ÖZEL ÖĞRENME GÜÇLÜĞÜelbistanram.meb.k12.tr/meb_iys_dosyalar/46/05/... · me Güçlüğünü...
Transcript of ÖZEL ÖĞRENME GÜÇLÜĞÜelbistanram.meb.k12.tr/meb_iys_dosyalar/46/05/... · me Güçlüğünü...
ERKEZİ
ÖZEL ÖĞRENME GÜÇLÜĞÜ
EHBERLİK
RAŞTIRMA
Çağlar KARA
Halis GÖZÜAÇIK
Ali Uğur TUNÇ
Recep PARLAK
Tansel BOSTANCI
Gonca GÖZEL
Sevgi DURMUŞ
Saliha GÖZÜAÇIK
TASARIM
Nurullah GEZEN
HAZIRLAYANLAR
EDİTÖR
Okan DOĞAN
S a y f a 2
ÖNSÖZ
Günümüzde sıkça duymaya ya da dillendirmeye başladığımız Özel Öğren-
me Güçlüğünü (Disleksi, Diskalkuli, Disgrafi ve Dispraksi) anlatabilmek adına
Elbistan Rehberlik ve Araştırma Merkezi (RAM) Özel Eğitim Bölümü çalışan-
ları olarak Özel Öğrenme Güçlüğüne dair anahatları ile bilmeniz gereken
ne varsa bu çalışmamızın içeriğinde bulabileceksiniz.
Konuyla alakalı küçük notlara değinecek olursak; Özel Öğrenme Güçlüğü-
ne zihinsel bir yetersizlik eşlik etmez. Özel Öğrenme Güçlüğü olan bireyler
normal ya da normal üstü zeka seviyesine sahip bireylerdir. Rehberlik Araş-
tırma Merkezleri Özel Öğrenme Güçlüğü ölçümü yapıp, tanı koyamamak-
tadır. Tanı sadece hastaneler tarafından konulmaktadır. Ancak Eylül–Ekim
2018 tarihleri itibari ile Özel Öğrenme Güçlüğü Bataryası eğitimi alan tes-
törler tarafından RAM’larda da tanılama yapılmaya başlanacaktır. Batar-
ya ilkokul, ortaokul ve lise seviyesinde özel öğrenme güçlüğü şüphesi olan
öğrencileri hastaneden alınan sağlık kurulu raporu olmadan tanılamaya
yardımcı olacaktır. Özel Öğrenme Güçlüğü Bataryası ülkemizde ki toplum-
sal yapıya uygun olarak hazırlanması planlanan bir ölçektir.
Öğrenci: ‘’Öğretmenim acaba ben öğrenemiyor değilim de sen öğretemi-
yor olabilir misin?’’ Unutmayın Özel Öğrenme Güçlüğü olan bireyler öğre-
nemeyen değil, farklı öğrenen öğrencilerdir.
Özel Öğrenme Güçlüğü ile alakalı bilgi ve tecrübeye sahip alan çalışanı
öğretmenlerimizin bilgilerinden faydalanmanız dileğiyle…
S a y f a 3 C i l t 1 , S a y ı 1
İÇİNDEKİLER
Sayfa No
Önsöz……………………………………………………………………………………………. 2
Öğrenme Güçlüğü nedir?..............................................................................................4
Öğrenme Güçlüğü ne değildir?....................................................................................4
Öğrenme Güçlüğü belirtileri nelerdir?..........................................................................5
Öğrenme Güçlüğü ile birlikte görülen problemler nelerdir?......................................6
Öğrenme Güçlüğünde bireye, aileye, öğretmene tavsiyeler………………………...10
Öğrenme Güçlüğünde Süreç Nasıl İşler? (Okul tedbiri, Rehabilitasyon süreci,
Bakanlığın yayınladığı formlar)……………………………………………………………...11
Öğrenme Güçlüğü için Etkinlik Önerileri…………………………………………………..12
Başarı Hikayeleri………………………………………………………………………………..14
Öğrenme Güçlüğü için Önerilen Film ve Kitaplar………………………………………..16
Kaynakça…………………………………………………………………………………………18
S a y f a 4
Özel Öğrenme Güçlüğünün birkaç tipi
vardır:
Özel Öğrenme Güçlüğü Ne Değildir ?
Öğrenme Güçlüğü Nedir ?
Özel Öğrenme güçlüğü,
bir çocuğun zekası nor-
mal yada normalin üs-
tünde olmasına rağmen
dinleme, düşünme, an-
lama, kendini ifade et-
me, okuma-yazma veya
matematik becerilerin-
de yaşıtlarına ve zekası-
na göre beklenilenin
önemli ölçüde altında
olmasıdır.
Öğrenme güçlüğü çeken
çocuklarda öğrenme ve
algılama sorunu çocuğun
doğumu ile başlar. Eğitim
süreci içinde edinilemez.
Yaşam boyu süren bir bo-
zukluktur. Dil gelişimi ve
kullanımı, konuşma, oku-
ma-yazma, matematik
becerilerini etkileyen bir
sorun olduğu için, bireyin
eğitimini, mesleğini, sosyal
ilişkilerini, günlük aktivitele-
rini, benlik saygısını etkiler.
