarra eta aita ez da agertzen 227 6,6 36 4,9 129 7,8 62 5,8


EAE ARABA BIZKAIA GIPUZKOA

Jaiot. UIS Adina Jaiot. UIS Adina Jaiot. UIS Adina Jaiot. UIS Adina

2014 19,7 1,4 32,7 3,2 1,5 32,3 9,9 1,3 32,7 6,6 1,5 32,7

2015 19,1 1,4 32,7 3,1 1,5 32,3 9,6 1,3 32,7 6,4 1,5 32,7

2016 18,5 1,4 32,7 3,0 1,5 32,3 9,3 1,3 32,7 6,2 1,5 32,7

2017 17,9 1,4 32,8 2,9 1,5 32,4 9,0 1,4 32,8 6,0 1,5 32,7

2018 17,3 1,4 32,8 2,8 1,5 32,4 8,7 1,4 32,8 5,8 1,5 32,7

2019 16,8 1,5 32,8 2,8 1,6 32,4 8,4 1,4 32,8 5,6 1,6 32,7

2020 16,3 1,5 32,8 2,7 1,6 32,4 8,2 1,4 32,8 5,4 1,6 32,8

2021 15,9 1,5 32,8 2,6 1,6 32,4 8,0 1,4 32,8 5,3 1,6 32,8

2022 15,6 1,5 32,8 2,6 1,6 32,4 7,8 1,4 32,8 5,2 1,6 32,8

2023 15,2 1,5 32,8 2,5 1,6 32,4 7,6 1,4 32,8 5,1 1,6 32,8

2024 15,0 1,5 32,8 2,5 1,7 32,4 7,5 1,5 32,8 5,0 1,6 32,8

2025 14,9 1,5 32,9 2,5 1,7 32,4 7,4 1,5 32,9 5,0 1,6 32,8

Iturria: EUSTAT. Biztanleriaren pro iekzioak

Oharra: Jaiot (Jaiotzak), UIS (Ugalkortasun Indize Sintetikoa)

ARABAEAE BIZKAIA GIPUZKOAURTEAK


31

Jaiotzei buruzko atala bukatzeko, Osasun, Gizarte Zerbitzu eta Berdintasun

Ministerioak familia ugariei emandako titulu-kopuruei buruz argitaratu duen azken datua

aztertuko dugu. Iturri honen arabera, 2014an Euskadin ofizialki 23.425 titulu daude

indarrean. 2.203 titulu berri eman dira eta 5.401 titulu berritu dira.

1. taula.24. Familia ugariei emandako tituluak, autonomia-erkidegoaren eta titulu-motaren arabera. EAE. 2014.

1.4. Heriotza-tasa

2014an 19.565 pertsona hil dira Euskadin. Emakumeen heriotza kopurua gizonena

baino apur bat txikiagoa da (%49,5 eta %50,5).

1. taula.25. Heriotzak, lurralde historikoaren eta sexuaren arabera. EAE. 2014.

Adinaren aldagaiak desberdintasun batzuk erakusten ditu heriotzen joeran sexuaren

arabera. Horrela, ia adin-talde guztietan heriotza gehiago gertatzen da gizonen artean

emakumeen artean baino. 81 urtetik aurrera, ordea, emakume gehiago hiltzen dira

gizonak baino, adin-tarte honetan emakume-kopurua handiagoa baita.

INDARREKO TITULUAK TITULU BERRIAK TITULU BERRITUAK

(Abs.) (Abs.) (Abs.)

EAE 23.425 2.203 5.401

Araba 3.767 456 1.018

Bizkaia 10.647 962 2.559

Gipuzkoa 9.011 785 1.824

Iturria: Osasun, Gizarte Zerbitzu eta Berdintasun M inisterioa. Familia ugarien tituluen estatistika

GUZTIRA

(Abs.) (Abs.) (%) (Abs.) (%)

EAE 19.565 9.686 49,5 9.879 50,5

Araba 2.367 1.154 48,8 1.213 51,2

Bizkaia 10.837 5.402 49,8 5.435 50,2

Gipuzkoa 6.361 3.130 49,2 3.231 50,8

Iturria: EUSTAT. EAEko heriotzen estatistika.

Oharra: Behin-behineko datua

EMAKUMEAK GIZONAK


32

1. taula.26. Heriotzak, adin-taldearen eta sexuaren arabera. EAE. 2013.

2014ko heriotza-tasa 9,3koa da 1000 biztanleko. Gizonen artean emakumeen artean

baino handiagoa da (9,6 eta 8,9). 1975-2014 bilakaera-aldiko zifrak aztertzen baditugu,

tasak pixkanaka igo direla ikus daiteke, eta gizonen artean zifrak beti emakumeen

artean baino handiagoak izan direla ere bai.

1. taula.27. Heriotza-tasaren bilakaera, sexuaren arabera. EAE. 1975 – 2014.

2013ko heriotza-kausak kontuan hartzen baditugu, emakumeen artean lehenengo

heriotza-kausa zirkulazio-sistemako gaixotasunak dira eta gizonen artean tumoreak.

GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK

(Abs.) (%) (%)

1 urtetik beherakoak 37 64,9 35,1

1-10 urte 25 40,0 60,0

11-20 urte 26 26,9 73,1

21-30 urte 63 23,8 76,2

31-40 urte 164 36,0 64,0

41-50 urte 542 34,9 65,1

51-60 urte 1.301 32,7 67,3

61-70 urte 2.143 29,3 70,7

71-80 urte 3.901 35,7 64,3

81-90 urte 7.669 52,2 47,8

91-100 urte 3.651 71,6 28,4

100 baino gehiago 170 86,5 13,5

Iturria: EUSTAT. EAEko heriotzen estatistika.

URTEAK

URTEAK GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK Aldea G-E

1975 7,4 6,6 8,2 1,6

1980 6,7 5,8 7,6 1,8

1985 7,2 6,4 8,0 1,6

1990 7,8 6,9 8,6 1,71995 8,4 7,5 9,3 1,8

2000 8,8 8,0 9,7 1,7

2005 9,2 8,4 9,9 1,52010 8,9 8,4 9,4 1,0

2011 9,1 8,5 9,6 1,12012 9,3 8,9 9,7 0,82013 9,1 8,5 9,7 1,2

2014 9,3 8,9 9,6 0,7



33

1. taula.28. Heriotzak, heriotza-kausaren eta sexuaren arabera. EAE. 2013.

Datorren hamarkadarako bizi-itxaropenaren luzapena aurreikusten da EAEko

emakumeentzat zein gizonentzat. Proiekzio hauen arabera, emakumeek bizi-itxaropena

2 urte luzatuko da. Gizonena, aldiz, 2,6 urte. Dena den, aldeak emakumeen aldekoa

izaten jarraituko du.

1. taula.29. Heriotza-adierazleen proiekzioa. EAE. 2014 – 2025.

Zenbait infekziok eta parasitok eragindako gaixotasunak 312 145 167

Tumoreak [neoplasiak] 6.143 3.814 2.329

Odoleko eta organo hematopoietikoetako gaixotasunak eta immunitate-

mekanismoari eragiten dioten zenbait asaldura 74 35 39

Gaixotasun endokrinoak, nutrizionalak eta metabolikoak - - -

Buru-nahasmenduak eta portaera-nahasmenduak. Nerbio-sistemako

nahasmenduak

1.096 397 699

Begien eta begi-inguruen gaixotasunak. Belarriko gaixotasunak eta apofisi

mastoideko gaixotasunak. - - -

Zirkulazio-aparatuko gaixotasunak 5.408 2.591 2.817

Arnas aparatuko gaixotasunak 1.869 1.004 865

Digestio-aparatuko gaixotasunak 942 483 459

Larruazaleko eta larruazalpeko ehunetako gaixotasunak 58 24 34

Sistema osteomuskularreko eta ehun konjuntiboko gaixotasunak 220 73 147

Aparatu genitourinarioko gaixotasunak 401 187 214

Haurdunaldia, erditzea eta erditze ondoko aroa - - -

Jaiotza inguruko aldian sortutako zenbait gaixotasun 24 16 8

Sortzetiko malformazioak, forma-anormaltasunak eta anomalia kromosomikoak 44 20 24

Klinikako zein laborategiko sintoma, zeinu eta aurkikuntza anormalak 498 167 331

Hilkortasunaren kanpo-faktoreak 740 484 256

Iturria: EUSTAT. Heriotzen estatistika.

GUZTIRA GIZONAK EMAKUMEAK

URTEAK HERIOTZAKEMAKUMEEN

BIZI-ITXAROPENA

GIZONEN

BIZI-ITXAROPENAAldea G-E

2014 20,4 86,3 80,0 -6,4

2015 20,5 86,5 80,2 -6,3

2016 20,6 86,7 80,5 -6,2

2017 20,9 86,9 80,7 -6,2

2018 21,0 87,1 81,0 -6,1

2019 21,0 87,3 81,2 -6,1

2020 21,2 87,5 81,4 -6,0

2021 21,3 87,7 81,7 -6,0

2022 21,3 87,8 81,9 -5,9

2023 21,3 88,0 82,1 -5,9

2024 21,3 88,2 82,3 -5,8

2025 21,3 88,4 82,6 -5,8

Iturria: EUSTAT. Biztanleriaren pro iekzioak


34

2. HEZKUNTZA

Atal honetan hezkuntza-sistemako mailetan, Helduen Hezkuntzan eta Araubide

Berezian eta bizitza osoko ikasketa-ekintzetan emakumeek eta gizonek daukaten

partaidetza aztertuko dugu.

Datuak jasotzeko iturriak Hezkuntza, Hizkuntza Politika eta Kultura Saileko Eskola

Jardueraren Estatistika eta EUSTATeko Unibertsitateko Irakaskuntzaren Estatistika

dira.

2.1. Araututako hezkuntza

Ondoren, araututako hezkuntza aztertzen da, hiru ataletan banakatuta: Lehenengoa,

adierazle orokorrekin, beste bat derrigorrezko bigarren hezkuntzaren ondorengoa

(Batxilergoa eta Erdi Mailako Lanbide Hezkuntza) eta azkenik, hirugarrena,

derrigorrezkoaren ondorengo goi-mailako hezkuntza (Goi Mailako Lanbide Hezkuntza

eta goi-mailako unibertsitate-ikasketak)1.

2.1.1 Datu orokorrak

Oro har, 2013-2014 ikasturteko matrikulazio-adierazleen sexuaren araberako

banaketa, nahiko orekatua da Haur Hezkuntzan, Lehen Hezkuntzan eta Derrigorrezko

Bigarren Hezkuntzan.

Emakumeek partaidetza pixka bat handiagoa dute Batxilergoan eta Unibertsitatean,

eta gizonek, aldiz partaidetza handiagoa dute hasierako lanbide prestakuntzako

programetan (%70a baino pixka bat handiagoa) eta erdi- eta goi-mailako lanbide-

heziketan, proportzio txikiagoan bada ere (%60a baino pixka bat handiagoa).

1 Ikasturte teoriko egokiak. 7 urte: Lehen Hezkuntzako 2. maila, 9 urte: Lehen Hezkuntzako 4. maila, 11 urte: Lehen Hezkuntzako 6.

maila, 12 urte: Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzako 1. maila, 13 urte: Derrigorrezko Bigarren ,ailako 2. maila, 14 urte: Derrigorrezko


35

2. taula.1. Araututako irakaskuntzako ikasleak, mailaren eta sexuaren arabera. EAE. 2013/2014 ikasturtea.

Eskolatze-tasa gordinak, heziketa-maila bakoitzeko ikasle kopuruaren eta adin-

taldearen arabera teorikoki maila horretan aritu beharko lukeen biztanle-kopuruaren

arteko harremana neurtzen du, eta logikoa den moduan, txikiagoa da derrigorrezkoak

ez diren hezkuntza mailetan (Haur Hezkuntza, Lanbide Heziketa eta goi mailako

ikasketetan). Eta handiagoa da derrigorrezko hezkuntza-mailetan (Lehen Hezkuntza

eta DBH), ikasleen tasa %100ekoa baita.

1998/1999 ikasturtetik 2013/2014 ikasturtera bitarteko datuen bilakaera aztertuz

gero, Batxilergoan eta Lanbide Heziketan areagotu da gehien generoen arteko aldea:

Batxilergoan emakumeen mesedetan (%8,9tik %14,3ra) eta Lanbide Heziketan gizonen

mesedetan (%6,9tik %19,8ra).

2. taula.2. Eskolatze-tasa gordina, sexuaren arabera. EAE. 1998/1999 - 2013/2014 alderaketa.

GUZTIRA

(Abs.) (Abs.) (% h) (Abs.) (% h)

Haur Hezkuntza 95.483 46.143 48,3 49.340 51,7

Lehen Hezkuntza 124.276 60.425 48,6 63.851 51,4

DBH 75.161 36.415 48,4 38.746 51,6

Hasierako Lanbide Prestakuntzako Programak 4.076 1.143 28,0 2.933 72,0

Helduen Hezkuntza. 31.715 18.025 56,8 13.690 43,2

Batxilergoa 29.607 15.575 52,6 14.032 47,4

Erdi-mailako lanbide-heziketa 13.442 4.806 35,8 8.636 64,2

Goi-mailako lanbide-heziketa 19.957 7.700 38,6 12.257 61,4

Goi mailako unibertsitate-ikasketak 68.193 35.907 52,7 32.286 47,3

Iturria: Hezkuntza, Hizkuntza Politika eta Kultura Saila. Eskola-jardueraren estatistika eta unibertsitate-jarduera

GIZONAKEMAKUMEAK

E GG-E

a ldeaE G

G-E

a ldeaE G

Haur Hezkuntza 57,9 59,0 1,1 76,0 77,1 1,1 18,1 18,1

Lehen hezkuntza 101,4 103,4 2,0 101,5 102,5 1,0 0,1 -0,9

DBH 106,8 111,8 5,0 102,9 102,7 -0,2 -3,9 -9,1

Batxilergoa 96,8 87,9 -8,9 91,7 77,4 -14,3 -5,1 -10,5

Lanbide-heziketa 24,7 31,6 6,9 29,4 49,2 19,8 4,7 17,6

Goi mailako ikasketak 44,0 37,4 -6,6 71,5 69,5 -2,0 27,5 32,1

Iturria: Hezkuntza, Hizkuntza Politika eta Kultura Saila. Eskola-jardueraren estatistika eta unibertsitate-estatistika

1998/1999 2013/2014

1998/1999

–2013/2014

aldea


36

Datuen arabera, errepikatze-tasarik handiena honako mailetan ematen da:

Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzan, Batxilergoko bigarren mailan eta erdi-mailako

Lanbide Heziketan. Errepikatzaileen artean emakume gutxiago dago gizonak baino

hezkuntza maila guztietan, eta generoen arteko alderik nabarmenenak DBHko

lehenengo mailan eta Lanbide Heziketako prestakuntza-zikloetan daude.

2. taula.3. Ikasle errepikatzaileen portzentajea, mailaren eta sexuaren arabera. EAE. 2013/2014 ikasturtea.

Beharrezkotzat jo da, 2013. urteko Ebaluazio Diagnostikoaren adierazleetako bat

erakustea, eskola-errendimenduari buruzko informazioa osatzeko (2014an

argitaratutako emaitzak). Emaitzetatik ondorioztatzen denez, Lehen Hezkuntzako 4.

mailan, neskek mutilek baino errendimendu handiagoa lortzen duten gaitasunetan ikus

daiteke alderik handiena, hau da, Gizarte eta Herritartasun Gaitasunean (13 puntu)

Euskarazko Hizkuntza Komunikazioaren Gaitasunean (12 puntu) eta Kultura Zientifiko,

Teknologiko eta Osasunaren Arloko Kulturaren gaitasunean (10 puntu). Mutilek, berriz,

errendimendu handiagoa dute Matematika Gaitasunean (2 puntu), eta lehenengo aldiz

errendimendu handiagoa dute Diagnostikoaren Ebaluazioko Gaztelaniazko Hizkuntza

Komunikazioaren Gaitasunean (3 puntu).

DBHko 2. mailan, alde horiek mantendu egiten dira, Gaztelaniazko hizkuntza-

gaitasunean izan ezik, neskak lortzen baitute puntuazio hobea 3 puntuko aldearekin.

GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK Aldea G-E

Lehen Hezkuntzako 6. maila 2,9 2,3 3,6 1,3

DBH 6,9 5,5 8,2 2,7

DBH 1 8,2 6,0 10,1 4,1

DBH 2 7,1 6,1 7,9 1,8

DBH 3 6,7 5,1 8,2 3,1

DBH 4 5,3 4,5 6,2 1,7

Batxilergoa 6,6 5,8 7,4 1,6

Batxilergoko 1. maila 3,8 3,6 4,1 0,5

Batxilergoko 2. maila 9,6 8,3 11,1 2,8

Erdi-mailako LH 10,4 6,1 12,8 6,7

Goi-mailako LH 6,8 4,3 8,3 4,0

Iturria: EUSTAT. Irakaskuntzako Adierazleak. Irakaskuntzaren estatistika


37

2. taula.4. 2013ko Ebaluazio Diagnostikoaren emaitzak, gaitasunen eta sexuaren arabera. EAE

Eskola-uzte goiztiarreko tasak honakoa neurtzen du: gehienez ere bigarren

hezkuntzako lehen etapa amaitu duen eta ikasten jarraitzen ez duen 18 eta 24 urte

bitarteko biztanleriaren ehunekoa. 2014an Euskadiko tasa %7,2koa da. Estatuan,

%21,9koa eta Europar Batasunean %11,1ekoa. EAEn, Emakumeen eskola-uzteko tasa

txikiagoa da oro har, gizonena baino, baina aldea txikia da. (%1,1). Genero-aldea

(emakumeen mesederako) handiagoa da Europako kasuan (3,2 puntuko aldea) eta oso

nabarmena Estatuko kopuruei dagokienez (7,5 puntuko aldea).

2. taula.5. 18 eta 24 urte bitarteko biztanleen eskola-uzte goiztiarreko tasa. Europa, Espainia, EAE. 2013/2014.

Adierazle orokorrekin jarraituz, EAEko 20 eta 24 urte bitarteko biztanleriaren %86,7k

bigarren mailako ikasketak gainditu dituzte gutxienez. Tasa hauek Europar Batasuneko

batez bestekoa baino %4 handiagoak dira eta Estatukoak baino %20 handiagoak.

EAEn ez dago ia alderik generoen artean, baina Estatuan generoen arteko aldea 11

puntukoa da.

2. taula.6. Gutxienez bigarren mailako ikasketak gainditu dituen 20-42 urte bitarteko biztanleria-tasa. Europa, Espainia, EAE. 2013/2014.

NESKAK MUTILAK ALDEA NESKAK MUTILAK ALDEA

Euskarazko hizkuntza-gaitasuna 256 244 -12 263 250 -13

Gaztelaniazko hizkuntza-komunikazioa. 259 262 3 254 251 -3

Matematika-gaitasuna 252 254 2 250 253 3

Zientzia, teknologia eta osasunerako gaitasuna. 241 231 -10 240 236 -4

Gizarterako eta herritartasunerako gaitasuna 257 244 -13 252 240 -12

Iturria: Irakaskuntza Sistema Ebaluatu eta Ikertzeko Erakundea (ISEI-IVEI):

LEHEN HEZKUNTZAKO 4. MAILA DBHko 2. maila


EU 28 11,1 9,5 12,7 3,2

Espainia 21,9 18,1 25,6 7,5

EAE 7,2 6,6 7,7 1,1

Iturria: EUROSTAT eta EUSTAT (Biztanleriari inkesta jarduerari buruz).

Egiturazko adierazleetatik lortutako datuak


EU 28 82,3 84,7 79,9 -4,8

Espainia 65,8 71,4 60,4 -11,0

EAE 86,7 86,6 86,9 0,3




38

2.1.2 Erdi-mailako eta goi-mailako Lanbide Heziketa

2013/2014 ikasturtean zehar, 13.442 pertsona zeuden matrikulatuta erdi-mailako

Lanbide Heziketako espezialitateren batean. Horien artean, %64,2 gizonak dira eta

%35,8 emakumeak. Emaitza orokorrek argi erakusten dutenez, gizonek hezkuntza-ziklo

hau egiteko joera gehiago dute emakumeek baino.

Gizon eta emakumeen arteko alderik nabarmenenak erdi-mailako eta goi-mailako

Lanbide Heziketako ikasketen aukeraketan agertzen dira, eta horiexek aztertuko ditugu

ondoren. Erdi-mailako eta goi-mailako lanbide-arloak, zein dagozkien datuak

emakumeen datuen arabera antolatu dira, partaidetza-portzentaje handienetik

txikienera.

2. taula.7. Erdi-mailako lanbide-heziketako ikasleak, lanbide-arloaren eta sexuaren arabera. EAE. 2013/2014 ikasturtea.

GUZTIRA

(Abs.) (Abs.) (% h) (Abs.) (% h)

GUZTIRA 13.442 4.806 35,8 8.636 64,2

Irudi pertsonala 848 812 95,8 36 4,2

Ehungintza, jantzigintza eta larrugintza 40 34 85,0 6 15,0

Osasuna 2.002 1.640 81,9 362 18,1

Gizarte eta kultura-zerbitzuak eta komunitatekoak 653 521 79,8 132 20,2

Administrazioa / Administrazioa eta Kudeaketa 1039 716 68,9 323 31,1

Merkataritza eta marketina 280 171 61,1 109 38,9

Kimika 83 48 57,8 35 42,2

Elikagaien industriak 127 71 55,9 56 44,1

Arte grafikoak 192 94 49,0 98 51,0

Komunikazioa, irudia eta soinua /Irudia eta soinua 113 55 48,7 58 51,3

Ostalaritza eta Turismoa 809 260 32,1 549 67,9

Gorputz eta kirol ekintzak 183 31 16,9 152 83,1

Nekazaritza-jarduerak / Nekazaritza 278 46 16,5 232 83,5

Eraikuntza eta obra zibilak 123 14 11,4 109 88,6

Informatika / Informatika eta telekomunikazioak 842 91 10,8 751 89,2

Zura eta altzariak / Zura, altzariak eta kortxoa 254 18 7,1 236 92,9

Fabrikazio Mekanikoa 1.806 79 4,4 1.727 95,6

Elektrizitatea eta elektronika 1.455 53 3,6 1.402 96,4

Produkzioa mantentzea eta produkzio-zerbitzuak / Instalazioa

eta mantentze-lanak945 23 2,4 922 97,6

Ibilgailu automatikoen mantentze-lanak / Garraioa eta

ibilgailuen mantentze-lanak1.222 26 2,1 1.196 97,9

Itsasoko eta arrantzako jarduerak / Itsasoa eta arrantza 148 3 2,0 145 98,0

Iturria: EUSTAT. Ikasleak, irakasleak eta ikastetxeak. Irakaskuntzaren estatistika

Oharra: EAEn ez dago ikaslerik energia eta ura eta segurtasuna eta ingurumenean matrikulatuta.

GIZONAKEMAKUMEAK


39

Honela, honako lanbide-arloetan matrikulatutako guztien %90 gizonak dira: “itsasoko

eta arrantzako jarduerak”, “eraikuntza eta obra zibila”, “elektrizitatea eta elektronika”,

“fabrikazio mekanikoa”, “zurgintza, altzarigintza eta kortxoa”, “garraioa eta ibilgailuen

mantentzea” eta “Instalazioa eta mantentzea”. Halaber, matrikulatutakoen %80 baino

gehiago emakumeak dira arlo hauetan: “irudi pertsonala”, “osasungintza”, “gizarte eta

kultura zerbitzuak”, eta “ehungintza, jantzigintza eta larrugintza”. Horrelako aldea

ematen ez den arren, arlo batzuetan emakumeen kopurua gizonena baino handiagoa

da, hala nola, “administrazioa eta kudeaketa”, “merkataritza eta marketina” eta “kimika”.

2. taula.8. Goi-mailako lanbide-heziketako ikasleak lanbide-arloaren eta sexuaren arabera. EAE. 2013/2014 ikasturtea.

GUZTIRA

(Abs.) (Abs.) (% h) (Abs.) (% h)

GUZTIRA 19.957 7.700 38,6 12.257 61,4

Irudi pertsonala 368 350 95,1 18 4,9

Ehungintza, jantzigintza eta larrugintza 95 86 90,5 9 9,5

Gizarte eta kultura-zerbitzuak eta komunitatekoak 2.485 2.060 82,9 425 17,1

Osasuna 1.359 1.041 76,6 318 23,4

Administrazioa / Administrazioa eta Kudeaketa 2.226 1.454 65,3 772 34,7

Elikagaien industriak 14 8 57,1 6 42,9

Kimika 469 260 55,4 209 44,6

Merkataritza eta marketina 1007 515 51,1 492 48,9

Ostalaritza eta Turismoa 966 489 50,6 477 49,4

Arte grafikoak 302 145 48,0 157 52,0

Segurtasuna eta ingurumena 130 49 37,7 81 62,3

Eraikuntza eta obra zibilak 404 138 34,2 266 65,8

Komunikazioa, irudia eta soinua /Irudia eta soinua 440 133 30,2 307 69,8

Zura eta altzariak / Zura, altzariak eta kortxoa 64 14 21,9 50 78,1

Nekazaritza-jarduerak / Nekazaritza 229 42 18,3 187 81,7

Gorputz eta kirol ekintzak 788 134 17,0 654 83,0

Informatika / Informatika eta telekomunikazioak 1.668 279 16,7 1.389 83,3

Energia eta ura 174 29 16,7 145 83,3

Fabrikazio Mekanikoa 2.350 255 10,9 2.095 89,1

Produkzioa mantentzea eta produkzio-zerbitzuak /

Instalazioa eta mantentze-lanak1274 74 5,8 1200 94,2

Elektrizitatea eta elektronika 2.350 123 5,2 2.227 94,8

Itsasoko eta arrantzako jarduerak / Itsasoa eta arrantza 249 12 4,8 237 95,2

Ibilgailuen mantentze-lanak / Garraioa eta ibilgailuen

mantentze-lanak546 10 1,8 536 98,2


GIZONAKEMAKUMEAK


40

Goi-mailako Lanbide Heziketan 19.957 ikasle matrikulatu dira 2013-2014 ikasturtean

eta genero-banaketa erdi-mailako Lanbide Heziketaren antzekoa da. Goi-mailako

Lanbide Heziketan, matrikulatutako emakumeen portzentajea erdi-mailakoan ematen

denaren parekoa da (%39,7 goi-mailan eta %36,2 erdi-mailan). Baina aldea nabarmena

da gizonekin alderatuta (%61,4 goi-mailan eta %64,2 erdi-mailan).

Matrikulatutakoen %90 baino gehiago gizonak diren lanbide-arloak honakoak dira:

“elektrizitatea eta elektronika”, “garraioa eta ibilgailuen mantentzea” eta “instalazioa eta

mantentzea”. Aldiz, matrikulatutakoen %80 baino gehiago emakumeak dira honako arlo

hauetan: "irudi pertsonala” eta “ehungintza, jantzigintza eta larrua”. Dena den, badaude

emakumeen eta gizonen arteko oreka mantentzen duten arloak: “arte grafikoak”,

“merkataritza eta marketina”, “ostalaritza eta turismoa” eta “kimika”.

2.1.3 Unibertsitate-irakaskuntza

EAEn, unibertsitate-irakaskuntzari dagokionez, honako adierazle hauetan jasotako

informazioa hartzen da kontuan: sarrera-probara aurkeztu eta gainditutako pertsonen

kopurua, graduetako matrikula-kopurua eta 2013-2014 ikasturtean gainditutako tesi-

kopurua.

Unibertsitatera sartzeko probetan, Batxilergoko aukera guztietan gainditutako

emakumeen portzentajea gizonena baino handiagoa da.

Dena den, batxilergo-aukeraren arabera dauden genero-desberdintasunak aztertzen

baditugu, "gizonak-teknikoak" eta emakumeak-gizarte-ezagutzak" bereizketa dagoela

ikus daiteke, gizonek zientzia eta teknologiaren arloa aukeratzen baitute gehienbat, eta

emakumeek, aldiz Arteak eta giza eta gizarte zientzien batxilergoa aukeratzen dute.

2. taula.9. Unibertsitatera sartzeko probetara aurkeztutako pertsonak (ehunekoak), batxilergoko aukeraren eta sexuaren arabera. EAE. 2013/2014

PERTSONAK GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK

(Abs.) (% h) (% h)

Arteak 287 64,5 35,5

Zientzia eta teknologia 5.877 47,1 52,9

Humanitateak eta gizarte-zientziak 4.534 58,9 41,1

GUZTIRA 10.698 52,6 47,4

Iturria: EUSTAT. Unibertsitate-irakaskuntzaren estatistika


41

Emakumeek dute gaindituen portzentajerik handiena aurkezten diren batxilergoko

hiru arloetatik bitan (Arteak eta Zientzia eta Teknologia) eta Giza eta Gizarte-zientzietan

puntuazio berbera lortzen dute.

2. taula.10. Unibertsitatera sartzeko probetara aurkeztutako pertsonak eta gaindituen portzentajeak, batxilergoko aukeraren eta sexuaren arabera. EAE. 2013/2014.

Unibertsitatera sartzeko probetako emaitzei dagokienez, emakumeek kalifikazio

hobeak lortzen dituzte, oro har, zein batxilergoko aukera guztietan.

2. taula.11. Unibertsitatera sartzeko probetako batez besteko nota, batxilergoko modalitatearen arabera. 2013/2014.

Lanbide Heziketan ez bezala, Unibertsitatetako irakaskuntzaren mailetan 2 ez dago

alderik emakume eta gizonen partaidetzan. Hala ere, emakumeen portzentajea

gizonena baino zertxobait handiagoa da (%52,7 eta %47,3).

Dena den, aukeratutako ikasketei dagokienez generoaren araberako segregazioa

antzematen da. Emakumeek gizonek baino neurri handiagoan aukeratzen dituzte

2 Lehen zikloko ikasketek hiru urtetako iraupena dute. Gaindituz gero Diplomatura, Ingeniaritza Teknikoa edo Arkitektura

Teknikoa titulua lortzen da. Lehen eta bigarren zikloko ikasketek 4, 5 edo 6 urteko iraupena dute, bigarren ziklokoek 2 urtekoa.

Gaindituz gero, Lizentziatura titulua lortzen da. Unibertsitate ikasketen egitura berriak Goi Hezkuntzako Espazio Europarrean du

jatorria eta honakoa da: gradua, masterra eta doktoretza. Graduek 240 kreditu dituzte eta masterrek 60 eta 120 kreditu

bitartean.

AURKEZTUAK GAINDITUAK % AURKEZTUAK GAINDITUAK % AURKEZTUAK GAINDITUAK %

Arteak 287 98,3 185 98,4 102 98,0

Zientzia eta teknologia 5.877 99,0 2.770 99,9 3.107 98,2

Humanitateak eta gizarte-zientziak 4.534 97,1 2.669 97,1 1.865 97,1

GUZTIRA 10.698 98,1 5.624 98,5 5.074 97,8


PERTSONAK GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK

EMAKUMEAK GIZONAK Aldea G-E

GUZTIRA 7,1 6,8 -0,3

Arteak 6,6 6,4 -0,2

Zientzia eta teknologia 7,4 7,0 -0,4

Humanitateak eta gizarte-zientziak 6,9 6,5 -0,4


EAE


42

“Osasun Zientziak”, “Arte eta giza zientziak” eta “Gizarte eta zuzenbide zientziak”.

Halaber, gizonek gehiago aukeratzen dituzte “Ingeniaritza eta arkitektura” alorrekoak

(matrikula egindakoen %70 baino gehiago gizonak dira). Zientziako adarrek sexuen

arteko oreka gordetzen dute (%54,3 emakumeak eta %45,7 gizonak).

2. taula.12. Unibertsitateko ikasketetan matrikulatutako ikasleak, ezagutza-arloaren eta sexuaren arabera. EAE. 2013/2014 ikasturtea.

Graduen tituluei erreparatuz, datuen arabera, matrikulatuta dauden 51.739

pertsonetatik, 2013/2014 ikasturtean EAEn matrikulatu diren emakumeen kopuruak

gizonena baino handiagoa izaten jarraitzen du (%53 emakumeak dira eta %47

gizonak).

Matrikulazio gehien duen gradua (5.405 matrikula 2013/2014 ikasturtean) Enpresen

administrazioa eta zuzendaritza da eta emakumeen eta gizonen kopuru orekatua du

(%50,4 emakumeak dira eta %49,6 gizonak). Bi sexuak orekatuta dauden gradu batzuk

hauek dira: Soziologia (%48,8 emakumeak), Ingurumen-zientziak (%52,3 emakumeak),

Kimika industrialeko Ingeniaritza (%51,3) edo Marketina (%53,9 emakumeak).

GUZTIRA

(Abs.) (Abs.) (% h) (Abs.) (% h)

GUZTIRA 68.193 35.907 52,7 32.286 47,3

Arteak eta Humanitateak 6.270 3.832 61,1 2.438 38,9

Zientziak 3.857 2.096 54,3 1.761 45,7

Osasun-zientziak 8.058 6.060 75,2 1.998 24,8

Gizarte eta Lege Zientziak 30.510 17.984 58,9 12.526 41,1

Ingeniaritza eta Arkitektura 17.541 4.953 28,2 12.588 71,8

Ez da azaltzen 1.957 982 50,2 975 49,8

Iturria: Hezkuntza, Kultura eta Kiro l M inisterioa Unibertsitate-estatistika

GIZONAKEMAKUMEAK

Oharra: Datuetan, lehen eta bigarren mailako zikloetan, graduetan, master ofizialetan eta doktoregoetan

matrikulatutako ikasleak agertzen dira.


