yojana may 2015 finalyojana.gov.in/Telaguyojana may 2015.pdf · 4 Ü≥∂[# 2015 "Õ∞ „Ñ¨...

2015 "Õ∞Ü≥∂[# 1

2015 "Õ∞Ü≥∂[#2

5 555

JOHHõ ÉèÏ~° « „¿Ñ~°} (Digital Inida Initiative) „áê~°OÉèíO

Õâ◊OÖ’ =$uÎ q Œº‰õΩ „áÈ`åûÇÏO HõeÊOz ^•xH =∂Ô~¯\ò HõeÊOK«_®xH XHõ _çl@Öò#∞ "ÕkHõ#∞ W\©=Å

„áê~°OaèOKå~°∞. nxÔH· áÈ~°ìÖò#∞ HÍi‡Hõ âßY‰õΩ K≥Ok# _≥ÿÔ~Hõì~\ò [#~°Öò PÑ¶π ZOáê¡~Ú"≥∞O\ò JO_£ „>ÿxOQ∑ (_çlD\)

qÉèÏQÆO www.ncvtmis.gov.in áÈ~°ìÖò#∞ „áê~°OaèOzOk. nx •fi~å qq èŒ „ÑÉèí∞ «fi Ñ äŒHÍÅ Ñxf~°∞#∞, ™ê=∞~å÷ºxfl

Ñ¨~°º"ÕHΔOK«=K«∞Û.

"≥Ú Œ\ Œâ◊Ö’ Z<£ã≤q\-ZOSZãπ áÈ~°ìÖò _çlD\H K≥Ok# „HÍÑπì û=∞<£ „>ÿxOQ∑ ã‘ O(ã≤\ã≤), J„ÑO\©ãπ

„áÈ`åûÇÏ<£ Ü≥∂[#(ZÑ≤"≥·) ÖÏO\ =ÚYº Ñ äŒHÍÅ‰õΩ =iÎã∞ÎOk. D áÈ~°ìÖòÖ’ ÃÑ·# ≥eÑ≤# tHõΔ}#∞ JOkOKÕ ãOã÷Å

q=~åÅ∞, "å\ QÆ∞iÎOÑÙ q=~åÅ∞, ã‘@¡ ÅÉèíº «, QÆ}ÏOHÍÅ∞ ÅÉèíº=∞=Ù`å~Ú. JÖÏQ 11"ÕÅ‰õΩ ÃÑ·QÍ L#fl áêi„âßq∞Hõ

tHõΔ} ãOã÷Å q=~åÅ∞ WO Œ∞Ö’ ≥Å∞ã∞HÀ=K«∞Û. ã∞=∂~°∞ 10ÅHõΔÅ =∞Ok S\S tHõΔ}Ï~°∞÷Å q=~åÅ∞ WÑÊ\˜H

WO Œ∞Ö’ á⁄O Œ∞ÑiKå~°∞. tHõΔ}Ï~°∞÷Å∞ «=∞ ÇÖò \ÔH¯@¡#∞, =∂~ü Å eã∞ìÅ#∞, D-ãiìÑ¶≤ÔH@¡#∞ D áÈ~°ìÖò #∞Oz

á⁄O Œ=K«∞Û. nx ^•fi~å tHõΔ}Ï~°∞÷Å‰õΩ ãiìÑ¶≤ÔH@∞¡ á⁄O Œ_»OÖ’ Z Œ∞~°ÜÕ∞º W|ƒO Œ∞Å∞ Œ∂~°=∞=fi_»"Õ∞ HÍ‰õΩO_®, "å~°∞

ã∞ÅÉèíOQÍ, j„Ñ¶∞OQÍ „ èŒ∞=Ñ„`åÅ∞ á⁄O ŒQÆÅ~°∞. Ü«∂[=∂#∞Å∞ «=∞ L^ÀºQÆ∞Å „ èŒ∞=Ñ„`åÅ#∞ <Õ~°∞QÍ D áÈ~°ìÖò

^•fi~å «xv KÕÜ«∞=K«∞Û. QÆ «OÖ’ *Ïs KÕã≤# 20 ÅHõΔÅ „ èŒ∞=Ñ„`åÅ#∞ ‰õÄ_® P<£Öÿ<£ ^•fi~å ÑijeOK«=K«∞Û. JÖÏQ

ZÑ≤"≥· „HO Œ ãOã÷Å il„>Ë+<£, Hõ¡~Ú"£∞Å •YÅ∞, "å\ J#∞=∞u =∞OE~°∞, #QÆ Œ∞ =∞OE~°∞ D _çl@Öò =∂ èŒº=∞O`À

KÕÑ@ì=K«∞Û. JÖÏQ J„ÑO\©ãπÅ‰õΩ <Õ~°∞QÍ #QÆ Œ∞ |kb KÕÑ@ì#∞<åfl~°∞. WO Œ∞Ö’ L#fl ãÇÜ«∞ « qÉèÏQÆO ^•fi~å

S\SÅ‰õΩ HÍ"åeû# ã=∂Kå~°O á⁄O Œ=K«∞Û. =∞O„u «fi âßYÖ’ ÅÉèíº=∞=Ù «∞#fl tHõΔ}, Láêkè =∞iÜ«Ú J„ÑO\©ãπ

¿ã=Å#∞ JO ŒiH© JO Œ∞ÉÏ@∞Ö’ LO_ÕÖÏ D áÈ~°ìÖò#∞ «Ü«∂~°∞ KÕâß~°∞. nx`À =∂Ô~¯\ò ã=∂Kå~°O, „ÑÉèÏ=jÅ «

^•fi~å ¿ã=Å#∞ "≥∞~°∞QÆ∞Ñ~°Û_®xH Hõ$+≤ KÕã∞Î<åfl~°∞. Õâ◊OÖ’ 11"ÕÅ‰õΩ ÃÑ·QÍ áêi„âßq∞Hõ tHõΔ} ãOã÷Å∞ LO_»_»O,

WO Œ∞Ö’ 134 ~°HÍÅ =$uÎ q ŒºÅÃÑ· tHõΔ}xã∞ÎO_»_»O, 10 ÅHõΔÅ =∞Ok tHõΔ}Ï~°∞÷Å∞O_»_»O`À WO « ÃÑ ŒÌ =º=ã÷Ö’

ã=∞Ü«∂xH Ñ¶e`åÅ#∞ "≥Å∞=iOK«_»O D "Õ∞<Õ*ò"≥∞O\ò W#Êù~‡+<£ ã≤ãìO( ZOSZãπ) ÖË‰õΩO_® ™ê èŒºÑ_» Œ∞. áê~° Œ~°≈Hõ «,

qâı¡+}, x~°‚Ü«∂ «‡Hõ «, Jaè=$kú K≥Ok# ¿ã=Å JO Œ∞ÉÏ@∞#∞ _çlW\ D áÈ~°ìÖò •fi~å =$uÎ q ŒºáêÅ#Ö’ KÕÑ@ì#∞Ok.

nx Ô~O_»= Œâ◊Ö’ HO„ Œ x èŒ∞Å ^•fi~å #_çKÕ tHõΔ‰õΩÅ tHõΔ}Ï HO„^•Å áê~î°º„Hõ=∂xfl, J„ÑO\©ãπ ¿ã=Å#∞,

~å„ëêìÅ‰õΩ |kb J~Ú# =$uÎ tHõΔ}Ï ãOã÷Å J_ç‡+#∞¡, "å\ HÀ~°∞ûÅ HO„nHõ$ « ã=∂Kå~°O JO`å J<£Öÿ<£Ö’

á⁄O Œ∞Ñ~°Û#∞<åfl~°∞. JÖÏQ _çlW\H K≥Ok# <Õ+#Öò Hs~ü ãsfiãπ(Z<£ã≤Zãπ) áÈ~°ìÖò#∞, P è•~ü, Láêkè, tHõΔ}Å#∞

WO Œ∞Ö’ J#∞ãO è•xOK«#∞<åfl~°∞. D áÈ~°ìÖò „áê~°OÉèíO ãO Œ~°ƒùOQÍ tHõΔ} ÑÓiÎ KÕã∞‰õΩ#fl "åiH D-ãiìÑ¶≤ÔH@∞¡

„Ñ^•#O KÕâß~°∞. qq èŒ ~å„ëêìÅ #∞Oz S\S ÑÓiÎ KÕã≤# "åi q=~åÅ∞ _çlW\H JO ŒHõ áÈ=_»O`À Z<£ã≤q\˜

ãiìÑ¶≤ÔH@¡ *ÏsÖ’ f„="≥∞ÿ# *ÏÑºO[~°∞QÆ∞`ÀOk. WÑÊ\˜H *ÏÑº"≥∞ÿ# 1.6 ÅHõΔÅ „ èŒ∞=Ñ„`åÅ#∞ D-ãiìÑ¶≤ÔH@¡ ~°∂ÑOÖ’

tHõΔ}Ï~°∞÷Å‰õΩ JO Œ*Ëâß~°∞.

Jaè=$kú =∂~°æ ã∂z

«~°∞"å~Ú 51= ¿ÑrÖ’...

2015 "Õ∞Ü≥∂[# 3

"Õ∞ 2015

ãÖÑ¨Ù\˜ : 43 ãÖzHõ : 7

*Ï~ÚO\ò _≥·Ô~Hõì~ü (á⁄„_»HõΔ<£): q.ÔH. g∞<åHõ=~ü _ç*·<£ : QÆ*Ï#<£ Ñ≤. ^äÀ¿Ñ

1. Jaè=$kú =∂~°æã∂z 2

2. q+¨Ü«∞ã¨∂zHõ 3

3. ãÖáê ŒH©Ü«∞O 4

4. ÉèÏ~° üÖ’ q^•º Ñ~åº@HõO – XHõ qâı¡+} 5

J~°Û<å ‰õΩ=∂i, k"åºOâ◊√ ‰õΩ=∂~ü

5. Ñ~åº@Hõ ~°OQÍxH LáÈ^•… «O 9

~° «flnÑπ É<≥s

6. ÉèÏ~° « Õâ◊OÖ’ Ñ~åº=~°} Ñ~åº@HõO :

cèu~ü Hõ}Hõ =#º„áê} ãO~°HõΔ} HO„ ŒO-XHõ ÑijÅ#12

ÉÏ}© Kè«@s, =∞ èŒ∞q∞ « ^•ãπ

7. Ñ~åº@HÍxH T «O : D–@∂iãπì g™ê! 16

<å#∞ ÉèÏ+≤<£, #=h ü H“~ü

8. ÉèÏ~° ü Õâ◊OÖ’ "≥· Œº Ñ~åº@HõO-#∂ «# èÀ~°}∞Å∞ 19

_®Hõì~ü ÇÏiÇÏ~°<£

9. <Õ+#Öò WO\Ö*<£û „y_£ (<å\ò„y_£) 22

=∞¿ÇÏO„ ŒÉÏ|∞ èŒ∂oÑÓ_ç

„Ñ}ÏoHõÅ∞, Jaè=$kú HÍ~°º„Hõ=∂Å QÆ∞iOz# ã=∂Kå~åxfl JO Œ*Ë¿ãO Œ∞‰õΩ ≥Å∞QÆ∞, Ç≤ÏOn, WOw¡+μ, J™êûq∞, ÉOQÍe, «q∞à◊O, L~°∂Ì, =∞~åsî, QÆ∞[~åf,=∞à◊Ü«∂à◊O, ÑO*Ïc, Hõ#fl_», X_çÜ«∂ ÉèÏ+ÅÖ’ "≥Å∞=_»∞ «∞#fl =∂ãÑ„uHõ.

Ü≥∂[# ( ≥Å∞QÆ∞) K«O^• q=~åÅ∞1 ãO= «û~åxH - ~°∂. 100/– 2 ãO= «û~åÅ‰õΩ - ~°∂. 180/– 3 ãO= «û~åÅ‰õΩ - ~°∂. 250/–

=∞ixfl q=~åÅHÀãO : 040–23310162

K«O^•#∞ =∞xÜ«∂~°¤~°∞/_ç._ç. ^•fi~å ÑOÑ=Åã≤# z~°∞<å=∂ : Z_ç@~ü, Ü≥∂[# ( ≥Å∞QÆ∞),10–2–1, ZÑ¶π_çã≤ HÍOÃÑ¡H±û,

=∞Çg~ü Çã≤Ê\Öò Z Œ∞~°∞QÍ, U.ã≤. QÍ~ü¤ û, ÃÇ·Ï Œ~åÉÏ £ – 500 028 á¶È<£ : 23315288, 23314823

Ü≥∂[#pÑ¶π Z_ç@~ü : nÑ≤HÍ HõK«ÛÖòã‘xÜ«∞~ü Z_ç@~ü : q[Ü«∞‰õΩ=∂~ü "Õ ŒyiZ_ç@~ü : +Ñ¶≤ =∞ÇÏ=∞‡ £ e-mail : [email protected]

D ãÖzHõÖ’...

Ü≥∂[#Ö’ „Ñ¨K«∞iOz# "åº™êÅÖ’ =ºHõÎÑ¨~°z# ÉèÏ"åÅ∞ PÜ«∂ ~°K«~Ú «Å"Õ. "å~°∞ Ñ¨xKÕã¨∞Î#fl ãÖã÷Å∞, „Ñ¨Éèí∞ «fi Jaè„áêÜ«∂Å#∞ Jq„ÑüaOaOK«=Ù.Ü≥∂[#Ö’ „Ñ¨K«∞iOKÕ „Ñ¨Hõ@#ÅÖ’x JOâßÅ∞ PÜ«∂ ãÖã÷Å∞ "åi „Ñüx èŒ∞Å‰õΩ K≥Ok#q. „Ñ¨Hõ@# áê~î°O/™ê~åOâ◊O =¸ÅOQÍ Z Œ∞~°ÜÕ∞ºZ@∞=O\˜ Ñ¨~°º=™ê<åÅ‰õΩ Ü≥∂[# ÉÏ èŒº « =Ç≤ÏOK« Œ∞

P<ÀÉèí„ •ó „Hõ «"ÀÜ«∞#∞Î qâ◊fi «ó (L «Î=∞ ÉèÏ"åÅ∞ Jxfl"≥·ÑÙÅ #∞O_ç ~å"åe)

10. Œ~°Ê}O 24

Ü≥∂[# ãOáê ŒHõ=~°æO

11. q*Ï# qÑOz

„áê «∂i áÈ «Ü«∞ºâ◊~°‡ 26

12. Ñ~åº@Hõ ~°OQÆOÖ’ "åºáê~å=HÍâßÅ∞ 29

„á⁄ÃÑ¶ã~ü l.PO[<ÕÜ«∞ ™êfiq∞

13. Ñ~åº@Hõ Jaè=$kúH =∞øeHõ ã Œ∞áêÜ«∂Å∞ 32

=∞<À*ò nHΔ ü

14. PO„ èŒ„Ñ Õâò Ñ~åº@Hõ ~°OQÍxH L[fiÅ Éèíq+º ü 39

_®Hõì~ü Ñ¶AÅ∞ÖÏ¡MÏ<£

15. Pi÷Hõ Jaè=$kúÖ’ Ñ~åº@Hõ ~°OQÆO áê„ « 43

„¿Ñ"£∞ ã∞„|=∞}ºO

16. g∞‰õΩ ≥Å∞™ê? 48

Ü≥∂[# ãOáê ŒHõ=~°æO

17. ≥Å∞QÆ∞ *ÏuH QÆ~°fiHÍ~°}O ã∞~°aè <å@HõO 49

_®. q. „u<å äŒ~å=Ù

ISSN : 0971-8729

2015 "Õ∞Ü≥∂[#4

„ÑÑOK«O XHõ ÑÙãÎHõO. „ÑÜ«∂}ÏÅ∞ KÕÜ«∞x"å_»∞ P ÑÙãÎHõOÖ’xXHõ ¿Ñrx =∂„ «"Õ∞ K« Œ∞=Ù`å_»∞ Jx Ãã~ÚO\ò PQÆã≤ì<£ J#fl@∞¡qq èŒ „Ñ ÕâßÅ∞ K«∂_»@O =∞<ÀqHÍ™êxH ZO`À LÑÜ≥∂QÆHõ~°O.D ã¨∂ÊùiÎH˜ `«y#@∞¡QÍ, qHÍã¨ =O`«OQÍ ã¨Ç¨Ï["≥∞ÿ# „Ñ¨Hõ$uJO^•Å∂, Kåi„ «Hõ „áê è•<åºÅ∂, ãOã¯ $uHõ „Ñ ÕºHõ «Å∂, qq èŒ„áêO`åÅ PÇ¨~° JÅ"å@∂¡, P è•ºu‡Hõ ˆHO„^•Å∂ =O\˜ Z<ÀflHÍ~°}ÏÅ∞ Ñ~åº@HõO HÀãO «Ü«∂~°∞QÍ L<åfl~Ú. g\H `À_»∞,W\©=e HÍÅOÖ’ q^Œº-"≥·^Œº Ñ¨~åº@HõO, ™êÇ¨Ïã¨ Ñ¨~åº@HõO,„QÍg∞}-Ñ~åº=~°} Ñ~åº@HõO =O\ Z<Àfl #∂ «# HÀ}ÏÅ∞ =∞#Ñ~åº@Hõ ~°OQÍxH KÕ~å~Ú. JO «~åfÜ«∞ Ñ~°º@‰õΩÖË HÍ Œ∞, ÕjÜ«∞Ñ~°º@‰õΩÅ∞ ‰õÄ_® W|ƒ_ç =Ú|ƒ_çQÍ ÃÑiQÍ~°∞. JO Œ∞ÉÏ@∞Ö’#∞#flJOK«<åÅ „ÑHÍ~°O, QÆ « Œâß|ÌOÖ’ =∞# Õâ◊OÖ’ Ñ~åº@Hõ ~°OQÆOW`ÀkèHõOQÍ =$kúK≥Ok, <Õ_»∞ ã∂÷Å ÕjÜ≥∂ «ÊuÎÖ’ 6.6 âß «O"å\Ï#∞ JO ŒKÕã∞Î#flk. „ÑÑOK« "åºÑÎOQÍ Ñ~åº@Hõ ~°OQÆO Láêkè HõÅÊ#Ö’XHõ =ÚYº Éèí∂q∞Hõ x~°fiÇ≤Ïã∞Î#flk. q Õj =∂~°Hõ „ Œ=º P~°#Ö’#∂,« •fi~å Õâ◊ PiúHõ Jaè=$kúH© KÕÜ« «xã¨∞Î#flk. =∞# Õâ◊OÖ’

#~Ú Õ, „ÑHõ$uÑ~°OQÍ Ju ã∞O Œ~°"≥∞ÿ# „Ñ ÕâßÅ∞, [=r"åÅ`ÀHõà◊Hõà◊ÖÏ_Õ =∂Ô~¯@∞¡, ãÖã¨ $u "≥Ú ŒÖ·#q Ñ¨~åº@Hõ ~°OQÍxH˜Z<Àfl =#~°∞Å#∞ ‰õÄ~°∞Û «∞<åfl~Ú. =∞#‰õΩ KÕuÖ’ Jhfl =Ù<åfl~Ú,W`«~°^ÕâßÅ#∞O_ç, W`«~° ~å„ëêìÅ#∞O_ç =KÕÛ Ñ¨~°º@‰õΩÅ‰õΩãO «$Ñ≤ÎHõ~°OQÍ =_ç¤OK«_»"Õ∞ q∞ye#k. U Õâ◊OÖ’<≥·<å Ñ~åº@Hõ~°OQÆO =º=™ê÷ÑHõ ™œHõ~åºÅ "≥∞~°∞QÆ∞`À<Õ qHõtã∞ÎOk. JO>Ë ~°"å}Ï,=ãü, PÇ¨~° ã¨^Œ∞áêÜ«∂Å∞, ÉèÏëê ã¨^Œ∞áêÜ«∂Å∞ "≥Ú^ŒÖˇ·#q™œHõ~°º=O «OQÍ LO>Ë<Õ Ñ~åº@Hõ ~°OQÆO qHõtã∞ÎOk. nxHÀãOHO„ Œ, ~å„+ì „ÑÉèí∞`åfiÅ∂, W «~° ãO|Okè « ãOã÷Å∞ Jhfl Hõeã≤Hõ$+≤ KÕÜ«∂e.

„ÑÉèí∞ «fi q è•<åÅ∞ "≥Ú «ÎO Ñ~åº@Hõ ~°OQÍ „áÈ`åûÇxHã¨∞=ÚYOQÍ LO_®e. J=ã¨~°"≥∞ÿ# KÀ@¡ `«y# =∂~°æ^Œ~°≈Hõã∂„`åÅ#∞ ~°∂á⁄OkOz =∂~°æx~Ìâ◊O KÕÜ«∂e. =#~°∞Å∞, LáêkèJ=HÍâßÅ∞ ÃÑOá⁄O^Œ\ÏxH˜ `«y# „áÈ`åûÇ¨ÏO ‰õÄ_® W"åfie."≥Ú «ÎO „ÑÑOK« Ñ~°º@‰õΩÅÖ’ HõhãO XHõ âß`åxfl 2016-17<å\H =∞# ÕâßxH =∞o§OK«_»O <Õ\ =∞# „ÑÉèí∞ «fi ÅHõΔ ºO. W\©=Å„Ñ"Õâ◊ÃÑ\ì# 44 ÕâßÅ Ñ~°º@‰õΩÅ‰õΩ '~å=_»O`À<Õ g™ê JO ŒKÕ «—=O\ HÍ~°º„Hõ=∂Å∞/Ñ äŒHÍÅ#∞ =∞~À 106 ÕâßÅ‰õΩ qãÎiOKåÅx„ÑÉèí∞ «fiO Hõ$+≤ KÕã∞Î#flk. ™œHõ~°º=O «"≥∞ÿ# =ãu, @∂~ü PÑ~@~°¡q=~åÅ =O\ ˜ ã¨=∂Kå~°O`À XHõ "≥ÚÉˇ ·Öò JÑ≤ ¡ ˆH+¨<£ #∞

Ü≥∂[#pÑ¶π Z_ç@~ü _≥ãπ

Ñ~åº@Hõ Ñ ŒxãÅ∞„áê~ °Oa èOK «_ »O ‰ õÄ_® D=∂~°æOÖ’ XHõ „¿Ñ~°}Ï «‡Hõ K«~°º.'ã¨fi^Õj ^Œ~°≈<£, f~°÷ Ü«∂„`«Å‰õΩ™œH õ~åºÅ#∞ Ñ ¨ Ù#~ ° ∞` Õ Îl` «OKÕÜ«∞_®xH L ÕÌtOz# Pilgrimage

Rejuvenation and Augmentation

Drive, PRASAD’’ =O\˜ Ñ¨^äŒHÍÅ^•fi~å 2016-17 <å\H ÕjÜ«∞Ñ ¨~ ° º@‰ õ ΩÅ∞ 145 HÀ@ ¡‰ õ ΩKÕ~° å~°x JOK«<å! J Œ#OQÍ D~°OQÆOÖ’ Láêkè J=HÍâßÅ#∞ÃÑOK«_®xH Hunar se rozgaar

tak, Hunar Zaika =O\ Ñ äŒHÍÅ∞ LO_»<Õ L<åfl~Ú. Uk U"≥∞ÿ<å,Ñ~°º@#Å#∞ x~°fiÇ≤ÏOKÕ =ºHÎ K˘~°=, ã$[<å «‡Hõ «Å ÃÑ·#<Õ q[Ü«∞OP è•~°Ñ_ç L#flk. Ñ~åº@Hõ ~°OQÆO «# J#∞|O èŒ ~°OQÍÅ`ÀHõeÑ≤, ~°"å}Ï, =ãu ™œHõ~åºÅ∞, HÍ@iOQ∑, q<À Œ HÍ~°º„Hõ=∂Å=O\ Z<Àfl Láêkè HõÅÊ<å Ü≥∂QÆº"≥∞ÿ# J=HÍâßÅ#∞ JO ŒKÕã∞ÎOk.Hõ#∞Hõ =∞# Õâ◊OÖ’ Ñ~åº@Hõ ~°OQÆO qHõã≤OKåÅO>Ë, =º‰õΩÎÅ "åºáê~°,ã$[<å «‡Hõ K˘~°= „Ñ è•#O. ãO„Ñ^•Ü«∞"≥∞ÿ# =∞# ÉèÏ~°fÜ«∞ « «fiO'Jukä Õ"À Éèí=— „ÑHÍ~°O =∞# ÕâßxH =KÕÛ Ñ~åº@‰õΩÅ∞ =∞#‰õΩJu äŒ∞Å∞. =∞# ã=∂[O QÆ$ÇÏã∞÷ áê„ « x~°fiÇ≤ÏOz, "åiH ãHõÅ™œHõ~åºÅ∂ HõeÊOz ãÖ «$Ñ≤ÎQÍ uiy "≥àı§@@∞¡ „Ñ¨Ü«∞uflOKåe.ã¨q∞‡o`« Jaè=$kúH˜ Ñ¨~åº@Hõ ~°OQÆO XHõ ã¨Ô~·# L^•Ç¨Ï~°}ZO Œ∞HõO>Ë WHõ _ç =#~°∞Å`À WHõ _Õ Jaè=$kú ™ê èŒºO Hõ#∞Hõ. ¿Ñ ŒiHõx~°∂‡Å#‰õΩ Wk ZO`À `À_»Ê_»∞`«∞Ok. =∞#∞+¨μÅ r=#„Ñ¨=∂}ÏÅ#∞ "≥∞~°∞QÆ∞Ñïz "åi r=# q è•<åÅ#∞ =∂ˆ~Û â◊HÎÑ~åº@Hõ ~°OQÍxH L#flk. J~Ú Õ nxH =∞#O ZO`À *Ï„QÆ «ÎQÍ„Ñ¨}ÏoHõÅ∞ ~°∂á⁄OkOz J=∞Å∞ KÕÜ«∂e. P „Ñ¨}ÏoHõÅ∞Ñ~åº=~°}ÏxH ÉèíOQÆHõ~°OQÍ#∂ ã=∂[ Éèí„ Œ «‰õΩ „Ñ=∂ ŒHõ~°OQÍ#∞LO_»~å^Œ∞. WHõ¯_çH˜ =KÕÛ Ñ¨~åº@‰õΩÅ‰õΩ ‰õÄ_® Ñ¨ÓiÎ Éèí„^Œ`«HõeÊOK«_»O ZO`À =ÚYºO. nxH =∂#ã≤Hõ ÉèÏ=™ê~°∂Ñº « J=ã~°O.=∞# Õâ◊OÖ’ Ñ~åº@Hõ ~°OQÍ Éèíq+º «∞Î L[fiÅOQÍ L#flk. J~Ú Õ,nxH =∞#O KÕÜ«∞=Åã≤Ok ‰õÄ_® ZO`À L#flk. K≥·<å « «fi"Õ «ÎÖÏ"À E (Lao Tzu)J#fl@∞¡ "≥~Úº "≥∞ÿà◊§ „Ñ¨Ü«∂}"≥∞ÿ<å XHõJ_»∞QÆ∞`À<Õ "≥Ú ŒÅ=Ù «∞Ok. W\©=Å D ~°OQÆOÖ’ fã¨∞‰õΩ#fl„áÈ`åûÇÏHõ K«~°ºÅ ^•fi~å P XHõ J_»∞QÆ∞ Ñ_»<Õ Ñ_çOk.

2015 "Õ∞Ü≥∂[# 5

ÉèÏ~° « Õâ◊O „áêp# HÍÅO #∞Op ŒHΔ}Ïã≤Ü«∂Ö’x JkèHõâß «O

ÕâßÅ‰õΩ q^•ºHO„ ŒOQÍ ÉèÏã≤Å∞¡ ÀOk. «HõΔtÅ, #ÅO Œ, q„Hõ=∞tÅ

qâ◊fiq^•ºÅÜ«∂Å∞ q*Ï# „ÑfHõÅ∞QÍ, Õâ◊q Õj "Õ∞ è•=ÙÅHQÍHõ

q Õj Ü«∂„u‰õΩÅ *Ï# =∂iÊ_ç, JÉèíºã#‰õΩ JaèÅ+}©Ü«∞ q^•º

QÆ=∂ºÅ∞QÍ qÅã≤ÖÏ¡~Ú. q^•º Ñ~åº@HÍxH „Ñ=ÚY HO„ Œ™ê÷#OQÍ

WO «\ L[fiÅ QÆ åxfl Kåi„ «Hõ "å~°ã «fiOQÍ Hõey# =∞# Õâ◊O

WÑÙÊ_»∞ „Ñ è•# q^•ºQÆ=∞ºOQÍ «##∞ `å#∞ ~°∂á⁄OkOK«∞‰õΩ<Õ

„ÑÜ«∞ «flOÖ’ ãOÑ¶∞~°¬}#∞ Z Œ∞~˘¯O\’Ok. J~Ú#ÑÊ\H© Ñ~åº@Hõ,

q^•º~°OQÍÅ J Œ∞ƒù « qHÍãO <ÕÑ äŒºOÖ’ „ÑÑOKåxH, „Ñ ÕºHOz

W~°∞QÆ∞á⁄~°∞QÆ∞ ÕâßÅ‰õΩ J#∞ã~°}©Ü«∞ q^•ºQÆ=∞ºO HÍQÆÅ ™ê=∞~°÷ºO

ÉèÏ~°`ü‰õΩ "≥∞O_»∞QÍ LOk. D JOâ◊OÖ’H˜ =∞iO`« Ö’`«∞QÍ

"≥àı¡=ÚO^Œ∞ q^•º Ñ¨~åº@Hõ=∞O>Ë Uq∞\’ J~°÷O KÕã¨∞HÀ=_»O

J=ã¨~°O! q^•º Ñ¨~åº@Hõ=∞O>Ë... U HÍ~°º„Hõ=∞OÖ’<≥ ÿ<å

ÉèÏQÆ™êfi=ÚÖÿ F |$O ŒOQÍ U ≥ÿ<å „Ñ ÕâßxH ÑÜ«∞xOKÕ"å~°∞ •xH

ãO|OkèOz# „Ñ «ºHõΔ JÉèÏº™ê#∞Éèí= ã=Úáê~°<Õ „Ñ è•<À ÕÌâ◊OQÍ

LO_»@O. q^•º~°# ÅHΔ « Ü«∂„ « J<Õ D ÉèÏ=# H˘ «Î Õg∞ HÍ Œ∞QÍh,

H˘O Œ~°∞ Ö’ ≥ÿ# PÖ’K«<åÑ~°∞Å =∂@Ö’¡ K≥a Õ Ñ~åº@Hõ qÑ}Ö’

nxH „áêK«∞~°ºO ÃÑ~°∞QÆ∞`ÀO ŒO Õ! *ÏfÜ«∞OQÍ, JO «~åfÜ«∞OQÍ

q^•º~°OQÆOÖ’ Ñ~åº@HÍxHQÆÅ áê„ « „áê è•<åºxfl ÉèÏ~° ü ‰õÄ_®

QÆ∞iÎOzOk. JO Œ∞H q^•º~°#‰õΩ PHõ~°¬}©Ü«∞ QÆ=∞ºOQÍ qâ◊fi"åºÑÎ

q^•º~°∞÷Å#∞ PHõ@∞ì‰õΩ<Õ J=HÍâßÅ#∞ J<Õfi+≤™ÈÎOk. D kâ◊QÍ

ÉèÏ~° ü‰õΩ ™ê#∞‰õÄÖÏOâßÅ∞ Uq∞@O>Ë...

ÉèÏ~° üÖ’ q^•º Ñ~åº@HõO – XHõ qâı¡+}

- „ÑÑOK«OÖ’ J «ºO « "ÕQÆOQÍ =$kúK≥O Œ∞ «∞#fl Pi÷Hõ =º=ã÷Ö’¡

ÉèÏ~° ü XHõ\.

- „Ñ è•# Ñ~åº@Hõ QÆ=∞ºOQÍ Pq~°ƒùq™ÈÎOk.

- „ÑÑOK«OÖ’x Jxfl Jaè=$kú K≥Ok# ÕâßÅ`À áÈe¿ãÎ =ãu

=ºÜ«∞O Ju «‰õΩ¯=.

- Jxfl~°HÍÅ =ã¨u, ã¨^Œ∞áêÜ«∂Å∞#fl J<ÕHõ L`«Î=∞ q^•º

ãOã÷Å‰õΩ <≥Å=Ù.

- Jaè=$kú K≥Ok# ÕâßÅ‰õΩ <≥ÿÑÙ}ºOQÆÅ =∂#= =#~°∞Å „Ñ è•#

ã~°Ñ¶~å^•~°∞ÅÖ’ XHõ\.

ÉèÏ~° üÖ’ q^•º Ñ~åº@HÍxH J#∞‰õÄeOKÕ JOâßÅ QÆ∞iOz

K«iÛOKÕ =ÚO Œ∞ „áêp# HÍÅOÖ’ ÉèÏ~° ü#∞ J «ºO « J#∞‰õÄÅ

q^•ºQÆ=∞ºO KÕã≤# JOâßÖËq∞\’ Ñije^•ÌO...

QÆ «O... ZO`À Ñ¶∞#O

Ñ¶¨∞#K«i`«QÆÅ `«HõΔtÅ, #ÅO^Œ =∂„`«"Õ∞QÍHõ =∞iH˘xfl

qâ◊fiq^•ºÅÜ«∂Å∞ ‰õÄ_® „áêp# ÉèÏ~°`«OÖ’ Ñ¨i_è»qÖÏ¡~Ú...

aÇ~üÖ’ F^•O «ÑÙi (ã∞=∂~°∞ 550-1040), q„Hõ=∞tÅ (800-

1040), |OQÍ¡^ÕâòÖ’ ™È=∞Ñ¨Ù~° (QÆ∞Ñ¨Î Ü«ÚQÆO #∞Oz =Úã≤¡O

ŒO_»Ü«∂„ «Å^•HÍ), ÉˇOQÍÖòÖ’ [QÆ •ÌÅ (áêÅ=Oâ◊ã¨∞÷Å #∞Oz

=Úã≤¡O P„Hõ=∞}Å=~°‰õÄ), PO„ èŒ„Ñ ÕâòÖ’ <åQÍ~°∞#H˘O_», P èŒ∞xHõ

Hõj‡~üÖ’ âß~° • Ñ‘~î°O, QÆ∞[~å üÖ’ =Å¡aè ("≥∞ÿ„ «Hõ áêÅ# #∞Oz

J~°Éò ^•_»∞Å^•HÍ), L «Î~°„Ñ ÕâòÖ’ "å~°}Ïã≤ (8= â◊ åaÌ #∞Oz

P^èŒ∞xHõ HÍÅO=∞^èŒº), `«q∞à◊<å_»∞Ö’ HÍOpÑ¨Ù~°O, Hõ~å‚@HõÖ’

=∂#ºMË`«, X_ç™êÖ’ Ñ¨Ù+¨Êyi, ~°`«flyi, „jÅOHõÖ’ ã¨∞<Õ„`å^Õq

J~°Û<å ‰õΩ=∂i, Jã≤ÃãìO\ò „á⁄ÃÑ¶ã~ü, ÃãO„@Öò Ü« x=iû\© PÑ¶π [=¸‡

k"åºOâ◊√ ‰õΩ=∂~ü, Jã≤ÃãìO\ò „á⁄ÃÑ¶ã~ü, S.S.ZO.ã≤., #∂º_èçb¡

2015 "Õ∞Ü≥∂[#6

Ñ≤i"≥<å É∫ Œú JÉèÏºã HO„ ŒO („H©.â◊. ã∞=∂~°∞ 1415Ö’ ™ê÷Ñ≤ «O)

=O\ ˜ „Ñ¨=ÚY qâ◊fiq^•ºÅÜ«∂Å∞ ‰õÄ_® LO_Õq. J~Ú`Õ,

g@xflO\˜Ö’#∂ J «ºO « „Ñüëêª «‡Hõ"≥∞ÿ#q... „Ñ¨ã≤kú á⁄Ok#q

«HõΔtÅ („H©.ÑÓ. 5= â◊ åaÌ #∞Oz „H©ã∞Î â◊HõO 5= â◊ å|ÌO), #ÅO Œ

(427-1197) qâ◊fiq^•ºÅÜ«∂ÖË! ÉèÏ~°`«^Õâ◊ =∞Ç¨=∞Ç¨ïÖˇÿ#

Kå}‰õΩº_»∞, K«O„ ŒQÆ∞Ñ¨ÙÎ_»∞, K«~°‰õΩ_»∞ «HõΔtÅ qâ◊fiq^•ºÅÜ«∂xH˜

„ÑfHõÅ∞QÍ xeKÕ Kåi„ «Hõ ÑÙ~°∞+μÅ∞. Pi÷Hõ-~å[H©Ü«∂OâßÅÃÑ·

„Ñ¨ÑÖK« „Ñ¨ã≤^Œú „QÆO^äŒO J~°÷âß„ã¨ÎO ~°K«~Ú`« Kå}‰õΩº_Õ##flk

qâ◊fi=∞O`å qâ◊fiã≤OKÕ =∂@. ÉèÏ~° « K«i„ «Ö’ Q˘ÑÊ K«„Hõ=iÎQÍ

"åã≤ÔHH˜¯# K«O„^ŒQÆ∞Ñ¨Î =∞ø~°º`Àáê@∞ 'K«~°Hõ ãÖÇ≤Ï`«— ~°K«~Ú`«,

PÜ«Ú~fi Œ aè+QÆfi~°∞_≥ÿ# K«~°‰õΩ_»∞ «HõΔtÅ qâ◊fiq^•ºÅÜ«∞ q^•º~°∞÷ÖË.

Ñ ŒÇ~à◊¡ „áêÜ«∞OÖ’ «HõΔtÅ qâ◊fiq^•ºÅÜ«∞OÖ’ „Ñ"ÕtOKÕ

q^•ºi÷H "Õ •ÉèÏºãO, èŒ#∞ifi Œº, "Õ@, QÆ[ xÜ«∞O„ «} âß„ãÎO=O\˜

18 q ŒºÅ∞, Hõà◊Ö’¡ tHõΔ} QÆ~°¿Ñ"å~°∞. JÖÏQ <åºÜ«∞âß„ãÎO`Àáê@∞

"≥· Œº, Ãã·xHõâß„ãÎ tHõΔ}ÏÅÜ«∂Å∞ LO_Õq. «HõΔtÅ "Õ •ÉèÏºã Ñ‘~î°OQÍ

=∂„` «" Õ ∞QÍH õ É∫^Œ ú ã Ö„Ñ ¨^•Ü«∂xH© Q Æ ∞i ÎOÑ¨ Ù á⁄Ok#

qâ◊fiq^•ºÅÜ«∞OQÍ ÑiQÆ}™êÎ~°∞. É∫ ŒúOÖ’x ''=∞ÇÜ«∂#—— âßY

WHõ¯_» Pq~°ƒùqOzO^Õ#x qâ◊fiã≤™êÎ~°∞. XˆH Kè«„`«OHÕ^Œ |Ç¨ï

áê~îåºOâ◊ ÅÉèíº`«, É’^èŒ# =O\˜ D qâ◊fiq^•ºÅÜ«∞ qt+¨ì`«ÖË

qâ◊fi"åºÑÎ *Ï# ã=Úáê~°<åaèÖÏ+μÅ#∞ PHõi¬OKÕq. P HÍÅOÖ’

É∫^• úxfl J#∞ãïOKÕ W~°∞QÆ∞ á⁄~°∞Q Æ∞ ^ÕâßÅ "åiH˜ P

=∞`å^èŒºÜ«∞#"Õ∞QÍHõ Ñ¨~°º@#Ñ¨~°OQÍ#∂ `«Ñ¨Êxãï ãÖ^Œ~°≈hÜ«∞

Õâ◊OQÍ ÉèÏ~° ü‰õΩ ZO`À „áêK«∞~°ºO LO_Õk. WÖÏO\ =∞`å èŒºÜ«∞#

áê~îåºOâßÖË HÍ‰õΩO_® W «~° |Çïà◊ „áêK«∞~°º <≥ÿÑÙ}º tHõΔ} D

ãOã÷ q^•º qÅ∞=#∞ W#∞=∞_ç~Ñ*Ëã≤Ok. W@∞=O\ Ñiã≤÷ «∞ÅÖ’<Õ

#ÅO Œ qâ◊fiq^•ºÅÜ«∞O ‰õÄ_® qHõã≤OzOk. <å\ =∞QÆ èŒ ã∞ãOÑ#fl,

"Õ∞ èÀxÅÜ«∞ ™ê„=∂[ºOQÍ<ÕQÍHõ "Õ∞ è•=ÙÅ#∞ fiÛk ŒÌ_®xH ZO`À

„áÈ`åûÇÏq∞zÛO Œx K«i„ « K≥|∞`ÀOk. =∞~À"≥·ÑÙ É∫ ŒúO`Àáê@∞

É∫ Õú «~° =∞`åÅ ã=∞„QÆ JÉèÏº™êxfl P"≥∂kOzOk. « •fi~å ãOÑÓ~°‚

*Ï<å~°# Ñ‘~î°OQÍ qÅã≤e¡Ok. Kåi„ «Hõ P è•~åÅ#∞|\ì Ô~O_»∞"ÕÅ

=∞Ok É’^è Œ‰ õ ΩÅ∞, Ñ¨k"ÕÅ =∞Ok q^•º~°∞ ÷Å`À P„â◊=∞

qâ◊fiq^•ºÅÜ«∞OQÍ "≥Å∞Q˘O Œ∞ «∂O_Õk. #ÅO Œ qâ◊fiq^•ºÅÜ«∞OÖ’

qt+ì *Ï# É’ èŒ# q è•#O`Àáê@∞ Jáê~° âß„ãÎ Ñi*Ï# x èŒ∞Öÿ#

É’ èŒ‰õΩÅ∞#flO Œ∞# K≥ÿ<å, H˘iÜ«∂, [áê<£, \É\ò, =∞OQÀeÜ«∂,

@s¯, „jÅOHõãÇ PQflÜ«∂ã≤Ü«∂ ÕâßÅ q^•º~°∞÷Å∞ WHõ _» q^•º~°#‰õΩ

PHõi¬`«∞ÅÜ«∂º~°∞. WÖÏ q^•ºÉèÏºãÖ KÕã≤ ÑÖ_ç`«∞Å∞QÍ

„Ñã≤kúÔHH¯#"å~°∞ P qâ◊fiq^•ºÅÜ«∞ "å`å=~°}O, É’ èŒ# q è•#O,

qt+ì x~å‡} â‹ÿe, r=# q è•#O «k «~åÅ QÆ∞iOz qâ◊nHõiOKå~°∞.

„Ñ ÕºHOz K≥ÿ<å ÑO_ç «∞_»∞ Ü«Ú"å<£ *ÏOQ∑ D qâ◊fiq^•ºÅÜ«∞O

QÆ∞iOz qãÎ $ «OQÍ ~åâß~°∞. „ÑÜ«∂}, ã=∂Kå~° =º=ã÷Å∞ Jaè=$kú

K≥O^Œx Ü«ÚQÆOÖ’<Õ ÉèÏ~°`üÖ’ H˘Å∞"≥·# qâ◊fiq^•ºÅÜ«∂Å H©iÎ

qâ◊fi"åºÑ¨ÎOQÍ qã¨ÎiOz, ÃÑ^ŒÌ ãÖYºÖ’ q^•º Ñ¨~åº@‰õΩÅ#∞

PHõi¬OzOk. „Ñ¨ÑÖK« „Ñ¨ã≤^Œú ÉèÏ~°`« qâ◊fi q^•ºÅÜ«∂Å‰õΩ

ãÖ|OkèOz# D "åã¨Î"åÅ#∞ qâı¡+≤¿ãÎ JO`«\˜ L#fl`«™ê÷~ÚH˜

^ÀÇÏ ŒÑ_ç# JOâßÖËq∞\’ ≥Å∞ã∞ÎOk.

– aè#fl=∞`åÅ∞, qaè#fl ãÖã¨¯ $`«∞Å‰õΩ <≥Å"≥·# ÉèÏ~°`«^Õâ◊O

ãÇÏ[OQÍ<Õ =∞ «, ™êOã¯ $uHõ J èŒºÜ«∞# HO„ Œ"≥∞ÿOk.

– =∞ «, ™êOã¯ $uHõ J èŒºÜ«∞#O`Àáê@∞ ÉèÏ~°fÜ«∞ q ŒºÅÖ’

tHõΔ}ÃÑ· W «~° ÕâßÅ q^•º~°∞÷ÅÖ’ PãHÎ

– D qâ◊fiq^•ºÅÜ«∂Ö’¡x q*Ï# Y#∞Öÿ# É’ èŒ‰õΩÅ ™ê=∞~°÷ºO,

Jáê~° Ñi*Ï#O Õâ◊q ÕâßÅ ÑO_ç «∞Å#∞ PHõi¬OK«_»OÖ’

H©ÅHõ áê„ « áÈ+≤OKå~Ú.

– J èŒºÜ«∞#"Õ∞ HÍ‰õΩO_® "å`å=~°}O, qt+ì É’ èŒ#–JÉèíºã#

=º=ã¨÷, „Ñ¨Hõ$u`À ã¨Ç¨Ïr=#O ‰õÄ_® qâ◊fi"åºÑ¨Î q^•º

Ñ~åº@‰õΩÅ#∞ PHõi¬OKå~Ú. ã∞n~°… HÍÅO qaè#fl áêÅ‰õΩÅ

áêÅ#Ö’ H˘#™êy# D qâ◊fiq^•ºÅÜ«∂Å H©sÎ, "åºÑ≤Î

|Çï=ÚYOQÍ qãÎiOKå~Ú.

=~°Î=∂#O... Jáê~° Œ~°≈HõO

=∞# ^Õâ ◊OÖ’ Ñ¨~åº@Hõ ~ °OQ ÆO ÉèÏs Ñï„â ◊=∞QÍ

Pq~°ƒùqOzOk. ÉèÏ~° « Ñ~åº@Hõ =∞Ou„ «fi âßY "åi¬Hõ x"ÕkHõ

„ÑHÍ~°O 2012–13Ö’ ÕjÜ«∞ ã∂÷Å L «ÊuÎÖ’ D ~°OQÆO "å\Ï

6.88 âß «O HÍQÍ, Õâ◊OÖ’ Láêkè 12.36 âß «O.

Ñ~åº@Hõ ~°OQÆ ÕjÜ«∞ ã∂÷Ö’ «ÊuÎ 1990–2011 =∞ èŒº 229

âß «O "Õ∞~° qãÎiOK«QÍ, "åi¬Hõ =$kú âß «O 7.7QÍ JOK«<å"Õâß~°∞.

WHõ 2011–21 =∞ èŒº Wk 8.8 âß «OQÍ LO@∞O Œx „ÑÑOK«

Ü«∂„`å–Ñ~åº@Hõ =∞O_»e 2011Ö’ ~°∂á⁄OkOz# JOK«<åÅ∞

¿Ñ~˘¯O@∞<åfl~Ú. nx P è•~°OQÍ Ñ~åº@Hõ Ñi„â◊=∞ J «ºO « "ÕQÆOQÍ

ÑÙ~ÀQÆq∞ã∞Î#fl „ÑÑOK« ÕâßÅ *Ïa`åÖ’ ÉèÏ~° ü S^À ™ê÷#OÖ’

xezOk. J~Ú Õ, Ñ¨~åº@Hõ ~°OQÆO "ÕQÆOQÍ qãÎiã¨∞Î#fl ÉèÏ~° «

Õâ◊OÖ’ q^•º Ñ~åº@HõO ãOQÆ Õq∞@#flk WHõ _» «Ö ÕÎ „Ñâ◊fl. nxH

["å|∞ J<Õfi+≤OKÕ =ÚO^Œ∞ 'Pi÷Hõ ã¨Ç¨ÏHÍ~°O–Jaè=$kú ãÖã¨÷

'q^•º=Ö’Hõ#O–2014— ¿Ñi@ q_»∞^ŒÅ KÕã≤# x"ÕkHõÖ’

"≥Å∞QÆ∞K«∂ã≤# "åãÎ"åÅ#∞ Ö’ «∞QÍ Ñije^•ÌO.

– „ÑÑOK«"åºÑÎOQÍ #"≥∂ ŒÜÕ∞º q^•º~°∞÷ÅÖ’ Pã≤Ü«∂ YO_®xH

„áêux èŒºO =Ç≤Ïã∞Î#fl"å~°∞ 53 âß «O. giÖ’ J «ºkè‰õΩÅ∞

2015 "Õ∞Ü≥∂[# 7

K≥ÿ<å, ÉèÏ~° ü, H˘iÜ«∂ ÕâßÅ‰õΩ K≥Ok#"å~.

– ã¨fi^Õâ◊O "≥Å∞Ñ¨Å =¸_À JOK≥ (L#fl`«) q^•ºÉèÏº™êxH˜

#"≥∂ Œ∞ KÕã∞‰õΩ<Õ q Õj q^•º~°∞÷Å „Ñ è•# QÆ=∞ºOÖ’ S~Àáê

48 âß «O`À J„QÆ™ê÷#OÖ’ LOk. P «~åfi « 21âß «O`À

L «Î~° J"≥∞iHÍ, 18 âß «O`À Pã≤Ü«∂ ÕâßÅ∞ Ô~O_»∞, =¸_»∞

™ê÷<åÖ’¡ xeKå~Ú.

– QÆ_»z# =¸_»∞ ŒâßÉÏÌÖ’¡ „ÑÑOK«"åºÑÎOQÍ ãfi Õâ◊O "≥Å∞ÑÅ

q^•ºÉèÏº™êxH #"≥∂ Œ∞ KÕã∞‰õΩ#fl q Õj q^•º~°∞÷Å ãOYº

1975Ö’ 8 ÅHõΔÅ∞ HÍQÍ, 2012 <å\H S Œ∞ Ô~@¡‰õΩÃÑ·QÍ

ÃÑiy 45 ÅHõΔÅ‰õΩ KÕiOk.

D "åãÎ"åÅ#∞ Ñije¿ãÎ q^•º Ñ~åº@HÍxH J#∞"≥·# F

„áêO «OQÍ Pã≤Ü«∂‰õΩ, XHõ Õâ◊OQÍ ÉèÏ~° ü‰õΩ QÆ∞iÎOÑÙ LOk «ÑÊ

JOu=∞ QÆ=∞ºOQÍ D Ô~O_»∂ ÑiQÆ}#Ö’ ÖË=#flk ãÊ+ì=∞=Ù`ÀOk.

D q+Ü«∞OÖ’ S~Àáê ZO Œ∞‰õΩ J„QÆ™ê÷#OÖ’ LO Œ#flk qâı¡+≤¿ãÎ...

''S~Àáê ã=∂Yº ~°∂ÑÙk Œ∞Ì‰õΩ<Õ „Hõ=∞OÖ’ P YO_»OÖ’x ÕâßÅ

=∞^èŒº q^•º, ™êOã¨¯ $uHõ, ™ê=∂lHõ, ~å[H©Ü«∞ ãÖ|O^è•Å‰õΩ

„áÈ`åûÇÏO ÅaèOzOk. L#fl « q^•ºÉèÏºã J=HÍâßÅ ÅÉèíº «, ~°"å}Ï

=ºÜ«∞O «QÆ∞æ ŒÅ, L#fl « <≥ÿÑÙ}ºOQÆÅ "åiHÀãO HÍi‡Hõ qÑ}∞Å

JO`«~å˚f~¸Hõ~°}, `«^•fi~å L#fl`« q^•ºÉèÏºãÖÖ’ ÉèÏQÆOQÍ

q^•º~°∞÷Å‰õΩ qâ◊fi"åºÑÎ J#∞Éèí= ã=Úáê~°# J=HÍâßÅ ÅÉèíº «——...

«k «~åÖË „Ñ è•#OQÍ ÀÇÏ ŒÑ_®¤Ü«∞x ÕÅ∞ «∞Ok. „ÑÑOK«"åºÑÎOQÍ

q^•ºi÷ K«Å#jÅ «ÃÑ· qâı¡+}Ö’ Õe# =∞~˘Hõ JOâ◊O ‰õÄ_® LOk.

''JkèHõâß`«O JO`«~° æ`«, JO`«~°„áêO`« =Åã¨ q^è•<åÅ#∞

J#∞ãiOK«_»O. FDã‘_ô ÕâßÖ’¡ =¸_À JOK≥ q Œº JO «~åf~¸

Hõ~°}Ö’ =$kú, g\˜H˜`À_»∞ qâ◊fi"åºÑ¨Î q^•ºi÷ K«Å#jÅ`«Hõ<åfl

„áêO`åÅ =∞^èŒº K«Å#jÅ`« JkèHõOQÍ LO_»@O „áêOfÜ«∞

K«Å#jÅ «‰õΩ ÃÑ~°∞QÆ∞ «∞#fl „áê è•<åºxfl ≥eÜ«∞*Ë™ÈÎOk——. S~Àáê

^ÕâßÅ∞, `«∂~°∞Ê Pã≤Ü«∂, Pã≤Ü«∂ YO_» ^ÕâßÅ =∞^èŒº q^•ºi÷

„Ñ ¨"åÇ ¨ ÏO ~å[H ©Ü « ∞–É è ∫QÀoH õ „áêO`åÅ Pq~åƒ ù"åxfl

„ÑuaOa™ÈÎOk. JO>Ë... Pã≤Ü«∂–Ñã≤Ñ¶≤H± ÕâßÅ =∞ èŒº ãxflÇ≤Ï «

ãO|O è•Å∞ U~°Ê_»@O, S~Àáê ÕâßÅ =∞ èŒº ãÇÏHÍ~°O S~Àáê

ã=∂MÏºf « ™ê÷~ÚÖ’ LO_»@=∞#fl =∂@.

q ÕâßÅ‰õΩ "≥àı¡ q^•º~°∞÷Å ãOYº (5.8 âß «O) s`åº Ô~O_À

™ê÷#OÖ’ L#fl ÉèÏ~° ü #∞Oz J"≥∞iHÍÖ’ q^•ºÉèÏº™êxH 45 âß «O

"Õ∞~° #"≥∂ Œ=Ù «∞<åfl~°∞. „a@<£"≥·ÑÙ 17 âß «O, ÔH#_®‰õΩ 6 âß «O,

P„¿ãìeÜ«∂ kâ◊QÍ 5 âß «O "≥ÚQÆ∞æ K«∂ÑÙ «∞<åfl~°∞. D "åãÎ"åÅ

P è•~°OQÍ „ÑÑOK«"åºÑÎ, „Ñ ÕºHOz ÉèÏ~° üÑ~°OQÍ q^•º Ñ~åº@HõO

„Ñã∞Î « Ñiã≤÷ux Ñije¿ãÎ D HOk JOâßÅ∞ ^Àº «Hõ=∞Ü«∂º~Ú:

– „Ñ¨ã¨∞Î`« q^•º Ñ¨~åº@Hõ Ñïã≤÷`«∞Ö’¡ 5.8 âß`«O ÉèÏ~°`«

q^•º~°∞÷Å∞ ãfi Õâ◊OÖ’ LO_»@OHõ<åfl q ÕâßÖ’¡ q^•ºÉèÏº™êxH

"≥à◊√ «∞#flO Œ∞# ÕjÜ«∞ Ñ~åº@Hõ ~°OQÆO ≥|ƒuO\’Ok.

– q^•º~°∞÷Å qâ◊º"åºÑÎ K«Å#jÅ « Hõ<åfl „áêOfÜ«∞ K«Å#jÅ «H

JkèHõ „áê è•#ºO Åaè™ÈÎOk.

– U Õâ◊OÖ’<≥ÿ<å q^•º Ñ~åº@HõO =iúÅ¡\ÏxH P „áêO «OÖ’x

^ÕâßÅ #_»∞=∞ q^•º, ™êOã¨¯ $uHõ, ™ê=∂lHõ, ~å[H©Ü«∞

ãÖ|O^è•Å#∞ ÃÑOá⁄OkOK«∞HÀ=@O, g™ê q^è•#O

ã~°mHõ~°} =O\q „áÈ`åûÇÏHõ~° JOâßÅ∞.

Õâ◊ ãiÇÏ Œ∞ÌÅ∞ ^•@∞ «∞#fl q^•º Ñ~åº@HõO QÆ∞iOz W^À

Jáê~° Œ~°≈Hõ z„`åxfl =∞# =ÚO Œ∞OK«∞`ÀOk. J~Ú Õ, Õâ◊OÖ’

JO «~°æ « q^•º Ñ~åº@HõO qãÎ $ «OQÍ LOk. Ñ~åº@Hõ =∞O„u «fi

âßY "åi¬Hõ x"ÕkHõ–2015 „ÑHÍ~°O... 2013Ö’ ÕjÜ«∞ Ñ~åº@Hõ

ãO Œ~°≈#Å ãOYº ã∞=∂~°∞ 114.5 HÀ@∞¡ HÍQÍ, 2012`À áÈe¿ãÎ

9.59 âß «O =$kú #"≥∂ ≥ÿOk. „QÍg∞} „áêO`åÅ, z#fl Ñ@ì}ÏÅ

„Ñ[Å∞ "≥∞~°∞ÔQ·# q^•º ã Œ∞áêÜ«∂Å HÀãO «=∞ Ñ≤Å¡Å#∞ ÃÑ ŒÌ

#QÆ~åÅ‰õΩ ÑÖÑ¨Ù`«∞<åfl~°∞. Jn "åi"åi Pi÷Hõ ™ê=∞~°÷ºOÃÑ·#

P è•~°Ñ_ç LO\’Ok. U Õ"≥∞ÿ<å Õâ◊OÖ’ q^•º Ñ~åº@HõO QÆ∞iOz

=∞#O =∂\Ï¡_»∞<Õ@ÑÙÊ_»∞ q Õj q^•º~°∞÷Å q^•º Ñ~åº@Hõ QÆ=∞ºOQÍ

ÉèÏ~° ü Z Œ∞QÆ∞ ŒÅ#∞ „ÑuaOaã∞ÎOk. HÍh, Õâ◊ Ñ~åº@Hõ ~°OQÆOÃÑ·

=∞O„u «fi âßY x"ÕkHõÖ’ q^•º Ñ¨~åº@HÍxH˜ ã¨=Úz « ™ê÷#O

W=fiÖË Œ#flk "åãÎ=O. „Ñ ÕºHOz Ñ~åº@Hõ ~°OQÆOÖ’ D qÉèÏQÆO

=$kú ™ê=∞~å÷ºxfl ÉèÏ~°`« „Ñ¨Éèí∞`«fiO JOK«<å "ÕÜ«∞_»OÖË^Œx

J~°÷=∞=Ù`ÀOk.

Éèíq+º «∞Î... Pâß=ÇÏO

q^•º Ñ~åº@HõO „Ñã∞Î « Ñiã≤÷u JãÊ+ì"Õ∞ J~Ú<å, L[fiÅ

ã≤÷uH˜ KÕ~°QÆÅ ™ê=∞~°÷ºO LOk. q^•º Ñ¨~åº@HÍxH˜ ^ÀÇ¨Ï ŒÑ¨_Õ

J<ÕHõ JOâßÅ#∞ J<ÕHõ „Ñ¨ÑÖK«™ê÷~Ú x"ÕkHõÅ∞ „Ñ¨=ÚYOQÍ

„Ñ¨™êÎqã¨∞Î<åfl~Ú. JÖÏO\ ˜ ™ê#∞‰õÄÖÏOâßÅ∞ ÉèÏ~°`üÖ’#∂

L<åflÜ«∞#flk ^Õâ◊OÖ’ q^•º Ñ¨~åº@Hõ qHÍãÖÃÑ· Pâ◊Å∞

zQÆ∞iOÑ*Ë™ÈÎOk. Ñ~åº@Hõ =∞O„u «fi âßY "åi¬Hõ x"ÕkHõ–2015

‰õÄ_® W Õ K≥|∞`ÀOk. ' Õâ◊OÖ’x qaè#fl ÉèÏ+¨Å∞, =O@HÍÅ∞,

ãÖ„Ñ¨^•Ü«∂Å∞, Hõà◊Ö’¡ HõxÑ≤OKÕ ã¨∞ãÖÑ¨#fl "≥·q^èŒºO W`«~°

<åQÆiHõ`«Å`À ÉèÏ~°`« ãÖ|O^è•Ö’¡ „ÑüÑ¶ëã¨∞ÎOk. W\ ©=e

ãO= «û~åÖ’¡ q Õj Ñ~åº@‰õΩÅ ~åHõ (ZÑ¶π\©U)Ö’ QÆ}hÜ«∞ =$kú

HõxÑ≤ã∞Î<åfl ÉèÏ~° üÖ’ [~°QÍeû# Hõ$+≤ WOHÍ ZO`À LOk.

2015 "Õ∞Ü≥∂[#8

q^•º Ñ~åº@HÍxH =#~°∞Å ÑÙ<åk

ÉèÏ~° üÖ’ q^•º Ñ~åº@HÍxH `À_»Ê_»QÆÅ Jáê~° Ñ~åº@Hõ

=#~°∞Å∞<åfl~Ú. ™êOã¯ $uHõ ÖË • Kåi„ «Hõ Ñ~åº@HõO, Ñ~åº=~°}

Ñ~åº@HõO, „ÑHõ$u P è•i « Ñ~åº@HõO, „QÍg∞} Ñ~åº@HõO, "≥· Œº

Ñ~åº@HõO =O\q WO Œ∞Ö’ H˘xfl. nO`Àáê@∞ qâ◊fiq^•ºÅÜ«∂Ö’¡

q^•º~°∞÷Å, É’ èŒ‰õΩÅ P^•#„Ñ^•# HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ ‰õÄ_® L<åfl~Ú.

g\˜ •fi~å q Õj q^•º~°∞÷Å∞, É’ èŒ‰õΩÅ‰õΩ ÉèÏ~° üÖ’ H˘O «HÍÅO

QÆ_ç¿Ñ J=HÍâ◊O HõÅ∞QÆ∞`«∞Ok. q^•º Ñ¨~åº@HÍxH˜ ^ÀÇ¨Ï^ŒÑ¨_Õ

Wu=$`åÎÅ‰õΩ L^•ÇÏ~°}ÅÖ’:– ™êOã¯ $uHõ ÖË • Kåi„ «Hõ qÉèÏQÆO

HO Œ... HõàÏ~°∂áêÅ∞–ÇÏãÎHõà◊Å∞, "åã∞ÎHõà◊, ÉèÏ+, Kåi„ «Hõ „Ñ ÕâßÅ∞,

ãOw «O, #$ «ºO =O\q JO «~åƒùQÆOQÍ LO\Ï~Ú. Ñ~åº=~°}

Ñ~åº@HõO HO Œ... Õâ◊OÖ’ HõxÑ≤OKÕ 350 ~°HÍÅ H©Δ~° •Å∞, 408

~°HÍÅ ã¨sã¨$áêÅ∞, 197 ~°HÍÅ LÉèíÜ«∞K«~åÅ∞, 1,244 ~°HÍÅ

Ñ‰õΔΩÅ∞, 2546 ~°HÍÅ =∞ «ûº*Ï «∞Å∞, 15000 =$HõΔ*Ï «∞Å∞ =ÔQ·~å...