Çocuğun zihinsel yetene-
ği olmasına rağmen, aka-
demik açıdan gerilik gös-
termesi, öğrenme güçlü-
ğünün en çarpıcı özelliği-
dir. Birçok çocuk için öğ-
renme güçlüğü okula
başladıklarında ve aka-
demik beceriler kazan-
makta başarısız oldukla-
rında göze çarpar.
Özel öğrenme güçlüğü, kesinlikle zekâ geriliği değildir. Özel öğrenme
tanısı almış çocukların zekâ düzeyleri ya normal düzeydedir ya da normalin
üzerindedir.
ÖÖG tanısı almış bireylerde Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu
(DEHB) ile birlikte görülebilir ancak bu ikisi kesinlikle farklı bozukluklardır.
Görme işitme sorununa bağlı değildir.
Özel Öğrenme Güçlüğü doğumdan itibaren var olan, zihnin gelişimiyle
ilgili bir sorundur. Az okumayla ya da matematiği sevmemekle oluşmaz. Aksine
okumada güçlük yaşadığı için kişi okumaktan kaçınır.
Disleksi: Okuma alanında güçlük
Disgrafi: Yazı alanında güçlük
Diskalkuli: Matematik alanında güçlük
Dispraksi: Motor becerilerde sınırlılık.
En sık görülen tipi ise Disleksidir.
Özel Öğrenme Güçlüğü Belirtileri
S a y f a 5
1. ÖÖG tanısı almış çocuklar
çoğu şeyi ters algılayabilirler.
2. Saati okumakta ve çiz-
mekte zorlanırlar.
3. Okurken kelimeleri yanlış
hecelerler.
8. Çarpım tablosunu ezberlemekte güçlük
çekerler.
7. Okurken bazı kelimeleri atlarlar.
5. Zaman kavramlarını öğrenirken sıkıntı ya-şarlar.
6. Ritmik saymalarda ve sı-
ralı olan becerilerde sı-
kıntı yaşarlar.
4. Sesli okumak bir kâbus
olabilir.
Okul başarıları genel olarak düşüktür. Yaşanılan başarısızlık ve hayal kırıklığı bazen kaygı bozukluğuna ya
da özgüven eksikliğine neden olabilmektedir.
S a y f a 6
Özel Öğrenme Güçlüğü ile Birlikte Görülen
Problemler
A)Disleksi
Okuma yazma, matema-
tik gibi akademik beceri-
lerde görülen gelişimsel
bir özel öğrenme güçlü-
ğüdür.
Disleksi’nin ortak
özellikleri
Okumayı öğrenirken
zorluk yaşama
Okuma hızının bekle-
nenin altında olması
Yazarken harf atlama
Bozuk yazma
Okurken kelimeleri
değiştirerek okuma
Okurken harf atlama
Rakamları ters yazma,
yazılış yönlerini karıştır-
ma.
Zamanı anlatmada,
yer ve yönü bulmada
zorlanma,
Küçük sayı miktarlarını
(3-4 adet) birer birer
saymadan söylemekte
zorlanma.
Matematikteki genel
kavramları anlayama-
ma ve hatırlayamama.
Basit geometrik şekilleri
çizerken orantısız ko-
numlandırma.
Temel matematik be-
cerileri içeren işlemlerin
oldukça yavaş ve zor
çözülmesi.
İşlemlerinin değişme
özelliğini kullanmayı ve
sağlamalarını yapma
sırasında yetersizlik.
B)Diskalkuli
Aritmetik ve matematik
becerilerin kazanılması,
temel aritmetik becerilerin
kullanılması ve hesapla-
maların yapılmasında ze-
kadan bağımsız olarak
ortaya çıkan güçlük ya da
bozukluktur.
Diskalkuli’nin ortak
özellikleri
Matematiksel ifadeleri
algılamada güçlük
çekme. ( Tanıdığı söz-
cüklerin problem içeri-
sinde farklı anlamda
kullanılıyor olmasından
dolayı sıkıntı yaşanabil-
mektedir. )
Kısa süreli bellek zayıflı-
ğından dolayı hesap-
lamalarda hatalar
yapma.
1)Öğrenme Bozuklukları
Okumakta zorlanma
Yazarken zorlanma
Harfleri birbirine karıştır-
ma (b, d, p gibi)
Rakamları ters yazma
(3-6-9… gibi)
“6-9″,”3-8″,7-4″ gibi ra-
kamları birbirinden ayırt
etmede zorluk yaşama
Okuduğunu anlama
ve anlatmada zorlan-
ma
Sıralı ezber gerektiren
konuları ezberlemekte
güçlük çekme. (Ayların
sırası, haftanın günlerini
sıralama)
Çarpım tablosunu ez-
berlerken veya ritmik
sayarken zorlanma
Renkleri karıştırma
Sağı solu ayırt etmekte
zorlanma
Kendini bir konu hakkın-
da fikrini iyi ifade etmek-
te zorlanma
Toplama ve çıkarma
işaretini karıştırma
Ayakkabılarını bağlama
gibi motor becerilerde
zorlanma
Okula gitmek istememe
Yazarken sıra, satır atla-
ma
İmla kurallarını uygun
yazmakta zorlanma
Noktalı ve noktasız harf-
leri yazarken ve okurken
birbirine karıştırma
Matematik problemle-
rinde kullanılan adım ve
işlemleri sergilemede
zorlanma
6-9, 4-7, 2-5, 3-8 rakam-
larını okurken ve yazar-
ken karıştırma
S a y f a 7
C)Disgrafi
Disgrafi, yazı yazmayı etkile-
yen bir bozukluktur. Yaşa ve
alınan eğitime göre, yazı yaz-
ma beklenenden daha ya-
vaştır ve/veya yazı biçimsel
olarak daha düzensiz, anlaşıl-
ması da daha zordur.