43

2. taula.13. EAEn graduetan matrikulatutakoak, sexuaren arabera. 2013-2014 ikasturtea


Gradua 51.739 53,0 47,0 Haur Hezkuntza 2.084 89,0 11,0 Hizkuntza modernoak eta kudeaketa 164 83,5 16,5 Erizaintza 1.500 82,2 17,8 Itzulpengintza eta interpretazioa 237 81,9 18,1 Giza elikadura eta dietetika 250 80,4 19,6 Pedagogia 328 80,2 19,8 Gizarte-lana 1.087 78,2 21,8 Kultura-ondasunen kontserbazioa eta zaharberritzea 186 78,0 22,0 Biokimika eta biologia molekularra 185 76,8 23,2 Turismoa 430 76,5 23,5 Psikologia 2.472 76,1 23,9 Odontologia 165 75,8 24,2 Ingeles ikasketak 393 75,6 24,4 Gizarte Hezkuntza 1.244 74,2 25,8 Espainiako hizkuntza eta literatura 124 74,2 25,8 Artearen Historia 501 73,3 26,7 Farmazia 524 73,1 26,9 Ingeles ikasketak: hizkuntza, literatura eta kultura. 210 72,9 27,1 Kriminologia 245 72,7 27,3 Filologia 245 71,8 28,2 Hizkuntza modernoak 213 70,9 29,1 Nazioarteko harremanak 86 69,8 30,2 Publizitatea eta harreman publikoak 461 69,6 30,4 Medikuntza 1.285 69,2 30,8 Administrazio publikoen araubide juridikoa 67 68,7 31,3 Sorkuntza eta diseinua 402 68,2 31,8 Elikagaien zientzia eta teknologia 122 66,4 33,6 Artea 535 66,0 34,0 Antropologia sozial eta kulturala 136 64,0 36,0 Euskal Ikasketak: 257 63,4 36,6 Euskal Filologia 61 62,3 37,7 Lan-harremanak eta giza baliabideak 531 61,6 38,4 Gizarte Antropologia 164 61,0 39,0 Komunikazioa 277 60,6 39,4 Lehen hezkuntza 3.561 59,5 40,5 Biologia 420 59,3 40,7 Zuzenbidea 3.049 58,5 41,5 Ingurumen-ingeniaritza 102 57,8 42,2 Bioteknologia 160 57,5 42,5 Ingeniaritza biomedikoa 170 56,5 43,5 Kazetaritza 728 56,2 43,8 Fisioterapia 178 56,2 43,8 Kimika 616 56,2 43,8 Ikus-entzunezko komunikazioa 492 54,5 45,5 Marketina 206 53,9 46,1 Titulazio bikoitzak 898 53,2 46,8 Ingurumen Zientziak 329 52,3 47,7 Ingeniaritza kimikoa 260 51,9 48,1 Industria diseinu eta produktu garapeneko Ingeniaritza 397 51,4 48,6 Kimika industrialeko Ingeniaritza 193 51,3 48,7 Enpresen Administrazioa eta Zuzendaritza 5.405 50,4 49,6


44

Soziologia 295 48,8 51,2 Enpresen kudeaketa eta marketina 298 46,6 53,4 Negozio-kudeaketa 1.345 46,5 53,5 Matematika 318 46,2 53,8 Arkitekturako oinarriak 522 46,0 54,0 Zerga-arloa eta Herri Administrazioa 144 43,8 56,3 Arkitektura teknikoa 308 43,2 56,8 Geologia 135 43,0 57,0 Ekonomia 556 40,6 59,4 Buruzagitza ekintzailea eta berrikuntza 308 40,3 59,7 Politika- eta Administrazio-zientziak 107 39,3 60,7 Gastronomia eta sukaldaritza-arteak 254 39,0 61,0 Filosofia 310 37,7 62,3 Geomotika eta topografiako ingeniaritza 162 37,7 62,3 Industria antolakuntzan ingeniaritza 538 37,5 62,5 Zientzia politikoa eta kudeaketa publikoa 250 37,2 62,8 finantzak eta aseguruak 170 36,5 63,5 Informazioaren teknologiaren ingeniaritza 53 35,8 64,2 Energia berriztagarrien ingeniaritza 214 33,6 66,4 Humanitateak 89 32,6 67,4 Ingeniaritza zibila 662 32,3 67,7 Historia 412 30,6 69,4 Komunikazio-elektronikan ingeniaritza 23 30,4 69,6 Geografia eta Historia 359 29,0 71,0 Telekomunikazioko Ingeniaritza 139 28,8 71,2 Telekomunikazioen ingeniaritza teknikoa 439 28,7 71,3 Meatzaritza eta energia teknologiaren ingeniaritza 258 28,3 71,7 Fisika 366 27,0 73,0 Geografia eta lurralde-antolamendua 126 27,0 73,0 Industria teknologiako ingeniaritza 1.642 26,7 73,3 Jarduera fisikoaren eta kirolaren zientziak 462 25,8 74,2 Telekomunikazio-sistemen ingeniaritza 48 25,0 75,0 Ingeniaritza elektronikoa 109 23,9 76,1 Industria-prozesuetako ekoteknologian ingeniaritza 22 22,7 77,3 Ingeniaritza Nautikoa eta Itsas Garraioa 119 20,2 79,8 Informatika Ingeniaritza 891 18,7 81,3 Energiaren ingeniaritza 65 18,5 81,5 Informazio-sistemen eta kudeaketaren ingeniaritza informatikoa

456 17,1 82,9

Elektroniko industrial eta automatikoko Ingeniaritza 58 15,5 84,5 Ingeniaritza mekanikoa 2.375 14,7 85,3 Elektronika Industriala 167 14,4 85,6 Ingeniaritza elektrikoa 524 14,1 85,9 Ingeniaritza elektroniko industriala eta automatikoa 1.047 13,8 86,2 Itsas ingeniaritza 139 10,1 89,9 Elikagai produktu eta prozesuen berrikuntzako ingeniaritza

79 7,6 92,4

Industria elektronikoko ingeniaritza 41 4,9 95,1



45

Hurrengo bi taulek argiago erakusten dute EAEn 2013-2014 ikasturteko

matrikulazioetan sexu-banaketa non dagoen. Hala, matrikulatutakoen %75 baino

gehiago emakumeak dituzten graduak kontuan hartuz, tradizionalki emakumeentzat

izan diren sektore eta jarduerekin lotuta daude, hala nola, hezkuntzaren arloa (haur

hezkuntza, pedagogia), osasuna (erizaintza, giza elikadura eta dietetika) gizarte-arreta

(gizarte-lana), eta beste arlo batzuk, esate baterako, hizkuntzak, psikologia, turismoa

eta kimika.

2. taula.14. Ikasleen %75 baino gehiago emakumeak diren EAEko graduak. 2013/2014 ikasturtea.

EMAKUMEEN

EHUNEKOA GIZONEN

EHUNEKOA

Haur Hezkuntza 89,0 11,0

Hizkuntza modernoak eta kudeaketa 83,5 16,5

Erizaintza 82,2 17,8

Itzulpengintza eta interpretazioa 81,9 18,1

Giza elikadura eta dietetika 80,4 19,6

Pedagogia 80,2 19,8

Gizarte-lana 78,2 21,8

Kultura-ondasunen kontserbazioa eta zaharberritzea 78,0 22,0

Biokimika eta biologia molekularra 76,8 23,2

Turismoa 76,5 23,5

Psikologia 76,1 23,9

Odontologia 75,8 24,2

Ingeles ikasketak 75,6 24,4


Ikasketa teknikoetan, arkitekturan eta ingeniaritzan batez ere, gizonak nagusi dira.

Nahiz eta azken urteotan ingeniaritza titulazioetara sartu den emakume kopuruak gora

egin duen, ikasketa hauetan matrikulatutakoen %75 baino gehiago gizonak dira.

2. taula.15. Ikasleen %75 baino gehiago gizonak diren EAEko graduak. 2013 – 2014 ikasturtea.

GIZONEN

EHUNEKOA

EMAKUMEEN

EHUNEKOAElektronika Industriala 85,6 14,4Energiaren ingeniaritza 81,5 18,5Telekomunikazio-sistemen ingeniaritza 75,0 25,0Ingeniaritza elektrikoa 85,9 14,1Ingeniaritza elektronikoa 76,1 23,9Ingeniaritza elektroniko industriala eta automatikoa 86,2 13,8Industria-prozesuetako ekoteknologiako ingeniaritza 77,3 22,7Industria elektronikoko ingeniaritza 95,1 4,9Elektronika industrial eta automatikoko Ingeniaritza 84,5 15,5Elikagai produktu eta prozesuen berrikuntzako ingeniaritza 92,4 7,6Informatika Ingeniaritza 81,3 18,7Informazio-sistemen eta kudeaketaren ingeniaritza informatikoa 82,9 17,1Itsas ingeniaritza 89,9 10,1Ingeniaritza mekanikoa 85,3 14,7Ingeniaritza Nautikoa eta Itsas Garraioa 79,8 20,2

Iturria: EUSTAT. Unibertsitate-irakaskuntzaren estatistika.


46

Azkenik, EAEn gainditutako doktoretza-tesien %53,6 emakumeek idatzitakoak dira,

eta %46,4 gizonek idatzitakoak. Alde nabarmenenak adinaren araberakoak dira: Adin

gutxiagoko biztanleria-taldeetan (34 urte baino gutxiago) emakumeak dira nagusi, eta

40 urtetik gorako taldean, aldiz, gizonen ehunekoa askoz handiagoa da (%64,1).

2. taula.16. EAEn gainditutako doktoretza-tesiak, adinaren eta sexuaren arabera. 2013/2014 ikasturtea.

2.2. Helduen hezkuntza eta araubide bereziko hezkuntza

Araubide bereziko irakaskuntzari dagokionez, emakumeak gizonak baino gehiago

dira, ikasle guztien %64,1 hain zuzen ere. Hizkuntzen modalitatean dago matrikulazio

gehien, eta gehienak emakumeak dira (%66,5).

Gainerako modalitateetan, emakumeen ehunekoa handiagoa da, kirol-

irakaskuntzetan izan ezik, bertan matrikulatutakoen %90 gizonak baitira. Emakumeen

kopurua bereziki altua da Dantzan (%87,8). Musika ikasketetan emakumeen eta

gizonen arteko oreka handiagoa da (%55,8 eta %44,2 hurrenez hurren).

2. taula.17. Araubide bereziko ikaskuntzan matrikulatutako ikasleak, modalitatearen eta sexuaren arabera. EAE. 2013/2014 ikasturtea.

GUZTIRAEMAKUMEEN

EHUNEKOA

GIZONEN

EHUNEKOAAldea G-E

GUZTIRA 500 53,6 46,4 -7,2

26 urte 10 60,0 40,0 -20,0

27 urte 47 72,3 27,7 -44,7

28 urte 55 63,6 36,4 -27,3

29 urte 55 63,6 36,4 -27,3

30-34 urte 152 57,2 42,8 -14,5

35-39 urte 76 43,4 56,6 13,2

>=40 urte 103 35,9 64,1 28,2



GUZTIRA

(Abs.) (Abs.) (% h) (Abs.) (% h)

GUZTIRA 34.726 22.263 64,1 12.463 35,9

Musika 2.812 1.570 55,8 1.242 44,2

Dantza 98 86 87,8 12 12,2

Arte Plastikoak eta Diseinua 379 260 68,6 119 31,4

Hizkuntzak 30.228 20.097 66,5 10.131 33,5

Kirola 1.003 100 10,0 903 90,0

Goi-mailako ikasketa artistikoak 206 150 72,8 56 27,2


GIZONAKEMAKUMEAK


47

Helduen Hezkuntzan matrikulazioa asko handitu da azken hamarkadetan, baina

aurreko hiru ikasturteetan (2011-2012) beheranzko joera hasi zen, eta 2013-2014an

beheranzko joera hori areagotu egin da.

Aurreko 2012-2013 ikasturtean bezala, ikasketa hauek egiten dituztenen artean

gizonak emakumeak baino pixka bat gehiago dira. Egoera hau aurreko ikasturteekiko

erabat ezberdina da, 2010-2011 eta aurreko ikasturteetan emakumeak ikasle guztien

%60 inguru baitziren.

2. taula.18. HHn matrikulatutako ikasleen bilakaera sexuaren arabera. EAE. 2000/2001 eta 2013/2014 ikasturteak.

2.3. Bizitza osoan zeharreko ikasketa-ekintzetan parte hartzea

Atal honetan, enpresen eta biztanleria aktiboaren (landuna eta langabea) artean bizi

osoko beren ikasketa-beharretara egokitutako prestakuntza sustatzeko eta zabaltzeko

ekimenei buruzko adierazleak aztertzen dira.

Informazio hori aztertzeko, Enpleguaren Prestakuntzarako Fundazio Tripartitoaren

(aurrerantzean EPFT) eta Estatuko Enplegu Zerbitzu Publikoaren (aurrerantzean

EEZP) zenbait estatistika hartu dira erreferentziatzat. Estatistika horiek biztanleria

aktiboarentzat (landunentzat zein langabeentzat) diruz edo hobariz lagundutako

prestakuntza aztertzen dute. Horiez gain, etengabeko prestakuntza testuinguru

zabalagoen ikuspegitik aztertzen duten estatistikak ere erabili dira; hau da, lan-

merkatuarekin lotuta ez dauden beste testuinguru batzuk aintzat harturik. Enplegurako

Lanbide Heziketaren azpisistemaren barruan, askotariko prestakuntza- ekimenak

GUZTIRA

(Abs.) (Abs.) (% h) (Abs.) (% h)

2000 – 2001 13.508 8.483 62,8 5.025 37,22001 – 2002 16.543 10.287 62,2 6.256 37,82002 – 2003 18.372 11.529 62,8 6.843 37,22003 – 2004 21.833 13.159 60,3 8.674 39,72004 – 2005 24.239 14.402 59,4 9.837 40,62005 – 2006 25.737 15.401 59,8 10.336 40,22006 – 2007 26.862 16.298 60,7 10.564 39,32007 – 2008 28.684 17.009 59,3 11.675 40,72008 – 2009 29.196 17.688 60,6 11.508 39,42009 – 2010 29.654 17.833 60,1 11.821 39,92010 – 2011 29.679 17.898 60,3 11.781 39,72011 – 2012 19.591 9.779 49,9 9.812 50,12012 - 2013 19.219 9.542 49,7 9.677 50,32013 - 2014 15.532 7.573 48,8 7.959 51,2


GIZONAKEMAKUMEAKURTEAK


48

egiten dira pertsona langabeentzat eta landunentzat. Ekimen horietako bat, hain zuzen,

“eskaintza-prestakuntza” izenekoa da3.

2014. urtean, pertsona langabetuentzat soilik bideratutako prestakuntzan, 8.626

pertsonek jaso zuten prestakuntza EAEn. Prestakuntza horretan emakume baino gizon

gehiagok hartu zuten parte, %64,5 gizonak izan ziren eta %35,5 emakumeak. Dena

den, prestakuntza honen onuradunak emakumeak zein gizonak izan dira, batik bat, 35

urtekoak edo gehiagokoak. Bizkaia da prestakuntza-ekintza gehien egin diren Lurralde

Historikoa, bertan baitaude langabetu gehien, eta beraz, lurralde honetan dago

prestatutako emakume-kopururik handiena (%46, 9 Bizkaian, %32,2 Gipuzkoan eta

%20,8 Araban).

2. taula.19. Pertsona langabeentzat garatutako ekintzetan prestatutako langileak, sexuaren, adinaren eta lurralde historikoaren arabera. 2014.

Nagusiki biztanleria aktibo landunari zuzendutako prestakuntzan, bi ekimen mota

daude. Batetik, estatutik datorren eskaintzaren planak4. Eta bestetik, 2011tik abian jarritako

enplegagarritasuna, kalifikazioa eta 30 urtetik beherako gazteentzat laneratzea hobetzeko

programa espezifikoa, kalifikazio baxua eta langabe daudenei arreta berezia eskainiz.

Nagusiki pertsona landunei zuzendutako planen eskaintzan eta EPFTak

argitaratutako datuen arabera, 2013an 7.530 pertsonek jaso dute prestakuntza eta

emakume eta gizonen kopurua orekatuta dago (%49,6 emakumeak dira eta %50,4

gizonak). Gazteei zuzendutako Programa Espezifikoari dagokionez, emakumeen parte-

hartzea gizonena baino nahikoa txikiagoa da, izan ere, emakumeen parte-hartzea

%22koa da eta gizonena %78koa. Azpimarratu beharra dago, Bizkaian ez dagoela 30

urtetik beherako gazteentzako programa espezifikorik.

3 Lan Administrazioen prestakuntza-ekintzak hartzen ditu barnean. Ekintza horien bidez, prestakuntza- planak sustatzen dira

pertsona langabeen eta landunen artean, lanbideetan jarduera kalifikatua egiteko eta enplegua aurkitzeko prestakuntza egokia izan dezaten.

4 Hauek sektore ezberdinetan edo zehaztetan eta gizarte-ekonomia arloan lan egiten duten pertsonei eta langile autonomoentzako

dira (halaber, diru-laguntzaren deialdi bakoitzean langabeen parte-hartzea sustatzeko portzentaje jakin bat gordetzen da).

GUZTIRA25 URTETIK

BEHERAKOAK25-34 URTE

35 URTE

ETA

GEHIAGO

GUZTIRA25 URTETIK

BEHERAKOAK

25-34

URTE

35 URTE

ETA

GEHIAGO

EAE 8.626 3.059 351 912 1.796 5.567 699 1.751 3.117

Araba 1.344 636 70 186 380 708 63 192 453

Gipuzkoa 2.402 988 92 263 633 1.414 190 424 800

Bizkaia 4.880 1.435 189 463 783 3.445 446 1.135 1.864

Iturria: Estatuko Enplegu Zerbitzu Publikoa – Estatistika eta Informazioaren Zuzendaritzaorde Nagusia.

Datuak Enplegu eta Gizarte Segurantzako M inisterioaren Estatistiken Urtekaritik atera dira.

BI

SEXUAK

EMAKUMEAK GIZONAK


49

2. taula.20. Batez ere pertsona landunentzat garatutako prestakuntza ekintzetan parte hartu duten pertsonak, sexuaren eta lurralde historikoaren arabera. 2014.

"Eskaera-prestakuntza" izenekoa Enplegurako Prestakuntzaren beste ekimen bat

da, eta enpresek sustatutako prestakuntza-ekintzak hartzen ditu bere baitan (enpresek

beraiek eman dezakete prestakuntza hori, edo zentro eta erakunde espezializatuak

kontrata ditzakete). Eskaera-prestakuntza enpresek Gizarte Segurantzari ordaindutako

kotizazioen hobarien bidez finantzatzen da. EPTFak argitaratutako azken datuen

arabera, 2014. urtean, 174.343 pertsonek jaso zuten prestakuntza Euskadin, eta

gizonen kopurua handiagoa izan zen emakumeena baino (%56,8 eta %43,2).

2. taula.21. Enpresetako prestakuntza-ekimenetan prestatutako parte-hartzaileak, sexuaren eta lurralde historikoaren arabera. 2013/2014.

Eskaera-prestakuntzan, banako prestakuntza-baimenak ere sartzen dira. Horien

bitartez, enpresek baimena ematen diete langileei, egiaztagiriaren bidez onartutako

prestakuntza-ekintza batean parte hartzeko. 2013. urtean baimenek nabarmen egin

dute gora eta 978 baimen eman dira. Baimen hauen sarbideari dagokionez,

emakumeen eta gizonen arteko aldeak argi ikusten dira, eta gizonen parte-hartzea

emakumeena baino askoz ere handiagoa da. Gainera, 2008tik aurrera alde hori gero

eta handiagoa da (2013an emakumeak guztiaren %16,1 ziren).

GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK

EAE 7.530 3.792 3.738 282 62 220

Araba 967 452 515 66 4 62

Gipuzkoa 4.047 1.871 2.176 216 58 158

Bizkaia 2.516 1.469 1.047 - - -

Iturria: Estatistikaren Zuzendaritzaorde Nagusia.

Datuak Enplegu eta Gizarte Segurantzako M inisterioaren Estatistiken Urtekaritik atera dira.

ESKAINTZEN DIREN PRESTAKUNTZA PLANAK30 URTETIK BEHERAKOENTZAKO

PROGRAMA ESPEZIFIKOAK

(Abs.) (% b) (Abs.) (% h) (% b) (Abs.) (% h) (% b)

EAE 174.343 100,0 75.264 43,2 100,0 99.079 56,8 100,0 13,7

Araba 27.789 15,9 10.976 39,5 14,6 16.813 60,5 17,0 21,0

Gipuzkoa 90.321 51,8 39.586 43,8 52,6 50.735 56,2 51,2 12,3

Bizkaia 56.233 32,3 24.702 43,9 32,8 31.531 56,1 31,8 12,1


URTEAKEMAKUMEAK GIZONAK

Aldea G-E %GUZTIRA


50

2. taula.22. Banako prestakuntza-baimen amaituen bilakaera, sexuaren arabera. 2007 – 2013.

Biztanleria aktiboarentzat diruz lagundutako prestakuntzaren informazioa osatzeko,

interesgarria den beste adierazle bat etengabeko prestakuntzan (bai hezkuntza-sistema

formaletan zein formalak ez direnetan) parte hartu duten 25 eta 64 urte bitartekoei

dagokiena da. Izan ere, Hezkuntza eta prestakuntza 2020 esparru estrategikoko

sistemen helburuen betearazpena zenbatesteko erreferentziazko adierazle bat da.

2013an, Euskadiko 25 eta 64 urte bitarteko biztanleriaren %13,4k parte hartu zuten

hezkuntzako prestakuntza-jardueraren edo etengabeko prestakuntzako jardueraren

batean. Parte-hartze tasa hau Estatuko batez bestekoa baino handiagoa da (%11,1).

Etengabeko prestakuntzan ere, emakumeen parte-hartzea gizonenaren gainetik dago.

2. taula.23. Etengabeko prestakuntzan parte hartu duten 25 eta 64 urte bitarteko pertsonen ehunekoa, sexuaren arabera. EAEn eta Estatuan, guztira. 2013.

Amaitzeko, 2013an EAEko biztanleriaren %77,7ren iritziz, jasotako prestakuntza

haien lanpostuari ondo egokitzen zaio. Iritzi hau duten gizonak emakumeak baino

zertxobait gehiago dira (%79,6 gizonak dira eta %75,5 emakumeak). Halaber,

biztanleria landunaren erdia baino gehiagorentzat, prestakuntza akademikoaren

erabilgarritasuna altua da bete behar dituen eginkizunetarako. Enpresen ia erdian

prestakuntza planak daude eta parte hartze kopurua %35 da. Adierazle hauetan ez da

emakumeen eta gizonen artean ia alderik sumatzen.


2007 47 24 23 -1

2008 28 13 15 2

2009 87 34 53 19

2010 132 46 86 40

2011 279 67 212 145

2012 536 73 463 390

2013 978 157 821 664

Iturria: FTFE – Behatokia eta estatistikak

GUZTIRAEMAKUMEAK

(Abs.)

GIZONAK

(Abs.)Aldea G − E

Estatua, guztira 11,1 12,0 10,3 -1,7

Euskadi 13,4 14,3 12,5 -1,8

Iturria: Hezkuntza Adierazleen Estatu Sistema Ebaluazioko Institutu Nazionala Datuen jatorria: Las cifras de la

educación en España. 2013-2014 ikasturtea


51

2. taula.24. EAEko biztanleria landuna, prestakuntza akademiko eta profesionalaren eta sexuaren arabera (ehunekoak). 2013.

GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAKAldea

G − E

Lanpostuaren egokitzapena prestakuntzara

Egokia 77,7 75,5 79,6 4,1 Prestakuntza baino txikiagoa 17 19,7 14,7 -5 Prestakuntzaren gainetik 2,1 1,7 2,3 0,6 Bestelako prestakuntzaren beharra 3,2 3,1 3,3 0,2

Prestakuntza akademikoaren erabilgarritasuna

Baxua 22,4 22 22,6 0,6 Ertaina 21,1 20,6 21,5 0,9 Altua 56,6 57,4 55,8 -1,6

Prestakuntza enpresan 46,8 47,3 46,3 -1

Partaidetza enpresako prestakuntzan 35,8 36 35,7 -0,3

Iturria: EUSTAT. Familia, lana eta norberaren bizitza bateratzeari buruzko inkesta.


52

3. LANA

Hirugarren kapituluak bi atal ditu, lanaren arloa osorik eta zentzu zabalenean aztertu

ahal izateko: Ikuspegi produktiboa eta ugalketakoa.

Esan behar da, ugalketako lanari buruz ez dagoela lan berririk, iturri ofizialek ez

baitituzte datuok eguneratu edo argitaratu.

3.1. Produkzio-lana

Atal honetan, emakumeek eta gizonek lan-merkatuan bizi duten egoerari buruzko

adierazleak agertzen dira, bai soldatapeko lanari (besteren konturako lana), zein

autoenpleguari (norberaren konturako lana) dagokionez. Honetarako iturri nagusia

EUSTATen Biztanleriaren Inkesta Jardueraren Arabera inkesta izan da. Analisia

osatzeko beste iturri batzuk aztertu dira, hala nola, EINen Biztanleria Aktiboari buruzko

Inkesta, Euskal Enplegu Zerbitzuaren (LANBIDE) Estatistika eta datu sektorialak modu

sakonagoan aztertzen dituzten beste eragiketa estatistiko batzuk.

3.1.1. Jarduera-, enplegu- eta langabezia-tasak

Lan-merkatuaren oinarria dira, batetik ordaindutako enpleguan lan egiten dutenak

(biztanleria landuna) edo lanik eduki ez arren lan-merkatuan hasteko prest daudenak

(biztanleria langabea), betiere lan egiteko adinean badaude eta 16 urte edo gehiago

badauzkate. 2014. urtean, EAEko jarduera-tasa %57,3koa da.

1991tik hona jarduera-tasan emandako bilakaerak hazkunde nabarmena erakusten

du, batez ere emakumeak lan-munduan sartu direlako. Lan-merkatuan sartu diren

emakumeen tasa 12 portzentaje-puntu baino gehiago gehitu da (1991ko 38,5ekoa zen,

eta 2014an %51,9koa).

Jarduera-tasan emakume gehiago dagoenez, emakume eta gizonen arteko aldea

ere gutxituz doa pixkanaka. Izan ere, 2014an dago emakume eta gizonen alde txikiena,

%11,1, aldi guztia kontuan hartuz gero.


53

3. taula.1. 16 urte eta gehiagoko biztanleriaren jarduera-tasaren bilakaera, sexuaren eta aldiaren arabera. EAE. 1991 – 2014

Biztanleria aktiboaren ehunekorik handiena 25 eta 44 urte bitarteko pertsonek

osatzen dute (%90,8), eta belaunaldien arteko aldea argia da. Hortaz, generoen arteko

aldea handitu egiten da adina gehitu ahala.

Lan-merkatuan dauden 16 eta 24 urte bitarteko emakume eta gizonen ehunekoa

berbera da (%29,5 eta %29,7); 25 eta 44 urte bitarteko emakumeek gizonek baino

jarduera-tasa apur bat txikiagoa dute (%88,5 eta %93,0). Baina generoen arteko aldea

bereziki nabarmena da 45 urtetik gora, orduan aldea 13,6 portzentaje-puntukoa baita,

1970 baino lehen jaiotako belaunaldietan lan-ibilbide oso ezberdinak erakutsiz.

3. taula.2. 16 urteko eta gehiagoko biztanleriaren jarduera-tasa, adin- taldearen eta sexuaren arabera. EAE. 2014.

URTEAK GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK G-E aldea

1991 52,9 38,5 68,0 29,5

1995 52,7 41,3 64,8 23,5

2001 53,6 42,2 65,7 23,5

2002 54,3 43,1 66,1 23,0

2003 55,1 44,6 66,3 21,7

2004 55,5 45,6 65,9 20,3

2005 54,9 45,0 65,3 20,3

2006 54,7 45,4 64,6 19,2

2007 54,8 45,2 65,1 19,9

2008 55,3 46,7 64,5 17,8

2009 55,6 47,6 64,0 16,4

2010 55,9 48,3 64,0 15,7

2011 56,2 49,5 63,2 13,7

2012 54,9 49,1 61,1 12,0

2013 56,6 50,6 63,0 12,4

2014 57,3 51,9 63,0 11,1

Iturria: EUSTAT. Biztanleriari inkesta jarduerari buruz.


GUZTIRA 57,3 51,9 63,0 11,1

16-24 urte 29,6 29,5 29,7 0,2

25-44 urte 90,8 88,5 93,0 4,5

45 urte eta gehiago 42,5 36,2 49,8 13,6


(1) Berrikusitako biztanleria berriarekin lortutako datuak (Oinarria 2012)

Ezin daitezke aurreko urteetako datuekin alderatu.


54

Ikasketa-maila handiagoak generoaren araberako berdintasun-eza murrizten

laguntzen du lan-merkatura sartzeko garaian. Zentzu honetan goi-mailako ikasketak

dituen biztanleriaren artean sexuen araberako jarduera-tasa antzekoa da eta

emakumeen artean apur bat handiagoa ere bada (%3,5 handiagoa). Lehen mailako

ikasketak dituztenen taldean, aldiz, gizonek emakumeen jarduera-tasa bikoizten dute

(%14,5 gizonek eta %7,4 emakumeek).

3. taula.3. 16 urteko eta gehiagoko biztanleriaren jarduera-tasa, ikasketa-mailaren eta sexuaren arabera. EAE. 2014

Ardurapean seme-alabak izateak lotura zuzena du jarduera-tasarekin, bai

emakumeen artean, bai gizonen artean. Ardurapean dituzten seme-alaba kopuruaren

arabera emakume-tasen alderaketa eginez gero, seme-alaba kopuruak gora egiten

duen heinean generoen arteko aldea ere handitzen doala ikus daiteke. Honela, 11,2

puntuko aldea dago seme-alabarik ez duten pertsonen artean, eta 13,6koa bi seme-

alaba edo gehiago dituztenen artean.

3. taula.4. 16 urteko eta gehiagoko biztanleriaren jarduera-tasa, beren kargu dituzten seme-alaben eta sexuaren arabera. EAE. 2014

Jarduera-tasa 16 urtetik gorako biztanle guztien artean biztanleria landunaren

(norberaren kontu edo besteren kontura) proportzioa neurtzen duen adierazlea da eta

2014an %48,7koa izan da.


G-E

GUZTIRA 57,3 51,9 63,0 11,1

Lehen mailako ikasketak 10,1 7,4 14,5 7,1

Erdi-mailako ikasketak 69,0 63,3 73,7 10,4

Goi-mailako ikasketak 78,3 79,8 76,3 -3,5


GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK G-E aldea

GUZTIRA 57,3 51,9 63,0 11,1

0 47,1 41,5 52,7 11,2

1 63,1 58,0 69,5 11,5

2 edo gehiago 82,3 75,8 89,4 13,6





55

Bilakaeraren azterketak pixka bat igo dela erakusten du, 2013ko datuekin alderatuta.

1990 eta 2014 urte bitartean 17 portzentajezko puntu hazi da tasa emakumeen artean

(%27,1etik %44,2ra) eta goranzko joera du. Generoen arteko aldea ere gutxitu egin da

azken urteetan, egun, aldea 9 puntukoa da, eta 1990ean 30 puntukoa zen.

3. taula.5. 16 urteko eta gehiagoko biztanleriaren enplegu-tasaren bilakaera, sexuaren eta urtearen arabera. EAE. 1990 – 2014.

16-34 urte bitarteko biztanlerian ia ez dago genero-desberdintasunik jarduera-tasan.

Baina adina igo ahala, generoen arteko aldeak handitzen doaz, batez ere 45 urtetik

gora.

3. taula.6. 16 urteko eta gehiagoko biztanleriaren enplegu-tasa, adin-taldearen eta sexuaren arabera. EAE. 2014.


1990 43,4 27,1 60,5 33,4

1995 40,2 27,6 53,5 25,9

2000 46,2 33,4 59,6 26,2

2005 51,8 41,9 62,3 20,4

2010 50,7 44,1 57,7 13,6

2011 50,0 44,3 56,0 11,7

2012 48,6 43,7 53,9 10,2

2013 48,5 43,6 53,6 10,0

2014 48,7 44,2 53,6 9,4


GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK G-E aldea

GUZTIRA 48,7 44,2 53,6 9,4

16-24 urte 18,6 18,8 18,3 -0,5

25-34 urte 70,3 69,8 70,8 1,0

35-44 urte 79,8 76,8 82,7 5,9

45-54 urte 75,7 70,3 81,3 11,0

55 urte eta gehiago 20,4 16,2 25,5 9,3





56

Hezkuntza-mailak eragin onuragarria du lan-merkatura sartzerakoan sexu bietan.

Bestalde, hezkuntza-maila gero eta altuagoa izan, orduan eta jarduera-tasa altuagoak

ematen dira. Gainera, ikasketak generoaren araberako enpleguaren "orekatzaile" dira.

Hala, goi-mailako ikasketak dituzten emakumeak pixka bat gehiago dira gizonak baino

(2,7 puntu gehiago).

3. taula.7. 16 urteko eta gehiagoko biztanleriaren enplegu-tasa, sexuaren eta ikasketa-mailaren arabera. EAE. 2014

Seme-alaba gehiago dituzten pertsonek enplegu-tasa handiagoa dute, bai

emakumeen artean, bai gizonen artean. Dena den, genero-tartea handituz doa seme-

alaba kopuruak gora egin ahala: 15,5 puntuko aldea dago ardurapean seme-alaba bi

baino gehiago dituzten pertsonen artean.

3. taula.8. 16 urteko eta gehiagoko biztanleriaren enplegu-tasa, beren kargu dituzten seme-alaben eta sexuaren arabera. EAE. 2014

Euskadiko 16 eta 64 urte bitarteko enplegu-tasa, Europakoarekin alderatuz gero,

Europako herrialdeetako batez bestekoan kokatzen da, bai emakumeen, zein gizonen

kasuan.

Europar Batasuna osatzen duten lurraldeen artean enplegu-tasa altuenak

Alemaniak, Austriak, Danimarkak, Herbehereek, Erresuma Batuek eta Suediak dituzte,

baita emakumeen enplegu-tasarik altuenak ere.


GUZTIRA 48,7 44,2 53,6 9,4

Lehen mailako ikasketak 8,5 6,3 12,2 5,9

Erdi-mailako ikasketak 56,8 51,6 61,1 9,5

Goi-mailako ikasketak 70,4 71,6 68,9 -2,7



GUZTIRA 48,7 44,2 53,6 9,4

0 38,2 34,6 41,8 7,2

1 55,9 49,9 63,3 13,4

2 edo gehiago 73,4 66,0 81,5 15,5





57

Bestalde, generoen arteko aldea Euskadin Espainiako batez bestekoa baino ia bi

puntu beherago dago, eta Europako batez bestekoa baino hiru puntu beherago.

Emakumeen eta gizonen enpleguan ematen diren alde nabarmenak Grezia, Italia,

Malta eta Txekiar Errepublika bezalako herrialdeetan dago, 15 puntuko aldea dago eta

batzuetan 25 portzentajezko puntukoa ere bada.

3. taula.9. 16 eta 64 urte arteko landunen tasa, sexuaren eta EBko herrialdeen arabera. 2013

Langabezia-tasak, lanik ez duen 16 urteko edo gehiagoko biztanleria aktiboaren

portzentajea neurtzen du eta lan-mundua aztertzerakoan beste adierazle garrantzitsu

bat da. 2007 urtetik hona lanik gabeko pertsonen kopuruak gora egin du krisialdi

ekonomikoaren ondorioz. 2014an langabetuen tasa %14,9koa izan da, 2012ko zifra

baino %2 handiagoa.

2014. urtean langabezia-tasa berbera izan da bai emakumeen artean bai gizonen

artean. Enplegu-tasan bezala, azken 25 urteotan genero-tartea ere murriztuz doa

langabezia-tasan pixkanaka.


