Pilotazowy Program Profilaktyki Zakazen HCV

ZakaZakazzenia i zachorowania enia i zachorowania

etiologii HCVetiologii HCV

-- epidemiologia i profilaktykaepidemiologia i profilaktyka

Swiatowa Organizacja Zdrowia szacuje, ze zakazeni

HCV stanowia 3% populacji swiatowej i okolo 1,5%

ludnosci Polski

wedlug Polskiej Grupy Ekspertów szacunkowa liczba

zakazonych HCV wynosi okolo 730 tysiecy

Rozpowszechnienie zakazen HCV

Rozpowszechnienie zakazen HCV na swiecie

oficjalna rejestracje zachorowan na wzw C rozpoczeto w Polsce w 1997 roku, notujac rocznie od okolo 800 do 3 tysiecy zgloszen, przy czym polowa z nich pochodzila ze stacjach krwiodawstwa

nieprecyzyjna ocena epidemiologiczna wskutek

bezobjawowosci i braku czynnego przesiewu

brak danych oraz oceny epidemiologicznej w zakresie powiklan zakazen HCV, to jest marskosci i raka watrobowokomórkowego

Rozpowszechnienie zakazen HCV w Polsce

Wzw C – swiatowy problem zdrowotny

170-200 mln ludzi zakazonych 3% populacji na swiecie

szacuje sie, ze smiertelnosc z powodu HCV moze sie

potroic w ciagu nastepnych 10-20 lat

Europa

liczba zakazonych HCV – 7,3-8,8 mln

zapadalnosc > 1,2% kraje poludniowo-wschodnie

< 0,1% pólnocne

zgony - 86 tysiecy osób rocznieglówna przyczyna przeszczepien watroby

Uwe Siebert, Nicolai Muhlberger, Stefan Zeuzem 2008

Raport WHO 2000

Czestosc zakazen HCV

Polska 4% ?

14.435 badanych ochotników

1.000 hospitalizowanych dzieci

320 chorych na cukrzyce

Polska 1,9% ?

70% IVDU (do 90% HIV+); 30-60% hemodializowani (15%)

Hoffmann, praca dok torska 1995, Bydgoszcz

Muszynska, praca doktorska 1999, Bydgoszcz

Bielawski i wsp. Arch.Med.Res. 2000, 31: 537

WHOWHO

PolPolska ska 1,5% 1,5% ?? sswiatwiat 3%3%

Liczba wykonanych badan anty-HCV

26 057Liczba anty-HCV (+)

496 1,9 %

Ryzyko dodatniego anty-HCV – cala populacja

u mezczyzn – 2-krotnie wieksze

u mieszkajacych w miastach – 2-krotnie wieksze

> 3 pobytów w szpitalach - o polowe wieksze

przetoczenia krwi przed 1992 – 3-krotnie wieksze

dozylnie przyjmujacy narkotyki – 7-krotnie wieksze

Jak przenosi sie HCV ?

droga:

- parenteralna

- horyzontalna

- wertykalna

wklucia oraz inne inwazyjne zabiegi medyczne

wykonywane niesterylnym sprzetem lub brudnymi

rekami/rekawiczkami:

- brak wiedzy,

- brak lub nieprzestrzeganie

procedur postepowaniaaseptycznego

i antyseptycznego

Medyczne przyczyny zakazenia HCV

dozylna i donosowa narkomania (wspólne igly/aplikatory)

tatuowanie/kolczykowanie wykonywane niesterylnym

sprzetem

zabiegi upiekszajace (fryzjer, kosmetyczka), przy

których doszlo do naruszenia ciaglosci skóry czy

sluzówek

akupunktura wykonywana niesterylnym sprzetem

Pozamedyczne czynniki ryzyka zakazenia HCV

3-5% - srednia czestosc zakazen wertykalnych HCV, w tym: 1-3% - matki HCV RNA (-), 4-6% - matki replikujace HCV

15-20% - jesli matka HCV(+) jest dodatkowo obciazona, tj.: z koinfekcja HIV/HCV, wysoko replikujaca, przyjmujaca leki odurzajace droga dozylna, z aktywnoscia AlAT > 110 IU/m, poddana ryzykownymzabiegom polozniczym lub traci > 500 ml krwi

ciecie cesarskie zmniejsza ryzyko transmisji u ciezarnych z wysoka wiremia

karmienie naturalne jest bezpieczne

Zakazenia wertykalne HCV

grupy zawodowego ryzyka:

personel medyczny

strazacy (ratownicy)

policjanci

funkcjonariusze sluzby wieziennej

aktualnie najczesciej wystepujaca choroba zawodowa

personelu medycznego

niewielki odsetek eksponowanych na krew poddaje sie

testowaniu w kierunku infekcji HCV

Zakazenia zawodowe HCV

ü

ü

ü

ü

„ Procedury krwiodawstwa”