Disgrafinin ortak özellikleri
Yazı ve şekil kopya etmede
yavaşlık
Sözcük ve harflerde özensiz
hizalama
Tamamlanmamış, yazım yön-
leri ters harfler
Üç boyutu algılamada zorluk
Kalem tutuşu hatalarından
dolayı parmakların çabuk
yorulması
Yazarken bilek, kol ve vücu-
du konumlandırmada zorluk
Sık sık silinmiş ve temiz kullanıl-
mamış sayfa düzeni ve def-
terler
Detaylara karşı dikkatsizlik
Harf bağlantılarında olması ge-
rekenden fazla bırakılan boş-
luklar
Sözcük ve tümceler arasındaki
boşlukların az ya da çok fazla
olması
Yazılı anlatım becerilerinde zor-
lanma, kompozisyon yazmada
ve klasik sınavlarda bilgiyi kağı-
da dökmekte beklenilenden
geride olma
D)Dispraksi
Dispraksi hareket örüntülerini
yerine getirmede yaşanılan
güçlük anlamına gelmekte-
dir. Dil ve konuşmayı el göz
koordinasyonunu (özellikle el
yazısını) ve organizasyonu
etkiler.
Dispraksinin ortak özellikleri
Sakarlık, sürekli bir yerlere
çarpma
Küçük çocuklarda emek-
leme, oturma, yürüme
becerilerinde zorlanma
Gömlek ilikleme, bağcık
bağlama gibi ince motor
becerilerde gecikme
Yapboz birleştirme maket
yapma, top oynamada ye-
tersizlik
El yazısı yazmada zorlanma
Bisiklete binme, yüzme gibi
denge gerektiren becerileri
öğrenmede zorlanma
Çevresel faktörlerden dikka-
tin çabuk dağılması ( ses ışık
vb. )
Okurken, yazarken sık sık yeri-
ni kaybetme
Şekil ve grafik hazırlarken zor-
lanma, cetvel ve pergel kul-
lanımında zorluk
Sıralı becerilerde zorlanmadan
dolayı çarpım tablosu ve alfa-
be gibi birbirini takip gerektiren
konularda zorlanma
Çapraz lateralleşme sorunları
Baskın el tercihlerini değiştirme
Sağ – sol karıştırma
Uzaysal algılama sorunları,
Mesafeyi hesaplayamama
S a y f a 8
DEHB, genel nüfusun %2'sinde ve çocukların
%3-5'inde görülen nörobiyolojik bir durum-
dur. Yapılan araştırmalara göre erkek ço-
cuklarda kızlara oranla 3 kat daha fazla rast-
lanmaktadır. Kız çocuklarda daha çok dik-
kat dağınıklığı, erkek çocuklarda ise hiperak-
tivite dürtüsellik olarak tanımlanan tipi göz-
lenmektedir.
Dikkat Eksikliği Belirtileri:
Detayları ihmal etme, basit hata-
lar yapma,
Bir işe dikkati toplamada ve sür-
dürmede başarısız olma,
Çabuk sıkılma, yapılan işi bitireme-
me,
Yönergeleri takip edememe, bu-
na bağlı olarak bir işi sonlandırma-
da başarısız olma,
Zihinsel çaba sarf etmeyi ve sür-
dürmeyi gerektiren işlerde başarı-
sız olma, böyle işlerden kaçınma,
İşleri organize etme ve plan yap-
mada zorluk çekme,
Sıklıkla bir şeyleri kaybetme ve
unutma,
Aşırı Hareketlilik - Hiperaktivite Ve Dürtü-
selliğin Belirtileri:
Sürekli hareket etme ihtiyacı duyma,
huzursuz görünme,
Sessiz ve hareketsiz kalamama,
Sürekli konuşma, bağırma, saldırgan
davranışlar sergileme.
Belli bir sırayı takip etme ve kendisine
sıranın gelmesini beklemede sıkıntı
duyma, sabırsızlık
Oturduğu yerde bile elleri, ayakları
hareket ettirme,
Sürekli bir şeylerle meşgul olma
Yaşıtlarına oranla daha az uyuma.
Kendi dünyasında ve kendi istekleri-
ne bağlı olarak davranma eğilimi
gösterme,
Başkalarının sözünü kesme, sorunun
sorulmasına fırsat vermeden cevabı
söyleyiverme,
Kuralları öğrenmeye ve uymaya karşı
direnç gösterme.