EU 28 64,9 59,6 70,1 10,5EAE 64,1 60,3 67,9 7,6Espainia 56,0 51,2 60,7 9,5Alemania 73,8 69,5 78,1 8,6Austria 71,1 66,9 75,2 8,3Belgika 61,9 57,9 65,8 7,9Bulgaria 61,0 58,2 63,9 5,7Zipre 62,1 58,6 66,0 7,4Kroazia 54,6 50,0 59,1 9,1Danimarka 72,8 69,8 75,8 6,0Eslovakia 61,0 54,3 67,6 13,3Eslovenia 63,9 60,0 67,5 7,5Estonia 69,6 66,3 73,0 6,7Finlandia 68,7 68,0 69,5 1,5Frantzia 64,2 60,9 67,6 6,7Grezia 49,4 41,1 58,0 16,9Hungaria 61,8 55,9 67,8 11,9Irlanda 61,7 56,7 66,9 10,2Italia 55,7 46,8 64,7 17,9Letonia 66,3 64,3 68,4 4,1Lituania 65,7 64,9 66,5 1,6Luxenburgo 66,6 60,5 72,6 12,1Malta 62,3 49,3 74,9 25,6Herbehereak 73,9 69,1 78,6 9,5Polonia 61,7 55,2 68,2 13,0Portugal 62,6 59,6 65,8 6,2Erresuma Batua 71,9 67,1 76,8 9,7Txekiar Errepublika 69,0 60,7 77,0 16,3Errumania 61,0 53,3 68,7 15,4Suedia 74,9 73,1 76,5 3,4

Iturria: EUSTAT. Egitura-adierazleak. EUROSTAT eta EUSTAT.

(Biztanleriari inkesta jarduerari buruz)


58

3. taula.10. 16 urteko eta gehiagoko biztanleriaren langabezia-tasaren bilakaera, sexuaren eta aldiaren arabera. EAE. 1990- 2014

Hiru Lurralde Historikoak kontuan hartuz, Bizkaiak du langabezia-tasarik handiena

(%16,1) eta Gipuzkoak txikiena (%12,5). Araban, emakumeen langabezia-tasa

gainerako lurraldeetakoa baino handiagoa da (%17,7koa Araban, %16,7koa Bizkaian

eta %12,3koa Gipuzkoan). Gizonezkoenarekin alderatuz gero, 3,3 puntuko aldea dago.

3. taula.11. 16 urteko eta gehiagoko biztanleen langabezia-tasa, lurralde historikoaren eta sexuaren arabera. EAE. 2014

Gazteen arteko langabezia aztertzen bada, 2014an 16 eta 29 urte bitarteko

langabezia-tasa bikoitza da biztanleria orokorrarekin alderatzen bada (%28,5 eta %14,9).

Zehazki, emakumeen langabezia-tasak nabarmen egin du gora 2007tik hona, %26,7ra

iritsi arte (2013ko datu berbera). Langabeziak eragin handiagoa du gizon gazteengan

(%30,3), baina 2014ko datuen arabera behera egin du 2013ko datuekin alderatuz.


1990 16,2 26,1 10,6 -15,5

1995 23,8 33,0 17,5 -15,5

2000 13,7 19,9 9,5 -10,4

2002 8,3 12,1 5,7 -6,4

2004 7,8 9,5 6,5 -3,0

2005 5,7 7,0 4,7 -2,3

2006 4,1 4,5 3,7 -0,8

2007 3,3 3,6 3,0 -0,6

2008 3,8 4,2 3,4 -0,8

2009 8,1 7,8 8,4 0,6

2010 9,2 8,6 9,6 1,0

2011 10,8 10,3 11,3 1,0

2012 11,8 11,4 12,1 0,7

2013 14,3 13,8 14,8 1,0

2014 14,9 14,9 14,9 0,0



EAE 14,9 14,9 14,9 0,0

Araba 15,9 17,7 14,4 -3,3

Bizkaia 16,1 16,7 15,5 -1,2

Gipuzkoa 12,5 12,3 12,8 0,5



59

3. taula.12. Biztanleria gaztearen (16-29 urte) langabezia-tasaren bilakaera. EAE. 2000 -2014.

3. taula.13. 16 eta 74 urte arteko langabezia-tasa, sexuaren eta EBko herrialdearen arabera. 2014.


2000 22,8 27,9 18,4 -9,52001 19,6 23,6 16,1 -7,52002 14,7 18,8 11,4 -7,42003 16,5 18,9 14,6 -4,32004 15,1 16,0 14,3 -1,72005 10,1 11,6 8,9 -2,72006 7,3 7,6 7,0 -0,62007 5,7 5,3 6,0 0,72008 7,3 6,6 7,9 1,32009 16,5 14,1 18,5 4,42010 18,4 15,3 21,0 5,72011 19,2 17,2 21,1 3,92012 23,8 22,1 25,3 3,22013 29,7 26,7 32,8 6,12014 28,5 26,7 30,3 3,6

Iturria: Gazteen Euskal Behatokia, EUSTATen datuak o inarri harturik.



EU 28 10,9 10,3 10,1 -0,2Euskadi 14,3 14,9 14,9 0,0Espainia 26,1 25,4 23,6 -1,8Alemania 5,2 4,6 5,3 0,7Austria 5,4 5,4 5,9 0,5Belgika 8,4 7,9 9,0 1,1Bulgaria 13,0 10,4 12,3 1,9Zipre 15,9 15,1 17,1 2,0Kroazia 17,3 18,3 16,5 -1,8Danimarka 7,0 6,8 6,4 -0,4Eslovakia 14,2 13,6 12,8 -0,8Eslovenia 10,1 10,6 9,0 -1,6Estonia 8,6 6,8 7,9 1,1Finlandia 8,2 8,0 9,3 1,3Frantzia 10,3 10,1 10,5 0,4Grezia 27,5 30,2 23,7 -6,5Hungaria 10,2 7,9 7,6 -0,3Irlanda 13,1 9,4 12,9 3,5Italia 12,1 13,8 11,9 -1,9Letonia 11,9 9,8 11,8 2,0Lituania 11,8 9,2 12,2 3,0Luxenburgo 5,9 6,0 5,9 -0,1Malta 6,4 5,4 6,2 0,8Herbehereak 7,3 7,8 7,2 -0,6Polonia 10,3 9,6 8,5 -1,1Portugal 16,4 14,5 13,8 -0,7Erresuma Batua 7,6 5,8 6,4 0,6Txekiar Errepublika 7,0 7,4 5,1 -2,3Errumania 7,1 6,1 7,3 1,2Suedia 8,0 7,7 8,2 0,5

Iturria: EUSTAT. Egitura-adierazleak. EUROSTAT eta EUSTAT.



60

Eustat eta Eurostat-en datuen arabera, EAEko langabezia-tasa %14,9koa da,

Estatuko batez bestekoa baino 11,2 puntu txikiagoa. Eta EB 28ko batez bestekoa

(10,9) baino hiru puntu handiagoa. Langabezia-tasako genero-tartea oso txikia da,

herrialde gehienetan gertatzen den bezala, alegia.

3.1.2. Afiliazioari, langabeziari eta erregistratutako kontratuei buruzko datuak

Lan-merkatuaren eta eremu horretan emakumeen eta gizonen egoeraren inguruko

ikuspegia osatzeko, Gizarte Segurantzako afiliazioaren erregistroaren, erregistratutako

langabeziaren eta kontratuen erregistroaren datuak aztertuko ditugu.

EAEn 2014. urtean Gizarte Segurantzan 875.464 pertsona daude afiliatuta.

Horietatik %53,6 gizonak dira (emakumeak baino 62.652 pertsona gehiago).

Adin-taldeak kontuan hartuz, 30 eta 54 urte bitartekoen artean daude afiliatu gehien.

Gazteen artean (35 urtetik behera) dago genero-tarterik handiena.

3. taula.14. Gizarte Segurantzako afiliazioan altan dauden langileak, sexuaren eta adinaren arabera. EAE. Urteko batez bestekoa, 2014.

Lanbideko bulegoetan erregistratutako langabeziak behera egin du 2014an, 165.771

pertsona baitaude erregistratuta, eta 2013an, aldiz 167.374. Beherakada hau

gizonengan ematen da (2.101 gizon gutxiago), baina emakumeek, aldiz gora egin dute,

334 emakume gehiago baitaude.

Lurralde Historikoak aztertuz gero, langabezia-kopuru berdintsua antzematen da

emakumeengan eta gizonengan, autonomia-erkidegoko joerari jarraituz.


GUZTIRA 875.464 406.405 469.056 62.652

16-19 urte 1.922 797,2 1124,9 328

20-24 urte 25.265 12.095 13.170 1.076

25-29 urte 67.655 34.117 33.538 -579

30-34 urte 103.273 49.794 53.479 3.686

35-39 urte 138.614 64.889 73.724 8.836

40-44 urte 137.732 63.534 74.198 10.664

45-49 urte 130.500 60.424 70.075 9.652

50-54 urte 119.939 55.692 64.248 8.556

55-59 urte 92.870 40.753 52.117 11.364

60-64 urte 51.993 21.548 30.445 8.896

65 urte eta gehiago 5.696 2.762 2.934 172

Iturria: Enplegu eta Gizarte Segurantza M inisterioaren estatistiken urtekaria, 2013

(GSDOren datuetan o inarrituta)


61

3. taula.15. Erregistratutako langabezia, sexuaren eta lurralde historikoaren arabera. EAE. 2013 – 2014 urteetako alderaketa.

Adinari dagokionez, erregistratutako langabeziaren bilakaera okerragoa da 35 eta 44

adin-tartean eta hobeagoa gazteagoen artean (16-24 urte). Emakumeak gizonen

gainetik daude 55 eta 64 urte bitartean langabezia-tasak adierazten dituen kopuruetan

(%56,4 emakumeak dira eta %44,0 gizonak).

3. taula.16. Erregistratutako langabezia, sexuaren eta adin-taldearen arabera. EAE. 2014.

2014an erregistratutako biztanle langabetuen portzentaje altuena ikasketa-maila

baxu edo oinarrizko hezkuntza-maila dutenen artean ematen da (langabetuen % 61,5)

eta Lanbide Hezkuntza duten pertsonen artean dago langabetu gutxien (% 8).

Unibertsitate mailako ikasketak dituzten pertsonen artean sexuaren araberako

ezberdintasunak antzematen dira, izan ere, maila honetako ikasketak dituzten

biztanleen artean emakumeak % 64,0 dira. Horregatik, egia da zenbat eta ikasketa-

maila altuagoa izan, orduan eta langabezia-tasa txikiagoa dela, baina ezin daiteke

ekidin sexuaren araberako desberdintasuna.

(Abs.) (% b) (Abs.) (% h) (Abs.) (% h)

2014an erregistratutako langabezia 165.771 100,0 85.344 51,5 80.427 48,5

Araba 26.931 16,2 13.871 51,5 13.060 48,5Bizkaia 92.833 56,0 47.160 50,8 45.673 49,2Gipuzkoa 46.007 27,8 24.313 52,8 21.694 47,2

2013an erregistratutako langabezia 167.374 100,0 84.846 50,7 82.528 49,3

Araba 26.798 16,0 13.558 50,6 13.240 49,4Bizkaia 93.964 56,1 46.905 49,9 47.059 50,1Gipuzkoa 46.612 27,8 24.383 52,3 22.229 47,7

Iturria: Lanbide. Azterketa, Azterlan eta Estatistika Zerbitzua. Lan-merkatuaren balantze-txostena, 2014

GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAKURTEAK

(Abs.) (% b) (Abs.) (% h) (Abs.) (% h)

GUZTIRA 165.771 100,0 85.344 51,5 80.427 48,5

16-24 urte 9.933 6,0 4.852 48,8 5.081 51,2

25-34 urte 36.270 21,9 18.471 50,9 17.799 49,1

35-44 urte 46.811 28,2 24.064 51,4 22.747 48,6

45-54 urte 40.162 24,2 19.719 49,1 20.443 50,9

55-64 urte 32.595 19,7 18.238 56,0 14.357 44,0

Iturria: Lanbide. Azterketa, Azterlan eta Estatistika Zerbitzua. Lan-merkatuaren balantze-txostena, 2014



62

3. taula.17. Erregistratutako langabezia, sexuaren eta prestakuntza-mailaren arabera. EAE. 2014.

Lanbiden erregistratutako biztanleriaren erdia baino gehiago iraupen luzeko

langabetuak dira (%52,5). Eta arlo honetan ere, emakumeen portzentajea gizonena

baino altuagoa da (%55,5)

3. taula.18. Erregistratutako langabezia, sexuaren eta langabezia-iraupenaren arabera. EAE. 2014.

Hasteko, Lanbideko bulegoetan erregistratutako kontratuak aztertuz gero, 2014an

759.149 kontratu erregistratu dira, 2013an baino pixka bat gehiago. Aldi baterako

kontratuak gauzatzen dira gehien, kontratu guztien %93 dira. Alabaina, kontratu

mugagabeek gora egin dute pixka bat aldi horretan (%6,6ko tasatik %6,9ra). Gainera,

kontratu finkoen tasa pixka bat handiagoa da emakumeen artean gizonen artean baino

(%6,8 eta %7).

(Abs.) (% b) (Abs.) (% h) (Abs.) (% h)

GUZTIRA 165.771 100,0 85.344 51,5 80.427 48,5

Derrigorrezko hezkuntza 101.941 61,5 48.849 47,9 53.092 52,1

Batxilergoa 14.299 8,6 7.605 53,2 6.694 46,8

Lanbide-heziketa 13.235 8,0 15.717 118,8 28.952 218,8

Unibertsitatekoak 20.579 12,4 13.173 64,0 7.406 36,0

Iturria: Lanbide. Azterketa, Azterlan eta Estatistika Zerbitzua. Lan-merkatuaren balantze-txostena


(Abs.) (% b) (Abs.) (% h) (Abs.) (% h)

GUZTIRA 165.771 100,0 85.344 51,5 80.427 48,5

Iraupen laburreko langabezia 78.699 47,5 37.052 47,1 41.647 52,9

Iraupen luzeko langabezia 87.072 52,5 48.292 55,5 38.780 44,5




63

3. taula.19. Erregistratutako kontratuak, sexuaren eta kontratu-motaren arabera. EAE. 2013 – 2014 urteetako alderaketa.

Emakumeen eta gizonen jarduera-ezaren analisia eginez gero, argi dago batzuei eta

besteei esleitutako rol eta zeregin tradizionalek bere horretan jarraitzen dutela. Gizonen

jarduera-ezak enplegu ordainduarekin zerikusia dauka (“erretiratuak”). Halaber,

emakumeen kasuan “etxeko lanak” eta “erretiroa ez den beste pentsio bat” (alargun

pentsioa nagusiki) ataletan kopuru handiagoan agertzen dira.

3. taula.20. Biztanleria ez aktiboa, ez-aktibotasun mota nagusiaren eta sexuaren arabera. EAE. 2014.

Nazionalitatearen araberako langabezia-tasa kontuan hartuta, begi bistakoa denez,

emakume atzerritarren enplegu-tasa Estatuko emakumeena baino pixka bat handiagoa

da 2014an, %49,1 eta %43,3, hurrenez hurren. Atzerrikoak ez diren gizonen artean,

aldiz, enplegu-tasa 8 puntu handiagoa da atzerriko gizonen artean baino.

"Atzerriko nazionalitatea" oso kategoria zabala denez, nazionalitate horren barnean

desberdintasun esanguratsuak antzematen dira Europar Batasunaren barnean baldin

badago edo ez, emakumeen artean zein gizonen artean. Europar Batasuneko

herrialdeetako gizon eta emakumeen enplegu-tasa %64,6koa da, beste herrialde

batzuetakoa baino 23,3 puntu handiagoa.


2014. urtea

Kontratu mugagabea 52.443 27.142 25.301Aldi baterako kontratua 706.706 355.771 350.935Kontratuak, guztira 759.149 382.913 376.236Mugagabeen tasa 6,9 7,0 6,7

2013. urtea

Kontratu mugagabea 44.594 23.531 21.063Aldi baterako kontratua 634.352 324.626 309.726Kontratuak, guztira 678.946 348.157 330.789Mugagabeen tasa 6,6 6,8 6,4


GUZTIRA IKASLEAERRETIRODU

NAK

ETXEKO

LANGILEAK

EZINTASUN

IRAUNKORRA

DUTENAK

ERRETIROA EZ

DEN BESTE

PENTSIO BAT

JASOTZEN

DUTENAK

BESTE BAT

Sexu biak 779.800 113.000 295.700 203.700 57.600 97.100 12.800

Emakumeak 455.600 56.500 92.900 179.000 31.100 91.600 4.500

Gizonak 324.200 56.500 202.700 24.700 26.500 5.500 8.300

Iturria: EIN, Biztanleria aktiboaren inkesta.


64

Europar Batasunekoak ez diren emakume atzerritarren enplegu-tasa Europako

emakumeena baino txikiagoa da (%44,9 eta %62,4 hurrenez hurren), genero-barneko

ikuspegia kontuan hartuta. Beraz, erkidegotik kanpoko emakume izanez gero, zailagoa

da emakume landuna izatea. Gizonei dagokienez, tartea nabarmenagoa da, Europako

gizonen enplegu-tasa (%66,8) Europar Batasunekoak ez diren gizon atzerritarren tasa

(%36,9) baino askoz handiagoa da.

3. taula.21. Enplegu-tasa, nazionalitatearen eta sexuaren arabera. EAE. 2014.

3.1.3. Biztanleria landuna ekonomia-sektoreka

Biztanleria landuna ekonomia-sektoreka aztertuz gero, sexuaren arabera alde

handia dago, lan-merkatuan dagoen segregazioaren ondorioz.

Eraikuntzaren sektoreetan, industriaren sektorean, eta nekazaritzaren,

abeltzaintzaren eta arrantzaren sektoreetan gizonek egiten dute lan bereziki (sektore

hauetan lan egiten duen biztanleria landunaren %75 baino gehiago gizonak dira).

Halaber, emakumeak zerbitzu sektorean aritzen dira lanean nagusiki, EAEko hamar

emakume landunetatik bederatzi (%90,9) bertan kokatzen baitira.

3. taula.22. 16 urteko edo gehiagoko biztanleria landuna, sektorearen eta sexuaren arabera. EAE. 2014.

GUZTIRAEZ

ATZERRITARRAK

ATZERRITARRAK,

GUZTIRA

EUROPAR

BATASUNEKO

ATZERRITARRAK

EUROPAR

BATASUNEKOAK EZ

DIREN

ATZERRITARRAK

Sexu biak 47,7 47,7 47,2 64,6 41,3

Emakumeak 43,3 43,0 49,1 62,4 45,0

Gizonak 52,5 52,8 44,9 66,8 37,0

Iturria: EIN. Biztanleria aktiboaren inkesta.

(Abs.) (% b) (Abs.) (% b) (% h) (Abs.) (% b) (% h)

GUZTIRA 865.300 100,0 407.300 100,0 47,1 458.000 100,0 52,9

Nekazaritza/abeltzaintza/arrantza 12.300 1,4 2.600 0,6 21,1 8.900 1,9 78,9

Industria 174.700 20,2 27.400 6,7 15,7 147.300 32,2 84,3

Eraikuntza 50.100 5,1 6.300 1,8 12,6 43.700 9,5 87,4

Zerbitzuak 644.200 73,3 370.200 90,9 57,5 258.100 56,4 42,5




65

Zehazki, badira emakumeak nagusi diren beste jarduera ekonomiko batzuk, esate

baterako, higiezinen jarduerekin zerikusia dutenak, herri-administrazioaren lanpostuak

(hezkuntza, osasuna, gizarte-zerbitzuak…), jarduera artistikoak, etxeko jarduerak eta

beste zerbitzu batzuk. Merkataritza arlokoetan, jarduera profesionaletan eta finantza

eta aseguruen jardueretan sexuen arteko oreka handiagoa dago.

3. taula.23. Biztanleria landuna, jarduera-adarraren eta sexuaren arabera. EAE. 2014.

2014an, nagusiki gizonek burutzen dituzten lanak daude, eta lan horietan gizonen

portzentajea handiagoa da (%75). Esate baterako, zuzendaritzarekin eta gerentziarekin

lotutakoak, eta baita ere nekazaritzaren, basogintzaren eta arrantzaren sektorekoak,

konponketaren eta makineriaren eta ekipoen instalazioak, manufaktura industriak eta

eraikuntza. Aldiz, %60tik gorako emakumeen portzentajea duten lanak honakoak

lirateke: kontabilitate, administrazio eta bulegoko jarduerak, jatetxeekin lotutako

zerbitzuak, zerbitzu pertsonalak eta saltzaileak eta oinarrizko lanak.

(Abs.) (% b) (Abs.) (% h) (Abs.) (% h)

GUZTIRA 865.300 100,0 407.300 100,0 458.000 100,0 50.700

Nekazari tza 12.300 1,4 3.400 0,8 8.900 1,9 5.500

Erauzte-industriak; energia elektrikoaren, gasaren, lurrunaren eta a i re

gi rotuaren hornidura; uraren hornidura; saneamenduko, hondakinen

kudeaketako eta deskontaminazio-jarduerak.

10.700 1,2 2.500 0,6 8.200 1,8 5.700

Manufaktura-industria 164.000 19,0 24.900 6,1 139.100 30,4 114.200

Era ikuntza 50.100 5,8 6.300 1,5 43.700 9,6 37.400

Txikizkako eta handizkako merkatari tza; motordun ibi lga i luen eta

motozikleten konponketa; garra ioa eta bi l tegiratzea; osta lari tza215.900 25,0 106.400 26,1 109.500 23,9 3.100

Informazioa eta komunikazioak 22.800 2,6 8.400 2,1 14.400 3,1 6.000

Finantza- eta aseguru-jarduerak 27.600 3,2 12.700 3,1 14.900 3,3 2.200

Higiezinekin lotutako jarduerak 4.300 0,5 3.000 0,7 1.300 0,3 -1.700

Lanbide-jarduerak, zienti fikoak eta teknikoak; adminis trazio-jarduerak

eta zerbitzu osagarriak93.500 10,8 52.900 13,0 40.600 8,9 -12.300

Herri Adminis trazioa eta defentsa, derrigorrezko Gizarte Segurantza;

hezkuntza; osasun-jarduerak eta gizarte-zerbitzuetako jarduerak.197.600 22,8 134.700 33,1 62.900 13,7 -71.800

Jarduera artis tikoak, a is ia ldikoak eta entretenimendukoak; etxeak

etxeko enplegatza i le eta norberak erabi l tzeko ondasun eta zerbitzuen

sortza i le gisa; lurra ldez kanpoko erakundeen jarduerak; beste zerbitzu

batzuk.

66.600 7,7 52.200 12,8 14.400 3,1 -37.800


G-E aldeaGUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK


66

3. taula.24. Biztanle landunak, lanbidearen eta sexuaren arabera. EAE. 2014.

Emakumeen artean kontratazio gehien erregistratzen dituzten 10 enpleguak

(Lanbiden erregistratutako kontratuen arabera) sexuaren araberako biztanleria

landunaren datuek diotenarekin bat datoz, eta honako jarduerekin lotutakoak dira:

bulego, hotel eta beste establezimendu batzuetako garbitzaileak daude lehenengo

lekuan eta denda eta biltegietako saltzaileak bigarren lekuan. Gizonen artean,

ostalaritza eta garbiketa munduko profesionalei kontratu asko egiten zaie baina hauez

gain gehien kontratatzen diren zereginen artean honako jarduerekin lotutakoak dira:

industriarako laguntzaileak, eraikuntza, garraioa eta nekazaritza (manufaktura

industriako peoiak, zamaketariak, makinetako langileak, igeltseroak…).

3. taula.25. 10 lanbide kontratatuenak, sexuaren arabera. EAE. 2014.

(Abs.) (% b) (Abs.) (% h) (Abs.) (% h)

GUZTIRA 865.300 100,0 407.300 47,1 458.000 52,9 5,9

Zuzendariak eta gerenteak 27.300 3,2 8.200 30,0 19.100 70,0 39,9

Zientzia arloko teknikariak eta profesionalak eta intelektualak 182.600 21,1 106.500 58,3 76.100 41,7 -16,6

Lanbide-teknikari laguntzaileak 105.300 12,2 34.400 32,7 70.900 67,3 34,7

Kontulariak, administrariak eta bulegoko beste langile batzuk 92.600 10,7 58.500 63,2 34.100 36,8 -26,3

Sukaldariak, zerbitzu pertsonalak, bizkartzainak eta dendariak 178.800 20,7 120.800 67,6 57.900 32,4 -35,2

Nekazaritza-, abeltzaintza-, basogintza- eta arrantza-sektoreetako langile

kualifikatuak10.900 1,3 2.900 26,6 8.000 73,4 46,8

Manufaktura industrietako eta eraikuntzako artisauak eta langile

kualifikatuak (instalazioen eta makinen operadoreak izan ezik)109.100 12,6 6.700 6,1 102.400 93,9 87,7

Instalazioen eta makinen operadoreak eta muntatzaileak 75.200 8,7 7.900 10,5 67.300 89,5 79,0

Oinarrizko lanpostuak 83.000 9,6 61.300 73,9 21.700 26,1 -47,7

Lanpostu militarrak 400 0,0 0 0,0 400 100,0 100,0


GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAKG-E aldea

EMAKUMEAK GIZONAK

1. Bulego, hotel eta beste establezimendu

batzuetako garbitzaileak

Manufaktura-industrietako peoiak

2. Dendetako eta biltegietako saltzaileak Soldatapeko zerbitzariak

3. Soldatapeko zerbitzariak Salgaien garraioko peoiak eta deskargatzaileak

4. Ospitaleko erizaintzako laguntzaileak Bulego, hotel eta beste establezimendu

batzuetako garbitzaileak

5. Etxeko langileak Nekazaritzako peoiak

6. Manufaktura-industrietako peoiak Dendetako eta biltegietako saltzaileak

7. Osasun-zerbitzuetan pertsonak zaintzeko

langileak, beste epigrafe batzuetan sailkatu

gabekoak

Paperezko eta kartoizko produktuak fabrikatzeko

makinetako langileak

8. Haurtzaindegietako eta ikastetxeetako

zaintzaileak

Autobus- eta tranbia-gidariak

9. Jolas- eta entretenimendu-jardueretako

monitoreak

Metalak lortzeko eta eraldatzeko instalazioetako

operadoreak

10. Soldatapeko sukaldariak Igeltseroak



67

3.1.4. Biztanleria landuna, lan-baldintzen arabera.

Emakumeen eta gizonen artean aldea agertzen duen beste adierazle talde bat

biztanleria landunaren lan-baldintzak aztertzen dituena da; hau da, kontratazio-motak,

lanaldiak eta enplegu-erregulazioko espedienteei dagozkienak.

Emakumeek dituzte kontratu prekarioenak egungo lan-merkatuan. Kontraturik

gabeko pertsonen %73,2 emakumeak dira. Egoera hau eragiten duena emakumeak

zerbitzuen sektorean duen partaidetza handia eta egungo lan-baldintza ez-seguruak

eta prekarioagoak izan daitezke. Aldi baterako kontratuari dagokionez, datuek

erakusten dutenaren arabera, azken hamar urteotan emakumeen portzentajea 7 puntu

igo da, %54,3ra arte. Kontratu mugagabea duten emakumeen portzentajea txikiagoa da

gizonena baino. Honela, emakumeen kasuan enplegu-kolokatasun egoera gizonen

kasuan baino nabarmenagoa da, 2014ko datuak 2004koekin alderatuz gero egoera

honek hobera egin badu ere. 2004an kontratu mugagabea edo finkoa zuen biztanleria

landunen %38,4 emakumeak ziren, eta 2013an portzentaje hau %47,5era igo da.

3. taula.26. 16 urteko eta gehiagoko soldatapeko biztanleria landunaren bilakaera, kontratu motaren eta sexuaren arabera. EAE. 2004 – 2014 urteetako alderaketa.

Emakumeen eta gizonen arteko desoreka agerian uzten duen beste faktore bat

lanaldi-mota da. 2014an lanaldi partzialeko kontratua duten biztanleria landunaren %80

emakumeak dira. Egoeraren araberako gertaera da, eta 2006tik errepikatu eta

mantentzen da.

GUZTIRA

(Abs.) (Abs.) (% h) (Abs.) (% h)

2004

Guztira 754.800 325.100 43,1 429.700 56,9 13,9Mugagabea– finkoa 517.200 198.700 38,4 318.500 61,6 23,2Aldi baterakoa 203.200 96.300 47,4 106.800 52,6 5,2Kontraturik gabe eta beste 34.400 4.400 12,8 30.000 87,2 74,4

2014

Guztira 704.000 348.800 49,5 355.200 50,5 0,9Mugagabea– finkoa 525.400 249.600 47,5 275.800 52,5 5,0Aldi baterakoa 166.200 90.200 54,3 76.000 45,7 -8,5Kontraturik gabe eta beste 12.300 9.000 73,2 3.300 26,8 -46,3


GIZONAKEMAKUMEAKURTEAK G-E aldea


68

3. taula.27. Biztanleria landuna, lanaldi-motaren eta sexuaren arabera. EAE. 2006 – 2014.

Atal hau bukatzeko, enplegu-erregulazioko espedienteek (EEE) ukitutako pertsonen

datuak aztertzen dira. 2008. urteaz geroztik, hazkunde handia gertatu da aurreko

urteekin alderatuta (2009an lortu zituen gehieneko balioak). Espediente hauek gizonei

eragin diete gehiago emakumeei baino, batez ere krisialdiaren lehenengo urteetan,

gizonak nagusi ziren sektoreetan eman baitzen (eraikuntza eta industria).

Dena den, 2014. urtean EEE-ek ukitutako pertsonen kopuruak %47,3 egin du

behera. Beherakada hau gizonentzat izan da onuragarria batez ere.

3. taula.28. EEE-ek ukitutako langileak, sexuaren arabera EAE. 1991 – 2014.

Guztira E % G% Guztira E % G%

2006 858.300 36,0 64,0 135.200 83,1 16,9

2007 858.400 36,2 63,8 142.800 82,6 17,4

2008 875.000 37,2 62,7 135.200 83,1 19,9

2009 816.400 38,0 62,0 135.400 84,7 15,3

2010 826.200 38,9 61,1 135.900 81,5 18,5

2011 810.400 39,8 60,2 145.900 79,7 20,3

2012 758.800 39,7 60,3 144.000 81,3 18,7

2013 728.100 40,0 60,0 145.500 80,1 19,9

2014 708.800 39,4 60,6 165.700 83,2 16,8


LANALDI PARTZIALALANALDI OSOAURTEAK

GUZTIRA

(Abs.) (Abs.) (% h) (Abs.) (% h)

1991 61.983 4.923 7,9 57.060 92,11992 69.315 6.745 9,7 62.570 90,31993 86.166 9.901 11,5 76.265 88,51994 48.041 5.354 11,1 42.687 88,91995 20.599 2.799 13,6 17.800 86,41996 11.816 1.933 16,4 9.883 83,61997 17.480 2.427 13,9 15.053 86,11998 7.814 1.244 15,9 6.570 84,11999 7.043 1.342 19,1 5.701 80,92000 6.257 1.174 18,8 5.083 81,22001 5.792 1.077 18,6 4.715 81,42002 5.650 1.352 23,9 4.298 76,12003 12.035 1.911 15,9 10.124 84,12004 5.614 1.028 18,3 4.586 81,72005 6.158 988 16,0 5.170 84,02006 3.338 664 19,9 2.674 80,12007 4.815 786 16,3 4.029 83,72008 12.794 2.398 18,7 10.396 81,32009 68.812 11.875 17,3 56.937 82,72010 35.426 6.590 18,6 28.836 81,42011 22.072 4.672 21,2 17.400 78,82012 37.429 7.671 20,5 29.758 79,52013 31.790 7.228 22,7 24.562 77,32014 16.747 3.699 22,1 13.048 77,9

Iturria: Eusko Jaurlaritza. Enplegu eta Gizarte Gaietako Saila.



69

3.1.5. Biztanleria landuna: ekintzailetza

Atal honetan, norberaren kontura lan egiten duen biztanleria landunaren azterketa

espezifikoa jasotzen da. EUSTATen datuen arabera 2014an soldatapean lan egiten ez

duen biztanleria landuna gutxiengoa da (ia %21,1). Kategoria honetako egoera

profesional desberdinen barruan, multzo ugariena langile autonomoak dira

lehenengoak eta enplegatzaileak bigarrenak.

Norberaren kontura lan egiten duen biztanlerian emakumearen presentzia

eskasagoa da. Biztanleria landun enplegatzailearen edo autonomoaren %37 dira

emakumeak. Emakume-portzentajerik handiena familia-laguntzaren barruan kokatzen

da, lan-egoera honetan biztanleriaren %60 baino zertxobait gehiago baitago.

3. taula.29. 16 urteko edo gehiagoko biztanleria landuna, lan-egoeraren eta sexuaren arabera. EAE. 2014.

Gizarte Segurantzak autonomoen erregimeneko pertsonei buruz dituen datuak

aztertzen baditugu, ikusiko dugu, 2014ko abenduan Euskadin 85.835 pertsona daudela

jarduera-erregimen horretan5. Euskadin langile independenteen kasuan emakumeak

%35,6 dira soilik. Bilakaeraren azterketa egiten bada, baloreek emakumeen parte-

hartze erlatiboaren hazkundea erakusten dute, baina hazkunde hau txikia da (%32,2,

2007an eta %35,9, 2014an). Balore absolutuetan, 2007tik 2014ra langile autonomoek

izan duten beherakada ez da hain nabarmena izan emakumeen kasuan (1.677

emakume gutxiago eta 13.224 gizon gutxiago).

5 Ez daude merkataritza-sozietate, kooperatiba edo beste sozietate-erakunde batzuen barnean, ezta familia-lankidetzan kokatuta

edo enplegu-kolektibo berezien barnean erregistratuta ere.

(Abs.) (% b) (Abs.) (% b) (% h) (Abs.) (% b) (% h)

Guztira 892.300 100,0 418.300 46,9 473.900 53,1 6,2

Soldatarik gabeko biztanleria, guztira 188.300 21,1 69.500 100,0 37,0 118.700 100,0 63,0 26,0

Enplegatzailea 44.600 23,7 15.100 21,7 33,9 29.400 24,8 65,9 32,1Autonomoa 109.000 57,9 39.500 56,8 36,2 69.500 58,6 63,8 27,5Kooperatibista 28.400 15,1 11.000 15,8 38,7 17.400 14,7 61,3 22,5Familia-laguntza 6.300 3,3 3.900 5,6 61,9 2.400 2,0 38,1 -23,8

Soldatapeko biztanleria, guztira 704.000 78,9 348.800 100,0 49,5 355.200 100,0 50,5 0,9

Sektore publikoko soldatapekoak 129.700 18,4 80.500 23,1 62,1 49.200 13,9 37,9 -24,1Sektore pribatuko soldatapekoak 574.300 81,6 268.300 76,9 46,7 306.000 86,1 53,3 6,6


GIZONAKEMAKUMEAKG-E aldea

GUZTIRA


70

3. taula.30. Gizarte Segurantzan alta eman duten pertsona autonomoak, sexuaren arabera. EAE. 2007 – 2014.

