Zelfstandig oefenen / leren met behulp van

Lucien Hermans maart 2016

De eindtermen ict die wel eens verkeerd g e ï n t e r p r e t e e r d worden ...

Pagina 2

Zelfstandig oefenen met ICTLeerlingactiviteiten die horen bij "oefenen"

In de basisschool moet er heel wat geoefend worden! Meestal volgt er na een instructiefase een oefenmoment waarin de leerling de nieuwe verworvenheden gaat toepassen. Uit het resultaat blijkt of de leerling het wel of niet 'begrepen' heeft. De eindterm vermeldt duidelijk dat het om zelfstandig oefenen gaat: de leerling in z'n eentje. Zelfstandig werken heeft als voordeel dat je het tempo zelf kan bepalen.

Wanneer leerlingen van een tweede leerjaar met behulp van ict de vermenigvuldiging oefenen (de 'tafeltjes') ben ik vaak geneigd te zeggen dat dit niet oefenen is. Het is eerder toetsen of je ze reeds kent! Wie ze kent maakt geen of weinig fouten. Wie ze niet kent maakt de ene fout na de andere en leert niet 'bij'. Zulke oefeningen kan je wel gebruiken om de parate kennis van de tafeltjes 'levendig' te houden... zeg maar: doorgedreven automatiseren. Deze zogenaamde oefenwebsites kan je echter mooi gebruiken als digitale 'rode pen'. De leerlingen voeren bewerkingen met concreet materiaal uit en noteren het resultaat op het scherm. Na aanklikken blijkt uit de kleur of een bijhorend signaal of er correct werd gedacht. Volgende opdracht...

Pagina 3

Zelfstandig oefenen met ICTLeerlingactiviteiten die horen bij "oefenen"

Toch zijn er mogelijkheden om iets echt te oefenen met behulp van ict. Neem nu als voorbeeld de werkwoordsvormen. Je volgt een bepaald algoritme, een denkpatroon, om tot de juiste schrijfwijze te komen. Opdracht na opdracht wordt je gedwongen om die denkstrategie te doorlopen: het gaat steeds vlotter en vlotter.... totdat het zo goed als 'ingebakken' is. Flink geoefend! Net zo kan je dit toepassen bij het verenkelen van de klinker of het verdubbelen van de medeklinker in woorden... De leerlingen oefenen keer op keer de stappen.

H e t d e n k p a t ro o n w o rd t telkens gevraagd, geoefend.

Pagina 4

Zelfstandig leren met (door?) ICTDe leerling van vandaag wil dingen DOEN, wil zelf aan de slag. Het onderwijs van klassikaal luisteren en opnemen boekt te weinig resultaat. In het kader van levenslang leren verwachten we van de leerlingen een andere houding: een 'levenslange leerhouding'. We zijn als intelligente individuen in staat om zelf kennis en vaardigheden te verwerven.

Om 'zelfstandig leren' een kans te geven in onze klas kiezen we de geschikte werkvorm en bijhorend materiaal.

Eindterm 6 spreekt over het opzoeken van informatie met behulp van ict. Na een goede zoekopdracht heeft de leerling relevante informatie gevonden waarmee hij aan de slag moet op nieuwe kennis en vaardigheden te verwerven. Het vinden van geschikte info is dus belangrijk (passend bij de leeftijd èn relevant voor het onderwerp) maar slechts de eerste stap in het leerproces. Het verwerken van deze info leidt tot het verwerven van nieuwe kennis en kan met behulp van ict op diverse wijzen:

- door kopiëren en plakken (best met bronvermelding) wordt de gehele of gedeeltelijke informatie overgebracht in een verwerkend programma of app. Hier kan verder aangepast worden: schrappen, aanvullen, herschikken, voorzien van afbeeldingen, ...

- een samenvatting van de informatie maken aan de hand van een tekstverwerker, mindmapprogramma (app), Educreations, Explain Everything, ...