DEHB, genel anlamıyla yerinde duramama, dikkatini toplayamama, dikkati sürdür-
mede zorlanma, kendini kontrol etmede başarısızlık, yapılan işi tamamlayamama,
plan ve program yapmada başarısızlık, çevreye karşı duyarsızlık ve ilgisizlik, enerjik
bir yapıya sahip olma, kendi istekleri doğrultusunda davranma, konuşkanlık vesabır-
sızlık gibi özelliklerle tanımlanır. Bu davranışların çeşitliliği ve kombinasyonu çocuk-
tan çocuğa değişebilir.
ÖÖG ile birlikte en sık görülen bozukluktur. Özellikle okuma, matematik ve dili kul-
lanma becerisi ile ilgili başarısızlık ve harf atlamaları, kötü yazı yazma olarak görülür.
2) Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu
S a y f a 9
Öğrenme güçlüklerinin özeliklerine bağlı olarak ya da onlardan bağımsız olarak dil ve konuşma problemleri
görülebilmektedir. Karşılaşılabilecek bu durumla ilgili olarak özel eğitim hizmetleri içerisinde dil ve konuşma
terapisti de yer alması gerekebilmektedir. Özel öğrenme güçlüğü olan çocuklarda aşağıda sıralanan sorun-
lara rastlanabilmektedir
4) Sosyal duygusal problemler
5) Dil konuşma problemleri
Günümüzde bile hala özel öğrenme güçlüğü olan öğrenciler zamanında teşhis edilememektedir
Geç tanı veya tanı eksikliği, o öğrencilerin akademik başarılarını önemli derecede olumsuz etkileyebilir ve
yetişkinlik dönemlerinde ciddi sosyal ve kişisel sonuçlar doğurabilir. Özel öğrenme güçlüğü olan bireylerin
öğrenmede yaşayabilecekleri zorlukların neden olacağı hayal kırıklıkları benlik saygısını düşürebilir ve psiko-
lojik duygusal bozuklukların riskini arttırabilir. Eğer öğrenme güçlüğü olan öğrencilere yaşadıkları güçlüklerde
anlayış gösterilmezse, bu öğrenciler okulu bırakma, depresyon, anksiyete, panik atak vb. (karmaşık) psiki-
yatrik bozukluklar ve ciddi davranış problemleri gösterebilir. Ayrıca yine karşıt olma karşıt gelme, tik bozuk-
luklar, bipolar bozukluk önceden oluşmuş ya da eşlik eden sorunlara da müdahele etmek gerekebilir.
Yukarıdaki etkiler kendini göstermeden önce, mümkün olduğunca erken tanılama ve okuma güçlüğü ris-
kinde olanları teşhis etmek gerekmektedir.
Yönetici işlevler, bir amaca ulaşmak için uygun
problem çözme kurulumunun korunması olarak
tanımlanabilir. Dikkat toplama, mantık yürütme,
bilgiyi alma, işleme, değerlendirme sıralama, bil-
giler arasında bağlantı kurma gibi hem davranış-
sal hem de zihinsel süreçleri içine alan kapsamlı
bir süreçtir. Sözel olmayan öğrenme bozuklukları
Sözel olmayan öğrenme bozukluğu özellikle gör-
sel – uzamsal ya da dilin sözel olmayan yönleriyle
sunulan bilgiyi işlemede güçlüğü ifade etmekte-
dir. Sözel olmayan öğrenme boğukluğu yüksek
düzeyde sözel becerileri ile düşük düzeyde görsel
– uzamsal becerileri, sözel olmayan problemleri
ya da soyut problemleri çözmede güçlüğü, sos-
yal becerilerde yetersizliği kapsamaktadır
Sözel olmayan öğrenme bozuklukları ortak özellikleri
Ezber yeteneğinin iyi olması
Detaylara gösterilen dikkat
Erken yaşlara konuşma ve zengin kelime hazinesi
Sosyal ilişkileri değerlendirmede zorluklar
Çok konuşma/ bıktırıcı ve sürekli sorular sorma
Deneyimlerini, öğrendiklerini sözel bilgi olarak depolar-
lar.
Kişilerarası ilişki kurabilmede ciddi eksiklikler
Yeni durumlara uyum sağlamada güçlük
Sözel olmayan iletişimi anlamakta güçlük çekme
Mesafeleri ve boyutları doğru algılayamama
İnce motor hareketlerde zorluk
Denge sorunları
Sözel IQ düzeyinin performans IQ’ dan yüksek olması
Sözel bellekleri güçlüdür.
Gecikmiş Dil ve Konuşma: Çocuğun alıcı ve ifade
edici dil becerilerinin yaşından beklenen düzeyde
gelişme göstermemesi durumudur.