Lan-merkatuan egiten den ekintzailetzari buruzko ikuspegia osatzeko, Euskal

Autonomia Erkidegoko 2014ko Global Entrepreneurship Monitor (GEM) delakoaren

txosteneko adierazle batzuk ere aztertu ditugu.

Txosten honetan aurkezten diren datuen arabera, oraindik ere emakumeek parte-

hartze txikiagoa dute gizonek baino ekintzailetza-prozesuko fase guztietan. Berez, 42

hilabetetik beherako enpresetako ekintzaileen %37,3 emakumeak dira. Finkatutako

ekintzailetzaren kasuan %43,1 emakumeak dira. Ekintzailetza potentzialaren kasuan

portzentajea %48,1era iristen da, ekintzailetza-prozesuaren fase guztietako

portzentajerik handiena. 2014 eta 2011 urteen arteko alderaketa egiten bada,

emakumeen ekintzailetza potentzial eta finkatuak neurrian egin du gora, eta hasierako

ekintzailetzak behera egin du (42 hilabetetik beherako enpresetan). Gizonen kasuan,

aldiz, ekintzaileek gora egin dute hasierako faseetan eta behera egin dute ekintzaile

potentzial eta finkatuek.

Enpresa bat sortzeko inbertsioa egiten dutenen artean gero eta emakume gehiago

daude. Baina oraindik ere enpresa sortzerakoan gizonek gehiago inbertitzen dute

(%57,3) emakumeek baino (%42,7).

Ekintzailetza oztopatzen duen osagaietako bat porrotarekiko beldurra da. 2014an

gizonen %43,6k onartu dute beldur hori sentitzen dutela eta emakumeen artean

%49,5ek onartu dute. Orokorrean ekintzaileen kolektiboan, porrotarekiko beldurra duela

onartzen duen kopurua txikiagoa da. Dena den, talde honetan, emakumeen eta

gizonen arteko aldea erabatekoa da (emakumeen %45,8 eta gizonen %9,2).

GUZTIRA

(Abs.) (Abs.) (% h) (Abs.) (% h)

2007 100.736 32.463 32,2 68.273 67,8

2008 95.727 31.535 32,9 64.192 67,1

2009 91.380 30.849 33,8 60.531 66,2

2010 89.223 30.609 34,3 58.614 65,7

2011 87.663 30.515 34,8 57.148 65,2

2012 85.520 30.160 35,3 55.360 64,7

2013 85.116 30.340 35,6 54.776 64,4

2014 85.835 30.786 35,9 55.049 64,1

Iturria: Gizarte Segurantza. EIN. B iztanleria aktiboaren inkesta. Autonomoen, gizarte-ekonomiaren

eta enpresen gizarte-erantzukizunaren estatistika.



71

Ekintzailetza portaeran talde biak ezberdintzen dituen beste elementu bat,

ekintzailetza-prozesua hasterakoan duten batez besteko adina da. Emakumeen kasuan

ekintzaileek batez beste 39 urte dituzte eta gizonek, aldiz, 42 urte. Emakumeen batez

besteko adina bi urte gehitu da 2011tik, baina gizonen adina 2011ko berbera da.

3. taula.31. Ekintzailetza-jardueren adierazleak, sexuaren arabera. EAE. 2011 – 2014 urteetako alderaketa.

Ekintzailetza-jardueraren indizeak (TEA) adierazten du 18 eta 65 urte bitarteko zer

pertsona-portzentaje diren merkatuan 0 eta 42 hilabete bitarteko iraupena duten

enpresa berrien jabeak, jabekideak edo sortzaileak. EAEn indize hori %3,7koa da

2014an. Emakumeen ekintzailetza-jardueren indizea gizonena baino txikiagoa da, bai

oro har, bai aukeragatik hasitako jardueretan. Azpimarragarria da emakumeek

aukeragatik sortutako jarduerek behera egin dutela 2011 eta 2014 bitartean (%2,8tik

%1,4ra), baina gizonen artean berriz gora egin du (%1,9tik %3,4ra).

Premiagatik hasitako ekintzailetza jarduerei dagokienez, berriz, emakume zein

gizonen artean datua berdintsua dela ikus daiteke (%1,1). 2011ko datuekin alderatzen

badugu, emakumeen artean puntu bat igo da, eta gizonen artean bi puntu.

3. taula.32. Ekintzailetza Jardueraren Indizea (TEA). EAE. 2011 – 2014 urteetako alderaketa.

EMAKUMEAK GIZONAK EMAKUMEAK GIZONAK

Ekintzailearen profila sexuaren arabera (ehunekoa)

Ekintzailea hasierako fasean (< 42 hilabete) 41,0 59,0 37,3 62,7

Ekintzaile potentziala (hurrengo 3 urteak) 42,0 58,0 48,1 51,9

Ekintzaile finkatua (> 42 hilabete) 36,0 64,0 43.1 56,9

Inbertitzaile informala sexuaren arabera (ehunekoa) 34,4 65,6 42,7 57,3

Porrot egiteari beldurra sexuaren arabera (ehunekoa)

Porrot egiteari beldur dion biztanleria ez-ekintzailea 65,0 45,0 49,5 43,6

Porrot egiteari beldur dion biztanleria ekintzailea 33,3 28,0 45,8 29,2Ekintzaileen batez besteko adina. 37 42 39 42

Iturria: Global Entrepreneurship M onitor (GEM ). Euskal Autonomia Erkidegoa - 2011. eta 2014. urteetako txosten betearazlea.

2011 2014

EMAKUMEAK GIZONAK GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK

TEA, guztira 3,9 3,2 3,7 2,7 4,6

TEA aukeragatik 2,8 1,9 2,4 1,4 3,4

TEA beharragatik 1,0 1,3 1,1 1,1 1,1

Iturria: Global Entrepreneurship M onitor (GEM ). Euskal Autonomia Erkidegoa - 2011. eta 2014. urteetako txosten betearazlea.

2011 2014


72

3.2. Ugalketa-lana

Atal honetan, denboraren erabilerak, ugaltze-erantzukizunak eta emakumeek eta

gizonek lan-bizitza, bizitza pertsonala eta familia-bizitza uztartzeko erabiltzen dituzten

neurriak aztertuko dira.

3.2.1. Erantzukidetasuna eta denboraren erabilera berriak

Amatasuneko prestazioen 2014ko datuek agerian jartzen dutenaren arabera,

emakumeen nagusitasuna erabatekoa da lana eta familia bateratzeko neurrien

erabilerari dagokionez. Gizonek oso kopuru txikian erabiltzen dituzte neurri hauek,

2014an neurri hauek erabili zituzten pertsonen %95,5 emakumeak ziren eta %4,5

gizonak. Oso kopuru baxuak badira ere, Euskadiko datuek Estatukoek baino errealitate

apur bat positiboagoa erakusten dute, bertan gizonen %1,8k baino ez baitute hartzen

prestazioa.

3. taula.33. Amatasuneko prestazioak, hartzaileen sexuaren arabera. EAEn eta estatuan guztira. 2014

Bilakaeraren ikuspegia kontuan hartuz, amatasuneko prestazioak %4,4 gehitu dira

2013. urtearekin alderatuta eta gizonen partaidetza prestazio honetan gorantz doa

pixkanaka, 2010etik %4,5 baino gorago baitago.

(Abs.) (Abs.) (% h) (Abs.) (% h)

EAE 15.345 14.649 95,5 696 4,5

Araba 2.359 2.246 95,2 113 4,8

Bizkaia 7.646 7.335 66,3 311 4,1

Gipuzkoa 5.340 5.068 137,4 272 5,1

Estatuko prestazioak, 2014 281.411 276.482 98,2 4.929 1,8

Iturria: Enplegu eta Gizarte Segurantza M inisterioaren estatistika.

GUZTIRAEMAKUMEAK GIZONAK

PRESTAZIOAK


73

3. taula.34. Amatasuneko prestazioen bilakaera, hartzailearen sexuaren arabera. EAE. 2002- 2014

Aitatasun-prestazioei dagokienez (15 eguneko baimena, seme-alaba jaiotzeagatik),

2014an 13.687 eman ziren, hau da, 14.048.161 euro guztira, eta batez beste 1.026,4

euro prestazio bakoitzeko.

Prestazio hauek Estatuan eman direnenen %7 dira. Bertan, prestazioko batez

besteko zenbatekoa txikiagoa da, hain zuzen ere, 854,8 euro.

Gipuzkoako Lurralde Historikoan ematen dira mota honetako prestazio gehien

(%48,5), gizon landun gehien duen Lurralde Historikoa ez bada ere.

3. taula.35. Aitatasuneko prestazioak lurralde historikoaren arabera. 2014

Indarrean jarri zenetik (2007) prestazioaren bilakaera aztertuz gero, azken 8

urteotan %35 igo da, baina 2012tik 2014ra behera egin du.

(Abs.) (Abs.) (% h) (Abs.) (% h)

2002 12.041 11.666 96,9 375 3,1

2003 14.027 13.643 97,3 384 2,7

2004 14.748 14.283 96,8 465 3,2

2005 15.188 14.821 97,6 367 2,4

2006 16.052 15.507 96,6 545 3,4

2007 16.264 15.675 96,4 589 3,6

2008 18.058 17.382 96,3 676 3,72009 17.265 16.622 96,3 643 3,7

2010 17.730 16.963 95,7 767 4,3

2011 17.728 16.930 95,5 798 4,5

2012 16.713 15.954 95,5 759 4,5

2013 16.048 15.366 95,8 682 4,2

2014 15.345 14.649 95,5 696 4,5


URTEAKGUZTIRA

EMAKUMEAK GIZONAK

PRESTAZIOAK

EAE 13.687 14.048.161 1.026,4

Araba 2.211 2.318.861 1.048,8

Bizkaia 4.834 4.955.239 1.025,1

Gipuzkoa 6.642 6.770.714 1.019,4

Estatu osoan 236.714 202.361.576. 854,8


PRESTAZIOAK

(Kopurua)ZENBATEKOA (€)

BATEZ BESTEKO

ZENBATEKOA

PRESTAZIOKO


74

3. taula.36. Aitatasuneko prestazioen bilakaera. EAE. 2007- 2014

Amatasun- eta aitatasun-baimenez gain, familia eta lana bateratzeko laguntza

nagusiak eszedentziak eta lanaldi-laburtzeak dira.

Familia (seme-alabak edo familiako beste kide batzuk) zaintzeko eszedentziei

dagokienez, haien bilakaeraren azterketak goranzko joera erakusten du erabilpenean,

eta 2012 eta 2013an atzeraldi txiki bat egon bazen ere, 2014. urtean %8,7 egin du

gora. Era berean, seme-alabak zaintzeko eszedentzia gehien-gehienak emakumeek

hartzen dituztela erakusten du, hain zuzen, %95 baino gehiago.

Familiako senideen zaintzari dagokionez, eszedentzia hauek hartzen dituzten

gizonen kopurua, seme-alabak zaintzeko gizonena baino pixka bat handiagoa da,

2014an eszedentzia guztien %17,8 dira. Hala ere, emakumeek eskatzen dituzte gehien

senideak zaintzeko prestazioak (%82,2). Ugalketa-lanaren barnean pertsonak

zaintzeko nahitaezkoak edo beharrezkoak diren jarduerak edo zereginak daude, batez

ere etxea eta familia zaintzeko zereginak, ordaindu gabeko jarduerak eta produkzio-

jardueratzat hartzen ez direnak.

3. taula.37. Familia zaintzeko eszedentzien bilakaera, sexuaren eta zaintza motaren arabera. EAE. 2005 – 2014.

URTEAK PRESTAZIOAK (Kopurua)

2007 10.150

2008 15.549

2009 15.405

2010 16.138

2011 15.741

2012 14.951

2013 14.198

2014 13.687


GUZTIRA GUZTIRA

(Abs.) (Abs.) (%) (Abs.) (%) (Abs.) (Abs.) (%) (Abs.) (%)

2005 1.807 1.737 96,1 70 3,9 100 84 84,0 16 16,0

2006 1.840 1.728 93,9 112 6,1 110 89 80,9 21 19,1

2007 2.229 2.113 94,8 116 5,2 169 135 79,9 34 20,1

2008 2.554 2.426 95,0 128 5,0 167 142 85,0 25 15,0

2009 2.504 2.384 95,2 120 4,8 198 164 82,8 34 17,2

2010 2.936 2.799 95,3 137 4,7 242 189 78,1 53 21,9

2011 3.353 3.180 94,8 173 5,2 271 228 84,1 43 15,9

2012 3.202 3.019 94,3 183 5,7 248 210 84,7 38 15,3

2013 3.159 2.988 94,6 171 5,4 269 222 82,5 47 17,5

2014 3.435 3.275 95,3 160 4,7 354 291 82,2 63 17,8

Iturria: Enplegu eta Gizarte Segurantza Ministerioaren estatistika.

URTEAK

SEME-ALABAK ZAINTZEA SENITARTEKOAK ZAINTZEA

EMAKUMEAK GIZONAK EMAKUMEAK GIZONAK


75

Etxeko lanen erantzukizuna, oraindik ere, emakumeei dagokiela berresten dute

“Biztanleria jardueraren arabera” inkestaren 2014ko azken datuek. Etxeko lanak egin

ohi dituzten biztanle aktiboen %55,2 emakumeak dira, eta portzentaje hori handiagoa

da biztanle ez aktiboen kasuan (%70,2). "Aldizkakotasuna" edo "gabezia" gizonekin

lotuta dago zuzenean, aktiboekin zein ez aktiboekin.

3. taula.38. 16 urteko eta gehiagoko biztanleria, etxeko lanak egiteko maiztasunaren,sexuaren eta jarduerarekin duten loturaren arabera (milaka) EAE. 2014

EUSTATen Lana, familia eta norberaren bizitza uztartzeari buruzko inkestak (2013)

Euskadiko biztanle landunen informazioa ematen du etxeko lanei eskainitako

denboraren arabera. Emakumeek gizonek baino denbora askoz gehiago ematen

dizkiote etxeko jarduerei, batez beste 9,4 ordu; gizonek, aldiz, 6 ordu ematen dizkiote.

Generoen arteko aldea seme-alaba adingabeen zaintzan antzematen da batez ere (1,8

ordu). Etxeko lanen eta mendekotasuna duten adinekoen zaintzaren kasuan, aldiz, alde

hau txikiagoa da (0,8 ordu) kasu bakoitzean.

3. taula.39. Biztanleria landuna, etxeko lanak egiten emandako ordu- kopuruaren arabera. EAE. 2013

(Abs.) (% h) (Abs.) (% h)

Sarritan 769.300 424.500 55,2 344.900 44,8

Noizean behin

batzuetan bai eta bestetan

ez

203.200 54.000 26,6 149.100 73,4

Gutxitan 41.000 7.100 17,3 34.000 82,9

Inoiz ere ez 34.800 6.000 17,2 28.800 82,8

Sarritan 479.400 336.300 70,2 143.200 29,9

Biztanleria

ez-aktiboa

Noizean behin

batzuetan bai eta bestetan

ez

166.300 64.400 38,7 101.900 61,3

Gutxitan 54.400 20.000 36,8 34.400 63,2

Inoiz ere ez 82.500 34.300 41,6 48.200 58,4


EMAKUMEAK GIZONAK

Biztanleria

aktiboa

GUZTIRA


Etxeko zereginak 2,2 1,4 -0,8

Seme-alaba adingabeak zaintzea 4,9 3,1 -1,8

Mendeko pertsonak zaintzea 2,3 1,5 -0,8

GUZTIRA 9,4 6 -3,4

Iturria: EUSTAT. Familia, lana eta norberaren bizitza uztartzeari buruzko inkesta.


76

Etxeko lanen barruan egiten diren jardueretan arreta jarrita (otorduak prestatu,

arropa garbitu eta lisatu, erosketak egin…) argi ikusten da emakumeek gizonek baino

askoz ere denbora gehiago ematen dizkietela astean zehar (8 ordu emakumeek, 7 ordu

gizonek). Baina 1998tik azken datuetara egon den bilakaera aztertuz gero, argi ikusten

da 15 urte hauetan zehar gizonek gero eta inplikazio handiagoa dutela horrelako

lanetan (ordubetetik 7 ordutara). Generoen arteko alderik txikienak erosketak eta

kudeaketak egiterakoan ematen dira.

3. taula.40. Etxeko lanak egiteko emandako denboraren bilakaera (oo:mm), etxeko jarduera motaren eta sexuaren arabera. EAE. 1998 – 2013 urteetako alderaketa.

Etxeko txikiak eta nagusiak zaintzeko kobratu gabeko jarduerak (laguntza, denbora-

pasa, zaintza…) banan-banan aztertuz gero, egiazta dezakegu emakumeek denbora

gehiago ematen dutela haurrak zaintzeko; gizonek baino ordu erdi gehiago, hain zuzen

ere. Generoen arteko aldea handiagoa da haurren zaintzan (19 minutu), eta zertxobait

txikiagoa senide helduekin egoteari eta haiek laguntzeari dagokionez (16 minutu).

Seme-alabekin jolasean eta heziketan emandako denboran ia ez dago generoen arteko

alderik. 1998ko datuekin alderatuz gero, argi ikusi daiteke denboraren erabileran

aldaketarik nabariena adinekoen zaintzan eman dela, bai emakumeen zein gizonen

kasuan.

3. taula.41. Batez besteko denbora (oo:mm) partaide bakoitzeko, etxeko pertsonei emandako zaintzaren eta sexuaren arabera. EAE. 1998 – 2013 urteetako alderaketa.

EMAKUMEAK GIZONAKAldea

G-EEMAKUMEAK GIZONAK

Aldea

G-EE G

Jatekoa prestatzea 1:28 0:22 -1:06 1:35 1:01 -0:34 0:07 0:39

Garbiketa 0:51 0:09 -0:42 1:17 0:58 -0:59 0:26 0:49

Arropa 0:26 0:02 -0:24 0:50 0:31 -0:19 0:24 0:29

Beste konponketa

batzuk0:05 0:04 -0:01 0:23 0:27 +0:04 0:18 0:23

Erosketak 0:30 0:13 -0:17 0:54 0:48 -0:06 0:24 0:35

Kudeaketak 0:01 0:02 +0:01 1:21 1:21 0:00 1:20 1:19

Aisia-erdiak 0:16 0:16 0:00 1:35 1:55 +0:20 1:19 1:39

GUZTIRA 3:37 1:08 -2:29 7:55 7:01 -0:54 4:18 5:53

Iturria: EUSTAT. Denbora Aurrekontuen Inkesta.

1998 2013 1998 -2013

EMAKUMEAK GIZONAK Aldea G-E EMAKUMEAK GIZONAK Aldea G-E E G

Haurren zaintza 0:14 0:07 -0:07 1:29 1:10 -0:19 0:15 1:03

Jolasa eta heziketa 0:06 0:06 0:00 1:29 1:28 -0:01 1:23 0:90

Pertsona helduen

zaintza0:06 0:01 -0:05 1:41 1:25 -0:16 1:35 1:24

GUZTIRA 0:26 0:14 -0:12 4:39 4:03 -0:36 4:16 3:89


1998 2013 ∆ 1998-2013


77

Denbora-aurrekontuen inkestaren azken datuek (2013), argi eta garbi adierazten

dute, ohitura sozialei eta eguneroko bizitzaren jarduerei dagokienez, ezberdintasunak

ematen direla emakumeek eta gizonek haien denboraz egiten duten erabileran.

Emakumeek gizonek baino askoz denbora gutxiago ematen dute laneko eta

prestakuntzaren arloko jardueretan, aisialdi pasiboan (irakurketa, telebista, ikuskizunak,

jokoak eta zaletasun artistikoak) eta aisialdi aktiboan eta kiroletan (Internet, txangoak

eta kirol-jarduerak). Oraindik ere, emakumeek gizonek baino denbora askoz gehiago

ematen diete etxeko lanei. Emakumeek gizonek baino bi ordu gehiago ematen dute

batez beste egunean etxeko lanetan.

Norberaren zaintzari dagokionez (behar fisiologikoak), ia ez da ezberdintasunik

antzematen, ez eta gizarte-harremanetan edo eta helburu ezberdinetarako joan-

etorrietan ere (lanerako, ikasteko edo aisialdirako).

3. taula.42. Batez besteko denbora (oo:mm) jarduera bakoitzeko, sexuaren arabera. EAE. 1993 – 2013 urteetako alderaketa.

Dena den, 1993ko datuekin alderatuz gero, alde esanguratsuak azpimarra daitezke.

Esate baterako, emakumeek zein gizonek denbora gehiago ematen dute etxeko

pertsonak zaintzeko (biek 9 minutu). Emakumeek denbora apur bat gutxiago ematen

dute etxeko lanak egiteko (gutxi gora behera ordubete), eta denbora gehiago ematen

dute lan- eta prestakuntza-jardueretan (18 minutu gehiago) eta aisialdi aktiboa eta

kiroletan (13 minutu). Gizonen kasuan, aldiz, egoera alderantzizkoa da (etxeko lanei

emandako denboraren hazkundea, 34 minututan, eta lan- eta prestakuntza-lanetan

beherakada, gutxi gora behera ordubetean).

Bestalde, bizitza sozialaren, galera eman da, batez ere gizonen kasuan, izan ere

arlo honi 31 minutu gutxiago ematen dizkiote; emakumeek, aldiz, 20 minutu gutxiago

ematen dizkiote. Halaber, badira denbora gehiago ematen zaien jarduerak, bai gizonen

zein emakumeen kasuan, hala nola: nork bere burua mantentzeko eta zaintzeko

jarduerak (jatea, lo egitea, garbitzea, medikuarengana joatea) 30 minutu gehiagorekin,

EMAKUMEAK GIZONAK Aldea G-E EMAKUMEAK GIZONAK Aldea G-E

Beharrizan fisiologikoak 11:27 11:24 -0:03 11:59 11:53 -0:06

Lana eta prestakuntza 2:04 4:15 +2:11 2:22 3:16 +0:94

Harreman-bizitza 1:04 1:16 +0:12 0:44 0:45 +0:01

Aisia aktiboa eta kirolak 0:58 1:22 +0:64 1:11 1:47 +0:36

Aisia pasiboa 2:49 3:22 +0:73 2:52 3:05 +0:53

Joan-etorriak 0:52 1:03 +0:51 1:08 1:18 +0:10

Etxeko lanak 4:16 1:03 -3:13 3:08 1:37 -1:71

Etxeko pertsonen zaintza 0:27 0:12 -0:15 0:36 0:21 -0:15


1993 2013


78

lanera, ikasketetara edo eta aisialdirako joan-etorriak (15 minutu inguru) eta aisialdi

aktiboa eta kirola (25 minutu gizonek eta 13 minutu emakumeek). 6

3.2.2. Bateragarritasun erantzukidea

Erantzukidetasunean oinarritutako bateratzeak honako ondorioa dakar: emakumeek

eta gizonek ekoizpen- eta ugaltze-lanak aukera-berdintasunean egin ahal izatea.

Ikuspegi horretatik, bizitza pertsonala, familia eta lana bateratzea honela definitu

daiteke: emakumeek eta gizonek familia-bizitzan eta lan-merkatuan parte-hartze

orekatua izatea. Horretarako, beharrezkoa da sistemak (lanekoa, hezkuntzakoa eta

gizarte-baliabideetakoa) berriro egituratzea eta antolatzea, enpleguan aukera-

berdintasuna sartzeko, zeregin eta estereotipo tradizionalak aldatzeko, eta mendeko

pertsonen arreta- eta zaintza-beharrak asetzeko.

Atal honetarako erabili den informazio-iturria EUSTATek egindako Lana, familia eta

norberaren bizitza uztartzeari buruzko inkesta da. Inkestak dituen adierazleen bidez

aztertzen da Euskadin bizi diren pertsona landunek zer aukera dituzten lan ordaindua

eta etxeko lanak bateratzeko, eta familia- erantzukizunak eta esparru pertsonaleko

denbora librea bateratzeko. Txostena egin zen unean 2014ko datuak argitaratuta ez

zeudenez, azterketa 2013ko datuekin burutu da.

Biztanleria landunaren batez besteko balorazioek argi uzten dute neurrizko

gogobetetasun-maila dutela bizitza pertsonala, familia eta lana bateratzeari dagokionez

(6,1 puntukoa, batez beste, 0tik 10era doan eskala batean; non 0k “batere ez” esan

nahi baitu eta 10ak “erabatekoa”). Balorazio hauek zertxobait altuagoak dira seme-

alaben zaintzari (6,4) eta bizitza pertsonalari dagokionez (6,8).

Emakumeen eta gizonen arteko balorazioetan desberdintasunak antzematen dira,

baliteke, ugalketa-lana bere gain neurri desberdinean hartzearen ondorioz. Honela,

gizon landunek gogobetetasun-maila baxuagoa dute seme-alaben zaintzari,

menpekotasuna duten helduen zaintzari eta etxeko lanei emandako denboran.

Emakumeen gogobetetasun-maila, aldiz, batez bestekoaren azpitik dago bizitza

pertsonalari eta bikotekideak edo ezkontideak etxeko lanak egiteari emandako

denborari dagokionez.

6 Beste etxe batzuetako kideekin, senideekin, lagunekin edo auzokoekin dituzten gizarte-harremanen inguruko jarduerak dira, beste

etxe batzuetako pertsonei emandako laguntza barne. Gainera, Gizarte-bizitza honen barruan sartzen dira edozein motatako elkartetan edo erakundetan (erlijiosoa, politikoa, kulturala edo aisiakoa) laguntzeko edo parte hartzeko borondatez egiten diren baina ordainduta ez dauden jarduerak.


79

3. taula.43. Biztanleria landunaren gogobetetasun-maila, bateratzeari emandako denboraren eta sexuaren arabera (batez bestekoa). EAE. 2013

3. taula.44. Biztanleria landuna, zenbait alderdi bateratzeko zailtasunaren eta sexuaren arabera (batez bestekoa). EAE. 2013

Bizitza pertsonala, familia eta lana bateratzearen zailtasunari dagokionez, batez

besteko puntuazioek 3,7ko zailtasuna erakusten dute emakumeen artean eta 3,8koa

gizonen artean (0tik 10erako eskala batean; non 0k “zailtasunik ez” esan nahi baitu eta

10ek “zailtasun asko”) Beraz, kasu honetan datuek ez dute zailtasun berezirik

adierazten, ez emakumeen artean, ez gizonezkoen artean.

Biztanleria landunak lan egiten duen enpresan edo erakundean baimenak eskatzeko

duen zailtasunari dagokionez, pertzepzioa txikia da, eta antzekoa bi sexuetan (3,4

emakumeengan eta 3,5 gizonengan; 0tik 10erako eskala batean; non 0k “zailtasunik

ez” esan nahi baitu, eta 10ek berriz, “zailtasun asko”). Arrazoi horiengatik lanaldi

murrizketa edo lan-eszedentzia eskatzeak dakartza zailtasun gehienak (3,8), eta batez

ere gizonezkoen artean nabarmenagoa da zailtasuna (4).


Seme-alaba adingabeak zaintzea 6,4 6,7 6,1 -0,6

Mendeko pertsonak zaintzea 5,8 5,9 5,7 -0,2

Etxeko zereginak 5,9 5,9 5,8 -0,1

Ezkontide/bikotearen etxeko lanak 6,8 5,8 7,6 1,8

Bizitza pertsonala 5,8 5,6 6,0 0,4

Guztian 6,1 5,9 6,3 0,4

Iturria: EUSTAT. Norberaren bizitza, lana eta familia-bizitzaren uztarketa

Oharra: 0-10 bitarteko eskala, 0k "bat ere ez" esan nahi du eta 10ek "osoa".


Seme-alaba adingabeen zaintzarekin 4,3 4,0 4,7 0,7

Mendeko pertsonen zaintzarekin 4,7 4,5 4,9 0,4

Etxeko zereginekin 3,6 3,5 3,7 0,2

Kudeaketa burokratikoekin 3,6 3,6 3,7 0,1

Norbere jarduerekin 4,0 3,9 4,1 0,2

Guztian 3,7 3,7 3,8 0,1


Oharra: 0-10 bitarteko eskala, 0k "bat ere ez" esan nahi du eta 10ek "gehienezkoa".


80

3. taula.45. Biztanleria landunaren zailtasunak baimena eskatzeko, sexuaren arabera (batez bestekoa). EAE. 2013

Erantzukidetasunean oinarritutako bateratzeari dagokionez, garrantzitsua da beste

alderdi hau ere aztertzea: bateratze-neurriek enpresa edo erakundean pertsonen

lanbide-karreran duten eragina. Kalte maila 3,1 puntukoa da (0tik 10erako eskala

batean; non 0k “kalterik ez” esan nahi baitu, eta 10ek berriz, “kalte handia”). Hala ere,

emakumeen artean handiagoa da, 3,5 puntukoa, eta gizonen artean aldiz 2,8 puntukoa.

Familia arrazoiengatik eszedentziak edo lanaldi murrizketak eskatzearen kalte mailak

ditu puntu gehien, bai emakumeen artean (4,0), eta bai gizonen artean (3,9).

3. taula.46. Biztanleria landuna, bateratzeak alderdi batzuetan sor ditzakeen kalteak kontuan izanda , sexuaren arabera (batez bestekoa). EAE. 2013

Txosten honetako hainbat adierazlek aditzera eman dutenez, bateratzeari aurre egin

beharrak, emakumeengan eragin handiagoa du, haiek egiten baitituzte aldaketak,

lanaldi laburtzeak, zaintzarako eszedentziak edo lanaldi partzialak eskatzea. Zentzu

honetan, esan daiteke bizitza pertsonala eta familia bateratzeari ez zaiola

erantzukidetasunean oinarritutako erantzuna eman, baizik eta zaintza publikoa eta

pribatua uztartuz eta emakumeek haien lanaldiari eskainitako orduen murrizketaren

bidez egin zaiola aurre.

Biztanleria landunaren analisia lanaldi-motaren ezaugarrien arabera eginez gero,

emakumeen eta gizonen arteko alde nabarmenak daudela ikus daiteke. Emakume

proportzio handiagoak dauka lanaldi jarraitua (%56,5 emakumeak dira eta %47,2


Enplegu eta soldatarik gabeko egunak 3,2 3,3 3,2 -0,1

Eszedentziak 3,7 3,6 3,7 0,1

Lanaldi-murrizketa 3,8 3,6 4,0 0,4

Noizbehinka lanera ez joatea 2,9 2,9 2,9 0,0

Guztian 3,4 3,4 3,5 0,1


Oharra: 0-10 bitarteko eskala, 0k "zailtasunik ez" esan nahi du eta 10ek "gehieneko zailtasuna".


Amatasuna 2,1 2,9 1,5 -1,4

Aitatasun-baimena 2,9 -- 2,9 --

Eszedentzia – murrizketa familia-arrazoiengatik 4,0 4,0 3,9 -0,1

Galera, guztira* 3,1 3,5 2,8 -0,7

Oharra (*): Guztizko galera aitatasun/amatasun, aitatasun-baimena eta eszedentziaren batez bestekoa da.

Iturria: EUSTAT. Norberaren bizitza, lana eta familia-bizitzaren uztarketa.Oharra: 0-10 bitarteko eskala, 0k "bat ere ez" esan nahi du eta

10ek "osoa".


81

gizonak) eta gizonek baino sarriago egiten dute lan asteburuan (%17,8 emakumeek eta

%9,4 gizonek), baliteke neurri handiagoan aritzen direlako lanean zerbitzu/merkataritza

sektorean. Gizonek, aldiz, neurri handiagoan egiten dute lan ordutegi zatituan (%45,0

gizonek eta %35,9 emakumeek), gaueko ordutegian (%17,4 gizonek eta %7,9

emakumeek) eta txandakako lanean (%21,4 gizonek eta %16,2 emakumeek).

3. taula.47. Biztanleria landuna, lanaldi-motaren ezaugarrien eta sexuaren arabera. EAE. 2013 (ehunekoak)

Ordutegi motari eta malgutasunari dagokionez, Lanetik irteteko ordutegi malgua,

bateratzea hobetzeko beste tresna bat alegia, EAEko biztanleriaren %46,4k du;

ohikoagoa da gizonen artean (%48,7) emakumeen artean (%43,8) baino. Biztanleriaren

%40k aurreikusitako ordu kopurua baino gehiago eman behar dizkiote haien lanari,

batzuetan edo egunero. Inoiz ez edo ia inoiz ez egin behar dutenen portzentajea

zertxobait altuagoa da emakumeen kasuan (%44,2 eta %40,7 hurrenez hurren).

Etxean egiten den lanari dagokionez, %7,7k noizbehinka egiten dute eta %4,2k

gutxienez lan-egunetatik erdietan; emakumeen zein gizonen kasuan kopuruak

antzekoak dira.

3. taula.48. Biztanleria landuna, ordutegi motaren, malgutasunaren eta sexuaren arabera. EAE. 2013

GUZTIRA

(%b)

EMAKUMEAK

(%b)

GIZONAK

(%b)Aldea G-E

Lanaldi arrunta

Etengabea 51,6 56,5 47,2 -9,3

Zatitua (goiz eta arratsaldez) 40,8 35,9 45,0 9,1

Mistoa (etengabea eta zatitua) 7,7 7,5 7,8 0,3

Gaueko ordutegia 13,0 7,9 17,4 9,5

Beti 13,3 17,8 9,4 -8,4

Batzuetan 25,4 20,4 29,9 9,5

Txandakako lana 19,0 16,2 21,4 5,2

Iturria: EUSTAT, Norberaren bizitza, lana eta familia-bizitzaren uztarketa

GUZTIRA

(%b)

EMAKUMEAK

(%b)

GIZONAK

(%b)Aldea G-E

Ordutegi malgua 46,4 43,8 48,7 4,9

Lanaldia luzatzea

Ia inoiz ez 59,2 63,1 55,9 -7,2

Zenbaitetan 19,8 19,1 20,5 1,4

Ia beti 20,9 17,8 23,7 5,9

Etxean lan egiten du

Gutxienez egunen erdietan 4,2 5,4 3,3 -2,1

Noizbehinka 7,7 6,3 8,9 2,6

Inoiz ere ez 88,0 88,3 87,8 -0,5

Iturria: EUSTAT. Norberaren bizitza, lana eta familia-bizitzaren uztarketa.


82

4. BALIABIDE EKONOMIKOAK ETA SOZIALAK

Atal honetan, EAEko herritarrek dauzkaten baliabide ekonomiko eta sozialei buruzko

adierazleak agertzen dira. Informazio hau ezagutzeak, pertsonen ongizaterako

funtsezko alderdi hauetan emakumeen eta gizonen artean ematen diren

ezberdintasunen inguruko analisia egiteko aukera ematen digu.

4.1 Autonomia ekonomikoa

Atal honetan, pertsonen autonomia ekonomikoari buruzko informazioa emango

dugu, batez besteko errenta pertsonalari eta urteko batez besteko soldata gordinari 7buruzko zenbait adierazle aztertuz.