"≥~°ã≤ 65000 *Ï «∞Å r=*ÏÅOÃÑ· J èŒºÜ«∞#O KÕÜ«∞=K«∞Û. JÖÏQ

Õâ◊"åºÑÎOQÍ 80 *ÏfÜ«∞ áê~°∞¯Å∞, 441 JÉèíÜ«∂~°}ÏºÅ∞<åfl~Ú.

g\Ö’ H˘xfl Pã≤Ü«∂Ö’<Õ JuÃÑ ŒÌ =#º„áê} ãO~°HõΔ} HO„^•Å∞

HÍ=_»O qâı+O. WHõ P è•ºu‡Hõ Wu=$ «ÎO HO Œ PÅÜ«∞ "≥·Éèí"åxfl,

ãÖ„Ñ¨^•Ü«∂Å∞.. "å\ ˜ "≥#∞HõQÆÅ qâßfi™êÅ#∞ J^èŒºÜ«∞#O

KÕÜ«∞=K«∞Û.

q^•º Ñ~åº@HõO HÀãO qÑ}

^Õâ◊OÖ’ „Ñ¨ã¨∞Î`åxH˜ q^•º Ñ¨~åº@HÍxH˜ ÃÑ^ŒÌ qÑ¨}˜

ÖËHõáÈ~Ú<å JÖÏO\˜ ˘Hõ\ qHÍã Œâ◊Ö’ L#fl Œ<ÕO Œ∞‰õΩ H˘xfl

ãOH`åÅ∞ HõxÑ≤ã∞Î<åfl~Ú. D "Õ∞~°‰õΩ Ñ~åº@Hõ =∞O„u «fi âßY

"åi¬Hõ x"ÕkHõ – 2015`Àáê@∞ FDã‘_ô 'q^•º=Ö’Hõ#O – 2014—

ã∂zã∞Î#fl JOâßÅ#∞ Ñije^•ÌO:

ÉèÏ~° ü‰õΩ 2014Ö’ q Õj Ñ~åº@‰õΩÅ ~åHõÖ’ =$kú 10.6

âß`«OQÍ #"≥∂^≥ÿOk. qâ◊fi"åºÑ¨Î JO`«~å˚fÜ«∞ Ñ¨~åº@‰õΩÅ ~åHõ

ãQÆ@∞ =$kú~@∞ 4.7Hõ<åfl Wk Z‰õΩ¯= HÍ=_»O QÆ=∞<å~°›O.

H˘xfl ãO Œ~åƒùÖ’¡ "å_»∞Hõ ÉèÏ+, É’ èŒ# =∂ èŒº=∞ ÉèÏ+ ‰õÄ_®

q^•º~°∞÷Å∞ Õâ◊O ZOÑ≤Hõ KÕã∞‰õΩ<ÕO Œ∞‰õΩ ÀÇÏ ŒÑ_»∞ «∞Ok. WOy¡+π

=O\ ÉèÏ+ qãÎ $ « qxÜ≥∂QÆOÖ’ LO_Õ ÕâßÅ∞ D HÍ~°}OQÍ<Õ

™ê¿ÑHõΔOQÍ, ãOÑÓ~°‚OQÍ q Õj q^•º~°∞÷Å QÆ=∞ºO J=Ù «∞<åfl~Ú.

JO «~åfÜ«∞ q^•º~°∞÷Å∞ L#fl « q^•ºÉèÏºãO HÀãO ZOÑ≤Hõ KÕã∞‰õΩ<Õ

ÕâßÖ’¡ JHõ _ç q^•º=HÍâßÖË ÑÙ<åkQÍ LO@∞<åfl~Ú. JO ÕHÍ‰õΩO_®

L#fl « q ŒºÖ’ P<£Öÿ<£ •fi~å, Ñ„uHõÅÖ’ „ÑK«∞~°}Å^•fi~å PÜ«∂

áê~î°º „Ñ}ÏoHõÅ‰õΩ ÅaèOKÕ „âı}, "å\H ãO|OkèOz# qãÎ $ «

ã=∂Kå~°O ‰õÄ_® „áêuÑkHõQÍ LO\Ï~Ú.

q^•º QÆ=∞ºO ZOÑ≤HõÖ’ É’ èŒ# ~°∞ã∞=Ú ‰õÄ_® „Ñ=ÚY áê„ «

áÈ+≤ã∞ÎOk. J~Ú Õ, <å}º"≥∞ÿ# L#fl « „Ñ=∂}ÏÅ∞QÆÅ q Œº ÅÉèíº «,

^•x=Å¡ ã≤kúOKÕ Éèíq+º ü „ÑÜ≥∂[<åÅ∞ n@∞QÍ LO_Õ ÑHõΔOÖ’

q^Õj q^•ºÉèÏº™êxH˜ ã≤^ŒúÑ¨_Õ q^•º~°∞÷Å‰õΩ É’^èŒ# ~°∞ã¨∞=ÚÃÑ·

ÃÑ@∞ì|_ç ÃÑ ŒÌ ã=∞ãº HÍÉ’ Œ∞.

W\©=e ãO= «û~åÖ’¡ J<ÕHõ FDã‘_ô ÕâßÅ∞ «=∞ =Åã

q è•<åÅ#∞ JO «~åfÜ«∞ q^•º~°∞÷Å `å`å¯eHõ, âßâ◊fi « =Åã‰õΩ

J#∞QÆ∞}OQÍ ã~°mHõiOKå~Ú. D ã~°mHõ~°}=Å¡ PÜ«∂ ÕâßÅ∞

q^•º~°∞÷Å#∞ PHõi¬OK«QÆÅ∞QÆ∞ «∞<åfl~Ú. nO`Àáê@∞ "å\ HÍi‡Hõ

â◊HÎ ‰õÄ_® |Ö’¿Ñ «=∞=Ù`ÀOk. HÍ|\˜ì =Åã q è•#O`Àáê@∞ É’ èŒ#

~°∞ã¨∞=Ú JOâßÅ∞ q^Õj q^•º~°∞÷Å x~°‚Ü«∂xfl „Ñ¨ÉèÏq`«O

KÕ™êÎÜ«∞#flk J=QÆ «=∞=Ù «∞Ok.

q^•ºÑ~°OQÍ H˘xfl xs‚ « ãOã÷Å‰õΩQÆÅ JO «~åfÜ«∞ MÏºu

ÖË^• áê~î°º „Ñ¨}ÏoHõ ÅÉèíº`«, ã¨~°à◊`«, "å\˜ JÉèíºã¨<åxH˜ Ñ¨>Ëì

ã=∞Ü«∞O, q Õj Ñ\ÏìÅ‰õΩQÆÅ QÆ∞iÎOÑÙ, ãfi Õâ◊OÖ’ L#fl « q Œº‰õΩ

Ñïq∞`«∞Å∞, qâ◊fiq^•ºÅÜ«∂Ö’¡ „Ñ¨"ÕâßxH˜ J=∞Å∞ KÕ¿ã Hõiî#

x|O^èŒ#Å∞, ^ÕâßÅ =∞^èŒº Éè∫QÀoHõ–"å}˜[º ÖË^• Kåi„`«Hõ

ãO|O è•Å∞, Éèíq+º ü Láêkè J=HÍâßÅ∞, ™êOã¯ $uHõ PHÍOHõΔÅ∞,

ã¨fi^Õj–q^Õj q^•ºãÖã¨÷Å =∞^èŒº q^•º „Ñ¨=∂}ÏÅ |kbx

J#∞=∞uOKÕ „Ñ¨Éèí∞`«fi q^è•<åÅ∞ =O\˜q ‰õÄ_® U ^Õâ◊OÖ’

K« Œ"åÅ#fl^•xÃÑ· q^•º~°∞÷Å x~°‚Ü«∂xfl „ÑÉèÏq «O KÕ™êÎ~Ú.

ÃÑ·# ¿Ñ~˘¯#fl JOâßÅxfl\˜h ã¨∂HõΔ ‡OQÍ qâı¡+≤¿ãÎ... =∞#

Õâ◊OÖ’ POQÆ¡O É’ èŒ# =∂ èŒº=∞OQÍ LO_»@"Õ∞QÍHõ Jxfl ÃÑ ŒÌ

#QÆ~åÖ’¡ „Ñ[Å∞ K« Œ=_»O, ~åÜ«∞_»OÖ’ P ÉèÏ+#∞ qãÎ $ «OQÍ

qxÜ≥∂y™êÎ~°#flk F ™ê#∞‰õÄÖÏOâ◊=∞x `ÕÅ∞`«∞Ok. JÖÏˆQ

ÉèÏ~° üÖ’ q^•º „Ñ=∂}ÏÅ‰õΩ H˘ Œ=ÖË Œx, É’ èŒ# ~°∞ã∞=Ú ‰õÄ_®

«‰õΩ¯=QÍ LO@∞O Œx J~°÷=∞=Ù «∞Ok. qq èŒ ÕâßÖ’¡ ¿ã=ÅOkã∞Î#fl

ÉèÏ~° « "≥· Œº, WO[hiOQ∑ xÑÙ}∞Å∞ ÃÑ ŒÌ ãOYºÖ’ LO_»@"Õ∞ WO Œ∞‰õΩ

x^Œ~°≈#O. JO`ÕQÍHõ ÉèÏ~°`« =Åã¨ q^è•#O ‰õÄ_® JO`«

Hõiî#"≥∞ÿ# Õg∞ HÍ Œ∞QÆ#∞Hõ WHõ _çH ~å"åÅ#∞‰õΩ<Õ q Õj q^•º~°∞÷Å‰õΩ

^•xfl QÆ∞iOz Ü≥∂zOKåeû# J=ã~°"Õ∞ ÖË Œ∞. J~Ú Õ WHõ _» á⁄O Õ

Ñ\ÏìÅ∞ JO «~åfÜ«∞ „Ñ=∂}ÏÅ "Õ∞~°‰õΩ ÑiQÆ}#Ö’H ~åHõáÈ=_»O

ÃÑ^ŒÌ Ö’@∞. JO`ÕQÍHõ WHõ¯_ç q^•º ãÖã¨÷eKÕÛ =∂~°∞¯Å∞–„ˆQ_»¡

=O\"å\x q Õj q^•º~°∞÷Å ™⁄O « ÕâßÖ’¡x q^•ºãOã÷Å‰õΩ |kb

KÕã∞‰õΩ<Õ ã=∞„QÆ, UHõ~°∂Ñ =º=ã÷ ÖËHõáÈ=_»O =∞~˘Hõ Ö’ÑO. =∞#

q^•º =º=ã÷Ö’QÆÅ WÖÏO\ z#flz#fl Ö’áêÅ#∞ ãik Œ∞Ì‰õΩx, q Õj

q^•º~°∞÷Å#∞ PHõi¬OKÕ Jxfl ã Œ∞áêÜ«∂Å∂ HõeÊOK«QÆey Õ Õâ◊O

Ö’ÑÖÏ–"≥Å∞ÑÖÏ q^•º Ñ~åº@HÍxH ÉèÏ~° ü J «ºO « J#∞‰õÄÅ

q^•ºQÆ=∞ºOQÍ QÆ∞iÎOÑÙ á⁄O ŒQÆÅ Œ#_»OÖ’ ãO ÕÇÏ"Õ∞ ÖË Œ∞.

2015 "Õ∞Ü≥∂[# 9

=∞# Pi÷Hõ =º=ã÷ ÑÙ~ÀQÆq∞ã∞ÎO_»@O`Àáê@∞, Ñ~åº@Hõ ~°OQÍxH

J#∞‰õÄÅ "å`å=~°}O À_≥·, „ÑÑOK« "åºÑÎOQÍ =∞#‰õΩ J#∞‰õÄÅ

QÍe gã∞Î#flk.ÉèÏ~°fÜ«ÚÅ∞ ‰õÄ_® «=∞‰õΩ gÅ~Ú#O « P^•Ü«∂xfl

Ñ¨~°º@#ÅÃÑ· Y~°∞Û KÕã¨∂Î Ñ¨~åº@Hõ ~°OQÆO „áÈ`åûÇ¨xH˜ «=∞

=O «∞ ãÇÜ«∞O JOkã∞Î<åfl~°∞. nxH`À_»∞ =∞# Õâ◊OÖ’ f~°÷Ü«∂„ «Å

ÃãO\"≥∞O\ò LO_»<Õ L#flk. „ÑÑOK« Pi÷Hõ ãOã÷"å~°∞ "≥Å∞=iOz#

Ñ~åº@Hõ ™ê÷~Ú x"ÕkHõ 2013 „ÑHÍ~°O, Pã≤Ü«∂ Ñã≤Ñ¶≤H± „áêO «OÖ’

=∞# Õâ◊O 11= ™ê÷#OÖ’#∂, "≥Ú «ÎO „ÑÑOK« ÕâßÅÖ’ 65= ™ê÷#O

Ö’#∂ L#flk. JÖÏQ, Ñ~åº@Hõ =#~°∞Å ÅÉèíº «#∞ H˘Å=∂#OQÍ

fã¨∞‰õΩO>Ë, ã¨Ç¨Ï[ =#~°∞ÅÖ’ `˘q∞‡^Œ= ™ê÷<åxfl, ãÖã¨¯ $uHõ

=#~°∞ÅÖ’ 24= ™ê÷<åxfl =∞# Õâ◊O á⁄OkOk. J~Ú Õ D ~°OQÆO

#∞O_ç QÆi+ì „ÑÜ≥∂[#O á⁄O Œ@O ZÖÏ? ~°OQÆO "≥Ú «ÎO ÑÙ#â◊Ûù~°}

<Õ\ «HõΔ}Ï=â◊ºHõ «. ã=∂[OÖ’x Jhfl =~åæÅ "åiH© D Ñ~åº@HõO

LÑÜ≥∂QÆÑ_ÕÖÏ LO>Ë nx #∞O_ç QÆi+ì „ÑÜ≥∂[#O á⁄O ŒQÆÅ=Ú.

2009-10 = ãÖ=`«û~°OÖ’ Ñ¨~åº@Hõ ~°OQÆO ã¨∂÷Å

ÕjÜ≥∂ «ÊuÎH „Ñ «ºHõΔOQÍ 3.7 âß «=Ú, Ñ~ÀHõΔOQÍ 3.1 âß «O

P^•Ü«∂xfl PiOzÃÑ\ì#@∞¡ 2012-13 = ãO= «û~°ÑÙ Pi÷Hõ

ã¨ˆ~fi `≥eÜ«∞KÕã¨∞Î#flk. nx=Å¡ Láêkè J=HÍâßÅ∞ ‰õÄ_®

W`ÀkèHõOQÍ ÃÑiQÍ~Ú. „Ñ «ºHõΔOQÍ Láêkè J=HÍâßÅ∞ 4.4 âß «=Ú,

Ñ~ÀHõΔOQÍ 5.8 âß «=Ú ÃÑiQÍ~Ú. XHõ JOK«<å „ÑHÍ~°O, =∞#

^Õâ◊OÖ’ Ñ¨~åº@Hõ ~°OQÆOÖ’ ÃÑ>Ëì „Ñü q∞eÜ«∞<£ ~°∂áêÜ«∞Å

ÃÑ@∞ì|_çH©, 78 Láêkè J=HÍâßÅ∞ HõeÊOK«|_»∞ «∞<åfl~Ú, J Õ

áêi„âßq∞Hõ ~°OQÆOÖ’ J~Ú Õ H=ÅO 48 J=HÍâßÅ∞ =∂„ «"Õ∞

HõeÊOK«|_»∞ «∞<åfl~Ú. JO ÕHÍ Œ∞, Ñ~åº@Hõ ~°OQÆOÖ’ HõeÊOK«|_Õ

Ñ~åº@Hõ ~°OQÍxH LáÈ^•… «O

~° «flnÑπ Éˇ<≥s˚, „Ñ¶‘ÖÏ#û~ü. e-mail : [email protected]

Láêkè J=HÍâßÅ∞ "å}˜*Ïº=HÍâßÅ#∞ ‰õÄ_® ÃÑOá⁄OkOz,

=∞Ç≤Ïà◊Å‰õΩ J#∞‰õÄÅOQÍ LO\Ï~Ú.

Õâ◊OÖ’H 2012-13 = ãO= «û~°OÖ’ q Õj Ñ~°º@‰õΩÅ∞

6.97 q∞eÜ«∞#¡ =∞Ok =zÛ#@∞¡ iHÍ~°∞¤ J~ÚOk. JO «‰õΩ

=ÚO Œ∞ ãO= «û~°O D ãOYº 6.58 q∞eÜ«∞#∞¡. JO>Ë ÃÑ~°∞QÆ∞ ŒÅ

âß «O JO «~åfÜ«∞ ÃÑ~°∞QÆ∞ ŒÅ ~@∞ S Œ∞ âß «O Hõ<åfl, Z‰õΩ¯=QÍ

5.9 âß «OQÍ iHÍ~°∞¤ J~ÚOk. "≥Ú «ÎO g∞ Œ J"≥∞iHÍ, WOQÍ¡O_£,

|OQÍ¡ Õâò, „jÅOHõ, ~°ëêº ã=∂Yº, ÔH#_®, [~°‡x, „á¶ê<£û, =∞ÖË+≤Ü«∂,

[áê<£, P„¿ãìeÜ«∂, K≥·<å, ã≤OQÆÑÓ~ü, ä•~ÚÖÏO_£ =∞iÜ«Ú <ÕáêÖò

ÕâßÅ #∞O_ç Ñ~°º@‰õΩÅ∞ JkèHõOQÍ =KåÛ~°x ÕeOk. 2013 =

ãO= «û~°OÖ’ ÕjÜ«∞ Ñ~°º@‰õΩÅ ãOYº JO «‰õΩ =ÚO Œ∞ ãO= «û~°O

Hõ<åfl, 9.6 âß «O ÃÑ~°∞QÆ∞ ŒÅ`À 1145.28 q∞eÜ«∞#∞¡QÍ iHÍ~°∞¤

J~ÚOk. Õâ◊ Pi÷Hõ =º=ã÷Ö’ Ñ~åº@Hõ ~°OQÆO ZÑC_»∂ JkèHõ

P^•Ü«∂xfl Piã∂Î<Õ L#flk. 2013Ö’ J"≥∞iHÍ Õâ◊OÖ’ Ñ~°º@‰õΩÅ

^•fi~å 17.74 aeÜ«∞<£ _®Å~°¡ P^•Ü«∞O =¿ãÎ, =∞#‰õΩ 18.45

aeÜ«∞<£ _®Å~°∞¡ P^•Ü«∞O =zÛOk.

™ê=∞~°÷ºO ÃÑOÑÙ - <≥·ÑÙ}Ïºaè=$kú K«~°ºÅ∞

=∞# Ñ¨~åº@Hõ ~°OQÆO ã¨∞tH˜Δ`«∞Öˇ·# =∂#= =#~°∞Å

H˘~° «#∞ f„=OQÍ Z Œ∞~˘¯O@∞#flk. D Ö’áêxfl JkèQÆq∞OK«_®xH

xs‚ « tHõΔ}Ï HÍ~°º„Hõ=∂Å J=ã~°O ZO`À =Ù#flk. WO Œ∞ÔH· ãO™ê÷QÆ «

U~åÊ@∞¡ KÕÜ«∞=Åã≤ L#flk. EÖ· 31, 2011 <å\H "≥Ú «ÎO

~å„+ì ™ê÷~ÚÖ’ 16 Ç¨ÏŸ@Öò "Õ∞<Õ*ò"≥∞O\ò ãÖã÷Å∞, 13 PÇ¨~°

`«Ü«∂s tHõΔ}Ï ãÖã¨÷Å∞ =∞OE~°Ü«∂º~Ú. ÉèÏ~°`« „Ñ¨Éèí∞`«fi

„áê è•#º`å HÍ~°º„Hõ=∞O '<≥·ÑÙ}ºO`À Láêkè— Zxq∞ Œ= «~°QÆu

2015 "Õ∞Ü≥∂[#10

=~°‰õÄ K« Œ∞=Ù‰õΩ#fl "åiH PÇ~° «Ü«∂sÖ’ tHõΔ} JO ŒKÕã∞ÎOk.

D Ñ äŒHõO „HO Œ Ñ ŒH˘O_»= ÑOK«=~°¬ „Ñ}ÏoHõ "≥Ú Œ\ <åÅ∞QÆ∞

ãO= «û~åÅÖ’ H\Ï~ÚOz# 350 HÀ@¡ ~°∂áêÜ«∞Å#∞ #∂~°∞âß «O

qxÜ≥∂yOK«∞‰õΩx «y# tHõΔ}Ï HÍ~°º„Hõ=∂Å#∞ x~°fiÇ≤ÏOKå~°∞.

„ÑÑOK«OÖ’ =∞# Õâ◊ ™ê÷~Ú:

1. "≥Ú «ÎO „ÑÑOK« Ñ~åº@‰õΩÅÖ’ =∞# Õâ◊O "å\Ï 0.64 âß «O.

2. "≥Ú «ÎO „ÑÑOK«O Ñ~åº@HõOÖ’ =∞# Õâ◊Ok 42= ™ê÷#O.

3. JO «~åfÜ«∞ Ñ~åº@Hõ P^•Ü«∞OÖ’ =∞# Õâ◊O"å\Ï 1.54âß «O.

4. JO «~åfÜ«∞ Ñ~åº@Hõ P^•Ü«∞OÖ’ =∞# Õâ◊Ok 16 ™ê÷#O.

Pã≤Ü«∂ Ñã≤Ñ¶≤H± „áêO «OÖ’ =∞# Õâ◊O ™ê÷~Ú:

1. Ñ~åº@‰õΩÅ ~åHõÖ’ =∞# Õâ◊O "å\Ï – 2.81 âß «O.

2. Ñ~åº@‰õΩÅ ~åHõ Ö’ =∞# Õâ◊O ™ê÷#O – 12

3. Ñ~åº@Hõ P^•Ü«∞OÖ’ =∞# Õâ◊O "å\Ï – 5.14 âß «O.

4. Ñ~åº@Hõ P^•Ü«∞OÖ’ =∞# Õâ◊O ™ê÷#O – 08

ãÇÏHÍ~° Ñ~åº@HõO

XHõ xs‚`« „áêO`«OÖ’x „Ñ¨[Å‰õΩ "åi ãÖ„Ñ¨^•Ü«∞/

ãOã¯ $uHõ "å~°ã «fiO ^•fi~å Ñ~åº@Hõ P^•Ü«∞OÃÑ· J=QÍÇÏ#

HõeÊOz, "åiH˜ J Œ#Ñ¨Ù P^•Ü«∞ =∂~åæÅ#∞ ã¨∂zOK«_»"Õ∞ D

ãÇÏHÍ~° Ñ~åº@Hõ q è•# ÅHõΔ ºO. WÖÏO\ „áêOfÜ«∞ Ñ~åº@Hõ

~°OQÆOÖ’ P^•Ü«∞O =ºHÎQÆ « ™ê=∞~åúºÅÃÑ· P è•~°Ñ_ç LO@∞Ok.

J~Ú Õ D „ÑÜ≥∂[#O PÜ«∂ ã=∂*ÏÅÖ’x H˘xfl =~åæÅ "åiH

Ñiq∞ «=∞ÜÕ∞º „Ñ=∂ Œ=Ú#flk. „QÍg∞} „áêO`åÅ∞ „Ñ è•#OQÍ

#+ìáÈ`å~Ú. WÖÏO\ ãO Œ~åƒùÅÖ’ ãÇÏHÍ~° Ñ~åº@Hõ q è•#O

^•fi~å Jã=∂# «Å#∞ ã Œ∞ÌÉÏ@∞ KÕÜ«∞=K«∞Û. XHõ ãÇÏHÍ~° =º=ã÷

^•fi~å D Ñ~åº@Hõ q è•<åxH „áÈ`åûÇÏO LO>Ë, Ñ¶ÖÏÅ∞ JO ŒiH©

ã=∂#OQÍ JO Œ∞`å~Ú. ÉèÏ~°fÜ«∞ „QÍg∞} „áêO`åÅÖ’ WÖÏO\˜

ã¨Ç¨ÏHÍ~° Ñ¨~åº@Hõ q è•<åxH˜ „áÈ`åûÇ¨Ïq∞=fi_®xH˜ ™ê¯\Ï¡O_£

^Õâ◊O =∞# ^Õâ◊OÖ’ L#fl ''YES Bank" ^•fi~å XHõ xkèx

x~°fiÇ≤Ïã∞Î#flk. Dxkè#∞O_ç WÖÏO\ „Ñuáê Œ#Å‰õΩ Pi÷Hõ ãÇÜ«∞O

JO ŒKÕ™êÎ~°∞. D Ñ äŒHõO ^•fi~å WÑÊ\˜H L «Î~åYO_£, ÑtÛ=∞

ÉOQÍÖò ~å„ëêìÅÖ’ H˘xfl HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ J=∞Å∞KÕã∞Î<åfl~°∞.

=º=™ê÷ÑHõ „áÈ`åûÇÏHÍÅ∞

J~Ú`Õ WÖÏO\˜ Ñ¨^äŒHÍÅ‰õΩ =º=™ê÷Ñ¨<å ™œHõ~åºÅ∞

ã=∞$kúQÍ LO_»@O ZO`À J=ã~°=Ú. JO Œ∞H HO„ Œ Ñ~åº@Hõ

=∞O„u «fiâßY W\ì =º=™ê÷Ñ¨Hõ ™œHõ~åºÅ "≥∞~°∞QÆ∞‰õΩ qãÎ $ «OQÍ

K«~°ºÅ#∞ KÕÑ¨\ ˜ìOk. nxÖ’ ÉèÏQÆOQÍ, *ÏfÜ«∞/JO`«~å˚fÜ«∞

„áê^è•<åºÅ#∞ J#∞ãïOz „Ñ¨`ÕºHõ „áêO`åÅ#∞ QÆ∞iÎOK«_»O

„áê~°OaèOzOk. Ô~·ÖËfiÅ∞, áœ~° q=∂#Ü«∂# âßY, ~À_»∞¤~°"å}Ï

âßY, Ñ@ì}Ïaè=$kú âßY, PÇ~° «Ü«∂s qÉèÏQÆO =O\ qÉèÏQÍÅ

ã¨Ç¨ÏHÍ~°O`À, qq^èŒ ~å„+¨ì „Ñ¨Éèí∞`åfiÅ ã¨Ç¨ÏHÍ~°O`À WÖÏO\˜

HO„^•Å#∞ QÆ∞iÎOz „áê*‰õΩìÅ∞QÍ J=∞Å∞ KÕã∞Î#flk. WÑÊ\=~°‰õÄ

53 „á⁄* ˇ‰ õ Ω ìÅ#∞ Q Æ ∞i ÎOz, "å\ ˜Ö’ 35 „á⁄* ˇ‰ õ Ω ìÅ‰ õ Ω

J#∞=∞`«∞ÅxzÛOk.

ãOã¯ $uHõ Ñ~°º@#

XHõ „áêO`«OÖ’x ã¨Ç¨Ï[ã≤^Œú"≥∞ÿ# ãÖã¨¯ $u ãÖ„Ñ¨^•

Ü«∂Å#∞ QÆ∞iOz# J=QÍÇ¨Ï##∞ W`«~° „áêO`åÅ"åiH˜

JO ŒKÕÜ«∞_»O D ãOã¯ $uHõ Ñ~åº@Hõ q è•# ÅHõΔ ºO. =ÚYºOQÍ

=∞#^Õâ◊O =O\˜ aè#fl`«fiOÖ’ UHõ`«fiO QÆÅ ^ÕâßÅÖ’ WÖÏO\˜

Ñ~åº@‰õΩÅ‰õΩ „áê è•#ºO JkèHõO. „Hõ=∞OQÍ D q èŒ"≥∞ÿ# Ñ~°º@#ÃÑ·

Z‰õΩ¯= =∞Ok PãHÎ K«∂ÑÙ «∞<åfl~°∞. WÑÊ\˜H =∞# Õâ◊OÖ’ WÖÏO\˜

28 JO «~åfÜ«∞ ™ê÷~Ú Ñ~åº@Hõ „áê è•#º „áêO`åÅ#∞ QÆ∞iÎOKå~°∞.

=∞# ãÖ„Ñ¨ •Ü«∂Å QÆ∞iOz =∞#O ≥Å∞ã¨∞HÀ=_»O, W «~°∞Å‰õΩ

≥eÜ«∞KÕÜ«∞_»O x[OQÍ XHõ PãHÎ Hõ~°"≥∞ÿ# q+Ü«∞O. J~Ú Õ

nxH˜ =∞# K«i„ « QÆ∞iOz# ãÔ~·# J=QÍÇ¨Ï#`À áê@∞, JkèHõ

"≥Ú «ÎOÖ’ ÃÑ@∞ì|_ç J=ã~°=Ú. ãOw « #$ «º L «û"åÅ∞,™êÇ≤Ï «º

L «û"åÅ∞ "≥Ú ŒÖ·#q D HÀ=Ö’H =™êÎ~Ú. J~Ú Õ WÖÏO\˜

L «û"åÅ‰õΩ =KÕÛ „¿ÑHõΔ‰õΩÅ∞/ Œ~°≈‰õΩÅ∞/áê~î°‰õΩÅ#∞ |\˜ì g\ q[Ü«∂xfl

JOK«<å "ÕÜ«∂e. ãQÆ@∞# „Ñu ãO= «û~°=¸ =∞# Õâ◊O "≥Ú «ÎO

g∞ Œ ^•^•ÑÙ 300 =~°‰õΩ WÖÏO\ L «û"åÅ∞ [~°∞QÆ∞ «∞<åfl~Ú.

SHõº~å[ºãq∞u "åi „ÑÑOK« Ñ~åº@Hõ ãOã÷ J èŒºÜ«∞#O

ã=∂[OÖ’x qq èŒ =~åæÅ "åi ãÇÏHÍ~°O`À Ñ äŒHÍÅ∞

„áê~°OaèOz, "å\˜ iHÍ~°∞¤Å#∞ Éèí„^ŒÑïKÕ Ñ¨xx q^•ºãÖã¨÷Å‰õΩ

JÑÊK≥áêÊe. =ÚYºOQÍ Hõ#∞=∞~°∞QÆ∞ J=Ù «∞#fl ÑÙ~å «# ãOã¯ $uHõ

zÇflÅ#∞ *Ï„QÆ «ÎQÍ HÍáê_®e. ™ê÷xHõ =~åæÅ ãOã¯ $uHõ JÅ"å@∂¡,

PKå~åÅ#∞ "≥Ú «ÎO ÉèÏ~°fÜ«∞ ãOã¯ $ux ≥|ƒfÜ«∞x q èŒOQÍ

„áÈ «ûÇ≤ÏOKåe.

ãÖã¨¯ $uHõ "å~°ã¨`«fi zÇ¨flÅ‰õΩ ãÖ|OkèOz# "Õ∞^èÀ

Ç¨Ï‰õΩ¯Å#∞ *Ï„QÆ`«ÎQÍ HÍáê_ç, "å\ ˜ÃÑ· „Ñ¨`ÕºHõ ãÖzHõÅ#∂,

iHÍ~°∞¤Å#∂ Pq+¨¯iOKåe. W^Õ ~°OQÆOÖ’ ÖË^• W@∞=O\˜

~°OQÆOÖ’<Õ Ñ¨xKÕã¨∞ Î#fl W`«~° =º‰õΩ ÎÅ∞, ãÖã¨ ÷Å`À Hõeã≤

|Çï=ÚY"≥∞ÿ# „ÑuÉèí, ãÇÏHÍ~°O`À ÑxKÕÜ«∂e.

„QÍg∞} Ñ~°º@#

ÉèÏ~° « Õâ◊ÑÙ „QÍg∞} ãOã¯ $uHõ "å~°ã «fiO J Œ∞ƒù «=Ú,

J"≥∂Ñ¶∞=¸#∂. Õâ◊OÖ’x W «~° „áêO`åÅ "å~ HÍHõ, W «~°

2015 "Õ∞Ü≥∂[# 11

ÕâßÅ"å~°∞ ‰õÄ_® =∞# „QÍg∞} ÉèÏ~° «O g∞ Œ PãHÎ K«∂ÑÙ «∞O\Ï~°∞.

=ÚYºOQÍ, =„™êÎÅ∞ (*∫o), KÕu=$`«∞ÎÅ∞ J~Ú`Õ =∞iHõ K≥Ñ¨Ê<Õ

JHõ ~°ÖË Œ∞. |Ü«∞\ #∞O_ç =zÛ# Ñ~°º@‰õΩÅ‰õÄ, ™ê÷xHõ „Ñ[Å‰õΩ

=∞ èŒº Ñ~°ãÊ~° ãO„ÑkOÑÙÅ∞ W~°∞=~åæÅ‰õÄ „ÑÜ≥∂[#Hõ~°O. „QÍg∞}

Ñ~°º@# QÆ∞iOz K≥áêÊÅO>Ë H~°à◊, Ç≤Ï=∂K«Öò„Ñ ÕâòÅ#∞ QÆ∞iOz

„Ñ¨`ÕºHõOQÍ „Ñ¨™êÎqOKåe. QÆ∞[~å`ü `«# „Ñ¨ã≤^Œú 16 ~°HÍÅ

ZO„É’~Ú_≥sÅ QÆ∞iOz K≥áêÊÅO>Ë, PÜ«∂ =$uÎ HõàÏHÍ~°∞Å‰õΩ

«y# tHõΔ} ™ê÷xHõ=$uÎ ãOÑ¶∂Å∞ HÍh, „ÑÉèí∞ «fiO HÍh, ÖË • ™ê÷xHõ

„ÑÉèí∞ Õfi «~° ãOã÷ QÍh JO ŒKÕÜ«∂e. XHõ"Õà◊ PÜ«∂ =$uÎÑx"å~°∞

x=ã≤OKÕ „áêO`åÅ∞ J<å~ÀQÆºHõ~°OQÍ LO>Ë, P~ÀQÆº-"≥· Œº =∞O„u «fi

âßY HõÅ∞QÆKÕã¨∞‰õΩx "åi r=#„Ñ¨=∂}ÏÅ#∞ "≥∞~°∞QÆ∞Ñ¨~°Kåe.

HõàÏHÍ~°∞ÅO ŒiH© "åi "åi *Ï#Ñ Œ <ÕÑ èŒºO ≥eã≤=ÙO_®e. =∞#

Õâ◊O K«∂_®Åx =zÛ# q Õj Ñ~°º@‰õΩÅ#∞ Ç≤ÏOã≤Oz<å, "åiÃÑ·

<Õ~° Ñ~°"≥∞ÿ#, „‰õÄ~°"≥∞ÿ# „Ñ=$uÎ K«∂Ñ≤<å, "≥∂ãO KÕã≤<å, K≥OKåys

KÕã≤ áê « Hõ äŒÅ∞ K≥Ñ≤Ê =∂Ü«∞ KÕã≤<å, "åi ãOYº „Hõ=∞OQÍ «yæ,

=∞#O P^•Ü«∞O HÀÖ’Ê`å=Ú. =∞# Ju èŒ∞Å #=∞‡HõO HÀÖ’Ê@O

Hõ<åfl ^Œ∞~åƒùQÆºÑ¨Ó~°‚"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞O =∞Ô~n ÖË^Œ∞. JO`Õ HÍ^Œ∞,

"åi#∞O_ç U ≥·<å PtOK«_»O ‰õÄ_® Ç‘Ï#"≥∞ÿ# q+Ü«∞"Õ∞! „QÍg∞}

„Ñ[Å‰õΩ ™ê=∂lHõ-Pi÷Hõ „áÈ`åûÇÏ=Ú LO>Ë, Ñ@ì} „áêO`åÅH

=ÅãÅ∞ «QÆ∞æ å~Ú. "≥Ú «ÎO 28 ~å„ëêìÅ∞/HO„ Œáêe « „áêO`åÅÖ’

153 „QÍg∞} Ñ¨~°º@# „áê*ˇ‰õΩìÅ#∞, ("å\ ˜Ö’ 28 UNDP

ãÇÏHÍ~°O`À) „ÑÉèí∞ «fiO J#∞=∞uOzOk.

™êÇÏã≤Hõ Ñ~°º@#Å∞

™êÇ¨Ïã≤Hõ Ñ¨~°º@#Å∞ ÖË • Adventure Tourism ^•fi~å

„Ñ¨Éèí∞`åfixH˜ Z‰õΩ¯= P^•Ü«∞O ~å=_»O 1992 = ãÖ= «û~°O

«~°∞"å « "≥Ú ŒÖ·Ok. =ÚYºOQÍ ã=∂Kå~° ™êOHuHõ « Jaè=$kú À

r=# „Ñ=∂}ÏÅ∞ ÃÑiy q∞QÆ∞Å∞ P^•Ü«∞O`À „Ñ[Å∞ Ñ~°º@#Å#∞

„áê~°OaèOKå~°∞.

„ÑÉèí∞ «fi „áÈ`åûÇÏHÍÅ∞

WÖÏO\˜ ™êÇ¨Ïã¨ Ñ¨~°º@#Å ™ê=∞~åúºxfl P^•Ü«∂~°˚#

™ÈÎ=∞ «∞#∞ HO„ Œ Ñ~°º@# =∞O„u «fi âßY QÆ∞iÎOzOk. nx=Å¡

Ñ~åº=~°}ÏxH HõeQ #+ìO Ug∞ LO_» Œ∞. ÃÑ·QÍ #∂ «# „áêO`åÅ∞

QÆ∞iÎOÑ¨ÙÖ’H˜ =™êÎ~Ú. WÖÏO\ ˜ Ü«∂„`«Å#∞ |$O^•Å∞QÍ

x~°fiÇ≤ÏOK«_»O =Å# „Ñ[ÅÖ’ Hõeq_ç «#O ÃÑ~°∞QÆ∞ «∞Ok. J~Ú Õ

WÖÏO\ @∂~°¡#∞ x~°fiÇ≤ÏOKÕ PÑ~@~°¡‰õΩ „ÑÉèí∞ «fiO „Ñ ÕºHõOQÍ

QÆ∞iÎOÑÙxã∞ÎOk. nx=Å¡ L`åûÇÏO`À =ÚO Œ∞‰õΩ =KÕÛ Ü«∂„f‰õΩÅ‰õΩ

=∞iO`« Éèí„^Œ`« x=fi_»O ™ê^èŒº=∞=Ù`«∞Ok. WÖÏO\˜ Ñ¨^äŒHÍÅ#∞

„áÈ «ûÇ≤ÏOK«_®xH Incredible India ¿Ñ~°∞`À „Ñ ÕºHõ HÍ~°º„Hõ=∂Å#∞

x~°fiÇ≤Ïã∞Î<åfl~°∞. q è•#Ñ~°"≥∞ÿ# x~°‚Ü«∂ÅÖ’ WÖÏO\ Ñ~°º@#Å‰õΩ

«y# Éèí„ Œ « HõeÊOK«_»O „Ñ è•#"≥∞ÿ#k. Ñ~°º@‰õΩÅ∞ =ÚO Œ∞QÍ

^Œ~°MÏã¨∞Î KÕã¨∞‰õΩO>Ë, Jhfl „Ñ¨=∂}ÏÅ∞ ãÖ`«$Ñ≤ÎHõ~°OQÍ LO>Ë

J#∞=∞ «∞Åx=fi_»O WO Œ∞Ö’ ÉèÏQÆO. HO„ Œ Ñ~°º@# =∞O„u «fi

âßY J=∞Å∞ KÕã¨∞Î#fl =$uÎ #∞O_ç Láêkè- Ñ¨ äŒHõOÖ’ WÖÏO\˜

™êÇ¨Ïã≤Hõ Ñ¨~°º@#Å‰õΩ ÔQ·_» ¡‰õΩ `«y# tHõΔ} HÍ~°º„Hõ=∂Å#∞

x~°fiÇ≤Ïã∞Î<åfl~°∞. HO„ Œ ~°HõΔ} =∞O„u «fi âßY 2009 Ö’ ÖËÇπÏ,

Å^•ÌMò ÅÖ’ J Œ#OQÍ 104 Ñ~°fi`åÅÃÑ·H D ™êÇÏã≤Hõ Ñ~°º@#Å‰õΩ

J#∞=∞uxzÛOk. 2012Ö’ Ç≤Ï=∂K«Öò „Ñ¨^Õâò D ™êÇ¨Ïã≤Hõ

Ñ~°º@#Å L «Î=∞ ~å„+ìOQÍ J"å~ü¤ ÔQÅ∞K«∞‰õΩOk. P ~å„+ìOÖ’ <Õ_»∞

Pã≤Ü«∂ Jaè=$kú ÉÏºOH± ~°∂. 482.22 HÀ@¡ ãÇÜ«∞O`À J<ÕHõ

™êÇ¨Ïã≤Hõ Ñ¨~°º@# HÍ~°º„Hõ=∂Å#∞ JO`«~å˚fÜ«∞ „Ñ¨=∂}ÏÅ`À

x~°fiÇ≤Ïã¨∞Î<åfl~°∞.

Ñ¶≤Öò‡ @∂i[O

Ñ¶≤Öò‡ @∂i[O JO>Ë ã≤x=∂Å∞ fÜ«∞_»O, ã≤x=∂Å •fi~å

@∂i[O‰õΩ „áÈ`åûÇ¨Ïq∞=fi_»=¸#∂. <Õ\˜ ~ÀAÅÖ’ ã≤x=∂

+Ø\OQ∑ JO>Ë =∂~°∞=¸Å „áêO`åÅ‰õΩ ‰õÄ_® J «ºO « „â◊=∞`À

"≥à◊¡_»=Ú, JÖÏO\ „áêO`åÅ „ÑHõ$u JO^•Å#∞ ÉÏÇÏº „ÑÑOK«OÖ’x

„Ñ¨[Å‰õΩ `≥eÜ«∞KÕã≤ JHõ¯_ç ™ê÷xHõ @∂i[O Ñ¨^ä ŒHÍÅ‰õΩ

„áÈ`åûÇ¨Ïq∞=fi_»O ‰õÄ_®. ^•^•Ñ¨Ù Jhfl Jaè=$kú K≥Ok#

ÕâßÅÖ’#∂, WÖÏO\ +Ø\OQÆ∞Å‰õΩ «y# U~åÊ@∞¡ KÕÜ«∞_®xH

„Ñ¨`ÕºHõ qÉèÏQÍÅ∞/ãÖã¨÷Å∞ L<åfl~Ú. WÖÏO\˜ ãÖã¨÷Å ^•fi~å

"≥àı§@@∞¡ J~Ú Õ, J#=ã~° =ºÜ«∂xfl «yæOK«∞HÀ=K«∞Û. JO «~åfÜ«∞

ã≤x=∂ L «û"åÅÖ’ ÕâßÅ ãÇÏ[ ãOÑ ŒÅ∞ =∞#‰õΩ XHõ JOK«<å#∞

W™êÎ~Ú. ÕâßÅ Ü≥ÚHõ WÖÏO\ P^•Ü«∞ =#~°∞Å#∞ QÆ∞iÎOK«_®xH

WÖÏO\ Ñ¶≤Öò‡ L «û"åÅ#∞ LÑÜ≥∂yOK«∞HÀ=K«∞Û.

HõÅã≤ KÕ¿ãÎ HõÅ Œ∞ ™œÅÉèíºO

XˆH q+¨Ü«∂xfl Ô~O_»∞ ^ÕâßÅ∞ `«=∞ ã¨fiO`« Pã≤Î/

ãO„Ñ^•Ü«∞OQÍ ÑiQÆ}ã∞ÎO>Ë, WÖÏO\ JOâßÅÃÑ· P Ô~O_»∞ ÕâßÅ∞

L=∞‡_çQÍ ã≤x=∂ x~å‡}O KÕÜ«∞=K«∞Û. nx=Å¡ Ô~O_»∞ ÕâßÅ∂

«=∞ «=∞ „áêO`åÅÖ’ Ñ#∞fl ~å~ÚfÅ∞ á⁄O Œ=K«∞Û. =∞# Õâ◊O

[~°‡x, W@e, WOQÍ¡O_£, #∂º lÖO_£, „|lÖò =∞iÜ«Ú „á¶ê<£û

Å`À WÖÏO\ ãOÜ«ÚHõÎ x~å‡} XÑÊO^•Å#∞ KÕã∞‰õΩ#flk. nx=Å¡

H=ÅO „ã≤ Ñπì#∞ «Ü«∂~°∞KÕã∞‰õΩx "≥o¡, ã≤x=∂`À uiy ~å=K«∞Û.

=∞# Õâ◊OÖ’ q Õj ã≤h x~å‡ «Å‰õΩ H=ÅO =¸_»∞ "å~åÅÖ’<Õ

J#∞=∞ «∞Å∞ W™êÎ~°∞. J èŒ∞<å «# ™êOHuHõ Ñi*Ï‚#O`À ‰õÄ_ç#

Ñ¨k P^èŒ∞xHõ „Ñ¨Ü≥∂QÆâßÅÅ`À =∞#^Õâ◊O ‰õÄ_® <Õ_»∞ XHõ

«~°∞"å~Ú 47= ¿ÑrÖ’...

2015 "Õ∞Ü≥∂[#12

ÑÓ~°fi ~°OQÆO

XHõ ^Õâ◊ Jaè=$kúÖ’ 'Ñ¨~åº@HõO— KåÖÏ H©ÅHõ áê„`«

áÈ+≤ã¨∞ÎOk. KåÖÏ ^ÕâßÖ’¡ "å\ ˜ *ÏfÜ«∂^•Ü«∞O ÃÑOKÕk

Ñ~åº@Hõ"Õ∞. J~Ú Õ q=∞~°≈‰õΩÅ∞ nxx =∞~À HÀ}OÖ’Oz ‰õÄ_®

K«∂™êÎ~°∞. Ñ¨~åº@HÍxfl Jaè=$kúKÕÜ«∞_»=∞O>Ë =∞#efl =∞#O

KÕ «∞ÖÏ~å <åâ◊#O KÕã∞‰õΩO@∞#fl@¡=Ù «∞O Œx JO\Ï~°∞. =Ú#∞‡O Œ∞

r"å=~°} ^èŒfiO™êxH˜ Wk HÍ~°}=∞=Ù `«∞O^Œ<Õk gi "å^Œ#.

ZÖÏQÆO>Ë...Ü«∂„f‰õΩÅ ~°nÌÃÑiQ H˘nÌ PÜ«∂ „áêO`åÖ’¡ „Ñ[Å

r=# „Ñ=∂}ÏÅ∞, Ñ~åº=~°} Ñiã≤÷u „Ñ=∂ ŒHõ~°OQÍ =∂~°∞ «∞O Œx

"å~°O\Ï~°∞. Ñ~åº@Hõ Ñi„â◊=∞ Jaè=$kú kâ◊Ö’ Œ∂ã∞‰õΩáÈÜÕ∞H˘nÌ

–„w<£ÇÏ∫ãπ "åÜ«Ú L^•æ~åÅ∞, â◊|Ì HÍÅ∞+ºO, [Å HÍÅ∞+ºO=O\q

ÃÑ~°∞QÆ∞`åÜ«∞h, "åÜ«Ú ã¨fiK«Ûù`« `«QÆ∞æ`«∞O^Œh, r="≥·q^èŒºO

≥|ƒuO@∞O Œh, ™ê~°=O «"≥∞ÿ# Éèí∂=ÚÅ‰õΩKÕ@∞ HõÅ∞QÆ∞ «∞O Œh,

Ñ¨QÆ_®Å k|ƒÅ∞ ^≥|ƒuO\ÏÜ«∞h....WÖÏ UHõ"≥Ú`«ÎOQÍ „Ñ¨Hõ$u

q èŒfiO™êxH •ifã∞ÎO Œx "å~°∞ q=iã∞Î<åfl~°∞. JO Œ∞=Å¡<Õ ~°HΔ «

„áêO`åÅ „Ñ¨=∂^ŒHÍ~°HÍÅ *Ïa`åÖ’ nxx Ô~O_À ™ê÷#OÖ’

LOKåÅx JO`«~å˚fÜ«∞ „Ñ¨Hõ$u Ñï~°HõΔ} ãÖÑ¶¨∞O 1992Ö’

f~å‡xOzOk. JO^Œ∞=Å ¡ KåÖÏ=∞Ok xÑ¨ Ù}Å∞

ã∂zOKÕ Õq∞@O>Ë'Ñ~åº=~°} Ñi„â◊=∞ ã≤÷~°OQÍ, *Ï„QÆ «ÎQÍ Jaè=$kú

K≥O^•e— Jx.

Ñ¨~åº@Hõ ^Œ∞„Ñ¨ÊÉèÏ"åÅ#∞Oz |Ü«∞@Ñ¨_ç ã≤÷~°OQÍ nxx

Jaè=$kú Ñ¨~°KåÅO>Ë UO KÕÜ«∂Å<Õ JOâßxH˜ „áê è•#º «xã¨∂Î

'"Õ∞O Ptã∞Î#fl =∂ Éèíq+º «∞Î— (The Future We Want) ¿Ñi@ iÜ≥∂

ÉÏ}© Kè«@s, „á⁄ÃÑ¶ã~ü, SS\, Y~°Q∑ÑÓ~ü

=∞ èŒ∞q∞ « ^•ãπ, Ñiâ’ èŒ# q^•ºi÷, SS\ Y~°Q∑ÑÓ~ü

ÉèÏ~° « Õâ◊OÖ’ Ñ~åº=~°} Ñ~åº@HõO :cèu~ü Hõ}Hõ =#º„áê} ãO~°HõΔ} HO„ ŒO-XHõ ÑijÅ#

20 ÕâßÅ =∞ÇãÉèí XHõ „ÑHõ@# KÕã≤Ok. Ñ~åº@HõOÖ’ ã≤÷~°"≥∞ÿ#

Jaè=$kú JO>Ë Uq∞\’ SHõº~å[ºãq∞u ãÊ+ìO KÕã∂Î ' Ñ~åº@HõO

J<Õk =~°Î=∂#O. nxHÀãO Éèíq+º ü Pi÷Hõ, ™ê=∂lHõ, Ñ~åº=~°}

„Ñ¨ÉèÏ"åÅ#∞ Ñ¨ÓiÎQÍ ÑïjÅ#Ö’H˜ fã¨∞HÀ"åe. ãÖ^Œ~°≈‰õΩÅ∞,

Ñ¨~åº@Hõ Ñï„â◊=∞‰õÄ_® Pu äŒº „áêO`åÅ „Ñ¨[Å∞, Ñ¨~åº=~°}

J=ã~åÅ#∞ QÆ∞iÎOKåe— Jx ãÊ+ìO KÕã≤Ok. ã≤÷~°"≥∞ÿ# Ñ~åº@HõO

ÖË • ÖÏÉèí™ê\ Ñ~åº@HõOÖ’x =ÚYº"≥∞ÿ# JOâ◊O Uq∞@O>Ë –

n~°…HÍeHõ Pi÷Hõ HÍ~°ºHõÖÏáêÅ∞, ™ê=∂lHõ – Pi÷Hõ „ÑÜ≥∂[<åÅ

ÑÖÑ≤}©Ö’ ã¨=∞`«∞Åº`«, Pu^äŒº „áêO`åÅ „Ñ¨[Å‰õΩ P^•Ü«∞O

ÃÑOK«∞‰õΩ<Õ =∂~åæÅ∞, ™ê=∂lHõ ¿ã=Å‰õΩ J=HÍâßÅ∞ HõeÊOK«_»O.

nx=Å¡ Ô~O_»∞ q è•Å∞QÍ ÖÏÉèíO KÕ‰õÄ~°∞ «∞Ok. XHõ\ ãÇÏ[ =#~°∞Å

Ñi~°HõΔ}HÍQÍ, Ô~O_»=k – ¿Ñ ŒiHõ x~°∂‡Å#.

Ñ~åº=~°} Ñ~åº@HÍxfl "≥Ú Œ@ x~°fizOz#"å_»∞ ÃÇÏHÍì~ü

ÃãÉÏÖ’¡ãπ ÖÏã∂¯i<£(1980). PÜ«∞# x~°fiK«#O „ÑHÍ~°O 'Ñ~åº=~°}

Ñ~åº@HõO Ñ~åº=~°}Ñ~°OQÍ ÉÏ èŒº`åÜ«Ú «OQÍ x~°fiÇ≤ÏOKÕ Ü«∂„ «.

U =∂„`«O K≥‰õΩ¯K≥^Œ~°‰õΩO_® ã¨Ç¨Ï[ã≤^ŒúOQÍ L#fl „Ñ¨Hõ$ux

™êfi#∞Éèí=ÑÓ~°fiHõOQÍ P#OkOK«_®xH, Jaè#OkOK«_®xH [i¿Ñ

Ü«∂„ «. nx=Å¡ „ÑHõ$u Ñi~°HõΔ} [~°QÆ_»"Õ∞ HÍHõ, =∞#∞+μÅ `åH_ç

`åÅ∂‰õΩ Œ∞„+ÊÉèÏ"åÅ∞O_»=Ù. ™ê÷xHõ „Ñ[Å#∞ ‰õÄ_® nxÖ’ ÉèÏQÆO

KÕÜ«∞_»O=Å¡ ™ê=∂lHõ, Pi÷Hõ, „ÑÜ≥∂[<åÅ∞ Z‰õΩ¯=QÍ <≥~°"Õ~° å~Ú.—

JO`«~å˚fÜ«∞ „Ñ¨Hõ$u Ñï~°HõΔ} ãÖÑ¶¨∞O(WÑ¨ÙÊ_»∞ nxx „Ñ¨ÑÖK«

Ñi~°HõΔ} ãOÑ¶∞O JO@∞<åfl~°∞) 1996 JHÀì|~üÖ’ =∂O„\©Ü«∞ÖòÖ’

x~°fiÇ≤ÏOz# `˘e „ÑÑOK« ÑiiHõΔ} =∞ÇãÉèíÖ’ D x~°fiK«<åxfl

P"≥∂kOzOk.

2015 "Õ∞Ü≥∂[# 13

„ÑÑOK«OÖ’ D"Õà◊ J «ºkèHõOQÍ =$kúK≥O Œ∞ «∞#fl =∂Ô~¯@¡Ö’

Ñ ¨~åº=~ °} Ñ¨~åº@HõO XHõ\ ˜. „Ñ ¨Ñ ÖK«OÖ’x JuÃÑ^Œ Ì

Ñi„â◊=∞Ö’¡‰õÄ_® XHõ\. ™êì~°‡~ü, ã≤‡ ü 2004 Ö’ KÕã≤# J èŒºÜ«∞#O

„ÑHÍ~°O ™êO„Ñ^•Ü«∞Hõ Ñ~åº@‰õΩÅHõO>Ë Ñ~åº=~°} Ñ~åº@‰õΩÅ

ãOYº =¸_»∞ Ô~@∞¡ "ÕQÆOQÍ ÃÑ~°∞QÆ∞ «∞#flk. 2024<å\H „ÑÑOK«

=∂Ô~¯\ò (Çë_Õ =∂Ô~¯\ò)Ö’ Ñ¨~åº=~°} Ñ¨~åº@HõO 5%H˜

KÕ~°∞‰õΩO@∞Ok. D =$kúH HÍ~°}O Ñ~åº@‰õΩÅ „Ñ=$uÎÖ’ =ã∞Î#fl

=∂~°∞Ê. Ñ~åº=~°}OÑ@¡ giH J=QÍÇÏ# ÃÑ~°∞QÆ∞ «∞#flk. ÉèÏ~° üÖ’

X_ç™êûÖ’x cè`«~ üH õ}˜H õ *ÏfÜ«∞ áê~ü¯#∞ 2008–09Ö’

37,080=∞Ok ãÖ^Œi≈OK«QÍ, 2012–13<å\ ˜H˜ D ãÖYº

46,917‰õΩ ÃÑiyOk. JO «~åfÜ«∞ Ñ~åº@‰õΩÅ ãO Œ~°≈# U\Ï

6.5âß «O K˘ÑÙÊ# ÃÑ~°∞QÆ∞ «∞#flk. Ñ~åº=~°} Ñ~åº@HõOÖ’ "åi¬Hõ

~@∞ 5âß «OK˘ÑC# LO@∞#flk.

ÉèÏ~°`üÖÏO\˜ =~°ú=∂# ^ÕâßÖ’¡ Pi÷Hõ=$kú , Ñ¨~åº=~°}

Ñ¨~°º"ÕHõΔ} kâ◊QÍ Ñ¨~åº=~°} Ñ¨~åº@HõO XHõ P Œ~°≈ Ñï„â◊=∞QÍ

ZkˆQ J=HÍâ◊O LOk. ã¨Ç¨Ï[Ñ¨#~°∞Å∞#fl „áêO`åÅ∞ Z‰õΩ¯=QÍ

LO_Õ =~°ú=∂# ^ÕâßÖ’¡ ãÖ^Œ~°≈‰õΩÅ ãÖYº ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞#fl@∞¡

QÆ}ÏOHÍÅ∞ ã∂zã∞Î<åfl~Ú. ™ê è•~°} Ñ~åº@HõO ãÇÏ[=#~°∞Å

q èŒfiOãO`À =Úy¿ãÎ, •xH aè#flOQÍ Ñ~åº=~°} Ñ~åº@HõO =∂„ «O

Ñ~åº=~°} Ñi~°HõΔ}‰õΩ W`ÀkèHõOQÍ ™êÜ«∞Ñ_»∞ «∞Ok. JO ÕHÍ Œ∞,

Láêkè J=HÍâßÅ#∞ "≥∞~°∞QÆ∞Ñ~°K«_»O ^•fi~å, P^•Ü«∞ =#~°∞Å#∞

ÃÑOK«∞HÀ=_»O^•fi~å, Pu^ä Œº„áêO`åÅ „Ñ¨[Ö’¡ JHõ Δ~åã¨º`«

ÃÑ~°QÆ_»O^•fi~å =$kú |Çï=ÚYOQÍ LO@∞Ok.

ÉèÏ~° üÖ’ Ñ~åº=~°} Ñ~åº@HõO

ã¨Ç¨Ï[ ™œO Œ~°º„áêO «OQÍ ÉèÏ~° ü ¿Ñ~°∞ ãÖáêkOzOk.

„a@<£Ö’ ã≤÷~°Ñ¨_ç# [~°‡<£ Õâ◊ã¨∞÷_»∞, ãÖã¨ $ « ÉèÏëêÑÖ_ç «∞_»∞

=∂H±û=ÚÅ¡~ü XHõ™êi WÖÏ "åºMÏºxOKå~°∞' „ÑHõ$u „Ñ™êkOz#

ãOÑ ŒÖ’, ™œO Œ~°ºOÖ’, â◊HÎÖ’ „ÑÑOK«O "≥Ú «ÎOg∞ Œ ã∞ãOÑ#fl"≥∞ÿ#

Õâ◊O Uk? Jk ‰õÄ_® H˘xfl KÀ@¡ Éèí∂ «Å ãfi~åæxfl «ÅÑ≤OKÕk

Uk? Jx „Ñ¨ÑÖK«=∞O`å "≥`«HÍeû=¿ãÎ <Õ#∞ ÉèÏ~°`«^Õâß<Õfl

K«∂Ñ≤™êÎ#∞! Jx.

ÉèÏ~°`« Ñ¨~åº@Hõ âßY 1998Ö’ Ñ¨~åº=~°} Ñ¨~åº@Hõ

q è•<åÅ∞, =∂~°æ Œ~°≈HÍÅ#∞ x~åúiOzOk. nxfl P è•~°O KÕã∞‰õΩx

~°HΔ « „áêO`åÖ’¡ g∞~°∞ g∞ Ñ~åº@Hõ HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ ~°∂á⁄OkOK«∞

HÀ"åÅx HO„ Œ Ñ~åº=~°}, J@g âßY E<£, 2011Ö’ Jxfl

~å„+ì „ÑÉèí∞`åfiÅ#∞ HÀiOk. nxH J Œ#OQÍ HO„ Œ „ÑÉèí∞ «fiO 12=

ÑOK«=~°¬ „Ñ}ÏoHõÖ’ (2012–17Ö’) ¿Ñ ŒÅ‰õΩ „ÑÜ≥∂[#O ÃÑOKÕÖÏ

ÅHΔÍºÅ#∞ x~ÌtOzOk. g\ „ÑHÍ~°O Ñ~åº=~°} Ñ~åº@HõO •fi~å

ã=∞‰õÄi# P^•Ü«∞O ~°HΔ « „áêO`åÅ Jaè=$kúH Y~°∞Û KÕÜ«∂eû

LO@∞Ok. WÑÙÊ_»∞ ÉèÏ~° üÖ’ 661 ~°HΔ « „áêO`åÅ∞, 100 *ÏfÜ«∞

áê~°∞¯Å∞, 514 =#º„áê} ãO~°HõΔ} HO„^•Å∞, 43 i[~°∞fi „áêO`åÅ∞,

4 i[~°∞fi *Ï «∞Å∞<åfl~Ú.