Sesletim (Artikülasyon) ve Ses Bilgisi (Fonoloji) Bo-
zuklukları: Konuşma seslerinin ve dile ait ses birimle-
rin beklenenden farklı olarak sesletimi; ve ana dilin
ses sistemi ve ses birleşimlerini düzenleyen kuralları
anlama ve kullanmada güçlüktür. Bu bozukluklar;
konuşma sesinin özelliklerinde, çarpıtılmalar; bir ses
yerine başka ses kullanma, ses düşürme, ekleme,
arka sesleri (k, g) öne getirme (t, d), ya da sürtün-
meli sesleri (f, v, s, z, ş, j) durak sesi olarak çıkarma (t,
d, p, b) gibi hata örüntüleri ile belirlenir. Bu durum
konuşmanın anlaşılırlığını olumsuz yönde etkiler.
Akıcı Konuşma Bozuklukları: Konuşmada beklenen-
den farklı hız, ritim gözlenmesi, ses, hece, sözcük ya da
sözcük öbeği tekrarları, uzatmalar veya bloklar biçi-
minde konuşma akışının kesintiye uğramasıdır
Gelişimsel Dil Bozuklukları:
Konuşma, yazı ve/veya diğer sembol sistemle-
rinin alıcı (algılanması-anlaşılması) ve/veya ifade edici
(kullanılması) boyutlarında dilin biçim bilgisi (morfoloji),
söz dizimi (sentaks), anlam bilgisi (semantik), edim bil-
gisi/kullanım bilgisi (pragmatik) alt sistemlerini kapsa-
yan bozukluklardır. Bu bozukluklar doğuştan veya be-
beklik/çocukluk çağında ortaya çıkan gelişimsel nitelik
taşırlar kendilerini özellikle okulda yetersiz görmeye
başlarlar ve kendileri hakkında olumsuz düşüncelere
kapılırlar.
motivasyonlarını kaybederler ve okula karşı ilgisiz olur-
lar.
3)Yönetici işlev bozuklukları
S a y f a 1 0
Öncelikle çocuğunuzu oldu-
ğu gibi, kimseyle kıyaslama-
dan ve durumunu inkar et-
meden kabul edin
Çocuğunuzun gelişimini ya-
kından takip edin, farklılıkları
uzmanlara danışın.
Her bireyin kendine ait ya-
pabildikleri, ilgi ve yetenek-
leri olduğu unutulmadan ;
çocuğunuzun yapamadık-
ları üzerinden değil yapabil-
dikleri üzerinden hareket
edin
Ev ödevinin yapılmasında
ona yardım etmek gerek-
mekte, unutulmamalıdır ki
çocuğunuzun durumu diğer
çocuklarla mukayese edildi-
ğinde, daha çok zamana
ihtiyacı olacağı ve yorula-
cağı aşikardır.
azaltacak önlemler almak
yararlı olur. Verilen ödevin
alındığından emin olmak
ve dönüşte kontrolünü
yapmak gerekir.
Sık sık okuma çalışmaları
yapılmalı, bu çalışmalar
sırasında sözcükler sesli
olarak okunurken çocuk
yazıyı görmeli ve parmağı-
nı hareket ettirerek takip
edebilmelidir.
Olumsuz etiketlemelerden
kaçınılmalı (yaramaz,
tembel, dikkatsiz vb.)
Dislektik bir çocuğun dü-
şüncelerini yazma kabili-
yeti, çocuğun sözlü olarak
vereceği bilgi seviyesin-
den oldukça farklı olacak-
tır. Başarılı bir entegrasyon
için, öğrenciden bilgiyi
sözel olarak aktarmasını
isteyebilirsiniz.
Dislektik çocukların
okuma , planlama ,
yeniden yazma çalış-
malarının düzeltilmesi
için ekstra zamana ihti-
yaç duyması nedeni ile
işin tamamlanması için
daha fazla zaman ayır-
malıdır.
Özel öğrenme güçlüğü
olan çocuklar başarısız-
lık beklentisi yaşadıkla-
rında, onlara sınıfta söz
hakkı verilmeli derse
katılmaları sağlanmalı
ve başarıları ödüllendi-
rilmelidir. Başarısızlığın
üstesinden gelmeye
hizmet edecek strateji-
lerin çocuğa kazandırıl-
ması gerekmektedir.
Çocuğun bireysel özellik-
lerini, kapasitelerini, sınırlı-
lıklarını bilin.
Aileyle diyalog hâlinde
olun.
Kullandığınız komutların
basit, kısa ve net olması-
na dikkat edin.
Öğrendiklerinin bellekte
kalıcı olmasını sağlamak
amacıyla birden fazla
duyuya hitap edin
(görsel, işitsel, drama vb.).
Ön sıralara oturtun sık sık
jest ve mimiklerle katılımını
sağlayın.
Ödevler sıkıcı ve monoton
olmaktan çıkarılıp canlı ve
ilgi çekici bir görevle bir-
leştirilmelidir.
Çok fazla ödev verilme-
den, yapabileceği ödev-
ler ile başarı duygusunu
tatmasını sağlamak, ba-
şarısızlık deneyimlerini
Kendini ifade etmesi-
ne , farklılıklarını ortaya
koymasına izin verin.
İstediği ve yapabildik-
leri şeyleri yapmaları
için destekleyin.