Honetarako oinarrizko bi iturri erabiltzen dira: EINen Soldata-egituraren inkesta eta

EUSTATen Pertsonen eta Familien Errenten inkesta (2011 eta 2013 urteak). Dena den,

aipatu beharra dago, adierazle hauek ez direla osorik eguneratzen, batzuk oraindik ez

baitira argitaratu. Horrek eragina du 2013ko adierazleak 2011koekin konbinatzerakoan,

2013ko datuak eguneratuta baitaude, baina 2011koak ordea ez.

Alderdi hau kontuan hartuta, 2013an batez besteko diru-sarrerak pertsonako 19.286

eurokoak ziren. Lurralde Historikoen arabera, Bizkaiak du EAE osoko errenta pertsonal

txikiena, eta Gipuzkoak, aldiz, handiena.

4. taula.1. Batez besteko errenta pertsonala, lurralde historikoaren eta sexuaren arabera. 2013.

Baliabideak eskuratzeari dagokionez, esan daiteke emakumeen eta gizonen eroste-

ahalmenean alde handia dagoela oraindik ere. Emakumeen batez besteko errenta

pertsonala 14.526 eurokoa da, eta gizonena, berriz, 24.414 eurokoa.

7 Batez besteko errenta pertsonala 18 urte eta gehiagoko pertsona bakoitzaren laneko errentak, jarduera ekonomikoetatik eratorritakoak,

transferentziak edo gizarte-prestazioak, eta kapital higigarriak eta higiezinak emandakoak batuta lortzen da.

GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK Aldea G-E % Erlatiboa

EAE, guztira 19.286 14.526 24.414 9.888 63,6

Araba 19.359 14.747 24.140 9.393 61,1

Bizkaia 18.994 14.139 24.326 10.187 58,1

Gipuzkoa 19.734 15.076 24.680 9.604 61,1

Iturria: EUSTAT. Errenta Pertsonal eta Familiarraren Estatistika.


83

Hau honela izanik, 9.888 euroko aldea ematen da bien artean, emakumeen urteko

batez besteko errenta pertsonala EAEko gizonen biztanleriaren batez besteko urteko

errentaren %59,5 da. Emakumeen eta gizonen errentaren arteko aldeek ez dute

ezberdintasunik erakusten Lurralde Historikoaren arabera. Dena den, Bizkaian dago

generoen arteko alderik handiena termino absolutuetan.

2003. urtetik, batez besteko errenta pertsonalaren bilakaera aztertzen badugu, bai

gizonen zein emakumeen errentek gora egin dutela ikus daiteke 2009. urtera arte,

baina 2011 eta 2013an gelditu edo behera egin dute. Izan ere, azken urte honetan 429

euro murriztu da errenta pertsonala. 2003-2013 aldiko bilakaeran, generoen arteko

aldea gutxitu egin da, baina ez emakumeen batez besteko errenta pertsonalaren

inpaktuagatik, baizik eta gizonen errenta pertsonala murriztu delako.

4. taula.2. Batez besteko errenta pertsonalaren bilakaera, sexuaren arabera. 2003 – 2013.

Zenbat eta urte gehiago izan, diru-sarrerak orduan eta handiagoak dira, erretiratuen

artean izan ezik. Dena den, adina ez da adierazle erabakigarria emakumeen artean,

emakumea izateak soilik batez besteko errenta pertsonala modu esanguratsuan

baldintzatzen baitu, eta beraz, gizonek diru-sarrera handiagoak dituzte adin-tarte

guztietan. Generoen arteko alderik handiena 45-80 adin-tartean dago.

URTEAK GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK Aldea G-E % ERLATIBOA

2003 13.647 8.744 18.846 10.102 46,4

2006 17.362 11.857 23.224 11.367 51,1

2009 19.631 14.242 25.376 11.134 56,1

2011 19.715 14.534 25.258 10.724 57,5

2013 19.286 14.526 24.414 9.888 59,5



84

4. taula.3. Batez besteko errenta pertsonala, adinaren eta sexuaren arabera. EAE. 2013.

Halaber, alde handiak daude batez besteko errenta pertsonalean nazionalitatearen

arabera;hortaz, biztanle atzerritarrek errenta txikiagoak dituzte. Atzerritarren artean,

emakumeen eta gizonen arteko alde garbiak 6.200 eurotik beherakoak dira. Hala ere,

balio erlatiboa kontuan hartuta, emakume atzerritarrek batez besteko errenta pertsonal

txikiagoa dute gizon atzerritarrek baino; gehienbat Hego Amerikako, Afrikako,

Ozeaniako eta gainerako Europako pertsonen kasuan (%50 txikiagoa).

Genero-barneko ikuspegia kontuan hartuta, emakumeen artean ezberdintasunak

daude nazionalitatearen arabera. Europako emakumeek diru-sarrera handiagoak

dituzte beste nazio batzuetako emakumeek baino, Ipar Amerikako emakumeak alde

batera utzita (batez beste 6.061 euroko errenta baitute). Erdialdeko Amerikako eta

Afrikako emakumeek dituzte diru-sarrera txikienak.

URTEAK GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK Aldea G-E % ERLATIBOA

18-19 urte 534 497 569 72 87,3

20-24 urte 3.468 3.060 3.861 801 79,3

25-29 urte 11.677 10.820 12.518 1698 86,4

30-34 urte 17.651 15.748 19.495 3747 80,8

35-39 urte 20.651 17.277 23.882 6605 72,3

40-44 urte 21.875 17.220 26.337 9117 65,4

45-49 urte 23.376 18.121 28.578 10457 63,4

50-54 urte 24.959 19.116 31.057 11941 61,6

55-59 urte 25.897 18.852 33.311 14459 56,6

60-64 urte 23.956 15.306 33.198 17892 46,1

65-69 urte 20.595 12.234 29.896 17662 40,9

70-74 urte 18.124 11.236 26.266 15030 42,8

75-79 urte 16.142 11.033 22.979 11946 48,0

80-84 urte 15.655 11.864 21.507 9643 55,2

85-89 urte 15.365 12.776 20.702 7926 61,7

90-94 urte 14.350 12.701 19.205 6504 66,1

95 urte eta gehiago 12.522 11.539 17.057 5518 67,6



85

4. taula.4. Batez besteko errenta pertsonala, nazionalitatearen eta sexuaren arabera. EAE. 2013.

Orain, 2011ko datuen arabera, batez besteko errenta pertsonalaren zenbatekoan

desberdintasunak antzeman daitezke lanbide-egoera edo jarduerarekin duten loturaren

arabera.

Langabetuen diru-sarrerak landun biztanleriaren diru-sarreren %66,5 dira. Halaber,

emakumeen errentaren pisu erlatiboan ere desberdintasunak dauden gizonenarekin

alderatzen badugu. Emakume landunaren urteko errenta gizonak jasotzen duenaren

%71,4 da, eta %65,1ekoa emakumea langabezian baldin badago.

4. taula.5. Batez besteko errenta pertsonala, jarduerarekin duten harremanaren eta sexuaren arabera. Biztanleria landun, langabe eta erretirodunaren arteko konparazioa. EAE. 2011.

GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK Aldea G-E % ERLATIBOA

Guztira 19.286 14.526 24.414 9.888 59,5

Espainiarra 20.277 15.277 25.684 10.407 59,5

Europako gainerako herrialdeak 8.733 5.506 11.615 6.109 47,4

Ipar Amerika 7.952 6.061 10.989 4.928 55,2

Erdialdeko Amerika 3.054 2.470 4.729 2.259 52,2

Hego Amerika 5.470 4.337 7.369 3.032 58,9

Asiarra 5.467 4.212 6.166 1.954 68,3

Afrikarra 5.492 3.712 6.382 2.670 58,2

Ozeania 8.130 4.809 10.793 5.984 44,6



Landunak 27.148 22.304 31.242 8.938 71,4

Lan egin duten langabeak 9.100 7.110 10.920 3.810 65,1

Lehenengo enpleguaren bila dabiltzan

langabeak1.105 1.250 946 -304 132,1

Erretirodunak 18.756 12.866 24.905 12.039 51,7

Ikasleak 2.695 2.673 2.719 46 98,3

Bestelako ez-aktiboak 7.050 5.399 12.566 7.167 43,0



86

18 urte eta gehiagoko EAEko biztanleriaren %49ren batez besteko errenta

pertsonala 15.000 euro baino txikiagoa da 2011. urtean. Portzentaje honek gora egiten

du nabarmen emakumeen kasuan, izan ere emakumeen %62 errenta-maila horretan

edo azpitik kokatzen dira eta. Gizonen kasuan portzentaje hau %35ekoa da. Generoen

arteko ezberdintasunak errentarik gabeko biztanleria portzentajean ere nabari dira,

emakumeen kasuan %16 egoera horretan baitaude (gizonen artean baino %5

gehiago).

4. taula.6. 18 urteko edo gehiagoko biztanleria, errenta mailaren eta sexuaren arabera. EAE. 2011.

Badaude aldagai sozio-demografiko batzuk erabakigarri bihurtzen direnak

emakumeen eta gizonen arteko batez besteko errenta pertsonalarekiko

ezberdintasunari dagokionez. Heziketa-maila da horietako bat. Zenbat eta heziketa-

maila handiagoa, orduan eta pertsonen diru-sarrerak altuagoak dira. Dena den,

emakumeen eta gizonen arteko aldea maila guztietan bere horretan mantentzen da.

Soilik goi-mailako ikasketak dituzten emakumeen batez besteko errenta pertsonala

kokatzen da 20.000-25.000 euroren errenta mailatik gora. Egoera horretan dauden

gizonen batez besteko errenta maila, aldiz, 30.000-40.000 diru sarrera mailan dago.

Termino erlatiboetan (emakume landunen ordainsariaren portzentajea gizon landunen

batez besteko ordainsariarekiko) ikasketarik gabeko edo lehen edo oinarrizko ikasketa

duten pertsonak dira gizonekiko errenta pertsonal txikiena erakusten dutenak (%50etik

behera).


Errentarik gabe 14,0 16,0 11,0 -5,0

9.000 euro baino gutxiago 21,0 29,0 13,0 -16,0

9.001 – 15.000 euro. 14,0 17,0 11,0 -6,0

15.001 – 24.000 euro. 19,0 17,0 22,0 5,0

24.001 – 30.000 euro. 9,0 6,0 13,0 7,0

30.001 – 39.000 euro. 11,0 7,0 14,0 7,0

39.001 – 51.000 euro. 6,0 5,0 8,0 3,0

51.001 euro baino gehiago 3,0 0,0 5,0 5,0

Iturria: EUSTAT. Errenta Pertsonal eta Familiarraren Estatistika. Oharra: ehunekoak bananduta ez dira % 100


87

4. taula.7. Batez besteko errenta pertsonala, heziketa-maila eta sexuaren arabera. EAE. 2011.

2011ko adierazleekin jarraituz, gizarte eta laneko aldagaiek (lanak, jarduera-

adarrak…) eragin handia dute emakumeen eta gizonen batez besteko errenta

pertsonalaren arteko aldean. Bien diru sarrerak altuagoak dira okupazio taldearen

mailak gora egiten duen heinean. Dena den, emakumeek talde guztietan errenta

baxuagoak badituzte ere, termino erlatiboetan, emakumeen eta gizonen arteko alderik

txikiena “langile kalifikatuak” taldean ematen da eta aldea handitzen doa “kalifikatu

gabeko langileen” kasuan. Balore absolutuetan, goi-mailako taldeek emakumeen eta

gizonen arteko errentan alde handiagoa dute.

4. taula.8. Batez besteko errenta pertsonala, lanbide- eta enplegu-taldearen eta sexuaren arabera. EAE. 2011.


Alfabetatu gabeak 8.230 6.713 11.690 4.977 57,4

Ikasketarik gabeak 11.495 8.137 16.691 8.554 48,8

Lehen Hezkuntza 14.051 9.222 20.821 11.599 44,3

OHO eta lehen hezkuntza 14.942 9.374 19.985 10.611 46,9

Lehen hezkuntzako beste ikasketa batzuk 12.035 8.539 15.539 7.000 55,0

Lanbide-heziketa 22.396 15.320 27.383 12.063 55,9

Beste ikasketa profesional batzuk 18.678 13.515 22.144 8.629 61,0

Oinarrizko eta goi-mailako batxilergoa 21.071 15.314 27.701 12.387 55,3

BBB, UBI, DBH, Batxilergoa (HSAOL) 15.620 11.678 19.064 7.386 61,3

Bigarren hezkuntzako beste ikasketa batzuk 19.793 14.414 24.119 9.705 59,8

Unibertsitate eskolak 25.196 23.914 28.868 4.954 82,8

Eskola teknikoak 30.058 17.653 33.473 15.820 52,7

Unibertsitate fakultateak 28.735 23.344 36.277 12.933 64,3

Goi mailako eskola teknikoak 31.497 19.610 35.746 16.136 54,9

Goi mailako beste ikasketa batzuk 30.237 22.615 33.347 10.732 67,8

Doktoregoak eta graduondokoak 36.387 28.079 45.211 17.132 62,1



Goi mailako taldeak 37.553 31.305 45.012 13.707 69,5

Tarteko lanbideak eta langileak 22.800 18.318 29.381 11.063 62,3

Artisauak, nekazariak 18.862 14.155 21.536 7.381 65,7

Langile kualifikatuak 25.031 20.865 25.602 4.737 81,5

Kualifikazio gabeko langileak 15.174 11.235 18.884 7.649 59,5



88

Diru-sarreren analisia jarduera-adarraren arabera egiten badugu, eta emakumearen

errentak gizonaren errentarekiko suposatzen duen balore erlatiboa kontuan izanda,

lehen sektorean (nekazaritza, abeltzaintza, basogintza eta arrantza) eta hirugarren

sektorean (merkataritza, konponketa, ostalaritza, finantza jarduerak, higiezinezkoak…)

sumatzen dira alde handienak. Salbuespen bezala, eraikuntzan ematen den batez

besteko errenta pertsonala dago, emakumeen kasuan zertxobait altuagoa baita

(ziurrenik, sektore honetan emakumeen jarduera tasa oso txikia delako eta hezkuntza

maila altuagoko postuekin lotura duelako).

4. taula.9. Biztanleria landunaren batez besteko errenta pertsonala, sexuaren eta jarduera adarraren arabera. EAE. 2011.

Biztanleria landunaren batez besteko errenta pertsonala lanbidearen arabera

aztertzen badugu, generoen arteko alde handienak zuzendaritza eta kudeaketa eta

gaitasunik gabeko lanpostuetan ematen direla ikus daiteke, horietan emakumeen

errenta gizonen errenta baino %60 txikiagoa baita.

4. taula.10. Biztanleria landunaren batez besteko errenta pertsonala, sexuaren eta lanbidearen arabera. EAE. 2011.


Nekazaritza, abeltzaintza, basogintza eta arrantza 15.595 9.164 17.808 8.644 51,5

Industria eta energia 32.683 25.817 34.517 8.700 74,8

Eraikuntza 24.180 24.311 24.163 -148 100,6Merkataritza, konponketa, ostalaritza, garraioa eta

komunikabideak 21.525 16.861 25.968 9.107 64,9

Finantzen eta higiezinen eremuko jarduerak eta

enpresei emaniko zerbitzuak29.123 22.063 36.791 14.728 60,0

Bestelako zerbitzu-jarduerak 29.200 25.909 36.053 10.144 71,9



Zuzendaria-gerentea 50.229 34.347 58.799 24.452 58,4

Profesional teknikoa 38.289 33.168 45.082 11.914 73,6

Laguntzarako teknikaria 30.401 24.637 34.281 9.644 71,9

Administraria 28.879 24.548 35.708 11.160 68,7

Merkataria, zerbitzaria 18.138 15.531 23.577 8.046 65,9

Nekazaria, arrantzalea 17.870 12.534 19.200 6.666 65,3

Langile kualifikatua 25.847 21.329 26.377 5.048 80,9

Makinetako operadorea 27.561 23.650 28.175 4.525 83,9

Kalifikaziorik gabeko langilea. 17.399 12.723 21.748 9.025 58,5



89

Azkenik, egoera profesionalaren aldagaia kontuan hartuta, batez besteko errentan

alderik handienak enpresarien artekoak eta kooperatibisten artekoak dira, eta txikienak,

aldiz, aldi baterako langileen artekoak.

4. taula.11. Biztanleria landunaren batez besteko errenta pertsonala, sexuaren eta egoera profesionalaren arabera. EAE. 2011.

2013 eta 2011 urteetako batez besteko errenta pertsonalaren adierazleak aipatu

ondoren, atal honekin amaitzeko EAEko biztanleriaren soldata gordinaren inguruko

informazio gehigarria aurkezten da, EINen Soldata Egituraren Inkestatik 8 lortutako

datuen araberakoa.

Ordainsaririk altuenak industria-sektoreko enpresetakoak dira, gizonen artean zein

emakumeen artean. Baina horrek ez du esan nahi sektore honetan ez dagoela generoen

arteko alderik, emakumeek gizonen soldataren %80 baino gutxiago kobratzen baitute.

Hala ere, emakume eta gizonen arteko tarte handiena zerbitzuen sektorekoa da.

Eraikuntzan, emakumeen datuaren arabera, emakume eta gizonen soldataren arteko

aldea gainerako sektoreetan baino txikiagoa da, lagin-behaketen kopurua estatistikoki ez

dela esanguratsua eta aldagarritasun handia duela kontuan hartuta.

Beste ikuspegi azpimarragarri bat kontratu-mota da. Kontratu mugagabeek ere ez

dituzte generoen artean eta urteko batez besteko irabazietan dauden ezberdintasunak

murrizten. Kontratu mugagabeak dituzten pertsonen ordainsariak aldi baterako

enpleguak dituzten pertsonek jasotzen dituztenak baino askoz handiagoak dira. Dena

den, kontratu-mota bietan genero-desberdintasunak antzematen dira. Desberdintasun

horiek handiagoak dira kontratu "egonkorragoetan", hau da, mugagabeetan, aldea ia

8.900 eurokoa baita gizonen alde. Termino erlatiboetan, emakumeek gizonen urteko

batez besteko ordainsariaren %72,9 kobratzen dutela esan nahi du.

8 Bi adierazle mota aztertuko ditugu. Batetik, urteko irabazi gordina. Soldata-irabazia da eta barnean hartzen ditu eskudirutan

jasotzen den soldata osoa eta gauzazko ordainketak. Langileak Gizarte Segurantzari egindako ekarpenen kenkariak edo Pertsona Fisikoen Errentaren gaineko Zergaren (PFEZ) konturako ordainsariak gauzatu baino lehen zenbatzen dira ordainsariak. Adierazle hau soldatak alderatzeko erabiltzen da, batetik, langileen ezaugarrien arabera eta bestetik orduko irabaziaren arabera, lanaldi ezberdinak dituzten langileak aztertzeko beharrezkoa baita.


Enpresaria 32.170 24.262 36.110 11.848 67,2

Autonomoa 21.289 17.228 23.437 6.209 73,5

Kooperatibista 32.830 25.561 37.847 12.286 67,5

Soldatapekoa 30.530 25.283 34.888 9.605 72,5

Behin-behineko langileak 18.072 16.301 20.266 3.965 80,4

Famili laguntzak 10.354 8.841 13.312 4.471 66,4



90

4. taula.12. Langile baten urteko batez besteko irabazia, sexuaren, sektore ekonomikoaren eta kontratu-motaren arabera. EAE. 2013.

Balio absolutuetan, soldaten arteko desberdintasunak gehitu egiten dira adin-tarteak

gora egin ahala. Desberdintasun absolutua txikiagoa da gazteen artean, zehazki 35

urtetik beherako gazteen artean, izan ere, tarte honetan baitago soldatarik baxuena.

45 eta 54 urtekoen taldean dago tarterik handiena. Emakumeen artean hazkundeak

joera berbera du, emakumea lan-merkatuan soldatapeko gisa sartzen denetik gertatzen

den genero-tartearekin jarraituz.

4. taula.13. Langile baten urteko batez besteko irabazia, adin-taldearen eta sexuaren arabera. EAE. 2013.

Ordainsarietan dauden desberdintasunak neurtzeko gehien erabiltzen den

egiturazko adierazle komunitarioa "emakume eta gizonen arteko soldata-arraila" da,

alderatzeko oinarri gisa lan-ordu bakoitzeko irabazi arrunta erabiltzen duena9. Globalki

hartuta gizonen eta emakumeen artean ez dagoela soldata-alderik esan nahi du %0ko

balioak; alegia, zenbat eta handiagoa izan adierazle-balioa, orduan eta handiagoa da

soldata-arraila.

9 Adierazle honek emakumezkoen eta gizonezkoen orduko batez besteko ordainketa gordinen arteko aldea osoa adierazten du,

gizonezkoen orduko batez besteko ordainketa gordinaren gainean ehunekotan adierazia.


Sektore ekonomikoa

Industria 31.765,95 26.323,36 32.989,38 6.666,02 79,8

Eraikuntza 25.929,49 24.838,69 (*) 26.091,45 1.252,76 95,2

Zerbitzuak 25.331,76 22.246,16 29.187,04 6.940,88 76,2

Kontratu-mota

Iraupen mugagabea 28.863,80 23.863,10 32.756,12 8.893,02 72,9

Iraupen jakina 18.337,79 17.971,12 18.676,58 705,46 96,2

Iturria: EIN. Soldaten egiturari buruzko inkesta Oharra:

(*) Lauki honek laginen behaketa-kopuruak 100 eta 500 bitarteko aldakortasuna duela adierazten du,beraz estatistikoki kopurua ez da esanguratsua eta aldakortasun handia du.

ADINA GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK Aldea G-E % ERLATIBOA

25 urte baino gutxiago -13.096,53 - -14.897,31 -

25-34 urte 22.128,38 20.362,46 23.771,72 3.409,26 85,7

35-44 urte 27.000,38 22.401,89 30.697,73 8.295,84 73,0

45-54 urte 29.391,21 24.387,93 33.381,74 8.993,81 73,1

55 urte eta gehiago 29.243,42 24.623,99 32.377,38 7.753,39 76,1

Iturria: EIN. Soldaten egiturari buruzko inkesta

Oharra: '-' zeinua duen laukiak laginen behaketa-kopurua 100 eta 500 bitartean dagoela adierazten du, beraz kopurua ez da

estatistikoki esanguratsua.


91

2013an alde hau %20,3koa izan da, aurreko urtekoa baino pixka bat txikiagoa. Hala

ere, bilakaera alderatzen badugu ez du izan joera argirik.

4. taula.14. Lan-ordu arrunteko irabaziaren eta emakume eta gizonen soldata-arrailaren bilakaera. EAE. 2004 – 2013

Azkenik, jarduera-sektoreak eta kontratazio-motak desberdintasun nabarmenak

ezartzen dituzte emakume eta gizonek orduko irabazten duten irabaziari dagokionez.

Desberdintasun handiena industriaren sektorean antzematen da. Bestalde, kontratu-

motaren arabera desberdintasun handiak daudela ikus daiteke; ordu arrunteko irabazi

gutxien sortzen duen kontratua iraupen mugatuko kontratua da. Eta emakume eta

gizonen arteko aldea kontuan hartzen badugu, tartea emakumeen kalterako da,

bereziki kontratu mugagabeetan.

4. taula.15. Lan-ordu arrunt bakoitzeko irabazia eta emakume eta gizonen arteko soldata-erraila, sektoreen eta kontratu-motaren arabera. EAE. 2013.

URTEAK GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK

EMAKUME ETA

GIZONEN ARTEKO

SOLDATA ALDEAK

2004 13,2 11,2 14,4 22,22005 13,7 12,0 14,7 18,32006 14,7 12,8 15,8 19,12007 14,9 12,7 16,4 22,62008 16,2 14,3 17,4 18,22009 16,7 14,8 18,0 17,6

2010 17,4 15,7 18,6 15,42011 17,2 15,2 18,6 18,12012 17,4 15,3 19,1 20,12013 17,5 15,3 19,1 20,3


Sektoreak

Industria 19,93 16,3 20,76

Eraikuntza 15,89 (*)15,72 15,92

Zerbitzuak 16,78 15,26 18,54

Kontratu-mota

Iraupen mugagabea 18,17 15,70 19,95

Iraupen jakina 14,07 13,86 14,26



Oharra: (*) lauki honek laginen behaketa-kopurua 100 eta 500 bitartean dagoela adierazten du, beraz

kopurua ez da estatistikoki esanguratsua.


92

4.2. Gizarte- eta laguntza-baliabideak

Gizarte- eta laguntza-baliabideak edo gizarte-zerbitzuak erakundeek herritar guztiei

eskaintzen dizkieten zerbitzu-multzoa dira, eguneroko bizitzan izan dezaketen orekarik

eza arindu, saihestu edo zuzentzeko, bizitzako aro guztietan bizitza-kalitate hobea izan

dezaten.

Atal honetan gizarte-zerbitzuren bat erabiltzen duten pertsonen profila aztertzen da,

generoaren aldagaia kontuan hartuz. Gehien erabili diren iturriak EUSTATeko Gizarte

Zerbitzuen Estatistika (2003) eta LANBIDE Euskal Enplegu Zerbitzuaren datuak (2004)

dira, Lanbidek kudeatzen baititu prestazio ekonomiko sozialak.

Hasteko, egoitzei dagokienez, erabiltzaile gehienak emakumeak dira, erabiltzaile

guztien %70 hain zuzen. 80 urtetik gorakoak dira gizarte-zerbitzu hauek gehien

erabiltzen dituztenak, eta adin-tarte horretan dago generoen arteko alderik handiena,

erabakigarria, zalantzarik gabe.

Txosten honen hasierako atalean adierazi diren EAEko kontingentzia demografikoen

bidez azaldu daiteke egoera hau.

Eguneko zentroetan emakume erabiltzaile pixka bat gehiago daude egoitzetan

baino. 2013an artatutako pertsonen %71,4 emakumeak ziren. Erabiltzaile gehienak 80

eta 84 urte bitartekoak dira, generoen arteko alde handiena dagoen adin-tartea, hain

zuzen.

4. taula.16. Pertsona nagusientzako egoitza eta eguneko zentroetako erabiltzaileak (%) sexuaren arabera. EAE. 2013.

Desgaitasuna duten pertsonentzako gizarte-zerbitzuei dagokienez, aldiz,

gizonezkoak gehiago dira. Egoitzetako erabiltzaileen %56,4 gizonak dira eta eguneko

zentroetan %59ko pisu erlatiboa dute. Gainera, adin-tarte guztietan gizonen ehunekoa

handiagoa da emakumeena baino.


G-EGUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK

Aldea

G-E

GUZTIRA 100,0 69,0 31,0 -38,0 100,0 71,4 28,6 -42,8

>89 urte 20,9 16,7 4,2 -12,5 11,9 9,3 2,5 -6,8

85-89 urte 27,0 20,7 6,3 -14,4 24,5 18,6 5,9 -12,7

80-84 urte 23,9 16,5 7,4 -9,2 30,1 21,4 8,8 -12,6

75-79 urte 14,6 8,6 6,0 -2,7 19,4 13,7 5,8 -7,9

< 75 urte 13,6 6,4 7,1 0,7 14,0 8,4 5,6 -2,8

Iturria: EUSTAT. Gizarte zerbitzuen estatistika.

EGOITZAK EGUNEKO ZENTROAK


93

4. taula.17. Desgaitasuna duten pertsonentzako egoitza eta eguneko zentroetako erabiltzaileak (%), sexuaren arabera. EAE. 2013.

Diru Sarrerak bermatzeko Errenta (DBE), baliabide ekonomiko nahikorik ez duten

pertsonen eta familien oinarrizko beharrei erantzuteko hilero jasotzen den prestazio

ekonomikoa da. Honen helburua lana bilatzea da, beti ere lan merkatura sartzeko

aukera duten pertsonak badira (adinagatik, osasunagatik….).

2014an espediente aktiboen azterketa espezifikoak adierazten duenez, emakumeak

dira laguntza hauek gehien eskatzen dituztenak, eta baita jasotzaile gehienak ere.

Emakumeak %53 dira, eta gizonak aldiz %45.

4. taula.18. Sarrera Bermatzeko Errenta (DBE) jasotzen dutenen kopurua. EAE. 2014.


G-EGUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK

Aldea

G-E

GUZTIRA 100,0 43,6 56,4 12,9 100,0 41,0 59,0 18,0

> 64 urte 3,6 2,1 1,5 -0,6 2,4 0,8 1,5 0,7

35-64 75,5 33,3 42,2 8,9 62,8 26,0 36,9 10,9

25-34 16,9 6,8 10,0 3,2 22,2 9,1 13,1 4,0

15-24 2,9 1,1 1,9 0,8 9,3 4,1 5,2 1,1

< 15 1,1 0,9 0,3 -0,6 3,3 0,9 2,3 1,4

Iturria: EUSTAT. Gizarte zerbitzuen estatistika.

EGOITZAK EGUNEKO ZENTROAK

GUZTIRA

(Abs.) (Abs.) (% h) (Abs.) (% h)

Urtarrila 62.991 33.594 53,3 29.397 46,7

Otsaila 63.556 33.845 53,3 29.711 46,7

Martxoa 64.101 34.100 53,2 30.001 46,8

Apirila 64.539 34.244 53,1 30.295 46,9

Maiatza 65.117 34.464 52,9 30.653 47,1

Ekaina 65.411 34.591 52,9 30.820 47,1

Uztaila 65.475 34.592 52,8 30.883 47,2

Abuztua 65.280 34.460 52,8 30.820 47,2

Iraila 65.248 34.403 52,7 30.845 47,3

Urria 65.332 34.354 52,6 30.978 47,4

Azaroa 65.291 34.257 52,5 31.034 47,5

Abendua 65.526 34.294 52,3 31.232 47,7

Iturria: Lanbide

EMAKUMEAK GIZONAK


94

Honez gain, baliabiderik ez duten pertsonek Etxebizitzarako Prestazio Osagarria

(EPO) jaso dezakete. Aldizkako laguntza da eta DBEa jasotzen duten pertsonen

etxebizitzaren edo ohiko bizitokiaren gastuei aurre egiteko balio du. Kasu honetan,

gizon eta emakumeen banaketa orekatuagoa da, gizonak %51 inguru dira eta

emakumeak %49 inguru, 2014ko hilabeteetan zehar.

4. taula.19. Etxebizitzarako Prestazio Osagarria (EPO) jasotzen dutenen kopurua. EAE. 2014.

4.3. Gizarteratzea eta pobrezia

Biztanleriaren pobrezia-maila eta pertsonek oinarrizko beharrak asetzeko nahiko

diru-sarrera ez izatea da.Gizarte zerbitzuen eskuratzea eta kontrolatzea ezagutzeko

adierazle nagusietako bat.

Atal honetan, lehenik eta behin pobrezia eta prekarietate-egoerak aztertzen dira.

Iturri nagusia Gizarte Zerbitzuen Eskaeraren Inkesta-Gizarte Beharren Inkesta (2014)

da, Pobrezia eta gizarte-desberdintasunen inkestatik egokitutako modulu batekoa.

Pobrezia eta gizarte-desberdintasunei buruzko inkestak, EAEko gizartearen pobrezia

eta ezegonkortasun-egoera aztertzen du, honako tasa hauek kontuan hartuz:

"Mantentze-pobreziaren tasa": Mantentze-pobrezia deritzo janaria, etxebizitza,

arropak, zapatak eta oinarrizko beste behar batzuk asetzeko gastuei epe

laburrean aurre egiteko behar beste diru ez izateari. Tasa hori %8,2koa da

2014an.

GUZTIRA

(Abs.) (Abs.) (% h) (Abs.) (% h)

Urtarrila 26.127 12.868 49,3 13.259 50,7

Otsaila 26.521 13.044 49,2 13.477 50,8

Martxoa 26.851 13.197 49,1 13.654 50,9

Apirila 27.178 13.339 49,1 13.839 50,9

Maiatza 27.641 13.550 49,0 14.091 51,0

Ekaina 27.952 13.691 49,0 14.261 51,0

Uztaila 28.110 13.760 49,0 14.350 51,0

Abuztua 28.120 13.711 48,8 14.409 51,2

Iraila 28.280 13.755 48,6 14.525 51,4

Urria 28.455 13.824 48,6 14.631 51,4

Azaroa 28.529 13.833 48,5 14.696 51,5

Abendua 28.694 13.874 48,4 14.820 51,6

Iturria: Lanbide

EMAKUMEAK GIZONAK


95

Metatze-pobrezia esaten zaio, bestetik, familiek ezin lor ditzaketenean

gutxieneko bizitza-maila egokia epe luzez izateko beharrezkoak diren

kontsumoko ondasun iraunkorrak (epe luzerako bizitza baldintzak eta etxeetako

erreserbarako ondarea). Indize hau %2ra igo da 2014an.

"Benetako pobrezia-tasa" pobreziaren mantentze- eta metatze-dimentsioetan

ageri diren oinarrizko premiak nahikoa ez asetzeko arriskua ez dago nahikoa

konpentsatuta eguneroko bizitzan, pobreziaren bizipenetik aldentzeko adinako

gutxieneko ongizatea eskuratzeko. Benetako pobrezia-tasak biztanleriaren

%5,9arengan du eragina 2014an.

"Benetako ongizaterik ezaren tasa" baliabide nahikorik ez izatea, gizarte jakin

bateko ohiko bizimoduan, ohituretan eta jardueretan gutxieneko parte-hartzea

izateko beharrezkotzat hartzen diren gastuei epe laburrean aurre egiteko.

2014an EAEko biztanleriaren %11,5 zegoen egoera horretan.

Benetako pobrezia- eta prekarietate-egoerak familia-etxebizitzetako familiaburu

nagusia kontuan hartuta aztertzen badugu, beheranzko bilakaera ikus daiteke

pobrezia guztietan 2008-2014 urte bitartean.

Emakume eta gizonen arteko desberdintasunari dagokionez, emakumeen ehunekoa

handiagoa da egoera guztietan. Alderik handiena benetako ongizaterik ezaren tasan

ematen da, 11,2 puntukoa, hain zuzen.

4. taula.20. Benetako pobrezia- eta prekarietate-egoeren bilakaera, familiaburuaren sexuaren arabera. EAE. 2008 - 2014. Biztanleak familia-etxebizitzetan. Intzidentzia %-tan

EMAKUMEAK GIZONAK GUZTIRA

(% h) (% h) (%)

2008 10,2 4,8 5,7

2012 12,6 5,8 7,3

2014 13,1 6,7 8,2

2008 3,2 1,2 1,5

2012 2,5 1,2 1,4

2014 3,1 1,7 2,0

2008 8,8 3,3 4,2

2012 11,1 3,7 5,3

2014 10,3 4,6 5,9

2008 15,7 6,7 8,2

2012 20,0 7,4 10,1

2014 20,1 8,9 11,5

Iturria: Gizarte-zerbitzuen eskaerari buruzko inkesta-Gizarte-beharren inkesta

POBREZIA ETA PREKARIETATE MOTA

Mantentze-pob.

Metatze-pob.