ÉèÏ~° üÖ’ J#∞ãiã∞Î#fl Ñ~åº@Hõ Ñ~åº=~°} q è•#O W@∞

™ê÷x‰õΩÅ r=<ÀáêkèH, J@∞ „ÑHõ$u Ñi~°HõΔ}‰õΩ J#∞ãO è•#OQÍ

LO@∞#flk. ™ê÷xHõ *Ï «∞Å∞ «=∞ LáêkèHÀãO „ÑHõ$u =#~°∞Åg∞ Œ

P è•~°Ñ_»‰õΩO_® Wk „Ñ`åº=∂flÜ«∂xfl K«∂ÑQÆÅ∞QÆ∞ «∞#flk. "åix

‰õÄ_® nxÖ’ ÉèÏQÆ™êfi=ÚÅ#∞ KÕÜ«∞_»O=Å¡ ãÇÏ[ =#~°∞Å qÅ∞=#∞

"å~°∞„QÆÇ≤ÏOK«_»"Õ∞ HÍHõ Jq «=∞ „áêO`åÖ’¡ L#flO Œ∞‰õΩ QÆ~°fiOQÍ

ÉèÏqã∞Î<åfl~°∞. "å\ Ñi~°HõΔ}‰õΩ `À_»Ê_»∞ «∞<åfl~°∞.

H~°à◊Ö’x ÃÑiÜ«∂~ü ÑÙÅ∞Å ãO~°HõΔ} HO„ ŒO nxH =∞Oz

L^•ÇÏ~°}. JHõ _» Ñ~åº=~°} Ñ~åº@HõO J=∞Å=Ù «∞#flk. Pu äŒº

„áêO`åÅ *Ï «∞Å"åiH |Å¡Hõ@∞ì #_»Ñ_»O, Ñ~°fi`å~ÀÇÏ}, QÆ∞„~°ÑÙ

™êfis, ta~åÅ x~°fiÇ¨Ï}=O\ ˜ "å\ ˜Ö’ tHõΔ} WzÛ Láêkè

J=HÍâßÅ∞ HõeÊOKå~°∞. nx=Å¡ 5540 ‰õΩ@∞OÉÏÅ‰õΩ K≥Ok#

40"ÕÅ=∞OkH˜ „Ñ¨Ü≥∂[#O KÕ‰õÄiOk. „Ñ¨`åº=∂flÜ«∞ Láêkè

^˘~°Hõ_»O`À J_»=ÙÅ#∞ J„Hõ=∞OQÍ #iˆH "å~°∞, HõÅÑ¨#∞

^˘OQÆ~°"å}Ï KÕ¿ã"å~°∞‰õÄ_® WÑ¨ÙÊ_»∞ „Ñ¨Hõ$u Ñï~°Hõ Δ}Ö’

ÉèÏQÆ=∞~ÚáÈÜ«∂~°∞. Ñ¨tÛ=∞ ÉˇOQÍÖòÖ’x ã¨∞O^Œ~ü|<£ Ñ¨ÙÅ∞Å

ãO~°HõΔ} HO„ ŒOÖ’ J~Ú Õ ™ê÷x‰õΩÅ P^•Ü«∞O ãO «$Ñ≤ÎHõ~°OQÍ

ÃÑiyOk. q∞ye# „áêO`åÅÖ’x `«=∞`À\ ˜ "åiHõO>Ë g~°∞

PÇ~°Og∞ Œ 19%, W «~°„`å J=ã~åÅg∞ Œ 38% J Œ#OQÍ Y~°∞Û

KÕã¨∞ Î<åfl~°∞. nx`À D „áêO`åÅ JÉè í∞º#flu H˘`« Î~ °∂Ñ¨ Ù

ãÖ`«iOK«∞‰õΩO@∞#flk.

Ñ¨~åº=~°} Ñ¨~åº@HõO=Å¡ ZÑ¨ÙÊ_»~Ú`Õ ™ê÷x‰õΩÅ r=#

„Ñ¨=∂}ÏÅ∞ ÃÑiQÍÜ≥∂, ^•x=Å¡ "åiÖ’ ™ê=∂lHõ, ~å[H©Ü«∞

K≥ÿ «#ºO ‰õÄ_® =ã∞Î#flk. "åi =∞øeHõ ã Œ∞áêÜ«∂ÅÑ@¡, P~ÀQÆº

ãO~°HõΔ} Ñ@¡, q^•º~°# Ñ@¡ J=QÍÇÏ# ÃÑiy Ñ~ÀHõΔOQÍ „ÑHõ$u

Ñi~°HõΔ}‰õΩ LÑÜ≥∂QÆÑ_»∞ «∞#flk. ã∞O Œ~ü|<£Ö’ J~Ú Õ ÃÑiy#

P^•Ü«∞OÖ’ H˘O « ÉèÏQÍxfl q^•º~°#‰õΩ "≥zÛã∞Î<åfl~°∞. Ç≤Ï=∂ÅÜ«∂

*ÏfÜ«∞ áê~ü nxH =∞~À L^•ÇÏ~°}. ~°HΔ « „áêO « x~°fiÇÏ}‰õΩ

U~°Ê_ç# Hõq∞\©Å∞ „ÑHõ$u Ñi~°HõΔ}`Àáê@∂ ¿Ñ ŒiHõ x~°∂‡Å#‰õΩ,

=∞Ç≤ÏàÏ ™êkèHÍ~° «‰õΩ, =∂~°∞=¸Å ÑÖ¡Å J#∞ãO è•<åxH Hõ$+≤

KÕã¨∞Î<åfl~Ú. WHõ¯_» =∞Ç≤ÏàÏ á⁄^Œ∞Ñ¨Ù , ~°∞} ãÖÑ¶¨∂Å∞ ‰õÄ_®

U~°Ê_®¤~Ú. á⁄ Œ∞ÑÙ KÕã≤# ™⁄=Ú‡`À W «~° P^•Ü«∞ =#~°∞Å#∞‰õÄ_®

2015 "Õ∞Ü≥∂[#14

ÃÑOK«∞‰õΩO@∞<åfl~°∞. yi[# ãOÑ¶∂Ö’¡x |ÅÇ‘Ï# =~åæÅ"å~°∞ WÑÙÊ_»∞

LáêkèHÀãÖ J_»=ÙÅg∞^Œ P^è•~°Ñ¨_»‰õΩO_® ã¨∂HõΔ ‡ „Ñ¨}ÏoHõÅ∞

"Õã∞‰õΩx x~°‚Ü«∂Å∞ fã∞‰õΩ<ÕO «QÍ â◊HÎ=O «=∞=Ù «∞<åfl~°∞. ™ê÷x‰õΩÅ

Pi÷Hõ ™ê=∂lHõ â◊H˜Î`Àáê@∂ r="≥·q^èŒº ~°HõΔ}‰õΩ ‰õÄ_® Wk

LÑÜ≥∂QÆÑ_»∞ «∞#flk.W=hfl Ñ~åº=~°} Ñ~åº@Hõ ã≤÷~°=$kúH À_»Ê_Õ

Hõhã J=ã~åÅ∞.

W^ŒO`å <å}ÏxH˜ XHõ"≥·Ñ¨Ù =∂„`«"Õ∞. =∞~À"≥·Ñ¨Ù ^Œ$â◊ºO

PãHÎHõ~°OQÍ, XHO « PO^Àà◊#Hõ~°OQÍ LO@∞#flk. „ÑHõ$u „áêO`åÅ

Ñi~°HõΔ}‰õΩ, Pu äŒº „áêO`åÅ "åi r=<ÀáêkèH L#fl |O è•xfl

Ñ¨~åº=~°} Ñï~°Hõ Δ} ÅHΔÍºÅ∞ qã¨‡iã¨∞Î<åfl~Ú. KåÖÏ KÀ@¡

'` «∞áê‰ õΩÅ∞–HÍÑ¨ÖÏÅ∞— Ñ¨^ Œ úuÖ’ ™ê ÷x‰õΩÅ#∞ ^Œ∂~°OQÍ

LOK«∞ «∞<åfl~°∞. ã=∂Kå~åxfl gi`ÀHõeã≤ ÑOK«∞HÀ=_»O ÖË Œ∞.nx`À

™ê÷x‰õΩÅ`À «~°K«∂ Ñ¶∞~°¬} "å`å=~°}O U~°Ê_»∞ «∞#flk.

L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ ~å[™ê÷<£Ö’x ˆH=Öò^Õ"£ *ÏfÜ«∞ áê~ü¯Ö’

Ñ~åº=~°} Ñ~åº@HõOÅ=Å¡ *Ï\ò ≥QÆ‰õΩ K≥Ok# KåÖÏ H˘kÌ=∞Ok

Jk‰õÄ_® =∞QÆ"åiH =∂„ «"Õ∞ Láêkè ^˘iHOk. ^˘~°Hõx J «ºkèHõ

ãOMÏº‰õΩÅ∞ Ñi~°HõΔ} HÍ~°º„Hõ=∂Å‰õΩ Œ∂~°OQÍ LO@∞<åfl~°∞. WHõ

*ÏfÜ«∞ áê~°∞¯Å U~åÊ@∞HÀãÖ |Å=O`«OQÍ JHõ¯_ç#∞O_ç

™ê÷x‰õΩÅ#∞ «~°eOK«_»O, Éèí„ Œ « H˘~°=_ç# Éèí∂ q è•#O, =#º =∞$QÍÅ

=Å¡ [iQ ÑO@, Ñâ◊√, „áê} #+ìO =O\ ã=∞ãºÅ∞ Ñiã≤÷ux

=∞iO « [\ÅO KÕã∞Î<åfl~Ú.

Ç≤Ï=∂ÅÜ«∂ „áêO «OÖ’x „ÑÑOK« "å~°ã «fi „Ñ Õâ◊=∞~Ú#

#O^•^Õq ãÖ~°HõΔ} ˆHO„^ŒOÖ’ H˘xfl „áêO`åÖ’¡ Ñ¨~åº@HÍxfl

x¿+kèOz#O^Œ∞=Å¡, =#=¸eHõÅ ¿ãHõ~°}ÃÑ· POHõΔÅ=Å¡, =#º

„áê}∞Å=Å¡ „Ñü ‰õΩ@∞OÉÏxH˜ [iy# "åi¬Hõ #ëêìxfl JOK«<å

"Õâß~°∞.#+¨ìO PÇ¨~° ^è•<åºÅ=Å¡ ~°∞.1285, ÑÖ_»¡ K≥@¡=Å¡

~°∞.1195Å∞, Õ<≥ «∞>ìÅ=Å¡ ~°∞.156, =#=¸eHõÅ =∂Ô~¯\OQ∑

HÍ~°}OQÍ ~°∞.1587, Ñ¨~åº@‰õΩÅ g∞^Œ qkèOz# POHõΔÅ=Å¡

~°∞.7904QÍ JOK«<å "Õâß~°∞. „‰õÄ~°=∞$QÍÅ=Å¡ [iQ Ñâ◊√#ëêìxH

JkèHÍ~°∞Å∞ ÑiÇ~°O K≥e¡ã∞Î<åfl, ÉÏkè «∞Å∞ Ptã∞Î#fl ^•xÖ’ Jk

5âß`«OQÍ =∂„`«"Õ∞ LO@∞#flk. JkèHÍ~°∞Å #∞Oz „Ñ¨ã¨∞Î`«O

JO Œ∞ «∞#fl „ÑÜ≥∂[<åÅÑ@¡ „Ñ[Å∞ ã∞=ÚYOQÍ ÖËHõáÈQÍ „Hõ"Õ∞}Ï

Ñ¨~åº=~°} Ñï~°Hõ Δ} K«~°ºÅÑ¨@¡ giÖ’ Ç¨xHõ~° ^Œ$HõÊ^ä ŒO

<≥ÅH˘O@∞#flk.

cè «~üHõ}Hõ ãO~°HõΔ} HO„ ŒO, X_çëê

X_çëêÖ’x ˆHO„^Œáê~ålÖÏ¡Ö’ 1975Ö’ U~åÊ@~Ú#

cè`«~üHõ}˜Hõ ãÖ~°Hõ Δ} ˆHO„^•xH˜ KåÖÏ qâı+¨`«Å∞<åfl~Ú.

JO «iOzáÈ «∞#fl *ÏuH K≥Ok# LÑÙÊh\ "≥Úãe WHõ _Õ LOk.

23 J_»∞QÆ∞Å á⁄_»=ÙO_Õ D "≥Úãe „ÑÑOK«OÖ’<Õ Ju ÃÑ ŒÌ Œx

2008Ö’ yhflãπ|∞H±Ö’ #"≥∂ Œ~ÚOk.nxÖ’ L#fl „Ñ è•# „áêO`åxfl

Ãã ÃÑ ìO|~ ü , 1998Ö’ c è` «~ üH õ} ˜H õ *ÏfÜ«∞ áê~ ü ¯QÍ

„Ñ¨Hõ\ ÕKå~°∞.^Õâ◊OÖ’<Õ Ô~O_À Ju ÃÑ^ŒÌ '=∞_»— J_»=ÙÅ#fl

„áêO «OÖ’<Õ D HO„ ŒO LOk. Wk 672 K«.Hg∞ "Õ∞~° qãÎiOz

LOk. „|ÇÏ‡}, "≥· «~°}, è•„=∂ # Œ∞Å _≥ÖÏì „áêO «OÖ’<Õ D

=∞_» J_»=ÙÅ∞ "åºÑ≤Oz L<åfl~Ú.

z„ «O–1 cè «~üHõ}Hõ *ÏfÜ«∞ áê~ü =#º„áê} ãO~°HõΔ} HO„ ŒO

D áê~ü¯Ö’x „Ñ¨Hõ$u JO^•Å‰õΩ PHõi¬`«∞Å~Ú=KÕÛ

ãO Œ~°≈‰õΩÅ ãOYº ÃÑ~°∞QÆ∞ «∂ áÈ «∞#flk.

Ñ\ìHõ–1 ãO Œ~°≈‰õΩÅ ãOYº, P^•Ü«∞ q=~åÅ∞

ãO= «û~°O Ñ~åº@‰õΩÅ ãOYº Ô~q#∂º "≥Ú «ÎO

ÕjÜ«∞ q Õj "≥Ú «ÎO2008-09 36,792 288 37,080 12,63,479

2009-10 45,178 249 45,427 11,19,696

2010-11 48,972 300 49,272 15,86,383

2011-12 39,295 275 39,570 13,86,868

2012-13 46,714 203 46,917 15,48,989

ãO Œ~°≈‰õΩÅ ~°nÌHÍ~°}OQÍ ™ê÷x‰õΩÅ‰õΩ ‰õÄ_® ~°Hõ~°HÍÅ Láêkè

J=HÍâßÅ∞ ^˘~°∞‰õΩ «∞<åfl~Ú. J~Ú<å Ñ~åº=~°} Ñ~åº@HõO=Å¡

"åiH =∞iO « J=QÍÇÏ# HõeÊOKÕ =∞ixfl K«~°ºÅ∞ fã∞‰õΩO@∞<åfl~°∞.

J@gâßY K˘~°=`À „QÍ=∞ã∞÷Å∞ Ñ~åº=~°} Jaè=$kú Hõq∞\©Å∞QÍ,

™⁄Ãã·\ ©Å∞QÍ U~°Ê_®¤~°∞. ™ê÷x‰õΩÅ∞ Ñ¨Å∞ JOâßÖ’¡ <≥ÿÑ¨Ù}ÏºÅ∞

ÃÑOK«∞HÀ=_®xH D ™⁄Ãã·\© Hõ$+≤ KÕã∞ÎOk. áê~ü Ö’ÑÖÏ, |Ü«∞\Ï

™ê÷x‰õΩÅ‰õΩ ÅaèOKÕ Láêkè J=HÍâßÅ∞ D HOk Ñ\˜ìHõÖ’ K«∂_»=K«∞Û.

2015 "Õ∞Ü≥∂[# 15

E<£ 2015 ãOzHõ ''„Ñ`åº=∂flÜ«∞ "≥· Œº q è•#O——

J<Õ JOâ◊O`À "≥Å∞=_»∞ «∞Ok.

Ü≥∂[# ( ≥Å∞QÆ∞) Ñ„uHõ K«O^• q=~åÅ∞, z~°∞<å=∂

=∂~°∞Ê, Ñ„uHõ JO ŒHõáÈ=_»O =O\ q+Ü«∂ÅÃÑ· á¶È<£ <≥O|~ü

040–23310162 ÃÑ· <Õ~°∞QÍ ãO„ÑkOK«=K«∞Û. Ü≥∂[#

Ñ¨ „uH õ K «O^•‰ õ Ω ã Ö|OkèOz# q=~åÅ HÀã Ö

[email protected] H "≥∞~ÚÖò KÕÜ«∞QÆÅ~°∞.

– ã‘xÜ«∞~ü Z_ç@~ü

Ñ~åº=~°} Ñ~åº@HõO=Å¡ K≥ÑÙÊHÀ Œy# Jaè=$kú, ~°"å}Ï,

Hõ=¸ºxˆH+¨#¡~°OQÆOÖ’<Õ#x WHõ¯_» ™ê÷x‰õΩÅ∞ K≥|∞`«∞O\Ï~°∞.

~å*Ï#QÆ~ü#∞Oz *ÏfÜ«∞ áê~ü =~°‰õΩ ÑHÍ¯ ~°ÇÏ^•i xi‡OK«_»O`À

ãO Œ~°≈‰õΩÅ ãOYº ÃÑ~°QÆ_»"Õ∞ HÍHõ, K«∞@∞ìÑHõ Å „QÍ=∂Å P~ÀQÆº,

q^•º =º=ã÷Ö’ ‰õÄ_® K≥ÑÙÊHÀ ŒQÆæ =∂~°∞ÊÅ∞ =KåÛ~Ú. XHõÑÙÊ_»∞

"å<åHÍÅO K«^Œ∞=ÙÅ∞ ™êy# P Ñ¨Öˇ ¡Ö’ WÑ¨ÙÊ_»∞ Ñ≤Å¡Å∞

x~°O «~åÜ«∞OQÍ q^•º~°# KÕã∞Î<åfl~°∞. 108ÖÏO\ JO|∞Ö<£ûÅ∞

=∂~°∞=¸Å „QÍ=∂Å‰õΩ "≥_»∞`«∞<åfl~Ú. <åÅ∞QÆ∞QÀ_»Å =∞^èŒº

„ÑÑOK«O «ÑÊ =∞~˘Hõ\ ≥eÜ«∞x „ã‘ÎÅ∞ WÑÙÊ_»∞ ãfiÜ«∞O ãÇÜ«∞

|$O^•Å∞QÍ U~°Ê_»∞ «∞<åfl~°∞. J~Ú Õ D áê~ü ‰õΩ Œ∂~°OQÍ L#fl

„QÍ=∂Ö’¡ Ñiã≤÷ «∞Å∞ WOHÍ "≥∞~°∞QÆ∞Ñ_®eû LOk.

™êOÑ¶≤∞Hõ, Pi÷Hõ, ™êOã¯ $uHõ „ÑÜ≥∂[<åÅ`À D ãO~°HõΔ}

HO„ ŒOÖ’ KåÖÏ =∂~°∞ÊÅ∞ HõxÑ≤ã∞Î<åfl~Ú. =O@K≥~°‰õΩ «~°eOÑÙ

^•^•ÑÙ «QÆæ_»"Õ∞HÍHõ, J@g „áêO «O qãÎiã∞Î#flk. =#º „áê}∞Å

ãÖYº ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞#flk. JO`«iOzáÈ`«∞#fl LÑ¨ÙÊh\˜ "≥Úã¨à◊√§

2002–03Ö’ 1308 LO_»QÍ, 2009–10<å\ ˜H˜ 1610H˜

KÕ~°∞‰õΩ<åfl~Ú. Ñ¨^Õà◊§„H˜`«O HõxÑ≤OK«x =∞K«ÛÅ lOHõÅ∞, J_»q

ZÅ∞QÆ∞|O@∞¡ WÑÙÊ_»Hõ _» HõxÑ≤ã∞Î<åflÜ«∞x ™ê÷x‰õΩÅ∞ K≥|∞ «∞<åfl~°∞.

"≥Ú «ÎOg∞ Œ ™ê÷x‰õΩÖ’¡ Ñ~åº=~°} Ñ~åº@HõOÑ@¡ ™ê#∞‰õÄÅ Œ$HõÊ äŒO

U~°Ê_ç~°k.

Ñ¨~åº=~°} Ñ¨~åº@HõO=Å¡ ™ê÷x‰õΩÅ‰õΩ P^•Ü«∞=#~°∞Å∞

ÃÑiy#=∂@ x["Õ∞ J~Ú<å Jk ã≤÷~°OQÍ, ã=∞ «∞ÅºOQÍ ÖË Œ∞.Ñ_»=

„ÑÜ«∂}ÏÅg∞ Œ P^•Ü«∞O Ô~O_À JuÃÑ ŒÌ =#~°∞ HÍQÍ, «~åfi «

™ê÷#O Ô~™êìÔ~O@¡k. HO„ ŒO Ö’ÑÅ HÍºO\©#∞¡ L<åfl Jq ™ê÷x‰õΩÅq

HÍ=Ù. ãO Œ~°≈‰õΩÅ ~°nÌ ã=∞Ü«∂Ö’¡ =∂„ «O @∂iãπì ÔQ·_»¡‰õΩ H˘O «

y~åH© LO@∞Ok. Z‰õΩ¯=QÍ ~ÀA"ås ‰õÄbÅ∞QÍ L#fl"åiH Láêkè

^˘~°∞‰õΩ`«∞#flk. HÍ~°}O – ™ê÷x‰õΩÅ‰õΩ `«y# q^•º~° ù`«Å∞

ÖËHõáÈ=_»"Õ∞. JãÖË =∞Ç≤Ïà◊Å‰õΩ J=HÍâßÅ∞ «‰õΩ¯=QÍ LO_ÕKÀ@,

«y# K« Œ∞=Ù ãO èŒºÅ∞ ÖËHõáÈ=_»O`À ‰õÄbÅ∞QÍ «ÑÊ W «~°„`å

J=HÍâßÅ∞ =∞$QÆºO. =∂Ô~¯\ò ~\òHõO>Ë WHõ _» ‰õÄbÅ‰õΩ "Õ «<åÅ∞

«‰õΩ¯=. JO Œ∞=Å¡ ™ê÷x‰õΩÅ∞ WÑÊ\H© =O@K≥~°‰õΩ, Õ<≥, Ñâ◊√„QÍãO

J@g „áêO`åÅ#∞Oz ¿ãHõiz =∞#∞QÆ_» ™êyã¨∞Î<åfl~°∞. #n

„áêO «OHÍ=_»O`À KÕÑÅ∞ Ñ@ì_»O, ~˘Ü«∞ºÅ ÃÑOÑHõO‰õÄ_® KÕã≤

á⁄@ì xOÑÙ‰õΩO @∞O\Ï~°∞. J~Ú Õ ã≤÷~°"≥∞ÿ# P^•Ü«∞O, ‰õΩ@∞O|O`À

Z‰õΩ¯=QÍ QÆ_»Ñ_»O=O\ ™œHõ~åºÅ‰õΩ Ñ~åº=~°} Ñ~åº@HõO Ñi„â◊=∞

^•fi~å ÅaèOKÕ Láê^èÕ L`«Î=∞O. JÖÏˆQ ÔQ·_»¡ Ñïã≤÷u‰õÄ_® .

ãO Œ~°≈‰õΩÅ∞ PtOz# "Õ∞~° g~°∞ Ñx «#O K«∂ÑHõáÈ=_»O`À "å~°∞

‰õÄ_® giHã≤ K«∂_»_»O ÖË Œ∞. JnHÍHõ, WHõ _» Ñ~°º@#‰õΩ H=ÅO

JHÀì|~ü#∞O_ç Ñ¶≤„|=i =~°‰õΩ =∂„ «"Õ∞JO>Ë <åÅ∞QÆ∞<≥ÅÖË H©ÅHõO.D

HÍÅOÖ’ ™ê÷x‰õΩÅ∞ nxg∞ Œ Z‰õΩ¯=QÍ ãOáêkOK« ÖËHõáÈ «∞<åfl~°∞.

WHõ _» ™êúxHõ ãOã÷Å∞ ÖËHõáÈ=_»O, ã~°∞‰õΩÅ∞, ¿ã=Å∞ Jhfl |Ü«∞@

„áêO`«O#∞O_ç ~å=_»O=Å¡ Ñ¨~ÀHõΔ Láêkè J=HÍâßÅ∞‰õÄ_®

^•^•ÑÙQÍ LO_»_»O ÖË Œ∞.

Ñ¨~åº=~°} Ñ¨~åº@HõOÖ’ ™ê÷x‰õΩÅ∞ Z^Œ∞~˘¯<Õ =∞iH˘xfl

„Ñ è•# ã=∞ãºÅ∞<åfl~Ú. =#º „áê}∞Å =Å¡ ÑO@Å∞HÍHõ, „QÍ=∞ã∞÷Å∞,

Ñâ◊√=ÙÅ „áê}ÏÅ‰õΩ ‰õÄ_® =ÚÑÙÊ"å\Å¡_»O g\Ö’ =ÚYº"≥∞ÿ#q.

J@∞=O\ Œ∞~°…@#Å∞ [iy#ÑÙÊ_»∞–™ê÷x‰õΩÅ =∂@Ö’¡ K≥áêÊÅO>Ë

'„ÑÉèí∞`åfixH =∂ „áê}ÏÅHõO>Ë =∞$QÍÅ „áê}ÏÖË KåÖÏ qÅ∞"≥·#qQÍ

HõxÊã∞ÎO\Ï~Ú.— J#fl@∞¡QÍ LO@∞Ok. «y# q^•º~°ù «Å∞#fl "åà◊§

™ê÷x‰õΩÖ’¡ ÖËHõáÈ=_»O, JnQÍHõ J@g âßY"åi JkèHÍ~°

Ü«∞O„`åOQÆO K«∂¿Ñ „Ñü‰õÄÅ ^Œ$HõÊ^äŒO=O\˜q W`«~° „Ñ¨^è•#

HÍ~°}ÏÅ∞.

JO^Œ∞=Å¡ cè`«~üHõ}˜Hõ =#º„áê}˜ ãÖ~°HõΔ} ˆHO„^ŒOÖ’

Ñ¨~åº=~°} Ñ¨~åº@HõO =iúÖÏ¡ÅO>Ë –=#~°∞Å∞, ™ê÷xHõ *Ï «∞Å∞,

ãO Œ~°≈‰õΩÅ∞ g\x =Ú¿ÑÊ@QÍ ã=∞~°úOQÍ x~°fiÇ≤ÏOK«_»O J=ã~°O.

Ñ~åº=~°} Ñi~°HõΔ}Ö’ ™ê÷x‰õΩÅ‰õΩ, ãO Œ~°≈‰õΩÅ‰õΩ ‰õÄ_® J=QÍÇÏ<å

ta~åÅ∞ x~°fiÇ≤ÏOKåe. „ÑÉèí∞ «fiO ' «∞áêH©–HÍÑÖÏÅ∞— Œ$HõÊ ä•xfl

= Œe ™ê÷x‰õΩÅ ÉèÏQÆ™êfi=∂ºxfl „áÈ «ûÇ≤ÏOKåe.=º=™ê÷QÆ « Ö’áêÅ#∞,

Jqhux Ñã≤QÆ\ì „ÑÉèí∞ «fiO «y# k Œ∞ÌÉÏ@∞ K«~°ºÅ∞ fã∞HÀ"åe.

Pi÷Hõ, ™ê=∂lHõ, Ñ~åº=~°} ™ê÷~ÚÖ’ «y# ÑijÅ#, qâı¡+},

[iÑ≤ Ñi~°HõΔ}‰õΩ ™ê#∞‰õÄÅ K«~°ºÅ∞ fã∞HÀ"åe. JÑÙÊ_»∞ =∂„ «"Õ∞

Ñ¨~åº=~°} Ñï~°Hõ Δ}`À áê@∂ ™ê÷x‰õΩÅ ãÖÑ¨Ó~° ‚ „Ñ¨QÆu

™ê èŒºÑ¨_»∞ «∞Ok.

2015 "Õ∞Ü≥∂[#16

„Ñ[Å ãfiÅÊ HÍeHõ Ñ~°º@#Å∞ qq èŒ HÍ~°}ÏÅ`À KÕÑ_» å~°∞.

q<À ŒO á⁄O Œ_»O, q~å=∞ã=∞Ü«∂xfl ãkfixÜ≥∂QÆO KÕã∞HÀ=_»O`À

áê@∞ ‰õΩ@∞O| "åºáê~° HÍ~°}ÏÅ s`åº ‰õÄ_® Ñ~°º@#Å∞ KÕ™êÎ~°∞.

™ê è•~°}OQÍ Ñ~°º@#Å∞ JO «~åfÜ«∞ „Ñ=∂}ÏÅ‰õΩ ãO|OkèOz

#qQÍ LO\Ï~Ú. XHõ Õâ◊OÖ’ qq èŒ „áêO`åÅ#∞ K«∞\ì~å=_»O

‰õÄ_® Ñ~åº@#Å HO ŒH =™êÎ~Ú.

„ÑÑOK« Ñ~åº@Hõ ãOã÷ ãO= «û~°HÍÅO q∞OK«‰õΩO_® å=Ú

x=ã≤OKÕ Ñiã~åÅ #∞Oz qq èŒ „áêO`åÅ‰õΩ „ÑÜ«∂}O KÕÜ«∞_®xfl,

J@∞=O\ ˜ „áêO`åÅÖ’ x"åãÖ LO_»_®xfl Ñ¨~åº@‰õΩÅ∞QÍ

x~°fizOzOk.

Ñ¨~°º@#Å∞ „Ñ¨ÑÖK« "åºÑ¨ÎOQÍ „Ñ¨ã≤kú q~å=∞HÍÅÑ¨Ù

HÍ~°º„Hõ=∞OQÍ ¿Ñ~°∞ á⁄O^•~Ú. Ñ~°º@#Å#∞ ÕjÜ«∞, JO «~å «Ü«∞

=~åæÅ∞QÍ qÉèílOK«=K«∞Û#. JO «~åfÜ«∞OQÍ [i¿Ñ „Ñ=∂}ÏÅ#∞

W<£É∫O_£, J=Ù\òÉ∫O_£ @∂i[OQÍ qÉèílOK«=K«∞Û#∞.

^ÕâßÅ‰õΩ W<£É∫O_£ @∂i[O q^Õj =∂~°Hõ„^Œ=ºO

Pi˚OK«_®xH˜ „Ñ¨^è•# P^•Ü«∞ =#~°∞. ™ê÷xHõ Pi÷Hõ =º=ã¨÷ÃÑ·,

L^ÀºyHõ «ÃÑ· Ñ~åº@‰õΩÅ ~åHõáÈHõÅ∞ P„áêO «OÖ’ f„= „ÑÉèÏ=O

K«∂Ñ¨Ù`å~Ú.

ÉèÏ~° « Õâ◊ÑÙ ãOã¯ $f ãO„Ñ^•Ü«∂Å∞ Ü«∂„u‰õΩÅ‰õΩ „Ñ è•#

PHõ~°¬}QÍ xÅ∞ã∞Î<åfl~Ú. „ÑHõ$u ~°=∞}©Ü«∞ «, Z_®~°∞¡, ã=Ú„^•Å∞,

J_»=ÙÅ∞, ÑÙëêÊÅ∞, =#º„áê}∞Å`À Ñ~åº@‰õΩÅ‰õΩ ÉèÏ~° « Õâ◊O ZO`À

"≥·q è•ºxfl JOk™ÈÎOk. ÉèÏ~° « Õâßxfl Ñ~°º\OKÕ Ü«∂„u‰õΩÅ‰õΩ qaè#fl

ãOã¯ $ «∞Å∞, =¢ãÎ è•~°}, JÅ"å@∞¡, "≥·q èŒºO`À ‰õÄ_»∞‰õΩ#fl PÇ~°O,

Ñ~åº@HÍxHT «O : D – @∂iãπì g™ê!

<å#∞ ÉèÏ+≤<£, _≥·Ô~Hõì~ü, Ñ„uHÍ ã=∂Kå~° HÍ~åºÅÜ«∞O, #∂º_èçb¡

#=h ü H“~ü, _çÑÓº\© _≥·Ô~Hõì~ü, Ñ„uHÍ ã=∂Kå~° HÍ~åºÅÜ«∞O, #∂º_èçb¡

=$HõΔ, [O «∞ *ÏÖÏÅ∞ QÆ∞iOz ≥Å∞ã∞H˘<Õ J=HÍâ◊O Åaèã∞ÎOk.

ãÖã¨¯ $u ãÖ„Ñ¨^•Ü«∂Å∞, J=¸Åº"≥∞ÿ# "å~°ã¨`«fi ãÖÑ¨^ŒÅ`À

‰õÄ_ç# Ñ¨~åº@Hõ J#∞Éèí∂`«∞Å#∞ HÀ~°∞‰õΩ<Õ Ü«∂„u‰õΩÅ QÆ=∞ºO

ÉèÏ~°`«^Õâ◊O. JO`ÕHÍHõ, q^Õj Ü«∂„u‰õΩÅ∞ ÉèÏ~°`« ãÖã¨¯ $u

~åÜ«∞ÉÏ~°∞Å∞QÍ «=∞ ãO Õâßxfl „ÑÑOK« "åºÑÎOQÍ qxÑ≤™êÎ~°∞.

D „Ñ ÕºHõ «Å#∞ J=HÍâ◊OQÍ fã∞H˘x HO„ Œ „ÑÉèí∞ «fiO Ñ~åº@Hõ

~°OQÍaè=$kúH˜ J<ÕHõ K«~°ºÅ∞ KÕÑ¨\˜ìOk. D K«~°ºÅÖ’ ÉèÏQÆOQÍ

q ÕjÜ«∂„u‰õΩÅ‰õΩ ÉèÏ~° « Õâ◊ Ñ~°º@# ã~°à◊ «~°O KÕ¿ã D–@∂iã∞ì

g™ê (ZÅ¢HÍìxH± @∂iãπì g™ê)#∞ „Ñ"Õâ◊ÃÑ\ìOk.

D @∂iãπì g™ê <ÕÑ äŒºO

Ñ~åº@Hõ~°OQÆO JÉèíº~°÷# "Õ∞~°‰õΩ g™êÅ *Ïsx ã~°à◊ «~°O

KÕã∂Î „ÑÉèí∞ «fiO D Ñ äŒHÍxfl „Ñ"Õâ◊ÃÑ\ìOk. nx „ÑHÍ~°O 2010

#∞Oz Ñ~°º\OKÕ Õâ◊O KÕi# "≥O@<Õ g™ê á⁄O Õ ™œHõ~åºxfl ,

„ÑÉèí∞ «fiO Ñiq∞ «™ê÷~ÚÖ’ „Ñ"Õâ◊ÃÑ\˜ìOk. g™ê P<£ JÔ~·=Öò „ÑHÍ~°O

=∞~À Õâ◊OÖ’ „Ñ"ÕtOKåÅO>Ë g™ê J=ã~°O. Ñ~°º\OKÕ Õâ◊O

KÕ~°∞‰õΩx JHõ _Õ g™ê H˘~°‰õΩ Œ~°MÏã∞Î KÕã∞‰õΩx "≥O@<Õ g™ê

á⁄O Õ "≥ã∞Å∞ÉÏ@∞ D Ñ äŒHõO HõeÊã∞ÎOk.

Ñ¶≤<å¡O_£, [áê<£, ÅÔHûO|~üæ, #∂ºlÖÏO_£, ã≤OQÆÑÓ~ü Õâ◊

"åã¨∞Å „Ñ¨Ü≥∂[<å~°÷O g™ê P<£ JÔ~·=Öò#∞ 2010 [#=iÖ’

„Ñ"Õâ◊ÃÑ\ìOk. g™êÅ Œ~°MÏã∞ÎÅ#∞ JÑÊ\’¡ L^ÀºQÆ∞Å∞ ãfiÜ«∞OQÍ

Ñi+¯iOKÕ"å~°∞. 2011 [#=i #∞Oz D ™œHõ~åºxfl HÍOÉ’_çÜ«∂,

WO_À<Õ+≤Ü«∂ qÜ«∞`åflO, Ñ≤eÑ‘Ê<£, ÖÏ"Àãπ, =∞Ü«∞<å‡~üÅ‰õΩ

=iÎOÑKÕâß~°∞. 2014 U„Ñ≤ÖòÖ’ D ™œHõ~åºxfl ŒHõΔ} H˘iÜ«∂H

2015 "Õ∞Ü≥∂[# 17

=iÎOÑKÕâß~°∞. JÑÊ\=~°‰õÄ D Ñ äŒHõO J=∞Å∞ Ñiq∞ «OQÍ<Õ

LO_Õk. DÑ äŒHõ ™ê÷~Úx W\©=ÖË ÃÑOz 2014 #=O|~ü 27#

43 ÕâßÅ‰õΩ =iÎOÑ¨KÕâß~°∞. 2015 [#=iÖ’ QÆÜ«∂<å#∞ D

Ñ äŒHõO „HO Œ‰õΩ fã∞‰õΩ=KåÛ~°∞. nx`À "≥Ú «ÎO 44 ÕâßÅ‰õΩ D

Ñ äŒHõO =iÎã∞ÎOk. ZÅ¢HÍìxH± „\Ï"≥Öò P äŒŒÔ~·*Ë+<£#∞ ‰õÄ_® „Ñ Õâ◊

ÃÑ\Ïì~°∞.

ZÅ¢HÍìxH± „\Ï"≥Öò P äŒÔ~·*Ë+<£ : D – @∂iãπì g™ê

J<Õ=∞Ok q Õj Ü«∂„u‰õΩÅ#∞ PHõi¬OK«_®xH „ÑÉèí∞ «fiO

ZÅ¢HÍìxH± P äŒÔ~·*Ë+<£ P è•i « @∂iãπì g™ê P<£ JÔ~·=Öò#∞ „Ñ"Õâ◊

ÃÑ\ìOk. nx<Õ D–@∂iãπì g™êQÍ =º=ÇÏi™ÈÎOk. J~Ú Õ D

Ñ äŒHõO xÜ«∞=∞x|O èŒ#ÅÖ’ Z@∞=O\ =∂~°∞Ê ÖË Œ∞. „ÑÑOK«

„ÃÑ·"Õ@∞ ~°OQÆ "åºÑ≤Î „Ñ¨Ü≥∂[<åÅ#∞ á⁄O Œ∞@‰õΩ ÕâßxH˜ =KÕÛ

Ü«∂„u‰õΩÅ‰õΩ ™œHõ~åºÅ#∞ "≥∞~°∞QÆ∞Ñ~°K«x Õ gÅ∞HÍ Œx „ÑÉèí∞ «fiO

„QÆÇ≤ÏOzOk.

« «Êùe «OQÍ 2014#=O|~°∞ 27# @∂iãπì g™ê P<£ JÔ~·=Öò

P è•i « ZÅ¢HÍìxH± „\Ï"≥Öò P äŒŒÔ~·*Ë+<£#∞ J=∞Å∞Ö’H ≥zÛOk.

nx<Õ D–@∂iãπì g™êQÍ ¿Ñ~°∞ =∂iÛ „Hõ=∞OQÍ D ™œHõ~åºxfl

150 ÕâßÅ‰õΩ =iÎOÑ KÕ¿ã HÍ~°º„Hõ=∂xfl „ÑuáêkOzOk. 2015

–16Ö’ D Ñ äŒHÍxfl 106 ÕâßÅ‰õΩ qãÎiOK«#∞Ok. D–@∂iãπì

g™ê ãfiÅÊHÍeHõ Ü«∂„u‰õΩÅ‰õΩ HõOÑÓº@~ü ^•fi~å «=∞ Õâ◊OÖ’<Õ

Œ~°MÏã∞Î KÕã≤ g™ê ~°∞ã∞O K≥e¡OKÕ "≥ã∞Å∞ÉÏ@∞ HõeyOk. « •fi~å

ÉèÏ~° « ~åÜ«∞ÉÏ~° HÍ~åºÅÜ«∂xfl ãO Œi≈OKÕ J=ã~°O ÖË‰õΩO_®<Õ

g™ê á⁄O Õ J=HÍâ◊O HõeyOk. Œ~°MÏã∞Î P"≥∂ ŒO á⁄Ok#"≥O@<Õ

ÉèÏ~° « Õâ◊O Ü«∂„ «‰õΩ J#∞=∞u =∞OE~°∞ KÕã∂Î XHõ D"≥∞~ÚÖò

ÑOÑÙ`å~°∞. D J#∞=∞u Ñ„ «O „Ñ≤O\ò J=Ù\ò ãÇÜ«∞O`À Ü«∂„ «#∞

KÕ¿ã gÅ∞O@∞Ok. ÉèÏ~° « Õâ◊O KÕi# "≥O@<Õ D J#∞=∞u Ñ„`åxfl

Wq∞‡„Q+<£ JkèHÍ~°∞Å‰õΩ ã=∞iÊOz# "≥O@<Õ "å~°∞ •xÃÑ· JkèHÍ~°

=Ú„^Œ#∞ "Õ™êÎ~°∞. D g™ê HÍÅÑïq∞u <≥Å~ÀAÅ∞ =∂„`«"Õ∞.

nxx á⁄_çyOKÕ gÅ∞ÖË Œ∞. D g™ê ãÇÜ«∞O`À XHõ™êi =∂„ «"Õ∞

Õâ◊OÖ’ „Ñ"ÕtOKÕ gÅ∞O@∞Ok. q<À ŒO, á⁄O Œ∞@‰õΩ Œ~°≈hÜ«∞

ã¨÷ÖÏÅ∞ ãÖ^Œ~°≈#, q∞„`«∞Å∞, |O^èŒ∞=ÙÅ#∞ HõÅ∞ã¨∞H˘#∞@‰õΩ

ãfiÅÊHÍeHõ [~°Ñ_®xH g™ê ™œHõ~°ºO HõeÊã∞ÎOk. ~åÜ«∞ÉÏ~° /

JkèHÍ~° áêãπáÈ~°∞ìÅ∞ Hõey L#fl "åiH Wk =iÎOK« Œ∞. ÑÓiÎQÍ

S\ Éèí„ Œ « À ‰õÄ_ç# "å`å=~°}OÖ’ x["≥∞ÿ# Ü«∂„u‰õΩÅ‰õΩ g™ê

™œHõ~°ºO HõeÊOK«_»"Õ∞ D @∂iãπì g™ê L ÕÌâ◊ºO S\˜ À J#∞ãO è•

xOK«Hõ áÈ=_»O =Å# g™ê–P<£–JÔ~·=Öò Œ~°MÏã∞Î •~°∞Å∞ QÆ «OÖ’

ã=∞ãºÅ#∞ Z Œ∞~˘¯<åfl~°∞. J~Ú Õ H˘ «Î q è•#O ã~°à◊ «~°O, ÑÓiÎQÍ

HõOÑ¨Óº@sHõiOK«|_çOk. nxx LÑ¨Ü≥∂yOK«_»O ã¨∞ÅÉèíO. D

q è•#O Jxfl J_»¤O‰õΩÅ#∞ JkèQÆq∞OzOk.

D–@∂iãπì g™ê Ñikè

Wq∞‡„Q+<£ âßY _èçb¡, =ÚOÉ·, K≥<≥·fl, ÃÇ·Ï Œ~åÉÏ £, HÀÖòHõ «,

ÉOQÆà◊¥~°∞, H˘zÛ, u~°∞=#O «ÑÙ~°O, QÀ"å q=∂<å„â◊Ü«∂ÅÖ’ 72

„Ñ ÕºHõ H“O@~°¡#∞ U~åÊ@∞ KÕã≤Ok. D ™œHõ~°ºO H=ÅO `˘q∞‡k

q=∂<å„â◊Ü«∂ÅˆH Ñïq∞`«"≥∞ ÿ#Ñ¨Ê\ ˜H© Ü«∂„u‰õΩÅ∞ U^≥ ·<å

J#∞=∞uOK«|_ç# Wq∞‡„ ˆQ+¨<£ K≥H± áÈã¨∞ìÅ ^•fi~å ^Õâßxfl

g_çáÈ=K«∞Û#∞.

[#=i 2015 <å\H D @∂iãπì g™ê ÅÉèíº=∞ÜÕ∞º ÕâßÅ∞.

P¢¿ãìeÜ«∂, „ÉlÖò, HÍOÉ’_çÜ«∂, ‰õΩH±nfiáêÅ∞, lÉ’\, Ñ¶≤<£ÖÏºO_£,

[~°‡h QÆÜ«∂<å, WO_À<Õ+≤Ü«∂, W„*ÏÜÕ∞Å∞, [áê<£, *’~å¤<£,

ÔH<åº, HiÉÏ\, ÖÏ"Àãπ, ÅÔHûO|~üû, =∂~°¬Öò n=ÙÅ∞, =∂i+ãπ,

"≥∞H˜ûHÀ, "≥∞ÿ„HÀ<Õ+≤Ü«∂, =∞Ü«∞<å‡~ü, <Ò~°∞, #∂ºlÖÏºO_£, <≥·<£

SÖÏO_£, <åˆ~fi, [=∞<£ Ñ¨ÖÏ"£, áêÅã‘Î<å, Ñ¨Ñ¨Ù"å#∂ºyxÜ«∂,

Ñ¶≤eÑ‘Ê<£û, H˘iÜ«∂, ~°ëêº, ã"≥∂"å, ã≤OQÆÑÓ~ü, á⁄ÖÁ=∞<£ n=ÙÅ∞,

^ä•Üü∞ÖÏO_£, \’OQÍ, @∞"åÅ∞ Ü«Ú.Z.W, Ü«Ú„ˆH<£, Ü«ÚZãπZ,

=#∞"å@∞, qÜ«∞`åflO. D @∂iãπì g™ê J=∞Å∞Ö’H˜ =KåÛHõ

=∂#∞º=Öò q è•#OÖ’ [áê<£, ã≤OQÆÑÓ~ü, Ñ¶≤eÑ‘Ê<£û, Ñ¶≤<£ÖÏºO_£,

ÅÔHûO|~üæ, #∂ºlÖÏºO_£, HÍOÉ’_çÜ«∂, ÖÏ"Àãπ, qÜ«∞`åflO,

=∞Ü«∞<å‡~ü, WO_À<Õ+≤Ü«∂, ŒHΔ} H˘iÜ«∂ "åã∞Å‰õΩ g™ê – P<£

JÔ~·=Öò Ñ äŒHõO „HO Œ J#∞=∞u WKÕÛ q è•<åxfl „ÑÉèí∞ «fiO 2015

[#=i 27 #∞Oz ~° Œ∞ÌKÕã≤Ok.

D @∂iãπì q™ê Ñ äŒHõ q[Ü«∞O

D–@∂iãπì q™ê ÉèÏ~° « ÕâßxH „ÑÜ«∂}OK«_»O ã∞ÅÉèíO

Jx ã¨Ê+¨ ì"≥∞ ÿ# ãÖ^Õâßxfl W=fi_»"Õ∞QÍHõ 12= ÑÖK«=~° ¬

„Ñ}ÏoHÍO`åxH JO «~åfÜ«∞ Ñ~åº@‰õΩÅ ãO Œ~°≈# âß`åxfl 0.64

#∞Oz XHõâß`åxH ÃÑOKÕO Œ∞‰õΩ ^ÀÇÏ ŒO KÕã∞ÎOk.

D \Z J=∞Å∞`À ÉèÏ~° « Õâ◊O ãO Œi≈OKÕ Ü«∂„u‰õΩÅ

ãOYº QÆ}hÜ«∞OQÍ ÃÑiyOk. 2015 =∂iÛÖ’ 25,851 =∞Ok

D @∂iãπì g™êÅ `À_®Ê@∞`À ÉèÏ~° « Õâ◊O ãO Œi≈OKå~°∞. QÆ «

ãO= «û~°O =∂iÛÖ’ \q*Å ™êÜ«∞O`À ãO Œi≈Oz# Ü«∂„u‰õΩÅ

ãÖYº 1958 =∂„ «"Õ∞. Õâßxfl ãÖ Œi≈OKÕ Ü«∂„u‰õΩÅ ãÖYº

QÆ}hÜ«∞OQÍ JO>Ë 1220.3âß`«O ÃÑiyOk. JÖÏˆQ Ñ¶≤„|=i

2015Ö’ 24,985 Ü«∂„u‰õΩÅ∞ ^Õâßxfl ãÖ^Œi≈OKå~°∞. QÆ`«

2015 "Õ∞Ü≥∂[#18

ãO= «û~°O Ñ¶≤„|=iÖ’ \qlZ Ñ äŒHõO „HO Œ ãO Œi≈Oz# "å~°∞

1980 =∂„ «"Õ∞. Ñ~åº@‰õΩÅ ãOYº ÃÑ~°∞QÆ∞ ŒÅ 1161.9âß «OQÍ

#"≥∂ ≥·Ok.

[#=i – =∂iÛ 2015Ö’ 75,859 =∞Ok D @∂iãπì

g™ê ™êÜ«∞O`À ÉèÏ~° « Õâ◊O ãO Œi≈OKå~°∞. QÆ « ãO= «û~°O W Õ

HÍÅOÖ’ \q*Z ™êÜ«∞O`À ÕâßxH =zÛ# Ü«∂„u‰õΩÅ ãOYº

5841 =∂„ «"Õ∞. Ü«∂„u‰õΩÅ =$kú 1198.7âß «OQÍ #"≥∂ ≥·Ok.

D Ñ äŒHõO „HO Œ 2015 U„Ñ≤Öò 14 <å\H HO„ ŒO 1.10ÅHõΔÅ

g™êÅ#∞ *Ïs KÕã≤Ok. D QÆ}hÜ«∞"≥∞ ÿ# =$kúH˜ HÍ~°}O

xãûO ÕÇÏOQÍ D @∂iãπì g™ê Ñ äŒHõO J=∞Å∞ KÕÜ«∞_»O, „Ñã∞Î «O

D Ñ äŒHõO QÆ « \q*Z Ñ äŒHõO (12 ÕâßÅ∞)`À áÈe¿ãÎ 40 ÕâßÅ

Ü«∂„u‰õΩÅ‰õΩ „ÑÜ≥∂[#O Hõey™ÈÎOk.

2015 =∂iÛ <å\H qq èŒ ÕâßÅ Ñ~åº@‰õΩÅ ãO Œ~°≈#

âß`«O D „HÕk q^èŒOQÍ LOk. Ü«ÚZãπZ (33.25), [~°‡h

(14.64), ~°ëêº ÃÑ¶_»~+<£ (13.13), P¢¿ãìeÜ«∂ (8.37), iÑa¡H±

PÑ¶π H˘iÜ«∂ (6.39), Ü«Ú¢ÔH·<£ (4.21), "≥∞HûHÀ (2.93), [áê<£

(1.99), #∂ºlÖÏO_£ (1.91), W„*ÏÜÕ∞Öò (1.68).

qq èŒ q=∂<å„â◊Ü«∂ÅÖ’ #"≥∂ ≥·# Ñ~åº@‰õΩÅ q=~åÅ∞

D q èŒOQÍ L<åfl~Ú. #∂º_èçb¡ (47.32), =ÚOÉ· (18.55), QÀ"å

(12.03), ÉˇOQÆà◊¥~°∞ (6.27), ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ (2.93), HÀÖòHõ`åÎ

(2.78), H˘zÛ (2.68), „u"ÕO„_»O (1.84).

D @∂iãπì g™ê JOâßÅ∞

#ÅÉè· ÃÑ·QÍ ÕâßÅ‰õΩ D @∂iãπì q™ê ™œHõ~°ºO HõeyOk.

K≥·<å, Ü«Ú<≥·>ˇ_£ HÕQ∑_»O, ÃãÊ~Ú<£, W@b, =∞ÖË+≤Ü«∂ =O\˜

ÕâßÅ‰õΩ D ™œHõ~°ºO WOHÍ qãÎiOK«ÖË Œ∞. Ñ~åº@Hõ ~°OQÆO Jaè=$kú

Œ$ëêìº D ÕâßÅ‰õΩ ‰õÄ_® D @∂iãπì g™ê Ñ äŒHõO J=∞Å∞ KÕÜ«∞_»O

KåÖÏ J=ã~°O.

J Õq èŒOQÍ D ™œHõ~åºxfl "å~°}Ïã≤, QÆÜ«∞, JÇÏ‡^•ÉÏ £,

*·ÑÓ~ü, u~°∞z<åÑe¡ q=∂<å„âßÜ«∂Å‰õΩ ‰õÄ_® =iÎOÑKÕÜ«∂e.

q^Õj Ñ¨~åº@‰õΩÅ `åH˜_ç`À Wq „Ñ¨=ÚY @∂iãπì Ç¨ÏÉòÅ∞QÍ

J= «iOKå~Ú. « •fi~å `˘q∞‡k q=∂<å„â◊Ü«∂ÅÖ’ L#fl Ñxx

q∞QÆ`å q=∂<å„â◊Ü«∂Å‰õΩ |kb KÕã≤ `«^•fi~å Ñ¨xÉèÏ~åxfl

«yæOKÕO Œ∞‰õΩ ‰õÄ_® gÅ∞Ok.

Ñ¨~åº@Hõ~°OQÆO ÉèÏQÆ™êfi=ÚÅ∞, Ü«∂„u‰õΩÅ∞ ‰õÄ_®

=∞eìÑÙÖò ZO„\© g™êÅ#∞ ÕâßxH ÑÅ∞=∂~°∞¡ =zÛ "≥à◊¡_®xH gÅ∞QÍ

=∞OE~°∞ KÕÜ«∂ÅxHÀ~°∞ «∞<åfl~°∞. « •fi~å q Õj ãO Œ~°≈‰õΩÅ åH_ç

ÃÑ~°∞QÆ∞ «∞O Œx JOK«<å. Ü«∂„u‰õΩÅ‰õΩ =∞iO « "≥ã∞Å∞ÉÏ@∞ HõeÊã∂Î

g™ê HÍÅÑi=∞ux Ô~O_»∞ <≥ÅÅ‰õΩ ÃÑOKåÅx g~°∞ HÀ~°∞ «∞<åfl~°∞.

JO «~åfÜ«∞ Ü«∂„u‰õΩÅ∞ „Ñã∞Î «O J=∞Å∞Ö’ L#fl |Ü≥∂"≥∞„\H±

q è•#O`À J=ã÷Å∞ Ñ_»∞ «∞<åfl~°∞. g~°∞ «=∞ «=∞ ÕâßÅÖ’ KåÖÏ

Œ∂~°O „ÑÜ«∂}Oz |Ü≥∂"≥∞„\H± q è•#OÖ’ «=∞ q=~åÅ∞ #"≥∂ Œ∞

KÕÜ«∞=Åã≤ =™ÈÎOk. D q è•#O P<£Ö·<£ q è•#O J=∞Å∞Ö’ L#fl

^Œ$ëêì º ^•x L^ÕÌâßºxH˜ Ñ¨ÓiÎ q~°∞^Œ ú"≥∞ÿ#kQÍ Ü«∂„u‰õΩÅ∞

ÉèÏqã¨∞Î<åfl~°∞.

=∂#∞º=Öò q è•#OÖ’ QÆ «OÖ’ J=∞Ö·# q è•<åxfl «ÑC

|_»∞ «∂ H˘ «Î q è•<åxfl H=ÅO Wk XHõ D g™ê =∂„ «"Õ∞ HÍx

g™ê P<£ JÔ~·=Öò Z#fl\ ˜H© HÍ<Õ~°^Œ∞ J<Õ Jaè„áêÜ«∂xfl

"≥e|∞K«∞Û «∞<åfl~°∞. g™ê P<£ JÔ~·=Öò‰õΩ =ÚO Œã∞Î J#∞=∞u J=ã~°O

LO_» Œ∞. D HÍ~°}OQÍ W@∞=O\ Jaè„áêÜ«∞O "≥Å¡_≥·Ok.

=ÚyOÑ¨Ù

QÆ`« 20 ãÖ=`«û~åÅ`À áÈe¿ãÎ g™ê x|O^èŒ#Å∞

ã¨~°à◊`«~°O KÕÜ«∂Å<Õ Ñ¨~åº@Hõ~°OQÆ HÀiHõ#∞ D @∂iãπì g™ê

<≥~°"ÕiÛOk. D \Z z\ÏìÖ’ ¿Ñ~˘¯#fl J"≥∞iHÍ, [~°‡h, Ü«ÚZW

=O\˜ ^ÕâßÅ`À (^Õâßxfl ãÖ^Œi≈OKÕ Ü«∂„u‰õΩÅ#∞ ^Œ$+≤ìÖ’

LOK«∞H˘x) ãÇ 40âß «O ÕâßÅ#∞ á⁄O Œ∞Ñ~åÛ~°∞. Ñ~åº@Hõ~°OQÆ

=$kú D @∂iãπì g™ê =Å#<Õ ™ê^èŒºO HÍ#Ñ¨Ê\ ˜H˜ D ~°OQÆ

Jaè=$kúÖ’ H©ÅHõáê„ « áÈ+≤ã∞Î#flk. Wk q ÕjÜ«∂„u‰õΩÅ ãO Œ~°≈##∞

=∞iO « ÃÑOá⁄Okã∞ÎO Œ#_»OÖ’ ãO ÕÇÏOÖË Œ∞. D @∂iãπì g™ê

=Å# Ü«∂„u‰õΩÅ‰õΩ ÉèÏ~°`«^Õâ◊O PHõ~°¬}©Ü«∞"≥∞ÿ# QÆ=∞º™ê÷#OQÍ

=∂~°∞ «∞O Œ#_»OÖ’ ãO ÕÇÏO ÖË Œ∞.

QÆ=∞xHõ

"åºãHõ~°ÎÅ‰õΩ ã∂K«# : Ü≥∂[# =∂ãÑ„uHõ‰õΩ "åº™êÅ∞ ~å¿ã"å~°∞

«=∞ "åº™êÅ ™êÑ¶πìHÍÑ‘x ¿Ñr"Õ∞Hõ~ü 6.5, J#∞ 6.0 á¶êO\òÅÖ’

>ÿÑπ KÕã≤ ÑOÑÙ «∂, „"å « „Ñux ‰õÄ_® «ÑÊxãiQÍ Çg∞Ñ„ «O`À

[ «KÕã≤ ÑOáêe. Çg∞ Ñ„ «OÖ’ Wk «=∞ ãfiO « ~°K«# Jh,

ÕxH© J#∞"å Œ=Ú /J#∞Hõ~°} HÍ Œx =∂„ «"Õ∞ HÍHõ, D "åº™êxfl

=∞~ Ñ„uHõ‰õΩ ÑOÑÖË Œ∞ / ÑÙãÎHõOQÍ =Ú„kOK«ÖË Œ∞ Jx ‰õÄ_®

¿Ñ~˘¯<åe. "åº™êÅ#∞ ¿Ñl"Õ∞Hõ~ü,=∞iÜ«Ú Ñ≤_çZÑ¶π á¶êÔ~‡\òÖ’#∂,

JÖÏQ Ü« xHÀ_£Ö’ >ÿÑπKÕã≤ =~ü¤ á¶êÔ~‡\òÖ’#∂ JO ŒKÕÜ«∞=K«∞Û#∞.

~°K«#Å∞ 15= ÕnÖ’ÑÙ Çg∞ Ñ„ «O`À ÑOáêe.

„Ñ¨K«∞~°}#∞ <ÀK«∞HÀx "åº™êÅ∞ uiy ÑÖÑ¨|_»=Ù. D

q+Ü«∞OÖ’ ZÖÏO\ L «Î~° „Ñ «∞º «Î~åÅ‰õΩ å=ÙÖË Œ∞. "åºãHõ~°ÎÅ∞

QÆ=∞xOK«QÆÅ~°∞. – ã‘xÜ«∞~ü Z_ç@~ü

2015 "Õ∞Ü≥∂[# 19

ÉèÏ~° ü Õâ◊OÖ’ "≥· Œº Ñ~åº@HõO-#∂ «# èÀ~°}∞Å∞

Ñ~åº@Hõ =∞O>Ë W «~° „áêO`åÅ‰õΩ q„âßOu HÀãO, q<À^•xH,

W «~°„`å HÍ~°}ÏÅ‰õΩ ãfiÅÊHÍÖÏxH ãO Œ~°≈<å~°÷O "≥à◊§_»=∞x ÉèÏq™êÎO.

J~Ú`Õ J<ÕHõ ã¨O=`«û~åÅ∞QÍ Ñ¨~åº@Hõ ~°OQÆ=∞#flk ˆH=ÅO

q<À^•xH, q„âßOuH =∂„ «"Õ∞ Ñiq∞ «O HÍ=_»O ÖË Œ∞. QÆ « H˘xfl

ŒâßÉÏÌÅ∞QÍ P~ÀQÆº K≥ÿ «#ºO ÃÑiyáÈ=_»O`À "≥· Œº~°OQÆOÖ’ =∞øeHõ

ã¨^Œ∞áêÜ«∂Å∞, =$kú K≥O^Œ∞`«∞#fl <≥ÿÑ¨Ù}º`« HÍ~°}OQÍ Jaè=$kú

K≥O Œ∞ «∞#fl^•xfl "≥· Œº Ñ~åº@Hõ ~°OQÆ=∞O@∞<åflO. "≥· Œº, Ñ~åº@Hõ

~°OQÍÅ∞ â◊~°"ÕQÆOQÍ =$kú K≥O^Œ_»O`À D Ñ¨~åº@HÍxfl "≥·^Œº

Ñ~åº@Hõ=∞x ãOÉè’kã∞Î<åfl~Ú. „ÑÑOK«O #Å∞=¸ÅÅ #∞Oz P~ÀQÆº

Ñi~°HõΔ} HÀãO W «~° ÕâßÅ‰õΩ (D ãO Œ~°ƒùOÖ’ ÉèÏ~° üH) "≥· Œº,

ŒO «, â◊„ãÎzH «ûÅ HÀãO Ñ~°º\ã∂Î J Õ ãO Œ~°ƒùOÖ’ PÜ«∂ ÕâßÖ’¡

JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’ L#fl W`«~°„`å q<À^ŒÑ¨~°"≥∞ÿ#, q„âßOuQÆ`«"≥∞ÿ#

HÍ~°ºHõÖÏáêÅ‰õΩ ‰õÄ_® ™ê÷#O HõeÊã∞Î<åfl~°∞. WHõ ÉèÏ~° « Õâ◊OÖ’ "≥· Œº

Ñ~åº@Hõ ~°OQÍxH J`åº èŒ∞xHõ, „áêp#, „Ñ`åº=∂flÜ«∞ "≥· Œº q è•<åÅ∞

JO Œ∞ÉÏ@∞Ö’ L<åfl~Ú. "å\x HO Œ ¿Ñ~˘¯#fl q èŒOQÍ =sæHõiOKå~°∞.