Przegladowe badania wirusologiczne wykonywane sa przed kazdym

oddaniem krwi u kazdego dawcy przy pomocy technik serologicznych

(anty-HCV, anty-HIV i HBsAg) i molekularnych (NAT – HCV-RNA, HIV-

RNA i HBV-DNA). Badania NAT wykonywane sa od roku 2000, obecnie

w 12 Pracowniach Biologii Molekularnej w Regionalnych Centrach Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa.

Czestosc wykrywania HCV-RNA i HBV-DNA u dawców bez markerów

serologicznych jest w Polsce wyzsza, a czestosc wykrywania HIV-RNA

zblizona do obserwowanej w innych krajach Europy.

W latach 2000-2008 u dawców bez markerów serologicznych wykryto:

HCV-RNA u 74/ 5.94 mln donacji, HBV-DNA u 67/2.92 mln donacji,

HIV-RNA u 2/3.04 mln donacji.

wielokrotne stosowanie sprzetu jednorazowego uzytku, m.in. do:

- dzielenia multidawek preparatów

podawanych pozajelitowo,

- aplikacji leków.

Medyczne czynniki ryzyka zakazenia HCV

poslugiwanie sie sprzetem skazonym materialem biologicznym zawierajacym HCV:

- nieskuteczna sterylizacja

lub/i dezynfekcja,

- wtórne skazenie narzedzi

w wyniku nieprzestrzegania

procedur zabiegów

Medyczne czynniki ryzyka zakazenia HCV

Bledy w dezynfekcji:

wybór niewlasciwego preparatu

zbyt niskie stezenie roztworu

skrócenie czasu dezynfekcji

zle wstepne umycie narzedzi

uzycie niejalowej wody do splukania preparatu

wtórne skazenie zdezynfekowanego narzedzia przy transporcie/przechowywaniu/podczas zabiegu

Medyczne czynniki ryzyka zakazenia HCV

Bledy w sterylizacji:

rezygnacja z wyjalawiania

uzywanie niesprawnej aparatury

brak monitorowania i kontroli skutecznosci procesu

niedokladne mycie wstepne

brak wstepnej dezynfekcji

zbyt duza liczba narzedzi w opakowaniu zbiorczym

Medyczne czynniki ryzyka zakazenia HCV

Uzywanie wyrobów medycznych niezgodnie z ich przeznaczeniem czy instrukcja ich dekontaminacji,

np. ponowne uzywanie sprzetu medycznego przeznaczonego przez producenta wylacznie do jednorazowego uzytku

Medyczne czynniki ryzyka zakazenia HCV

zapobieganie nowym zakazeniom

wczesne wykrywanie zakazonych i skuteczne leczenie

chorych

prowadzenie wlasciwego nadzoru epidemiologicznego

Strategia zwalczania epidemii zakazen HCV

poprawa bezpieczenstwa zabiegów przebiegajacych z naruszeniem ciaglosci tkanek

zapobieganie i zwalczanie narkomanii

unikanie zagrozen zwiazanych z niemedycznym uszkodzeniem skóry (zabiegi kosmetyczno-upiekszajace)

unikanie niebezpiecznych zachowan seksualnych

Zapobieganie nowym zakazeniom HCV(profilaktyka pierwotna)

minimalizacja zawodowego narazenia na krew poprzez:

wybór procedur obciazonych niskim ryzykiem zakluc

i skaleczen (np. zabiegi z uzyciem technik

endoskopowych, uzywanie nozy termicznych,

staplerów, itp.)

stosowanie srodków ochrony osobistej (okulary ochronne)

- poslugiwanie sie „ bezpiecznym sprzetem” (systemy zamknietego poboru krwi, igly retrakcyjne, itp.)

Zapobieganie nowym zakazeniom HCV(profilaktyka pierwotna)

-

-

Wczesne wykrywanie/skuteczne leczenie osób zakazonych HCV (profilaktyka wtórna)

Efekty wczesnego wykrywania i skutecznego

leczenia osób zakazonych HCV

Konsekwencje braku systemowych dzialanwobec epidemii zakazen HCV