Çocuğunuza arkadaş-
larının öğrendiklerini,
onun da öğreneceği
fikrini aşılayın ve kendi-
lerine güvenlerini arttı-
racak sosyal faaliyetle-
re yönlendirin. Buna siz
de inanın.
Çocuğunuza karşı tu-
tarlı olun. Aile,
okul,,öğretmen arasın-
da sıkı iletişim olmalıdır.
Ödül ve cezada adil
olun.
Uzun vadeli tehdit-
lerde bulunmayın.
Ceza en son başvu-
rulacak yol olmalı-
dır. Ödüllendirme işi
yaramayınca ceza-
landırma yoluna
gidilebilir. Ceza ya-
pılan davranışa uy-
gun olmalıdır ve
istenmeyen davra-
nışın hemen ardın-
da verilmelidir. Veri-
len ödül ve cezalar
yapılan davranışla
aynı ağırlıkta olmalı-
dır.
Her çocuk öğrenir,
bazen aynı anda,
bazen farklı anda,
bazen aynı yolla,
bazen farklı yolla..
AİLELERE ÖNERİLER
ÖĞRETMENLERE ÖNERİLER
S a y f a 1 1
Özel öğrenme güçlüğü tanılama sürecinde okul-aile –ram
işbirliği içerisinde bulunması gerekmektedir. Öncelikli olarak
okul sınıf öğretmeni tarafından özel öğrenme güçlüğü be-
lirtileri gözlemlendiği birey için okul rehberlik servisi ile görü-
şerek aileye bilgilendirme yaparak aileyi psikiyatriye yön-
lendirmesi gerekmektedir.
Eğer özel öğrenme güçlüğü varsa bunun tanı koyma süre-
ci hastanelerde yapılmaktadır. Hastaneden raporlaştırma
işlemi yapıldıktan sonra eğitsel tanılama için rehberlik araş-
tırma merkezlerine müracaat ederek randevu alınır.
Rehberlik araştırma merkezlerine eğitsel tanılama için gerekli evraklar:
-Sağlık raporu
-Kayıtlı olduğu okuldan eğitsel değerlendirme veya bireysel gelişim formu
-4 adet fotoğraf
-Öğrenci kimlik fotokopisi
Rehberlik araştırma merkezinde eğitsel tanılama sürecinde çocuğun performansı alınarak bu doğrultuda
okul tedbir işlemi ve özel öğrenme güçlüğü destek eğitim program planı yapılır.
Eğitsel tanılaması yapılmış özel öğrenme güçlüğü olan öğrenciler için okul bep birimi tarafından bireyin ilgi
ve ihtiyaçları doğrultusunda bir program hazırlanarak destek eğitim odasından da faydalanması sağlanır.
Özel öğrenme güçlüğü öğrencileri olan sınıf öğretmeni tarafından da öğrenci için sınıf içi ortam düzenle-
meleri yapması beklenir.
Eğitsel tanılamada veli başvurusu dahilinde özel eğitim değerlendirme kurulunun uygun görmesi durumun-
da destek eğitim programı uygun görülen bireyler ayda 8 saat bireysel,4 saate kadar grup eğitimi alabilir-
ler.
Özel öğrenme güçlüğü olan bireye, yaşadığı güçlüklerin zekası ile
ilgili bir problem olmadığı, farklı öğrendiği, öğrenme için daha faz-
la zaman ayırması ve çaba göstermesi gerektiği uygun bir dille
anlatılmalıdır.
Kendini tanımasını sağlayıp, güçlü ve zayıf yönlerini belirleyin.
Bir disleksi olan Einstein ‘ın de-
diği gibi ‘Aslında herkes zeki-
dir fakat bir balığı bir ağaca
tırmanma kabiliyetine göre
değerlendirirseniz tüm hayatı-
nı aptal olduğunu zannede-
BİREYE ÖNERİLER
ÖZEL ÖĞRENME GÜÇLÜĞÜ TANILAMA SÜRECİ
S a y f a 1 2
Çarpmatik: Çarpma işlemini pratikleştiren Büyük-Küçük öğretimini farklılaştıran
etkinlik
Touchmath: Nokta işaretleri kullanarak ra-
kamları kavramada pratiklik oluşturma.(5 e
kadar rakam sayısı kadar nokta 5 ten sonra
noktayı daire içine alma 2 sayılacak şekilde
saymayı kolaylaştırma)
Puzzle: parçaları birleştirerek 10 ar
ritmik saymayı kolaylaştırma
ÖZEL ÖĞRENME GÜÇLÜĞÜ ETKİNLİK ÖNERİLERİ
Lego kullanarak çarpım tablosu ya da
üslü sayı öğretimi Şekildeki tablo ile +-1 ve +-10 öğre-
timini pratikleştirme
S a y f a 1 3
ÖZEL ÖĞRENME GÜÇLÜĞÜ ETKİNLİK ÖNERİLERİ
Düğme ile harf yazımı Öğretilen harfin günlük hayatta kullanımının
görselle desteklenmesi
Küçük kas becerilerini geliştirici çalışmalar
Boya üzerine yazı yazma
Kalemi doğru tutmak için yapılan çalışma Kumdan harf bulup yerine yerleştirme
Kum üzerine çizgi çalışmaları yapma ya da harf yazımı
S a y f a 1 4
EBRU CÜNDÜBEYOĞLU
Zeynep İlay Uzun dislektik çocuklardan. Zeynep, teşhis konulmadan önce neyi nasıl
çözüleceğini bilmediğinden zorlandığını disleksi olduğunu öğrendikten sonra hayatının da-
ha da güzelleştiğini belirtiyor.