P èŒ∞xHõ/JÖ’¡Ñu "≥· ŒºO: xÑÙ}∞Öÿ# "≥· Œ∞ºÅ ãÅÇÅ∞, ã∂K«#ÖË

HÍ‰õΩO_®, H©à◊¡ =∂iÊ_ç, J=Ü«∞= =∂iÊ_ç, "≥· Œº ÑsHõΔÅ∞, ™œO Œ~°º

â◊„ãÎzH «ûÅ∞, |Çïà◊ „Ñ ÕºHõ «Å "≥· Œº ãOã~°HõΔ}, ãO`å# ™êÑ¶Åº «,

~°HõÎ=Ú, ~°HõÎ<åà◊ ãO|O èŒ "åº èŒ∞Å‰õΩ =∞# Õâ◊OÖ’ JO «~åfÜ«∞

™ê÷~Ú "≥· Œº xÑÙ}∞Å∞ L<åfl~°∞. nO`ÀÉÏ@∞, ŒO « J=∞iHõ, Z=ÚHõÅ

ãO~°HõΔ}, ÖË[~ü zH «û ^•fi~å Hâ◊ x~°∂‡Å#, Hâ◊ J=∞iHõ À áê@∞

qq èŒ ™œO Œ~°º zHõ «ûÅ∞ ‰õÄ_® JO Œ∞ÉÏ@∞Ö’ L<åfl~Ú.

PÜ«Ú~fi ŒO: „H©ã∞Î ÑÓ~°fi P~°∞ =O ŒÅ ãO= «û~åÅ „H «O #∞Oz

ãfi Õj "≥· Œº Ñi*Ï#OQÍ K«ÖÏ=∞}Ö’ Jã=∂#"≥∞ÿ# "≥· Œº q è•#O

PÜ«Ú~fi ŒO. "≥· Œº q è•#OÖ’ F âßYQÍ L#fl PÜ«Ú~fi ŒO ÑÓiÎQÍ

„ÑHõ$u =º=ã÷ÃÑ· xi‡ «"≥∞ÿOk. P~ÀQÆº ã=∞ «∞Åº «#∞ ™êkèOK«_®xH

âßs~°Hõ ÅHõΔ}ÏÅ#∞ P^è•~°OQÍ KÕã¨∞H˘x PÜ«Úˆ~fi^ŒOÖ’ zH˜`«û

[~°∞QÆ∞ «∞Ok. ãÇÏ[ =∂~åæÖ’¡ â◊s~°O «# ~ÀQÍÅ #∞Oz «#‰õΩ

`å#∞QÍ q=ÚHÎ K≥O Œ_®xH ^ÀÇÏ ŒÑ_»_»O`À W\©=Å HÍÅOÖ’

PÜ«Ú~fi^•xH „Ñ ÕºHõ P Œ~°} U~°Ê_ç~k.

Ü≥∂QÍ: ãOã¯ $ «OÖ’ 'Ü≥∂Q∑— J<Õ Ñ^•xfl L ŒƒùqOz# Ü≥∂QÍ JO>Ë

SHõº « Jx J~°÷O. Ö∫HHõ ÕÇÏO, SÇ≤ÏHõ â◊HÎ ÖË • Õ=Ù_ç À UHõ «fiO

™êkèOK«_»"Õ∞ Ü≥∂QÍ ÅHõΔ ºO. Ü≥∂QÍ âßs~°, P è•ºu‡Hõ Ñ~°"≥∞ÿOk.

Ü≥∂QÍÖ’ Ö∫HHõÑ~°"≥∞ÿ#, âß„ã‘ÎÜ«∞ Ñ Œúu HÍ~°}OQÍ ÕÇÏO, =∞#ã∞,

P «‡ =∞ èŒº UHõ ~°∂Ñ « ™êkèã∞ÎOk. Ü≥∂QÍ, è•º#O XHõ rq#

q è•#OQÍ L#fl Õâ◊OQÍ ÉèÏ~° üH „Ñ ÕºHõ QÆ∞iÎOÑÙ LOk.

W`«~° „Ñ¨`åº=∂flÜ«∞ "≥·^Œº q^è•<åÖ’¡ Ç¨ÏŸq∞Ü≥∂Ñ¨u,

<ÕK«∞~ÀÑu, è•º#O, =¸ºlH± ä≥~°Ñ‘, J~À=∂ ä≥~°Ñ‘, „áê}H± Ç‘ÏeOQ∑,

~d =™êÎ~Ú.

ÉèÏ~° « Õâ◊OÖ’ D q èŒOQÍ JO Œ∞ÉÏ@∞Ö’ L#fl J<ÕHÍ<ÕHõ

J=HÍâßÅ∞, ZOÑ≤HõÅ HÍ~°}OQÍ "≥· Œº Ñ~åº@Hõ ~°OQÆO «fii «QÆu#,

ÉèÏs Z «∞Î# Jaè=$kú K≥O Œ∞`ÀOk. „ÑÑOK« "åºÑÎOQÍ ‰õÄ_® "≥· Œº

Ñ~åº@Hõ ~°OQÆOQÍ q™êÎ~°=∞=Ù`ÀOk. P~ÀQÆºc=∂`À Ju «‰õΩ¯=

èŒ~°Å‰õΩ "≥· ŒºO HÀãO J<Õfi+≤ã∞Î#flÑÙÊ_»∞ W «~° ÕâßÖ’¡ ÕeQÍæ "≥· •ºxH

K≥e¡OÑÙÅ∞ KÕÜ«∞QÆÅ∞QÆ∞ «∞<åfl~°∞. ÉèÏ~° üÖ’ "≥· ŒºÑ~åº@Hõ ~°OQÆO Ju

«‰õΩ¯= èŒ~°ÅH JO Œ∞ÉÏ@∞Ö’ LO@∂, "Õz LO_Õ HÍÅO ÃÑ ŒÌQÍ

ÖËHõáÈ=_»O`À áê@∞ qq èŒ âßYÖ’¡ xÑÙ}∞ « L#fl "≥· ŒºÅ∞ q™êÎ~°OQÍ

LO_»_»O`À „ÑÑOK« "åºÑÎOQÍ „Ñã≤kú K≥O Œ∞`ÀOk. „Ñã∞Î « HÍÅOÖ’

_®Hõì~ü Ç¨ÏiÇ¨Ï~°<£, ã‘xÜ«∞~ü "≥· Œ∞ºÅ∞, #∂º_èçb¡

2015 "Õ∞Ü≥∂[#20

ÉèÏ~° üÖ’ "≥· Œº Ñ~åº@Hõ ~°OQÆO =∞iO « "ÕQÆOQÍ =$kú K≥O Œ∞ «∞O Œx,

=$kú ~@∞ â◊~°"ÕQÆOQÍ LO@∂ ã≤÷~°OQÍ H˘#™êQÆ∞ «∞O Œx XHõ JOK«<å,

PÜ«∂ ÕâßÖ’¡ Hõ<åfl Ju «‰õΩ¯= =ºÜ«∂xH "≥· ŒºO ÅaèOK«_»O „Ñ è•#

HÍ~°}OQÍ ÉèÏqã∞Î<åfl~°∞.

"≥· Œº Ñ~åº@Hõ ~°OQÆO`À áê@∞ ÉèÏ~° üÖ’ JO «~åfÜ«∞

™ê÷~Ú Ñ~åº@Hõ „Ñ ÕâßÅ∞ ‰õÄ_® L<åfl~Ú. ÃÑ·QÍ „Ñã∞Î «O ÉèÏ~° ü

'Jukè Õ"À Éèí"å— J<åfl x<å ŒO`À =ÚO Œ∞ÔHà◊√`ÀOk. Jxfl ¿ã=Å∂

ãHÍÅOÖ’ JOkOK«_®xH Ñ~åº@Hõ ~°OQÆO ã≤ ŒúOQÍ LOk. D ¿ã=Ö’¡

„Ñ ÕºHõ zH «ûÅ`À áê@∞ qÇ~° „áêO`åÅ∞, «‰õΩ¯= Ys ≥ÿ# "≥· Œº

ã¨ÅÇ¨Å∞, zH˜`«ûÅ HÀãÖ "Õz LO_®eû# Ñ¨x ÖËHõáÈ=_»O,

JO Œ∞ÉÏ@∞Ö’ J`åº èŒ∞xHõ "≥· ŒºÑiHõ~åÅ∞ LO@∞<åfl~Ú. J «ºkèHõOQÍ

P„Ñ¶≤HÍ, (ã‘SZãπ) HÍ=∞<£ "≥ÖòÎ WO_çÃÑO_≥O\ò ¿ãì\òû ÕâßÅ∞, =∞ èŒº

«∂~°∞Ê, PÑ¶¨æx™êÎ<£, W~åH±, |OQÍ¡ Õâò ÕâßÅ #∞Oz "≥· Œº Ñ~åº@‰õΩÅ∞

=∞# ÕâßxH =ã∞Î<åfl~°∞. J~Ú Õ L «Î~° J"≥∞iHÍ, S~Àáê =O\˜

Jaè=$kú K≥Ok# ÕâßÅ #∞Oz ‰õÄ_® QÆ}hÜ«∞ ãOYºÖ’ "≥· Œº

Ñ~åº@‰õΩÅ∞ =ã∞Î<åfl~°∞.

„Ñã∞Î «O, Z‰õΩ¯= ãOYºÖ’ ~ÀQÆ∞Å∞ Ü«∂OlÜ≥∂áê¡ã‘ì, W «~°

QÆ∞O_≥ ãO|O èŒ â◊„ãÎzH «ûÅ∞, H©à◊¡ =∂iÊ_ç â◊„ãÎzH «ûÅ∞, HÍ@~åH±ì À

áê@∞ W «~° HõO\ â◊„ãÎzH «ûÅ∞, HÍÖËÜ«∞O, H_ôfl =∂iÊ_ç =O\˜

J=Ü«∞= â◊„ãÎ zH «ûÅ∞, ãO`å# ™êÑ¶Åº «, H#û~ü zH «ûÅ`À áê@∞

ãOH¡Ñ¶¨ì"≥∞ÿ# zH «ûÅ HÀãO =∞# ÕâßxH =ã∞Î<åfl~°∞. D <å}º"≥∞ÿ#

"≥· Œº zH «ûÅ‰õΩ À_»∞QÍ J`åº èŒ∞xHõ "≥· Œº ÑiHõ~åÅ∞ JO Œ∞ÉÏ@∞Ö’

LO_»_»O`À áê@∞ c=∂ =∂Ô~¯\ò =$kúH â◊HÎ=O «"≥∞ÿ# B+ èŒ «Ü«∂s

~°OQÆO Õâ◊OÖ’ |ÅOQÍ LOk. "≥· Œº Ñ~åº@HÍxH ÉèÏ~° « P~ÀQÆº,

‰õΩ@∞O| ãOHΔ=∞ =∞O„u «fiâßY, ÉèÏ~° « Ñ~åº@Hõ =∞O„u «fi âßY

H©ÅHõ =∞ Œú «∞ JOkã∞Î<åfl~Ú.

ÉèÏ~° « "≥· Œº/P~ÀQÆº Ñ~åº@Hõ ¿ã"å ~°OQÆÑÙ J#∞ãO è•x «

x"ÕkHõ, '™êfi\ò— qâı¡+¨}, ã¨∂÷Å „áêOfÜ«∞ Ñ¨~åº=~°} „Ñ¨}ÏoHõ

JOK«<åÅ „ÑHÍ~°O Õâ◊OÖ’ ÅaèOKÕ J èŒ∞xHõ "≥· Œº ¿ã=Å‰õΩ `À_»∞QÍ

J «ºO « L ÕÎ[Éèíi «"≥∞ÿ# „ÑHõ$u ‰õÄ_® "≥· Œº Ñ~åº@‰õΩÅ‰õΩ ÉèÏ~° « Õâ◊O

ãfi~°æ è•=∞OQÍ LO\’Ok. ™êÑ¶πì"Õ~ü ~°OQÆO «~°∞"å « ÉèÏ~° « Õâ◊OÖ’

J «ºO « q[Ü«∞=O «"≥∞ÿ# ~°OQÆOQÍ "≥· Œº Ñ~åº@HõO xezOk. ÉèÏ~° «

áêi„âßq∞Hõ =∞O_»e (ã≤SS), q∞ÔH<£û „ÑHÍ~°O "≥· Œº Ñ~åº@Hõ ~°OQÆOQÍ

ÕjÜ«∞ Çã≤Ê@à◊¡ P^•Ü«∂xfl =$kú KÕã∂Î, "≥Ú «ÎO P~ÀQÆº ãO~°HõΔ}

~°OQÆ P^•Ü«∞ =$kú =¸_»∞ #∞Oz J~Ú Œ∞ âß «OQÍ LO@∞Ok.

U\Ï =ÚÃÑ·Ê âß «OQÍ ÉèÏ~°fÜ«∞ "≥· Œº Ñ~åº@Hõ ~°OQÆO =$kú K≥O Œ∞ «∂

JO Œ∞Ö’ J «ºkèHõOQÍ ÑtÛ=∂ã≤Ü«∂, =∞ èŒº «∂~°∞Ê P„Ñ¶≤HÍ ÕâßÅ‰õΩ

K≥Ok# "≥· Œº Ñ~åº@‰õΩÅ∞ LO_»QÍ, J"≥∞iHÍ, Ü« ~ÀÑπÅ #∞Oz

H˘O «"Õ∞~°‰õΩ LO@∞<åfl~°∞. J~Ú Õ ã≤OQÆÑÓ~ü, Ñ¶≤eÃÑ¶·Ê<£û, =∞ÖËã≤Ü«∂,

*’~å¤<£, ŒHΔ}Ï„Ñ¶≤HÍ, „wã∞ =O\ ÕâßÖ’¡ ‰õÄ_® L#fl "≥· Œº Ñ~åº@Hõ

~°OQÍxH =∞# Õâ◊O QÆ\˜ì áÈ\©<Õ W™ÈÎOk.

WHõ ÉèÏ~° « *ÏfÜ«∞ P~ÀQÆº q è•#O ‰õÄ_® q Õj ~ÀQÆ∞Å‰õΩ

JOkOKÕ "≥· Œº ¿ã=Å∞, zH «ûÅ#∞ ZQÆ∞=∞u qÉèÏQÆOÖ’H KÕ~°∞ã∂Î,

Jxfl Pi÷Hõ Ñ~°"≥∞ÿ# „áÈ`åûÇHÍÅ#∞ JOkOz.. « •fi~å ÅaèOKÕ

P^•Ü«∂xfl ZQÆ∞=∞u •fi~å =KÕÛkQÍ QÆ∞iÎOzOk. „ÑÉèí∞ «fi, „Ñ~Ú"Õ@∞

~°OQÆ J èŒºÜ«∞<åÅ „ÑHÍ~°O ÉèÏ~° üÖ’ "≥· Œº Ñ~åº@Hõ ~°OQÆO =O Œ

#∞Oz Ô~O_»∞ =O ŒÅ HÀ@¡ (1.25 aeÜ«∞<£ Ü« ~ÀÅ #∞Oz 2.50

aeÜ«∞<£ Ü« ~ÀÅ∞) Ü« ~ÀÅ#∞ ã=Úáêiã∞ÎO Œx ÕeOk. qq èŒ

=#~°∞Å #∞Oz JOk# Pi÷Hõ x"ÕkHõÅ „ÑHÍ~°O U\Ï ÉèÏ~° üÖ’

"≥· Œº Ñ~åº@Hõ ~°OQÆO 30 âß «O =$kú ™êkè™ÈÎOk. 2015 z=i

<å\H "≥· Œº Ñ~åº@Hõ ~°OQÆO ^•fi~å 15 ÅHõΔÅ J"≥∞iHõ<£ _®Å~°¡

@~Àfl=~ü#∞ KÕ~°∞‰õΩO@∞Ok. ÉèÏ~° üÖ’x J «∞º#fl « q è•# =º=ã÷

HÍ~°}OQÍ ™êÑ¶ π ì"Õ~ü WO[h~°∞ ¡, W`«~° ~°OQÍÅ WO[h~°∞ ¡

«Ü«∂~°=Ù «∞O_»QÍ, giH À_»∞ 20"ÕÅ #∞Oz 30"ÕÅ =∞Ok "≥· Œ∞ºÅ∞,

#~°∞ûÅ∞ U\Ï Ñ\ÏìÅ∞ ÑÙK«∞Û‰õΩO@∞<åfl~°∞. „Ñã∞Î « =$kú ~@∞ U\Ï

30 âß «OQÍ LO_»QÍ W Õ ~°OQÆOÖ’ H©ÅHõ ÕâßÖÿ# ã≤OQÆÑÓ~ü,

^ä•Üü∞ÖÏO_£ =O\ ˜ ^ÕâßÅ‰õΩ Ju ã¨g∞Ñ¨ „Ñ¨`«ºi÷QÍ ÉèÏ~°`ü

Pq~°ƒùqOK«É’`ÀOk. ~å#∞#fl HÍÅOÖ’ "≥· Œº Ñ~åº@Hõ ~°OQÆO <åÅ∞QÆ∞

HÀ@¡ #∂ «# L^ÀºQÆ, Láêkè J=HÍâßÅ∞ ã$+≤ìOK«#∞Ok.

~å#∞#fl ~ÀAÖ’¡ Jq∞ « =$kú ™êkèOKÕ ~°OQÍÅ∞

1. =∂Ô~¯\OQ∑: „Ñ è•# Çã≤Ê@Öòû "≥· Œº Ñ~åº@Hõ~°OQÆ =∂Ô~¯\ò =$kúH

WO@Ô~fl\ò#∞ "≥· Œº ãO~°HõΔ‰õΩÅ ¿ã=Å#∞ qxÜ≥∂yOK«∞‰õΩO\’Ok.

ÃÑ·QÍ nx HÀãO H˘xfl™ê~°∞¡ q ÕâßÖ’¡ ~ÀQÆ∞Å#∞ ãO Œi≈OK«_®xH

xÑÙ}∞Öÿ# "≥· Œ∞ºÅ J=ã~°O ZO ≥ÿ<å LOk.

2. ÉèÏëê ãO|O èŒ"≥∞ÿ# ¿ã=Å∞: POQ¡ «~° ÕâßÖÿ# Ü« ~ÀÑπ, P„Ñ¶≤HÍ,

ÑtÛ=∂ã≤Ü«∂ =O\ ÕâßÅ #∞Oz =KÕÛ ~ÀQÆ∞Å HÀãO J#∞"å Œ‰õΩÅ

J=ã~°O H©ÅHõO HÍ#∞Ok. "≥· ŒºÑ~°"≥∞ÿ# zH «ûÅ ãO|OkèOz#

q+Ü«∂Å#∞ PÜ«∂ ÕâßÅ ~ÀQÆ∞Å∞ J~°÷O KÕã∞HÀ=_®xH J#∞"å ŒO

«ÑÊxãi J=Ù «∞Ok.

3. HÍ~åºÅÜÕ∞ «~° HÍ~°ºHõÖÏáêÅ∞: "≥· Œº Ñ~åº@Hõ ~°OQÆ =$kúH W «~°

¿ã"å ~°OQÍÖ’¡ L#fl q èŒOQÍ<Õ WÖÏO\ ¿ã=Å J=ã~°O ZO ≥ÿ<å

LOk. nxH K«Hõ QÍ ãOÉèÏ+≤OKÕ <≥ÿÑÙ}º « J=ã~°=ÚOk. WÖÏO\˜

J#∞ãÖ è•#Hõ~°ÎÅ‰õΩ =º‰õΩÎÅ =∞ èŒº ãÖ|O è•Å#∞ <≥~°Ñ¨QÆÅQÆ_»O

„áê äŒq∞Hõ J~°› «QÍ LO@∞Ok.

4. Pu äŒº xÑÙ}∞Å∞ : J «∞º#fl « "≥· Œº ¿ã=Å`À áê@∞, K«Hõ \˜

P~ÀQÆº Ñï~°HõΔ}‰õΩ, =ºH˜ÎQÆ`« ¿ã=Å∞ JOkOK«_®xH˜ J`«∞º`«Î=∞

xÑÙ}∞Å ÃÑ·™ê÷~ÚÖ’ J=ã~°=∞=Ù`å~°∞.

"≥· Œº Ñ~åº@Hõ ~°OQÆOQÍ ÉèÏ~° « Õâ◊O Pq~°ƒùqOK«_®xH

„Ñ è•# HÍ~°}O Õâ◊OÖ’x "≥· Œº, P~ÀQÆº =º=ã÷Å‰õΩ „áêp# "å~°ã «fi

=¸ÖÏÅ∞O_»OQÍ ÉèÏqOKåe. W"åà◊ JO «~åfÜ«∞ „Ñ=∂}ÏÅ "Õ∞~°‰õΩ

ÉèÏ~°fÜ«∞ "≥· Œº, P~ÀQÆº ~°OQÆO Pq~°ƒùqOzOk. Õâ◊OÖ’x H˘xfl

J «∞º#fl « Çã≤Ê@à◊√¡, "≥· Œ∞ºÅH JO «~åfÜ«∞ ¿Ñ~°∞ „ÑMÏº «∞Å∞<åfl~Ú.

2015 "Õ∞Ü≥∂[# 21

J~Ú Õ JO «Hõ<åfl Z‰õΩ¯=QÍ Õâ◊OÖ’ "≥· Œº Ñ~åº@HõO =$kú K≥O Œ_®xH

HÍ~°}O "≥· Œº ¿ã=Å∞, zH «û Ju «‰õΩ¯= èŒ~°‰õΩ JO Œ∞ÉÏ@∞Ö’

LO_»_»"Õ∞. „ÑÑOK« J «∞º#fl « "≥· Œº ¿ã=Å#∞ =¸_À „ÑÑOK« ÕâßÅ

èŒ~°Å‰õΩ "≥· Œº ¿ã=Å#∞ JO Œ∞HÀ=_®xH˜ J «ºkèHõ=∞Ok ~ÀQÆ∞Å∞

ÉèÏ~° ü#∞ ãO Œi≈ã∞Î<åfl~°∞.

"≥· Œº Ñ~åº@Hõ ~°OQÆ „ÑÜ≥∂[<åÅ∞1. *ÏfÜ«∞ Pi÷Hõ =$kúH q Õj „ Œ=ºO J Œ#ÑÙ ÑÙ+≤ìx HõÅQÆKÕã∞ÎOk,2. ã=∂Kå~åxfl WzÛÑÙK«∞ÛHÀ=_»O =∞iO « "≥∞~°∞QÆ=Ù «∞Ok,3. ~Ày ãO~°HõΔ} „Ñ„HÜ«∞ =∞iO « "≥∞~°∞QÆ=Ù «∞Ok.4. Pã∞Ñ„ «∞Å =∞ èŒº J#∞ãO è•# K«„HõO "≥∞~°∞QÆ∞ Ñ_»∞ «∞Ok5. Õâ◊O Ö’ÑÅ, "≥Å∞ÑÅ "åºáê~° ÉèÏQÆ™êfi=ÚÅ`À =ÓºÇ «‡HõÉèÏQÆ™êfi=∞O =$kú K≥O^Œ∞`«∞Ok, 6. ™êOˆHuHõ, q*Ï˝# =∂iÊ_ç"≥∞~°∞QÆ=Ù «∞Ok, 7. Õâ◊O |Ü«∞@, Ö’ÑÅ "≥· Œº ~°"å} ™ê=∞~°÷ºO=$kú K≥O^Œ∞`«∞Ok, 8. ^ÕjÜ«∞ "≥·^Œº ~°OQÆOÖ’ L^ÀºQÆ, LáêkèJ=HÍâßÅ∞ ÃÑ~°∞QÆ∞`å~Ú, 9. ÕjÜ«∞OQÍ L#fl "≥· ŒºÑ~°"≥∞ÿ# =∞øeHõ™œHõ~åºÅ∞, "≥· Œº <≥ÿÑÙ}ÏºÅ qxÜ≥∂QÆO ÃÑ~°∞QÆ∞ «∞Ok, 10. «ÅãiP^•Ü«∞O ÃÑ~°∞QÆ∞ «∞Ok, 11. ã=∞„QÆ "≥· Œº Ñiëê¯~åÅ‰õΩ Ñiâ’ èŒ#,Jaè=$kúH˜ KÀ@∞ Åaèã¨∞ÎOk, 12. „Ñ¨ÑÖK«™ê÷~Ú P~ÀQÆº¿ã=Å∞JOkOKÕ Õâ◊OQÍ ÉèÏ~° üH JO «~åfÜ«∞ QÆ∞iÎOÑÙ Åaèã∞ÎOk, 13.™êOÑ¶≤∞Hõ, aè#fl ãÖã¨¯ $`«∞Å HõÅ~ÚHõ J#∞Éèí=O, JO`«~å˚fÜ«∞qxÜ≥∂QÆ •~°∞Å`À ãO|O è•Å∞, 14. JO «~åfÜ«∞ =∂Ô~¯\OQ∑ Àáê@∞ "≥· Œº "å}[º ãO|O è•Å∞, 15. „ÑÑOK«™ê÷~Ú P~ÀQÆº ¿ã=Å∞JOkOKÕ Õâ◊OQÍ „ÉÏO_£ W"Õ∞r Œ‰õΩ¯ «∞Ok, 16. áÈ\© Ñ_Õ J=HÍâ◊OŒ‰õΩ¯ «∞Ok, 17. Çã≤Ê@Öòû, Pu äŒº ~°OQÍxH =∞ èŒº ÉèÏQÆ™êfi=ÚÅ

=∞ èŒº K«Hõ \ J#∞ãO è•#O ™ê èŒº=∞=Ù «∞Ok, 18. „ÑÉèí∞ «fi, „Ñ~Ú"Õ@∞ÉèÏQÆ™êfi=∞ºO, 19. ~Ày ãO «$Ñ≤Î.Ö’@∞áê@∞¡, ã"åà◊√¡

1. "≥· Œº Ñ~åº@Hõ ~°OQÆ =$kúH |Å"≥∞ÿ# „ÑÉèí∞ «fiÑ~°"≥∞ÿ#=∞ Œú «∞/q è•<åÅ∞ ÖË=Ù, 2. Çã≤Ê@Öòû, ÇÏŸ@Öòû, q=∂#~°OQÆO =∞ èŒº«‰õΩ¯= ™ê÷~ÚÖ’ L#fl J#∞ãO è•#O "≥· Œº Ñ~åº@Hõ ~°OQÍxH Ö’@∞QÍ

LO\’Ok, 3. J<å~ÀQÆºHõ~°"≥∞ÿ# "å`å=~°}O L#fl Õâ◊OQÍ q Õj"≥· Œº qxÜ≥∂QÆ •~°∞Å =∞#ã∞ûÖ’¡ L#fl JáÈÇÏ, 4. Çã≤Ê@à◊¡ =∞ èŒºÖ’Ñ≤Oz# UH©Hõ$`« ^èŒ~°Å q^è•#O, 5. ã≤OQÆÑ¨Ó~ü, =∞ÖËã≤Ü«∂,ä•Üü∞ÖÏO_£ =O\ ÕâßÅ #∞Oz |Å"≥∞ÿ# áÈ\© LO_»_»O, 6. „Ñ è•#

"≥· Œº Ñ~åº@Hõ Õâ◊O`À JO «~åfÜ«∞ QÆ∞iÎOÑÙ ÖËHõáÈ=_»O, 7. "≥· Œº=∞øeHõ ~°OQÆOÖ’ «‰õΩ¯= ™ê÷~ÚÖ’ L#fl ÃÑ@∞ì|_»∞Å∞, 8. D ~°OQÆOÖ’ãÔ~·# "≥· Œº c=∂ ã Œ∞áêÜ«∂Å∞ ÖËHõáÈ=_»O, 9. q Õj ~ÀQÆ∞Å#∞ãO~°HΔOKÕ =∞ èŒº=~°∞ÎÅ‰õΩ "≥· ŒºÑ~°"≥∞ÿ# J=QÍÇÏ# ÖËHõáÈ=_»O ÃÑ ŒÌQÆO Œ~°QÀàÏxfl ã$+≤ì™ÈÎOk.

D q èŒOQÍ =ÚO Œ∞‰õΩ áÈ^•O...

1. ÉèÏ~° « P~ÀQÆº, ‰õΩ@∞O| ãOHΔ=∞ =∞O„u «fiâßY, ÉèÏ~° «

Ñ~åº@Hõ =∞O„u «fiâßY ãOÜ«ÚHõÎOQÍ "≥· Œº ~°OQÆOÖ’ ÑxKÕã∞Î#fl

„Ñ¨^è•# =º=ã¨÷Å`À Hõeã≤ F \Ïãπ¯á¶È~°∞û#∞ U~åÊ@∞ KÕÜ«∂e.

2. "≥· Œº Ñ~åº@Hõ ~°OQÆOÖ’x Ö’@∞áê@∞¡, ã"åà◊√¡, ã=∞ãºÅ#∞

JkèQÆq∞OK«_®xH D ~°OQÆOÖ’ H©ÅHõ áê„ « áÈ+≤ã∞Î#fl â◊‰õΩÎÅ`À XHõ

J=QÍÇ¨Ï# ã¨=∂"Õâßxfl U~åÊ@∞ KÕÜ«∂e, 3. "≥·^Œº Ñ¨~åº@Hõ

~°OQÆOÖ’x J=HÍâßÅ#∞ QÆ∞iÎOK«_®xH \Ïã∞¯á¶È~°∞û Hõq∞\© Hõ$+≤

KÕã∂Î, Õâ◊OÖ’x Çã≤Ê@ÖòûH QÆ∞iÎOÑÙ W=fi_®xH XHõ q è•<åxfl

~°∂á⁄OkOKåe. 4. Õâ◊OÖ’x J «∞º «Î=∞ Çã≤Ê@Öòûx q Õj ~ÀQÆ∞Å∞

QÆ∞iÎOK«_®xH gÅ∞QÍ „áê=∂}Hõ"≥∞ÿ# Ñ Œú «∞Å∞, ™œHõ~åºÅ#∞ U~åÊ@∞

KÕÜ«∂e. 5. "≥·^Œº Ñ¨~åº@Hõ ~°OQÍxH˜ K«Hõ¯\ ˜ J=HÍâßÅ#∞

ã¨$+≤ìOK«_®xH˜ ^ÕjÜ«∞ Ç¨ã≤Ê@Öòû ‰õÄ_® JO`«~å˚fÜ«∞ QÆ∞iÎOÑ¨Ù

™êkèOKåe, H¡xHõÖò „\©\ò"≥∞O\òûH ÉèÏ~°fÜ«∞ ãO„Ñ^•Ü«∂xfl *’_çã∂ÎJOu=∞OQÍ qÅ∞= P è•i « ¿ã=Å#∞ JOkOKåe. 6. áÈ\©Ñ_ÕJ=HÍâßÅ#∞ =$kú KÕÜ«∞_®xH zH «û HÀãO "Õz LO_Õ ã=∞Ü«∂xflQÆ}hÜ«∞OQÍ «yæOKåe. 7. «=∞ ™⁄O « ÕâßÅ‰õΩ uiy "≥à◊¡_®xHgÅ∞QÍ PÜ«∂ ^ÕâßÅ`À K«Hõ¯\ ˜ ~°"å} ™œHõ~åºÅ U~åÊ@∞.8. ÉèÏ~°fÜ«∞ "≥· Œº Ñ~åº@Hõ ~°OQÆ z„ «Ñ\Ïxfl, J#∞ãO è•# ¿ã=ÅÑ¨\ ˜ìHõ#∞ ~°∂á⁄OkOK«_»O ^•fi~å "≥·^Œº Ñ¨~åº@‰õΩÅ`À ZO`ÀLÑ¨Ü«ÚHõÎOQÍ LO@∞Ok. 9. ÉèÏ~°`«^Õâßxfl ãÖ^Œi≈OKÕ "≥·^ŒºÑ¨~åº@‰õΩÅ ã¨=∞ã¨ºÅ∞, ã¨"åà◊¡#∞ K«Hõ¯QÍ J~°÷O KÕã¨∞HÀ=_»O.10. ãÖã¨¯ $`«∞Å "≥·^Œº Ñ¨~åº@‰õΩÅ‰õΩ ¿ã=Å∞ JOkOK«_®xH˜

J#∞QÆ∞}OQÍ áêº~å "≥∞_çHõÖò, "≥·^Õº`«~° ã≤|ƒOk <≥ÿÑ¨Ù}ÏºÅ#∞

ÃÑOK«_®xH˜ „Ñ¨Éèí∞`«fi"Õ∞ „Ñ¨`ÕºHõ HÍ~°º„Hõ=∂Å#∞ x~°fiÇ≤ÏOK«_»O.

11. z=~°QÍ Õâ◊OÖ’H JkèHõOQÍ =KÕÛ "≥· Œº Ñ~åº@‰õΩÅ ÕâßÅ‰õΩ

ãO|OkèOz# ÉèÏ+Å#∞ <Õ~°∞ÛHÀ=_®xH „Ñ ÕºHõ tHõΔ}Ï «~°QÆ «∞Å#∞

x~°fiÇ≤ÏOK«_»O.

=ÚyOÑÙ

"≥· ŒºÑ~°"≥∞ÿ#/q<À Œ „ÑÜ≥∂[<åÅ HÀãO JO «~åfÜ«∞OQÍ

Ñ~°º\OKÕ D ãiH˘ «Î ~°OQÍxfl '"≥· Œº/P~ÀQÆº Ñ~åº@Hõ ~°OQÆO—QÍ

Ñ≤Å∞ã∞Î<åfl~°∞. "åi ÕâßÅ‰õΩ P=Å "≥· Œº zH «û, ~ÀQÆ x^•#O HÀãO

JkèHÍkèHõ ãOYºÖ’ „Ñ[Å∞ Ñ~°º\ã∞Î<åfl~°∞. ™œO Œ~°º zH «ûÅ∞ ‰õÄ_®

"≥· Œº Ñ~åº@Hõ ~°OQÆOÖ’ ÉèÏQÆOQÍ LO_»QÍ ~ÀQÆO ‰õÄ_® "≥· Œº/P~ÀQÆº

Ñ~åº@HõO ÑikèÖ’H =™ÈÎOk.

qq èŒ ÕâßÖ’¡ zH «ûÅ∞, ã~°sÅ‰õΩ JÜÕ∞º Ys Œ∞Ö’ L#fl

=º`åº™êÖË "≥· Œº Ñ~åº@HÍxH P è•~°OQÍ LO@∂ D ~°OQÆO q Õj

=∂~°Hõ „ Œ"åºxfl JiOK«_®xH ÃÑ ŒÌ =#~°∞QÍ LOk. "≥· Œº ¿ã=Å∞

JO Œ∞‰õΩ<Õ "å~°∞ J<ÕHÍ<ÕHõ „Ñ ÕºHõ ~ÀQÆ x^•<åÅ‰õΩ Çã≤Ê@Öòû "≥Å∞ÑÅ

‰õÄ_® LO_®eû ~å=_»O`À Pu äŒº, PÇÏ~° Ñi„â◊=∞ ‰õÄ_® Åaú

á⁄O Œ∞ «∞<åfl~Ú. WHõ "≥· Œº ¿ã=Å∞ á⁄Ok# «~°∞"å « q Õj ~ÀQÆ∞Å∞

uiy ãfi ÕâßxH „ÑÜ«∂}O J=Ù «∞#flÑÙÊ_»∞ KÕ¿ã zÅ¡~° H˘#∞QÀà◊√¡

‰õÄ_® Õâ◊ Pi÷Hõ =$kú ÉÏQÍ<Õ ^ÀÇÏ ŒÑ_»∞ «∞<åfl~Ú.

«~°∞"å~Ú 42= ¿ÑrÖ’...

2015 "Õ∞Ü≥∂[#22

Ü« x=i≈\ PÑ¶π "Õ∞sÖÏºO_£ (J"≥∞iHÍ) "å~°∞ x~°fiÇ≤ÏOz#

ã¨ˆ~fi„Ñ¨HÍ~°O „Ñ¨Ñ¨OK« ^ÕâßÅÖ’ W~åH±, PÑ¨…x™êÎ<£, áêH˜™êÎ<£,

<≥ÿriÜ«∂, ã≤iÜ«∂ ÕâßÅ «~åfi « L„QÆ"å Œ K«~°ºÅ „ÑÉèÏq « ÕâßÅ

*Ïa`åÖ’ ÉèÏ~° « Õâ◊O 6= ™ê÷#OÖ’ L#flk. "≥Ú «ÎO 124 ÕâßÅ

*Ïa`åÖ’ QÀ¡|Öò >„~°i[O WO_≥H±ûÖ’ ÉèÏ~° « Õâ◊O 6= ™ê÷#OÖ’

L#flk. <Õ_»∞ „ÑÑOK«OÖ’ •^•ÑÙ Jxfl ÕâßÅ∞ U^À XHõ ~°∂ÑOÖ’

L„QÆ"å Œ K«~°ºÅ HÍ~°}OQÍ „ÑÉèÏq «O J=Ù «∂<Õ L<åfl~Ú. D

L„QÆ"å Œ PQÆ_®Å#∞ Z Œ∞~À¯=_»"Õ∞ ÅHõΔ ºOQÍ xÑ¶∂ =º=ã÷Å∞ J «ºO «

H©ÅHõ"≥∞ÿ# áê„ «#∞ áÈ+≤™êÎ~Ú. «=∞ =ÚO Œã∞Î ÃÇÏK«ÛiHõÅ ^•fi~å

ÃÑ#∞ „Ñ=∂^•Å#∞ xÑ¶∂ =º=ã÷Å∞ «$\Ö’ «Ñ≤Ê™êÎ~Ú.

„ÑÑOK«OÖ’x qq èŒ ÕâßÅ xÑ¶∂ =º=ã÷Å∞

1. J"≥∞iHÍ : ÃãO„@Öò WO\e*<£û U*hû (ã≤.S.U)

2. „a@<£ : Ãã‰õÄºi\© ãsfiÃããπ (ZO.15)

3. ~°ëêº : ÃÑ¶_»~°Öò Ãã‰õÄºi\© ãsfiÃã<£

4. K≥ÿ<å : q∞x„ã‘ì PÑ¶π ¿ãì\ò Ãã‰õÄºi\©

5. áêH™êÎ<£ : WO@~ü ãsfiãπ WO\e*<£û (S.Ü«∞ãπ.S)

6. WO_çÜ«∂ : WO\e*<£û |∂º~À (S.a) =∞iÜ«Ú sÃã~üû

Z<åÅã≤ãπ qOQ∑ (~å)

U Õâ◊OÖ’<≥ÿ<å Pi÷HÍaè=$kú ‰õΩO@∞Ñ_ç Õ PÜ«∂ Ñiã≤÷ «∞Å‰õΩ

J#∞QÆ∞}OQÍ ãÔ~·# k Œ∞ÌÉÏ@∞ K«~°ºÅ∞ fã∞H˘=@O ^•fi~å Pi÷Hõ

=º=ã÷#∞ uiy Jaè=$kú ÑO ä•# #_çÑ≤OK«=K«∞Û#∞. HÍx Õâ◊ ~°HõΔ},

ã=∂[ âßOu Éèí„ Œ «Å∞ "≥Ú ŒÖÿ# JOâßÅÖ’ U"≥∞ÿ# J"åOKè«hÜ«∞

Ñ¶∞@#Å∞ [iy Õ Õâ◊O ÉèÏs =¸ÅºO K≥e¡OK«∞HÀ=Åã≤ LO@∞Ok.

JO Œ∞H ÉèÏ~° « „ÑÉèí∞ «fiO áœ~°∞Å ~°HõΔ} Õâ◊ Éèí„ Œ Õ èÕºÜ«∞OQÍ 2

~°HÍÖÿ# K«\ÏìÅ#∞ J=∞Å∞ Ñ~°∞ã∞ÎOk. Jq (1) Ñx\"£ K«\ÏìÅ∞

(2) „Ñ≤"≥xì"£ K«\ÏìÅ∞.

<Õ+#Öò WO\Ö*<£û „y_£ (<å\ò„y_£)

=∞¿ÇÏO„ ŒÉÏ|∞ èŒ∂oÑÓ_ç, Ñiâ’ èŒ<å q^•ºi÷, Pi÷Hõâß„ãÎ qÉèÏQÆ=Ú, PKå~°º <åQÍ~°∞# qâ◊fiq^•ºÅÜ«∞O

1. Ñx\"£ K«\ÏìÅ∞: D q èŒ"≥∞ÿ# K«\ÏìÅÖ’ xOk «∞_»∞ KÕã≤# <Õ~°O

x~°∂Ñ≤ «"≥∞ÿ HÀ~°∞ì qkèOz# tHõΔ#∞ J=∞Å∞ Ñ~°K«_®xH x~°ƒOkè™êÎ~°∞.

2. „Ñ≤"≥xì"£ K«\ÏìÅ∞: D K«\ÏìÅÖ’ qKå~°}`À ãO|O èŒOÖË‰õΩO_®

=ÚO Œ∞ *Ï„QÆ «Î K«~°ºQÍ J#∞=∂x «∞Å#∞ x~°ƒùOkè™êÎ~°∞. Õâ◊ ~°HõΔ}

ã¨=∂[ âßOu Éèí„^Œ`«Å∞ "≥Ú^ŒÖˇÿ# JOâßÅÖ’ g\˜x J=∞Å∞

Ñ¨~°∞™êÎ~°∞.

ÉèÏ~° « „ÑÉèí∞ «fiO KÕã≤# =ÚYº"≥∞ÿ# „Ñ≤"≥xì"£ K«\ÏìÅ∞

1. x~°ƒO èŒ x"å~°Hõ K«@ìO (Ñ≤._ç.Ü«∂H±ì - 1950): J~Ú Õ nxx

1969Ö’ ~° Œ∞Ì KÕã≤<å~°∞.

2. JO «~°æ « Éèí„ Œ å K«@ìO (g∞™ê Ü«∂H±ì-1971): D K«\Ïìxfl

1978Ö’ ~° Œ∞Ì KÕâß~°∞.

3. ZÃãx¬Ü«∞Öò ãsfiÃããπ "≥∞~ÚO><≥<£û Ü«∂H±ì – 1978

4. *ÏfÜ«∞ Éèí„ Œ å K«@ìO (<å™ê–1980)

5. L„QÆ"å Œ x~À èŒHõ K«@ìO (\Ï_®–1985): nxx 1995Ö’ ~° Œ∞Ì

KÕâß~°∞.

6. L„QÆ"å Œ x~À èŒHõ K«@ìO (áÈ\Ï–2002): nxx 2004Ö’ ~° Œ∞Ì

KÕâß~°∞.

7. J<£ ÖÏÑÙÖò Ü«∂Hìq\ „Ñ≤"≥#¬<£ Ü«∂H±ì-1967) nxx 2004,

2008 ãO.~åÅÖ’ ã=iOK«_»O [iyOk.

Õâ◊OÖ’ WÑÊ\˜H Wxfl K«\ÏìÅ∞ J=∞Å∞Ö’ L<åfl, =∞iÜ«Ú

~å„+ì „ÑÉèí∞`åfiÅ∞ HÀHÍ–HõO„\’Öò PÑ¶π P~°æ<≥ÿ*Ë+<£ „Hq∞#Öò Ü«∂Hìq\ãπ

"≥Ú ŒÅQÆ∞ K«\ÏìÅ#∞ qq èŒ ~°∂áêÅÖ’ J=∞Å∞ Ñ~°∞ã∞Î#fl, ™êOHuHõ

Ñ¨i*Ï˝#OÖ’x Ö’áêÅ#∞ J^Œ#∞QÍ KÕã¨∞H˘x q^è•# Ö’áêÅ

"≥·Ñ¶ÅºO`À f„="å Œ HÍ~°ºHõÖÏáêÅ∞ ~ÀA~ÀA‰õΩ qãÎiã∞Î#fl <Õ\˜

Ñiã≤÷ «∞ÅÖ’ Õâ◊OÖ’x Jxfl Pi÷Hõ, ~°HõΔ}, QÆ∂_è»Kå~° ãOã÷Å =∞ èŒº

2015 "Õ∞Ü≥∂[# 23

ã=∂Kå~åxfl ã=∞#fiÜ«∞O KÕ¿ã =ÚYº™ê èŒ#OQÍ <å\ò„y_£ (*ÏfÜ«∞

xÑ¶∂ „y_£) <Õ+#Öò WO\Ö*<£û „y_£ U~åÊ@∞ KÕâß~°∞.

<å\ò„y_£ : Õâ◊OÖ’ „Hõ=∞OQÍ ÃÑ~°∞QÆ∞ «∞#fl L„QÆ"å Œ <Õ~åÅ <ÕÑ èŒºOÖ’

Õâ◊~°HõΔ}, áœ~°∞Å Éèí„ Œ Õ èÕºÜ«∞OQÍ HO„ Œ ÇÏŸOâßY L„QÆ"å Œ Éèí„ Œ «‰õΩ

ãÖ|OkèOz Z^Œ∞~“`«∞#fl ã¨=∞ã¨ºÅ Ñïëê¯~°"Õ∞ ÅHõ Δ ºOQÍ

ã=∞„QÆHÍ~åºK«~°}#∞ XHõ „Ñ}ÏoHÍ ~°∂ÑOÖ’ J=∞Å∞ KÕ¿ã q èŒOQÍ

<å\ò„y_£ U~åÊ@∞ KÕâß~°∞. 26/11 =ÚOÉÿ ^•_»∞Å∞ J#O «~°O

Z<Àfl K«~°ÛÅ «~åfi « HO„ Œ ÇÏŸOâßY Pnè#OÖ’ *ÏfÜ«∞ xÑ¶∂„y_£

U~åÊ>ÿOk. Õâ◊OÖ’ ZHõ _≥ÿ<å L„QÆ"å Œ =ÚÑÙÊ "å\ÖË¡ „ÑÜ«∞ «flO

[iy<å ÖË • =ÚO Œ∞QÍ<Õ Z Œ∞~À¯H˘<Õ q èŒOQÍ <å\ò„y_£ q èŒ∞Å#∞

x~°fiÇ≤Ïã¨∞ÎOk.

<å\ò„y_£ =ÚMÏºOâßÅ∞ : <å\ò„y_£ qq èŒ xÑ¶∂ ãOã÷Å =∞ èŒº

ã=∂Kå~° =∂iÊ_çH XHõ á¶ê¡\òá¶êOÖÏ ÑxKÕã∞ÎOk. D nx ^•fi~å

D „HOk ¿Ñ~˘¯#fl 11 ãOã÷Å =∞ èŒº L„QÆ"å Œ ãO|Okè « ã=∂Kå~°O

J «ºO « ~°ÇÏãºOQÍ =∂iÊ_ç [~°∞QÆ∞ «∞Ok.

1. WO\e*<£û |∂º~À (S.a)

2. ÃãO„@Öò |∂º~À PÑ¶π W<≥fiã≤ìQ+<£ (ã≤.a.S)

3. _≥ÿÔ~Hõì~\ò PÑ¶π Ô~q#∂º WO\e*<£û (_ç.P~ü.S)

4. sÃã~üÛ Z<åÅã≤ãπ qOQ∑ (P~ü.U.|∞¡ º)

5. _≥ ÿ Ô~Hõ ì ˆ~\ò [#~°Öò PÑ¶ π ÃãO„@Öò ZÔH· û*ò WO\ ˜e*ˇ<£û

(_ç.l.ã≤.W.S)

6. ÃÑ¶·<åxûÜ«∞Öò WO\e*<£û Ü« x\ò (ZÑ¶π.S.Ü«Ú)

7. <å~À„\H±û HõO„\’Öò |∂º~À (Z<£.ã≤.a)

8. ÃãO„@Öò É’~°∞¤ PÑ¶π ZÔH· û*ò JO_£ Hõãì"£∞û (ã≤.a.W.ã≤)

9. Z<£á¶È~üû"≥∞O\ò _≥ÿÔ~Hõì~\ò (D._ç)

10. ÃãO„@Öò É’~°∞ì PÑ¶π _≥ÿÔ~H±ì \ÏºHõûãπ (ã≤.a._ç.\)

11. <Õ+#Öò WO\e*<£û U*hû (Z<£.S.Z)

ÃÑ·# ¿Ñ~˘¯#fl ãÖã¨÷Å =∞^èŒº =∂„`«"Õ∞ J`«ºO`« QÀÑ¨ºOQÍ

ã=∂Kå~°=∂iÊ_ç [~°∞QÆ∞ «∞Ok. ÉèÏ~° « Õâ◊OÖ’ x=ã≤OKÕ =∞iÜ«∞

ãOK«iOKÕ „Ñu áœ~°∞_çH ãO|OkèOz# ÉÏºOH± ÖÏ"å ÕgÅ∞, Ô~·ÖËfiãπ,

Z~Ú~üÖÿ<£û, „\Ï"≥Öò q=~åÅ∞, =∞h „\Ï<£ûÑ¶~ü q=~åÅ∞, q Õj

=º‰õΩÎÅ q=~åÅ∞, WO@~ü<≥\ò ãsfiãπ „á⁄"≥·_»~üû, g™ê, Wq∞‡„Q+<£

q=~åÅ∞, Ããa ÖÏ"å ÕgÅ∞, >eHõO á¶È<£HÍÖòû, <Õ+#Öò „ÔH·O iHÍ~°∞¤

|∂º~À (Z<£.ã≤.a) „ ÔH ·O „H˜q∞#Öò „\ÏHÕQ∑ <≥\ò=~ü¯

(ã≤.ã≤.\.Z<£.Zãπ) "≥Ú ŒÅQÆ∞ 21 JOâßÅ‰õΩ K≥Ok# ã=∞ãÎ q=~åÅ

_Õ\ÏÉËãπ#∞ <å\ò„y_£ HõΔ}ÏÖ’¡ JOkã∞ÎOk.

<å\ò„y_£ Ñ¨ÓiÎQÍ ã¨fi^Õj ™êOˆHuHõ Ñï*Ï˝#O`À

~°∂á⁄OkOk. H“O@~ü >„~°i[O ™ê=∞~åúºxfl ÃÑOá⁄OkOKÕ q èŒOQÍ

Wk ÑxKÕã∞ÎOk. nx •fi~å L„QÆ"å Œ ãO|Okè « JOâßÅ ã=∂Kå~°

=∂iÊ_ç J «ºO « "ÕQÆOQÍ [~°∞QÆ∞ «∞Ok. JnèHõ$ « ÖÿÃã<£û Hõey#

JkèHÍ~°∞Å∞ =∂„ «"Õ∞ <å\ò„y_£#∞ LÑÜ≥∂yOK«QÆÅ~°∞. L„QÆ"å Œ∞Å∞,

™ê#∞Éèí∂uÑ¨~°∞Å∞, ãÖÑ¶¨∞=ºuˆ~Hõ HÍ~°ºHõÖÏáêÅ‰õΩ áêÅÊ_Õ"åix

J^Œ∞Ñ¨ÙÖ’H˜ fã¨∞HÀ=_®xH˜ J=ã¨~°=∞ÜÕ∞º ™êOˆHuHõ Ñï*Ï˝#

™ê=∞~°úºO`À Wk ~°∂á⁄OkOk. J «ºO « â◊HÎ=O «"≥∞ÿ# <≥\ò=~ü `À

ã∞~°HΔ «"≥∞ÿ# =∞iÜ«Ú â◊„ «∞ Œ∞~ƒù èŒºOQÍ <å\ò„y_£ x~å‡}O [iyOk.

nxÖ’x _Õ\Ï#∞ HÍ*ËÜ«∞_»O ÖË • Hõ#∞HÀ¯=_»=∞<Õk J™ê èŒº"≥∞ÿ#

q+¨Ü«∞O. D „y_£Ö’xH˜ J#∞=∞u á⁄Ok# ãÖã¨÷Å∞ =∂„`«"Õ∞

„Ñ"ÕtOK«QÆÅ∞QÆ∞`å~Ú. D „áê*H±ì#∞ "≥Ú «ÎO <åÅ∞QÆ∞ Œâ◊Ö’¡ J=∞Å∞

KÕ™êÎ~°∞. <å\ò„y_£ ã≤.W.F.QÍ ~°Ñ¶Ú~å=∞<£ ÉÏ èŒº «Å∞ x~°fiÇ≤Ïã∞Î<åfl~°∞.

=ÚOyÑ¨Ù

QÆ «OÖ’ f„="å Œ ãOã÷Å∞ [=¸‡ HÍj‡~ü#∞ =∂„ «"Õ∞

ÅHõΔ ºOQÍ KÕã∞H˘x ÑxKÕ¿ãq. J~Ú Õ QÆ « Œâß|ú HÍÅOÖ’ D

L„QÆ"å^Œ ãÖã¨÷Å∞ ^Õâ◊O #Å∞=¸ÅÅ ã¨∞xfl`«"≥∞ÿ# ÅHΔÍºÅÃÑ·

=ÓºÇ «‡HõOQÍ JkèHõ „áê} #+ìO, Pi÷Hõ #+ìO [~°QÆ_»"Õ∞ èÕºÜ«∞OQÍ

^•_»∞Å‰õΩ áêÅÊ_»∞ «∞<åfl~Ú. Ñ¶∞@#Å∞ ãOÉèíqOz#ÑÙÊ_»∞ fã∞H˘<Õ

K«~°ºÅ Hõ<åfl Jã¨Å∞ Ñ¶¨∞@<Õ `≥Å`«Î‰õΩO_® PkÖ’<Õ qÑ¨`«∞Î#∞

x~°∂‡eOKÕ q^èŒOQÍ H“O@~ü >ˇ„~°i[O#∞ <å\ò„y_£ Z@∞=O\˜

Ö’@∞áê@∞Å‰õΩ `å=ÙÖË‰õΩO_® x~°fiÇ≤Ïã∞ÎOk.

L„QÆ"å Œ∞Å∞ KÕ¿ã ^•_»∞Ö’¡ U XHõ ™êi ãÑ¶Å"≥∞ÿ# "åà◊§ ÅHõΔ ºO

<≥~°"Õi#>Ë¡ HÍx "åix Z Œ∞~À¯=@OÖ’ =∂„ «O =∞#O „Ñu™êi

q[Ü«∞O ™êkèOKåe. JO Œ∞H L„QÆ"å Œ K«~°ºÅ‰õΩ J_»∞¤Hõ@ì "ÕÜ«∞_®xH

ã=∞„QÆ~°∂ÑOÖ’ J=∞Å∞ KÕ¿ã „ÑÜ«∞ «fl"Õ∞ D <å\ò„y_£.

f„="å ŒO <Õ_»∞ âßOu ã∞ã≤÷~° «Å‰õΩ J «ºO « „Ñ=∂ ŒOQÍ,

=∂#=Ç¨Ï‰õΩ¯ÅÃÑ· LÅ¡OÑ¶ ¨∞#QÍ, „Ñ¨*Ï™êfi=∞º ã¨=∂*ÏÅÃÑ·

^•_çQÍ#∞#fl <Õ\ ˜ Ñïã≤÷`«∞ÅÖ’ L„QÆ"å^ŒO x~°∂‡eOKåÅO>Ë

JO`«~å˚fÜ«∞OQÍ L=∞‡_ç Hõ$+≤ [~°QÍe. f„="å^Œ PQÆ_®Å#∞

JiHõ@ì_®xH˜ „Ñ¨ÑÖK« ^ÕâßÅ =∞^èŒº QÆ∂_è»K«~°ºOÖ’ ã¨Ç¨ÏHÍ~°

XÑÊO^•Å∞ qã$ «O J"åfie, =∞iÜ«Ú L„QÆ"å Œ x èŒ∞Å∞ „Ñ"åÇÏ

JOâßÅ‰õΩ ãO|OkèOz Jxfl ÕâßÅ =∞ èŒº xÑ¶∂ ã=∂Kå~° =∂iÊ_ç

[~°QÍe.

ÉèÏ~° « xÑ¶∂ =º=ã÷Öÿ# S.a =∞iÜ«Ú ~å ã=∞~°ú=O «OQÍ Ñx

KÕã∞Î<åflÜ«∞#_»OÖ’ U=∂„ «OÖ’ ãO ÕÇÏO ÖË Œ∞. J<ÕHõ™ê~°∞¡ S.a.

`«# =ÚO^Œã¨∞Î ÃÇÏK«ÛiHõÅ ^•fi~å ˆHO„^Œ, ~å„+¨ì „Ñ¨Éèí∞`åfiÅ#∞

J„Ñ=∞ «ÎOKÕã≤ •_»∞Å∞ [~°∞QÆ‰õΩO_® KåÖÏ „Ñ=∂^•Å#∞ «Ñ≤ÊOK«_»"Õ∞

QÍHõ J<ÕHõ=∞Ok „áê}ÏÅ#∞ HÍáê_çOk. =∂~°∞`«∞#fl =∞iÜ«Ú

Z Œ∞~“ «∞#fl ã"åà◊§‰õΩ J#∞QÆ∞}OQÍ xÑ¶∂ =º=ã÷Å∞ ã=∞~°ú=O «OQÍ

«=∞ q èŒ∞Å#∞ x~°fiiÎOKåÅO>Ë xÑ¶∂ qÉèÏQÍÅ‰õΩ ãOÑÓ~°‚™ê÷~ÚÖ’

x^èŒ∞Å∞ ˆH\Ï~ÚOKåe. JO`ÕQÍHõ áœ~°∞Å∞ ‰õÄ_® ã¨=∂[OÖ’

«=∞=O «∞ ÉÏ èŒº «Å#∞ ã„Hõ=∞OQÍ x~°fiÇ≤Ï¿ãÎ L„QÆ"å Œ K«~°ºÅ‰õΩ

J_»∞¤Hõ@ì "ÕÜ«∞=K«∞Û#∞. ÉèÏ~° « „ÑÉèí∞ «fiO KÕÑ\ì# J «ºO « H©ÅHõ"≥∞ÿ#

D <å\ò„y_£ „áê*H±ì q[Ü«∞=O «O J"åfiÅx Pt^•ÌO.

2015 "Õ∞Ü≥∂[#24

*ÏfÜ«∞ "≥· Œº HõàÏâßÅÅ ãÖã÷

HO„ Œ „ÑÉèí∞ «fiO *ÏfÜ«∞ ™ê÷~ÚÖ’ Jxfl "≥· Œº HõàÏâßÅÅ#∂J#∞ãO è•#O KÕã∂Î XHõ „áêkèHõ~°} ãOã÷#∞ <≥ÅH˘ÅÊ#∞#flk. >b"≥∞_çã≤<£ q è•<åxfl „Ñ[ÅO ŒiH© JO Œ∞ÉÏ@∞Ö’H ≥KÕÛ L ÕÌâ◊ºO`ÀD x~°‚Ü«∞O fã∞‰õΩ#flk. nxHÀãO HO„ Œ ™ê÷~ÚÖ’ XHõ \Ïãπá¶È~üû#∞ U~åÊ@∞ KÕã≤ „QÍg∞} "≥· Œ∞ºÅ∞ Z Œ∞~˘¯O@∞#fl ã=∞ãºÅ‰õΩã¨=∂^è•<åÅHÀãÖ „Ñ¨Ü«∞ufl™êÎ~°∞. "≥Ú^Œ\ ˜ ^Œâ◊Ö’ 41 "≥·^ŒºHõàÏâßÅÅ#∞ J#∞ãO è•#O KÕã≤ "≥· Œº „Ñ=∂}ÏÅ#∞ =∞iO « "≥∞~°∞QÆ∞ÑiKÕO Œ∞‰õΩ „ÑÜ«∞ «flOKÕ™êÎ~°∞. "≥· •ºxH J#∞ãiOz LO_Õ W «~°™œHõ~åºÅ#∞ ‰õÄ_® nx`À "≥∞~°∞QÆ∞ Ñ~°∞™êÎ~°∞. lÖÏ¡ Pã∞Ñ„ «∞Å∞,„QÍ=∂ÅÖ’x Pã¨∞Ñ¨„`«∞Å#∞ Hõ<≥H±ì KÕÜ«∞_»O ^•fi~å =ÚO^Œ∞QÍÔ~O_»∞#fl~° ÅHõΔÅ „QÍ=∂Å‰õΩ „ÑÜ≥∂[#O Hõey™êÎ~°∞. =∂~°∞ =¸Å„áêO`åÅÖ’ "≥∞~°∞ÔQ·# "≥·^Œº ™œHõ~åºÅ#∞ HõeÊOK«_»O "≥Ú^Œ\ ˜„áê è•#º «. nx`À áê@∞QÍ, *ÏfÜ«∞ D-ÃÇÏÖòÎ Ñ äŒHÍxfl HO„ ŒO„áê~°OaèOK«#∞#flk.