Benetako pobrezia

Benetako ongizate-gabezia


96

Horri dagokionez, benetako pobrezia- eta prekarietate-egoeren banaketa

aztertzerakoan, metatze-pobrezian antzematen da emakume eta gizonen arteko alderik

handiena familia-etxebizitzetako familiaburu gisa (%35,4 emakume eta %64,6 gizon)

Pobrezia eta prekarietatearen 4 motatan gizonen ehunekoa handiagoa da.

4. taula.21. Benetako pobrezia- eta prekarietate-egoeren banaketa, familiaburuaren sexuaren arabera. EAE. 2008 - 2014. Biztanleak familia-etxebizitzetan. % horizontalak

Sexuaren araberako pobrezia-moten intzidentziaren analisiak emakumeak buru

diren etxekoen unitateek egoera txarrena jasaten dutela erakutsi du kasu guztietan.

Emakumeak buru diren etxekoen unitateetan, pobrezia egoerak neurtzen dituzten tasak

altuagoak dira (guraso bakarreko familiak, lanbide egonkorra duten edo ez duten

bakarrik dauden emakumeak).

Emakumeen taldean, guraso bakarreko familien buru diren 45 urtetik beherako

emakumeak, lan egonkorrik ez dutenak dira ahulenak, pobrezia-egoera guztietan tasa

nahiko altua baitute. Gainera, emakumeak bakarrik eta lan egonkorrik gabe daudenean

adina erabakigarria da, eta 45 urtetik gorako emakumeak dira ukituenak.

Badaude pobrezia indize altuak erakusten dituzten beste kolektibo batzuk ere, hala

nola, guraso bakarreko familia buru diren gizonak, eta EBtik kanpoko atzerritar

pertsonek osatutako etxeak.


(% h) (% h) (%)

2008 28,8 71,2 100

2012 36,3 63,7 100

2014 36,8 63,2 100

2008 33,7 66,3 100

2012 36,2 63,8 100

2014 35,4 64,6 100

2008 33,9 66,1 100

2012 43,8 56,2 100

2014 40,2 59,8 100

2008 30,8 69,2 100

2012 41,6 58,4 100

2014 40,1 59,9 100


Mantentze-pob.

Metatze-pob.

Benetako pobrezia




97

4. taula.22. Benetako pobrezia eta prekarietatearen bilakaera, etxekoen unitatearen mota soziodemografikoaren edo pertsona nagusiaren arabera. EAE. 2012-2014 urteen alderaketa.

Bestalde, familia-etxebizitzetako familiaburua kontuan hartu gabe bilakaeraren

azterketa egiten badugu, gorakada ikus daiteke pobrezia-egoera guztietan.

Emakumeek dute pobrezia-intzidentzia gehien pobrezia-tipologia gehienetan, metatze-

probrezian izan ezik.

4. taula.23. Benetako pobrezia- eta prekarietate-egoeren bilakaera, sexuaren arabera, familiaburua kontuan hartu gabe. EAE. 2008-2014. Biztanleak familia-etxebizitzetan. Intzidentzia %-tan.

2012 2014 2012 2014 2012 2014 2012 2014

Guraso bakarreko familietako emakumeak, lan egonkorrik gabekoak. 45 urtetik beherakoak 60,7 58,3 12,8 11,5 63,8 50,3 79,8 77,6Guraso bakarreko familietako emakumeak, lan egonkorrik gabekoak. 45 urte edo gehiagokoak 20,3 17,0 1,4 2,7 18,8 16,2 31,9 29,1Guraso bakarreko familietako emakumeak, lan egonkorrarekin. 3,7 7,9 1,0 2,0 2,7 7,2 11,0 13,7

Bakarrik bizi diren emakumeak, lan egonkorrik gabekoak. 45 urtetik beherakoak 24,0 41,8 4,1 0,5 16,1 22,5 48,4 45,2Bakarrik bizi diren emakumeak, lan egonkorrik gabekoak. 45 urte edo gehiagokoak 42,4 44,2 3,6 3,2 23,3 24,1 38,2 32,2Bakarrik bizi diren 65 urtetik beherako emakumeak, lan egonkorrarekin. 0,7 3,1 0,0 2,0 0,7 2,0 4,4 8,3

Bakarrik bizi diren 65 urtetik beherako gizonak, lan egonkorrarekin. 0,9 1,3 0,5 0,0 0,5 0,0 3,3 3,0Bakarrik bizi diren 65 urtetik beherako gizonak, lan egonkorrik gabeak 29,6 37,6 2,3 2,8 22,6 20,7 35,5 34,9

45 urtetik beherako famili taldeak, lan egonkorrik gabekoak. 21,7 27,5 7,9 9,6 19,0 21,8 24,5 32,045 urte edo gehiagoko famili taldeak, lan egonkorrik gabekoak. 7,1 16,2 0,8 1,5 3,9 9,3 10,4 18,045 urtetik beherako famili taldeak, lan egonkorrarekin. 3,3 1,9 0,0 0,0 0,6 0,9 2,0 2,645 urte edo gehiagoko famili taldeak, lan egonkorrarekin. 0,9 1,6 0,1 0,3 0,6 0,4 2,1 3,5

> 65 urteko gizonak 3,4 1,4 1,6 1,0 1,0 0,8 4,4 4,3> 65 urteko emakumeak 5,8 3,5 2,6 1,0 3,1 1,6 11,7 8,1EBkoak ez diren herrialdeetakoak 38,6 47,6 3,7 18,7 37,3 47,2 59,6 67,2Familia gurasobakarreko gizonak 25,0 5,2 5,1 3,6 18,2 2,8 21,3 15,1GUZTIRA 7,3 8,2 1,4 2,0 5,3 5,9 10,1 11,5

Iturria: Justizia, Lan eta Gizarte Segurantza Saila. Pobreziari eta Gizarte Desberdintasunei buruzko inkesta

MANTENTZE-

POBREZIA

METATZE-

POBREZIA

BENETAKO

POBREZIA

BENETAKO

ONGIZATE

GABEZIA


(%) (%) (%)

2008 6,1 5,3 5,7

2012 7,3 7,2 7,3

2014 8,7 7,7 8,2

2008 1,6 1,5 1,5

2012 1,3 1,6 1,4

2014 1,9 2,1 2,0

2008 4,3 4,0 4,2

2012 5,2 5,4 5,3

2014 6,1 5,6 5,9

2008 8,4 7,9 8,2

2012 10,5 9,6 10,1

2014 11,7 11,3 11,5



Mantentze-pob.

Metatze-pob.

Benetako pobrezia



98

Azkenik, pobrezia- eta benetako prekarietate-egoerak sexuaren arabera aztertzen

baditugu familia-etxebizitzetan, familiaburua kontuan hartu gabe, ehunekoak aldatu

egiten dira lehen aipatutako datu baliokideekin alderatzen baditugu. Emakumeen

ehunekoa handiagoa da, metatze-pobrezian izan ezik, hor gizonen ehunekoa

emakumeena baino pixka bat handiagoa baita.

4. taula.24. Benetako pobrezia- eta prekarietate-egoeren banaketa, sexuaren arabera. EAE. 2008-2014. Biztanleak familia-etxebizitzetan. % horizontalak.

EUSTATen 2012ko Etxerik gabeko pertsonen inkestako datuen arabera, %27,3k ez

du inolako diru-sarrerarik, eta horietatik gehienak gizonak dira (%19,5 emakumeak eta

%29,1 gizonak). Beraz, ikus daitekeen bezala orain dela hiru urte, EAEn etxerik ez

zuten pertsonen profila nagusia gizonarena zen. Emakumeen artean, diru-iturri nagusia

Diru-sarrerak Bermatzeko Errenta da (%19,0), gizonena baino ehuneko handiagoa

(%11,6) Gaua pasatzeko lekua kontuan hartuz, emakume gehiago bizi dira ostatu

kolektiboetan (%48,8) gizonak baino (%37,8).


(%) (%) (%)

2008 54,8 45,2 100

2012 52,7 47,3 100

2014 54,8 45,2 100

2008 53,7 46,3 100

2012 48,0 52,0 100

2014 48,8 51,2 100

2008 53,4 46,6 100

2012 51,3 48,7 100

2014 54,0 46,0 100

2008 53,1 46,9 100

2012 54,2 45,8 100

2014 52,6 47,4 100


Mantentze-pob.

Metatze-pob.

Benetako pobrezia




99

4. taula.25. Etxerik gabeko pertsonak, sexuaren arabera. EAE. 2012.

(Abs.) (% b) (Abs.) (% h) (% b) (Abs.) (% h) (% b)

GUZTIRA 2.090 389 1.701

Diru-sarreren iturri nagusia

Diru-sarrerarik ez 571 27,3 76 13,3 19,5 495 86,7 29,1Lagunek-ezagunek utzitako dirua 122 5,8 11 9,0 2,8 111 91,0 6,5GKEei egindako dohaintza 323 15,5 68 21,1 17,5 255 78,9 15,0Kotizazio gabeko pentsioa 154 7,4 44 28,6 11,3 110 71,4 6,5Diru-sarrerak bermatzeko 272 13,0 74 27,2 19,0 198 72,8 11,6Gainerako prestazioak 346 16,6 47 13,6 12,1 298 86,1 17,5Bestelakoak 303 14,5 69 22,8 17,7 234 77,2 13,8

Lo egiteko lekua 0,0

Bizitoki kolektiboa 834 39,9 190 22,8 48,8 643 77,1 37,8Pisua/ostatua 1.027 49,1 188 18,3 48,3 839 81,7 49,3Beste leku batzuk 2240 107,2 10 0,4 2,6 214 9,6 12,6

Iturria: EUSTAT. Etxerik gabeko pertsonei buruzko inkesta.



100

5. OSASUNA

Atal honetan adierazle hauek aztertuko ditugu: osasun-egoera eta osasunaren

pertzepzioa, osasunaren arriskuak eta ohitura osasungarriak eta ugalketa-osasuna.

Hori guztia, EAEko herritarren osasuna ezagutzeko.

Erabilitako informazio iturri nagusia 2013ko datuei dagokien Eusko Jaurlaritzaren

Osasunaren Inkesta izan da. Inkesta horrez gain, EUSTATen 2013ko Ospitaleko

gaixotze-tasaren inkesta ere erabili da.

Dena den, jakintza-arlo eguneratuago eta interesgarri bat sartu da: OSALANek

(Laneko Segurtasun eta Osasunerako Euskal Erakundea) argitaratutako Lan Osasunari

buruzko 2014ko datuak. Era berean, Haurdunaldiaren Borondatezko Etenduren

Erregistroko 2013ko txostena aztertu da, desberdintasun esanguratsu batzuk

ikusarazteko, besteak beste, jaioterriaren aldagaia kontuan hartuta.

5.1. Osasun-egoera eta autopertzepzioa

Euskadiko biztanleriak bere osasunari buruzko pertzepzio positiboa du. 2013ko

inkestaren arabera. Pertsonen %80 inguruk uste dute haien osasun-egoera ona edo

oso ona da. Emakumeen balorazioak gizonenak baino zertxobait baxuagoak dira.

Zentzu honetan esan behar da gizonen %83,1ek bere osasunaren inguruko balorazio

positiboa egiten dutela, emakumeen kasuan aldiz, %76,7k pentsatzen dute horrela.

Erdipurdiko osasuna, osasun txarra edo oso txarra dutela pentsatzen duen

biztanleriaren artean, emakume gehiago dago (%60 inguru).

5. taula.1. Biztanleria, osasunaren pertzepzioaren eta sexuaren arabera. EAE. 2013.

(Abs.) (% b) (Abs.) (% b) (% h) (Abs.) (% b) (% h)

Oso ona 433.885 22,9 200.011 20,5 46,1 233.874 25,6 53,9

Ona 1.074.044 56,8 548.265 56,2 51,0 525.779 57,5 49,0

Erdipurdikoa 309.515 16,4 184.214 18,9 59,5 125.301 13,7 40,5

Txarra 64.070 3,4 37.431 3,8 58,4 26.639 2,9 41,6

Oso txarra 9.492 0,5 5.962 0,6 62,8 3.531 0,4 37,2

GUZTIRA 1.891.006 100,0 975.882 100,0 51,6 915.124 100,0 48,4

Iturria: Eusko Jaurlaritzaren Osasun Saila. Euskal Autonomia Erkidegoko Osasunari buruzko Inkesta



101

Emakume eta gizonen emaitzek ere desberdintasun esanguratsuak erakusten

dituzte talde sozioekonomikoaren arabera. Honela, prebalentzia oneko gizonen eta

emakumeen proportzioa antzekoa da honako jarduerak dituztenen artean: 10

soldatapeko gutxiagoko eta gehiagoko langileak dituzten establezimenduetako

zuzendariak eta gerenteak eta tradizionalki unibertsitate-lizentziekin lotutako

profesionalak, bitarteko autonomoak eta langile autonomoak. Halaber, alde handiagoak

ikusten dira trebatu gabeko langileen artean.

5. taula.2. Osasun onaren prebalentzia, talde sozioekonomikoaren eta sexuaren arabera. EAE. 2013.

5.2. Osasun-arriskuak eta ohitura osasungarriak

Atal honetan tabako, alkohol eta drogen kontsumoaren inguruko ohiturei dagokien

informazioa aurkezten da. Izan ere, honakoak arrisku portaerak dira eta eragin sakona

izan dezakete pertsonen osasunean. Oro har, eragin ezberdina dute gizonen eta

emakumeengan. Honez gain, jarduera fisikoa ere aztertzen da, izan ere ohitura

osasungarri horrek osasun-egoeran eragin handia du eta.

biztanleriaren tabako kontsumoa modu esanguratsuan gutxitu da. Gizonengan

2002an %30ek kontsumitzen zuten eta 2013an %24k. Emakumeen kasuan jaitsiera

hau murritzagoa izan da, 2002an %20,3koa zen eta 2013an, aldiz %18,1ekoa; dena

den, emakumeen kontsumo maila gizonena baino txikiagoa da.

Erretzaileen ehunekoa asko aldatzen da adinaren arabera. Emakumeen artean,

kontsumo handiena biltzen duen adin tartea 25-44 urteei dagokiena. eta gizonen

artean, aldiz 45-64 urte bitartekoek kontsumitzen dute tabakorik gehien. Hala ere,

tabako kontsumoak behera egin du adin talde guztietan, 45-74 urte bitarteko

emakumeengan izan ezik.


10 soldatapeko edo gehiago dituen establezimenduen zuzendariak eta

gerenteak eta unibertsitateko lizentziarekin lotu ohi diren lanbideak.88,6 91,7 3,1

10 soldatapeko edo gutxiago dituzten establezimenduen zuzendariak eta

gerenteak eta unibertsitateko diplomekin eta laguntza teknikoko beste

lanbide batzuekin lotu ohi diren profesionalak. Kirolariak eta artistak.

84,6 89,2 4,6

Tarteko lanak eta norbere konturako langileak 81,7 83,7 2,0

Lan tekniko kalifikatu eta erdi-kualifikatuetako ikuskatzaileak eta

langileak.73,5 80,5 7,0

Kualifikatu gabeko langileak. 64,3 77,9 13,6



102

5. taula.3. Tabakoaren kontsumoan prebalentzia, adinaren eta sexuaren arabera. 2012 – 2013 urteetako alderaketa.

Alkoholaren kontsumoari dagokionez, 2013an arrisku maila altuko epe luzerako

alkohol kontsumoaren prebalentzia %25,1ekoa da gizonen kasuan eta %14,7koa

emakumeen kasuan. Azken hamarkadan proportzio hau ia %7 jaitsi da gizonen kasuan

(emakumeen kasuan apur bat igo da). 45 eta 64 urte bitarteko emakumeengan eta 65

urtetik gorako gizonengan gora egin du kontsumoak.

5. taula.4. Epe luzera, alkohol kontsumoarekin erlazionatutako osasun arazoak izateko arrisku handia duten pertsonen prebalentzia, adinaren eta sexuaren arabera. 2002 – 2013 urteetako alderaketa.

2014an EAEn ospitaleratzeko egon diren diagnostikorik ohikoenak aztertzen

baditugu, gaixotasunagatik hartutako altetan emakumeen ehunekoa gizonena baino

pixka bat handiagoa da (%51,2 emakumeak eta %48,8 gizonak).

Emakumeen ospitalizaziorik ohikoenak hauek eragindakoak dira: nerbio-sistemako

eta zentzumen-organoetako gaixotasunek (batik bat, begietako eta inguruetako

arazoak eta begi-lausoak), 1.000 biztanleko 21 ospitalizazio ematen dira

eta.Gaixotasun horiei dagokienez, generoen arteko aldea handi xamarra da, hain zuzen

1.000 pertsonako 4 ospitalizazio gehiago dituzte emakumeek gizonek baino.


GUZTIRA 20,3 30,2 9,9 18,1 24,1 6,0

15-24 28,1 29,2 1,1 14,6 14,0 -0,6

25-44 32,7 38,6 5,9 25,6 29,7 4,1

45-64 17,2 32,0 14,8 23,9 30,0 6,1

65-74 4,0 18,1 14,1 4,3 13,7 9,4

>= 75 1,5 10,4 8,9 1,0 10,7 9,7


2002 2013


GUZTIRA 14,0 32,4 18,4 14,7 25,1 10,4

15-24 24,5 36,4 11,9 17,9 17,3 -0,6

25-44 18,9 36,4 17,5 16,0 21,6 5,6

45-64 12,6 38,8 26,2 18,3 32,9 14,6

65-74 7,4 25,8 18,4 10,0 32,4 22,4

>= 75 4,2 10,3 6,1 4,0 15,7 11,7


2002 2013


103

5. taula.5. Alta hartutako gaixoak eta 1.000 biztanleko tasa, behin betiko diagnostikoaren eta sexuaren arabera. EAE. 2013.

ALTAKALTAK /

1000 Bizt.ALTAK

ALTAK /

1000 Bizt.ALTAK

ALTAK /

1000 Bizt.

Guztira 312.562 143,4 160.100 143,3 152.462 143,4Infekzio-gaixotasunak 4.501 2,1 1.960 1,8 2.541 2,4Biriketako tuberkulosia 115 0,1 43 0,0 72 0,1HIESa 236 0,1 95 0,1 141 0,1Hepatitis birikoa 146 0,1 57 0,1 89 0,1Tumoreak 28.814 13,2 13.610 12,2 15.204 14,3Koloneko neoplasia gaiztoa 1.817 0,8 697 0,6 1.120 1,1Trakeako, bronkioetako eta biriketako neoplasia 1.510 0,7 357 0,3 1.153 1,1Emakumeen bularretako neoplasia gaiztoa 1.849 1,7 1.849 1,7 - -Prostatako neoplasia gaiztoa 1.639 1,5 - - 1.639 1,5Maskuriko neoplasia gaiztoa 2.236 1,0 419 0,4 1.817 1,7Gaix. endokrinoak eta metabolikoak 4.533 2,1 2.641 2,4 1.892 1,8Diabetes mellitusa 1.572 0,7 648 0,6 924 0,9Odoleko gaixotasuna 3.035 1,4 1.512 1,4 1.523 1,4Buruko gaixotasunak 4.968 2,3 2.291 2,1 2.677 2,5Nerbio sistemako eta sentimen organoetako 41.464 19,0 23.476 21,0 17.988 16,9Begietako eta inguruetako arazoa 31.121 14,3 17.877 16,0 13.244 12,5Katarata 23.157 10,6 13.579 12,2 9.578 9,0Otitisa 1.033 0,5 421 0,4 612 0,6Zirkulazio aparatuko gaixotasuna 36.688 16,8 15.898 14,2 20.790 19,6Hipertentsioa 1.556 0,7 815 0,7 741 0,7Miokardioko infartu akutua 2.174 1,0 611 0,5 1.563 1,5Arnas gaixotasuna 27.304 12,5 11.220 10,0 16.084 15,1Pneumonia 5.028 2,3 1.927 1,7 3.101 2,9Bronkitisa 3.178 1,5 637 0,6 2.541 2,4Asma 1.761 0,8 1.082 1,0 679 0,6Pneumokoniosia, beste batzuk 7.099 3,3 3.199 2,9 3.900 3,7Digestio gaixotasunak 36.352 16,7 15.002 13,4 21.350 20,1Urdaileko ultzerak 565 0,3 168 0,2 397 0,4Apendizitisa 2.547 1,2 1.077 1,0 1.470 1,4Abdomeneko barrunbeko hernia 9.031 4,1 2.376 2,1 6.655 6,3Kolelitiasia 4.933 2,3 2.799 2,5 2.134 2,0Aparatu genitourinarioko gaixotasunak 19.395 8,9 10.801 9,7 8.594 8,1Nefritisa 1.144 0,5 486 0,4 658 0,6Giltzurruneko eta ureterreko harria 1.614 0,7 631 0,6 983 0,9Haurdunaldia eta erditzea 22.871 20,5 22.871 20,5 - -Erditze arrunta 1.826 1,6 1.826 1,6 - -Infekzio puerperal larria 21 0,0 21 0,0 - -Azaleko eta larruazalpeko gaixotasuna 4.421 2,0 1.841 1,6 2.580 2,4Azaleko eta larruazalpeko infekzioak 2.319 1,1 808 0,7 1.511 1,4Azaleko eta larruazalpeko beste hantura batzuk 202 0,1 86 0,1 116 0,1Gaix. osteomuskularrak eta lokomozio-aparatukoak 29.482 13,5 14.741 13,2 14.741 13,9Osteoartrosia 6.063 2,8 3.453 3,1 2.610 2,5Ornoarteko diskoko arazoak 1.734 0,8 799 0,7 935 0,9Sortzetiko anomaliak 2.190 1,0 932 0,8 1.258 1,2Gaixotasun perinatalak 2.400 1,1 1.077 1,0 1.323 1,2Fetuaren gaix. hemolitikoa /Jaiotza inguruko 497 0,2 223 0,2 274 0,3Gaizki definitutako egoera erigarriak 13.016 6,0 5.839 5,2 7.177 6,8Lesioak eta pozoidurak 23.103 10,6 10.671 9,6 12.432 11,7Izterrezur haustura 2.725 1,2 1.986 1,8 739 0,7V kodeak 7.898 3,6 3.661 3,3 4.237 4,0

Iturria: EUSTAT. Ospitaleetako erikortasunaren estatistika.



104

Haurdunaldia eta erditzea dira emakumeen ospitalizazioa eragiten duten diagnostiko

medikorik ohikoenak; hain zuzen EAEko emakumeen 20,5 ospitalizazio eragiten dituzte

1.000 emakumeko.

Gizonen artean, aldiz, diagnostikorik ohikoenak digestio-aparatuko (batez ere

sabelaldeko barrunbeko etena) eta zirkulazio aparatuko gaixotasunak dira (batez ere

miokardioko infartu akutua), 1.000 biztanletatik 19 ospitalizazio eragiten dituen

diagnostikoa hain zuzen. Gaixotasun hauen kasuan, emakumeenganako aldea oso

handia da, izan ere, gizonen artean 5 alta gehiago ematen dira 1.000 biztanleko.

Emakumeen eta gizonen arteko alderik txikienak gaixotasun hauetan ikus daitezke:

infekzio gaixotasunak, gaixotasun endokrinoak eta metabolikoak, odoleko

gaixotasunak, buruko gaixotasunak, aparatu genitourinarioko gaixotasunak, azaleko eta

larruazalpeko ehuneko gaixotasunak, gaixotasun osteomuskularrak eta lokomozio-

aparatukoak, sortzetiko anomaliak eta jaiotza inguruko anomaliak.

Gorputz-masaren indizeak pertsonen pisua eta altuera lotzen ditu. Adierazle hau

asko erabiltzen da elikadura-ohiturak eta bizi-ohitura osasungarriak baloratzeko.

2013ko datuen arabera, biztanleria gehiena pisu-maila arruntaren barruan dago, baina

emakumeak gehiago dira (%56,3) gizonak baino (%42,4). Dena den, azpimarratu behar

da gizonen %13,9k eta emakumeen %12,6k obesitatea dutela.

5. taula.6. Biztanleria, gorputz-masaren indizearen eta sexuaren arabera. 2013.

5.3. Laneko osasuna

Osasunaren Mundu Erakundearen (OME) arabera, laneko osasuna diziplina

anitzeko jarduera da langileen osasuna sustatu eta babesteko. Horretarako,

gaixotasunak eta istripuak saihestu eta kontrolatu eta laneko osasuna eta segurtasuna

arriskuan jartzen duten alderdiak eta egoerak deuseztatu nahi dira.

(Abs.) (% b) (Abs.) (% b)

Gutxiegi 29.257 3,0 6.101 0,7

Normala 549.073 56,3 388.304 42,4

Gehiegizko pisua 274.812 28,2 393.393 43,0

Obesitatea 122.740 12,6 127.325 13,9

GUZTIRA 975.882 100,0 915.124 100,0


EMAKUMEAK GIZONAK


105

Gai honetan, Laneko arriskuen prebentzioari buruzko 31/1995 Legearen

(abenduaren 12ko 54/2003 Legeak, laneko arriskuei aurrea hartzeko arauen

erreformari buruzkoak, aldatu eta eguneratua) helburua langileen segurtasuna eta

osasuna sustatzea da.

2014an laneko 24.816 istripu bajadun egon dira lanaldian zehar, eta istripuetatik

%73,6 gizonek eduki dituzte, eta %26,4 emakumeek.

Emaitza oso honek desberdintasunak erakusten ditu jarduera-sektorearen arabera,

gure produkzio-merkatuan lana generoaren arabera banatuta dagoen moduarekin bat

etorriz. Aldea nabarmena da eraikuntzaren sektorean, gehiengoak gizonak baitira eta

beraz generoen arteko aldea areagotu egiten da. Istripuen %98,7 gizonek eduki dituzte,

eta emakumeek istripuen %1,3 bakarrik.

Gauza berbera gertatzen da nekazaritza, abeltzaintza eta arrantzaren eta

industriaren sektorean, sektore hauetan gehienak gizonak baitira. Dena den zerbitzuen

sektorean, istripu gehien gertatzen den sektorea hain zuzen (istripu guztien %51,8),

oreka gehiago dago lanaldian zehar erregistratutako emakumeen eta gizonen

istripuetan (%44,2 eta %55,8).

In itinere istripuei dagokienez, emakumeen istripuak gehiago dira (%58,8) gizonenak

baino (%41,2). Sektoreka, zerbitzuen sektorean biltzen da emakumeen ehuneko

handiena eta in itinere istripu gehien. Beraz, istripuen %68,1 emakumeenak dira eta

%31,9 gizonenak. Gainerako sektoreetan gizonen artean erregistratzen da istripu-

kopururik handiena, neurri handi batean sektore horietan dagoen gizon-kopuru handiak

baldintzatuta.

5. taula.7. EAEn erregistratutako bajadun lan-istripu berriak. Sektorearen eta sexuaren arabera, lanaldia eta in itinere bereizita. 2014.

GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK

(Abs.) (% h) (% h) (Abs.) (% h) (% h)

GUZTIRA 24.816 26,4 73,6 47,2 3.279 58,8 41,2 -17,6

Nekazaritza, Abeltzantza eta Arrantza639 6,7 93,3 86,5 10 0,0 100,0 100,0

Industria 8.792 9,0 91,0 81,9 531 25,6 74,4 48,8

Eraikuntza 2.527 1,3 98,7 97,5 121 9,1 90,9 81,8

Zerbitzuak 12.858 44,2 55,8 11,6 2.617 68,1 31,9 -36,1

Iturria: Osalan

LANALDIAN ZEHAR IN ITINERE

G-E

ALDEA

G-E

ALDEA


106

Baja gabeko lan-istripuei dagokienez, EAEn, 2014. urtean 45.790 egon dira, eta

horietatik %25,7 emakumeenak eta %74,3 gizonenak.

5. taula.8. EAEn erregistratutako baja gabeko lan-istripuak. Sexua. 2014.

2014an, lanbide-gaixotasunen 2.465 parte jakinarazi dira guztira10. Horietatik, %60

industriaren sektorean erregistratu dira eta %32 zerbitzuen sektorean. Zerbitzuen

sektorean emakumeek erregistratu dituzte lanbide-gaixotasunen parte gehien (%59,8

emakumeek eta %40,2 gizonek). Gainerako sektoreetan, aurreko kasuetan bezala,

gizonek dituzte lanbide-gaixotasunen parte gehiago.

5. taula.9. EAEn jakinarazitako lanbide-gaixotasunen parteak. Sexua eta sektorea, 2014.

5.4. Ugalketa-osasuna eta erabakiak hartzea

Atal honetan, Haurdunaldiaren Borondatezko Etendurei (aurrerantzean, HBE)

buruzko datuak ematen dira. Datu horiek, Osakidetzak egindako EAEko

Haurdunaldiaren Borondatezko Etenduren Erregistroko txostenetik hartu dira.

10 Lanbide Gaixotasuna besteren kontura edo norbere kontura gauzatutako lanak eragindakoa da, Lanbide Gaixotasunen taulan

zehazten diren jarduerak egiterakoan10

. Azaroaren 10eko 1299/2006 Errege Lege Dekretuaren arabera

(Abs.) (% h) (Abs.) (% h)

Iturria: Osalan

EAE-KO KOPURU OSOAEMAKUMEAK GIZONAK

45.790 11.762 25,7 34.028 74,3

EMAKUMEAK GIZONAK

(% h) (% h)

Guztira 2465 29,5 70,5

Nekazaritza, Abeltzaintza eta Arrantza 9 11,1 88,9

Industria 1457 16,5 83,5

Eraikuntza 195 2,1 97,9

Zerbitzuak 804 59,8 40,2

Iturria: Osalan

GUZTIRA

http://www.boe.es/boe/dias/2006/12/19/pdfs/A44487-44546.pdf


107

Argitaratutako azken txostenaren datuen arabera, 2013an Euskadin 4.270 HBE

jakinarazi ziren EAEko Haurdunaldiaren Borondatezko Etenduren Erregistroan.

Horietatik, %89,4 EAEn bizi diren emakumeek egin zituzten eta %10,6 beste autonomia-

erkidego batzuetan bizi direnek. EAEko zentroetan edota beste autonomia erkidego

batzuetan haurdunaldia borondatez eten zuten EAEko emakumeak 3.895 izan ziren.

5. taula.10. EAEko Erregistroan jasotako HBE kopurua eta EAEn bizi diren emakumeei egindakoak. 2013.

5. taula.11. HBE egin zuten EAEko emakumeen ezaugarriak. EAE. 2013.

ABSOLUTUAK EHUNEKOA

EAEn egindako HBE kopurua 4.270 100,0

EAEn bizi diren emakumeei 3.818 89,4Beste autonomia-erkidego batzuetan bizi diren emakumeei 452 10,6

EAEn bizi direnei egindako HBE kopurua 3.895 100,0

EAEko zentroetan 3.818 98,0Beste autonomia-erkidego batzuetako zentroetan 77 2,0

Iturria: Eusko Jaurlaritzaren Osasun Saila. HBEen erregistroen txostena

(Abs.) (%)

GUZTIRA 3.895 100,0

Adin-taldeak

< 15 13 0,315-19 422 10,820-24 740 19,025-29 852 21,930-34 890 22,835-39 723 18,640-44 233 6,0>44 22 0,6

Lan-egoera

Bere konturako langilea 116 3,0Besteren konturako langilea 1.805 46,3Pentsioduna 6 0,2Ikaslea 581 14,9Langabea (edo ordaindutako lehenengo lanaren bila) 930 23,9Ordaindu gabeko etxeko lanak 247 6,3Bestelakoak 53 1,4Daturik ez 157 4,0

Heziketa-maila

Analfabetoa edo ikasketarik gabea 61 1,61. gradua 589 15,1DBH eta baliokideak 947 24,3Batxilergoa eta LHko zikloak 1201 30,8Unibertsitate-eskolak/fakultateak 872 22,4Sailkatu edo zehaztu gabeak 99 2,5Daturik ez 126 3,2

Iturria: Eusko Jaurlaritzaren Osasun Saila. Haurdunaldiaren Borondatezko etenaldien erregistroen

txostena, EAE, 2014


108

HBEi buruzko datuak ezaugarri sozio demografikoak aintzat hartuta aztertzen

baditugu, HBEa egin zuten emakumeen gehiengoa honako adin taldeetan koka

daiteke: lehenengo 30-34 urte bitartekoak (%22,8), gero 25-29 urte bitartekoak

(%21,9)eta azkenik 20-24 urte bitartekoak (%19,0). Emakumeen %10,8k 20 urte baino

gutxiago zituen.

Laneko egoerari dagokionez, %49,3 besteen kontura lanean ari zen, %24,9

langabezian zegoen, eta %15 ikasleak ziren.

Hezkuntza-mailari erreparatuz gero, %30,8k batxilergo ikasketak, lanbide heziketako

zikloak edo goragokoak zituen edo egiten ari zen; eta goragoko horien artean, %22,4k

unibertsitate-ikasketak zituen edo egiten ari zen.

Beste parametro bat aztertuz, EAEn bizi diren eta HBE bat egin duten emakumeen

%55,9 Estatuan jaioa da eta %44,1 atzerritarra. Atzerrian jaiotako emakumeak EAEn

bizi diren emakume guztien %6,2 direla kontuan hartuz, datu hauen arabera emakume

atzerritarren prebalentzia handiagoa da haurdunaldia borondatez eteteko.

Konparazio bat egin da, EAEn bizi diren eta HBE bat egin duten emakumeen

ezaugarrien artean, jaioterriaren arabera. Desberdinak dira, zenbait alderditan,

atzerrian jaio diren emakumeen profila eta Espainian jaiotakoena. Atzerrian jaiotako

emakumeak beste pertsona batzuekin (bikotekidea edo familiakoak ez direnak) edo

bakarrik bizi dira, Estatuko emakumeak baino proportzio handiagoan. Sarriago daude

langabezian eta ikasle gutxiago daude. Era berean, ikasketa-maila txikiagoa dute.

Metodo antikontzeptiboari dagokionez, nabarmendu behar da, HBE bat egin duten

atzerriko emakumeen %54k bakarrik erabiltzen zuela metodo antikontzeptiboa. Gehien

erabiltzen den metodo antikontzeptiboa hesi-metodoa da.

Sexu- eta ugaltze-osasunari eta haurdunaldiaren borondatezko etendurari buruzko

legea indarrean sartu zenetik (2010) ia kasu guztietan emakumeak eskatuta egin da

etetea. Legea indarrean sartu aurretik, aldiz, haurdun zegoenaren osasun fisikoa edo

psikikoa arriskuan egotea zen haurdunaldi borondatez eteteko arrazoi bakarra. 2013ko

datuen arabera, atzerritik datozen emakumeen artean, etenduren %97 emakumeak

eskatuta egin dira, Estatuan jaiotako emakumeen artean baino zortzi puntu gehiago.

Beraz, arrazoi bezala ia ez da argudiatu fetuak anomalia larriak izateko arriskua.


109

5. taula.12. EAEn bizi eta HBEa egin duten emakumeen ezaugarriak, jaioterriaren arabera. 2013.

Haurdunaldiaren Borondatezko Etendura egin duten estatutik kanpo jaiotako

emakumeen portzentajerik altuena Boliviakoa da (%17,7) Ondoren Paraguai eta

Errumaniakoak (%8,8), eta Kolonbiakoak (%8,1) dira.