Okul hayatında da sosyal yaşamında da disleksiye teslim olmayan Zeynep, disleksiyle yaşa-
mayı keyifli hale dönüştürmeyi başarmış.
Bale, halk dansları, modern dans, drama yaptı, binicilik kurslarına katılan Zeynep, Tekvando,
basketbol, voleybol, yüzme, tenis sporlarıyla ilgileniyor.
Zeynep, disleksinin günlük hayatını nasıl etkilediğini şöyle anlatıyor:
“Özgül öğrenme güçlüğüne sahip insanlar, diğer insanlara göre farklı öğrenme şekillerine
sahiptirler. Bende okuma ve yazma alanlarında özel öğrenme güçlüğü var. Okuma yazma-
yı farklı öğrenmem gerekiyordu. Onca alıştırma ve özel eğitimlere rağmen hala bazı kelime-
leri farklı algılayabiliyorum. Mesela “reisi” sözcüğünü “perisi” diye okuyabiliyorum. Ya da
“incisini” sözcüğünü “ikincisi” diye algılayabiliyorum. Bizim beyin kesitlerimiz diğer insanlar-
dan farklıymış (?) Benim beynimde harfler yer değiştiriyor. İşte ben de böyleyim. Ben bir dis-
leksiyim.
Biz baba-kız disleksiyiz. Hayatımızdan çok memnunuz. Çektiğimiz zorlukların çözümü de be-
raberinde geldi. Zaman içerisinde neyi nasıl öğreneceğimi keşfettim. Bir dizi eğitim aldım,
ancak asıl güç kendi içimdeydi. Kendi öğrenme tarzımı geliştirdim. İnsanın ne olursa olsun
kendini tanıması ve yoluna hayat amacını koyarak, hedefler belirleyerek ilerlemesi çok
önemli.”
BAŞARI HİKAYELERİ
Ünlü oyuncu Ebru Cündübeyoğlu da kendi özel öğrenme güçlüğü hikayesini anlattığı vi-
deoyu izlemenizi tavsiye ediyoruz.
ÖZEL ÖĞRENME GÜÇLÜĞÜ İÇİN ÖNERİLEN FİLMLER
S a y f a 1 5
The Big Picture: Rethinking Dyslexia
Yaşam dolu ve ilham verici olan bu belgeselde ebeveynler ve
çocuklar dislektik olarak yaşamaktan hoşlandıkları şeyleri payla-
şırlar. Okuma problemleri yaşayanlarla ilgili olarak başarılı yetiş-
kinlerle konuşmalar yapılır. Bu konuşmalar çocuklar ve aileler
için umut dolu mesajlar içerir. Peki nedir bu mesajlar?
Disleksi kişinin hayal gücü ve yaratıcılığını durdurmaz. Bir çocu-
ğun hayal ettiği her şey onun için mümkündür.
Inside Dyslexia Dislektik 2 film yapımcısı tarafından 2005 yılında çekilen bu belgesel oku-
ma problemi olan genç insanların yaşamlarına ilk samimi yaklaşım ve
bakıştır. Bu film 3 genç öğrencinin yaşamını bizlere gösterir. İzleyiciler,
ailelerin çocuklarının okuma ve yazma problemlerini nasıl fark ettiklerini
ve öğrencilerin ev/okul hayatlarını yakından izlerler. Ayrıca, çocuklar
kendi gelecekleri hakkında hayaller kurarken onların durumlarında yaşa-
maktan hoşlandıkları şeyleri dürüstçe paylaşırlar.
Dislecksia: The Movie Okuma problemlerine daha hafif yaklaşan bu belgeselle
çocuklar keyifli vakit geçirebilirler. Film bazen komik ve hatta
saçma sapan olsa da disleksi hakkında birçok bilgi verir. Fil-
min yapımcısı Harvey Hubbell V disleksiyi bir öğrenme güçlü-
ğü olarak görmez. O disleksinin bir ‘öğrenme farklılı-
ğı’ olduğunu savunur. Hubbell disleksi ile büyümenin nasıl bir
şey olduğunu paylaşır ve çeşitli bilim adamlarını, avukatları,
öğrencileri örnek olarak gösterir. Birçok ünlü dislektik kişilerde
yer alır.
Bunlar ve daha fazla için izlenesi bir belgesel!
Embracing Dyslexia
Bu belgesel çok kişisel bir başlangıca sahip. Yönetmen
Luis Macias der ki : ‘Ben geri alamam… Birçok kez oğlumu
tembel olmakla ve yeteri kadar denememekle suçladım.