Ô~·ÖËfi "åi =∞~À ™œHõ~°ºO _ çl@Öò > ˇHÍflÅr

ã¨Ç¨Ü«∞O`À Ô~·ÖËfi qÉèÏQÆO=∞~˘Hõ ™œHõ~åºxfl „Ñ¨[Å‰õΩqãÎiOzOk. J Õ=∞O>Ë, ~å„u„ÑÜ«∂}O KÕ¿ã „ÑÜ«∂}©‰õΩÅ‰õΩx„ ŒÖ’ `å=Ú kQÍeû# ¿ãì+<£«Ñ≤Ê áÈ=K«∞Û ÖË • ZHõ _» «=∞

¿ã ì+ ¨< £ " ≥o ¡áÈ` « ∞O^À#< ÕPO^Àà◊#`À „ÑÜ«∂}©‰õΩ_»∞ ~å„ux„ Œ ‰õÄ_® áÈ‰õΩO_® LO_»=K«∞Û. Wk ZO`À =∞OkH J#∞Éèí=OÖ’L#fl q+Ü«∞O ‰õÄ_®! WÑÙÊ_»∞ D ã=∞ãº#∞ JkèQÆq∞OK«_®xH139 <≥O|~ü‰õΩ ≥eÜ«∞KÕ¿ãÎ, =∞# ¿ãì+<£ =KÕÛ =ÚO Œ∞ "å~°∞ =∞#‰õΩá⁄\˜ì ã=∂Kå~° ¿ã= •fi~å =∞#Å#∞ ã≤ ŒúOQÍ LOK«∞`å~°∞. kQÍeû#¿ãì+¨<£ ¿Ñ~°∞#∞ ¿Ñ~˘¯O@∂ ¿ãÊãπ WzÛ, Ñ≤Z<£P~ü <≥O|~°∞x

^Œ~°Ê}O≥eÜ«∞KÕÜ«∞_»O ^•fi~å D ¿ã=#∞ qxÜ≥∂yOK«∞HÀ=K«∞Û. g∞~°∞

kQÍeû# ¿ãì+<£ WHõ =ã∞ÎO Œ#QÍ<Õ, g∞ "≥ÚÉ·Öò á¶È<£ "≥∂QÆ_»O"≥Ú ŒÅ∞ÃÑ_»∞ «∞Ok. W Õ ™œHõ~°ºO WO@~åHì"£ "å~Úãπ q è•#OÖ’‰õÄ_® JO Œ∞ÉÏ@∞Ö’H˜ =ã¨∞ÎOk. „Ñ¨Ü«∂}©‰õΩÅ∞ «=∞ "≥ÚÉ·ÖòÖ’JÖÏ~°O ÃÑ@∞ì‰õΩx ‰õÄ_® "Õ∞ÖÁ¯#=K«∞Û HÍh, Ô~·Å∞ PÅã¨ºOQÍ#_»∞ã¨∞Î#fl ãÖ^Œ~°ƒùOÖ’ Wk J#=ã¨~° HÍÅÜ«∂Ñ¨#! W\©=ÖË=$^Œ∞úÅ‰õΩ/=∞Ç≤Ïà◊Å‰õΩ „HÕk Éˇ~°∞ÎÅ#∞ ˆH\Ï~ÚOKÕ q^è•<åxH˜„jHÍ~°O K«∞\ìOk. „Ñu ã‘¡Ñ~ü É’w Ö’#∂ HõhãO Ô~O_»∞ É~°∞ÎÅ#∞WÖÏ i[~üfi KÕ¿ã"å~°∞ nxx WÑC_»∞ É’wH <åÅ∞QÆ∞‰õΩ ÃÑOKå~°∞.60 ãÖ= «û~åÅ∞ ^•\˜# =$ Œ∞úÅ‰õÄ, 45 ãÖ= «û~åÅ∞ ^•\˜#=∞Ç≤Ïà◊Å‰õΩ D ™œHõ~åºxfl JO ŒKÕ™êÎ~°∞. J~Ú Õ, "å`å#∞‰õÄe «É’wÅ‰õΩ D x|O èŒ# =iÎOK« Œ∞. WO «=~°‰õÄ D ™œHõ~°ºO H=ÅO=∞Ç≤Ïà◊Å∞, qHõÖÏOQÆ∞Å‰õΩ =∂„`«"Õ∞ LO_Õk. WÑ¨C_»∞ nxxQÆ~°ƒù= «∞Å‰õΩ ‰õÄ_® qãÎiOKå~°∞.

ÃÑo¡HÀãÖ „Ñ¨=∂}O <Õ~°O HÍ Œ∞

Z=Ô~·<å =ºHÎ ÃÑo¡KÕã∞‰õΩO\Ï#<Õ "åQÍÌ#O KÕã≤ «~°∞"å «=∂@ g∞ Œ xÅ|_»HõáÈ Õ Jk <Õ~°O HÍ Œx JÇÏ‡^•ÉÏ £ ÃÇ·ÏHÀ~°∞ììXHõ Hã∞Ö’ f~å‡xOzOk. ã∂~° üÖ’ XHõ =ºHÎ =∞~˘Hõ =∞Ç≤Ïà◊ ÀãÇÏr=#O KÕã∂Î H˘O «HÍÅO «~°∞"å « =ke "≥o¡áÈÜ«∂_»∞. nxÃÑ·P„QÆÇ≤ÏOz# P =∞Ç≤Ïà◊ Hã∞ ÃÑ¶·Öò KÕÜ«∞QÍ, HÀ~üì qKå~°}Ö’ ÃãHõΔ<£376 „HO Œ D Hã∞#∞ ÑiQÆ}OK«~å Œx x~°‚~ÚOzOk. ã∂~° üÖ’x XHõ c=∂ HõOÃÑhÖ’ ¿ãÖòû "Õ∞<Õ[~üQÍ ÑxKÕã∞Î#fl XHõ =ºHÎ`«# ã¨Ç¨ÏŸ^Àºy J~Ú# XHõ =∞Ç≤Ïà◊`À ã¨xflÇ≤Ï`« ãÖ|O^èŒOU~°Ê~°K«∞‰õΩx „Hõ=∞OQÍ ãÇÏr=# ™ê÷~ÚH =KåÛ~°∞. J~Ú Õ XHõãÖ=`«û~°OÖ’<Õ Jaè„áêÜ«∂ÉË^è•Å∞ =zÛ q_çáÈÜ«∂~°∞. ÃÑo¡KÕã∞‰õΩO\Ï##fl "åQÍÌ<åxfl ÉèíOQÆO KÕã≤#@∞¡ P"≥∞ ÃãHõΔ<£ 376 „HO ŒHãπ "Õã≤Ok HÍh, HÀ~üì P JaèÜ≥∂QÍxfl `Àã≤ÑÙzÛOk.

2015 "Õ∞Ü≥∂[# 25

Ü≥∂[# ãÖáê ŒHõ=~°æO

ÃÇ·Ï>ˇH± JÃãOa¡ Ç ≤ Ï=∂K«Ö ò

„Ñ¨^Õâò =ÚYº=∞O„u

g~°Éè í„^Œ ã≤OQ∑ `«#

JÃãOc ¡ " ≥Ú`å Îhfl

ÃÇ·Ï>H±QÍ =∂~Ûâß~°∞.

WÑ ¨ Ù Ê_ » ∞ "åà ◊ §

JÃãOc¡Ö’ ˆH=ÅO

iHÍ~°∞ ¤ HÀãÖ Ñ¨k

HÍÑ‘Å∞ =∂„ «O HÍy «O ÃÑ· Éèí„ ŒÑ~°∞™êÎ~°∞. ãÉèí∞ºÅ PO„_À~Ú_£

" ≥ÚÉ ˇ ·Ö ò á ¶ È#∞ ¡ , \ÏÉ ˇ ¡@∞ ¡ Ãã ·` «O ÃÇ · Ï> ˇH ± JÑ ≤ ¡ ˆH+ ¨# ¡`À

J#∞ãÖ è•xOK«|_®¤~Ú. „Ñ¨â’fl «Î~åÅ ã¨=∞Ü«∂xH˜ ˆH=ÅO 45

x=ÚëêÅ =ÚO Œ∞ =∂„ «"Õ∞ JO Œ∞ÉÏ@∞Ö’ LO_Õ D-q è•<£

„Ñ¨}ÏoHõ „Ñ¨HÍ~°O P~ÀA ã¨ÉèíÖ’ [iy# ãÖÑ¶∞@#Å∞, K«~°ÛÅ∞

Jhfl "åi =ÚO Œ∞ LO\Ï~Ú. nxHÀãO ãÉèí HÍy «O HÀãO „Ñu

ãO= «û~°=¸ Y~°∞ÛÃÑ>Ëì Zxq∞k HÀ@¡ ~°∂áêÜ«∞Å∞ á⁄ Œ∞ÑÙ J~Ú#>Ë¡

Hõ^•!

Õâ◊OÖ’x Ç≤Ï=∂K«Öò „Ñ¨ Õâò XHõ >Ë ãÖÑ¨Ó~°‚OQÍ ÃÇ·Ï>ˇH± /

_çl@Öò J~ÚOk. Jxfl ã=∞ãºÅ‰õÄ XHõ>Ë =∞O Œ∞. HO„ Œ „ÑÉèí∞ «fi

>eHÍO Ô~QÆ∞ºÖË@s ãOã÷ "å~°∞ „Ñ*Ï ¿ã=ÅHÀãO „Ñã∞Î «=Ú#fl

qq èŒ <≥O|~°∞¡ JO>Ë, Jyfl „Ñ=∂ ŒO [iy Õ#∞, áÈbã∞ÅHÀãO,

JO|∞Öˇ<£û HÀãÖ WÖÏ qq èŒ J=ã¨~åÅ HÀãÖ qq èŒ <≥O|~°∞¡

HÍHõ, Jxfl\ ˜H© HõeÑ≤ XˆH <≥O|~ü 112 #∞ „áê~°OaèOKåÅx

x~°‚~ÚOKå~°∞. J"≥∞iHÍÖ’ J=∞Ö’¡ L#fl 911 <≥O|~ü =∂kiQÍ

WHõ _» ‰õÄ_® Jhfl J «º=ã~åÅÖ’#∂ XH <≥O|~ü J~Ú Õ „Ñ[Å∞

ã∞ÅÉèíOQÍ QÆ∞~°∞ÎOK«∞HÀQÆÅ~°x Dx~°‚Ü«∞O fã∞‰õΩ<åfl~°∞. J~Ú Õ

WÑÙÊ_»∞ L#fl qq èŒ <≥O|~°∞¡ JÖÏQ H˘#™êQÆ∞`å~Ú.

rq « c=∂ "åi ã∂K«#ÉèÏ~°fÜ«∞ rq « c=∂ ãÖã÷ (LIC of India)"å~°∞ áêÅã‘

^•~ ° ∞Å∞ Z^ Œ ∞~˘ ¯O@∞#fl

ã ¨=∞ã ¨ ºÅ#∞, ã ¨` « fi~ °O

"≥∞K«∂i\© ™⁄=Ú‡#∞ á⁄O ŒÖËHõ

áÈ=@O, É’#ã¨∞ ¡ =O\ ˜

q+Ü«∂ÅÖ’ „Ñ[Å ã=∞ãºÅ∞/

Ñ¶≤~åº Œ∞Å#∞ Ñi+¯iOK«_®xH [~°∞QÆ∞ «∞#fl "≥∂™êÅ#∞ JiHõ@ì\ÏxH

XHõ #∂ «# ™œHõ~°ºO U~åÊ@∞ KÕâß~°∞. WHõ =ÚO Œ∞ WÖÏO\˜

q+¨Ü«∂ÅÖ’ =KÕÛ "≥∂ã¨Ñ¨Ù >ˇeá¶È<£ HÍÖòÅ#∞ QÆ∞iOz 1251

<≥O|~ü‰õΩ ãOHΔÑÎ ã=∂Kå~åxfl ÑOÑ≤ ÖË • co_crm_fb@licindia.

com ‰õΩ D–"≥∞~ÚÖò KÕÜ«∞_»O ^•fi~å QÍh Ñ¶≤~åº Œ∞ KÕÜ«∞=K«∞Û.

ãOã÷ "å~°∞ "≥O@<Õ J@∞=O\ ã=∂Kå~°O ÃÑ· áÈbã∞Å ãÇÜ«∞O`À

«y# K«~°ºÅ#∞ fã∞‰õΩO\Ï~°∞. =∞~À =∂~°æ"Õ∞=∞O>Ë, áÈbã∞Å‰õΩ

Ñ¶≤~åº Œ∞ KÕã≤# ZÑ¶πSP~ü #HõÅ∞`À «=∞ ¿ã= âßY‰õΩ Ñ¶≤~åº Œ∞ KÕã≤

P q+¨Ü«∂xfl 1909 <≥O|~ü ÃÑ· c=∂ xÜ«∞O„ «} ãÖã÷ "åi

Œ$+≤ìH Õ=K«∞Û.

=Ú„ • ÉÏºOH±

„Ñ è•#=∞O„u „j #~O„ Œ "≥∂n U„Ñ≤Öò 15 = Õn# z#fl

«~°Ç "å}[º ãOã÷Å‰õΩ Œ#∞flQÍ ‘‘MUDRA or Micro Units

Development Re-finance Agency’’ J<Õ ÉÏºOH±#∞ _çb¡Ö’

„áê~°OaèOKå~°∞. ~°∂.20,000Å HÀ@¡ ã≤ ÷~° =¸Å^èŒ#O`À

„áê~°OaèOK«|_ç# D ÉÏºOH± z#fl «~°Ç ãOã÷Å‰õΩ XHÀ¯Hõ ^•xH©

Ñk ÅHõΔÅ ~°∂áêÜ«∞Å =~°‰õÄ PiúHõ ãÇÜ«∂xfl JO ŒKÕã∞ÎOk.

_ôÖÏ Ñ¨_»¤/MÏ~ÚÖÏ Ñ¨_»¤ ãÖã¨÷Å∞ Ñ¨ÙOA‰õΩx =∞ixfl Láêkè

™œHõ~åºÅ`À L`«ÊuÎ/L`åÊ^ŒHõ`«Å#∞ =$kèúKÕã¨∞‰õΩ<Õ q^èŒOQÍ D

KÕÜ« « LO@∞Ok. Õâ◊OÖ’ "≥Ú «ÎO 58 q∞eÜ«∞#¡ z#fl «~°Ç

"å}[º ãOã÷Å∞ L<åflÜ«∞x JOK«<å! g\Ö’ ãO™ê÷QÆ « ÃÑ@∞ì|_ç

H=ÅO <åÅ∞QÆ∞ âß «O =∂„ «"Õ∞ L<åfl, 120 q∞eÜ«∞#¡ =∞OkH

Láêkè HõeÊã∞Î<åfl~Ú. „ÑHõ$u "≥·Ñs`åºÅ áêÅ∞|_ç# Ô~· «∞Å‰õΩ

‰õÄ_® D ãOã÷ ãÇÜ«∂xfl JO ŒKÕã∞ÎOk.

# Œ∞Å J#∞ãO è•#O

# Œ∞Å J#∞ ãÖ è•#O HÀãÖ ˆHO„ Œ „Ñ¨Éèí∞ «fiO XHõ \Ïãπ

á¶È~üû Hõq∞\©x xÜ«∞q∞OzOk. HO„ Œ [Å=#~°∞Å âßY =∂r

HÍ~°º Œi≈ a.Z<£. #=Å"åÅ J èŒºHõΔ «# D Hõq∞\©Ö’ xÑÙ}∞Å∞,

ã‘xÜ«∞~ü JkèHÍ~°∞¡ LO\Ï~°∞. Õâ◊OÖ’ Jhfl # Œ∞Å#∂ J#∞ãO è•#O

KÕ¿ã „Ñ„HÜ«∞#∞ D Hõq∞\© "ÕQÆ=O «O KÕã∞ÎOk.

2015 "Õ∞Ü≥∂[#26

„áê «∂i áÈ «Ü«∞ºâ◊~°‡

1. IRNSS-ID LÑ„QÆÇÏ q=~åÖËq∞\?(Z) nxfl NÇÏiHÀ@ #∞O_ç „ÑÜ≥∂yOKå~°∞(a) nxHÀãO PSLVC-27~åÔH\ò "å_®~°∞ (ã≤)Wk 36,000 H˜q∞ Z`«∞ÎÖ’ L#fl lÜ≥∂ã≤O„Hõ#ãπ Piƒ\òÖ’ LO@∞Ok (_ç) ÃÑ·=hfl

2. D „HOk "å\Ö’¡ Uk HõÔ~H±ì?(Z) AWACS : Z~Ú~ü É’~üfl "åiflOQ∑ HõO„\’Öò ã≤ã¨ìO (a) IRNSS : WO_çÜ«∞<£sl#Öò <åqQ+<£ âÏ\Ö·\ò ã≤ãìO (ã≤) LPSC

: eHfi_£ „á⁄ÑÅ¬<£ ã≤ãì"£∞û ÃãO@~ü (_ç) ÃÑ·=hfl3. b HÍfi<£ Ü« U Õâ◊ `˘e „Ñ è•#=∞O„uQÍ

Ñ¨xKÕâß~°∞?(Z) ã≤OQÆÑÓ~ü (a) K≥·<å(ã≤) WO_À<Õ+≤Ü«∂ (_ç) =∞Ü«∞<£=∂~ü

4. H˜~°O_»∂Öò ZHõ _»∞Ok?(Z) ÑtÛ=∞ÉOQÍÖò(a) ŒO Õ"å_» lÖÏ¡, K«fÎãπÑ¶∞~ü(ã≤) *Ï~°öO_£ (_ç) cÇ¨~ü

5. U„Ñ≤Öò 7, 2015# „áê~°OaèOz# q∞+¨<£WO„^èŒ^èŒ#∞+π (\©HÍÅ∞ "Õ¿ã „á⁄„QÍO) UU"åº èŒ∞Å#∞ Œi KÕ~°hÜ«∞ Œ∞?(Z) _çÑ‘ÎiÜ«∂, HÀiO « ŒQÆ∞æ(a) èŒ#∞~åfi «O, áÈeÜ≥∂(ã≤) HõΔÜ«∞, g∞lÖòû, ÃÇÏáê>ÿ\˜ãπ–a(_ç) ÃÑ·=hfl "åº èŒ∞Å∞ ~å‰õΩO_® "åºkè x~À èŒHõ\©HÍÅ∞ Ñ≤Å¡Å‰õΩ Wã¨∞Î<åfl~°∞.

6. D ãÖ= «û~°O ÉèÏ~° « Õâ◊OÖ’ 270 ÅHõΔÅ@#∞flÅ K«ÔH¯~° L «ÊuÎ J=Ù «∞O Œx JOK«<å.WO^Œ∞Ö’ Zxfl ÅHõ ΔÅ @#∞flÅ K« ÔH¯~°#∞ÉèÏ~°fÜ«ÚÅ∞ qxÜ≥∂yOK«∞‰õΩO\Ï~°∞.?(Z) 150 (a) 248 (ã≤) 140 (_ç) 160

7. JO ŒiH q Œº 2015 <å\H J<Õ „Ñuáê Œ#L#fl _®HÍ~ü „¿Ñ¶O =~ü (Ü«Ú<≥™È¯)x ZxflÕâßÅ∞ J=∞Å∞ KÕ™êÎ=∞<åfl~Ú?

(Z) 164 (a) 193 (ã≤) 150 (_ç) 1568. ÉèÏ~° «~å*ÏºOQÆOÖ’x Z#fl= PiìHõÖò „ÑHÍ~°O,

~åR Ñu Pi¤<≥<£û *Ïs KÕÜ«∞=K«∞Û#∞?(Z) 123 (a) 59 (ã≤) 73 (_ç) 74

9. q∞ãπ pÑ¶π sÑ¶π U ã=Ú„ ŒOÖ’ LOk?(Z) J\Ï¡O\H± =∞Çã=Ú„ ŒO(a) ™œ ü K≥·<å ã‘ (ã=Ú„ ŒO)(ã≤) Ç≤ÏO Œ∂ =∞Çã=Ú„ ŒO(_ç) |OQÍàÏYÏ «O

10. 35 ÕâßÅ∞ ãÉèí∞ºÅ∞QÍ L#fl ãq∞‡\ò PÑ¶π kJ"≥∞iHÍãπ ZHõ _» x~°fiÇ≤ÏOKå~°∞?(Z) „ÉlÖò (a) Ñ<å=∂(ã≤) JÔ~O\©<å (_ç) ÃÑ~°∂

11. Ããã ≤Ö ò ~À_ £ û q„Q ÆÇ ¨ ÏO U ^Õâ ◊OÖ’`˘ÅyOKå~°∞?(Z) „HÑπ \∫<£ ŒHΔ} P„Ñ¶≤HÍ (a) lOÉÏÉËfi(ã≤) ~°ëêº (_ç) DlÑÙì

12. 2015 QÀ¡|Öò Z~üÎ J=~ü HÍÑ≤@ÖòQÍ ã≤Ü≥∂Öò( ŒHΔ} H˘iÜ«∂)x „ÑHõ\OKå~°∞?(Z) ^ä•<Õ, =∞Ç¨~åR (Ô~#∞º=|∞Öò Z#s˚"å_ç#O Œ∞‰õΩQÍ#∞) (a) =∞ èŒ∞Ô~·(ã≤) Hõ<åº‰õΩ=∂i (_ç) „u"ÕO„_»O

13. U @=~üx S~°<£ ÖË_ç JO\Ï~°∞?(Z) DÑ¶≤Öò @=~ü, áêiãπ(a) e|sì ™êì@∂º, #∂ºÜ«∂~ü(ã≤) q^•º™êQÆ~ü ¿ã «∞ (_ç) áêO|<£ „a_£

14. á¶êÔ~<£ HõO„\|∂º+<£ Ô~QÆ∞ºÖË+<£ Ü«∂H±ì (áê~å)„ÑHÍ~°O U ãOã÷ x èŒ∞Å∞ xeÑ≤ "Õâß~°∞?(Z) „w<£Ñ‘ãπ (Z<£lF)(a) #~°‡^•|Kå"À PO^Àà◊#(ã≤) |KüÑ¨<£ |Kå"À PO^Àà◊<£ (_ç) W"Õq HÍ=Ù

15. ™È+Öò „á⁄„ÔQãπ WO_≥H±û Ö’ U Õâßxk Z#fl= ™ê÷#O?(Z) ÉèÏ~° « Õâ◊O : 101 (a) Ü«ÚZãπZ : 16(ã≤) <å~fi : 1 (_ç) ÃÑ·=hfl

16. <Õ+¨#Öò A_ô+≤Ü«∞Öò Jáê~ÚO\ò"≥∞O\òûHõq∞+<£Ö’ ZO «=∞Ok LO\Ï~°∞?(Z) ÉèÏ~° « Õâ◊ „Ñ è•# <åºÜ«∞=¸iÎ(a) ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì ã‘xÜ«∞~ü "≥∂ãπì <åºÜ«∞=¸~°∞ ÎÅ∞ W^Œ Ì~°∞ (ã≤) ˆHO„^Œ „Ñ¨Éè í∞`«fi<åºÜ«∞âßY=∞O„u, ˆHO„^ Œ „Ñ ¨É è í ∞` « fiOxÜ«∞q∞OKÕ W ŒÌ~°∞ „Ñ=ÚY∞Å∞(_ç) ÃÑ· JO Œ~°∂

17. D „HOk"å\Ö’¡ Uk HõÔ~H±ì?(Z) LBA : ÖÏO_£ É∫O_»s Z„y"≥∞O\ò(a) BBEECC : ÉèÏ~° ü |OQÍ¡ Õâ◊ Z<£H¡"£HÀi¤<Õ+¨<£ Hõq∞\ ˜ (ã≤) Ñ¨tÛ=∞ÉˇOQÍÖò„‰ õÄK üÉ ˇÇ ¨ ~ ü lÖÏ ¡Ö’ 51 |OQÍ ¡^ ÕjZ<£H¡"£Å∞<åfl~Ú. |OQÍ¡ Õâò 4 lÖÏ¡Ö’¡ 111WO_çÜ«∞<£ ˆH¡"£Å∞<åfl~Ú. (_ç) ÃÑ·=hfl

18.#∂ «# ÉèÏ~° « =ÚYº ZxflHõÅ Hõq∞+#~ü Z=~°∞?(Z) #ã‘O *·nè (a) \.Z<£. âı+<£(ã≤) q.Zãπ. ãOÑ ü (_ç) *.ZO. eOQ∑_À

19. ÉÏÖÏ Ñ¶Ù„H˜Z<£ ˆH¡"£ ZHõ _»∞Ok?(Z) WO_çÜ«∂ – |OQÍ¡ Õâò ãïÇ¨Ï Œ∞ÌÖ’¡(a) J~°∞}ÏK«Öò „Ñ Õâò (ã≤) [=Ú‡ HÍj‡~ü(_ç) ã≤H¯O

20. ä•q∞ããπ ≥ÅOQÍ<≥<£ã≤ãπ JO>Ë Uq∞\?(Z) ™êÖÑÙ~°∞QÆ∞ (<åQÆ#∂~ü, HõsO#QÆ~ü lÖÏ¡Ö’QÆ∞iÎOKå~°∞) (a) Ñ@∞ìÑÙ~°∞QÆ∞ (ã≤) ÉÏH©ìiÜ«∂(_ç) "≥·~°ãπ

21. 1930 ^Œâ◊HõOÖ’ l_çÑ≤ („QÍãπ _˘"≥∞ã≤ìH±„á⁄_»H±ì) J<Õ „Ñuáê Œ# Z=~°∞ KÕâß~°∞?(Z) Ãã·=∞<£ ‰õΩ*ò<≥\òû J<Õ Pi÷Hõ âß¢ãÎ"Õ «Î(a) P_»Oã≤‡ ü (ã≤) HÍ~ü¡=∂~ü û (_ç) *.ZO.H©<£û

22. áêiãπ#QÆ~°O U#k X_»∞¤# L#flk?(Z) äÕ"£∞û #k (a) ã‘<£ #k(ã≤) q∞ã≤ã≤Ñ≤#k (_ç) J"≥∞*Ï<£ #k

23. H˘ «ÎQÍ U~åÊ@∞ KÕã≤# ã≤ Öò q∞x¢ã‘Î „ÑHÍ~°O2022 <å\˜H˜ Zxfl q∞eÜ«∞#¡ L^ÀºQÍÅ∞=™êÎ~Ú?(Z) 109.7 (a) 50(ã≤) 60 (_ç) 70

24. „Ñü eÃãì_£ HõOÃÑh É’~ü¤ PÑ¶π _≥·Ô~Hõì~üûÖ’ XHõ=∞Ç≤Ïà◊ LO_®Åx U ãOã÷ ≥eÑ≤Ok?(Z) SEBI (a) RBI

(ã≤) CCI (_ç) FMC

25. 2015 qãπ_≥<£ „HÔH@~üû PÖò‡<åH±Ö’ Z=i¿Ñ~°∞¡L<åfl~Ú?(Z) ‰õΩ=∂~ü ãÖQÆ~° ~ü g~°O ÕÃãÇ¨fiQ∑(a) P~ü. Jtfi<£(ã≤) ZO.Zãπ. èÀx (_ç) ~ÀÇ≤Ï ü â◊~°‡

26. <Õ+¨#Öò Z~Ú~ü HÍfie\˜ WO_≥H±ûÖ’ Zxfl™ê÷~ÚÅ∞<åfl~Ú?(Z) QÆ∞_£, âß\ãπ á¶êºHõìs(a) "≥∂_»~\ò, ÑÓ~ü(ã≤) "≥sÑÓ~ü, ã≤qÜ«∞~ü (_ç) ÃÑ· P~°∞

27. D „HOk "å\Ö’¡ Uk HõÔ~H±ì?(Z) Zeã‘áêÖˇãπ : „ÃÑ¶OKü J èŒº‰õΔΩ_ç x"åãÖ(a) "≥·\ò ÇÏ∫ãπ : Ü«ÚZãπZ J èŒº‰õΔΩ_ç x"åãO(ã≤) ~åRÑu Éèí=<£ : ÉèÏ~° « Õâ◊ J èŒºHõΔ x"åãO(_ç) ÃÑ·=hfl

28. D „HOk "å\Ö’¡ Uk HõÔ~H±ì?(Z) MMRCA : g∞_çÜ«∞O =∞bì ~ÀÖòHõOÉÏ\òZ~Ú~ü „HÍÑπì (a) LCA : Ö·\ò HõOÉÏ\òZ~Ú~ü „HÍÑ¶πì (ã≤) HAL : Ç≤ÏO^Œ∂™ê÷<£U~À<å\H±û eq∞>_£ (_ç) ÃÑ·=hfl

2015 "Õ∞Ü≥∂[# 27

29. D „HOk "å\Ö’¡ Uk HõÔ~H±ì?(Z) IJMA : WO_ çÜ « ∞< £ E\òq∞Ö ò ûJ™Èã≤ÜÕ∞+<£ (a) FICCI : ÃÑ¶_»~+¨<£ PÑ¶πWO_çÜ«∞<£ KèåO|~ü PÑ¶π HÍ=∞~üû WO_»¢ã‘ìãπ(ã≤) CII : HÍ#Êù_»ˆ~+¨<£ PÑ¶π WO_çÜ«∞<£WO_»¢ã‘ìãπ (_ç) ÃÑ·=hfl

30. ãfiK«ÛùÉèÏ~° üq∞+<£ „HO Œ xi‡Oz# 2,70,069QÆ$ÇÏ =∞~°∞QÆ∞^˘_»¡Ö’ 60âß «O xi‡Oz, U~åRO =ÚO Œ∞ LOk?(Z) QÆ∞[~å ü (a) =∞ èŒº„Ñ Õâò(ã≤) Hõ~åfl@Hõ (_ç) *Ï~°öO_£

31. JHÀ ì|~ ü 2, 2014 „áê~ °Oa èOz#ã¨fiK«ÛùÉèÏ~° üq∞+¨<£ ÅHΔÍºÖËq∞\˜?(Z) "≥Ú «ÎO Y~°∞Û : ~°∂. 62,009 HÀ@∞¡(a) QÆ$Ç¨Å \Ï~ÚÖˇ@∞¡ : 1.04 HÀ@∞¡x~å‡}O (ã≤) Hõ=¸ºx\ \Ï~ÚÖ@∞¡ : 2.51ÅHõΔÅ∞ 2.55 ÅHõΔÅ Ñä¡H± \Ï~ÚÖˇ@∞¡x~å‡}O (_ç) ÃÑ·=hfl (2–10–2019 <å\HÃÑ@∞ì‰õΩ#fl ÅHΔÍºÅ∞)

32. W 3{3 J#QÍ U ÕâßÅ∞?(Z) Ü« ~°ÑπÖ’QÆÅ Ü«ÚÔH, „á¶ê<£û, ~°ëêº(a) Ü«ÚZãπZ, ÔH#_®(ã≤) [~°‡h (_ç) ÃÑ·=hfl (W~å<£`À#∂ºH¡Ü«∞~ü XÑÊO ŒO ‰õΩ Œ∞~°∞Û‰õΩ#fl ÕâßÅ∞)

33. W~å<£ Ñ≤6 { 1 „QÆ∂Ñπ KÕã¨∞‰õΩ#flXÑÊO ŒOÖ’ QÆÅ „Ñ è•# JOâßÖËq∞\?(Z) W~å<£ Õâ◊O «# W<£™êìÖò¤ ÃãO„\©Ñ¨Óº*òÅãÖYºÖ’ 2/3 =O`«∞H˜ `«yæOK«∞HÀ=_»O (a)Ü«Ú~xÜ«∞O xÅfiÅ∞ 10,000 HÖ’„QÍ=ÚÅ #∞O_ç300 H˜Ö’ „QÍ=ÚÅÖ’Z<£iKü_£ Ü«Úˆ~xÜ«∞OH˜`«yæOK«∞HÀ=_»O (ã≤) 15 Uà◊§áê@∞ Ñ¶~ü_Ò#∂ºH¡Ü«∞~ü ÃÑ¶ã≤e\x sÃã~üÛ ÃÑ¶ã≤e\QÍ=∂~°Û_»O (_ç) ÃÑ·=hfl

34. ÉèÏ~° « Õâ◊ "åÜ«Ú HÍÅ∞+ºO =Å# áœ~°∞_çã ¨Q Æ@∞ =Ü«∞ã ¨ ∞ û Zxfl ã Ö=`«û~åÅ∞«QÆ∞æ «∞O Œx âß¢ãÎAÅ∞ JOK«<å"Õâß~°∞ ?

(Z) 3.2 (a) 5 (ã≤) 6 (_ç) 435. Z~Ú~ü HÍfie\ WO_≥H±û (Z‰õÄºS) J<Õk QÀ¡|Öò

„Ñ¨=∂}ÏÅ∞ QÆÅk. ÉèÏ~°`«^Õâ◊ ÃãO„@Öòá⁄Å∂º+<£ HõO„\’Öò É’~ü¤ WO Œ∞HÀãO "å_ç#P~°∞ ™ê÷~ÚÅ HõÅ~ü HÀ_£ ¿ã¯ÖòÖ’ QÆÅ~°OQÆ∞ÖËq?(Z) _®~ü „w<£ (a) Ü≥∞Ö’¡ : PÔ~O*ò(ã≤) Ô~_£ : Ñ¨~°∞ÊÖò, "≥∞~°∂<£ (_ç) ÃÑ·=hfl(=~°∞ã¨QÍ QÆ∞_£#∞O_ç ÃÇ·Ï*Ï~°¤ãπ =~°‰õΩ)

36. WO_çÜ«∞<£ „Ñ‘q∞Ü«∞~ü bQ∑, QÆ=iflOQ∑ H“xûÖòK≥·~°‡<£ Z=~°∞?(Z) ™œ~°"£ QÆOQÆ∂e (a) ~år"£ â◊√HÍ¡(ã≤) ~°qâÏ¢ã≤Î (_ç) J[Üü∞ +≤~¯

37. ™ê¯sÊ<£ HÍ¡ãπ [ÖÏO «~åæ=ÚÅ‰õΩ HõÖfis J<Õ¿Ñ~°∞ ÃÑ\Ïì~°∞ HõÖfis JO>Ë J~°÷O Uq∞\?(Z) >ÿQÆ~ü ëê~ü (a) KÕÑ(ã≤) _®eÊù<£ (_ç) HõÑÊ

38. QÆÖòÊù „áêO «OÖ’ K≥Å~y# ÇÏ|∂Éò J<Õ èŒ∂o«∞á¶ê#∞ =Å# U ~åRO QÍeÖ’ èŒ∂o, ™ê÷~Ú

Ñ≤ZO 70 ^•\Ok?(Z) =∞Ç~åR (a) PO„ èŒ„Ñ Õâò(ã≤) X_çëê (_ç) K«fÎãπÑ¶∞_£

39. PÅì=∂~å =∂#∞=Ù_ç q=~åÖËq∞\?(Z) 1993Ö’ ŒHΔ} W@bÖ’ XHõ QÆ∞ÇÏÖ’W «x t~°ã∞û, Éèí∞[O ÉèÏQÆO XHõ ~å~ÚÖ’J «∞‰õΩ¯x HõxÑ≤OKå~Ú (a) Éèí∞[ÉèÏQÆOÖ’ XHõz#fl =ÚHõ fã∞‰õΩx Ü«Ú~xÜ«∞O äÀiÜ«∞O_Õ\OQ∑ KÕã≤ W «x =Ü«∞ã∞ 1,72,000 –1,30,000 ãO= «û~åÅ =∞ èŒº Jx ÕÖÏÛ~°∞(ã≤) Wq xÜ«∂O_»~ü^ä ŒÖò J=âıëêÅ∞QÍHõxÑ≤ã¨∞Î<åfl~Ú (_ç) ÃÑ·=hfl

40. K≥·<å „áê~°OaèOz# Pã≤Ü«∂ W<£„á¶ê¢ãìHõÛ~üÉÏºOH±Ö’ KÕ~°\ÏxH Zxfl ÕâßÅ∞ ã∞=ÚY «=ºHõÎO KÕâß~Ú?(Z) ã∞=∂~°∞ 33 (a) 10(ã≤) 5 (_ç) 15

41. W\©=Å PÑ¨ˆ~+¨<£ ~åÇ¨Ï`ü „HÕ^Œ U ^Õâ◊O#∞O_ç ÉèÏ~°fÜ«ÚÅ#∞ ~°HΔOKå~°∞?(Z) W~å<£ (a) Ü≥∞"≥∞<£(ã≤) W~åH± (_ç) ã≤iÜ«∂

42. lÉ∫\ ZHõ _» LOk?(Z) P„Ñ¶≤HÍÇ~üfl (H˘=Ú‡) (a) Ü« ~°Ñπ(ã≤) L «Î~° J"≥∞iHÍ (_ç) ŒHΔ} J"≥∞iHÍ

43. 2015–16Ö’ _çl<≥fiãπì"≥∞O\ò ^•fi~å ˆHO„ Œ„Ñ ¨É è í ∞` « fiO Zxfl HÀ@ ¡ ~ °∂áêÜ«∞Å∞¿ãHõiOK« ŒeÛOk?(Z) 41,000 (a) 35,000(ã≤) 25,000 (_ç) 19,000

44. ÉèÏ~° « Õâ◊ `˘e HÍO\b=~ü „a_£ áêO|<£„a_£ ™êÊ<£x, _ç*·<£ KÕã≤, xi‡Oz# ≥=~°∞?(Z) [~°‡<£ WO[h~ü Ã+~°~ü(a) "≥ÚHõΔQÆ∞O_»O qâıfiâ◊fi~°Ü«∞º(ã≤) P~°÷~ü HÍ@<£ (_ç) ã≤.q.~å=∞<£

45. ˆH~°à◊, Hõ~åfl@HõÖ’x "Õ\˜H˜ lÜ≥∂„QÍÑ¶≤HõÖòWO_ç ˆH+¨<£ il¢ã‘ ì , K≥#flÜü∞ W\ ©=ÅlÜ≥∂„QÍÑ¶≤HõÖò WO_çˆH+¨<£ \ÏQ∑ (lS\ÏQ∑)WzÛOk?(Z) <ÕO„_»<£ J~°\ („\ã∂û~ü lÖÏ¡, H~°à◊) ÉOQÆà◊¥~ü ~À*ò PxÜ«∞<£ (Le¡áêÜ«∞Å∞)(a) <åQÍ„\\’=∂\’ (ã≤) q∞*’aèe¡ (q∞~°Ñ)(_ç) „uÑ¨Ù~° H©fi<£ ÃÑ·<åÑ≤Öò (J<åã¨)

46. [=Ú‡ HÍj‡~üÖ’x N#QÆ~ü U #k X_»∞¤# L#flk?(Z) aÜ«∂ãπ #k (a) rÅO #k(ã≤) ã~°ãfiu #k (_ç) Ü«∞=Ú<å #k

47. D „HOk "å\Ö’¡ Uk HõÔ~H±ì?(Z) POTA : „Ñ≤"≥#¬<£ PÑ¶π >ˇ„~°i[O Ü«∂H±ì (a) MCOCA : =∞Ç~åR HõO„\’Öò PÑ¶πP~°æ<≥·*ò¤ „ÔH·O Ü«∂H±ì (ã≤) GOJCOC : QÆ∞[~å üHõO„\’Öò PÑ¶π >ˇ„~°i[O P~°æ<≥·*ò¤ „ÔH·O aÖò,2015 (_ç) ÃÑ·=hfl

48. ÃÑOKü >ÿQÆ~ü i[~üfi HÍ<å› >ÿQÆ~ü i[~°∞fiQÆ∞O_® L#fl *ÏfÜ«∞ ~°ÇÏ^•i Uk ?(Z) NH 7 (a) NH 13(ã≤) NH 31 (_ç) NH 1A

49. HÀÖò WO_çÜ«∂ eq∞>_£ U Õâ◊OÖ’ A1 &A2 HÀÖò ÉÏ¡H±Å∞ 2009Ö’ H˘#flk?(Z) ÔH#_® (a) "≥∞*ÏOaH±(ã≤) J~°O\©<å (_ç) „ÉlÖò

50. "≥∞*ÏOaH± Õâ◊ ~å[ è•x Uk?(Z) =∞ÑÙ\’ (a) J|∞*Ï(ã≤) <≥·~Àc (_ç) ÔH·~À

51. HÍ"£∞~å*Ï~üáÈ~üì eq∞>_£ ZHõ _»∞Ok?(Z) Z<Àfl~ü (a) @∂º\HÀi<£(ã≤) =∞OQÆà◊¥~ü (_ç) H˘zÛ

52. „Ñ¨ÑÖK« P~ÀQÆº ãÖã÷ „¿Ñ¶O =~ü Hõ<≥fi#¬<£P<£ \ÁÉÏHÀ HõO„\’Öò , 2005 #∞O_çJ=∞Å∞Ö’H˜ =zÛOk. nxH˜ Zxfl ^ÕâßÅ∞ÉèÏQÆ™êfi=ÚÅ∞QÍ L<åfl~Ú?(Z) 180 (a) 150(ã≤) 140 (_ç) 120

53. \’ÉÏHÀ áêºÔH@g∞ Œ P~ÀQÆº ÃÇÏK«ÛiHõ z„`åÅ∞„Ñã∞Î «O ZO « âÏ «O LO_®e?(Z) 50 (a) 40 (ã≤) 80 (_ç) 100

54. #∂ «# QÆ=~°fl~üû (JÅ"≥<≥ûãπ „Ñ≤qÖË*ãπ)~°∂Öòû „ÑHÍ~°O QÆ=~°fl~ü XHõ ãO= «û~°O Zxfl~ÀAÅ∞ "Õ~ ~å¢ëêìÅ‰õΩ "≥à◊§=K«∞Û#∞?(Z) 73 (a) 50(ã≤) 40 (_ç) 20

55. [~°‡hÖ’ ZHõ _» JuÃÑ ŒÌ áêi„âßq∞Hõ >HÍflÅrÃÑ¶~Ú~ü x~°fiÇ≤ÏOKå~°∞?(Z) áêiãπ (a) Ç¨ÏŸ<Àfl=~ü(ã≤) ÅO_»<£ (_ç) =∂™È¯

56. ™êxÜ«∂g∞~å – =∂iì<å Ç≤ÏOyãπ W\©=ÅZHõ _»ÔQeKå~°∞?(Z) WO_çÜ«∞<£ "≥Öòû (a) q∞Ü«∂q∞(ã≤) _»|∞¡ º\˜Z á¶êºq∞e ãï¯Öò HõÑπ, Kèå~°¡ãì<£,Ü«ÚZãπZ (_ç) ÃÑ·=¸_»∞ (=∂iÛ 2015#∞O_ç) nx`À ™êxÜ«∂ g∞~å˚ 7965áê~ÚO@¡‰õΩ KÕiOk.

57. WO@ˆ~fl+¨#Öò „H˜q∞#Öò HÀ~°∞ì (Sã≤ã≤)k¿ÇÏQ∑Ö’ W\©=Å Uk KÕiOk?(Z) áêÅã‘Î<å (a) W„*Ï~ÚÖò(ã≤) L «Î~°H˘iÜ«∂ (_ç) [áê<£

58. ÉèÏ~° « Õâ◊OÖ’ P"£∞ Pn‡ áêsì zÇÏflO pÑÙ~°∞J Õ q èŒOQÍ <≥·riÜ«∂ J èŒº‰õΔΩ_çQÍ ZxflÔH·#Ç¨ïÇ¨Ï=∞‡ Œ∞ |∞Çï áêsì zÇ¨ÏflO pÑ¨Ù~°∞.DÜ«∞# áêsì ¿Ñ~q∞\?(Z) PÖò„á⁄„ÔQã≤"£û HÍO„ÔQãπ(a) P„Ñ¶≤Hõ<£ <Õ+#Öò HÍO„ÔQãπ(ã≤) Ñ‘ÑÙÖòû _≥"≥∂„HÍ\H± áêsì(_ç) Ö·‰õΩ_» áêsì

59. 2001–2010# U ãOã÷ i>ÿ~ü"≥∞O\ò _çH_£ JOk?(Z) i[~°∞fi ÉÏºOH± PÑ¶π WO_çÜ«∂ (a) ZãπaS (ã≤) SZOZÑ¶π (_ç) =~°Öò¤ ÉÏºOH±

2015 "Õ∞Ü≥∂[#28

1 - _ç2 - _ç3 - Z4 - a5 - _ç6 - a7 - Z8 - Z9 - a10 - a11 - Z12 - Z13 - Z14 - Z15 - _ç16 - _ç17 - _ç18 - Z19 - Z20 - Z21 - Z22 - a

23 - Z24 - Z25 - Z26 - _ç27 - _ç28 - _ç29 - _ç30 - Z31 - _ç32 - _ç33 - _ç34 - Z35 - _ç36 - a37 - Z38 - Z39 - _ç40 - Z41 - a42 - Z43 - Z44 - Z

45 - Z46 - a47 - _ç48 - Z49 - a50 - Z51 - Z52 - Z53 - a54 - Z55 - a56 - _ç57 - Z58 - Z59 - Z60 - Z61 - Z62 - a63 - Z64 - Z65 - _ç66 - a

67 - _ç68 - _ç69 - Z70 - Z71 - a72 - _ç73 - Z74 - _ç75 - Z76 - _ç77 - Z78 - _ç79 - Z80 - _ç81 - Z82 - a83 - _ç84 - Z85 - a86 - Z

["å|∞Å∞ ( "Õ∞ 2015)

60. 2013Ö’ ˆH~°à◊, NÅOHõ f~° „áêO`åÅÖ’'|¡_£Ô~·<£— (Z~°∞Ñ¨Ù~°OQÆ∞ =~°¬O) ‰õΩ~°=_®xH˜HÍ~°}O Uq∞\?(Z) "≥∞ÿ„HÀPÖËæ™ÈÊù~üû (q «Î<åÅ=O\˜q)(a) ÃÇ·Ï„_ÀHÀ¡iH± P=∞¡O(ã≤) <≥·„\H± Ü«∂ã≤_£ (_ç) ãÅ∂ÊùºiH± P=∞¡O

61. SONAR Ö’ "Õ\˜x "å_» å~°∞?(Z) ÃÇ·Ï„Ñ¶‘ÔHfihû ™œO_£ "Õ"£û (a) "≥∞ÿ„HÀ"Õ"£û(ã≤) ÖË[~üû (_ç) HÍOu H~°}ÏÅ∞

62. ÉèÏ~° « ~åRÑu, LÑ~åRÑu Ñ Œ=ÙÅ∞ ÏmJ~Ú#ÑÙ_»∞ P Ñ Œqx ÉèÏ~° « ã∞„Ñ‘O HÀ~°∞ì„Ñ¨^è•# <åºÜ«∞=¸iÎ KÕÑ¨@ì=K«Ûx ^Õx=Å¡J=∞Å∞Ö’H =zÛOk?(Z) 1976 ~å*ÏºOQÆ ã=~°}(a) 1969 áê~°¡"≥∞O\ò K«@ìO(ã≤) 1951 ~å*ÏºOQÆ ã=~°}(_ç) 46~å*ÏºOQÆ ã=~°}

63. ÉèÏ~°`« ~åRÑü KÕ`« Ñ¨^ŒqÖ’ xÜ«∞q∞OK«|_»\ÏxH˜ ÉèÏ~°`« áœ~°ã¨`«fiO 35 Uà◊√§=Ü«∞ã∞û KåÅ∞ J<Õ <å#∞_ç LOk?(Z) QÆ=~°fl~ü (a) SZZãπ(ã≤) SÑ≤Zãπ (_ç) ÃÇ·ÏHÀ~°∞ì <åºÜ«∞=¸iÎ

64. kbÑπQÍOkè, U áê~°¡"≥∞O@s Hõq∞\© K≥·~°‡<£?(Z) ã≤QÆÔ~\ò áêÔH@¡g∞ Œ =Ú„kOKÕ (ÉÁ=∞‡Å~°∂Ñ ÃÇÏK«ÛiHõÅ∞) «k «~° JOâßÅ∞(a) ÉÁQÆ∞æ QÆ#∞Å∞ "ÕÖÏÅ∞(ã≤) ÃãÊ¢HõìO "ÕÖÏÅ∞ (_ç) W"ÕqHÍ=Ù

65. ÉèÏ~° « Õâ◊O "Õ\˜H˜ 'HÍO_ç_Õ\ò „_»Q∑û— «Ü«∂~°∞KÕ¿ã „Ñ„HÜ«∞Ö’ LOk?(Z) =∞ÖËiÜ«∂ (a) Pã≤ìÜ≥∂áÈ~Àã≤ãπ(ã≤) _»Ü«∂É\ãπ (_ç) ÃÑ·=hfl

66. "≥Ú Œ\˜ „Ñ¨ÑÖK«Ü«Ú ŒúOÖ’ =∞~°}Õz# 10,000=∞Ok ÉèÏ~°fÜ«∞ Ãã·x‰õΩÅ "≥∞"≥∂iÜ«∞Öò „áê<£ûÖ’ZHõ _» LOk?(Z) qÜ«∞<åfl (a) (#∂º"≥ – KèåÃÑÖË¡iKüÉ’~üæ,eÖË¡#QÆ~°O (ã≤) *ˇ~°∂ã¨ÖËO (_ç) W™êÎ<£|∞Öò

67. *·\ÏÑÓ~ü #∂ºH¡Ü«∞~ü „áê*‰õΩì q=~åÖËq∞\?(Z) ã∞=∂~°∞ 9900 ZO_»|∞¡ º „áê*H±ì Wk(a) =∞Ç~åRÖ’ H˘OHõ}ü „áêO «OÖ’ =ã∞ÎOk.(ã≤) „á¶ê<£ûÖ’x Jˆ~"å HõOÃÑh, iÜ«∂Hõì~°∞¡ã¨~°Ñ¶~å KÕã¨∞ÎOk. (_ç) ÃÑ·=hfl

68. D „HOk "å\Ö’¡ Uk HõÔ~H±ì?(Z) qHÀìiÜ«∂ "≥∞"≥∂iÜ«∞Öò ÇÖò : HÀÖòHõ «(a) „Ñ¶≤<£û PÑ¶π "ÕÖòû =¸ºlÜ«∞O : =ÚO|Üü∞(ã≤) _®. ÉèË"£ •lÖÏ_£ =¸ºlÜ«∞O : =ÚO|Üü∞(_ç) ÃÑ·=hfl

69. H©¡<£ ÉÏQ∑=∞u Ñ¨ äŒHõO U Õâ◊OÖ’ KÕÑ¨\Ïì~°∞?(Z) <ÕáêÖò (MÏ\Ï‡O_»∞ ŒQÆæ~°) (a) Éèí∂\Ï<£(ã≤) |OQÍ¡ Õâò (_ç) NÅOHõ

70. ˆH=ÅO 11 ~å¢ëêìÅ∞, ˆHO„ Œ áêe « „áêO`åÅ∞=∂„ «"Õ∞ J=∞Å∞ KÕã≤# <Õ+¨#Öò Ñ¶Ù_£ Ãã‰õÄºi\©Ü«∂H±ì J=∞Å∞ Unx q∞ye# W «~° ~å¢ëêìÅHÀãÖ=∞m§ ZO « =~°‰õΩ á⁄_çyOKå~°∞?(Z) 6 <≥ÅÅ∞ (a) 2 <≥ÅÅ∞(ã≤) XHõ <≥Å (_ç) 3 <≥ÅÅ∞

71. ZãπaS Ö·Ñ¶πÖ’, aZ<£Ñ≤ ÑïÉÏãπ HÍi¤Ñ¶π „á¶ê<£û‰õΩZO « "å\Ï LOk, „Ñ¨ã¨∞Î «O?(Z) 10âß «O (a) 26âß «O(ã≤) 74âß «O (_ç) 49âß «O

72. Ñ¶≤„|=i 2015Ö’ ÉèÏ~° « Õâ◊ÑÙ D „HOkHÀ~ü ÃãHÍì~ü Ñi„â◊=∞Å =$kú~@∞ (WO_≥H±û PÑ¶πWO_»¢ã≤ìÜ«∞Öò „á⁄_»HõΔ<£) ZO «?(Z) q Œ∞ºâ◊ÛHÎ : 5.2âß «O (a) ã≤"≥∞O\ò :2.7âß «O (ã≤) ÉÁQÆ∞æ : 11.6 âÏ «O (_ç)ÃÑ·=hfl (F=~åÖò WO_≥H±û 1.4âß «O)

73. WO@~fl+#Öò Ü« xÜ«∞<£ Ñ¶~ü Hõ#û~fi+<£ PÑ¶π<ÕK«~ü (SÜ«Úã≤Z<£) Ô~_£ eãπìÖ’#∞, ã≤S\WZãπ(Hõ<≥fi#¬<£ P<£ WO@ˆ~fl+¨#Öò „>Ë_£ W<£ZO_ÕO[~ü_£ ã‘Êã‘ãπ PÑ¶π "≥·Öò¤ á¶ê<å á¶È¡~À)ZÃÑO_çH±û –2Ö’ KÕiÛ# Z„~° K«O Œ#O Ü≥ÚHõ=$HõΔ âß¢ãÎ <å=∞O Uq∞\?(Z) ÃÑì~À HÍ~°Êãπ âÏO\Ïe#ãπ (a) ÉÏã≤Åãπ(ã≤) XÔ~·*Ï (_ç) W"ÕqHÍ=Ù

74. ≥Å∞QÆ∞ÉèÏ+‰õΩ ã≤Ñ≤ „É∫<£ Z#ÖËx Hõ$+≤KÕâß~°∞.JÖÏQ D „HOk ÉèÏ+Ö’¡, Z=Ô~=~°∞ ÕxHHõ$+≤ KÕâß~°∞?(Z) ÃÑ¶i¤<åO_£ H˜>ÿìÖò : Hõ#fl_»(a) ÃÇÏ~ü=∂<£ QÆ∞O_≥~üì : =∞à◊Ü«∂à◊O(ã≤) HÍ<£™êìO*’ÉjÛ : «q∞à◊O(_ç) ÃÑ· JO Œ~°∂

75. ÖÏ Hõq∞+¨<£ `«# 256= iáÈ~üìÖ’ ˆHO„^Œ„ÑÉèí∞ «fiO ÖÏ q∞x¢ã‘ìx U Ñ ŒO#∞ K«\ÏìÖ’¡Oz`˘ÅyOK«=∞x "ÕkèOzOk?(Z) ÖÑ~ü (‰õΩ+μª) (a) HõΔÜ«∞(ã≤) Z~Ú_£û (_ç) HÍº#û~ü

76. >eHÍO Ô~QÆ∞ºÖË@s PSei\ PÑ¶π WO_çÜ«∂(„\ÏÜü∞) D „HÕk "å\˜Ö’¡ U #O|~°¡‰õΩ| Œ∞Å∞QÍ 112 #O|~ü iHõ=∞O_£ KÕã≤Ok?(Z) áÈbãπ : 100 (a) ÃÑ¶·~ü : 101(ã≤) JO|∞Ö<£û : 102, Z=∞Ô~hû _ç*Ïãì~ü"Õ∞<Õ*ò"≥∞O\ò : 108(_ç) ÃÑ·=xflO\H | Œ∞Å∞QÍ

77. QÍi™êû ZHõ _»∞Ok?(Z) H©<åº (a) ŒHΔ}Ï„Ñ¶≤HÍ(ã≤) lOÉÏOÉËfi (_ç) <≥·riÜ«∂

78. ÉÏºO‰ õ ΩÅ∞ U Ñ ¨^ Œ úuÖ’ É Ëã π ˆ~\ òÖˇHõ Hõ_»∞ «∞<åfl~Ú?(Z) Ü«∂=~*ò HÍãπì PÑ¶π Ñ¶O_£û (a) =∂i#ÖòHÍãπì PÑ¶π Ñ¶O_£û (ã≤) É¡O_≥_£ HÍãπì PÑ¶π Ñ¶O_£û(_ç) ÃÑ· "å\Ö’¡ XHõ Ñ ŒúuÖ’

79. P~üaS #∞O_ç ÉÏºO‰õΩÅ∞ Ñ¶O_£û (x èŒ∞Å#∞)JÑCQÍ ≥K«∞Û‰õΩ<Õ ~@∞x U=∞O\Ï~°∞?(Z) Ô~áÈ~\ò (a) „ÃÑ¶·OÖˇO_çOQ∑ ˆ~\ò(ã≤) ÉˇOKü=∂~ü „ÃÑ·O ÖˇO_çOQ∑ ˆ~\ò(_ç) ÉËãπ ~\ò

80. ÃÑ¶·<åx¬Ü«∞Öò ÉˇOKü =∂~ü û WO_çÜ«∂ „ÃÑ·"Õ\òeq∞>_£ Z=Ô~=~°∞ „áê~°OaèOKå~°∞?(Z) Ñ¶≤H±û_£ W<£HõO =∞h =∂Ô~¯\ò _≥i"Õ\"£ûJ™Èã≤ÜÕ∞+<£ PÑ¶π WO_çÜ«∂ (FIMMDA)

(a) á¶êÔ~<£ ZˆHÛùO*ò _ôÅ~üû J™Èã≤ÜÕ∞+¨<£ PÑ¶πWO_çÜ«∂ (FEDAI)

(ã≤) WO_çÜ«∞<£ ÉÏºOH±û J™Èã≤ÜÕ∞+<£ (IBA)

(_ç) JO Œ~°∂81. i[~üfi ÉÏºOH± PÑ¶π WO_çÜ«∂ QÆ=~°fl~ü „ÑHÍ~°O

ÉèÏ~° « Õâ◊ HõÔ~O\ò JH“O\ò _≥Ñ¶≤ã≤\ò (Ö’@∞)2014–15Ö’ «QÆæ\ÏxH Uk HÍ~°}O?(Z) ãsfiÃããπ ZQÆ∞=∞ «∞Å∞ (a) ÃÑ„\’eÜ«∞OL «Ê «∞ÎÅ∞ (ã≤) |OQÍ~°O kQÆ∞=∞ «∞Å∞(_ç) W"ÕgHÍ=Ù

82. L"£∞ã≤Ü«∂OQ∑ #k ZHõ _»∞Ok?(Z) [=¸‡ HÍj‡~ü(a) J™⁄ûO – "Õ∞Ñ¶∂ÅÜ«∞ ãiÇÏ Œ∞ÌÅ∞(ã≤) <ÕáêÖò (_ç) Éèí∂áêÖò

83. Ñ~å~å "≥∞Ô~·<£ <Õ+#Öò áê~ü , *ÏO#QÆ~ü ŒQÆæ~°,QÆ∞[~å üÖ’ HõxÑ≤Oz# Q ÃÇ·ÏáÈHÀeÜ«∞ãπ ÑHΔUU ÕâßÅÖ’ HõxÑ≤ã∞ÎOk?(Z) PÑ¶…x™êÎ<£ (a) áêH™êÎ<£(ã≤) L «Î~å„Ñ¶≤HÍ ÕâßÅ∞ (_ç) ÃÑ·=hfl

84. ÖË\ò „ÔH>Ë+≤Ü«∞ãπ HÍÅÑ¨Ù (J#QÍ 100 q∞eÜ«∞<£ãÖ= «û~åÅ „H˜ «O _≥·<À™ê~ü ?(Z) HÜ«∂#k X_»∞¤#, ÑtÛ=∞ Ãã·ÉËiÜ«∂, ~°ëêº(a) DlÑπì (ã≤) H©<åº (_ç) W~åH±

85. áÈã¨ ìÖò =∞x P~° ¤~ ü ã¨sfiãπ ZÑ¨C_»∞„áê~°OaèOKå~°∞?(Z) 1853 ãO.Ö’ (a) 1880 ãO.Ö’(ã≤) 1858 ãO.Ö’ (_ç) 1889 ãO.Ö’

86. <ÕáêÖòÖ’ Éèí∂HõOÑ¨ Ñ‘_ç`«∞Å#∞ ~°H˜ΔOK«_®xH˜ÉèÏ~°fÜ«∞ Ãã·#ºO „áê~°OaèOz# ~°HõΔ} K«~°º Uq∞\?(Z) PÑ¨~+¨<£ "≥∞ÿ„u (a) PÑ¨~+¨<£ |∂¡™êì~ü(ã≤) PÑ¨~+¨<£ <ÕáêÖò(_ç) PÑ¨~+¨<£ ã¨∂~°*ò

2015 "Õ∞Ü≥∂[# 29

Pi÷HÍaè=$kú ™êkèOK«_»=∞<Õk „Ñ[Å JO «~°æ « „¿Ñ~°}, "åºáê~°

™ê=∞~°÷ºOÃÑ· P è•~°Ñ_ç LO@∞O Œx Pi÷Hõ"Õ «ÎÅ∞, q è•# ~°∂ÑHõ~°ÎÅ

ÑijÅ#Ö’ "≥Å¡_≥ÿOk.. =#~°Å ã~°Ñ¶~å, ÅÉèíº « =O\ JOâßÅ∞

ZÖÏ L#flÑ¨Ê\˜H© "åºáê~°"Õ «Î "å\˜x *ÏQÆ„ «ÎQÍ qxÜ≥∂yOK«∞

‰õΩ#flÑÙÊ_Õ ãÔ~·# Ñ¶e «O =ã∞ÎOk. J=HÍâßÅ#∞ QÆ∞iÎOK«_»OÖ’

"åºáê~°"Õ «ÎÅ∞ K«Hõ \ <Õ~°∞Ê, Œ∂~° Œ$+≤ì, L`åûÇÏO Hõey LO_»_»"Õ∞

HÍ‰õΩO_®, "å\˜x ã¨=∂[Ç≤Ï «O HÀãÖ qxÜ≥∂yOK«∞‰õΩO\Ï~°∞.

=#~°∞Å‰õΩ "åºáê~°"Õ`«ÎÅ∞ Pi÷Hõ qÅ∞=#∞ *’_ç~K«QÆÅ∞QÆ∞`å~°∞.

'Z=~°∂ QÆ∞iÎOK«#O « =~°‰õΩ „Ñu Yx[O ‰õÄ_® XHõ ~åÜÕ∞. „Ñu

"≥ÚHõ ‰õÄ_® XHõ HõÅ∞ÑÙ "≥ÚH¯— Jx ''Ñ‘@~ü „_»Hõ ~ü——Ö’ J<åfl~°∞.

Õâ◊O ãOÑ Œ#∞ ÃÑOKÕO Œ∞‰õΩ "å~°∞ Jq~åà◊ Hõ$+≤ ãÅ∞Ê`å~°∞. *Ï~üì

yÅ¤~ü K≥Ñ≤Ê#@∞¡'' =∞# ãOÑ Œ ÃÑOKÕO Œ∞‰õΩ H˘O Œ~°∞ =º‰õΩÎÅ KÕ¿ã

™êÇÏãO`À ‰õÄ_ç# ã$[<å «‡Hõ « K«∞@∂ì =∞# =∞O`å r=#Éèí$u

HÀãO P è•~°Ñ_»∞ «∞<åflO.

Ñ~åº@Hõ ~°OQÆOÖ’ "åºáê~°J=HÍâßÅ∞, Pi÷HÍaè=$kú

''Jaè=$kú •#O «@ J Õ ãÇÏ[OQÍ L#flÑà◊OQÍ [iyáÈ Œ∞.