Een nieuwe manier van zelfstandig leren verscheen in de vorm van het principe "Flip the Classroom". In de vorm van een video (opgenomen instructiefilmpje, getuigenverslag audio of video,...) wordt informatie opgenomen om daarna met de nieuwe kennis aan de slag te gaan. De leerling kan dit herhalen naar believen, versneld of vertraagd doornemen en bepaalt zodoende zelf de nodige tijd (meestal verkorten van de tijd!). Leerkrachten die in hun praktijk hiervan gebruik maken spreken meestal van tijdwinst!

Zelfstandig leren met (door?) ICT

Pagina 4

Dit actief bezig-zijn van de leerling is enkel mogelijk indien elke leerling toegang heeft tot die digitale informatie en de nodige applicaties om die informatie te verwerken. Deze vorm van onderwijs veronderstelt de mogelijkheid voor de leerling om zelf te plannen op welke wijze en waarmee hij aan het werk gaat. We spreken dan van een 1:1 aanwezigheid van ict: elke leerling zijn device (laptop, tablet). De voorkeur gaat naar een tablet omwille van de kleine omvang, schooldag-lange batterijduur, ultra-mobiliteit en multimediale mogelijkheden die geïntegreerd zijn in de aanwezige apps, waardoor snel een multimediale combinatie klaargestoomd wordt.

De app Book Creator waarmee deze publicatie is gemaakt, toont de mogelijkheden van diepe integratie van diverse middelen:

- photos: alle afbeeldingen uit de fotomap van de iPad. - camera: instant een foto maken en direct invoegen of opnieuw nemen... - pen: tekenen op je tablet en als transparante laag over je pagina leggen. - Add text: zelf tekst typen en opmaken. - Add sound: zelf opnemen met de ingebouwde microfoon of een audio-file uit bestand toevoegen.

Een tablet beschouw je best als het 'Zwitsers mes': alle gereedschap bij de hand.

De iPad als instrument voor zelfstandig lerenApps Je kan er niet zonder, op een iPad. Jammer genoeg laten we ons in het onderwijs weeral verleiden tot het gebruik van hetgeen ikzelf bestempel als 'gesloten apps'. Er is misschien een andere term voor maar het betreft hier apps die zelf volledig bepalen wat je ermee kan doen. Deze zijn zeer gemakkelijk in gebruik maar beperken zich eerder tot 'reproductie' i.p.v. productie. We hebben het dan over apps die kennis (in het beste geval dan nog) oefenen of automatiseren. De 'andere' apps benoem ik als 'open apps'. We gebruiken ze als gereedschap in een actief leerproces. Laat me enkele voorbeelden noemen ter illustratie: een mindmap-app; een app om tekst en afbeeldingen te combineren zoals Book Creator; een app die leerlingen de mogelijkheid geeft om inhouden creatief weer te geven en te illustreren, te verduidelijken, te delen met..., Deze apps vragen een andere didactische aanpak van de leerkracht: het leerproces wordt hier meer leerlinggestuurd en heel wat minder leerkrachtgestuurd!

Pagina 5

D e l e e r l i n g z a l d e z e ' b r e d e '

vaardigheden enkel verwerven in een

actief en productief leerproces

waarin ict in het bijzonder een

belangrijke facilator vormt.

Een iPad is een geschikt persoonlijk

gereedschap om aan en met deze

vaardigheden te werken.

Pagina 6

Bron: https://www.slideshare.net/mobile/SilkeGoyvaerts/3-samenwerkingsvormen-

en-individualiserende-werkvormen

Leerlingen van vandaag hebben

nood aan zowel geleid (in

beperkte tijd) als zelfstandig

leren.

Dit laatste kan alleen in een

s i tuat ie waar de leer l ing

gemotiveerd is of wordt om te

leren.

Je kan een kind niet dwingen om te

leren! De wil om te leren moet van het

kind zelf komen...

Je kan een collega niet dwingen om

zich te professionaliseren of te

veranderen! De wil om dat te doen

moet van hem/haar zelf komen...