Bu filmde ben kendimce diğer çocukları ve onların ailele-
rini bizim yapmış olduğumuz şeyleri yapmaktan korumaya
çalıştım.’ Bu filmde dislektik kişiler, uzmanlar ve aileler dis-
leksinin nasıl hissettirdiğini anlatırlar. Onlar erken teşhisin ve
çocuklara okulda/evde desteklemenin ne kadar önemli
olduğunu vurgularlar.
Ünlü oyuncu Ebru Cündübeyoğlu da kendi özel öğrenme güçlüğü hikayesini anlattığı vi-
deoyu izlemenizi tavsiye ediyoruz.
S a y f a 1 6
Read Me Differently
Film yapımcısı Sarah Entire küçüklüğünde disleksi tanısı almış ol-
masına rağmen 20li yaşlarına gelene kadar bunun ne olduğunu
tam olarak kavrayamamıştır. Bu okuma probleminin ne olduğu-
nu anlayabilmek için ailesiyle konuştuğunda annesi ve büyük
annesinin de tanılanmamış bir öğrenme ve dikkat problemi yaşı-
yor olabileceklerini fark eder. Bu zamana kadar birbirini anlama
eksikliği sonucu aile fertleri arasındaki ilişkileri zarar görmüştür.
Bu belgesel, disleksi bir aileyi nasıl etkiler anlayabilmek için öz-
gün bir bakış sağlar.
Taare zameen Par/Yerdeki Yıldızlar Harfleri ve sayıları algılama problemi yaşayan Ishaan çevresi ve ailesi tara-
fından tembel geri zekalı muamelesi görür. Çalışmayı öğrenebilmesi için
yatılı okula verildikten sonra tanıştığı resim öğretmeni ile değişen hayatı ve
başarısını anlatan bir film. Ishaan derslerinde başarısız, yaptığı işlerin çoğun-
da tutarsız bir çocuktur, yazı yazmayı ve okumayı 3.sınıfta olmasına rağ-
men öğrenememiştir, kitabı her açtığında kelimeler sanki dans ediyor gibi
gelir ona. Bu başarısızlığın sonucunda içine kapanık ve karamsar bir ruh
haline bürünür, mutluluğu ve özgürlüğü insanlardan uzaklaşmakta bulur.
Annesinin ilgisine karşın babasının katı tutumu Ishaan’ın zihinsel dünyasında
gidiş gelişler yaşamasına sebep olur. Tam her şeyden ümidini kesmişken
resim öğretmeni Ishaan’ın hayatını tam anlamıyla değiştirir.
Journey into Dsylexia
Farklı düşünen insanlar olmadan toplum çok daha yoksul
olabilirdi’ der Alan Raymond. Bir belgesel olarak kaydedi-
len filmde, Raymond okuma problemleri ile yaşayan bir-
çok tanınmış yetişkinle konuşur. Okuma ve yazma prob-
lemleriyle alakalı sohbet ederek bununla nasıl başarılı ol-
mayı öğrendiklerini paylaşırlar. Çocuğunuzun kendi haya-
tıyla ilgili neler yapabileceği konusunda meraklı iseniz bu
filmi kaçırmayın!
The Secret
Bu televizyon filminde, Mike(Kirk Douglas) tüm yaşamını dislektik olduğunu
saklamaya çalışarak geçirmiştir. Genel bir mağazanın sahibi olarak, bu du-
rumuna sürekli geçici ve akılcı çözümler bulmuş sadece en yakın arkadaşı
ve eşi okuma yazmada zorlandığını anlayabilmişlerdir. Sorun olmadan sak-
ladığı küçük sırrını yerel bir siyasi makam için görevlendirilince saklayamama
endişesi yaşamıştır. Fakat bu sırada, torununun da okumayla ilgili yaşadığı
güçlükler olduğunu fark etmesi onu kendisiyle yüzleştirir. O zamandan sonra
Mike kendince bir utanç olan gerçeğini ve onun zorluklarını küçük bir çocu-
ğun ve onun kendi gelecek mutluluğunun hatrı için kabul eder.
ÖZEL ÖĞRENME GÜÇLÜĞÜ İÇİN ÖNERİLEN KİTAPLAR
S a y f a 1 7
S a y f a 1 8
KAYNAKÇA
http://www.derinpsikoloji.com/ozgul-ogrenme-guclugu-nedir.html
http://www.taniozelegitim.com.tr/ogrenme-guclugu/
http://www.cocukpsikiyatrisiizmir.com/tr/icerik/36/ozel-ogrenme-guclugu-disleksi
http://akademidisleksi.com/
https://www.tedankara.k12.tr/index.php/pdr-den-bakis/item/139-dikkat-eksikligi-ve-hiperaktivite-
bozuklugu-dehb
İCEBERG(Çocuk Gelişim Merkezi)
Disleksi Blog
Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesi
Mavi İzlenim
Ailem Özel Eğitim Kurumları
Disleksinin Bizcesi
http://elbistanram.meb.k12.tr
Tel: 0344 412 02 27
Köprübaşı Mah. Ceyhan Cami sk. No:23 Kat:1/2
ELBİSTAN/KAHRAMANMARAŞ