Pi÷Hõ Ñïã≤ ÷`«∞Å∞ ÉÏQÍ L#flÑ¨ÙÊ_»∞, "åºáê~° ãÖ|Okè`«

HÍ~°ºHõÖÏáêÅ∞ •xH J=ã~°O—— Jx "Õ∞~Ú~ü, ÉÏÖò¤q<£Å∞ K≥áêÊ~°∞.

D <ÕÑ¨ äŒºOÖ’, Ñ¨~åº@Hõ ~°OQÆO XHõ Ñïâ◊„=∞QÍ ~°∂áêO «~°O

K≥Ok „ÑÑOK«"åºÑÎOQÍ =∞Oz =$kú ~@∞ ™êkè™ÈÎOk. ¿ã"å ~°OQÆ

Ñï„â◊=∞Ö’¡ `«‰õΩ¯= ÃÑ@∞ì|_ç, ã¨∞Å∞=ÙQÍ "åºáê~åÅ∞ ÃÑ@ìQÆÅ

J=HÍâ◊=Ú#fl Ñ~åº@Hõ ~°OQÆO J «∞º «Î=∞"≥∞ÿ#k.

HÍ|\˜ì Ñ¨~åº@Hõ ~°OQÆOÖ’ Ñ¨~åº@‰õΩÅ‰õΩ qã¨Î $`«"≥∞ÿ#

¿ã=Å∞ JOkOKåeû LO_»_»O`À D ~°OQÆOÖ’ "åºáê~°J=HÍâßÅ∞

Ñ~åº@Hõ ~°OQÆOÖ’ "åºáê~å=HÍâßÅ∞

„á⁄ÃÑ¶ã~ü l.PO[<ÕÜ«∞ ™êfiq∞, ã‘xÜ«∞~ü „á⁄ÃÑ¶ã~ü, @∂i[O ã∂¯Öò PÑ¶π "Õ∞<Õ*ò"≥∞O\ò.áêO_çKÕÛùi ÃãO„@Öò Ü« x=iû\©

Z‰õΩ¯=QÍ L<åfl~Ú. Ñ~åº@Hõ "åºáê~å=HÍâßÖ’¡ ÉèÏQÆOQÍ Ñ~åº@HõO,

^•x J#∞|O èŒ ~°OQÍÖ’¡ "å}[º HÍ~°ºHõÖÏáêÅ‰õΩ =∞Oz J=HÍâßÅ∞

L<åfl~Ú. ~°"å}Ï, ÇÏŸ@Öò, HÍº@iOQ∑, „\Ï"≥Öò U*hûÅ∞, @∂~ü

PÑ¨ˆ~@~°∞¡, q<À^ŒO,Hõà◊Å∞, Ç¨Ïã¨ÎHõà◊Å L`«ÊuÎ, =∂Ô~¯\ ÕQ∑,

HÍ#ÊùÔ~<£ûÅ∞, D"≥O@∞¡, Zya+<£Å∞, áê~ü Å∞, =∂#ã≤HÀÖ’¡ã „Ñ ÕâßÅ

x~°fiÇÏ} =O\ J=HÍâßÅ∞ L<åfl~Ú.

Ñ¨~åº@Hõ ~°OQÆOÖ’ "åºáê~° J=HÍâßÅÃÑ· "≥∞~Ú~ü,

ÉÏÖò¤q<£(1957), _Õq_£ ã≤."≥∞H±ÔH¡ÖÏO_£(1961), *Ï~ü yÅ¤~ü(1984),

> ˇ_ £ ã ≤Ö ò|~ ü æ|~ ü æ (1995), Jeã¨< £ " ≥Úiã ¨< £ (1999),

ÉË*òÉÏ~°∞"å(1999), ÃÇ·Ï_ô _®ÃÇÏÖòû, Hõi<£ „ÉÏãπ (1999), PO„_»∂

@~üfl|∞Öò(2002), ~°ÃãûÖò, aÖò á¶êÖòHõfl~ü (2004), ã‘ìÃÑ¶<£ÉÏÖò

(2005), "≥∞ÖÁ_ç É’`å ZÖò PÖò (2006), <å äŒ<£ ÔH Pã≤ì<£ (2007),

Ñ‘@~ü „_»Hõ ~ü (2009), ~Àã≤¡<£ ã‘ìÃÑ¶<£ *. ¿Ñ*ò, *’"À J>Öò*qH±

(2009), JO[<£ Éèí∂Ü«¸<£ (2010), H“¡ãπ g~ü"≥∞~Ú~ü ZÖò

ZÖò.(2010), ~å*ËO„ Œ áêÖò (2010), „ÉÏO_≥<£ HÍh (2012),

J=∂\Ï "åÖ’ =∂käÜ«∂ãπ(2013), Ç¨˙ºãπ Ãã~åÑ¶≤<£(2013),

`«k`«~°∞Å∞ J<ÕHõ Ñïâ’^èŒ#Å∞, ~°K«#Å∞ KÕâß~°∞. "åà◊§O`å

Ñ~åº@Hõ~°OQÍxfl aè#fl HÀ}ÏÖ’¡ ÑijeOKå~°∞. "å\Ö’¡ JkèHõÉèÏQÆO

PÜ«∂ ^ÕâßÅ∞, „áêO`åÖ’¡ „Ñ¨`ÕºHÕz „áêO`åÅ "åsQÍ

Ñ~åº@Hõ~°OQÆOÖ’ "åºáê~° J=HÍâßÅ QÆ∞iOz ¿Ñ~˘¯<åfl~°∞.

q#∂fl «fl Ñ¨~åº@Hõ #=¸<åÅ∞ – Éèíq+¨º Ñ¨~åº@Hõ ~°OQÆ Jaè=$kúH˜ H©ÅHõO

ÉèÏ~°`« Ñ¨~åº@Hõ ~°OQÆO q[Ü«∞=O`«O JÜÕ∞ºO^Œ∞‰õΩ,

ã≤÷~°Ñ¨_ÕO^Œ∞‰õΩ q#∂`«fl #=¸<åÅ∞ J=ã¨~°=∞<Õk qã¨‡iOK«ÖËx

x[O. Ñ¨~åº@HõOÖ’ qã¨Î $`«"≥∞ÿ# ÖÏÉèÏÅ∞ L<åflÜ«∞x ã¨~°fi„`å

2015 "Õ∞Ü≥∂[#30

„Ñ¨Hõ\˜ã¨∞Î#flÑ¨Ê\˜H© ÉèÏ~° « Ñ¨~åº@Hõ~°OQÍxfl =∞iO « =ÚO Œ∞‰õΩ

fã∞ÔHàı§O Œ∞‰õΩ ÉèÏ~° « „ÑÉèí∞ «fiO, Jaè=$kú U*hûÅ∞ fã∞‰õΩO@∞#fl

K«~°ºÅ∞ ãÖ`«$Ñ≤ÎHõ~°OQÍ ÖË=Ù. QÆ_çz# ^ŒâßÉÏÌÅÖ’ Q˘Ñ¨ÊQÍ

K≥ÑÙÊ‰õΩ<ÕO « ™ê÷~ÚÖ’ H˘ «Î Ñ~åº@Hõ HO„^•Å#∞ Jaè=$kú Ñ~°K«ÖË Œ∞.

Ñ¶e «OQÍ „Ñã∞Î «O L#fl Ñ~åº@Hõ HO„^•ÅÃÑ·<Õ =uÎ_ç ÃÑ~°∞QÆ∞`ÀOk.

nO`À JHõ¯_» ~°Ç¨Ï^•i =º=ã¨ ÷ , „Ñ¨`åº=∂flÜ«∞ ~°"å}Ï,

>eHõ=¸ºxH+<£, =ÔQ·~åÅÃÑ· ‰õÄ_® „ÑÉèÏ=O Ñ_»∞`ÀOk. HÍ|\˜ì

Ñ¨~åº@Hõ ~°OQÆOÖ’ H˘`«Î „áêO`åÅ#∞, áêºˆHrÅ#∞ Jaè=$kú

KÕÜ«∞_»OÃÑ· Œ$+≤ì ™êiOKåeû# J=ã~°O QÆ «OÖ’ HõO>Ë WÑÙÊ_»∞

Z‰õΩ¯=QÍ LOk. ÉèÏ~° « Ñ~åº@Hõ ~°OQÍxH H˘ «Î TÑÙ WKÕÛO Œ∞‰õΩ

H˘xfl ã∂K«#Å∞.

„Ñ ÕºHõ"≥∞ÿ# / q∞ãìs „Ñ ÕâßÅ#∞ „áÈ «ûÇ≤ÏOKåe

ÑtÛ=∞ ÕâßÖ’¡ „ÑHõ$ux ã"åÅ∞ KÕ¿ã ÖË • =∞ «Å|∞`À ‰õÄ_ç#

"≥·q èŒº „Ñ¨ ÕâßÅ#∞ QÆ∞iÎOz JHõ _» Ñ¨~åº@Hõ ˆHO„^•xfl Jaè=$kú

KÕ™êÎ~°∞. =∞# ^Õâ◊OÖ’ JÖÏO\ ˜ „áêO`åÅ#∞ QÆ∞iÎOK«ÖË^Œ∞.

L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ J™ÈOÖ’x Ç¨Ïá¶ê¡OQ∑‰õΩ ã¨g∞áê# [uOQÍÖ’

ÃãÃÑìO|~ü–#=O|~ü =∂™êÖ’¡ Œ∂~° ÕâßÅ #∞O_ç H˘xfl Ñ‰õΔΩÅ∞

=zÛ, XHõ „áêO`«OÖ’ P`«‡Ç¨Ï`«º KÕã¨∞‰õΩO\Ï~Ú. Ñ¨‰õΔΩÅ∞ "ÕÅ

H©Ö’g∞@~°¡ ^Œ∂~°O Ñ¨Ü«∞xOz JHõ¯_Õ ZO^Œ∞‰õΩ P`«‡Ç¨Ï`«º

KÕã∞‰õΩO\ÏÜ«∞<Õk XHõ q∞ãìs. JÖÏQ PO„ èŒ„Ñ ÕâòÖ’x Hõ~°∂flÅ∞

lÖÏ¡Ö’ =∞Ç¨#Ok = ŒÌ h\˜ ã¨~°ã¨∞û Jxfl HÍÖÏÖ’¡ S Œ_»∞QÆ∞Å

Z «∞ÎÎÖ’<Õ hà◊√§ LO_»_»O`À áê@∞, P hà◊§Ö’ XHõ <å}O "Õ¿ãÎ,

Jk ÃÑ·#∞O_ç K«∂ã≤<å ãÊ+ìOQÍ HõxÑ≤OK«_»O qâı+O. P ã~°ã∞ûÖ’H

h~°∞ ZHõ _» #∞O_ç =ã∞ÎOk, ZÖÏ Éÿ\H "≥à◊√ÎOk, U q èŒOQÍ XH

™ê÷~ÚÖ’ h\ =∞@ìO H˘#™êQÆ∞ «∞O Œ<Õ q+Ü«∞O WÑÊ\H© JO «∞

zHõ x ~°ÇÏãº"Õ∞. ~å[™ê÷<£Ö’x JÖÏfi~ü ãg∞áê# ÉèíOQÍ~ü HÀ@Ö’

=∞~À QÆ∞@∞ì ^•QÆ∞Ok. P HÀ@#∞ 1613Ö’ ~å*Ï =∞ èÀ ã≤OQ∑

xi‡OKå~°∞. P „áêO «OÖ’ „ÑKå~°OÖ’ L#fl XHõ Hõ äŒ „ÑHÍ~°O P

HÀ@ „áêO «OÖ’ ÉÏÉÏ ÉÏÅ∂<å ä£ J<Õ ™ê èŒ∞=Ù x=ã≤OKÕ"å~°∞.

HÀ@ Ñiã~° „áêO`åÖ’¡ Z=i Wà◊√§ ‰õÄ_® «# WO\ HõO>Ë Z «∞ÎQÍ

LO_˘ ŒÌx, XHõ"Õà◊ Z=Ô~·<å JÖÏ Hõ_ç Õ, ^•x h_» «# WO\ g∞ Œ

Ñ¨_ç`Õ, HÀ@ ‰õÄeáÈ`«∞O^Œx J`«#∞ K≥áêÊ_»@. nO`À HÀ@

„áêO «OÖ’ Wà◊√§ J~°∞ Œ∞QÍ HõxÑ≤™êÎ~Ú. HÀ@‰õΩ ŒQÆæ~°Ö’ L#fl

„QÍ=∞OÖ’ ‰õÄ_® Wà◊§‰õΩ ÃÑ·HõÑÙÊ LO_» Œ∞. Wà◊§‰õΩ ÃÑ·HõÑÙÊ xi‡¿ãÎ,

"≥O@<Õ ‰õÄeáÈ «∞O Œx JHõ _» "åi qâßfiãO. JO ÕHÍ‰õΩO_® P

HÀ@Ö’ Z=Ô~·<å ~å„u QÆ_çÑ≤ Õ, ZÑÊ\H© uiy ~å~°x ÉèÏq™êÎ~°∞.

J Õ =∂kiQÍ =∞Ç~å„+ìÖ’x â◊x ã≤OQÆ<åÑÓ~ü „QÍ=∞OÖ’

U WO\ ‰õÄ_® «Å∞ÑÙÅ∞ LO_»=Ù. Z=Ô~·<å ˘OQÆ «#O KÕ¿ãÎ Õ=Ù_Õ

tHΔ™êÎ_»x „QÍ=∞ã∞ÎÅ #q∞‡Hõ. „Ñã∞Î « ã=∂[OÖ’ ‰õÄ_® WÖÏO\˜

T~°∞ LO_»_»O Pâ◊Û~°º"Õ∞ Hõ •.

W@∞=O\˜ Pã¨H˜ÎHõ~°"≥∞ÿ#, qO`«Å∞ Hõey# „Ñ¨^ÕâßÅ#∞

Ñ~åº@Hõ „áêO`åÅ∞QÍ fiÛk ÕÌO Œ∞‰õΩ =∞Oz J=HÍâßÅ∞ L<åfl~Ú.

D =#~°∞Å#∞ LÑÜ≥∂yOK«∞HÀ=_»OÖ’<Õ "åºáê~° ã=∞~°÷ « Wq∞_ç

LOk. P „áêO`åÅ#∞ Jaè=$kú Ñ¨~°K«_»O, JHõ¯_»‰õΩ "≥àı¡O^Œ∞‰õΩ

=∂~åæÅ#∞ ÃÑOK«_»O, Ñ~åº@‰õΩÅ‰õΩ J#∞‰õÄÅ"≥∞ÿ# =ãu U~åÊ@∞¡

HõeÊOK«_»O =O\q KÕÜ«∞QÆey Õ, JHõ _» =∞Oz Ñ~åº@Hõ J=HÍâßÅ∞

LO\Ï~Ú. PÜ«∂ „áêO`åÖ’¡ L#fl *Ï#Ñ Œ Hõ äŒÅ∞, JHõ _» L#fl

=∞~°‡"Õ∞ "å\x qt+ì PHõ~°¬Hõ JOâßÅ∞(Ü«ÚZãπÑ≤)QÍ =∂~°∞™êÎ~°∞.

JÖÏO\˜ ãÖ„Ñ¨^•Ü«∞ aè#fl"≥∞ÿ# „áêO`åÅ#∞ QÆ∞iÎOz *ÏfÜ«∞,

~å+„+ì™ê÷~Ú Ñ~åº@Hõ q è•<åÖ’¡ KÀ@∞ HõeÊOKåe.

«‰õΩ¯= „ÑKå~°O Hõey# „áêO`åÅ#∞ „áÈ «ûÇ≤ÏOKåe

Õâ◊ q™êÎ~°O, qaè#fl « Œ$ëêìº *ÏfÜ«∞ Ñ~åº@Hõ Ñ@OÖ’

J<ÕHõ Pã¨H˜ÎHõ~°"≥∞ÿ# Ñ¨~åº@Hõ „áêO`åÅ∞ J<ÕHõO L<åfl~Ú.

L^•ÇÏ~°}‰õΩ PO„ èŒ„Ñ ÕâòÖ’ K≥<≥flÿH 150 HÖ’g∞@~°¡ Œ∂~°OÖ’<Õ

<≥Å∂¡~°∞ lÖÏ¡Ö’ Ñ¨ÙeHÍ\ò ã¨~°ã¨∞û, Ñ¨HΔ ãÖ~°HõΔ ˆHO„ ŒO L#flk.

Hõ~åfl@HõÖ’ J^Œ∞ƒù`«"≥∞ÿ# „Ñ¨Hõ$u JO^•Å#∞ P™êfikOKÕO^Œ∞‰õΩ

=ÚáêÊ<ÕÖ’ =∞Oz HÍºOÑ≤OQ∑ ã Œ∞áêÜ«∂Å∞ L<åfl~Ú. H~°à◊Ö’x

áê~°Oa‰õΩà◊O, «q∞à◊<å_»∞Ö’ Õh lÖÏ¡Ö’ "Õ∞Ñ¶∞=∞Öÿ „áêO`åÅ∞

Ñ~°fi`å~ÀÇÏ‰õΩÅ‰õΩ ãfi~°æO =O\q. Œ∞~° Œ$+ì=âß «∞Î g\ QÆ∞iOz

Ñ~åº@Hõ =~åæÅÖ’ Z‰õΩ¯= „ÑKå~°O ÖË Œ∞. JÖÏQ PO„ èŒ„Ñ ÕâòÖ’x

qâßYÑ@flO ãg∞ÑOÖ’ ÅO|ã≤Oy ŒHΔ}ÉèÏ~° «OÖ’ „ÑuU\Ï =∞OK«∞

‰õΩi¿ã UÔH·Hõ „áêO «O. Õâ◊OÖ’ WÖÏO\ J<ÕHõ „áêO`åÅ∞ Ñ~åº@‰õΩÅ

Œ$+≤ìÖ’ Ñ_ÕO Œ∞‰õΩ Z Œ∞~°∞ K«∂ã∞Î<åfl~Ú.

JO Œ∞ÉÏ@∞Ö’ LO_Õ Ñ~åº@HõO

`«Ü«∂s ~°OQÆO, ¿ã"å ~°OQÍÅ`À áÈeÛ#Ñ¨ÙÊ_»∞ Ñ¨~åº@Hõ

~°OQÆOÖ’ qHõÖÏOQÆ∞ÅÃÑ· „Ñ¨`ÕºHõ ^Œ$+≤ ì ™êiOK«HõáÈ=_»O

Œ∞~° Œ$+ìHõ~°O. Õâ◊O, qq èŒ ~°OQÍÅ L «Ê «∞ÎÅ∞ 'ãq∞‡o « =$kú—

HÀãO åÑ„ «Ü«∞Ñ_»∞ «∞O>Ë Ñ~åº@Hõ ~°OQÆO =∂„ «O D q+Ü«∞OÖ’

"≥#Hõ|_ç~k. „ÑÑOK«"åºÑÎOQÍ qHõÖÏOQÆ∞Å ãOYº 60 HÀ@∞¡. "åiH

ã=∂# «fiO, ™ê=∂lHõ <åºÜ«∞O HõeÊã∞Î#flÑÊ\H© @∂i[OÖ’ „Ñ ÕºHõ

J=HÍâßÅ∞ HõeÊOK«_»O ÖË Œ∞. D =~åæÅÃÑ· Œ$+≤ì ™êi¿ãÎ Ñ~åº@Hõ

~°OQÆOÖ’ =∞Oz =∂Ô~¯\ò J=HÍâßÅ∞ ‰õÄ_® LO\Ï~Ú.

Ü« ~ÀÑ≤Ü«∞<£ <≥@=~ü Ñ¶~ü JÔHûã|∞Öò @∂i[O(W<å\ò) „ÑHÍ~°O

JO^ŒiH© JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’ Ñ¨~åº@HõO JO>Ë JO^Œi`À ÉÏ@∞

qHõÖÏOQÆ∞Å∞ ZÖÏO\ W|ƒO Œ∞Å∞ ÖËx „Ñ ÕâßÅ∞, ã=∞ãºÅ∞ ÖËx

„ÑÜ«∂}O, J «∞º#fl « ¿ã=Å∞, |∞HOQ∑, W «~° ¿ã=Å∞ á⁄O ÕO Œ∞‰õΩ

J=HÍâßÅ∞ LO_Õ q èŒOQÍ =∞øeHõ ã Œ∞áêÜ«∂Å#∞ =∂~°Û_»O. XHõ

2015 "Õ∞Ü≥∂[# 31

q èŒOQÍ WÖÏO\ "≥ã∞Å∞ÉÏ@∞ HõeÊã∞Î#fl WO@Ô~fl\ò, P<£Öÿ<£ „\Ï"≥Öò

áê¡xOQ∑, |∞HOQ∑ ™œHõ~åºÅ‰õΩ =∞#O Hõ$ «[ «Å∞ K≥ÑÙÊHÀ"åe. J~Ú Õ

„ÑÜ«∂}Ï =∂~åæÅ∞, xs‚ « „Ñ ÕâßÖ’¡ "åiH J=ã~°"≥∞ÿ# ™œHõ~åºÅ∞

JO Œ∞ÉÏ@∞Ö’ LOKåe.

¿Ñ ŒÅ J#∞‰õÄÅ Ñ~åº@HõO

Ñ¨~åº@Hõ „Ñ¨^ÕâßÅ#∞ ãÖ^Œi≈OK«_»O, ~°Hõ~°HÍÅ [<åÅ#∞

HõÅ=_»O, „ÑHõ$u JO^•Å#∞, qq èŒ ~°∞K«∞Å#∞ P™êfikOK«_»=∞<Õk

Pi÷Hõ ™È÷=∞ «, „áêO «O, eOQÆO, =Ü«∞ã∞`À ãO|O èŒO ÖËx =∂#=

ãfiÉèÏ=O. HÍx ≥e™È, ≥eÜ«∞HÀ ÉèÏ~° « Ñ~åº@Hõ ~°OQÆO H=ÅO

#QÆ~° èŒxHõ, ãOÑ#fl =~åæÅ‰õΩ =∂ «„"Õ∞ J#∞‰õÄÅOQÍ Jaè=$kú

K≥OkOk. W Õ èÀ~°} H˘#™êy Õ Ñ~åº@HÍxfl ''ãOÑ#∞flÅ HÀãO,

ãOÑ#∞flÅ H˘~°‰õΩ, ãOÑ#∞flÅ KÕ «—— Jx Jaè=i‚OKÕ ~ÀA ŒQÆæ~À¡<Õ

LOk.

~ °"å}Ï, =ã ü, W` «~ ° ¿ã=Å‰ õ Ω ã Ö|OkèOz

Ñ¨~åº@Hõ~°OQÆOÖ’ =∞øeHõ ã¨^Œ∞áêÜ«∂Å∞ ÃÑ^ŒÌ Z`«∞Î# Jaè=$kú

K≥Ok#ÑÊ\H© ÉèÏ~°fÜ«∞ ã=∂[OÖ’ ÃÑ ŒÌ =~°æ"≥∞ÿ# „QÍg∞}, J~°÷

Ñ@ì} „áêO « „Ñ[Å∞ Ñ~åº@Hõ J#∞Éèí∂uH Œ∂~°OQÍ<Õ L<åfl~°∞.

XHõ"≥·ÑÙ «Ü«∂s ~°OQÆO "ÕQÆOQÍ „QÍg∞} =∂Ô~¯\òÅ‰õΩ J#∞QÆ∞}OQÍ

L «Ê «∞ÎÅ#∞ «Ü«∂~°∞ KÕã∞H˘x =∂~°∞=¸Å „áêO`åÅ#∞ ‰õÄ_®

KÕ~°∞`«∞O>Ë, @∂i[O =∂„`«O ˆH=ÅO H˘O^ŒiH˜ =∂`«„"Õ∞

Ñïq∞`«=∞=_»O ^Œ∞~°^Œ$+¨ìHõ~°O. HÍ|\ ˜ì „QÍg∞} =∂Ô~¯\ò#∞

Ñ¨~åº@Hõ~°OQÆO ^Œ$+≤ìÖ’ ÃÑ@∞ì‰õΩ<ÕO^Œ∞‰õΩ Wk ã¨Ô~·# ã¨=∞Ü«∞O.

Ñ~åº@HÍxfl JO Œ∞ÉÏ@∞ èŒ~°Ö’¡ Jaè=$kú KÕÜ«∞_»O ^•fi~å „QÍg∞}

„Ñ¨[Å∞ ‰õÄ_® ÉèÏQÆ™êfi=ÚÅ=Ù`å~°∞. ˆH=ÅO H˘xfl f~°÷Ü«∂„`«

HO„^•Å∞ «ÑÊ „QÍg∞} „Ñ[Å∞ W «~° „áêO`åÅ‰õΩ ÃÑ ŒÌQÍ "≥à◊§_»O

ÖË Œ∞. Ju ÃÑ ŒÌ „QÍg∞} @∂i[O =∂Ô~¯\òÃÑ· Œ$+≤ì ™êiOKåe.

áê~î°âßÅÅ∞, HÍÖËr q^•º~°∞÷Å‰õΩ ZH±ûHõ~°¬<£/@∂~ü áêºHrÅ∞

áê~î°âßÅÅ ÖË^• HÍÖËr q^•º~°∞÷Å „Ñ¨`ÕºHõ J=ã¨~åÅ‰õΩ

J#∞QÆ∞}OQÍ „Ñ¨^è•# @∂~ü PÑ¨ˆ~@~üÅ∞ ÖË^• „\Ï"≥Öò áÈ~üìÅ∞

@∂i[O áêºHrÅ∞ PÑ¶~ü KÕÜ«∞HõáÈ=_»O Pâ◊Û~°ºHõ~°O. D ~ÀAÖ’¡

^•^•ÑÙ Jxfl q^•º ãOã÷Å∞ ãfiÅÊ HÍeHõ ZH±ûHõ~°¬<£ „\Ñπ / ãì_ô

@∂~°∞¡ / WO_»„ã‘ì ql\òÅ#∞ U~åÊ@∞ KÕã∞Î<åfl~Ú. Õâ◊ Ñi=∂}O,

q^•ºãÖã¨ ÷Å ãÖYº, ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞#fl q^•º~°∞ ÷Å#∞ ^Œ$+≤ ìÖ’

ÃÑ@∞ì‰õΩ#fl@¡~Ú`Õ @∂i[OÖ’ W^˘Hõ ÃÑ^ŒÌ =∂Ô~¯\ò JÜÕ∞º

J=HÍâ◊=ÚOk. nxx LÑÜ≥∂yOK«∞HÀ"åeû# J=ã~°O ZO ≥ÿ<å

LOk. D ~°OQÍxfl <≥ÿÑÙ}ºO ÖËx, J#∞ÉèíO ÖËx =º‰õΩÎÅ∞, q^•º~°∞÷Å

~ °H õ Δ}, É è í „^ Œ` «#∞ Ñ ¨\ ˜ ìOK « ∞HÀ‰ õ ΩO_® x~ °fiÇ ≤ Ïã ¨ ∞ Î<åfl~ ° ∞ .

Ç≤Ï=∂K«Öò„Ñ ÕâòÖ’x aÜ«∂ãπ #kÖ’ 24 =∞Ok WO[hiOQ∑ HÍÖËr

q^•º~°∞÷Å∞ H˘@∞ì‰õΩáÈ=_»"Õ∞ WO^Œ∞‰õΩ x^Œ~°≈#O. JÖÏˆQ WHõ¯_»

"≥∂ãÖ, ^ÀÑ≤_ô KÕ¿ã ˆHã¨∞Å∞ ‰õÄ_® Z‰õΩ¯"Õ LO\Ï~Ú. q^•ºi÷

„Ñüx èŒ∞Å ã¨Ç¨Ü«∞O`À @∂~ü Ã+_»∂ºÅ∞ ~°∂á⁄OkOKÕ \©K«~°¡‰õΩ

‰õÄ_® „á⁄ÃÑ¶+¨#Öò J#∞Éèí=O LO_» Œ∞ HÍ|\ì Y~°∞ÛÅ∞, Éè’[#,

=ãü U~åÊ@∞¡, J#∞HÀx „Ñ¨=∂^•Å∞ ãÖÉèíq¿ãÎ fã¨∞HÀ"åeû#

K«~°ºÅÃÑ· J=QÍÇÏ# LO_» Œ∞. Ñ¶e «OQÍ Ã+_»∂ºÖ’¡ =∂~°∞Ê =¿ãÎ

|ãπ™êìO_£Å∞, Ô~·ÖËfi ¿ãì+¨<£Å =^ŒÌ ÃÑ^ŒÌ ãÖYºÖ’ q^•º~°∞÷Å∞

Ñ_çQÍÑÙÅ∞QÍ¿ã Ñiã≤÷u U~°Ê_»_»O ã~°fi™ê è•~°}"Õ∞.

=∂#= xi‡ « Ñ~åº@Hõ HO„^•Å#∞ „áÈ «ûÇ≤ÏOK«_»O

J@∞ «∂~°∞Ê, W@∞ ÑtÛ=∂# "ÕÖÏk HÖ’g∞@~°¡ HÀ™êÎ f~°OÖ’

cKü @∂i[O QÆ∞iOz q#Ñ_»HõáÈ=_»O ÉÏ è•Hõ~°O. ÑtÛ=∞ f~°OÖ’

QÀ"å, «∂~°∞Ê# ÑÓi cKü#∞ q∞#Ç~Ú¿ãÎ Õâ◊OÖ’x cKüÅ∞ ZHõ _®

JO «~åfÜ«∞ „áêK«∞~°ºO á⁄O ŒÖË Œ∞. ™ê÷xHõ =∂Ô~¯\ò J=ã~åÅ#∞

f~Û J<ÕHõ cKüÅ∞ L#flÑÊ\H©, "å\Ö’ J~°_»[<£ cKüÅ#∞ «‰õΩ¯=

Y~°∞Û`À JO`«~å˚fÜ«∞ ™ê÷~Ú Ñ¨~åº@Hõ „áêO`åÅ∞QÍ fiÛk^ÕÌ

J=HÍâ◊=ÚOk. JÖÏQ "å@~ü ™ÈÊ~üì û#∞ ‰õÄ_® Jaè=$kú KÕÜ«∂eû

LOk.

nä"£∞ / J=¸º*ò"≥∞O\ò áê~ü Å∞

nä"£∞ áê~ü Å∞, J=¸º*ò"≥∞O\ò áê~ü Å∞ =∂#= xi‡ « Ñ~åº@Hõ

PHõ~°¬}Å∞. Wq Z‰õΩ¯= ÃÑ@∞ì|_ç À ‰õÄ_»∞‰õΩ#fl"≥·<å Jxfl =~åæÅ

„Ñ[Å#∞ qâı+OQÍ PHõi¬™êÎ~Ú. =∞# Õâ◊OÖ’ _çã‘flÖÏºO\ò «~°Ç

nä"£∞ áê~ü Hõ>ËìO Œ∞‰õΩ Z<Õflà◊√§ Ñ_»∞ «∞O^À. Ü«ÚZãπUÖ’ Ü« x=~°ûÖò

ã∂ì_çÜ≥∂ «~°ÇÖ’ =∞# ŒQÆæ~° =ÚOÉÿ ÉÏe=Ù_£, K≥<≥flÿ, ÃÇ·Ï Œ~åÉÏ £

ã∞ì_çÜ≥∂Å∞ Z#fl_»∞ Jaè=$kú K≥O Œ∞`åÜ≥∂. D q+Ü«∞OÖ’ ~å"≥∂r

Ñ¶≤eO ã≤\© áê„ «#∞ =∞#O „Ñâ◊Oã≤OKåe. ÉÁOÉÏ~Ú, K≥<≥flÿ Ñ¶≤eO

ã∂ì_çÜ≥∂Å∞ ‰õÄ_® «=∞ Q˘ÑÊ ã≤h "å~°ã`åfixfl Kå>ËÖÏ Ñ~åº@HõO

HÀãO Jaè=$kú KÕÜ«∂e.

#_»∞O ayOKåeû# ã=∞Ü«∞O

@∂i[O Jaè=$kúH WÖÏO\ q#∂fl «fl "åºáê~° J=HÍâßÅ∞

J<ÕHõO L<åfl~Ú. D =#~°∞Åxfl\h ZÖÏ LÑÜ≥∂yOK«∞HÀ"åÅ<Õk

"åºáê~° ™ê=∞~°÷º ã∂ÊùiÎÃÑ· P è•~°Ñ_ç LO@∞Ok. 'Jukè Õ"ÀÉèí=—

J<Õ ÉèÏ~°fÜ«∞ ã∂ÊùiÎ Ñ~åº@Hõ ~°OQÍxfl ZÅ¡ÑÙÊ_»∂ PÇfixã∂Î<Õ

LOk. JO Œ∞‰õΩ J#∞QÆ∞}O"≥∞ÿ# Ñ~åº@Hõ HO„^•Å#∞, áêºHrÅ#∞,

~°"å}Ï =º=ã¨÷#∞, =ã¨`«∞Å#∞ "≥∞~°∞QÆ∞ Ñ¨~°∞K«∞HÀ"åe. qq^èŒ

„áêO`åÅ‰õΩ L#fl qt+ì PHõ~°¬} ÅHõΔ}ÏÅ(Ü«ÚZãπÑ≤)x QÆ∞iÎOz,

JHõ _» Ñ~åº@Hõ "åºáê~° J=HÍâßÅ#∞ ÑijeOKåe. ãO„Ñ^•ÜÕ∞ «~°

@∂i[O „áêO`åÅ∞, áêºˆHrÅ#∞ ~°∂á⁄OkOz, ~å„+ì, *ÏfÜ«∞

Ñ~åº@Hõ q è•<åÖ’¡ á⁄O Œ∞Ñiz, Jaè=$kú KÕÜ«∞_®xH W Õ ãÔ~·#

ã¨=∞Ü«∞O.

2015 "Õ∞Ü≥∂[#32

Ñ~åº@Hõ L`«ÊuÎ J<Õk Ñ¨~åº@Hõ ¿ã=Öˇ·#@∞=O\˜ (ã¨=∂Kå~°,

ãO|Okè « èŒ~°Å∞, ~°"å}Ï, =ãu, =∞iÜ«Ú PHõ~°¬} ¿ã=Å∞) XHõ

|Çïà◊„Ñ„HÜ«∞ =Å# U~°Ê_Õ XHõH¡+ì"≥∞ÿ# qxÜ≥∂y « J#∞Éèí=O.

Ñ~åº@Hõ J#∞Éèí"åÅ∞ Pi÷Hõ =∞iÜ«Ú ~å[H©Ü«∞ Ñiã≤÷ «∞Å∞ =∞iÜ«Ú

QÆ=∞ºO L «ÊuÎ ã¨fiÉèÏ=O x~å‡} ÅHõΔ}ÏÅ ~°∂ÑÖÖ’ LO\Ï~Ú.

=∞sÊù ã~°Ñ¶~å =∞iÜ«Ú _ç=∂O_£ ÉèÏ=OÖ’ Ñ~°º@‰õΩÅ QÆ=∞ºO Ü≥ÚHõ

qq èŒ ÉèÏQÍÅ=∞ èŒº Õ_®#∞ qâı¡+≤OKå~°∞. XHõ L «ÊuÎ J#∞Éèí"åxfl

ã$+≤ìOK«_»OÖ’ =∞øeHõ ¿ã=Å (J=™ê÷Ñ#) áê„ « T@OHOã∂Î ã≤‡ ü

(1994) ''=∞øeHõ ¿ã=Å∞ J<Õk ÃÑ^ŒÌ ã¨∂÷Å-Ñ¨~åº=~°}O ÖË^•

QÆ=∞ºO Éè∫uHõ ~°∂ÑO —— Jx ã∂zOKå~°∞.XHõ QÆ=∞ºOÖ’ =∞øeHõ

ã Œ∞áêÜ«∂Å∞ =∞iÜ«Ú ™êOHuHõ « LÑÜ≥∂QÆO ãO Œ~°≈‰õΩÅ Ü«∂„ «

J#∞Éè í"åxfl "≥∞~°∞QÆ∞ÑïKÕ ÅHõ Δ}ÏÅx L^•…\ ÕKå~°∞. D

Jaè„áêÜ«∂Å#∞ KÀÜü∞, |∞Ç¨Ïiãπ, „H“Kü =∞iÜ«Ú i\©Û =∞ ŒÌ «∞

xKåÛ~°∞. "å~°∞ Ñ~åº@‰õΩÅ∞ QÆ=∞ºO KÕi# «~°∞"å « JHõ _ç

Jaè=$kú =∞iÜ«Ú =∞øeHõ ã Œ∞áêÜ«∂Å∞ XHõ =ÚYº"≥∞ÿ# áê„ «#∞

áÈ+≤™êÎÜ«∞x ≥eáê~°∞.

Ñ¨~åº@Hõ QÆ=∞ºO L «ÊuÎ Ü≥ÚHõ «∞Å<å «‡Hõ áÈ\© « «fi

„ÑÜ≥∂[<åxfl ãO Œ~°ƒùOÖ’ J~°÷O KÕã∞HÀ=K«∞Û. „H“Kü =∞iÜ«Ú i\©Û

(1999) Ü≥ÚHõ „áê~°OÉèí Ñxx ã∂zOKå~°∞. ~°K«~Ú «Å∞ Ñ~°º@‰õΩÅ

J#∞Éèí=O ã‘fiHõiOKÕO Œ∞‰õΩ XHõ QÆ=∞º=Ú PHõ~°¬}, „ÑÜ«∂} HÍ~°HõO,

Ñiã≤÷ «∞Å∞ =ÚYº"≥∞ÿ# x~å‚Ü«∞Hõ=∞x ã∂zOKå~°∞.

Ñ~åº@Hõ Jaè=$kúH =∞øeHõ ã Œ∞áêÜ«∂Å∞

=∞<À*ò nHΔ ü, _≥·Ô~Hõì~ü,W<£ã≤ì@∂º\ò PÑ¶π @∂i[O ãì_ôãπ, ÅHÀfl qâ◊fiq^•ºÅÜ«∞O, ÅHÀfl

„Ñu=¸ÅHõO XHõ „Ñ ÕºHõ PHõ~°¬} =∞iÜ«Ú ãÇÜ«∞Hõ JOâßÅ∞QÍ

=sæHõiOKå~°∞. x*ÏxH D=~°æOÖ’ QÆ=∞ºO Ü≥ÚHõ ™ê è•~°} =∞øeHõ

¿ã=Å∞ J «ºO « =ÚYº"≥∞ÿ# HÍ~°HÍÖ’¡ XHõ\. Ñ~åº@Hõ Œ$yfi+Ü«∞O

„Ñ¨*Ï„Ñ¨Ü≥∂[<åÅ∞ =∞iÜ«Ú =∞øeHõ ã¨^Œ∞áêÜ«∂Å =∞^ŒÌ`«∞ÃÑ·

P è•~°Ñ_»∞ «∞Ok. Ñ~åº@Hõ „Ñ}ÏoHõ =∞iÜ«Ú Jaè=$kú J<Õk ~À_»∞¡,

q=∂<å„â◊Ü«∂Å∞, F_»~=ÙÅ∞, q Œ∞º ü, =Ú~°∞QÆ∞ HÍÅ∞=Å∞ =∞iÜ«Ú

„`åQÆ∞h~°∞ ÖË‰õΩO_® ™ê èŒºO HÍ Œ∞. XHõ Ñ~åº@Hõ „Ñ Õâ◊: ãO Œ~°≈‰õΩÅ#∞

PHõi¬K«_®xH ÃÑÿ HÍ~°HÍÅ∞ Jxfl „áê äŒq∞Hõ JOâßÅ∞. ã≤‡ ü (1994),

=∞iÜ«Ú „H“Kü =∞iÜ«Ú i\ ©Û (1999)Å∞ Ñ¨~åº@Hõ L`«ÊuÎ

J#∞Éèí"åxfl ã$+≤ìOK«_»OÖ’ =∞øeHõ ¿ã=Å áê„ «Å ã≤ •úO «Ñ~°"≥∞ÿ#

Ñiëê¯~åxfl JOkOKå~°∞.

ÉèÏ~°fÜ«∞ J=™ê÷Ñ# =∞iÜ«Ú Ñ~åº@HõOÑ¨~åº@Hõ =∞øeHõ ¿ã=Å∞ „áêOfÜ«∞ ™ê÷~ÚÖ’ ~°"å}Ï,

™ê=∂lHõ =∞iÜ«Ú Ñ¨~åº=~°} J=™ê÷Ñ¨##∞ ã¨$+≤ìOK«_®xH˜ã¨Ç¨ÏHõiOKÕ =∞øeHõ ã¨~°Ñ¶¨~åÅ Q˘Å∞ã¨∞. WO^Œ∞Ö’ Wq ‰õÄ_çLO\Ï~Ú.– ~°"å}Ï =∞øeHõ ã Œ∞áêÜ«∂Å∞ Wk ãO Œ~°≈‰õΩÅ∞ JO «~åfÜ«∞

=∞iÜ«Ú ÕjÜ«∞ =¸Å =∂Ô~¯@¡ QÆ=∞º™ê÷<åÅ‰õΩ KÕ~°_®xHJ=HÍâ◊O HõeÊã∞ÎOk. WO Œ∞Ö’ q=∂<å„â◊Ü«∂Å∞, „Ñ è•#~À_»∞¡=∞iÜ«Ú Ô~·à◊√¡ LO\Ï~Ú.

– ™ê=∂lHõ =∞øeHõ ã Œ∞áêÜ«∂Å∞ Wk ãO Œ~°≈‰õΩÅ‰õΩ QÆ Œ∞Åã Œ∞áêÜ«∞O, ãO Œ~°≈‰õΩÅ#∞ PHõi¬OKÕ ¿ã=Å∞ „Ñ Œ~°≈#Å∞,

2015 "Õ∞Ü≥∂[# 33

ÉèÏ~°`« Ñ¨~åº@Hõ Ñï„â◊=∞ 1990H˜ =ÚO^Œ∞ JO`«QÍ

ÉÏÖË Œ∞. ÉèÏ~° « Pi÷Hõ =º=ã÷ =∞O ŒyOz L#flÑÊ\H©, Jk WÑÊ\H©

„Ñ¨ÑÖK«OÖ’x q∞ye# ÕâßÅHõO>Ë "ÕQÆOQÍ =$kú K≥O Œ∞`ÀOk.

ÉèÏ~° « Pi÷Hõ =º=ã÷ J~Ú Œ∞ âß «O =$kú K≥O Œ∞ «∞#flÑÊ\H, „Ñ[Å∞

ÃÑ^Œ Ìã ÖYºÖ’ ^Õâ ◊OÖ’ =∞iÜ«Ú q^ÕâßÅÖ’ Ñ¨~ °º@#Å∞

KÕÑ¨_»∞`«∞O_»@O`À Ñ¨~åº@Hõ Ñï„â◊=∞‰õΩ Ô~Hõ¯Å∞ =ã¨∞Î<åfl~Ú.

ÉèÏ~° « Õâ◊O Ñ~åº@‰õΩÅ#∞ PHõi¬OK«_®xH JÑiq∞ « ãOÉèÏ=º «

LO_»@O`À ~å#∞#fl ~ÀAÖ’¡ ÉèÏ~° « Pi÷Hõ =º=ã÷ÃÑ· nx áê„ «H©ÅHõO

HÍ#∞Ok.

J<ÕHõ ã=∞ãºÅ∞ L#flÑÊ\H© ÉèÏ~° « Ñ~åº@Hõ Ñi„â◊=∞

q Õj=∂~°HõO P~°#Ö’ Ô~O_»= ™ê÷#O P„Hõq∞OzOk. ÉèÏ~° « Õâ◊O

Ü≥ÚHõ¯ l_çÑ≤Ö’ 6.6 âß`«O LO_ç, 2012Ö’ 39.5q∞eÜ«∞<£

L^ÀºQÍÅ∞ ã$+≤ìOzOk. QÆ « S Œ∞ ãO= «û~åÅÖ’ ÕjÜ«∞ Ñ~°º@‰õΩÅ

=$kú 12 âß`«O LO_»QÍ, Wk ~åÉ’ÜÕ∞ ^Œâß|ÌOÖ’12 âß`«O

LO_»QÆÅ^Œx JOK«<å. 2013Ö’ „Ñ¨Ü«∂} =∞iÜ«Ú Ñ¨~åº@Hõ

Ñi„â◊=∞ Pi÷Hõ=º=ã÷‰õΩ ~°∂63.160HÀ@∞¡ ã=∞‰õÄiÛOk. ÕjÜ«∞

Ñ~åº@Hõ =∂Ô~¯\ò 500 q∞eÜ«∞#∞¡ K«∂ÑQÍ S Œ∞ q∞xeÜ«∞#¡ q Õj

Ñ~°º@‰õΩÅ MÏ`å K«∂Ñ≤ã∞ÎOk.

ÉèÏ~° « Õâ◊OÖ’ q Õj Ñ~åº@‰õΩÅ ~åHõ: 2001 - 13

ãO= «û~°O ÉèÏ~° « Õâ◊OÖ’ q Õj "åi¬Hõ =$kú (%)

Ñ~°º@‰õΩÅ PQÆ=∞#O

2001 2537282 -4.2

2002 2384364 -6.0

2003 2726214 14.3

2004 3457477 26.8

2005 3918610 13.3

2006 4447167 13.5

2007 5081504 14.3

2008 5282603 4.0

2009 5167699 -2.2

2010 5775692 11.8

2011 6309222 9.2

2012 6577745 4.3

2013 6967601 5,9

=¸ÅO: Wq∞‡„Q+<£ |∂º~À, ÉèÏ~° « Õâ◊O

PHõ~°¬}Å∞

D"≥O\òû

q Œº =∂Ô~¯\Õ

Q∑ Ñ

OÑ≤}©

Œ∂~°„áêO «

~°"å}Ï

™ê÷xHõ

~°"å}Ï

XHõ„ÑÕºHõ„áêO «O

=ãü

Z"≥O\òû‰õΩ Éè∫uHõ x~å‡}ÏÅ HõeÊOK«_»O. XHõ Ñ¨~åº@Hõ„Ñ Õâ◊OÖ’ ÇÏŸ@à◊√¡, Hõ<≥fi#¬<≥ûO@~°∞¡, ¿ãì_çÜ«∞OÅÖ’, QÍºÅsÅ∞=∞iÜ«Ú Ñ~åº@Hõ P=~°}Å HõÅÊ<å L<åfl~Ú.

– Ñ~åº=~°} =∞øeHõ ã Œ∞áêÜ«∂Å∞ WO Œ∞Ö’ *ÏfÜ«∞ áê~°∞¯Å∞,ã=Ú„ Œ L^•º#=<åÅ∞ =∞iÜ«Ú i[~°∞fiÅ∞, ãÇÏ[ Z¿ãì@∞¡,"å\Ö’ ãO Œ~°≈‰õΩÅ ™œHõ~åºÅ HõÅÊ<å L<åfl~Ú.

– L=∞‡_ç =∞øeHõ ã Œ∞áêÜ«∂Å∞ Wk *ÏfÜ«∞, ~å+ì, „áêOfÜ«∞Ñ ¨~åº@Hõ ã Öã¨ ÷Å Q Æ=∞º™ê ÷<åÅ∞ =∂Ô~¯\ò =∞iÜ«ÚÑ~åº@Hõ~°OQÆO L «ÊuÎ ÑOÑ≤}© KÕ¿ã *ÏÅO.

Ñ~åº@Hõ =∞øeHõ ¿ã=Å∞ =∞iÜ«Ú L «ÊuÎ Ü≥ÚHõ ã~°Ñ¶~åQ˘Å∞ã∞ z„ «O 1Ö’ K«∂Ñ≤OK«|_çOk. „Ñ è•#OQÍ Ñ~åº@Hõ ~°OQÆO„ÃÑÿ"Õ\ò ÃÑ@∞ì|_çg∞ Œ xi‡OK«|_çOk. nxÃÑ@∞ì|_ç "≥Ú «ÎO Ñ~åº@Hõ~°OQÆOÖ’ 78âß «O LOk. JO «~åfÜ«∞ q=∂<å„â◊Ü«∂Å∞ =∞iÜ«Ú=ãüQÆ Œ∞Å U~åÊ@∞ „ÃÑ·"Õ@∞ J=™ê÷Ñ¨# =∂„ «"Õ∞. ~À_»∞¤, Ô~ÿÅ∞=∞iÜ«Ú <ÒHÍ„â◊Ü«∂Å∞ ™ê^è•~°}OQÍ „Ñ¨[Å‰õΩ L#fl =∞øeHõã¨^Œ∞áêÜ«∂Å∞. *ÏfÜ«∞ áê~°∞¯Å∞ =O\˜ ãÖ„Ñ¨^•Ü«∞ ˆHO„^•Å∞=∂Ô~¯\ò "≥·Ñ¶ÅºO ÖË • ™êOÑ¶≤∞Hõ =∞iÜ«Ú Ñ¨~åº=~°} q è•<åÖHÍ~°}OQÍ „Ñ*Ï Pã∞ÎÅ∞QÍ L<åfl~Ú. „HOk z„ «OÖ’ Ñ~åº@HõãO|Okè « J=™ê÷Ñ# =∞iÜ«Ú Ñ~åº@Hõ L «ÊuÎ ZQÆ∞=∞u P^•Ü«∂Å∞K«∂Ñ≤OK« |_®¤~Ú.

Ñ~åº@Hõ ~°OQÆ ã~°Ñ¶~å Q˘Å∞ã∞

HÍO_Õ<å™êì ÉèÏ~°`«^Õâ◊O10 Ñ¨~åº@Hõ QÆ=∞º ™ê÷<åÖ’¡ XHõ\ ˜QÍ

≥eáê~°∞. ÉèÏ~° « Õâ◊O Ñ~åº@HõOQÍ qq èŒ ~°∂áêÅ∞ (H@ysÅ∞)

JOkOKÕ UÔHÿHõ ^Õâ◊O. WO^Œ∞Ö’ Ñ¨~°fi`åÅ∞, J_»=ÙÅ∞, K«i„`«,

™êÇÏãÑ~åº@HõO, "≥ÿ Œº Ñ~åº@HõO (PÜ«Ú~fi ŒO,W «~° ~°∂ÑOÖ’

ÉèÏ~° « =∞O Œ∞Å∞), P è•ºu‡Hõ Ñ~åº@HõO , cKüÑ~åº@HõO (ÉèÏ~° « Õâ◊O

«∂~°∞Ê ÉèÏQÆO J «ºO « á⁄_»"≥ÿ# f~°=Ú Hõey LOk) "≥Ú ŒÖÿ#q.

Wq ÉèÏ~°`«^Õâ◊O QÆ=∞º™ê÷<åÅ∞ qq^èŒ ^ÕâßÅ∞ HõO>Ë

"≥ÿq^èŒºOQÍ LO\ÏÜ«∞x "≥Å¡_çOKå~Ú. ÉèÏ~°`«^Õâ◊O Ü≥ÚHõ¯ „Ñü

„áêO «O „Ñ ÕºHõ"≥∞ÿ# ãOã¯ $u, ÑO_»∞QÆÅ∞ / "Õ+ è•~°}, "å~°ã «fiO

=∞iÜ«Ú x+ª Hõey LOk.

2015 "Õ∞Ü≥∂[#34

ÉèÏ~°`« Ñ¨~åº@Hõ =$kúˆH=ÅO XHõ¯ q^Õj Ñ¨~åº@‰õΩÅ

PQÆ=∞#OÃÑ· P è•~° Ñ_çÖË Œ∞. D Œ$yfi+Ü«∞O ZÅ¡ÑÙÊ_»∂ „Ñu‰õÄÅ

„ÑÑOK« HÍ~°}ÏÅ∞ =∞iÜ«Ú P@OHÍÅ`À „ÑÉèÏq «"≥∞ÿ LOk. J~Ú Õ,

ÕjÜ«∞ Ñ~åº@HõO ã≤÷~°OQÍ ÃÑ~°∞QÆ∞ «∂ LOk. ÉèÏ~° « Õâ◊ L «û"åÅ∞

=∞iÜ«Ú ÑO_»∞QÆÅ∞ x~°O «~°O H˘#™êQ q+Ü«∂Å∞QÍ L<åfl~Ú.

L`«Î~å# =∞Ç¨ ‰õΩOÉèí"Õ∞àÏ, ^ŒH˜Δ}Ï# F#O =∞iÜ«Ú =∞Ç¨

=∞™ê÷aè¿+HõO =O\˜ HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ Ñ¨~åº@‰õΩÅ#∞ ^•^•Ñ¨Ù „Ñü

ãO= «û~°O PHõi¬ã∞Î<åfl~Ú .

Ñ\ìHõ QÆ=∞x¿ãÎ ãOÉèÏ=º =∞iÜ«Ú ãÇÏ[ ™œO Œ~°ºO

ã=∞$kúQÍ L#flÑÊ\H©, J<ÕHõ ~å„ëêìÅ∞ Ñ~åº@‰õΩÅ#∞ PHõi¬K«_»OÖ’

qÑ¶Å=∞Ü«∂º~Ú. Dâß#º ~å„ëêìÅ∞, ÅHõΔnfiÑπ, Kè«fÎãπÑ¶∞_£ =O\˜

~å„ëêìÖ’¡ Ñ¨~åº@Hõ =∞øeHõ=ã¨`«∞Å ÖËq∞ HÍ~°}=∞x ã¨Ê+¨ìOQÍ

K≥Ñ¨Ê=K«∞Û

=~°Öò¤ „\Ï"≥Öò JO_£ @∂i[O H“xûÖò x"ÕkHõ „ÑHÍ~°O

Õâ◊OÖ’ Ñ~åº@Hõ =$kú 2014Ö’7.3 âß «O LO_»QÍ,2.5âß «O

Pi÷Hõ =º=ã÷‰õΩ ãÇÏHÍ~°O JOkOK«QÆÅ Œx JOK«<å.

ÉèÏ~° « Ñ~åº@Hõ~°OQÆO 2017 <å\H 42.8 aeÜ«∞<£û

™êkèã¨∞ÎO^Œx JOK«<å. =∞O^ŒyOz# Pi÷Hõ =º=ã¨÷, x^•#"≥∞ÿ#

_ç=∂O_£ =∞iÜ«Ú Éèí„ Œ å, PO^Àà◊#Å∞ Ñ~°OQÍ Z Œ∞~˘¯O@∞#fl

ã¨"åà◊√¡ L#flÑ¨Ê\ ˜H© Ñ¨~åº@Hõ Ñ¨~°OQÍ Jaè=$kú HÍ~°º„Hõ=∂Å∞

[iQÍ~Ú. ''„ÑÑOK« Pi÷Hõ ãOHΔÀÉèíO L#flÑÊ\H©, ÉèÏ~° « Õâ◊O Ü≥ÚHõ

Pi÷Hõ=º=ã÷ =∞Oz ~°∂ÑOÖ’ LO_ç, WÑÊ\H© „ÑÑOK«OÖ’ |Å"≥∞ÿ#

=$kú~@∞ ™êkè™ÈÎO Œx _≥ÖÏ~Ú\fl "ÕkHõ ≥eÑ≤Ok.

"ÕQÆOQÍ ^Œ∂ã¨∞‰õΩ áÈ`«∞#fl Ñï„â◊=∞ x~åfiÇ¨Ï‰õΩÅ∞

(ÇÏŸ@à◊√¡, Ñ~åº@Hõ x~åfiÇÏ‰õΩÅ∞, Z~Ú~üÖ·<£û, +≤Ñ≤ÊOQ∑ "≥Ú ŒÖ·#...)

P^•Ü«∞O Piã∞Î<åfl~°∞. Wk Õâ◊OÖ’ ÃÑ ŒÌ ãOYºÖ’ QÆ Œ∞Å

H\Ï~ÚOÑÙ =∞iÜ«Ú Õâ◊OÖ’ ãQÆ@∞ QÆk P^•Ü«∞O (ARRs) •fi~å

™ê èŒºO J=Ù`ÀOk. QÆk H\Ï~ÚOÑÙ ~@∞ ÃÑ~°QÆ_»O`À ãQÆ@∞ QÆk

P^•Ü«∞O ÃÑ~°∞QÆ∞`«∂ =™ÈÎOk. JO^Œ∞=Å#, Ñ¨~åº@Hõ~°OQÆO

Éèíq+º üÖ’ ‰õÄ_® L[fiÅOQÍ LO_»QÆÅ Œx ÉèÏqã∞Î<åfl~°∞. Ñ~åº@Hõ

Ñi„â◊=∞ n~°…HÍÅ ÃÑ@∞ì|_ç •~°∞Å∞ HÀãO XHõ PãHÎHõ~°"≥∞ÿ# ÃÑ@∞ì|_ç

J=HÍâ◊O W™ÈÎOk. ÉèÏ~° « Õâ◊OÖ’ ãOÉèÏ=º « „QÆÇ≤ÏOz JO «~åfÜ«∞

=∞iÜ«Ú ^ÕjÜ«∞Ç ¨ÏŸ@Öòû Ü«∞[=∂#∞Å∞ _ »|∞ƒ`À W@∞

Ñ~°∞ÔQ «∞Î «∞<åfl~°∞. "≥ÿ Œº Ñ~åº@Hõ ~°OQÆO Éèíq+º üÖ’ "ÕQÆOQÍ Jaè=$kú

K≥O Œ∞ «∞O Œ<Õ Éèí~À™ê LO_»_»O`À ÉèÏ~° « Õâ◊O |Çïà◊-aeÜ«∞<£

_®Å~°¡ =∂Ô~¯\ò PHõi¬OK«_®xH L «Î=∞ «~°QÆu ™œHõ~åºÅ∞ Jaè=$kú

KÕ¿ã kâ◊QÍ =ÚO Œ∞‰õΩ ™êQÆ∞ «∞Ok.

\ÏÑπ15 =∂Ô~¯@¡ #∞Oz q Õj Ñ~åº@‰õΩÅ ~åHõ (2013)

(q∞eÜ«∞<£ ãOYº =∞iÜ«Ú "å\Ï âß «O )

Õâ◊O ãOYº =∞iÜ«Ú "å\Ï

J"≥∞iHÍ 1.085 (15.58%)

Ü«Ú.ÔH. 0.809 (11.62%)

|OQÍ¡ Õâò 0.525 (7.53%)

„jÅOHõ 0.262 (3.77%)

~°+º<£ ÃÑ¶_»~+<£ 0.259 (3.72%)

ÔH#_® 0.255 (3.66%)

[~°‡h 0.252 (3.62%)

„á¶ê<£û 0.248 (3.56%)

=∞ÖË+≤Ü«∂ 0.243 (3.48%)

[áê<£ 0.220 (3.16%)

P„¿ãìeÜ«∂ 0.219 (3.14%)

K≥ÿ<å 0.175 (2.51%)

ã≤OQÆÑÓ~ü 0.143 (2.05%)

ä•~ÚÖÏO_£ 0.117 (1.68%)

<ÕáêÖò 0.114 (1.63%)

\ÏÑπ 10 ÕâßÅ "å\Ï 4.160 (59.70%)

\ÏÑπ 15 ÕâßÅ "å\Ï 4.927 (70.72%)

=¸ÅO: Ñ~åº@Hõ=∞O„u «fiâßY, ÉèÏ~° « „ÑÉèí∞ «fiO, 2013Ñ~åº@Hõ

QÆ}ÏOHÍÅ∞

Ñ~åº@Hõ =ã∂à◊√¡ ~°∂. q∞eÜ«∞<£, 1972-2005.

ãÖ= «û~°O ~°∞ã¨∞=Ú QÆ « ãÖ.`À US$ q∞eÜ«∞<£ QÆ « ãO.`À

~°∂. HÀ@¡Ö’ =∂~°∞Ê âß «O =∂~°∞Ê âß «O

2009 63700 4.5 11136 -3.7

2010 64889 20.8 14193 27.6

2011 77591 19.6 16564 16.7

2012 94487 21.8 17737 7.1

2013 107671 14.0 18445 4.0

=¸ÅO: Ñ~åº@Hõ =∞O„u «fiâßY,ÉèÏ~° «„ÑÉèí∞ «fiO, =∂Ô~¯\ò sã~üÛ

_çq[<£, 2013 Ñ~åº@Hõ QÆ}ÏOHÍÅ∞.

2015 "Õ∞Ü≥∂[# 35

=ãu, ~°"å}Ï =∞iÜ«Ú q<À Œ ™œHõ~åºÅ∞ XHõ Ñ~åº@Hõ

QÆ=∞º™ê÷<åxH „Ñ è•# ÉèÏQÍÅ∞. D ™œHõ~åºÖ’¡ áÈ\© « «fiO XHõ

„Ñ Õâ◊O ãO Œ~°≈‰õΩÅ#∞ PHõi¬ã∂Î qÅ∞"≥ÿ# Pã≤ÎQÍ =∂i#^À ÖË •

W|ƒO^Œ∞Å áêÅ∞ KÕã≤O^À x~°‚~Úã¨∞ÎOk. XHõ Ñ¨~åº@Hõ QÆ=∞ºO

Ü≥ÚHõ Jaè=$kú „Ñ}ÏoHõÅ∞ ^•x „Ñã∞Î « =∞øoHõ ¿ã=Å Ü≥ÚHõ

q=~°}Ï «‡Hõ ã=∂Kå~°OÃÑ· P è•~° Ñ_ç LO\Ï~Ú.