Ikusi daitekeen bezala, emakume hegoamerikarrak dira gehienak emakume

atzerritarren taldean (881).

Espainia (%) Atzerria (%)

Guztira 55,9 44,1

Batez besteko adina 29,0 28,9

BizikidetzaBakarrik 13,8 20,5Bikotearekin 41,6 40,0Gurasoekin/senideekin 35,5 24,1Beste pertsona batzuk 4,0 10,3Daturik ez 5,2 5,2

Lan-egoera

Bere konturako langilea 3,8 1,4Besteren konturako langilea 47,6 48,1Pentsioduna 0,1 0,0Ikaslea 18,9 11,4Langabea edo ordaindutako lehenengo lanaren bila 20,2 28,9Ordaindu gabeko etxeko lanak 4,5 5,0Beste batzuk 1,0 1,2Daturik ez 4,0 4,1

Heziketa-maila

Analfabetoa/ikasketarik gabea 0,3 3,21. mailakoak 6,8 25,7DBH eta baliokideak 23,5 25,3Batxilergoa eta LHko zikloak 32,5 28,8Unibertsitate-eskolak eta fakultateak 32,7 9,3Mailaka sailkatu ezin direnak eta ondo zehaztu gabekoak. 0,5 5,2Daturik ez 3,8 2,6Metodo antisorgailuak

Bai 66,8 54,0 Naturalak 15,7 16,8 Hesia 60,7 51,7 Mekanikoak 1,2 1,5 Hormonalak 19,8 28,8 Bestelakoak 2,6 1,2 Ez da azaltzen 0,0 0,0Ez. 29,0 43,5Daturik ez 4,2 2,5

Eteteko arrazoia

Emakumeak eskatuta 89,0 97,0Haurdunaren bizitzarako edo osasunerako arrisku larria 2,1 1,6Fetuak anomalia larriak izateko arriskua 7,1 1,0Bizitzarekin bateraezinak diren anomaliak 1,8 0,4Askotariko arrazoiak 0,0 0,0

JAIOTERRIA

Iturria: Eusko Jaurlaritzaren Osasun Saila. Haurdunaldiaren Borondatezko etenaldien erregistroen txostena,

EAE 2013


110

5. taula.13. HBE egin duten atzerriko emakumeen jaioterria. EAE. 2013.

EAEn bizi diren emakumeei egindako HBE kopuruaren bilakaerak, erregistroa

martxan jarri zenetik etengabe igotzeko joera agertu du 2013. urtean, 2012an baino

225 etendura gutxiago erregistratu baziren ere, tasak gora egin du zertxobait eta 9,89

etendura egin dira 1.000 emakumeko.

5. taula.14. HBE-tasa eta kopuruaren bilakaera. EAE. 1993- 2013

(Abs.) (%)

GUZTIRA 1.716 100,0Bolivia 303 17,7Paraguai 151 8,8Kolonbia 139 8,1Errumania 151 8,8Ekuador 110 6,4Maroko 114 6,6Nikaragua 97 5,7Brasil 56 3,3Nigeria 71 4,1Peru 59 3.4Honduras 38 2.2Txina 48 2.8Dominikar Errepublika 48 2.8Kuba 37 2,2Venezuela 22 1,3Ginea 26 1,5Argentina 25 1,5Ekuatore Ginea 17 1,0Aljeria 11 0,6Portugal 13 0,8Kamerun 10 0,6Ghana 15 0,9Senegal 11 0,6Pakistan 10 0,6Txile 14 0,8Beste herrialde batzuk 120 7,0

Iturria: Eusko Jaurlaritzaren Osasun Saila. HBEen erregistroen txostena, EAE

URTEAK ABSOLUTUAK TASA

1993 1.283 2,61994 1.174 2,371995 1.256 2,551996 1.278 2,591997 1.301 2,641998 1.305 2,641999 1.435 2,912000 1.653 3,342001 1.646 3,332002 1.804 3,922003 1.798 3,932004 1.997 4,432005 2.383 5,342006 2.586 5,862007 2.955 6,892008 2.996 6,892009 3.023 7,032010 3.388 7,982011 4.138 9,92012 3.913 9,492013 3.895 9,89

Iturria: Eusko Jaurlaritzaren Osasun Saila. HBEen erregistroen txostena, EAE


111

6. PARTE-HARTZEA

Jarraian, erakundeetako eta gizarteko esparruetan emakume eta gizonek duten

partaidetza aztertzen da.

6.1. Parte-hartzea erakunde publikoetan

Atal honetan aztertzen diren adierazleek emakumeek eta gizonek esparru politikoko

botere-esparruetan duten parte-hartzea neurtzen dute, eta emakumeek eta gizonek

zenbait erakundetan duten presentzia aztertzen da; hala nola, Eusko Jaurlaritzan,

Batzar Nagusietan, udaletan eta Estatuko eta Europako erakundeetan. Organismo

ofizialak erabili dira informazio-iturritzat eta aipatzen diren erakundeak eta entitateak

beraiek ere.

2014ko maiatzaren 25ean izandako Europar Hauteskundeen ondoren, erabaki

politikoak hartzen diren erakundeetan emakumeek duten partaidetza gizonena baino

txikiagoa da. Espainiari dagozkion Europako Parlamentuko aulkien %40,7

emakumeentzat dira. Alderdi Popularrak eta Espainiako Alderdi Sozialistak, Espainiari

dagozkion ia aulki guztiak betetzen dituztenek, emakumezko 13 eurodiputatu dituzte

eta gizonezko 17 eurodiputatu. Ezker Batua Anitza da eurodiputatu emakume gehiago

dituen alderdi bakarra (%66,7). UPyDko emakume diputatuak guztiaren %50 dira,

Podemos %40 eta EAJ/PNV %33,3.

6. taula.1. Europar Parlamenturako aukeratutako aulkiak, sexuaren arabera. 2014

GUZTIRA

(Abs.) (Abs.) (% h) (Abs.) (% h)

Estatua, guztira 54 22 40,7 32 59,3

PP 16 6 37,5 10 62,5

PSOE 14 7 50,0 7 50,0

Ezker Anitza 6 4 66,7 2 33,3

Ahal dugu 5 2 40,0 3 60,0

UPyD 4 2 50,0 2 50,0

EAJ taldea 3 1 33,3 2 66,7

EH Bildu taldea 1 - 0,0 1 100,0

Bestelakoak 5 - 0,0 5 100,0

Iturria: Herrizaingo Saila. Eusko Jaurlaritza. 2015

(2014ko maiatzaren 25eko Europar Parlamenturako hauteskundeak, EAEn)

EMAKUMEAK GIZONAK


112

2012ko urrian hamargarren legegintzaldirako osatutako Eusko Legebiltzarrean, 37

emakume eta 38 gizon dira legebiltzarkideak. Eusko Legebiltzarrean, emakumeen

presentziak gora egin du 1980an lehen hauteskundeak egin zirenetik. VIII legegintzaldian,

lehen aldiz, gizon baino emakume gehiago egon ziren Eusko Legebiltzarrean; hain zuzen,

une hartan, Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako otsailaren 18ko 4/2005 Legea

onartu zen, eta harrezkero, emakumeen eta gizonen parte hartzea orekatua izan da.

6. taula.2. Eusko Legebiltzarrean emakumeen eta gizonen ehunekoak izan duen bilakaera, legegintzaldika. 1980 – 2012

Talde parlamentarioak zehatz-mehatz aztertuta, ikusiko dugu osaera parlamentario

nahiko orekatua dutela (%48 eta %52). Eusko Alderdi Jeltzalea da gizon baino

emakume gehiago duen talde parlamentario bakarra. Talde Sozialistaren kasuan,

emakume- eta gizon-kopuru bera dago. Eusko Legebiltzarrean ordezkaritza duten

gainerako alderdi politikoetan, gizon baino emakume gutxiago daude.

6. taula.3. Legebiltzarkideak, sexuaren arabera. 2012ko urria

Eusko Jaurlaritzan, 8 sail eta Lehendakaritza daude. Gobernu-kontseiluan,

emakumeen eta gizonen banaketa orekatua da, izan ere, 4 emakume sailburu eta 4

gizon sailburu daude. Eusko Jaurlaritzako sailak osatzen dituzten sailburuordetzen eta

zuzendaritza nagusien % 31,0 emakumeen ardurapean daude. Emakumeen eta

gizonen arteko berdintasun-maila handienak dituzten sailak (sailburuordetzetan eta

idazkaritza orokorretan) honako hauek dira: Hezkuntza, Hizkuntza Politika eta Kultura

eta Garapen Ekonomiko Lehiakortasuna. eta Ogasuna eta Finantzak, Segurtasuna eta

Osasun sailean emakume-kopuruak gora egin du.

Legegintzaldia I II III. IV V VI VII VIII IX X

Urtea 1980 1984 1986 1990 1994 1998 2001 2005 2009 2012

Emakumeak 6,7 10,7 13,3 20,0 24,0 19,3 37,3 53,3 46,7 49,3

Gizonak 93,3 89,3 86,7 80,0 76,0 70,7 62,7 46,7 53,3 50,7

Iturria: Zifrak 2014.

GUZTIRA

(Abs.) (Abs .) (% h) (Abs .) (% h)

GUZTIRA 75 36 48,0 39 52,0

EAJ 27 14 51,9 13 48,1

EH BILDU 21 10 47,6 11 52,4

PSE-EE/PSOE 16 8 50,0 8 50,0

PP 10 4 40,0 6 60,0

UPyD 1 - 0,0 1 100,0

Iturria: Eusko Jaurlaritzako Herrizaingo Saila. Hauteskunde eta Dokumentazio Zuzendaritza

EMAKUMEAK GIZONAK


113

6. taula.4. Eusko Jaurlaritzako goi-kargudunak, sexuaren arabera. 2015.

6. taula.5. Eusko Jaurlaritzako organismo autonomoetako eta zuzenbide pribatuko erakunde publikoko goi-karguak. 2015.

Eusko Jaurlaritzari lotutako baina nortasun juridiko propioa eta kudeaketa-autonomia

duten erakunde publikoetan, emakumeen parte-hartzea oso nabarmena da. Eusko

Jaurlaritzako Herri Administrazioarekin lotutako bederatzi organismo autonomoetatik

sei emakume baten zuzendaritzapean daude, hau da %66,6.

Zuzenbide pribatuko bederatzi erakunde publikotatik lauk emakumezko ordezkaria dute.

GUZTIRA

(Abs .) (Abs .) (% h) (Abs .) (% h)

Sailburuak 8 4 50,0 4 50,0

Sailburuordetzak/idazkaritza nagusiak 29 9 31,0 20 69,0

Lehendakaritza 3 1 33,3 2 66,7

Herri Administrazio eta Justizia Saila 4 1 25,0 3 75,0

Hezkuntza, Hizkuntza Politika eta Kultura 6 3 50,0 3 50,0

Ogasun eta Finantza Saila 3 0 0,0 3 100,0

Segurtasuna 2 0 0,0 2 100,0

Ekonomia Garapen eta Lehiakortasun Saila 4 2 50,0 2 50,0

Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila 3 1 33,3 2 66,7

Osasuna 1 0 0,0 1 100,0

Ingurumena eta Lurralde Politika 3 1 33,3 2 66,7


EMAKUMEAK GIZONAK

ERAKUNDE AUTONOMOAK

Polizia eta Larrialdietako Euskal Akademia

Lehiaren Euskal Agintaritza M aría Pilar Canedo Arrillaga

Emakunde-Emakumearen Euskal Erakundea M iren Izaskun Landaida Larizgoitia

Helduen Alfabetatze eta Berreuskalduntzerako Erakundea (HABE).

Euskal Estatistika Erakundea

Herri Arduralaritzaren Euskal Erakundea (HAEE) M ª Teresa Iruretagoyena Ibarguren

Kontsumobide-Kontsumoko Euskal Institutua Elena Unzueta Torre

Lanbide - Euskal Enplegu Zerbitzua

Osalan - Laneko Segurtasun eta Osasunerako Euskal Erakundea Izaskun Urien Azpitarte

ZUZENBIDE PRIBATUKO ENTE PUBLIKOAK

Garapenerako Lankidetzaren Euskal Agentzia

Uraren Euskal Agentzia

EEE - Energiaren Euskal Erakundea

Etxepare Euskal Institutua

Euskal Irrati Telebista (EITB)

Euskal Trenbide Sarea


GIZONA

Paúl Ortega Etcheverry

Iñigo Ansola Kareaga

Josu Iñaki Garay

Jon Joseba Etxebarria Cruz

Juan Andrés Legarreta

Joseba Erkizia Ito iz

Josu M irena Iradi Arrieta

M alentxo Arruabarrena Julián

Adolfo Alustiza Fernández

Finantzen Euskal Institutua

Osakidetza-Euskal osasun zerbitzua

Unibasq . Euskal unibertsitate-sistemaren kalitaterako agentzia

EMAKUMEA

Pilar Urruticoechea Uriarte

Aizpea Goenaga

Maite Iturbe Mendialdua

Ana Isabel Oregi Bastarrica


114

2015eko maiatzaren 24ko hauteskundeen ondoren, Batzar Nagusietan dauden

pertsonen %45,1 emakumeak dira. Emakume gehien dituzten alderdiak hauek dira:

EAJ (26) eta EH Bildu (19). Guztira 69 emakume daude. Esan behar da, hiru alderdi

politiko berri sartu direla Batzar Nagusietan. Alderi horietatik bik, Irabazi eta

Ciudadanosek, gizonezko ordezkari bana lortu dute. Ahal dugu alderdian

emakumezkoen ordezkaritza %40koa da.

6. taula.6. 2015eko maiatzeko hauteskundeetan Batzar Nagusietarako batzarkideak. EAE.

Hiru Lurralde Historikoetako Batzar Nagusi berrien osaerari dagokionez, Bizkaiko eta

Gipuzkoako lehendakariak emakumeak dira. Beste eremu batzuetan

(Lehendakariordetza eta Idazkaritza) parekotasuna dago, baina bozeramaileen artean

%20 eta %30 bitartean bakarrik dira emakumeak.

6. taula.7. Batzar Nagusien osaera. 2015.

GUZTIRA

(Abs.) (Abs .) (% h) (Abs .) (% h)GUZTIRA 153 69 45,1 84 54,9EAJ 54 26 48,1 28 51,9

EH BILDU 39 19 48,7 20 51,3

PSE-EE/PSOE 21 10 47,6 11 52,4

AHAL DUGU 20 8 40,0 12 60,0

PP 17 6 35,3 11 64,7

IRABAZI 1 0 0,0 1 100,0C´S 1 0 0,0 1 100,0

Iturria: Eusko Jaurlaritzako Herrizaingo Saila. Hauteskunde eta Dokumentazio Zuzendaritza

EMAKUMEAK GIZONAK

GUZTIRA

(Abs.) (Abs.) (% h) (Abs.) (% h)

ARABAKO BATZAR NAGUSIAK


Lehendakariordetza 2 1 50,0 1 50,0

Idazkaritza 2 1 50,0 1 50,0

Bozeramailea 6 2 33,3 4 66,7BIZKAIKO BATZAR NAGUSIAK

Lehendakaritza 1 1 100,0 0 0,0Lehendakariordetza 2 1 50,0 1 50,0Idazkaritza 2 1 50,0 1 50,0Bozeramailea 5 1 20,0 4 80,0GIPUZKOAKO BATZAR NAGUSIAK


Lehendakariordetza 2 1 50,0 1 50,0

Idazkaritza 2 1 50,0 1 50,0

Bozeramailea 5 1 20,0 4 80,0

Iturria: Iturria: Geuk egina, hiru Lurralde Historikoetako Batzar Nagusien web-orrialdeetan o inarrituta.

(http://www.jjggalava.es; http://www.jjggbizkaia.net; http://www.jjgg-gipuzkoa.org;)Consulta realizada septiembre 2015

EMAKUMEAK GIZONAK


115

2015eko maiatzeko azken hauteskundeen ondoren, hiru Foru Gobernuak gizonen

zuzendaritzapean daude. Hala ere, Hiru Lurralde Historikoetan emakumezko eta

gizonezko diputatuen arteko oreka dago sailetan. Gutxienez erdietan emakumeak dira

buru, eta Bizkaian, sailen %50 baino gehiago ordezkatzen dituzte. Hala ere,

emakumeen partaidetza nabarmen jaisten da foru-aldundietako zuzendaritzetan.

Bizkaian, erantzukizunpeko kargu hauetako %22,7 bakarrik betetzen dituzte

emakumeek; Arabakoa (%33,3) eta Gipuzkoako (%42,3) ehunekoa pixka bat

handiagoa da, eta Gipuzkoan buruzagitza gehiago dituztelako.

6. taula.8. Foru-gobernuen osaera, sexuaren arabera. 2015.

Udalerrien eremuan, EAEko udalen %24,7k bakarrik dute emakumezko alkatea.

Udalerri horietan EAEko biztanleriaren %18,7 bizi da. Arabako Lurralde Historikoan

dauden emakumezko alkatea duten udalerri gehien, %28 zehazki. Baina biztanleriaren

%6,9 bakarrik bizi da emakumezko alkatea duten udalerrietan.

Bizkaian, emakumezko alkateak dituzten udalerrien biztanleria, biztanleria osoaren

gainetik dago (%24,5) lurralde bakoitzak duen biztanleriaren banaketarekin

proportzionaltasun pixka bat gordez. Gipuzkoan ere egoera antzekoa da (%14,7).

6. taula.9. Emakumezko alkateak buru dituzten udalerriak eta biztanleak. EAE. 2015

GUZTIRA

(Abs .) Abs . g % Abs. g %

ARABAKO FORU ALDUNDIA

Diputatu nagusia 1 0 0,0 1 100,0

Sailetako diputatuak 8 4 50,0 4 50,0

Zuzendaritzak 12 4 33,3 8 66,6

BIZKAIKO FORU ALDUNDIA



Zuzendaritzak 22 5 22,7 17 77,3

GIPUZKOAKO FORU ALDUNDIA



Zuzendaritzak 28* 11 42,3 15 57,7

Iturria: Iturria: Geuk egina, hiru Lurralde Historikoetako Batzar Nagusien web-orrialdeetan o inarrituta.

* Gipuzkoako Foru Aldundian, izendatu gabeko bi zuzendaritza daude. 2015eko irailean egindako kontsulta

EMAKUMEAK GIZONAK

BIZTANLEAK, GUZTIRA

(Abs.) (%) (Abs.) (%) (Abs.)

EAE 61 24,7 409.522 18,7 2.188.985

Araba 14 28,0 22.075 6,9 321.932

Bizkaia 26 23,2 282.567 24,5 1.151.905

Gipuzkoa 21 24,7 104.880 14,7 715.148

Iturria: Geuk egina, EUDELen datuak oinarri hartuta: 2015eko irailean egindako kontsulta

UDALERRIAK BIZTANLEAK


116

6.2. Parte-hartzea beste erabaki-organo batzuetan

Azpiatal honetan, emakumeek eta gizonek beste erabaki-organo batzuetan duten

parte-hartzea aztertuko da; hala nola, esparru ekonomikoan eta sozialean. Izan ere,

esparru horiek ere Euskal Autonomia Erkidegoko erabaki-gune garrantzitsuak dira.

Euskadiko sindikatu nagusietatik, LABek soilik du emakume bat idazkari nagusi gisa.

Gainontzeko sindikatuek gizon bat dute zuzendaritzan eta batzorde exekutiboetan

dauden emakume kopurua %50aren azpitik dago.

6. taula.10. Sindikatu nagusietako idazkaritza nagusiak eta batzorde eragileak sexuaren arabera. 2015.

Euskadin egoitza duten finantza-erakundeetako erabaki-esparruetan, pertsona

gehienak gizonak dira. Euskadiko lau erakunde horietako presidenteak gizonak dira,

eta haien erabaki-organo garrantzitsuenetan, batez beste %22,6 emakumeak dira.

Fiare da, bazkide kontseiluan, hau da, haren organo nagusian, emakume gehien

dituena, ia %31. Laboral Kutxako ordezkaritzan emakumeak %11 besterik ez dira.

6. taula.11. EAEn egoitza duten finantza-erakundeetako lehendakaritzak eta administrazio-kontseiluak, sexuaren arabera. 2015.

GUZTIRA

(Abs.) (%) (Abs.) (%)

CC.OO 0 1 10 41,7 14 58,3 24

ELA 0 1 4 33,3 8 66,6 12

LAB 1 0 7 53,8 6 46,2 13

UGT 0 1 3 37,5 5 62,5 8

GUZTIRA 1 3 21 37,5 35 61,2 56

Iturria: Geuk egina, sindikatuem web-orrialdeetan o inarrituta. 2015eko irailean egindako kontsulta

EMAKUMEAK GIZONAK

BATZORDE BETEARAZLEAK

EMAKUMEA GIZONA

IDAZKARI NAGUSIA

GUZTIRA

(Abs.) (%) (Abs.) (%)

BBVA 0 1 3 21,4 11 78,6 14

Laboral Kutxa 0 1 1 11,1 8 88,9 9

Fiare 0 1 4 30,8 9 69,2 13

Kutxabank 0 1 4 23,5 13 76,5 17

GUZTIRA 0 4 12 22,6 41 77,4 53

Iturria: Geuk egina, finantza-erakundeen web-orrialdeetan o inarrituta. 2015eko irailean egindako kontsulta

LEHENDAKARITZA

EMAKUMEAK GIZONAK

ADMINISTRAZIO KONTSEILUA NAGUSIA

EMAKUMEA GIZONA


117

IBEX 35en kotizatzen duten euskal enpresetako erabaki-organoetan ere, egoera oso

antzekoa da emakume kopuruari dagokionez. Hiru erakundetan, presidenteak gizonak dira

eta administrazio-kontseiluan edo zuzendaritza nagusian, emakumeen portzentajea

%30aren azpitik dago. Iberdrolak bakarrik du %30etik gorako emakume-kopurua.

6. taula.12. EAEn egoitza duten IBEX35eko enpresetako lehendakaritzak eta administrazio-kontseiluak, sexuaren arabera. 2015.

6.3. Gizartean parte hartzea

Jarraian EAEko emakume eta gizonek duten gizarte-bizitzari, elkarteetan duten

partaidetzari eta egon daitezkeen desberdintasunei buruzko informazioa ematen da.

Horretarako erabili diren informazio-iturri nagusiak Bizi-baldintzen estatistika (2014) eta

Denbora-aurrekontuen inkesta (2013) dira, EUSTAT eta Hezkuntza, Hizkuntza Politika

eta Kultura Sailarenak.

6.3.1. Elkarteetan parte hartzea

EAEko 6 eta urte gehiagoko hamar pertsonetatik lau elkarte edo sozietateren bateko

kidea da11. Horietatik gehienak gizonak dira (%53,4) eta %46,6 emakumeak.

Baina generoen arteko desberdintasunik handienak erakundeak banantzen direnean

agertzen dira. Bazkide gehien dituzten elkarteak kirol-elkarteak, erakunde sindikalak

eta lanbide-erakundeak dira, baina baita ere gizon gehiago dituztenak: %67,2 kirol-

erakundeetan eta %58,7 erakunde politikoetan, sindikaletan eta lanbide-erakundeetan.

11 Bazkide izateak esan nahi du elkarte edo erakundearekin gutxienez behar bat dakarren zerrendan izena emanda egotea.

GUZTIRA

(Abs.) (%) (Abs.) (%)

BBVA 0 1 3 21,4 11 78,6 14

Gamesa 0 1 3 27,3 8 72,7 11

Iberdrola 0 1 5 35,7 9 64,3 14

GUZTIRA 0 3 8 20,5 31 79,5 39

Iturria: Geuk egina, enpresen web-orrialdeetan o inarrituta. 2015eko irailean egindako kontsulta

LEHENDAKARITZA ADMINISTRAZIO KONTSEILU NAGUSIA

EMAKUMEAK GIZONAKEMAKUMEA GIZONA


118

6. taula.13. Sozietate edo elkarteetakoa den 6 urteko edo gehiagoko biztanleria, sexuaren arabera, EAE, 2014

Emakumeak, aldiz, gehiago dira hezkuntza-elkarteetan (%63,2), erlijio-elkarteetan

(%60,4), garapenerako lankidetza-erakundeetan (%58,8) eta gizarte-laguntzako

erakundeetan (%56,9). Generoen arteko nolabaiteko oreka dagoen elkarte eta

erakundeak auzo-elkarteak, giza eskubideen elkarteak eta bestelako elkarteak dira.

Bestalde, EAEko biztanleriaren %16,2k borondatezko laguntza eskaintzen du 12elkarte eta erakundeetan, eta horietatik %47 emakumeak dira, eta %53 gizonak.

Aurreko azterketan gertatzen den bezala, elkartearen tipologiak adierazten du

emakume eta gizonen arteko desberdintasuna. Borondatezko laguntza ematen duten

emakumeek elkarte erlijiosoetan (%73,3), garapenerako lankidetza-erakundeetan

(%68,0) eta gizarte-laguntzako erakundeetan eskaintzen dute. Generoen aldea

emakumezkoen rol tradizionalek baldintzatuta egon daiteke. Borondatezko lanak egiten

dituzten gizonek, aldiz, prebalentzia handiagoa izaten jarraitzen dute kirol-elkarteetan

(%69,3), erakunde politikoetan, sindikaletan eta lanbide-erakundeetan (%61,6).

Gainera, kasu honetan borondatezko lanak egiten dituzten kopurua emakumeena baino

askoz handiagoa da arte, folklore edo aisialdi arloko elkarteetan eta auzo-elkarteetan.

12 Borondatezko laguntza da norberaren denbora ematea besteentzako zerbitzua eskaini edo beharra asetzeko, ordaindu gabe.

Merkatuan soldata edo ordainsaria jasotzen duten lanak dira.

Kirol-elkarteak (ik. g. Kirol-klubak) 224.200 11,1 32,8 67,2 34,4

Erakunde politikoak, sindikalak eta lanbide-erakundeak.112.200 5,5 0,0 58,7 58,7

Beste elkarte batzuk 94.800 4,7 49,9 50,1 0,2

Arte, folklore edo aisialdiaren arloko elkarteak 77.400 3,8 54,5 45,3 -9,2

Gizarte laguntzako elkarteak 69.100 3,4 56,9 43,1 -13,7

Erlijio-elkarteak 50.500 2,5 60,4 39,4 -21,0

Garapenerako Lankidetza Erakundeak 48.600 2,4 58,8 41,2 -17,7

Auzo-elkarteak 43.100 2,1 44,5 55,2 10,7

Gazte-elkarteak 28.900 1,4 57,8 42,2 -15,6

Giza eskubideen aldeko elkarteak 28.300 1,4 52,3 47,3 -4,9

Hezkuntza arloko erakundeak 22.300 1,1 63,2 36,8 -26,5

Ingurumen arloko erakundeak 21.200 1,0 41,5 58,0 16,5

Partaidetza osoa 820.600 40,6 46,6 53,4 6,8

Iturria: EUSTAT. Bizi-baldintzen estatistika.

Aldea G-E% GUZTIZKO

BIZTANLERIAN

EMAKUMEAK

(%h)

GIZONAK

(%h)

GUZTIRA

(Abs.)


119

6. taula.14. Borondatezko laguntza eskaintzen duen 6 urteko edo gehiagoko biztanleria, sozietateen, elkarteen eta sexuaren arabera, EAE. 2014

6.3.2. Aisialdiko denbora

Ondoren, emakume eta gizonen aisialdiko denboraren13 arteko desberdintasunak

aztertuko dira. Emakumeek gizarte-bizitzari 14 ematen diote denbora gehiago,

jarduerarekin duten lotura alde batera utzita, gizonezkoek isialdian ematen dute

denbora gehiago (bereziki aisialdi pasiboan).

Jarduera-taldeak aztertzen baditugu, landunen eta ikasleen taldeen artean gizarte-

bizitzarako eta aisialdi pasiborako oso denbora antzekoa erabiltzen dute emakumeek

zein gizonek. Langabetu eta erretirodunen artean, aldiz, desberdintasunak

nabarmenagoak dira.

13

: Batetik, jarduera fisikoarekin (lehiaketa izan zein ez), kirol-jokoekin eta ekoizpena dakarten edo ez dakarten kanpoko ibilaldiekin (ehiza eta arrantza) lotutako jarduerak daude; bestetik, PCa edo Internet erabiltzen duten aisiako jarduerak. Aisialdi pasiboa: liburuak edo aldizkariak irakurtzea, irudiak ikustea, irratia edo musika entzutea. Ikusle bihurtzen gaituzten beste jarduera batzuk: museoak bisitatzea, mota guztietako ikuskizunetara joatea, ausazko jokoetan parte hartzea (kasinoa). Kapitulu honetan badago, gainera, «Jarduerarik ez» izeneko atal bat, erlaxatzearekin lotuta dagoena. Halaber, zaletasun artistikoak, musika-tresnak jotzea, dantzatzea, eskultura, pintura, ikus-entzunezko muntaketa edo bildumazaletasuna ere barne hartzen ditu.

14 Beste etxe batzuetako kideekin, senideekin, lagunekin edo auzokoekin dituzten gizarte-harremanen inguruko jarduerak dira, beste

etxe batzuetako pertsonei emandako laguntza barne. Gainera, Gizarte-bizitza honen barruan sartzen dira edozein motatako elkartetan edo erakundetan (erlijiosoa, politikoa, kulturala edo aisiakoa) laguntzeko edo parte hartzeko borondatez egiten diren baina ordainduta ez dauden jarduerak.

Kirol-elkarteak (ik. g. Kirol-klubak) 80.000 4,0 30,8 69,3 38,5

Beste elkarte batzuk 34.700 1,7 57,6 42,4 -15,3

Erakunde politikoak, sindikalak eta lanbide-erakundeak.33.600 1,66 38,4 61,6 23,2

Gizarte laguntzako elkarteak 29.500 1,5 63,7 36,3 -27,5

Arte, folklore edo aisialdiaren arloko elkarteak 29.200 1,4 43,5 56,5 13,0

Erlijio-elkarteak 24.700 1,2 73,3 26,7 -46,6

Auzo-elkarteak 24.000 1,2 33,8 66,3 32,5

Gazte-elkarteak 18.600 0,9 53,2 46,2 -7,0

Garapenerako Lankidetza Erakundeak 16.900 0,8 68,0 32,0 -36,1

Hezkuntza arloko erakundeak 14.200 0,7 55,6 44,4 -11,3

Giza eskubideen aldeko elkarteak 13.100 0,6 46,6 53,4 6,9

Ingurumen arloko erakundeak 8.800 0,4 53,4 65,9 12,5

Borondatezko-lanak, guztira 327.300 16,2 47,0 53,0 6,0

Iturria: EUSTAT. Bizi-baldintzen estatistika.

GUZTIRA

(Abs.)

% GUZTIZKO

BIZTANLERIAN

EMAKUMEAK

(%h)

GIZONAK

(%h)Aldea G-E


120

6.15. taula. Batez besteko gizarte denbora, taldeka, jarduerarekin duten harremanaren eta sexuaren arabera (oo:mm). EAE. 2013

6 urte edo gehiagoko biztanleriaren eguneroko aisialdiari dagokionez15, hauek dira

daturik azpimarragarrienak: emakumeen %64,1ek egunero ordu 1 baino gutxiago duela

libre dio eta gizonen %56,2k 6 ordu baino gehiago.

6.16. taula. 6 urteko edo gehiagoko biztanleria, eguneroko aisialdiaren eta sexuaren arabera, EAE. 2014

Aisialdi aktibotzat jotzen diren jarduerak banakatzen baditugu, datuen arabera, gizonek

denbora gehiago ematen dute aisialdi aktiboko jardueretan emakumeek baino. Gehien

egiten diren jarduerak paseatzea, ibilaldiak egitea eta ordenagailua erabiltzea dira.

15

Egun arrunt batean (ez asteburuetan) pertsonak duen eguneroko jarduera kontuan hartuta, aisialdia zentzu zabalean pertsonak zaletasun. hobbie, eta abarretan eman dezakeen denbora da. Ez da aisialditzat hartuko etxeko lanak egitea, umeak edo adinekoak

zaintzea edo erosketak edo kudeaketak egitea.

GUZTIRA GIZONAK EMAKUMEAK GUZTIRA GIZONAK EMAKUMEAK GUZTIRA GIZONAK EMAKUMEAK GUZTIRA GIZONAK EMAKUMEAK GUZTIRA GIZONAK EMAKUMEAK

Gizarte-bizitza 0:37 0:36 0:39 0:54 0:59 0:48 1:01 0:55 1:13 0:57 0:56 0:58 0:43 0:36 0:44

Aisia aktiboa eta kirolak 1:08 1:19 0:56 1:57 2:28 1:22 2:10 2:16 1:59 1:59 2:22 1:34 1:26 1:59 1:26

Aisia pasiboa 2:08 2:15 1:59 3:13 3:33 2:51 5:29 4:56 6:29 2:21 2:21 2:21 3:34 3:59 3:34


ETXEKO LANGILEAKLANDUNAK LANGABEAK ERRETIRODUNAK IKASLEAK

Ordu 1 baino gutxiago 105.800 5,2 64,1 35,9

1 - 2 ordu 205.500 10,2 57,0 43,0

2 - 4 ordu 704.400 34,8 52,9 47,1

4 - 6 ordu 527.100 26,0 52,9 47,1

6 ordu baino gehiago 480.700 23,8 43,8 56,2

Iturria: EUSTAT. Bizi baldintzei buruzko inkesta

GUZTIRA

(Abs .)

% GUZTIZKO

BIZTANLERIAN

EMAKUMEAK

(%h)

GIZONAK

(%h)


121

6.17. taula. Partaide bakoitzaren batez besteko denbora, aisialdi aktibo motaren eta sexuaren arabera. EAE. 2013.

Aisialdi pasiboari dagokionez, eta aurreko datuek gizonezkoek aisialdi-denbora

gehiago dutela adierazten dutenez, horrekin bat etorriz, oraingo honetan ere gizonak

ematen dute denbora gehiago mota honetako jardueretan: ia hiru ordu ematen dituzte

egunero TB ikusten, irakurtzen edo irratia entzuten. Nagusitasun hau badago ere, gizon

eta emakumeen arteko aldea ez da handia.

6.18. taula. Partaide bakoitzaren batez besteko denbora, aisialdi pasibo motaren eta sexuaren arabera. EAE. 2013.

6.3.3. Partaidetza eskola kirolean

Neska eta mutilek gizarte-bizitzan duten partaidetzari eta partaidetzan dagoen

aldeari buruzko informazioa osatzen duen beste adierazleetako bat eskolako kirolean

duten partaidetza da16. Ikastetxeetan egiten den jarduera fisikoa garatzen den moduari

arreta eskaintzeak gure neska-mutil gazteen artean genero-rolak nola dauden

erakusten digu. Eta eguneroko jardueren banaketak belaunaldi gazteenek helduak

direnean nolako portaera izango duten aurreikusten du.