ÉèÏ~° « Õâ◊OÖ’ ÇÏŸ@à◊√¡ =∞iÜ«Ú QÆ Œ∞Å∞ (ÉèÏ~° « „ÑÉèí∞ «fi QÆ∞iÎOÑÙ

á⁄Ok#q)

QÆ∞iÎOÑÙ á⁄Ok# ÇÏŸ@à◊√¡ =∞iÜ«Ú QÆ Œ∞Å ÅÉèíº «

ÇÏŸ@Öò H@ys ÇÏŸ@Öò ãOYº QÆ Œ∞Å ãOYº

XHõ #HõΔ„ «O 82 2086

Ô~O_»∞ #HõΔ„`åÅ∞ 121 3154

=¸_»∞ #HõΔ„`åÅ∞ 637 26617

<åÅ∞QÆ∞ #HõΔ„`åÅ∞ 111 7738

S Œ∞ #HõΔ„`åÅ∞ 85 10128

S Œ∞ #HõΔ„`åÅ∞ _ôÅ‰õΩû 106 21820

JáêÔ~ì‡O\ò ÇÏŸ@Öò 3 249

>ÿ"£∞ ¿+~ü ÇÏŸ@Öò 1 31

ãO„Ñ^•Ü«∞ ÇÏŸ@Öò 46 1322

a a U™êìa¡Ã+‡O\ò 31 158

Jukä QÆ$ÇÏO 4 61

=sæHõiOK«xq 30 1989

=¸ÅO: =∂Ô~¯\ò sÃã~üÛ _çq[<£, Ñ~åº@Hõ =∞O„u «fiâßY, ÉèÏ~° «

„ÑÉèí∞ «fiO, 2013 Ñ~åº@Hõ QÆ}ÏOHÍÅ∞

ÉèÏ~°`«^Õâ◊OÖ’ PHõã≤‡Hõ Ñ¨~åº@Hõ Éèí∂"£∞ Ñ¨~åº@Hõ

Ñi„â◊=∞#∞ XHõ ™êiQÍ =ÚO Œ∞‰õΩ <Õ\ìOk. JO Œ~°∂ =$kúx UÖÏ

X_çã≤ Ñ@∞ìHÀ=ÖÏ Jx PÖ’zã∞Î<åfl~°∞. "åãÎ"åxH Ñ~åº@Hõ ~°OQÆO

P^•Ü«∞ =ã∂Å∞ (Wk XHõ „\eÜ«∞<£ _®Å~°¡ Ñi„â◊=∞QÍ LOk)

KåÖÏ Z‰õΩ¯=. Wk ÉèÏ~° « Õâ◊O JuÃÑ ŒÌ q Õj =∂~°HõO ãOáêkOKÕ

=#~°∞ =∞iÜ«Ú Láêkè J=HÍâßÅ∞ HõeÊOKÕ HΔ„ «O.

ÉèÏ~° «~À_»∞¡

<Õ+#Öò ÃÇ·Ï"ÕÅ∞ / ZH±û„ÃÑãπ ÃÇ·Ï"ÕÅ∞ 65,590 km

~å„+ì ~°ÇÏ^•~°∞Å∞ 1,28,000 km

„Ñ è•# =∞iÜ«Ú W «~° lÖÏ¡ ~À_»∞¡ 4,70,000 km

http://www.ibef.org/industry/roads-india.aspx

*ÏfÜ«∞ ~°Ç¨Ï^•~°∞Å#∞ "å\ ˜ "≥_»Å∞Ê P^è•~°OQÍ

=sæHõiOKå~°∞. ™ê è•~°}OQÍ, XHõ=~°∞ã, |Çïà◊ =~°∞ã *ÏfÜ«∞

~°ÇÏ^•~°∞Ö’¡ |Çïà◊ =~°∞ã 3.75g∞@~°∞¡, XHõ =~°∞ã =∞iÜ«Ú

3.5 "≥_»Å∞Ê LO@∞Ok. "≥_»Å∞Ê Ñ~°OQÍ *ÏfÜ«∞ ~°ÇÏ^•~°∞Å∞ D

„HOk q èŒOQÍ L<åfl~Ú.

ã≤OyÖò ÖË<£ 32%

_»|∞Öò / WO@s‡_çÜ«∞\ò ÖË<£ 56%

<åÅ∞QÆ∞ ÖË<£Å∞/P~°∞ÖË<£Å∞/Zxq∞kÖË<£Å∞ 12%

D QÆ}ÏOHÍÅ∞ ÉèÏ~°`«^Õâ◊O =∞Oz ~À_»∞¡ HõeyÖË^Œ<Õ

q+Ü«∂xfl KåÖÏ ãÊ+ìOQÍ ≥Å∞ÑÙ «∞<åfl~Ú. „ÑÑOK« ™ê÷~Ú ~À_»¡Ö’

H=ÅO 12 âß «O =∂„ «"Õ∞ =∞#O Hõey L<åfl=Ú. JO «~åfÜ«∞

Ñ~åº@‰õΩÅ#∞ PHõi¬OK«_®xH Wk KåÖÏ «‰õΩ¯=QÍ LOk. "≥Ú «ÎO

Ü« ~°Ñπ Õâ◊O Ñ~åº@HõO HÀãO ~À_»∞¤ „ÑÜ«∂}"Õ∞ HÀ~°∞‰õΩO@∞O_»QÍ,

ÉèÏ~°fÜ«∞ ~À_»¡ÃÑÿ „ÑÜ«∂}OKÕ =ÚO Œ∞ J<ÕHõ™ê~°∞¡ PÖ’zOK«_»O

[~°∞QÆ∞ «∞Ok. JO ÕHÍHõ, „Hõ=∞tHõΔ}Ï ~°Ç≤Ï « „_≥ÿqOQ∑ nxfl =∞iO «

„Ñ=∂ ŒHõ~°"≥∞ÿ#kQÍ KÕã∞ÎOk. ÉèÏ~° « Õâ◊O ~À_»∞¤ „Ñ=∂^•Ö’¡ J «ºkèHõ

~åºO‰õΩÅ∞ á⁄OkOk.

ÉèÏ~° « Õâ◊OÖ’ Ô~ÿÖËfiÅ∞ (H.g∞. ÅÖ’)

ˆQ*ò =∂~°æO Ñ¨xKÕã¨∞Î#fl „\ÏH± "≥Ú «ÎO „\ÏH±

„ÉÏ_£ ˆQ*ò (1.676mm) 49,820 71,015 93,386

g∞@~ü Q*ò (1.000 mm) 10,621 11,487 13,412

<å~À Q*ò (762–610mm) 2,886 2,888 3,198

JO «~°æ « h\ ~°"å}Ï

ÉèÏ~° « Õâ◊OÖ’ 14,500 HÖ’ g∞@~°¡ # Œ∞Å∞, HÍÅ∞=Å∞,

áêÜ«∞Å∞ "≥Ú ŒÖÿ# JO «~°æ « [Å =∂~åæÅ∞<åfl~Ú. g\ ^•fi~å

2006-07Ö’ 50 q∞eÜ«∞<£ @#∞flÅ‰õΩ ãO|OkèOz 2.82aeÜ«∞<£

@#∞fl HÖ’ g∞@~°¡ ã~°∞‰õΩ ~°"å}Ï [iyOk. D HÍ~åºK«~°}Å∞

„Ñ¨ã¨∞Î`«O QÆOQÍ ÉèÏw~°kä - Ç¨ïw¡ #^Œ∞Ö’¡ H˘xfl =∂~åæÅ‰õΩ

Ñiq∞ «=∞Ü«∂º~Ú. „|ÇÏ‡ÑÙ„ «, ÉÏ~°H±#k, QÀ"å# Œ∞Å∞, H~°à◊Ö’x

ÉÏºH± "å@~ü, Ö’ «@∞ì =ÚOÉÿÖ’ „Ñ¨"åÇ¨Å∞ =∞iÜ«Ú QÀ^•=s

=∞iÜ«Ú Hõ$ëê‚#^Œ∞Å _≥ÖÏì„áêO`åÅÖ’¡ =∞~°É’@¡`À ~°"å}Ï

[~°∞QÆ∞`ÀOk. Jã¨OÑ¶¨∞\ ˜`« ~°OQÆOÖ’ L#fl ã¨~°∞‰õΩ =∞iÜ«Ú

„ÑÜ«∂}©‰õΩÅ ~°"å}Ï q=~åÅ ãOHõÅ#O [~°QÆÖË Œ∞. "åãÎ"åxH

ã~°∞‰õΩ =∞iÜ«Ú „ÑÜ«∂}©‰õΩÅ ~°"å}Ï QÆ}hÜ«∞OQÍ JãOÑ¶∞\˜ «

~°OQÆOÖ’<Õ [~°∞QÆ∞ «∞<åfl~Ú.

2015 "Õ∞Ü≥∂[#36

ÉèÏ~° « Õâ◊OÖ’ q=∂<å„â◊Ü«∂Å∞

ÉèÏ~° « Õâ◊OÖ’ 46 q=∂<å„â◊Ü«∂Å∞ L<åfl~Ú/=ã∞Î<åfl~Ú.

J~Ú Õ g\Ö’ KåÖÏ "å\H Õâ◊OÖ’x q∞ye# "å\˜ À ãO|O è•Å∞

=ã¨∞Î<åfl~Ú. DHÍ~°}OQÍ „Ñ¨Ü«∂} ã¨=∞Ü«∞O Ô~ÿÅ∞fã¨∞‰õΩ#fl

^•xHõO>Ë Z<ÀflÔ~@∞¡ Z‰õΩ¯=QÍ LOk. L^•ÇÏ~°}‰õΩ q=∂#O •fi~å

"å~°}Ïã≤ ÖË • *ÿÑ¨Ó~°∞‰õΩ P„QÍ #∞O_ç „Ñ¨Ü«∂}O KÕÜ«∂ÅO>Ë,

=∞~À q=∂#O ZHõ _®xH =ÚO Œ∞QÍ _èçb¡ "≥àÏ¡eû LO@∞Ok.

ÉèÏ~° « Õâ◊O D Ñ~åº@Hõ qÑ¡=O Ü≥ÚHõ „ÑÜ≥∂[<åxfl

á⁄O ŒÖËHõáÈ Õ Jk «##∞ å<Õ xOkOK«∞HÀ"åeû LO@∞Ok. H=ÅO

H˘xfl „Ñ}ÏoHõÅ`À ÉèÏ~° « Õâ◊O x[OQÍ D L Œƒùqã∞Î#fl ~°OQÆO

„Ñ¨Ü≥∂[<åÅ∞ á⁄O^ŒQÆÅ^Œ∞. =∞øeHõ =ã¨`«∞Å ÖËq∞ JO>Ë

q=∂<å„â◊Ü«∂Å∞, Ô~ÿÖËfiÅ∞, LÑï`«Å ~°"å}Ï, =ãü tHõΔ}

JOQÆ|ÅO, "≥∞_çHõÖò @∂i[O, Ñ~åº@Hõ q Œº, "≥Ú ŒÖÿ# Ñ~åº@Hõ

ãO|OkèOz# qÉèÏQÍÅÖ’ ÖËq∞ ãÊ+ìOQÍ HõxÑ≤™ÈÎOk.

Ñ~åº@Hõ Ñi„â◊=∞ „ÃÑÿ"Õ@∞ ~°OQÆOÖ’x q ÕjÃÑ@∞ì|_»∞Å‰õΩ

UHõ QÆ"åHõΔO, „Ñ ÕºHõ x|O èŒ#Å#∞ ã$+≤ìOK«_»O, Éèí∂q∞, ÉÏºO‰õΩ

Pi÷Hõ ãÇÜ«∞O «‰õΩ¯= ~@∞‰õΩ WÑ≤ÊOK«_»O, „Ñ è•#OQÍ n~°…HÍeHõ

~°∞} „áÈ`åûÇÏHÍÅ∞, Lz « Ñ~åº@Hõ, Ñ#∞fl „áê è•#º « JOkOK«_»O

^•fi~å =∞øeHõ ã Œ∞áêÜ«∂Å Jaè=$kú ™êkèOK«=K«∞Û. xÑÙ}∞Å‰õΩ

„áÈ`åûÇ¨ÏO W=fi_»O =∞iÜ«Ú L#fl`åkèHÍ~°∞Å `«‰õΩ¯= *’HõºO

ÖË‰õΩO_® KÕÜ«∞_»O=O\ K«~°ºÅ∞ KÕÑ_ç Õ Õâ◊OÖ’ q Õj=∂~°Hõ x èŒ∞Å∞

„Ñ¨=Ç≤Ï™êÎ~Ú. D q^è•<åÅ∞ =∞øeHõ ã¨^Œ∞áêÜ«∂Å∞ =∂„`«"Õ∞

ÃÑOK«_®xH L#fl =∂~°æO. ã=∞„QÆ Jaè=$kúH HO„^•Å#∞ QÆ∞iÎOK«_»O

XHõ ã"åÅ∞. JÖÏQ "å\ =∞øeHõ Jaè=$kúH Pi÷Hõ =#~°∞Å ÖËq∞

XHõ P@OHõOQÍ LOk. HÍ|\˜ì nx Ñiëê¯~åxH XHõ „Ñ ÕºHõ q è•#O

J=ã¨~°=∞=Ù`«∞Ok.

ÉèÏ~° « Õâ◊O Ü≥ÚHõ =∞øeHõ ã¨ Œ∞áêÜ«∂Å∞ ™ê=∞~°÷ºOÖ’

Ü≥ÚHõ¯ Jã¨=∞~°÷`«`À *ÏfÜ«∞ ~°Ç¨Ï^•~°∞Å Jaè=$kú, Ô~ÿÖËfiÅ∞ ,

q=∂<å„â◊Ü«∞ Jaè=$kú ÖÏO\ „áê*‰õΩìÖ’¡ ã=∞ãºÅ∞ QÀK«iã∞Î<åfl~Ú.

KåÖÏ =∞øeHõ ã¨^Œ∞áêÜ«∂Ö’¡ ã¨=∞ã¨ºÅ∞ z=iÖ’ |Ü«∞@Ñ¨_ç

JÑi+¯ $ « ™ê÷~ÚH KÕ~°∞ «∞<åfl~Ú.

ÉèÏ~° « Õâßxfl XHõ „Ñ`åº=∂flÜ«∞ QÆ=∞º™ê÷#OQÍ „ÑKå~°O

KÕ¿ã JkèHÍiHõ ''W<£ „ÔH_ç|∞Öò WO_çÜ«∂ „Ñ¨Kå~°O—— L#flÑ¨Ê\˜H©

Ñ~åº@Hõ Ñ~°OQÍ XHõ YO_»O Ñi=∂}O L#fl Õâ◊OÖ’ x+ÊùÅ=∞=Ù

`ÀOk. =∞# =ÚO Œ∞ L#fl UÔHÿHõ=∂~°æO ''=∞øeHõ ã Œ∞áêÜ«∂Å∞

"≥∞~°∞QÆ∞ Ñ~°K«_»O =∞iÜ«Ú =∞#O „HÜ«∂jÅHõOQÍ =∂~°_»O. =∞#

Ñ~°º@‰õΩÅ ãOYº H=ÅO 5ÖË •6 q∞eÜ«∞<£ = ŒÌ ã≤÷~°Ñ_çOk. Jxfl

~å„ëêìÅ∞ „ÑÑOK« ™ê÷~Ú Ñ~åº@Hõ =∞øeHõ ã$+≤ìOK«_®xH Ñ~åº@Hõ

=∞O„u «fiâßY (MOT) =∂~°æ Œ~°≈HÍÅ#∞ *Ïs KÕã≤Ok.

=∂~°æ Œ~°≈HÍÅ∞

1. ~å„ëêìÅ∞/ HO„ Œáêe « „áêO`åÅ∞ gÖÿ#O « =~°‰õÄ "åi ™⁄O «

=#~°∞Å#∞ #∞O_ç x èŒ∞Å∞ H\Ï~ÚOz Ñi~°HõΔ} =∞iÜ«Ú „ÑHõ$u

"åã∞ÎtÅ∞ÊÅ∞, ãÇ"åã∞Î tÅ∞ÊÅ#∞ xÜ«∞q∞OKåe.

2. ~å„ëêìÅ∞ / ˆHO„^Œáêe`« „áêO`åÅ∞ Ñ¨~åº@Hõ ãÖ|Okè`«

„áê*‰õΩìÅ HÀãO XHõqO_À H¡Ü«∞Ô~<£û J=∞Å∞ KÕÜ«∂e.

3. ~å„ëêìÅ∞ / HO„ Œáêe « „áêO`åÅ∞ "≥∞QÍ QÆ=∞º™ê÷<åÅ Ñ äŒHÍÅ/

ã ¨~ °∂¯ º@¡ ã ¨∂„fHõ~ °} *ˇZ<£Z#∞ºP~üZO‰õΩ Ö’|_ç

«Ü«∂~°∞KÕÜ«∂e.

Ñ@ì} áœ~° ã Œ∞áêÜ«∂Å∞

1. ~å„ëêìÅ∞ Ñ¨~åº@Hõ „Ñ¨^ÕâßÅ <≥\ò=~ü¯#∞ J=~À^èŒO ÖËx

Ñ~åº=~°}O ã$ã≤ìOK«_®xH Hõ$+≤ KÕÜ«∂e.

2. „HOk"å\ÃÑ· ã=∞„QÆ Œ$+≤ì HO„nHõiOKåeû LO@∞Ok.

- _ç*ÿ<£ HÀ_»∞Å∞, ™œO Œ~åºaèÖÏ+, =∂#= â◊s~° èŒ~°‡ âß„ãÎO

HõÅÊ#, =∞xflHõ, ZOÑ≤Hõ, â‹ÿkäÅºO =∞iÜ«Ú x~°fiÇÏ}

- ã∂K«#Å∞ : ãOÑÓ~°‚ « =∞iÜ«Ú ã÷ÅO

- K≥ «Î / sÃãÿH¡OQ∑ _»ÉÏƒÅ∞

- ã=∂Kå~°O / =∂~°æ ã∂z

- ã=∂Kå~°O =∞iÜ«Ú Ñ~åº@Hõ ã∞ÅÉèí «~°O / ™œHõ~°º=O «"≥∞ÿ#

ˆHO„ ŒO

- „Ñ*Ï =∞~°∞QÆ∞^˘_»∞¡

- áêi¯OQ∑ ™œHõ~åºÅ∞

3. ~å„ëêìÅ∞ / ˆHO„^Œáêe`«„áêO`åÅ JkèHÍ~° Ü«∞O„`åOQÆO

Ñ¨~åº@Hõ Ñ¨\ÏÅ∞,JkèHõ<å}º`« QÆÅ Ñ¨~åº@Hõ =∂ºÑ¨ÙÅ∞,

=∂~°æ^Œ~°≈HÍÅ∞, ã≤._ç.Å∞, áÈã¨ì~°∞¡, Ñ¨~åº@Hõ HÍºÖˇO_»~°∞¡

Lz «OQÍ =∞iÜ«Ú «~°K«∞QÍ ÑOÑ≤}© KÕÜ«∞_®xH „áÈ «ûÇ=Ú

K«∂Ñ≤OKåe. ÉèÏ~° « Õâ◊O Ü≥ÚHõ â◊HÎ=O «"≥∞ÿ# =∞iÜ«Ú qaè#fl

ãOã¯ $ux „áÈ «ûÇ≤ÏOK«_®xH |Å"≥∞ÿ# „QÍÑ¶≤H± „Ñ Œ~°≈# U~åÊ@∞

KÕÜ«∂e.

4. „áê*ˇ‰õΩì J=∞Å∞ ãÖã¨÷Å‰õΩ JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’ L#fl Éèí∂q∞

q=~°}Å`À ‰õÄ_ç# „áê*‰õΩì iáÈ~üì JO Œ∞ÉÏ@∞Ö’ LOKåe.

=∞O„u «fiâßY •fi~å =∞OEÔ~·<å XHõ„áê*Hõì‰õΩ XHõãO= «û~°O

^•HÍ Éèí∂q∞ ÅÉèíºOHÍHõ áÈ Õ P „áê*‰õΩì#∞ ~° Œ∞Ì KÕã≤ x èŒ∞Å

™êfinè#O ÖË • ã~°∞ÌÉÏ@∞ KÕÜ«∞|_»∞ «∞Ok.

5. Ñ~åº@Hõ QÆ=∞º™ê÷<åÅ‰õΩ / ã~°∂¯ º@¡ =∂~°æOÖ’ „Ñu50HÖ’

g∞@~°¡ «~åfi « L#fl ã Œ∞áêÜ«∂Å∞ QÆ∞iÎOKåe.

6. ã∂K«#Å∞ (Signages) gÖÿ#O « =~°‰õÄ JO «~åfÜ«∞ HÀ_£

(„ÑÑOK« Ñ~åº@Hõ ãOã÷)H J#∞QÆ∞}OQÍ LO_®e.

7. ~å„ëêìÅ∞ / HO„ Œáêe « „áêO`åÅ∞ "åi ™⁄O « =#~°∞Å#∞

#∞O_ç "åi Ñ¨~åº@Hõ q^è•#OÖ’ WÑ¨Ê\˜ˆH L#fl Ñ¨~åº@Hõ

2015 "Õ∞Ü≥∂[# 37

™œHõ~åºÅ∞ |Ö’¿Ñ «O KÕÜ«∞_®xH „ÑÜ«∞ «flO KÕÜ«∂e.

8. ~å„ëêìÅ∞ xÜ«∞=∞ x|O èŒ#Å‰õΩ Ö’|_ç ãO™ê÷QÆ « Ü«∞O„`åOQÍxfl

XHõ «y# U*hû •fi~å «y# Ü«∂[=∂#º „Ñ„HÜ«∞ KÕÑ\Ïìe.

"å~°ã «fi =∞iÜ«Ú ã∂K«#Å x~å‡}O

1. ~å„ëêìÅ∞ / HO„ Œ áêe « „áêO`åÅ∞ gÖÿ#O «=~°‰õÄ D „HOk

"å\ÃÑ· XHõã=∞„QÆ Ñi~°HõΔ} =∂ãì~ü áê¡<£ «Ü«∂~°∞ KÕÜ«∂e.

Ñiâ’ èŒ#, _®‰õΩº"≥∞O>Ë+<£, qÅ∞= „áê=ÚYº «, #+ìO JOK«<å,

Ñi~°HõΔ}, x~°fiÇÏ}, Ñ~åº@Hõ =∞øeHõ ã Œ∞áêÜ«∂Å∞, „Ñ=∂ Œ

JOK«<å, Éèí„ Œ « ãÇ „Ñ äŒ=∞ zH «û =∞iÜ«Ú Éèí„ Œ å, ™ê~°fi„uHõ

Ü«∂ÔHûãπ, =º~°÷ Ñ^•~å÷Å x~°fiÇÏ}, Hõ=¸ºx\© ãO„ÑkOÑÙÅ∞

=∞iÜ«Ú =ÓºÇÏO J=∞Å∞, "åºáê~° „Ñ}ÏoHõ «k «~åÅ∞..

2. ~å„ëêìÅ∞ / HO„ Œáêe « „áêO`åÅ∞ JO «~åfÜ«∞ x|O èŒ#Å#∞

=∞iÜ«Ú =∂~°æ Œ~°≈HÍÅ#∞ J#∞ãiOKå«e. =ÚYºOQÍ „ÑÑOK«

"å~°ã «fi ãOÑ Œ =∞iÜ«Ú W «~° "å~°ã «fi ãOÑ Œ / ™ê‡~°Hõ

Ü«Ú<≥™È¯ KèåÑì~üû.

3. ã¨∂K«#Å∞ (Signags), (Ü«ÚZ<£_»|∞¡ º\˜F) =∂~°æ^Œ~°≈HÍÅ∞,

Z<£ÃÇÏKüUS =∂~°æ Œ~°≈HÍÅ∞ J#∞ãiOKåeû LO@∞Ok.

4. ~å„ëêìÅ∞ / HO„ Œáêe « „áêO`åÅ∞ Ñi~°HõΔ} =∞iÜ«Ú Ñ~åº@Hõ

Jaè=$kú HÀãO ÑÓiÎ ™ê÷~Ú Pi÷Hõ =∞iÜ«Ú x~°fiÇÏ} „Ñ}ÏoHõÅ∞

HõeyLO_®e.

5. ~å„ëêìÅ∞ / HO„ Œáêe « „áêO`åÅ∞ „áê*H±ì / QÆ=∞ºO ãHÍÅOÖ’

ÑÓiÎ KÕÜ«∞_®xH /J=∞Å∞ x~°fiÇÏ}HÀãO «y# ãO™ê÷QÆ «

Ü«∞O„`åOQÍxfl U~åÊ@∞ KÕÜ«∂e.

6. Ña¡H± „ÃÑ·"Õ\ò áê~°ì#~ü+≤Ñπ (Ñ≤Ñ≤Ñ≤)x „áÈ «ûÇ≤ÏOKåe.

- "å`å=~°}Ñ~°OQÍ „ÑuãÊOkOKÕ =∞iÜ«Ú „áêfÜ«∞ ÉèÏ+ x~å‡}O

1. "å`å=~°}Ñ~°OQÍ ÉÏ èŒº`åÜ«Ú « =∞iÜ«Ú ã∞xfl «"≥∞ÿ# Ñ~åº@Hõ

x~å‡}Ïxfl ~°∂ÑHõÅÊ# KÕÜ«∂e.

2. JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’ L#fl ™ê÷xHõ Ñ¨^è•~å÷Å∞ =∞iÜ«Ú ™êOˆHuHõ

Ñ Œ*ÏÖÏxfl ~°∂ÑHõÅÊ#Ö’ „áê è•#º « x"åfie.

3. Ñ~åº=~°}O =∞iÜ«Ú Ñ~åº@Hõ „áêO`åÅ QÆ∞iOz Ñ~åº@Hõ

ã≤|ƒOk ™ê=∞~°÷º ÃÑOÑÙHÀãO Hõ$+≤ KÕÜ«∂e. nxH CBSP

Ñ äŒHõO^•fi~å Ñ~åº@Hõ =∞O„u «fiâßY #∞O_ç x èŒ∞Å∞ á⁄O Œ=K«∞Û

Ñ@ì} Œ$â◊ºO (Urban Landscape)

1. ™ê÷xHõ "å`å=~°}OÖ’ ™ê÷xHõ Ñ¨^è•~å÷Å "å_»HõO ^Œ$â◊ºO(landscape)Ö’ „ÑuaOaOKåe.2. ^ÕjÜ«∞"≥∞ÿ# *Ïu / ™ê÷xHõ *Ï`«∞Å#∞ "≥ÚHõ¯Å ÃÑOÑ¨HõOÖ’(plantscape) „áÈ «ûÇ≤ÏOKåe.

3. x~å‡} Ñ Œú «∞Ö’¡ ãO„Ñ^•Ü«∞ Ñ Œú «∞Å#∞ „áÈ «ûÇ≤ÏOKåe.

4. ~å„ëêìÅ∞ / HO„ Œ áêe « „áêO`åÅ∞ g\HÀãO „ÑÜ«∞uflOKåe :

- Hõhã „ «=fiHÍÅ#∞ KÕÑ\ì gÖÿ#O «=~°‰õÄ WÑÊ\˜H L#fl Éèí∂q∞

~°∂ÑO HÀÖ’Ê‰õΩO_® K«∂_®e

- =~°¬ÑÙ h\ xÅfi, Éèí∂QÆ~°ƒù [Å KèåiOQ∑ J=ÅOaOKåe.

- ãiÇÏ Œ∞Ì ÑxHÀãO «y# #=¸<åÅ∞, Éèí„ Œ « Y~°∞Û XHõ xiÌ+ì

Ñ äŒHÍxH H\Ï~ÚOz# |_≥\ò ‰õΩ 20âß`åxH q∞OK«‰õÄ_» Œ∞.

- ™œ~°â◊HÎ =∞iÜ«Ú ÑÙ#~°∞`åÊ ŒHõâ◊HÎ qxÜ≥∂QÍxfl „áÈ «ûÇ≤ÏOKåe.

- Hõiî#"≥∞ÿ# „ÑHõ$u Œ$â◊ºO Ñ^•~å÷Å "å_»HÍxfl «yæOKåe.

5. ~å„ëêìÅ∞ / HO„ Œáêe « „áêO`åÅ∞ «ÑÊ‰õΩO_® KÕÜ«∂eû#q.

- h\H˘~° « L#fl „áêO`åÖ’¡ á¶œO>ÿ#∞¡ =∞iÜ«Ú h\P è•i «

JOâßÅ#∞ „áÈ «ûÇ≤ÏOK«~å Œ∞ .

- Éèí„ Œ «Ö’ ~årÖË‰õΩO_® q Œ∞º ü H˘~° « L#fl „áêO`åÖ’¡ ÃÑ ŒÌZ «∞Î#

„ÑHÍâßxfl „áÈ «ûÇ≤ÏOK«~å Œ∞.

- h~°∞, WiˆQ+¨<£ =º=ã¨ ÷ „áê*ˇ‰õΩ ì „áê~°OaèOKÕ =ÚO^Õ

JO Œ∞ÉÏ@∞Ö’ LO_Õ q èŒOQÍ K«∂_®e.

- JO Œ∞ÉÏ@∞Ö’ =∞øeHõ ã Œ∞áêÜ«∂Å∞ HõeÊOK«_»O.

- „Ñ¨ã¨∞Î`« „áê*ˇ‰õΩìÅ x~°fiÇ¨Ï} „Ñ¨}ÏoHõ =∞iÜ«Ú x~°fiÇ¨Ï}

5ãO= «û~åÅ∞ ã≤÷~°OQÍ LO_ÕÖÏ K«∂_®e. nxH ~å„+ì „ÑÉèí∞ «fiO

/ HO„ Œ áêe « „áêO «O Ña¡H±-„ÃÑÿ"Õ\ò ÉèÏQÆ™êfi=∞ºO ^•fi~å

x èŒ∞Å∞ ã=∞‰õÄ~åÛe .

1. Ñ¶¨Ù_£„HÍÑπì W<£ã≤ ì@∂º\ò =∞iÜ«Ú Ç¨ÏŸ@Öò "Õ∞<Õ*ò"≥∞O\ò

W<£ã≤ì@∂º\ò XHõ Jaè=$kú K≥Ok# <ÕÑ äŒºOÖ’ LO_®e. Éèíq+º «∞Î

qã¨Î~°} ^Œ$+≤ìÖ’ x~å‡}O [~°QÍÅx HÍh P_ç\’iÜ«∞O

xi‡OK«~å^Œ∞.

2. "≥Ú «ÎO x~å‡}O Ü≥ÚHõ =∂ãì~üáê¡<£‰õΩ =ÓºÇÏ ~°K«# KÕÜ«∂e.

3. „áê*‰õΩì J=ã~åÅ#∞ f~Û q èŒOQÍ ÖÏO_£ ¿ã¯Ñπ LO_®e

ÉèÏ~° « Õâ◊O Ü≥ÚHõ Ñ~åº@Hõ ~°OQÆO L~°HõÅ∞ "Õ¿ã ™ê÷~ÚÖ’

LOk. J~Ú`Õ, U^Õâ◊O =∞# HÀã¨O "Õz LO_»^Œ<Õ q+¨Ü«∞O

QÆ∞iÎOKåe. Jaè=$kú K≥O Œ∞ «∞#fl ÕâßÅÖ’ "åi Pi÷Hõ =º=ã÷‰õΩ

"≥<≥fl=ÚHõQÍ =∂~ ™ê÷~ÚH KÕ~°_®xH L « O «"≥∞ÿ# áÈ\© LOk.

K≥ÿ<å, ä•~ÚÖÏO_£, =∞ÖË+≤Ü«∂ =∞iÜ«Ú WO_À<Õ+≤Ü«∂ =O\ ÕâßÅ∞

Ñ~åº@‰õΩÅ#∞ =∞iO « PHõi¬OKÕ q èŒOQÍ Ñ~åº@Hõ =∞øeHõ x~å‡}

~°OQÆOÃÑÿ Y~°∞Û KÕã∞Î<åfl~Ú. "åi „ÑÜ«∞`åflÅ∞ q[Ü«∞ =O «=∞=Ù

«∞<åfl~Ú. ÉèÏ~° « Õâ◊O WÑ¨ÙÊ_çÑ¨C_Õ ãÔ~ÿ# ^•x „áê=ÚYº «Å#∞

x~°‚~Ú™ÈÎOk. Ñ~åº@Hõ ~°OQÆO U^ÀXHõ Ñ äŒHõOÖÏ LO_» Œ∞. WO Œ∞Ö’

=∞iO « „Ñ=ÚY Ñ äŒHÍÅ∞ |Ü«∞@‰õΩ =ã∞Î<åfl~Ú. „Ñ è•#=∞O„u

#~O„ Œ"≥∂_ô QÆ∞[~å ü =ÚYº=∞O„uQÍ L#flÑC_»∂ KÕã≤# J=™ê÷Ñ<å

ÃÑ@∞ì|_ç Ñ¶e`åÅ∞ K«∂_®e .ã Œ∞áêÜ«∂Å∞ ÖËHõáÈ Õ ZO « PHõ~°¬}

KÕÑ\˜ì# x+ÊùÅ"Õ∞. ÉèÏ~°fÜ«∞ „Ñ}ÏoHõ ~°K«~Ú «Å∞ nxx QÆ∞Ô~Î~°QÍe.

~À_»∞¡, Ô~·ÖËfiÅ∞ =∂„ «"Õ∞ Ñ~°º@‰õΩÅ‰õΩ ¿ã=Å∞ JOkOK«=Ù, ÉèÏ~°fÜ«∞

Pi÷Hõ =º=ã÷ ‰õÄ_® nx ^•fi~å TÑÙ JO Œ∞HÀQÆÅ Œ∞.

2015 "Õ∞Ü≥∂[#38

2015 "Õ∞Ü≥∂[# 39

Ñ~åº@Hõ~°OQÆO „Ñ¨ÑÖK«"åºÑ¨ÎOQÍ J`«ºO`« "ÕQÆOQÍ qã¨Îiã¨∞Î#fl

Ñi„â◊=∞ÅÖ’ =ÚYº"≥∞ÿ#k. Jaè=$kú K≥Ok# ÕâßÅÖ’<Õ HÍHõ, ¿Ñ Œ

ÕâßÅÖ’ ‰õÄ_® q Õj =∂~°Hõ „ Œ"åº~°#Ö’ Ñ~åº@Hõ~°OQÆ"Õ∞ „Ñ è•#

áê„ « =Ç≤Ï™ÈÎOk. „Ñu U\Ï "ÕÅ HÀ@¡ _®Å~°¡ "åºáê~°O`À Ñ~åº@Hõ

Ñi„â◊=∞ „ÑÑOK« Pi÷Hõ =º=ã÷Ö’ ã=Ú#fl «™ê÷<åxfl P„Hõq∞™ÈÎOk.

„Ñ¨ÑÖK«"åºÑÎOQÍ Ñ¨Å∞ ÕâßÅ#∞ U\Ï 100 HÀ@¡ =∞OkH˜ÃÑ·QÍ

Ü«∂„u‰õΩÅ∞ ãO Œi≈ã∞Î#fl@∞ì JOK«<å. H˘ «Î „áêO`åÅ#∞ ãO Œi≈Oz

JHõ¯_ç ãÖã¨$¯f ãÖ„Ñ¨^•Ü«∂Å#∞ `≥Å∞ã¨∞‰õΩx r=#q^è•<åÅ#∞

J èŒºÜ«∞#O KÕÜ«∂Åx JHõ _ç JÇ¡ ŒHõ~° "å`å=~°}OÖ’ =∂#ã≤HõOQÍ

¿ã Œn~åÅ#fl «Ñ<Õ Ñ~åº@Hõ Ñi„â◊=∞‰õΩ [=r=#OQÍ =∂iOk.

k =~°Öò¤ „\Ï"≥Öò JO_£ @∂i[O H“xûÖò JOK«<å „ÑHÍ~°O 2012Ö’

Ñ~åº@Hõ~°OQÆOÃÑ· ÉèÏ~° ü‰õΩ 6.4 „\eÜ«∞<£Å P^•Ü«∞O =zÛOk.

39.5 q∞eÜ«∞<£Å =∞Ok L^ÀºQÆ J=HÍâßÅ∞ á⁄O^•~°∞. qq èŒ

^ÕâßÅ #∞Oz 6.29 q∞eÜ«∞<£Å =∞Ok Ñ¨~åº@‰õΩÅ∞ ÉèÏ~°`ü#∞

ãÖ^Œi≈OKå~°∞. q^Õj Ñ¨~åº@‰õΩÅ∞ Z‰õΩ¯=QÍ _èçb¡, =∞Ç¨~å„+¨ì,

«q∞à◊<å_»∞ „áêO`åefl ãO Œi≈ã∞Î<åfl~°∞.

Ñ~åº@Hõ Ñ~°OQÍ Ñije¿ãÎ ÉèÏ~° « Õâ◊OÖ’ aè#fl «fiOÖ’ UHõ «fiO

QÀK«iã∞ÎOk. =∞<ÀÇÏ~° „ÑHõ$u Œ$âßºÅ∞ ÃãÅÜÕ∞à◊√§, [Åáê`åÅ∞,

_®º"£∞Å∞, cKüÅ∞ ÑÙ}ºHΔ„`åÅ∞ Z<≥fl<Àfl „Ñã≤kúQÍOz# „áêO`åÅ∞

ÉèÏ~°`«^Õâ◊OÖ’ L<åfl~Ú. _èçb¡Ö’ ‰õΩ`«∞Éòq∞<å~ü, Z„~°HÀ@,

*Ï=∂=∞ã‘ Œ∞, WO_çÜ«∂Q\ò, ~å„+ìÑuÉèí=<£, L «Î~°„Ñ Õâò P„QÍÖ’

`å*ò=∞ÇÏÖò, «q∞à◊<å_»∞Ö’x g∞<åHΔ Õ"åÅÜ«∞O, J=∞$ «ã~üÖ’x

ã¨fi~° ‚^Õ"åÅÜ«∞O, =ÚOÉÏ~ÚÖ’x ˆQ\ò "Õ PÑ¶ π WO_çÜ«∂,

Ç≤Ï=∂ÅÜ«∞Ö’x |ks<å ä£ H^•~ü<å ä£, Ñ≤O_®i, HÍÑ¶‘fl, ãO ŒH± Ñ¶Ó

– Ñ¶Å∞\ò =∂#∞k|ƒÅ∞ QÀ=ÚY, ÑOK«H^•~ü, QÆOQÍ#k [#‡ã÷ÅO,

=∂º<£=∂<£, Éèí∂\Ï<£ ãiÇÏ Œ∞ÌÅ "≥O|_ç L#fl J~°∞}ÏK«Å„Ñ Õâò

PO„ èŒ„Ñ Õâò Ñ~åº@Hõ~°OQÍxH L[fiÅ Éèíq+º ü

Ñ~°fi «tY~åÅ∞ „j#QÆ~ü "≥àı§^•iÖ’ L#fl Juj «Å „QÍ=∞O Å_»H±Ö’x

„^•ãπ „QÍ=∞O, „uÑÙ~°Ö’x HõàÏ «‡Hõ Õ"åÅÜ«∂Å∞, ~å[„áê™ê^•Å∞,

=∞}ÑÓ~üÖ’x ÇÏãÎHõà◊Å∞, H~°à◊Ö’x Ü« Œ∞ Õ"åÅÜ«∞O, QÀ"åÖ’x

ã‘HÍ^ä≥„_®Öò ÉÏãπeHÍ PÑ¶π *Ï"£∞ rã¨"£∞, Ñ¨ÓsÖ’x [QÆ<åfl^äŒ

Õ"åÅÜ«∞O, HÀ}Ï~ü Ö’x ã∂~°º Õ"åÅÜ«∞O, |∞ ŒúQÆÜ«∞Ö’x =∞QÆ èŒ

Õ"åÅÜ«∞O, =∞ èŒº„Ñ ÕâòÖ’x Y∞A~°ÇÏŸ Õ"åÅÜ«∂Å∞ [=¸‡Ö’x

"≥·+‚g Õq PÅÜ«∞O, ~å[™ê÷<£Ö’x =∞øO\òP|∂, =∞Ç~å„+ìÖ’x

J[O`å ZeÃÑ¶O\ÏQÆ∞ÇÏÅ∞, cÇ~üÖ’x #ÅO^•, ã≤=∂¡, _®ieOQ∑,

<≥·x\ÏÖò, T\©, QÍºOQ∑@H±H ãg∞ÑOÖ’ 12,210 J_»∞QÆ∞Å Z «∞Î#

L#fl KåOF =O\ ã~À=~åÅ∞ [Åáê`åÅ∞, «q∞à◊<å_»∞ =∞ èŒ∞Ô~·Ö’x

u~°∞=∞Ö· <åÜ«∞Hõ~ü ~å[=∞Ok~°O Jà◊QÆ~ü HÀ=Öò, Ñà◊x H˘O_»ÅÃÑ·

L#fl 2100 g∞@~°¡ Z «∞Î# ÉË~åëÈ~å [Åáê «O u~°∞zÛÖ’x 82

g∞@~°¡ Z ≥·# ~åu g∞ Œ xi‡Oz# ~åH±á¶È~ü¤, ÃÇ·Ï Œ~åÉÏ £Ö’x

Kåi‡<å~ü, PO„ èŒ„Ñ ÕâòÖ’x u~°∞Ñu Õ"åÅÜ«∞O, „jâ‹·ÅO„Éèí=∞~åO|

^Õ"åÅÜ«∞O, q[Ü«∞"å_» Hõ#Hõ^Œ∞~°æ PÅÜ«∞O, "≥ÚÑ¶¨∞„ÖÏ[Ñ¨Ù~°O

QÆ∞ÇÏÅ∞, QÍOnèH˘O_», qâßYÑ@flOÖ’x ã≤OÇK«ÅHΔ„ «O, F_»~=Ù,

_®eÊù<£<Àãπ H˘O_», cèq∞b ã=Ú„ Œf~°O, J~°‰õΩÖ’x ÉÁ„~åQÆ∞ÇÏÅ∞,

ÖËáêHΔÖ’x UHõtÖÏ#Ok "≥Ú ŒÖ·#"≥<Àfl ÉèÏ~° « Õâ◊OÖ’ Ñ~åº@‰õΩÅ#∞

PHõi¬OKÕ „áêO`åÅ∞.

Ñ¨~åº@Hõ~°OQÆO Ñ¨@¡ ÉèÏ~°`«^Õâ◊OÖ’ J„â◊^Õ Ì Z‰õΩ¯=

Hõ#Ñ¨_»∞`ÀOk. Ü«∂„`åã¨÷ÅOÖ’ @∂iã¨∞ìÅ‰õΩ `«y# =ã¨`«∞Å∞,

LO_»\ÏxH ãÔ~·# ÇÏŸ@à◊√§ u#_®xH uO_ç LO_»HõáÈ=_»O ÃÑ ŒÌ

J™œHõ~åºÅ∞QÍ =∂~å~Ú. ~°"å}Ï ™œHõ~åºÅ∞ ãiQÍ ÖËHõáÈ=_»O

ÔQ·_£Å H˘~° « Hõ=¸ºxH+<£ ™œHõ~åºÅ∞ ÖËHõáÈ=_»O Ü«∂„u‰õΩÅÃÑ·

ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞#fl ^ÀÑ≤_ô, ~°HõΔ} Hõ~°"≥·# Ñïã≤÷`«∞Å∞, H˜_®flÑπÅ∞, ˆ~Ñπ

=O\˜ ãÖÑ¶¨∞@#Å∞ ÉèÏ~°`« Ñ¨~åº@Hõ ~°OQÍxH˜ ÃÑ^ŒÌ ã¨"åà◊√§QÍ

_®Hõì~ü Ñ¶AÅ∞ÖÏ¡MÏ<£, ã‘xÜ«∞~ü [~°fleãπì

2015 "Õ∞Ü≥∂[#40

Ñi}q∞OKå~Ú. HO„ Œ ~å„+ì„ÑÉèí∞`åfiÅ∞ @∂iã∞ìÅ HÀãO „Ñ ÕºHõ

K«~°ºÅ∞ KÕÑ_ç Õ #"åºO„ èŒèŒ„Ñ Õâò Ñ~åº@Hõ~°OQÆO L[fiÅOQÍ qHõã≤Oz

Ñ\+ì"≥∞ÿ# Pi÷Hõ=º=ã÷ U~åÊ@∞ JÜÕ∞ºO Œ∞‰õΩ ÀÇÏ ŒHÍi J=Ù`ÀOk.

PO„ èŒ ~å„+ìOÖ’ „Ñ=ÚY Hõ@ì_®Å#∞ QÆ∞iÎOz "å\ Ñi~°HõΔ}

HÀãO «# Pnè#OÖ’H fã∞‰õΩ<ÕO Œ∞‰õΩ J=ã~°"≥∞ÿ# ã=∞„QÆ ã~fi

Un ™êfi «O„`åº#O «~° HÍÅOÖ’ [~°QÆ«ÖË Œ∞.

~å„+¨ì„Ñ¨Éèí∞`«fiO PO„^èŒÑ¨„^Õâò „áêp#, Kåi„`«Hõ Hõ@ì_®Å∞,

ÑÙ~å «# ã÷ÖÏÅ∞, J=âıëêÅ K«@ìO 1960#∞ KÕã≤ 2001Ö’ ^•xH

ã¨=~°}Å∞ fã¨∞H˘zÛOk. WO^Œ∞‰õΩ ãÖ|OkèOz# xÜ«∞=∂efl

1961= ãÖ=`«û~°OÖ’ ~°∂á⁄OkOzOk. L=∞‡_ç PO„^èŒÑ¨„^Õâò

~å„+ìOÖ’ 2014 =∂iÛ <å\H ~°HΔ « Hõ@ì_®Å∞ "≥Ú «ÎO 613 L<åfl~Ú.

~°H˜Δ`« Hõ@ì_®Å‰õΩ ãÖ|OkèOz# _®‰õΩº"≥∞O>Ë+¨<£ 2009

ãO= «û~°O =~°‰õΩ [~°QÆÖË Œ∞. PO„ èŒ„Ñ ÕâòÖ’ 565 ~°HΔ « Hõ@ì_®Å

_®‰õΩº"≥∞O>Ë+<£ J<Õ „áê*‰õΩì#∞ ÑÙ~å=ã∞ÎâßY 2010 [#=iÖ’

6.98 HÀ@¡ =ºÜ«∞O`À P~°OaèOzOk. PÜ«∂ ã÷ÖÏÅ q=~åÅ#∞,

x~å‡}ÏÅ#∞, JHõ _ç tÅÊ ãOÑ Œ#∞, "å\ Kåi„ «Hõ ã=∂Kå~åxfl

XHõ xs‚ « Ñ ŒúuÖ’ #"≥∂ Œ∞ KÕã≤, _Õ\Ï ÉÏºO‰õΩ#∞ ~°∂á⁄OkOz,

Ñïâ’^è Œ#Å‰õΩ, Jaè=$kúH©, "å\ ˜ qÅ∞= x~° ‚~ÚOKÕO^Œ∞‰õΩ

„Ñ¨K«∞~°}Å‰õΩ P^•Ü«∞O ÃÑOá⁄OkOK«∞‰õΩ<ÕO^Œ∞‰õΩ "å\ ˜x

LÑÜ≥∂yOK«∞HÀ"åÅ#flk ãOHõÅÊO.

PO„^è Œ„Ñ¨^Õâò ~å„+¨ ì =¸ºlÜ«∞O 1930Ö’ U~°Ê_çOk.

|OQÍ~°∞–"≥O_ç <å}ÏÅ∞, z„ «Ñ\ÏÅ∞, HõOK«∞ ™ê=∞„y, PÜ«Ú è•Å∞

"≥Ú ŒÖ·# ÑÅ∞ ÑÙ~å «# =ã∞Î=ÙÅ∞ WHõ _» L<åfl~Ú. „ÑÉèí∞ «fi P ÕâßÅ∞

ãÊ+ìOQÍ L<åflQÍh D =ã∞Î=ÙÅ „Ñ «ºHõΔ «xv KÕÑ@ì@O ÖË Œ∞.

g\ Ñi~°HõΔ} K«~°ºÅ#∞ ‰õÄ_® fã∞HÀ=@O ÖË Œ∞. P~°∞ |Ü«∞@

QÍºÅsÖ’ LOz# Ñ¶≤~°OQÆ∞Å∞ «∞Ñ¨ÙÊ Ñ¨_»∞ «∞<åfl~Ú. Ñ¨ ŒH˘O_»=

â◊ åÉÏÌxH˜ K≥Ok# ‰õΩ_»º z„ «Ñ¨\ÏÅ∞ Uà◊§ «~°|_ç x~°fiÇ¨Ï}‰õΩ

<ÀK«∞HÀHõ ~°OQÆ∞Å∞ "≥eã≤áÈ «∞<åfl~Ú. ~å„+ìOÖ’x "å~°ã «fi x~å‡}ÏÅ

ã¨„Hõ=∞ x~°fiÇ¨Ï}‰õΩ x^èŒ∞Å ÅÉèíº`« ÖË^Œ∞. "≥Ú`«ÎO 613 ~°H˜Δ`«

Hõ@ì_®Å‰õΩQÍ#∞ ˆH=ÅO 38 KÀ@¡ (6 âß`«O) JÖÏˆQ 26

=¸ºlÜ«∞OÅÖ’ 22 KÀ@¡ =∂„ «"Õ∞ „ÃÑ·"Õ@∞ ã≤|ƒOkx xÜ«∞q∞Oz

Éèí„ Œ « HõeÊOKå~°∞.

„áêp# K«i„ «, ãOã$¯ux „ÑuaOaOKÕ ÑÙ~å «# Hõ@ì_®Å#∞

zÇ¨flÅ#∞ Ñï~°HΔOK«∞‰õΩx "å\˜x ÉèÏq «~åÅ‰õΩ JOkOK«=eû#

ÉÏ èŒº « JO ŒiÃÑ·<å LOk. QÆ « K«i„ «"≥·Éèí"åxfl Kå\ K≥¿ÑÊ D

Hõ@ì_®Å#∞ ÑkÅÑiKÕO Œ∞‰õΩ „ÑÉèí∞ «fiO XHõ „Ñ ÕºHõ âßY#∞ U~åÊ@∞

KÕã≤#ÑÊ\H© „Ñ[Å ãÇÏHÍ~°O ÖËx Õ g\ Ñi~°HõΔ} ™ê èŒºO HÍ Œ∞.

q[Ü«∞"å_»Ö’x "≥ÚQÆÖò~å*òÑÙ~°O QÆ∞ÇÏÅ ÃÑ·ÉèÏQÆOÖ’ ÑQÆ∞à◊√§

U~°Ê_»@O`À =~°¬O h~°∞ Ö’ÑeH =™ÈÎOk. nx =Å¡ ÑQÆ∞à◊√§ =∞iO «

ÃÑiy QÆ∞ÇÏÅ∞ ≥|ƒu<Õ J=HÍâ◊O LOk. g\x ãi KÕ¿ãO Œ∞‰õΩ

Ñ¨Ù~å`«`«fiâßY K˘~°= K«∂áêe. J^Õ q^èŒOQÍ =∞^èŒ∂QÍÔ~¤<£û

ÃãO@~üÖ’x #@~å[ QÆ∞Ç¨ÅÜ«∞O "≥#∞Hõ ÉèÏQÆO P„Hõ=∞}Å‰õΩ

QÆ∞Ô~·Ok. LO_»=e¡ QÆ∞ÇÏÅ Ñiã≤÷u ‰õÄ_® JO «O « =∂„ «OQÍ<Õ

LOk.

|O Œ~°∞ áÈ~°∞ì Ñiã≤÷u J è•fi#flOQÍ LOk. 16 â◊ å|ÌOÖ’

_»Kü "å~°∞ D áÈ~°∞ì#∞ xi‡OKå~°∞.

WHõ [OQÍÔ~_ç¤ QÆ∂_≥O ŒQÆæ~° HõÅ rÅHõ„~° QÆ∂_≥O „QÍ=∞OÖ’

H˘O_» g∞ Œ 60 =~°‰õÄ z#fl z#fl É∫ Œúã∂÷áêÅ∞ L<åfl~Ú. g\H

ŒQÆæ~ QÆ∞ÇÏÅ∞ L<åfl~Ú. D ã∂÷áêÅ‰õΩ QÆ∞ÇÏÅ‰õΩ =∞~°=∞‡ «∞Å∞

KÕÜ«∂eû LOk.

UÅ∂~°∞ ãg∞ÑOÖ’x ÃÑ ŒÌ "Õy = ŒÌ ÃÑ ŒÌ Õ"åÅÜ«∞O LOk.

nxx H˘O « ÑÙ#~ü xi‡OK«_»O J=ã~°O. ÃÑ Œ "Õy K«∞@∞ìÑHõ Å

„áêO`åÖ’¡ `«=fiHÍÅ ãÖ^Œ~°ƒùOQÍ |Ü«∞@Ñ¨_ç# Ñ¨Å∞ ^Õ=`å

q„QÆÇ¨Å#∞, É∫ Œú=∞ « zÇ¨flÅ#∞ Ñ¨Ù~å « «fiâßY JkèHÍ~°∞Å∞ D

PÅÜ«∞O P=~°}Ö’ Éèí„ ŒÑiKå~°∞.

J#O «ÑÙ~°O lÖÏ¡ ~åÜ«∞ Œ∞~°æO „áêO «OÖ’x ~°ãã≤ Œ∞ÌÅQÆ∞@ìÃÑ·

[~°∞QÆ∞ «∞#fl QÆ#∞Å HÍfis~ÚOQ∑ =Å¡ K«i„ «‰õΩ =ÚÑÙÊ "å\Å∞¡ ÀO Œ<Õ

q+Ü«∞O q"å^•ãÊ ŒO J~ÚOk. D ~°ãã≤ Œ∞ÌÅ QÆ∞@ìÃÑ· K≥H¯#,

Ñ¨Ù~å`«# „áê^è•#º`«#∞ ãÖ`«iOK«∞‰õΩ#fl [O|∂nfiÑ¨ K«„HÍxfl

Ñi~°HΔOKÕO Œ∞‰õΩ HÀ~°∞ì L «Î~°∞fiÅ∞ WzÛOk.

*·#=∞ « ™êÇ≤Ï «ºOÖ’ qâı+ „áê è•#º « Hõey# D [O|∂nfiÑ

K«„HõO *·# =∞ « QÆ∞~°∞=Ù ‰õΩ~°∞‰õΩO^• Kå~°∞ºÅ Hõ$+≤ =Å¡ ~°∂ÑHõÅÊ#

QÍqOK«|_ç#@∞¡ K«i„ « K≥áÈÎOk. ‰õΩ~°∞‰õΩO^• Kå~°∞ºÅ ¿Ñi@ D

~°ã¨ã≤ Œ∞ÌÅ QÆ∞@ì „áêO «O 'H˘#H˘O_»¡—QÍ =∂iO Œ<Õ Jaè„áêÜ«∞O

‰õÄ_® LOk. *·#∞Å∞ J «ºO « Ñq„ «OQÍ ÉèÏqOKÕ [O|∂nfiÑ

K«„HõO „áêO`åxfl ÑÙ~å=ã∞Î „áê è•#º «QÍ „ÑÉèí∞ «fiO QÆ∞iÎOz JHõ _»

[~°∞QÆ∞ «∞#fl HÍfisx PÑ≤OzOk. [O|∂nfiÑ K«„HõO J<Õ q∞ã≤ìH±

ãi¯ÖòÃÑ· Õâ◊, q ÕâßÖ’¡ qã$Î «OQÍ Ñiâ’ èŒ#Å∞ H˘#™êQÆ∞ «∞<åfl~Ú.

„H©.â◊. 6= â◊ å|ÌOÖ’ „Ñ=ÚY *·#=∞ « Ñ‘~îåÖ’¡ „áê è•#ºO

á⁄Ok# „áêp# *ˇ·#=∞`« Ñ‘~î°O ^•#=ÙÅ áê_»∞, Hõ_»Ñ¨ lÖÏ¡

„á⁄ Œ∞Ì@∂~°∞ [=∞‡Å=∞_»∞QÆ∞ „áêO`åÅ ~°ÇÏ^•iÖ’ ÃÑ<åfl#k X_»∞¤#

LOk. WHõ _» Z<Àfl P#"åà◊√§ |Ü«∞@Ñ_®¤~Ú. g\Ö’ áê~°≈fi<å äŒ∞x

q„QÆÇ¨ÏO, „áêHõ$ « ÉèÏ+¨Ö’ edOK«|_ç# tkäÅ"≥∞ÿ# tÖÏâßã¨#O

WÑÙÊ_»∞ U ~°HõΔ} ÖË‰õΩO_® JHõ _Õ Ñ_ç L<åfl~Ú. ~åÜ«∞Åã‘=∞Ö’

|Ü«∞@Ñ¨_ç# `˘e É∫^•ú~å=∞O Hõ_»Ñ¨ lÖÏ¡ É·~åy QÆ∞@ì. „H©ã¨∞Î

ÑÓ~°fiO‰õΩ K≥Ok# É∫^•ú~å=∂Å∞QÍ g\x QÆ∞iÎOKå~°∞. g\x =∞iO «

Ñiâ’ èŒ# KÕÜ«∂eû# J=ã~°O LO_»QÍ „ÑÉèí∞ «fiO PãHÎ K«∂Ñx

HÍ~°}OQÍ tkäÅ=∞Ü«∂º~Ú.

Hõ_»Ñ¨lÖÏ¡ ~å[O¿Ñ@ =∞O_»ÅOÖ’x =∞^Œ# QÀáêÅÑ¨Ù~°O

„QÍ=∞OÖ’ J «ºO « J~°∞ Œ∞QÍ LO_Õ K« «∞~°∞‡Y t=eOQÆ q„QÆÇÏO

2015 "Õ∞Ü≥∂[# 41

x~å Œ~°}Ö’ =ÙOk. K≥~ÀflÑe¡ = ŒÌ „H©ã∞ÎÑÓ~°fiO 2500 ãO= «û~åÅ

<å\ aÅO |Ü«∞ÅÊ_ç<å JHõ _» WO « =~°‰õΩ Ñiâ’ èŒ#Å∞ [~°QÆÖË Œ∞.

„jHõ$+‚ Õ=~åÜ«∞Å áêÅ#Ö’ J «ºO « "≥·Éèí"åxfl á⁄Ok# QÆ∞uÎ HÀ@

tkäÖÏ=ã÷‰õΩ KÕ~°∞‰õΩOk. HÍÅQÆ=∞#OÖ’ ZO Œ~À ~åAÅ‰õΩ Jk

~°ÇÏãº ™ê÷=~°"≥∞ÿOk.HÀ@ "≥Ú «ÎO tkäÅ"≥∞ÿOk.

Hõ$ëê‚ f~å# qÅã≤e¡# Z<Àfl ™ê„=∂*ÏºÅ‰õΩ ™êH©ΔÉèí∂ «OQÍ

xez# "≥ÜÕ∞ºà◊ ¡ K«i„`« Hõey# H˘O_»Ñë¡ HÀ@ „Hõ=∞OQÍ

ÑÓ~°fi„áêÉèí"åxfl HÀÖ’Ê`ÀOk. tkäÅ=∞=Ù «∞#fl Hõ@ì_®Å∞, ÃÑK«∞ÛÅ∂_ç

~åe Ñ_çáÈ «∞#fl HÀ@ QÀ_»Å∞ <Õ_»∞ Œ~°≈#q∞ã∞Î<åfl~Ú. =O Õà◊§

„H˜ «O =Ù#fl [O «∞=ÙÅ∞, qq èŒ ~°HÍÅ Ñ¨‰õΔΩÅ∞, =# =¸eHõÅ∞

„Hõ=∞OQÍ J Œ$â◊º"≥∞ÿáÈÜ«∂~Ú. PÜ«Ú~fi Œ "≥· ŒºOÖ’ «~°K«∂ "å_Õ

~°Hõ~°HÍÅ "≥ÚHõ Å∞, qq èŒ Ñ¶Å=$HΔÍÅ∞ #tã∞ÎO_»@O, [O «∞*ÏÅO

JO «iOzáÈ=_»O H˘O_»Ñe¡ Œ∞~°æO ≥·#ºã≤÷uH x Œ~°≈#O. HÀ\QÀ_»Å∞,

|∞~°∞AÅ∞, ~°ÇÏãº=∂~åæÅ∞, <å@ºâßÅÅ∞, U#∞QÆ∞ÅâßÅ „Hõ=∞OQÍ

tkäÖÏ=ã÷‰õΩ KÕ~°∞‰õΩ<åfl~Ú. H˘O_»ÃÑ· L#fl K≥~°∞=ÙÖ’ h\˜=∞@ìO

«yæáÈ~ÚOk.

≥Å∞QÆ∞ ™êÇ≤Ïf ~°OQÆOÖ’ ã∞=~å‚ è•ºÜ«∂xfl ã$+≤ìOz# Ô~_ç¤

~åAÅ áêÅ#‰õΩ ~å[ è•xQÍ qÅã≤e¡, ÑÅ∞ Hõ@ì_®Å`À PÅÜ«∂Å`À

Kåi„ «Hõ „áê è•#º « ãO «iOK«∞‰õΩ#fl HÀO_»g\ HÀ@ x~å Œ~°}‰õΩ

QÆ∞~°=Ù`«∞#flk. QÆ∞O@∂~°∞ lÖÏ¡ Ü«∞_» ¡áê_»∞ =∞O_»ÅOÖ’x

É’Ü«∞áêÖO #∞Oz ÑÅHõÅ∂~°∞ =~°‰õΩ "åºÑ≤Oz =Ù#fl H˘O_»g_»∞

H˘O_»Å∞ Zxq∞k "ÕÅ J_»∞QÆ∞Å Z «∞Î# 27 "≥∞ÿà◊§ á⁄_»=Ù Hõey

=Ù<åfl~Ú. „Ñã∞Î «O XHõ z#fl „QÍ=∞OQÍ L#fl H˘O_»g_»∞#∞ U_»∞

ŒâßÉÏÌÅ „H˜ «O Ô~_ç¤~åAÅ∞ ~å[ è•xQÍ KÕã¨∞H˘x PO„ èŒ Õâßxfl

ÑïáêeOKå~°∞. P<å\˜ H˘O_»g\˜ ™ê„=∂[ºO <Õ\˜ QÆ∞O@∂~°∞,

Hõ$ëê‚, „ÑHÍâ◊O, Hõ~°∂flÅ∞, <≥Å∂¡~°∞ „áêO`åÅ =~°‰õΩ qãÎiOz =ÙOk.