2015ean 2.434 ikaslek parte hartu dute eskola kirolean EAEn. Horietatik gehienak

mutilak izan dira (%60,0).

16 Ikastetxeetan, eskolako ordutegiaz kanpo egiten den jarduera fisikoa, lehen hezkuntzako 1. eta 2. mailetatik (6-7 urte), DBHko 2.

mailara arteko (14 urte) ikasleentzako.

Kirol-jarduerak 1:27 1:17 1:34

Paseoak, txangoak 2:04 1:55 2:13

Ordenagailua eta beste gailu informatiko batzuk erabiltzea1:34 1:26 1:37

Internet erabiltzea 1:26 1:17 1:31

Iturria: Eustat. Denbora Aurrekontuen Inkesta.

Guztira Emakumeak Gizonak

Irakurtzea, TB eta irratia 2:51 2:44 2:58

Jarduerarik gabe 1:06 1:15 0:55

Ikuskizunak 1:58 1:50 2:04

Jolasak 1:35 1:27 1:43

Arte-zaletasunak eta bestelakoak 1:42 1:40 1:44

Iturria: Eustat. Denbora Aurrekontuen Inkesta.

Guztira Emakumeak Gizonak


122

6.19. taula. Eskola kirolean partaidetza, sexuaren arabera. EAE. 2015.

Eskola-kirolean neskek eta mutilek duten partaidetzaren bilakaera kontuan hartuta,

2006tik 1.030 pertsona gehiagok parte hartzen dute, eta horietatik %32,7 neskak dira,

eta %67,3 mutilak. Mutilen partaidetza handiagoa izan da urteak joan ahala, 2011.

urtean izan ezik, urte honetan nesken partaidetza mutilena baino %22 handiagoa

baitzen.

6.20. taula. Eskola kirolean partaidetzaren bilakaera, sexuaren arabera. EAE. 2015.

Datuak kirol-diziplinaren arabera aztertzen baditugu, neskek eta mutilek egiten

dituzten kirolen arteko desberdintasunak argi eta garbi antzeman daitezke.

Desberdintasun horiek gizarte edo familiako eraginagatik sortutakoak direla adieraz

daiteke.

Gehienbat mutilek aukeratzen dituzten kirolak hauek dira: futbola, errugbia,

eskupilota, txirrindularitza eta ping-ponga. Neskek berriz kirol hauek aukeratzen dituzte:

aerobic-a, boleibola, gimnastika erritmikoa eta hondartza-boleibola. Hala ere, kirol

batzuetan neska eta mutilen arteko oreka dago, hala nola, atletismoan, saskibaloian,

igeriketan, eskubaloian, tenisean edo karatean.

GUZTIRA 2015

Abs. Abs. (% h) Abs. (% h)

Guztira 2.434 973 40,0 1.461 60,0

Iturria: Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Hizkuntza Politika eta Kultura Saila

EMAKUMEAK GIZONAK

Emakumeak 636 649 717 765 731 1.256 848 981 1.002 973

Gizonak 768 746 788 774 742 774 1.299 1.454 1.451 1.461

Guztira 1.404 1.395 1.505 1.539 1.473 2.030 2.147 2.435 2.453 2.434


20152011 2012 2013 20142006 2007 2008 2009 2010


123

6.21. taula. Eskola kiroleko parte-hartzaileak kirol-diziplinaren eta sexuaren arabera. EAE. 2015.

Aerobica 123 0 123

Areto futbola 1 36 37

Atletismoa 140 146 286

Boleibola 34 0 34

Errendimendu-futbola 0 451 451

Errendimendu-saskibaloia 67 71 138

Errugbia 7 76 83

Eskubaloia 37 43 80

Esku-pilota 11 55 66

Futbola 36 63 99

Gimnastika erritmikoa 128 0 128

Herri kirolak 20 27 47Hondartza-boleibola 11 0 11Igeriketa 93 101 194

Judoa 24 37 61

Karatea 72 76 148

Kirol egokitua 14 18 32

Krosa 77 71 148

Mahai-tenisa 2 28 30

Padela 0 0 0

Saskibaloia 36 30 66

Tenisa 6 7 13

Txirrindularitza 23 76 99

Xakea 11 49 60


EMAKUMEAK

(Abs .)

GIZONAK

(Abs .)GUZTIRA


124

7. EMAKUMEEN AURKAKO INDARKERIA

Kapitulu honetan Etxeko tratu txarrak eta sexu-erasoak jasaten dituzten emakumeei

laguntza hobea emateko erakunde arteko II. hitzarmenen jasotzen diren hiru eremuetan

jarriko dugu arreta batez ere: bikotekideak (edo bikotekideak) eragindako indarkeria,

etxeko eta familiako eremuan gertatzen den indarkeria eta sexu-indarkeria.

Atal hau aztertzeko erabili den informazio-iturri nagusia Emakunde-Emakumearen

Euskal Erakundearen Emakumeen aurkako indarkeriari buruzko datu estatistikoak izan

dira. Hauek osatzeko beste iturri estatistiko batzuetako informazioa erabili da, hala

nola, Osasun, Gizarte Zerbitzu eta Berdintasun Ministerioarena, Genero Indarkeriarako

Gobernu Ordezkaritzarena eta Botere Judizialeko Kontseilu Nagusiarena.

Txosten honek 2014ko datu garrantzitsuenak aurkezten ditu, azken urteotako

bilakaeraren datuekin osatuta.

Estatistikaren arabera, 2014. urtean 5.124 biktimizazio erregistratu dira, 2013an izan

zirenekiko %2,8ko aldakuntzarekin. Ildo horretan, biktimizaziotzat honakoa hartzen

da17: pertsonen kontrako lege-hauste penala (mehatxua, lesioak…), denboraldi batean

erregistratua eta Ertzaintzak dokumentu ofizialetan horrelakotzat adierazia.

7. taula.1. Emakumeen aurkako indarkeriaren biktima izan diren emakumeen bilakaera, indarkeria-motaren arabera. EAE. 2002 – 2014

17 Pertsona batek lege-hauste penal beragatik jarritako salaketa bakoitza biktimizazio bat da (pertsona batek salaketa gehiago jar

ditzake).

GUZTIRA

(Abs.) (Abs.) (% h) (Abs.) (% h) (Abs.) (% h)

2002 2.477 -- 1.711 69,1 563 22,7 203 8,2

2003 2.896 16,9 2.009 69,4 649 22,4 238 8,2

2004 3.240 11,9 2.240 69,1 735 22,7 265 8,2

2005 3.814 17,7 2.629 68,9 906 23,8 279 7,3

2006 3.957 3,7 2.897 73,2 835 21,1 225 5,7

2007 4.477 13,1 3.233 72,2 997 22,3 247 5,5

2008 4.717 5,4 3.394 72 1.007 21,3 316 6,7

2009 4.560 -3,3 3.490 76,5 900 19,7 170 3,7

2010 4.285 -6 3.238 75,6 835 19,5 212 4,9

2011 4.858 13,4 3.699 76,1 922 19 237 4,9

2012 4.977 2,4 3.841 77,2 923 18,5 213 4,3

2013 4.983 0,1 3.732 74,9 987 19,8 264 5,3

2014 5.124 2,8 3.864 75,4 959 18,7 301 5,9

Iturria: Genero-indarkeriaren informazio estatistikoa. EM AKUNDE, Emakumearen Euskal Erakundea.

BIKOTEKIDEA/BIKOTEKIDE OHIA FAMILIA BARRUKOA SEXU-ASKATASUNAURTEAK URTEZ URTEKOA


125

Hiru laurdenak (%75,4) bikotekideak edo bikotekide ohiak egindako indarkeriaren

ondorio dira, Biktimizazioen ia %18,7 familia barnean gertatu diren indarkeria ekintzen

ondorio dira (bikotekideak eta bikotekide ohiak eragindakoa alde batera utzita).

Biktimizazioen portzentaje txikiena (%5,9) Zigor Kodean sexu-askatasunaren

kontrakotzat tipifikatutako delituena da (sexu-erasoak, jazarpena, etab.)

Bilakaera kontuan hartuta, 2002tik biktima izan diren emakumeen kopuruak

goranzko joera duela antzematen da. Horrek esan nahi du, nolabait, emakumeen

aurkako indarkeriarekiko kontzientziazio eta bistaratze handiagoa dagoela.

Biktimizazio gehienak, %56,4 Bizkaian gertatu ziren %30,6 Gipuzkoan eta %12,8

Araban. Tasa horiek nolabaiteko proportzionaltasuna dute lurralde bakoitzeko

emakumeen biztanleriarekin. Hala ere, Gipuzkoa da urteen artean aldaketa handiena

duen lurralde historikoa, 2013. urtea kontuan hartuta (5,7); Araban, aldiz behera egin

du 6,3ko aldakuntzarekin.

7. taula.2. Genero-indarkeriaren biktima izan direnen bilakaera, indarkeria-motaren arabera EAE. 2002 – 2014

Indarkeria-mota honen biktima izan diren emakumeen erdiek (%51) 31 eta 50 urte

bitartean zituzten. Baina garrantzitsua da esatea, %34,8k 30 urte edo gutxiago zituela,

eta %14,1ek 50 urte baino gehiago. Emakume adingabeek jasandako indarkeria-mota

nagusia familia barnekoa (%44,3) eta sexu-indarkeria (%43,8) dira. 18 eta 50 urte

bitartean zituzten emakumeen artean, indarkeria-motarik ohikoena bikotekideak edo

bikotekide ohiak eragindako indarkeria da. (%89,1) 50 urtetik aurrera familia-barneko

indarkeriak gora egiten du, eta indarkeria-mota hau jasan dute, hain zuzen 60 urtetik

gorako emakumeen %65,9 baino gehiagok 2014an.

GUZTIRA

(Abs.) ABSOLUTUAK URTEZ

URTEKOAABSOLUTUAK

URTEZ

URTEKOAABSOLUTUAK

URTEZ

URTEKOA

2002 2.477 380 -- 1.476 -- 615 --

2003 2.896 458 20,5 1.670 13,1 768 24,9

2004 3.240 516 12,7 1.880 12,6 844 9,9

2005 3.814 632 22,5 2.209 17,5 973 15,3

2006 3.957 583 -7,8 2.368 7,2 1.006 3,4

2007 4.477 711 22 2.567 8,4 1.199 19,2

2008 4.717 685 -3,7 2.723 6,1 1.309 9,2

2009 4.560 670 -2,2 2.652 -2,6 1.338 2,2

2010 4.285 612 -8,7 2.366 -10,8 1.307 -2,3

2011 4.858 632 3,3 2.747 16,1 1.479 13,2

2012 4.977 683 8,1 2.758 0,4 1.536 3,9

2013 4.983 701 2,6 2.801 1,6 1.481 -3,6

2014 5.124 659 -6,3 2.894 3,2 1.571 5,7


URTEAK

ARABA BIZKAIA GIPUZKOA


126

7. taula.3. Emakumeen aurkako indarkeriaren biktima izan diren emakumeak, adinaren arabera. EAE. 2014.

Biktimizazioen %56,6 EAEn jaiotako biztanleek jasaten dute eta familia barneko

indarkeriaren eta sexu-askatasunaren kontrako indarkeriaren kasuan, portzentajea are

gehiago igotzen da. EAEn jaiotako emakumeak eta beste autonomia- erkidegoetan

jaiotakoak batuz gero, ikusiko dugu emakume horiek EAEko biktimizazioen %70 baino

zertxobait gehiago jasan dutela.Familia barneko indarkeria eta sexu askatasunaren

aurkakoei dagokienez pixka bat handiagoak dira.

7. taula.4. Emakumeen aurkako indarkeriaren biktima izan diren emakumeak, jaioterriaren arabera. EAE. 2014.

(Abs.) % b (Abs.) % h % b (Abs.) g % % b (Abs.) g % % b

18 urtetik behera 386 9,5 46 11,9 1,6 171 44,3 19,9 169 43,8 56,3

18-30 urte 1.037 25,4 852 82,2 29,1 120 11,6 14 65 6,3 21,7

31-40 urte 1.157 28,3 1.034 89,4 35,3 85 7,3 9,9 38 3,3 12,7

41-50 urte 929 22,7 728 78,4 24,8 184 19,8 21,4 17 1,8 5,7

51-60 urte 326 8 185 56,7 6,3 132 40,5 15,4 9 2,8 3

60 baino gehiago 249 6,1 83 33,3 2,8 164 65,9 19,1 2 0,8 0,7

GUZTIRA 4.084 100 2.932 71,8 100 859 21 100 300 7,3 100

Iturria: Genero-indarkeriaren informazio estatistikoa (2014). EM AKUNDE, Emakumearen Euskal Erakundea.

URTEAKGUZTIRA (Abs.) BIKOTEKIDEA/BIKOTEKIDE OHIA FAMILIA BARRUKOA SEXU-ASKATASUNA

(Abs.) (% b) (Abs.) (% h) (% b) (Abs.) (% h) (% b) (Abs.) (% h) (% b)

EAE 2.947 57,5 2.169 73,6 56,1 584 19,8 60,9 194 6,6 64,5

Beste autonomia

erkidego batzuk691 13,5 431 62,4 11,2 239 34,6 24,9 21 3,0 7,0

EB-27 217 4,2 182 83,9 4,7 20 9,2 2,1 15 6,9 5,0

Europako beste

herrialdeak40 0,8 29 72,5 0,8 5 12,5 0,5 6 15,0 2,0

Afrika 262 5,1 216 82,4 5,6 33 12,6 3,4 13 5,0 4,3

Latinoamerika 896 17,5 782 87,3 20,2 69 7,7 7,2 45 5,0 15,0

AEB eta Kanada 2 0,0 1 50 0,0 _ _ _ 1 50,0 0,3

Asia 25 0,5 17 68 0,4 6 24,0 0,6 2 8,0 0,7

Atzerritarra, zehaztu gabe 44 0,9 38 86,4 1,0 3 6,8 0,3 3 6,8 1,0

Ezezaguna 1 0,0 _ _ _ _ _ _ 1 100 0,3

GUZTIRA 5.124 100,0 3.864 75,4 100,0 959 18,7 100,0 301 5,9 100,0


GUZTIRA (Abs.) BIKOTEKIDEA/BIKOTEKIDE OHIA FAMILIA BARRUKOA SEXU-ASKATASUNA


127

Bikotekideak edo bikotekide ohiak eragindako indarkeria-kasuak maizago gertatzen

dira beste indarkeria-motak baino, emakumeen jaioterria edozein delarik ere. Baina

indarkeria-mota hau gehiago gertatzen da atzerriko emakumeen artean familia-barneko

indarkeria edo sexu-indarkeria baino. Beraz, indarkeria jasan zuten Espainiako

estatuan jaiotako hiru emakumetatik bk baino pixka bat gehiago (%67,3) beren

bikotekidearen edo bikotekide ohiaren biktimak izan ziren 2014an, eta ehuneko hori

%82,8ra igo zen atzerriko emakumeen artean.

Jatorria kontuan hartzen badugu, azpimarragarriena emakume latinoamerikarren

ehuneko handia da, indarkeria-motaren bat jasan duten emakume atzerritar guztien

%68,2 (kasu ezezagunak eta zehaztu gabekoak kontuan hartu gabe). Bestalde, %17,2

Europako herrialderen batekoak ziren, (horietatik %88,4 EB 27koak), eta %16,8

Afrikakoak.

7. taula.5. Emakumeen aurkako indarkeriaren biktima izan diren emakumeak, jaioterriaren arabera. EAE. 2014.

Bikotekideak edo bikotekide ohiak eragindako indarkeria jasan duten bi talde

ugarienak neska-lagun ohiak/bikotekide-ohiak eta neska-lagunak/bikotekideak dira.

Beren bikotekide edo bikotekide-ohiak eragindako indarkeriaren biktima izan diren

emakumeen %53,3k ez zuten jadanik harremanik erasotzailearekin, hau da, harremana

amaitua zegoen eta emakumea erasotzailearen ezkontide ohia, bikotekide ohia edo

neska-lagun ohia zen. Bestalde, kasuen %39,1ean, ezkontzazko lotura zegoen edo

egon zen eta ia hamar kasutatik sein (%58,6) harreman sentimentala edo

bizikidetzakoa (ez ezkontzazkoa) zeukaten edo eduki zuten. Familia-barneko

indarkeriaren kasuan, amek eta alaba adingabeek jasaten dute gehienbat, 2014an

bildutako informazioaren arabera.

EMAKUMEAK (b%) EMAKUMEAK (b%) EMAKUMEAK (b%) EMAKUMEAK (b%)

EAE 2.272 55,5 1.550 52,9 528 61,5 194 64,7

Beste autonomia erkidego batzuk 556 13,6 336 11,5 199 23,2 21 7,0

EB-27 187 4,6 152 5,2 20 2,3 15 5,0

Europako beste herrialdeak 30 0,7 20 0,7 4 0,5 6 2,0

Afrika 213 5,2 169 5,8 32 3,7 12 4,0

Latinoamerika 766 18,7 654 22,3 67 7,8 45 15,0

AEB eta Kanada 2 0,0 1 0,0 - - 1 0,3

Asia 24 0,6 16 0,5 6 6,1 2 0,7

Atzerritarra, zehaztu gabe 41 1,0 35 1,2 3 0,3 3 1,0

*Ezezaguna 1 0,0 - - - - 1 0,3

GUZTIRA 4.091 100,0 2.932 100,0 859 100,0 300 100,0


*Jaioterria ezagutzen ez den kasuen azterketa alde batera utzi da (% 0,02)

GUZTIRA (Abs.) BIKOTEKIDEA/BIKOTEKIDE OHIA FAMILIA BARRUKOA SEXU-ASKATASUNA


128

7. taula.6. Emakumeen aurkako indarkeria, erasotzailearekin duten harremanaren eta lurralde historikoaren arabera. EAE. 2014.

Genero indarkeriaz ematen diren heriotzak dira emakumeen aurka ematen den

indarkeriaren ondoriorik larriena eta gizarte-arazo honen muturreko alderdirik

agerikoena. Osasun, Gizarte Zerbitzu eta Berdintasun Ministerioaren datuen arabera,

2014an haren bikotekideak edo bikotekide ohiak, abenduaren 28ko 1/2004 Lege

Organikoak 1 artikuluan ezarritako terminoetan, hildako emakumeen kopurua 54 izan

zen estatu mailan. Bilakaeraren analisiak ez du joera argi bat erakusten, azken

hamarkadan zifrak 71 (2002) eta 54 (2008) artean egon direlarik.

7. taula.7. Genero indarkeriak hildako emakume kopuruaren bilakaera. EAEn eta estatuan guztira. 2003 – 2014

EAE ARABA BIZKAIA GIPUZKOA

GUZTIRA 5.124 659 2.894 1.571

Bikotekideak edo bikotekide ohiak eragindako

indarkeria 3.864 488 2.187 1.189

Ezkontidea 793 120 450 223

Ezkontide ohia 717 77 445 195

Neska-laguna / bikotekidea 975 126 543 306

Neska-lagun ohia / bikotekide ohia 1.288 157 702 429

Emaztegaia 38 2 22 14

Emaztegai ohia 53 6 25 22

Familia barneko indarkeria (bikotekidearena edo

bikotekide ohiarena izan ezik) 959 120 537 302

Alaba adingabea 129 18 77 34

Ama 393 52 202 139

Gainerako familiarrak 437 50 258 129

Sexu-askatasuna 301 51 170 80

Beste harreman mota bat 301 51 170 80


URTEAK EUSKADI ESTATUA

2003 0 71

2004 4 72

2005 3 57

2006 3 69

2007 2 71

2008 3 76

2009 2 56

2010 2 73

2011 2 61

2012 2 52

2013 1 54

2014 3 54

Iturria: Osasun, Gizarte Zerbitzu eta Berdintasun M inisterioa. Genero Indarkeriaren

aurkako Gobernu Ordezkaritza. Oharra: Datuak 2014ko abenduaren 31koak dira.


129

Ondoren, Emakumeen aurkako indarkeriaren biktima izan diren emakumeei buruzko

datuak adierazten dira, kalte maila kontuan hartuz. Datuak, funtsean, lesio fisikoei

buruzkoak dira. 2014an hiru emakume hil dira Euskadin. Biktimen %25,2k zauri arinak

zeuzkaten.

7. taula.8. Emakumeen aurkako indarkeriaren biktima izan diren emakumeak, kalte mailaren arabera, EAE. 2014.

Erasotzaileak egindako arau-hauste mota kontuan hartuz, 2014ko biktimen %87,2

delituak izan ziren eta %12,9 faltak. Bikotekideak edo bikotekide ohiak eragindako

indarkeriaren biktimizazioen %88,3 delituak izan ziren, eta familia-barneko indarkeria

kasuetan, berriz delituak %78,4 izan ziren.

7. taula.9. Emakumeen aurkako indarkeriaren biktima izan diren emakumeak, arau-hauste motaren arabera. EAE. 2014.

GUZTIRA (b%)

Hila 3 0,1

Larri zauritua 19 0,4

Arin zauritua 1.293 25,2

Kalterik gabea 3.392 66,2

Ez dakigu 417 8,1

GUZTIRA 5.124 100,0

Iturria: Genero-indarkeriaren informazio estatistikoa. EM AKUNDE, Emakumearen Euskal

Erakundea.

Giza hilketa eta haren motak 6 5 1 -

Lesioak 460 356 104 -

Askatasunaren kontra 143 89 54 -

Tortura eta osotasun fisikoaren kontra 2.728 2.251 477 -

Gizakien salerosketa - - - -

Intimitatearen kontra, norberaren irudia

edukitzeko eskubidearen kontra, etab.2 1 1 -

Sexu-askatasunaren aurkakoak 340 13 26 301

Ohorearen aurkako erasoa 1 - 1 -

Familia-harremanen kontra 120 95 25 -

Justizia Administrazioaren kontra 665 602 63 -

DELITUAK, GUZTIRA 4.465 3.412 752 301

Pertsonen aurkako faltak 659 452 207 -

HUTSEGITEAK, GUZTIRA 659 452 207 -

GUZTIRA 5.124 3.864 959 301


BIKOTEKIDEA

/ BIKOTEKIDE

OHIA

FAMILIA

BARNEKOA

SEXU-

INDARKERIAGUZTIRA


130

2014an 4.911 erasotzaile izan ziren, eta horietatik %77 bikotekide edo bikotekide

ohien erasoak eragin dituzte. Erasotzaileen adinaren profila aztertuz gero (adina

ezagutzen ez den 96 kasuak kontuan hartu gabe) 2014an emakumeren bat eraso zuten

hamar gizonetatik ia seik (%59,1) 31 eta 50 urte bitartean zituen, %26,3k 30 urte edo

gutxiago eta gainerakoek (%14,6) 50 urte baino gehiago. Indarkeria erabili zuen

gizonaren adina alde batera utzita, indarkeriarik ohikoena bikotekide edo bikotekide

ohiarenganakoa da. Hala ere, desberdintasun esanguratsuak antzematen dira

bestelako biktimizazioetan. Familia-barneko indarkeriari dagokionez, gazteen adin-

taldean, 30 urtetik beherako adin-taldean, gero eta garrantzia handiagoa du (%37,2)

eta sexu-askatasunaren aurkako indarkeriari dagokionez, 18 eta 40 urte bitarteko adin-

taldean dago ehunekorik handiena argi eta garbi (%57,8) (Kasu honetan datu

ezezaguna ere garrantzitsua da).

7. taula.10. Emakumeen aurkako indarkeria erabiltzen duten erasotzaileak, adinaren eta biktimizazio-motaren arabera. EAE. 2014.

Osasun, Gizarte Zerbitzu eta Berdintasun Ministerioaren informazio estatistikoaren

arabera (Botere Judizialaren Kontseilu Nagusiko datuetan oinarrituta), 2014an 778

babes-agindu erregistratu dira. Horietatik %52,6 onartu eta gainerakoak ukatu egin dira.

Bizkaian daude irekitako babes-agindu guztien ia erdiak, baina Araban daude hartutako

baimen-agindu gehienak (%63,8).

Datu hauen bilakaeraren ikuspegitik. 2007tik babes-aginduak murriztu egin dira,

2010 eta 2013 urteetan pixka bat gehitu badira ere. Gipuzkoa da babes-aginteen

kopuruak zertxobait gora egin duten lurralde bakarra.

(Abs.) (% b) (Abs.) (% b) (Abs.) (% b) (Abs.) (% b)

18 urtetik behera 104 2,1 9 0,2 83 9,4 12 5,0

18-30 urte 1.162 23,7 865 22,9 247 27,8 50 20,7

31-40 urte 1.557 31,7 1.317 34,8 194 21,9 46 19,1

41-50 urte 1.292 26,3 1.072 28,3 187 21,1 33 13,7

51-60 urte 473 9,6 344 9,1 116 13,1 13 5,4

60 urtetik gora 227 4,6 158 4,2 57 6,4 12 5,0

Ezezaguna 96 2,0 18 0,5 3 0,3 75 31,1

GUZTIRA 4.911 100;0 3.784 100,0 887 100,0 241 100,0


URTEAKGUZTIRA (Abs.)

BIKOTEKIDEA/BIKOT

EKIDE OHIA

FAMILIA

BARRUKOA

SEXU-

ASKATASUNA


131

7. taula.11. Babes-aginduen bilakaera. EAE. 2007 – 2014

1369/2006 Errege dekretuak, azaroak 24koak, behar ekonomiko bereziak eta lana

aurkitzeko zailtasunak dituzten langabetuak gizarteratzeko errenta aktiboaren programa

arautzen duenak, honako onuradunak onartzen ditu 2. artikuluan: eskatzaile bezala

erregistratutako datan, dagokion administrazioan genero edo etxeko indarkeria jasan

dutela ziurtatu duten 65 urtetik beherako emakume langabetuak.

2014an indarkeriaren biktima ziren 780 emakumeek jaso zuten Gizarteratzeko

Errenta Aktiboa. 2006tik, diru-laguntza hauen goranzko joera dago. 2014an %16 hazi

dira 2013. urteko zifrekin alderatuz gero.

7. taula.12. Genero-indarkeriaren biktima izateagatik Gizarteratzeko Errenta Aktiboa (GEA) jasotzen duten emakume kopuruaren bilakaera. EAE. 2006 – 2013

URTEAK GUZTIRA ARABA BIZKAIA GIPUZKOA

Irekitako babes-aginduak (abs.)2007 1.200 207 664 329

2008 1.110 229 570 311

2009 989 151 512 326

2010 994 171 516 307

2011 953 244 369 340

2012 808 138 400 2702013 839 157 414 268

2014 778 80 414 284

Hartutako babes-aginduak (%). 2014 52,6 63,8 52,9 48,9

Ukatutako babes-aginduak (%). 2014 47,4 36,3 47,1 51,1

Iturria: Osasun, Gizarte Zerbitzu eta Berdintasun M inisterioa. Genero-indarkeriaren aurkako Gobernu Ordezkaritza.

(Botere Judizialaren Kontseilu Nagusian o inarrituta). Oharra: Datuak 2014ko abenduaren 31koak dira

URTEAK GUZTIRA ARABA BIZKAIA GIPUZKOA

2006 166 8 87 71

2007 227 10 113 104

2008 277 24 153 100

2009 352 36 184 132

2010 411 46 219 146

2011 444 64 239 141

2012 497 64 304 129

2013 663 83 439 141

2014 780 123 505 152

Iturria: Osasun, Gizarte Zerbitzu eta Berdintasun M inisterioa. Genero-indarkeriaren aurkako Gobernu Ordezkaritza.

(Estatuko Enplegu Zerbitzu Publikoan o inarrituta). Oharra: Datuak 2014ko abenduaren 31koak dira


132

Botere Judizialaren Kontseilu Nagusiak emandako datuen arabera, 2014an

Euskadin 3.990 salaketa jarri dira genero indarkeriagatik. Honek 10.000 emakumeekiko

35,5 salaketetako tasa suposatzen du. Tasa hau, estatu mailakoaren oso azpitik

kokatzen da, bertan, 53,3ko tasa baitago. Egindako salaketa guztietatik %18,8k uko

egin diete eta %19,5ek babes-agindua eragin dute.

7. taula.13. Genero indarkeriagatik egindako salaketen bilakaera eta uko-egitearen adierazleak. EAE. 2007 – 2014

URTEAK EAE ESTATUA

2007 3.444 126.293

2008 3.739 142.125

2009 4.058 135.540

2010 3.691 134.105

2011 4.125 134.002

2012 3.853 128.477

2013 3.937 124.893

2014 3.990 126.742

Prozesuari uko egiteak 2014 751 15.721

Salaketak 10.000 emakumeko 2014 35,54 53,29

Ratioa uko egiteak/salaketak. 2014 (%) 18,8 12,4

Ratioa aginduak/uko egiteak. 2014. (%) 19,5 26,2

Iturria: Botere Judizialaren Kontseilu Nagusia. Etxeko indarkeriaren eta genero-indarkeriaren aurkako behatokia.

"Emakumearen aurkako indarkeria. 2014. urtea" txostena


133

INFORMAZIO ITURRIEN ZERRENDA

Atal honetan, txostenean erabilitako informazio-iturrien zerrenda agertzen da,

kapituluen arabera banakatuta.

1.- DEMOGRAFIA-AZTERKETA

EIN. Udal-errolda.

EIN. Oinarrizko Adierazle Demografikoak.

EUSTAT. EAEko Ezkontzen estatistika.

EIN. EAEko Ezkontzen estatistika.

EIN. Ezkontza-deuseztasunen, banantzeen eta dibortzioen estatistika.

EUSTAT. Biztanleriaren proiekzioak.

EUSTAT. EAEko jaiotzeen estatistika eta EUROSTAT

EIN. Biztanleriaren mugimendu naturala.

Osasun, Gizarte Zerbitzu eta Berdintasun Ministerioa. Familia ugarien tituluen

estatistika

EUSTAT. EAEko heriotzen estatistika.

EUSTAT. Heriotza Estatistika.

2 - HEZKUNTZA

Hezkuntza, Hizkuntza Politika eta Kultura Saila. Eskola-jardueraren estatistika

eta unibertsitate-estatistika.

EUSTAT. Irakaskuntzako Adierazleak. Irakaskuntzaren estatistika.

EUROSTAT eta EUSTAT. Biztanleriari inkesta jarduerari buruz.

Irakaskuntza Sistema Ebaluatu eta Ikertzeko Erakundea (ISEI-IVEI).

EUSTAT. Ikasleak, irakasleak eta ikastetxeak. Irakaskuntzaren estatistika.

EUSTAT. Unibertsitate-irakaskuntzaren estatistika.

Hezkuntza, Kultura eta Kirol Ministerioa Unibertsitate-estatistika.

EUROSTAT eta EUSTAT. Biztanleriari inkesta jarduerari buruz.

Estatuko Enplegu Zerbitzu Publikoa. Estatistika eta Informazioaren

Zuzendaritzaorde Nagusia.

Enplegu-prestakuntzarako hiruko fundazioa (FTFE). Estatistikaren

Zuzendaritzaorde Nagusia.

Enplegu-prestakuntzarako hiruko fundazioa (FTFE). Behatokia eta Estatistikak

Hezkuntza Adierazleen Estatu Sistema EIN.

EUSTAT. Familia, lana eta norberaren bizitza bateratzeari buruzko inkesta.


134

3 - LANA

EUSTAT. Biztanleriari inkesta jarduerari buruz.

EUSTAT. Egiturazko adierazleak. EUROSTAT eta EUSTAT.

Gazteen Euskal Behatokia, EUSTATen datuak oinarri harturik.

Enplegu eta Gizarte Segurantza Ministerioaren estatistiken urtekaria.

LANBIDE. Azterketa, Azterlan eta Estatistika Zerbitzua. Lan-merkatuaren

balantze-txostena.

EIN. Biztanleria aktiboaren inkesta.

Eusko Jaurlaritza. Enplegu eta Gizarte Gaietako Saila.

Gizarte Segurantza. Biztanleria aktiboaren inkesta. Autonomoen, gizarte-

ekonomiaren eta enpresen gizarte-erantzukizunaren estatistika.

Global Entrepreneurship Monitor (GEM). Euskal Autonomia Erkidegoa. 2011.

eta 2014. urteetako txosten betearazlea.

Enplegu eta Gizarte Segurantza Ministerioaren estatistika.

EUSTAT. Familia, lana eta norberaren bizitza uztartzeari buruzko inkesta.

EUSTAT. Denbora Aurrekontuen Inkesta.

4.- BALIABIDE EKONOMIKO ETA SOZIALAK

EUSTAT. Errenta Pertsonal eta Familiarraren Estatistika.

EIN. Soldaten egiturari buruzko inkesta

EUSTAT. Gizarte zerbitzuen estatistika.

LANBIDE.

Gizarte Zerbitzuen eskaeraren inkesta. Behar sozialen inkesta.

Justizia, Lan eta Gizarte Segurantza Saila. Pobreziari eta Gizarte

Desberdintasunei buruzko inkesta.

EUSTAT. Etxerik gabeko pertsonei buruzko inkesta.

5.- OSASUNA

Eusko Jaurlaritzaren Osasun Saila. EAEko osasun inkesta:

EUSTAT. Ospitaleetako erikortasunaren estatistika.

OSALAN.

Eusko Jaurlaritzaren Osasun Saila. EAEko Haurdunaldiaren Borondatezko

Etenduren Erregistroko txostena.


135

6.- PARTE-HARTZEA

Geuk egindakoa, Eusko Jaurlaritzaren web-orrialdean oinarrituta.

Erakunde autonomo eta erakunde publikoen web-orrialdeak.

Eusko Jaurlaritzako Herrizaingo Saila. Hauteskunde eta Dokumentazio

Zuzendaritza.

Geuk egina, hiru Lurralde Historikoetako Batzar Nagusien web-orrialdeetan

oinarrituta.

EUDEL.

Herrizaingo Saila, Eusko Jaurlaritza (Europako Parlamenturako

hauteskundeak).

Geuk egina, sindikatuen web-orrialdeetan oinarrituta.

Geuk egina, finantza-erakundeen web-orrialdeetan oinarrituta.

Geuk egina, enpresen web-orrialdeetan oinarrituta.

EUSTAT. Bizi-baldintzen estatistika.

EUSTAT. Denbora Aurrekontuen Inkesta.

Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza, Hizkuntza Politika eta Kultura Saila.

7- EMAKUMEEN AURKAKO INDARKERIA

Emakumearen Euskal Erakundea. EMAKUNDE. Genero-indarkeriaren

informazio estatistikoa (2014).

Osasun, Gizarte Zerbitzu eta Berdintasun Ministerioa. Genero-indarkeriaren

aurkako Gobernu Ordezkaritza.

Botere Judizialaren Kontseilu Nagusia. Etxeko indarkeriaren eta genero-

indarkeriaren aurkako behatokia. "Emakumearen aurkako indarkeria" txostena.

2014. urtea.

Zifrak 2015. Emakumeak eta gizonak Euskadin

News & Politics

Transcript of Zifrak 2015. Emakumeak eta gizonak Euskadin