„H©.â◊.12= â◊ å|ÌOÖ’ qâ◊fiOÉèí~° Õ=Ù_»∞ D H˘O_»g\ HÀ@#∞

xi‡OK«QÍ Ô~_ç¤~åAÅ Pnè#OÖ’H KÕi# «~°∞"å Õ nx „áêÉèí=O

#Å∞kâ◊ÖÏ "åºÑ≤OzOk. „H©.â◊. 1328 #∞Oz 1450 =~°‰õΩ Ô~_ç¤

~åAÅ∞ H˘O_»g_»∞#∞ ÑïáêeOKå~°∞. H˘O_»g_»∞ ~å[ºOÖ’

H˘O_»g_»∞, ÉÅ¡OH˘O_», q#∞H˘O_», <åQÍ~°∞#H˘O_», J ŒÌOH J<Õ

S Œ∞ yi Œ∞~åæÅ∞, ã‘=∞Å∞, Ô~O_»∞ "ÕÅ „QÍ=∂Å∞ LO_Õ=x âßã<åÅ

^•fi~å ≥Å∞ã∞ÎOk. Ô~_ç¤~åAÅ Ñ «<å#O «~°O H˘O_»g_»∞ QÀÖÁæO_»

#"å|∞Å∞, q[Ü«∞#QÆ~° „Ñ¨Éèí∞=ÙÅ∞, „ÃÑ¶Oz"å~°∞, POˆQ¡Ü«ÚÅ∞

ÑïáêeOKå~°∞.

JK«Û"≥∞ÿ# ≥Å∞QÆ∞ *ÏuH, ÉèÏ+‰õΩ "å~°ã∞Ö·# Ô~_ç¤~åAÅ∞ J<ÕHõ

=∞Ok Hõ=ÙÅ#∞, ÑO_ç «∞Å#∞ ÃÑOz áÈ+≤OKå~°∞. Hõq ™ê~°fiÉè∫=Ú_»∞

„j<å äŒ∞_»∞ 12 ãO= «û~åÅ áê@∞ H˘O_»g\ Ô~_ç¤ ~åAÅ H˘Å∞=ÙÖ’

q^•ºkèHÍiQÍ ÑxKÕã≤ ≥Å∞QÆ∞™êÇ≤Ï`åºxH qt+ì ¿ã=ÅOkOKå_»∞.

Ô~_ç¤~åAÅ „áêÉèí=O „j<å äŒ∞_ç ÇÏÜ«∂OÖ’<Õ Ñ «#"≥∞ÿáÈ~ÚOk.

ãr= =$+Éèí=∂ Jx „Éèí=∞ HõeæOKÕ #Ok q„QÆÇÏO ãg∞Ñ

á⁄ÖÏÅÖ’ =ÙOk. #Å¡~åuÖ’ =∞Åz# D q„QÆÇÏOÃÑ· JÅOHÍiHõOQÍ

K≥H¯# z~°∞QÆO@Å∞, =Ú=fiÅ Ñ>ì_», HÍeQÆ*Å∞ Œ$â◊º =∞<ÀÇÏ~°OQÍ

ÉèÏã≤Å∞¡ «∞O\Ï~Ú.

Ô~_ç¤~åAÅ Ñ`å<å#O «~°O H˘O_»g_»∞ Xi™êû QÆ[Ñu ~åAÅ

Pnè#OÖ’H "≥o§Ok. q[Ü«∞#QÆ~° ™ê„=∂[º qãÎ~°}Ö’ ÉèÏQÆOQÍ

„jHõ$+‚ Õ=~åÜ«∞Å∞ H˘O_»g_»∞#∞ =Ú@ì_çOz P~°∞ <≥ÅÅ∞ áÈ~å_ç

=∞¿ÇÏO„ Œ QÆ[Ñux F_çOz H˘O_»g_»∞#∞ ™êfinè#O KÕã∞‰õΩ<åfl~°∞.

<å\ ˜ q[Ü«∂xH˜ QÆ∞~°∞ÎQÍ „jHõ$+¨‚^Õ= ~åÜ«∞Å∞ „Ñü+≤ìOz#

q[Ü«∞ãÎOÉèíO <Õ\H K≥‰õΩ¯K≥ Œ~°‰õΩO_® LOk. XH ~åu`À xi‡Oz#

40 J_»∞QÆ∞Å á⁄_»=Ù, 3 J_»∞QÆ∞Å "≥_»Å∞Ê QÆÅ D ãÎOÉèíO <å\˜

"≥·Éèí"åxH Œ~°Ê}O. x~°O «~°O â◊„ «∞^•_»∞Å #∞Oz ~°HõΔ} H˘~°‰õΩ

H˘O_»g_»∞ HÀ@ K«∞@∂ì~å xi‡Oz# â◊„ «∞ Œ∞~ƒù èŒº"≥∞ÿ# PQÆ_»Î <Õ\H©

Hõ#Ñ_»∞ «∞#flk. U_»∞ â◊ åÉÏÌÅ∞ HÍÅQÆ~°ƒùOÖ’ Hõeã≤áÈ~Ú<å K≥@∞ì

ÑÙ@ìÅ`À xO_ç <Õ\H© Œ~°≈#q∞ã∞ÎOk. 40 J_»∞QÆ∞Å "≥_»Å∞Ê, 15

J_»∞QÆ∞Å Ö’`«∞# "åºÑ≤Oz# D JQÆ_»ÎÖ’ P<å_»∞ =Úã¨à◊§#∞

ÃÑOKÕ"å~°x „Ñfu.

P<å\ ~åAÅ∞ H˘O_»g_»∞ H˘O_»ÃÑ·# qâßÅ"≥∞ÿ# ã÷ÅOÖ’

xi‡Oz# PÅÜ«∂Å∞, PÜ«Ú èŒâßÅÅ∞, K«O„ ŒâßÅÅ∞ QÆ∞„~°ÑÙâßÅÅ∞

JO «:ÑÙ~° ~°HõΔ} HÀãO xi‡Oz# |∞~°∞AÅ∞ <Õ\H© Œ~°≈#q∞ã∞Î<åfl~Ú.

P <å\˜ "åºÜ«∂=∞HÍ~°∞Å∞ LÑ¨Ü≥∂yOz# ~åu QÆ∞à◊√§ <Õ\ ˜H©

=Ù<åfl~Ú. JO «:ÑÙ~° "åã∞Å •ÇiÎx f~ÛO Œ∞‰õΩ xi‡Oz# Ô~O_»∞

K≥~°∞=ÙÅ∞ <Õ\H© ãfiK«Ûù"≥∞ÿ# h\x JOkã∂Î<Õ L<åfl~Ú. "≥ Œ∞~°∞

`À@Å`À xO_ç# D K≥~°∞=Ù h\˜<Õ Ü«∂„u‰õΩÅ∞ ¿ãqã¨∞Î<åfl~°∞.

Ñ~åº@‰õΩÅ∞ H˘O_» ZHÍ¯ÅO>Ë Ñ_Õ J=ã÷Å∞ =~°‚<åf «O. "Õ~Ú

ãO= «û~åÅ „H «O xi‡Oz# ~åu "≥∞>Ëì <Õ\H© k‰õΩ¯.

QÆ`« K«i„`«‰õΩ tkäÅ ™êHõΔ ºOQÍ xez# K«O„^Œyi HÀ@

ÉèÏq`«~åÅÔH<Àfl ÔH·Ñ¶≤Ü«∞`üÅ =¸@ qÑ¨ÙÊ`ÀOk. ~åAÖËe#

~å[ºOQÍ<Õ HÍ‰õΩO_® K«i„ «QÆux =∂iÛ# â◊„ «∞ Œ∞~ƒù Œº HÀ@QÍ,

JÅ<å\ áêÅ‰õΩÅ â∫~°º„Ñ`åáêÅ‰õΩ wz# w@∞QÍ K«O„ Œyi HÀ@

„Ñ¨â◊ã¨Î"≥∞ÿOk. ~å*ÏºÅ <Õe# ~åAÖˇO^Œ~À `«~°eáÈ~Ú<å <å\˜

ãO„Ñ^•Ü«∞ ãOã¯ $ «∞Å‰õΩ, Ç≤ÏO Œ∂, =Úã≤¡O x~å‡} H“â◊ÖÏºxH

ãr=x Œ~°≈#OQÍ K«O„ Œyi HÀ@ xÅ∞K«∞Ok.

W=∞‡_ç #~°ã≤OÇÏ~å=ÚÅ∞ „H©.â◊.1000 ãO= «û~°OÖ’ K«O„ Œyi

HÀ@#∞ xi‡OKå~°x âßã<åÅ∞ ãÊ+ìO KÕã∞Î<åfl~Ú. K«O„ Œyi HÀ@Ö’x

~å[„Ñ™ê^•ÅÖ’ `˘ek ~å[=∞ÇÏÖò. 160 J_»∞QÆ∞Å á⁄_»=Ù, 95

J_»∞QÆ∞Å Z`«∞Î, 50 J_»∞QÆ∞Å "≥_»Å∞Ê`À ZO`À QÆOcè~°OQÍ

HõxÑ≤™ÈÎOk. nx `«~åfi`« K≥Ñ¨ÙÊHÀ^ŒyOk ~å}©=∞Ç¨ÏÖò. „H©.â◊.

1486–99 =∞ èŒº HÍÅOÖ’ ™êà◊√= =OjÜ«ÚÅ áêÅ#Ö’ K«O„ Œyi

HÀ@ „Ñã≤kú QÍOzOk. N Hõ$+‚ Õ=~åÜ«∞Å∞ D K«O„ ŒyiHÀ@#∞

2015 "Õ∞Ü≥∂[#42

xi‡OKå_»∞. q[Ü«∞#QÆ~° áêÅ‰õΩÅ ˆHO„^Œ =Ù#fl ÃÑ#∞Q˘O_»

~å[ºáêÅ# ‰õÄ_® WHõ _ç #∞OKÕ [iQk. 1584–1614Ö’ D

„áêO`åxH =zÛ# P~°g\ =Oâ◊ÑÙ ~å*·# "Õ∞\ "≥OHõ@ Ñu ~åÜ«∞Å∞

K«O„ Œyi Œ∞~åæxfl qãÎiOKå~°∞. 1646Ö’ QÀÖÁ¯O_» ã∞ÖÏÎ#∞Å∞,

1758Ö’ HõO ≥#"ÀÅ∞ (Hõ~°∂flÅ∞) #"å|∞ J|∞ÌÖò #"åÉò MÏ<£,

1792Ö’ "≥∞ÿã¨∂~°∞ ~åAÅ UÅ∞|_çÖ’ K«O„^Œyi `«# "≥·Éèí=

„áêÉèí"åÅ#∞ Kå\Ok. =∞„^•ã∞Ö’x Ãã~ÚO\ò *Ï~üHÀ#∞ „Ñ Õâßxfl

1639Ö’ Dã≤ìO_çÜ«∂ HõOÃÑhH ^•~å Œ «ÎO KÕã≤# Ñ„`åÅ∞ WHõ _Õ

`«Ü«∂Ô~·#@∞¡ P^è•~åÅ∞<åfl~Ú. Ñ¨Å¡=ÙÅ∞, KÀà◊√Å∞, ™êà◊√=,

q[Ü«∞#QÆ~° ~åAÅ áêÅ#`À ~å[ºO qã¨ÎiOzOk. „jHõ$+¨‚

Õ=~åÜ«∞Å∞‰õΩ ~å[QÆ∞~°∞=ÙQÍ ˘e =O Œ#=∞O Œ∞‰õΩ#fl =∞Ç=∞O„u

u=∞‡~°∞ã¨∞ K«O„^ŒyiÖ’<Õ Ñ¨Ù\Ïì~°∞. WHõ¯_Õ q^•º|∞^Œ∞úÅ∞ <ÕiÛ

~å[huÖ’ ~å@∞ Õe ~åÜ«∞ÅO «\ ~åA<Õ âßã≤OKÕ ã≤÷uH ZkQÍ_»∞.

WHõ _» HõxÊOKÕ „ÑHõ$u Hõ_»∞ ~°=∞}©Ü«∞"≥∞ÿ#k. J@g „áêO`åxfl

P#∞H˘x =Ù#fl ÑzÛHõ|Ü«∞à◊√¡ Hõ#∞qO Œ∞ KÕ™êÎ~Ú. ~åÜ«∞Å∞ «#

=∂#ã≤Hõ „Ñ¨âßO`«`« HÀãÖ =ÚYº x~°‚Ü«∂Å∞ fã¨∞HÀ"åeû#

ãO Œ~°ƒùÖ’¡ u=∞‡~°∞ã∞`À Hõeã≤ D „áêO «OÖ’<Õ q_çk KÕ¿ã"å_»x

2–3–1536 <å\ tOQÆ~åÜ«∞H˘O_» âßã#O ^•fi~å ≥Å∞™ÈÎOk.

â◊√„ «∞ Œ∞~ƒù èŒº HÀ@ =∂„ «O tkäÅ ™êHõΔ ºOQÍ q∞yeOk. è•<åº

QÍ~åÅ∞, <ÕÅ=∂oQÆÅ∞ èŒfiOã=∞Ü«∂º~Ú. ~åAÅ ŒO_»Ü«∂„ «Ö’¡

tÅq„QÆÇÅ∞, PÅÜ«∂Å∞, =∞ã‘ Œ∞Å∞ èŒfiOã=∞Ü«∂º~Ú. QÆ∞ÑÎx èŒ∞Å

HÀãO „a\©+π áêÅ‰õΩÅ∞ ‰õÄÅQ˘\Ïì~°∞. QÆ «"≥·Éèí= zÇÏflOQÍ q∞ye#

K«O„ Œyi HÀ@ tkäÅ"≥∞ÿ#ÑÊ\H© LÑÙÊÑ\ì, ÑÑÙÊÑ\ì, HÀu QÆ∞O_»∞

~å~Ú, LiãÎOÉèíOÖÏO\ H˘xfl QÆ∞~°∞ÎÅ∞ q∞yÖË =Ù<åfl~Ú. Ç≤ÏO Œ∂

=Úã≤¡O ~åAÖO Œ~À K«O„ Œyix áêeOKå~°∞. áêÅ<å ™œÅÉèíºO

HÀãO H˘xfl =∂~°∞ÊÅ∞ KÕ~°∞ÊÅ∞ KÕã∞‰õΩ<åfl~°∞. HÍh „a\©+πáêÅ‰õΩÅ

„Ñ"Õâ◊O`À HÀ@ c@Å∞ "åiOk. èŒ#, Hõ#Hõ =ã∞Î=ÙÅ HÀãO HÀ@#∞

èŒfiOãO KÕâß~°∞. <åQÍ~°∞# H˘O_» – J=∞~å=u – LO_»=e¡ –

QÆ∞O@∞Ñe¡ ãOHÍ~°O – ˘@¡H˘O_»– ÉÏqH˘O_»– áê=Ù~åà◊§H˘O_»–

âßeÇïO_»O – ~å=∞f~°÷O– ŒO «ÑÙ~°O «k «~° É∫ Œúã÷ÖÏÅ∞ q Õj

Ñ~åº@‰õΩefl qâı+OQÍ PHõi¬™êÎ~Ú.

Ñ~åº@Hõ~°OQÆOÖ’ PO„ èŒ„Ñ Õâò J„QÆ™ê÷<åxH Z Œ∞QÆ∞`ÀOk.

HÀ\Ï¡k ~°∂áêÜ«∞Å ÃÑ@∞ì|_»∞Å∞ Ñ¨~åº@Hõ~°OQÆOÖ’ ÃÑ@∞ì|_ç

ÃÑ>ËìO Œ∞‰õΩ „ÃÑ·"Õ\ò ãOã÷Å∞ =ÚO Œ∞‰õΩ =ã∞Î<åfl~Ú. =ÚYº=∞O„u

K«O„^ŒÉÏ|∞<åÜ«Ú_»∞ S\ ˜H ˜ WKÕÛ „áê^è•#º`« `«~ °∞"å`«

Ñ~åº@Hõ~°OQÆOÃÑ·<Õ Z‰õΩ¯= „â◊ Œú K«∂Ñ≤ã∞Î<åfl~°∞. >OÑÙÖò @∂i[O,

ÃÇÏi>Ë*ò @∂i[O, ÃÇÏÖòÎ@∂i[O, "å@~ü @∂i[O ÖÏO\ Z<Àfl

H˘ «Î H˘ «Î Ñ äŒHÍÅ‰õΩ ~°∂ÑHõÅÊ# KÕâß~°∞.

ãOHΔÑÎOQÍ K≥áêÊÅO>Ë, "≥· Œº Ñ~åº@HõO H=ÅO q Õj=∂~°Hõ „ Œ"åºxfl PiOK«_»"Õ∞ HÍ‰õΩO_® qq èŒ ÕâßÅ áœ~°∞Å ^•fi~åPÜ«∂ ÕâßÅ‰õΩ ÉèÏ~° « „Ñu+ì „ÑKå~°O HÍ=_®xH K«Hõ \ "åÇ≤ÏHõQÍLO\’Ok. ~ÀyH, "åi ãÇÜ«∞‰õΩÅ‰õΩ K«Hõ \ "≥· ŒºÑ~°"≥∞ÿ# ¿ã=Å∞JOkOK«_»O •fi~å "å~°∞ À\˜© Õâ◊ã∞÷Å#∞ ‰õÄ_® ÉèÏ~° ü‰õΩ "≥à◊¡_®xH„áÈ «ûÇ≤Ï™êÎ~°∞.

Ju «‰õΩ¯= èŒ~°ÅH JO «~åfÜ«∞ "≥· Œº ¿ã=Å∞, zH «ûÅ∞JOkOK«_»O ^•fi~å "≥· Œº Ñ~åº@Hõ ~°OQÆOÖ’ J<ÕHõ ãO= «û~åÅ∞QÍÉèÏ~° « Õâ◊O |Å"≥∞ÿ# ™ê÷<åxfl ãOáêkOzOk. JO «~åfÜ«∞ ™ê÷~ÚÖ’ÉèÏ~° üÖ’ ÉèÏsQÍ "≥· Œº ™œHõ~åºÅ∞ LO_»_»O, nO`ÀÉÏ@∞ J «∞º#fl «„Ñ=∂}ÏÅ∞#fl "≥· Œº xÑÙ}∞Å∞, "≥· Œº ã≤|ƒOk L<åfl~°∞. J"≥∞iHÍ,Ü« ~ÀÑπ ÕâßÖ’¡ "≥· •ºxH JÜÕ∞º =ºÜ«∞OÖ’ áêuHõ =O «∞‰õΩ K«Hõ \˜"≥· Œº zH˜ «ûÅ#∞ ÉèÏ~° ü JOkOK«QÆÅ∞QÆ∞`ÀOk. W"åà◊, ã¨QÆ@∞#HÍ~˘Ê~\ò Pã∞Ñ„ «∞Å∞ U\Ï zH «û JOkOKÕ ~ÀQÆ∞Ö’¡ 15 âß «Oq^Õj "≥·^Œ∞ºÅ∞ LO@∞<åfl~°∞. gi ãÖYº Ñ¨^Œ∞Å "ÕÅ ãÖYºÖ’LO_»_»O`À =O ŒÅ HÀ@¡ _®Å~°∞¡QÍ ~°∂áêO «~°O K≥O Õ q Õj =∂~°Hõ„ Œ=ºO J=ã~°=∞=Ù`ÀOk.

JáÈÖ’, á¶Èiìãπ, =∂ºH±û, <å~åÜ«∞} ÇÏ$ ŒÜ«∂ÅÜ«∞, Ãã=<£Ç≤ÏÖòû, "ÀH±Ç¨~ü¤, "≥∞ ŒO`å, cZÖòˆH, Ñ¨ÙëêÊO[e „HÍ¿ã¡, q[Ü«∞Ç¨ã≤Ê@Öòû, =∞}˜áêÖò, =∂Åº =O\˜ „Ñ¨=ÚY Ç¨ã≤Ê@Öòû *ÏuH˜JOkOKÕ ¿ã=Å •fi~å „ÑÑOK«O #Å∞ =¸ÅÅ #∞Oz q Õj ~ÀQÆ∞Å∞PHõi¬ «∞Å=Ù «∞<åfl~°∞. „ÑÑOK«OÖ’ ZHõ _≥ÿ<å JOkOKÕ "≥· Œº ¿ã=Å‰õΩã=∂#OQÍ, «‰õΩ¯= èŒ~°ÅH JO Œ∞ÉÏ@∞Ö’ LO_»_»O nxH HÍ~°}OQÍÉèÏqOK«=K«∞Û.

ÉèÏ~°`«^Õâ◊OÖ’ "≥·^Œº Ñ¨~åº@Hõ ~°OQÆO "ÕQÆOQÍ Ñ¨ÙOA‰õΩO@∞<åfl.. WÑÊ\H© D ~°OQÆO JãOÑ¶∞\˜ « ~°OQÆOQÍ<Õ LO\’Ok.D ~°OQÆOÖ’x =∞ èŒº=~°∞ÎÅ‰õΩ ãÔ~·# "≥· Œº Ñi*Ï#O, "≥· ŒºÑ~°"≥∞ÿ#tHõΔ} Ö’Ñ≤OK«_»O`À "å~°∞ q^Õj ~ÀQÆ∞Å#∞ PHõi¬OK«_»OÖ’qÑ¶¨Å=∞=Ù`«∂ QÆO^Œ~°QÀàÏxfl ã¨$+≤ìã¨∞Î<åfl~°∞. q™êÎ~°OQÍ L#fl=∞ èŒº=~°∞ÎÅ q∞_çq∞_ç *Ï#O HÍ~°}OQÍ q Õj ~ÀQÆ∞Å∞ JkèHõOQÍ=ºÜ«∞O KÕÜ«∞_»O`À áê@∞, PÜ«∂ Çã≤Ê@ÖòûÖ’ ÅÉèíº=∞ÜÕ∞º ¿ã=Å#∞‰õÄ_® á⁄O^ŒÖËHõáÈ`«∞<åfl~°∞. nO`À Ñ¨ÓiÎQÍ P~ÀQÆº ¿ã=Å#∞JO Œ∞HÀÖËHõ, JãO «$Ñ≤Î À "≥#∞k~°∞QÆ∞ «∞<åfl~°∞.

WHõ „HÀ_ôHõiã¨∂Î, ÉèÏ~°`« ^Õâ◊OÖ’ "≥·^Œº Ñ¨~åº@HÍxH˜=∂~°æ Œ~°≈HÍÅ#∞ ~°∂á⁄OkOKÕ ã=∞Ü«∞O Pã#fl"≥∞ÿO Œx K≥áêÊe.JÑÙÊ_Õ q Õj ~ÀQÆ∞Å =∞#ã∞Å#∞ ÑÓiÎQÍ ÔQÅ∞K«∞HÀ=_»O ™ê èŒºOJ=Ù «∞Ok. ÖËHõáÈ Õ, L Œ~Úã∞Î#fl D Ñi„â◊=∞H =O Œ aeÜ«∞<£_®Å~°¡ ™ê÷~ÚH KÕ~°∞H˘<Õ ™ê÷~Ú L<åfl.. JO «iOzáÈÜÕ∞ „Ñ=∂ ŒOLOk. D z=i J=HÍâ◊O „Ñ «ºHõΔ, Ñ~ÀHõΔ Pi÷Hõ =#~°∞Å =$kúH^ÀÇÏ ŒÑ_»_»"Õ∞ HÍ‰õΩO_® Láêkè HõÅÊ#`À áê@∞ JO «~åfÜ«∞OQÍÕâ◊ „Ñu+ì#∞ W#∞=∞_ç~K«_®xH K«Hõ \ ™ê èŒ#=∞=Ù «∞Ok.

ÉèÏ~° ü Õâ◊OÖ’ "≥· Œº Ñ~åº@HõO-#∂ «# èÀ~°}∞Å∞

21= ¿Ñr «~°∞"å~Ú...

2015 "Õ∞Ü≥∂[# 43

Ñ~åº@Hõ ~°OQÆOÖ’ =∞# ÕâßxH L#fl â◊HÎ ™ê=∞~å÷ºÅ∞ JOK«<å

"ÕÜ«∞_»OÖ’ "≥#Hõ|_ç L<åfl=Ú. =ÚYºOQÍ Ñ¨~åº@Hõ ~°OQÆO

Jaè=$kúH PHÍâ◊"Õ∞ ÇÏ Œ∞Ì J#fl ™ê÷~ÚÖ’ Z<Àfl J=HÍâßÅ∞ =∞#

=ÚO Œ∞<åfl~Ú. J=HÍâßÅ#∞ JOkÑÙK«∞ÛHÀ QÆey Õ =∞# Õâ◊ Pi÷Hõ

=$k÷Ö’ Ñ¨~åº@Hõ ~°OQÆO xã¨ûO^ÕÇ¨ÏOQÍ QÆ}hÜ«∞áê„`«#∞

áÈ+≤OK«QÆÅ Œ∞. WO «=~°‰õΩ JO>Ë, 12= ÑOK«=~°¬ „Ñ}ÏoHõ ^•HÍ,

Ñ~åº@‰õΩÅ∞ JO>Ë, q Õj Ñ~åº@‰õΩÖË J#fl ÉèÏ=# LO_Õk. .

JÖÏˆQ Ñ¨~åº@Hõ ~°OQÆO J#QÍ<Õ, q Õj =∂~°Hõ „ Œ=º"Õ∞ Hõà◊¡

=ÚO^Œ∞ HõkÖËk. D Ô~O_Õ Ñ¨~åº@Hõ ~°OQÆ ÅHΔÍºÅ∞QÍ =Ú„^Œ

"Õã¨∞‰õΩ<åfl~Ú. J~Ú`Õ, 12 = Ñ¨OK«=~°¬ „Ñ¨}ÏoHõÖ’ Ñ¨~åº@Hõ

~°OQÆ Œ$HõÊ äŒOÖ’ QÆ}hÜ«∞ =∂~°∞Ê KÀ@∞ KÕã∞‰õΩOk.SHõº ~å[º

ãq∞u „ÑÑOK« Ñ~åº@Hõ ãOã÷ x~ÌtOz# ãÇÏ„™êaÌ Jaè=$kú

ÅHΔÍºÅ‰õΩ, ã∞ã≤÷~° Jaè=$kú ÅHΔÍºÅ‰õΩ J#∞QÆ∞}OQÍ Ñ~åº@Hõ ~°OQÆ

áê„ «#∞ ãq∞‡o «O KÕ¿ã „ÑÜ«∞`åflÅ∞ „áê~°OÉèí=∞Ü«∂º~Ú.

Ñ<≥flO_»= ÑOK« =~°¬ „Ñ}ÏoHõ „ÑHÍ~°O, „Ñ}ÏoHõ ÅHΔÍºÅ#∞

=∞iO`« "ÕQÆ=O`«OQÍ=ÚO^Œ∞‰õΩ fã¨∞‰õΩ áÈÜÕ∞O^Œ∞‰õΩ, =∞iO`«

ãq∞‡o « Jaè=$kú ™ê èŒ#‰õΩ, ã∞ã≤÷~° Jaè=$k÷x ™êkèOKÕ Œ∞‰õΩ KÕÜ« «

xKÕÛ â◊HÎ ™ê=∞~åúºÅ∞ Ñ~åº@Hõ ~°OQÍxH L<åfl~Ú. Jxfl\Hõ<åfl

q∞#flQÍ Ñ~åº@Hõ ~°OQÆO ¿Ñ ŒiHÍxH =∞Oz q~°∞QÆ∞_»∞. ¿Ñ Œ „Ñ[Å∞

(KÕu =$ «∞ÎÅ"å~°∞) «Ü«∂~°∞KÕ¿ã L «Ê «∞ÎÅ‰õΩ, "å~°∞ JOkOKÕ

¿ã=Å‰õΩ ãÇÏ[OQÍ =∂Ô~¯\ò ã Œ∞áêÜ«∂Å∞ JO «QÍ LO_»=Ù.J Õ

Ñ~åº@Hõ ~°OQÆO Jaè=$kú K≥Ok Õ qxÜ≥∂QÆ •~°∞ÖË =zÛ «Å∞ÑÙÅ∞

«_» å~°∞. nO`À =∞ èŒº ŒàÏsÅ∞ ÖË‰õΩO_® áÈ`å~°∞. ^•O`À "åi

P^•Ü«∞O ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞Ok. J~Ú`Õ ÉèÏ~°fÜ«∞ Ñ¨~åº@Hõ ~°OQÆO

JO`«~å˚fÜ«∞ Ñ¨~åº@Hõ ~°OQÆO ã¨ÃÑ·¡- _ç=∂O_£ J=~À^è•Å#∞

JkèQÆq∞Oz QÆ\ì áÈ\© WzÛ#Ñ¨ÙÊ_Õ Ñ¨~åº@Hõ ~°OQÆ ™ê=∞~°úºO

ãOÑÓ~°‚OQÍ "åãÎ= ~°∂ÑO ^•Å∞ã∞ÎOk.

„¿Ñ"£∞ ã∞„|=∞}ºO, Ñ~åº@Hõ ~°OQÆ xÑÙ}∞_»∞

Pi÷HÍaè=$kúÖ’ Ñ~åº@Hõ ~°OQÆO áê„ «

=∞# Õâ◊OÖ’ q Õt Ñ~åº@‰õΩÅ∞ =∂„ «"Õ∞ HÍ Œ∞ ãfi ÕtÜ«∂„u‰õΩÅ‰õÄ H˘^Œ= ÖË^Œ∞. J~Ú`Õ ^ÕjÜ«∞ Ñ¨~åº@Hõ ~°OQÆO=∞iO «QÍ â◊HÎx ÑÙOAHÀ"åÅO>Ë H˘ «Î H˘ «Î áêºHlÅ∞ J=ã~°O.JO «~åfÜ«∞ Ñ~åº@‰õΩÅ‰õΩ L ÕÌtOz# „áê=∂}Hõ L «Ê «∞ÎÅ∞,áêºˆHrÅ∞ ÕjÜ«∞ =∂Ô~¯\’¡H˜ „Ñ¨"Õâ◊O á⁄O Œ_»O H˘OK≥O Hõ+ìO.x*ÏxH˜ q^ÕâßÅ#∞Oz =KÕÛ Ñ¨~åº@‰õΩÅ∞ ‰õÄ_® "≥·q^è•º<ÕflHÀ~°∞‰õΩO\Ï~°∞. H˘O Œ~°∞ H=ÅO qÖÏãO HÀã"Õ∞ =¿ãÎ, =∞i H˘O Œ~°∞U^À JÖÏ "≥o¡ .. WÖÏ "åÅ_»O Jx =zÛ áÈ «∞O\Ï~°∞.WOH˘O Œ~°∞ÉèÏ~° « Õâ◊O JO>Ë J^˘Hõ P è•ºu‡Hõ k=º è•=∞O J<Õ qâßfiãO`ÀP^ä•ºu‡Hõ zO`«#`À =™êÎ~°∞.WÖÏ J<ÕHõ Jaè~°∞K«∞Å∞ L#fl"å~°∞=∞# Õâ◊O K«∂¿ãO Œ∞‰õΩ =ã∞Î#flÑÙÊ_»∞,"åi "åi Jaè~°∞K«∞Å‰õΩ«y# q èŒOQÍ H˘ «Î~°∞K«∞Å „á⁄_»H±ì û J=ã~°O J=Ù`å~Ú, HÍ|\ì,Õâ◊OÖ’ L#fl Ñ~åº@Hõ „áêO`åÅ#∞ QÆ∞iÎOz, "å\x Ñ~åº@‰õΩÅ#∞

PHõi¬OKÕÖÏ fiÛ kkÌ, Éè∫QÀoHõOQÍ XHõ •x`À XHõ\ HõÅ∞ÑÙ «∂ã~°∂¯ º\ò Å#∞ U~åÊ@∞ KÕÜ«∞_»O, PiúHõ „Ñ}ÏoHõÅ#∞ ~°∂á⁄OkOK«_»O Ñ~åº@Hõ ~°OQÆ Jaè=$kÌH "≥Ú Œ\ "≥∞@∞ì J=Ù «∞Ok. WO Œ∞Ö’™ê÷xHõ „Ñ[Å#∞ ÉèÏQÆ™êfi=ÚÅ#∞ KÕÜ«∞_»O •fi~å Láêkè J=HÍâßÅ∞"≥∞~°∞QÆ=Ù`å~Ú. Wk ã~°Ñ¶~å‰õΩ ãO|OkOz# q+Ü«∞O J~Ú Õ_ç=∂O_£ Ñ¨~°OQÍ K«∂¿ãÎ, Ñ¨~åº@‰õΩÅ‰õΩ J=ã¨~°"≥∞ÿ# ¿ã=Å∞JOkOKÕO^Œ∞‰õΩ J=ã¨~°"≥∞ÿ# =∂#= =#~°∞Å#∞, <≥·Ñ¨Ù}Ïºxflã=∞‰õÄ~°Û_»O ‰õÄ_® JO Õ J=ã~°O.

JÖÏQ, ã=∂Kå~° Ö’áêxfl `˘eyOz „ÉÏO_£ WO_çÜ«∂W"Õ∞*ò ã¨$+ ≤ ìOKÕO^Œ∞‰ õΩ |Ç¨ï=ÚY "åºáê~° =ÓºÇ¨xflJK«iOK«=Åã≤# J=ã¨~°O LOk. ZHõ¯_≥Hõ¯_ç#∞OKÀ =KÕÛ q^ÕjÑ~åº@‰õΩÅ‰õΩ Ñ#∞flÅ ÉèÏ~°O „Ñu|O èŒHõO HÍ~å Œ∞ J Õ [iy ÕÑ~åº@‰õΩÅ PãHÎ «yæáÈ «∞Ok. =KÕÛ"å~°∞ ~å‰õΩO_® áÈ`å~°∞. HÍ|\˜ì,JO «~åfÜ«∞ q è•<åÅ‰õΩ J#∞QÆ∞}OQÍ Ñ~åº@Hõ Ñ#∞fl q è•<åxfl¿ÇÏ «∞| ŒúO KÕ=Åã≤# J=ã~°O LOk.Ñ~åº@Hõ HO„^•Å∞, ã~°∂¯ º\òû

2015 "Õ∞Ü≥∂[#44

Jaè=$kú, „ÉÏO_£ WO_çÜ«∂ W"Õ∞*ò x~å‡} ÉÏ èŒº « qq èŒ „ÑÉèí∞ «fiâßYÅ =∞ èŒº J_»Hõ ≥Î~°Ö’ áÈHõ K«Hõ ÖÏ xÅ∞=Ù<å #eyáÈ`ÀOk,JÖÏQ, „ÑÉèí∞ «fi - „ÃÑ·"Õ@∞ ãOã÷Å =∞ èŒº ‰õÄ_® JÅ¡ÖÏ¡_ç áÈ`ÀOk.D Ñïã≤ ÷u =∂~åe, =∂~åÅO>Ë, áê~°^Œ~°≈HõOQÍ LO_Õ,ã¨=∞~°ú=O`«OQÍ Ñ¨xKÕ¿ã Ñ¨~åº@Hõ q^è•#O ^•x`À áê@∞QÍxÜ«∞O„`«} =º=ã¨÷ J=ã¨~°O. WO^Œ∞Ö’ =∞~À Jaè„áêÜ«∂xH˜`å=ÙÖË^Œ∞. J^Õ q^èŒOQÍ ã¨Ô~·# „áÈ`åûÇ¨ÏHõ =º=ã¨÷, Ñ¨~åº@Hõ~°OQÆOÖ’x qq èŒ ÉèÏQÆ™êfi=ÚÅ#∞ ã=∞#fiÜ«∞ ÑiKÕO Œ∞‰õΩ ã=∞#fiÜ«∞Ü«∞O„`åOQÆO ‰õÄ_® KåÖÏ KåÖÏ J=ã~°O.

WHõ Ñ~åº@Hõ ~°OQÍxH Wã∞Î#fl |_≥\ò H\Ï~ÚÑÙÅ∞, W «~°ãO|kè « JOâßÅ q+Ü«∂xH˘¿ãÎ, 12 = ÑOK«=~°¬ „Ñ}ÏoHõ (2012-17) Ö’ ã∂÷Å|_≥\ò H\Ï~ÚOÑÙÅ∞ ~°∂.15,190 HÀ@∞¡. Wk HÍHõJ^Œ#OQÍ =∞~À ~°∂. 155 HÀ@∞¡ SDcJ~ü x^èŒ∞Å∞ Ñ¨~åº@Hõ~°OQÍxH H\Ï~ÚOKå~°∞.

=∞# „Ñ¨}ÏoHõ „Ñ¨„H˜Ü«∞ JO`«~å˚fÜ«∞ „Ñ¨=∂}ÏÅ‰õΩ

ãi «∂Q q èŒOQÍ L<åfl, Ñ~åº@Hõ ~°OQÍxH ãO|OkèOz #O «=~°‰õΩ

„Ñ¨}ÏoHõÖ’ á⁄O^Œ∞ Ñïz# JOâßÅ∞ J=∞ÅÜÕ∞º f~°∞ =∂„`«O

J è•fi#flOQÍ LOk. YzÛ «"≥∞ÿ# „Ñ}ÏoHõ JOK«<åÅ∞,=¸ÖÏºOHõ#

„Ñ„HÜ«∞ J<Õk =∞Oz ÑiáêÅ#‰õΩ „ÑÑOK«O "≥Ú «ÎOQÍ P"≥∂kOz#

=∞Ç =∞O„ «O. J~Ú Õ =∞#O D q+Ü«∞OÖ’ =∞# •i =∞#kQÍ<Õ

LOk. ''JOK«<å ÖËx PK«~°} J™ê èŒºO—— J#fl <å#∞_ç =∞#‰õΩ

=∞iO «QÍ =iÎã∞ÎOk. L^•ÇÏ~°}‰õΩ =∞# Õâ◊OÖ’ L#fl, P"≥∂ ŒO

á⁄Ok# ÇÏŸ@Öò QÆ Œ∞Å∞, Ñ~åº@Hõ âßY q_»∞ ŒÅ KÕã≤# Ñ~åº@‰õΩÅ

ãÖYº#∞ áÈeÛK«∂¿ãÎ, UO`À =º`åºãÖ HõxÑ≤ã¨∞ÎOk. 2013

ãO= «û~°O`åxH =∞# Õâ◊OÖ’ J#∞=∞u á⁄Ok# ÇÏŸ@Öòû ãOYº,

1242,WO^Œ∞Ö’ L#fl "≥Ú`«ÎO QÆ^Œ∞Å∞ 76858. JO>Ë, XHõ

ãO= «û~°OÖ’ Ñ~åº@‰õΩÅ‰õΩ JO Œ∞ÉÏ@∞Ö’ LO_Õ "≥Ú «ÎO QÆ Œ∞Å

ãOYº 76858 x 365 JO>Ë ã∞=∂~°∞ 28 q∞eÜ«∞<£ QÆ Œ∞Å∞.

WHõ Ñ~åº@‰õΩÅ q+Ü«∂xH =¿ãÎ, J Õ ãO= «û~°OÖ’ =∞# ÕâßxH

U_»∞ q∞eÜ«∞#¡ =∞Ok q Õj Ñ~åº@‰õΩÅ∞ =KåÛ~°∞, JÖÏQ 1147

q∞e¡Ü«∞#¡ =∞Ok ã¨fi^Õt Ñ¨~åº@‰õΩÅ∞ Ñ¨~åº@Hõ „áêO`åÅ#∞

Ñ~°º\OKå~°∞. qq èŒ ÕâßÅ #∞Oz =zÛ# JO «~åfÜ«∞ Ñ~åº@‰õΩÅ∞

~°∂. 51587 HÀ@¡ ~°∂áêÜ«∞Å#∞ Y~°∞Û KÕ™ê~°∞. JO>Ë XH˘¯Hõ

Ñ~åº@‰õΩ_»∞ ~°∂. 73700Å∞ Y~°∞Û KÕâß~°∞. (ÉèÏ~° « Ñ~åº@Hõ ~°OQÆ

QÆ}ÏOHÍÅ∞-ãOHΔÑÎOQÍ -2013) ÃÇÏKü g Zãπ - ZÑ¶π ÃÇÏKü J~ü

Z S "åi¬Hõ ã~fi P è•~°OQÍ D QÆ}ÏOHÍÅ#∞ *Ï„QÆ «ÎQÍ áÈeÛ

K«∂¿ãÎ, =º=ã‘÷Hõ$ « ~°OQÆOÖ’ L#fl ÇÏŸ@Öòû JO «~åfÜ«∞ Ñ~åº@‰õΩÅ

J=ã¨~åÅÖ’ ˆH=ÅO 20 âß`«O J=ã¨~åÅ#∞ =∂„`«" Õ∞

f~°ÛQÆÅ∞æ «∞<åfl~Ú. WHõ ÕjÜ«∞ Ñ~åº@‰õΩÅ q+Ü«∞xH˘¿ãÎ Ñiã≤÷u

=∞iO « J è•fi#flOQÍ LOk. H=ÅO 0.05 âß «O =∞Ok J=ã~åÅ#∞

=∂„ «"Õ∞ =º=ã‘÷Hõ$ « ~°OQÆOÖ’x ÇÏŸ@Öòû f~°ÛQÆÅ∞QÆ∞ «∞<åfl~Ú.

W Õ QÆ#∞Hõ x[O J~Ú Õ,J=ºã‘ÎHõ$ « ~°OQÍxfl =º=ã‘÷Hõ$ «

~°OQÆOÖ’H fã∞‰õΩ~å=_»O =∞# Ñ~åº@Hõ ~°OQÆ Jaè=$kúÖ’ XHõ

H©ÅHõ JOâ◊O J=Ù «∞Ok. Ñ¨~åº@Hõ QÆ}ÏOHÍÅ#∞ W «~° ÕâßÅ∞

K«∂¿Ñ q è•#OÖ’ áÈeÛ K«∂¿ãÎ (W\©=Å HÍÅOÖ’ H˘O « „ÑQÆu

HõxÑ≤ã∞Î<åfl), =∞#O JO «~åfÜ«∞ ™ê÷~ÚH KÕ~°∞‰õΩ<ÕO Œ∞‰õΩ WOHÍ

KåÖÏ ^Œ∂~°O Ñ¨Ü«∞xOK«=Åã≤ LOk. =∞# ^Õâ◊OÖ’ =∞#O

Ñ¨~åº@‰õΩÅ‰õΩ ãÖ|OkOz# ã¨=∂Kå~åxfl qq^èŒ ™ê÷~ÚÖ’¡

¿ãHõiOK«_»O [~°∞QÆ∞`«∞Ok. J~Ú`Õ Wk Ñ¨~åº@Hõ ~°OQÆ x[

ãfi~°∂áêxfl K«∂ÑÖËHõ áÈ «∞#flk. =∞#O |Ü«∞@ ÃÑ>Ëì •x HõO>Ë

^•KÕ Õ ZHõ = LO@∞Ok. 2012 QÆ}ÏOHõ q=~åÅ „ÑHÍ~°O ÑÙ~å=ã∞Î

âßY (UZãπS) ÑikèÖ’ L#fl ã∞=∂~°∞ 220 ÑÙ~å «# Hõ@ì_®Å#∞

ã∞=∂~°∞ 3 q∞e¡Ü«∞#¡ =∞Ok q Õj Ñ~åº@‰õΩÅ∞, 46 q∞e¡Ü«∞#¡

=∞Ok ã¨fi^Õj Ñ¨~åº@‰õΩÅ∞ P ãÖ=`«û~°OÖ’ ãÖ^Œi≈OKå~°∞.

WO Œ∞Ö’ q Õj Ñ~åº@‰õΩÅ∞ ãO Œi≈Oz# 10 „Ñ è•# Hõ@ì_®ÅÖ’

7 _èçb¡, P„QÍÅÖ’<Õ L<åfl~Ú. Õâ◊ "åºÑÎOQÍ L#fl ÑÙ~å=ã∞Î âßY

Hõ@ì_®Å ãO Œ~°≈‰õΩÅ∞ H˘#fl \ÔH¯@¡Ö’ J~Ú Õ 65 âß «O D 7

HO„^•Å = ŒÌ<Õ J=Ú‡_»∞ áÈÜ«∂~Ú. JO>Ë "≥Ú Œ\™êi _èçb¡, P„QÍ

ãÖ^Œi≈Oz#"å~°∞, D U_»∞ Hõ@ì_®ÅÖ’ HõhãÖ 5 Ñ¨~åº@Hõ

HO„^•Å#∞ ãO Œi≈OKå~°x J#∞HÀ=K«∞Û#∞. å*ò =∞ÇÏÖò ãO Œ~°≈‰õΩÅ

ãÖYº#∞ |\ì K«∂¿ãÎ, q Õj Ñ¨~åº@‰õΩÅÖ’ Ñ¨k ÅHõΔÅ =∞Ok

XHõ @O>Ë XHõ Kåi„ «Hõ Hõ@ì_®Ìxfl =∂„ «"Õ∞ K«∂ã≤ "≥à◊√ «∞<åfl~°∞.

JÖÏQ _èçb¡ , P„QÍÅ#∞ ‰õΩÖÏ™êQÍ K«∂ã≤ "≥àı§ q Õj Ñ~åº@‰õΩÅ∞

<åÅ∞QÆ∞ ÅHõΔÅ =∞Ok ‰õÄ_® ÖË~°∞. =∞~À 3ÅHõΔÅ =∞Ok, |Çïâß

"åºáê~° xq∞ «ÎO =zÛ#"å~°∞, XHõ P„QÍ#∞ =∂„ «"Õ∞ ãO Œi≈ã∞Î<åfl~°∞.

"å~°ã «fi, ÑÙ~å=ã∞Î ãOÑ Õ =∞# qt+ì « J~Ú Õ D ãOÑ Œ#∞

ãO Œi≈OKÕ ãO Œ~°≈‰õΩÅ ãOYº WO « «‰õΩ¯=QÍ ZO Œ∞‰õΩOk? D

„Ñâ◊fl‰õΩ qãÊ+ìOQÍ q#=KÕÛ ã=∂ è•#O, XH XHõ \. WO «\ Q˘ÑÊ

Hõ@ì_®Å = ŒÌ "å\˜x K«∂_»_®xH˜ =KÕÛ ãÖ Œ~°≈‰õΩÅHõ∞ W «~°„`å

ã Œ∞áêÜ«∂Å∞ ÖËHõáÈ=_»O, P HÍ~°}OQÍ<Õ ãO Œ~°≈‰õΩÅ∞ JO «QÍ

~å=_»OÖË Œ∞ J#∞HÀ=Åã≤ =™ÈÎOk. ZO Œ∞HõO>Ë JHõ _çH =zÛ#"åiH

ãÔ~·# uO_ç ÅaèOK« Œ∞, ëêÑ≤OQ∑ KÕ •Ì=∞O>Ë J ≥Hõ _® JQÆ∞Ñ≤OK« Œ∞.

q<À ŒO.. P L¿ã LO_» Œ∞, LÖÏ¡ãÖQÍ, L «ûÇ¨ÏOQÍ #Å∞QÆ∞~°∞

Hõeã≤ Ç~ÚQÍ HÍÅHΔÑO KÕ •Ì=∞O>Ë JÖÏO\ J=HÍâßÅ∞ JO Õ,

JO Œ∞‰õΩ J=HÍâ◊O LO_» Œ∞. =∞# Õâ◊OÖ’ Ñ~åº@Hõ „Ñ ÕâßÅ

K«i„ « ≥eû# ÔQ·_£û L<åfl~°∞, J~Ú Õ, =ÚYºOQÍ _èççb¡, J„QÍÅÖ’

"åi Œ$+≤ì ZÑÙÊ_»∞ Ñ~åº@‰õΩÅ∞ WKÕÛ Hõg∞+<£ g∞ Œ<Õ LO@∞Ok.

nO`À, ãO Œ~°≈‰õΩÅ∞ x~åâ◊‰õΩ, JãO «$Ñ≤ÎH QÆ∞~°=Ù`å~°∞. U Zãπ S

=O Œ Uà◊¡‰õΩ ÑÓ~°fiO <å\ =∂~°æ Œ~°≈HÍÅ „ÑHÍ~°"Õ∞ #_»∞K«∞‰õΩO@∞Ok.

ZHõ _®, Uq∞\ J#fl Õ_® ÖË‰õΩO_® Hõ$„u=∞OQÍ U~åÊ@∞ KÕã≤#

ÑzÛHõ |Ü«∞à◊¡ K«∞@∂ì HõOK≥#∞ áêu, J@∞QÍ Z=~°∂ "≥à◊§ ‰õΩO_®

J_»∞¤‰õΩO@∞Ok.

2015 "Õ∞Ü≥∂[# 45

™êOHuHõ Ñi*Ï#O ÃÑ~°QÆ_»O ^•fi~å Ñ~åº@Hõ ~°OQÆÑiã≤÷u ÉÏQÆ∞ Ñ_çO^•? _èçb¡ Ö’x *ÏfÜ«∞ ÑÙ~å=ã∞Î âßÅ, *’ è£Ñ¨Ó~ü Ö’x "≥∞Ç¨Ï~°OQÆ^ä£ HÀ@ ZO`À J^Œ∞ƒù`«"≥∞ÿ# Hõ@ì_®Å∞,HÍh,J Õq∞\’ Jq W «~° Ñ~åº@Hõ „Ñ ÕâßÅ‰õΩ P Œ~°≈OQÍ xÅ=ÖËHõáÈÜ«∂~Ú. Õâ◊OÖ’x U#QÆ~°OÖ’x=ã≤OKÕ ™ê=∂#º áœ~°∞x «=∞#QÆ~°OÖ’ L#fl ÑÙ~å=ã∞Î âßÅ (=¸ºlÜ«∞O) ZÑÙÊ_»∞ K«∞âß=xJ_çy Õ, =KÕÛ ã=∂ è•#O ãÇÏ[OQÍ, ã∂¯Öò K« Œ∞=Ù J~ÚáÈ~Ú#«~åfi « ÖË • WO «=~°‰õÄ K«∂_»ÖË Œx Jx J~Ú<å J=Ù «∞Ok,

HÍ ŒO>Ë, Z=~À |O èŒ∞=ÙÅ∞ =zÛ#ÑÙÊ_»∞ "åi`À Hõeã≤ "≥àÏ¡#xJ~Ú<å J=fiK«∞Û#∞. J~Ú<å, _èçb¡ Ö’x JHõΔ~° è•=∞O Õ"åÅÜ«∞O,ãO Œ~°≈‰õΩÅ#∞ PHõ@∞ì‰õΩ<Õ HÍ~°º„Hõ=∂Å •fi~å Ñ~åº@‰õΩÅ<Õ HÍ Œ∞,™ê÷x‰õΩÅ#∞ ‰õÄ_® PHõi¬OK«=K«∞Û#x x~°∂Ñ≤OzOk.

=∞# Õâ◊OÖ’ |_≥\ò H\Ï~ÚOÑÙÖ’¡ KåÖÏ ÃÑ ŒÌ "≥Ú «ÎO,Ñ~åº@Hõ Jaè=$kú „ÑKå~åxH Y~°∞Û KÕã∞Î<åfl=Ú. JO «~åfÜ«∞Ñ¨~åº@Hõ, ~°"å}Ï ã¨^Œã¨∞ûÖ’¡ áêÖÁæO@∞<åfl~°∞. , Ñ¨~åº@‰õΩÅ#∞PHõi¬OKÕO^Œ∞‰õΩ PÜ«∂ „áêO`åÖ’¡ (^ÕâßÖ’¡) PÑ¶‘ã¨∞Å∞ U~åÊ@∞KÕã¨∞Î<åfl~°∞. J~Ú`Õ =∞#O KÕã¨∞Î#fl Y~°∞Û‰õΩ `«y# „ÑüÑ¶¨ÅO=™ÈÎO^•? Ñ¨~åº@Hõ „Ñ¨^Œ~°≈#Å‰õΩ J~Ú`Õ "≥à◊√`«∞<åfl=Ú, HÍh,JO Œ∞‰õΩ J=ã~°"≥∞ÿ# U~åÊ@∞¡ ã„HõOQÍ KÕã∞‰õΩO@∞<åfl=∂, JO>Ë,ÖË Œ∞. ÅHΔÍºÅ#∞ x~ÌtOK«∞‰õΩx, "å\x KÕ~O Œ∞‰õΩ Uq∞ KÕÜ«∂Ö’Jk KÕÜ«∞_»O ÖË Œ∞. KÕÜ«∞=Åã≤# „Ñ ÕºHõ „ÑÜ«∞ «flO [QÆ_»O ÖË Œ∞.¿ÑÅ=OQÍ =∞# „ÑKå~°O, „Ñ*Ï ãO|O è•Å∞ LO@∞<åfl~Ú.„Ñu™È~üû =∂Ô~¯\ò (=∂Ô~¯\ò =¸ÅO)Ö’ ZO`« =∞Ok H˘`«Î @∂~üPÑ~@~°∞¡ ÉèÏ~° « Õâ◊ qt+ì «#∞, K«∂_» ŒQÆæ „áêO`åÅ q=~åÅ#∞`≥e¿Ñ Hõ~°Ñ¨„`åÅ∞,„É’K«~°∞¡ W`«~° „Ñ¨K«∞iOz# ã¨=∂Kå~åxflÑOK«∞ «∞<åfl~°∞? JÖÏQ, Ñ~°º@#Å q=~åÅ∞, XH˘¯Hõ |$O ŒOÖ’ZO «=∞Ok LO\Ï~°∞, K«∂_» ŒQÆæ „Ñ ÕâßÅ∞,W «~° q=~åÅ#∞ ≥e¿Ñã=∂Kå~°O U ≥·<å JO Œ∞ÉÏ@∞Ö’ LO@∞O^•? JO>Ë JO Œ∞‰õÄÖË Œ<Õ ã=∂ è•#"Õ∞ =ã∞ÎOk.

WHõ \©g „ÑKå~°xH˘¿ãÎ, =∞# ÅHõΔ ºO Uq∞\ ? P_»∞ «∂áê_»∞ «∂ x èŒ∞Å#∞ Y~°∞Û KÕÜ«∞_»"Õ∞<å ÅHõΔ ºO. JO Œ∞H<å D„ÑKå~°O? \©g „ÑHõ@#Å∞ K«∂ã≤, ã=∂Kå~°O J_çy#"å~°∞ Z=Ô~·<åL<åfl~å? WO Œ∞Ö’ Zxfl qKå~°}Å∞ Ñ¶Å„Ñ Œ =∞Ü«∂º~Ú? U "Õ∞~°‰õΩ"åºáê~° „ÑÜ≥∂[#O KÕ‰õÄiOk? WHõ "≥Éò- Ãã·@¡ q+Ü«∞xH˘¿ãÎ,Wq ZO`« ÉÏQÆ∞<åfl~Ú, Ñ¨Ùã¨ ÎHÍÅ`À J#∞ãÖ^è•#O KÕ¿ãeO‰õΩÅ∞<åflÜ«∂ ? ™È+Öò g∞_çÜ«∂ ZO « K«∞~°∞QÍæ ÑxKÕ™ÈÎOk?g∞_çÜ«∂ áê~°ì#~üû‰õΩ =∞#O Wã¨∞Î#fl Pu^èŒºO, ÉÏ¡QÆ~üû #∞PHõi¬™ÈÎO^•? ä•~ÚÖÏO_£ Ö’ \©cDÜ«∞H±û x~°fiÇ≤ÏOz# „\Ï"≥ÖòÉÏ¡QÆ~üû ã Œã∞û, =∞# áÈ\© •~°∞Å∞ HÍÖÏ#∞QÆ∞}OQÍ ZÖÏ =∂~°∞«∞<åfl~À =∞#‰õΩ ≥eÜ«∞KÕã∞ÎOk.

=∞#‰õΩ =∞# =∂Ô~¯\ò =¸ÖÏÅ (™È~üû =∂Ô~¯\ò)QÆ∞iOz,JO Œ∞Ö’x qÉèÏQÍÅ QÆ∞iOz ãÔ~·# J=QÍÇÏ<å LO^•?

"å}[º,Ñ~åº@H «~° ÉèÏQÆ™êfi=∞ºO ^•fi~å D qÉèÏQÍÅ#∞ ÅHõΔ ºOQÍ KÕã∞‰õΩx =∞# „ÑÜ«∞`åflÅ∞ ™êQÆ∞ «∞<åflÜ«∂?H~°à◊ - QÀ"åÅ=∞ èŒº, ãOMÏº Ñ~°OQÍ, „ÑÜ«∂} ã Œ∞áêÜ«∂Å Ñ~°OQÍ, ™ê÷xHõLáêkè Ñ~°OQÍ JÖÏQ W «~° H©ÅHõ JOâßÅ Ñ~°OQÍ ZO`À =º`åºãOLOk. D =º`åºãO, =∞# Ñ~åº@Hõ ~°OQÆO ã=Ú„ Œ f~° (cKü)@∂i[O HÀãO q ÕâßÅ #∞Oz „Ñ ÕºHõ q=∂<åÖ’¡ =KÕÛ Ñ~åº@‰õΩÅHõO>Ë, =ºHÎQÆ « Ñ~åº@‰õΩÅ#∞ PHõi¬OKÕÖÏ LO_®ÖÏ<Õ "åãÎ"åxflHõà◊¡‰õΩ Hõ\ì#@∞¡ K«∂Ñ≤™ÈÎOk.

QÀ"åÖ’ ÃÑ@∞ì|_ç HO„nHõ$ « ÇÏŸ@Öòû x~å‡}ÏxH ™ê÷xHõ„Ñ¨[Å =ºuˆ~Hõ`«, =∞Oz ã‘[<À¡ QÆ∞_çÃãÅ =ãü U~åÊ@¡‰õΩJ#∞=∞uOK«Hõ «ÑÊx Ñiã≤÷ux ã$+≤ìOzOk. nO`À QÀ"å â’Éèí" ≥Å "≥Å É’~ÚOk .KÒHõÉÏ~°∞ Ñ¨~åº@Hõ ˆHO„^ŒOQÍ=∂iOk.Ñ¨~åº@Hõ „Ñü‰õÄÅ „Ñ¨ÉèÏ=O Ñ¨_»QÆ qÑ≤ÊOk. <Õ~åÅ∞ÃÑiQÍ~Ú. =∂ ŒHõ „ Œ"åºÅ qxÜ≥∂QÆO, =ºaèKå~°O =O\ <Õ~åÅ∞

ÃÑiQÍ~Ú. =∞~À =OHõ H~°à◊Ö’, XHõÑÙÊ_»∞ ÉèÏ~° « Ü«∂„ «Ö’ Ô~O_»∞~ÀAÅ Ü«∂„ «QÍ =∂„ «"Õ∞ L#fl H~°à◊Ö’ L#fl Ñ~åº@Hõ „Ñ ÕâßÅ#∞K«∂¿ãO Œ∞H „Ñ ÕºHõOQÍ Ñ~åº@‰õΩÅ∞ =ã∞Î<åfl~°∞. Wk, „áêfÜ«∞,HÍÖÏÅ ã=∞ãºÅ#∞ ZÖÏ JkèQÆ=K«∞Û<À K«∂¿ãO Œ∞‰õΩ XHõ K«Hõ xL^•ÇÏ~°}. q Õj "å}[º ãOã÷Å#∞ „ÑÉèÏq «O KÕ¿ãÅHõΔ ºO`À H~°à◊„\Ï"≥Öò =∂~üì ÉèÏQÆ™êfi=∂ºxH˜ K«Hõ x L^•Ç¨Ï~°}QÍ xÅ∞ã¨∞ÎOk.JÖÏˆQ, Ñ¨~åº@‰õΩÅ∞ JO`«QÍ LO_»x =~å¬HÍÅOÖ’ Ãã·`«OÑ~åº@‰õΩÅ#∞ PHõi¬OKÕO Œ∞‰õΩ,g∞_çÜ«∂ ãOã÷Å`ÀHõeã≤ KÕÑ\ì#——KèÕlOQ∑ k =∂#∂û<£'' „ÑKå~° HÍ~°º„Hõ=∞O ‰õÄ_® ZO`À K«Hõ x„Ñ¨Ü«∞ «flO.

XHõ =OHõ K≥·<å <≥O|~ü =<£ ™È~üû =∂Ô~¯\òQÍ Z Œ∞QÆ∞`ÀOk,

D =∂Ô~¯\ò Ö’ =∞# "å\Ï ≥K«∞Û‰õΩ<ÕO Œ∞‰õΩ =∞#O KÕã∞Î#fl xiÌ+ì

„ÑÜ«∞`åflÅ∞ Uq∞\? Ñ~åº@Hõ ~°OQÆ q[Ü«∂xH J#∞ãiOK«=Åã≤#

=ÙºÇÏÅÃÑ· _çã¯=~ü ÖÏãπ Ü«∂xÖòû ã‘ D F -WO@~°∂fi º, „j -

ÅOHõ- @∂i[O - „™êì@r -K≥·<å 2015 =∞#‰õΩ , =∞#`Àáê@∞

W «~°∞Å‰õΩ ÅHõΔ º x~Ìâ◊ q è•<å#xfl J#∞ãiOK« =Åã≤# J=ã~åxfl

<˘H¯ K≥ÑÙ`ÀOk. „j ÅOHõÖ’ W\©=Å =∞# „Ñ è•# =∞O„u Ñ~°º\Oz

#ÑÙÊ_»∞, ~å=∂Ü«∞} QÍ äŒÅ#∞ „ÑKå~°O KÕ¿ã „Ñ}ÏoHõ#∞ ãÊ+ìOQÍ

„ÑHõ\OzOk. =∞# „Ñ}ÏoHõÅ∞ L «ÊuÎ x~Ìâ◊OQÍ ™êQÆ∞ «∞<åflÜÕ∞

«ÑÊ =∂Ô~¯\ò ÅHõΔ ºOQÍ ™êQÆ_»O ÖË Œ∞.

QÆ « H˘xfl ãO= «û~åÅ∞QÍ =∞# Õâ◊OÖ’ âßOu-Éèí„ Œ «Å

Ñiã≤÷u H©Δ}OzOk J#fl ÉèÏ=# U~°Ê_çOk. D HÍ~°}OQÍ Õâ◊

~å[ è•x „áêO «O (<Õ+#Öò HÍºÑ≤@Öò slÜ«∞<£ -Z<£ ã≤ J~ü) ‰õΩ

=KÕÛ q„âßO « Ñ¨~åº@‰õΩÅ ãÖYº QÆ}hÜ«∞OQÍ «yæáÈ~ÚOk.

JÖÏˆQ, P~ÀQÆºHõ~°"≥∞ÿ# "å`å=~°}O, áêiâ◊√ èŒºO, Ñïâ◊√„Éèí «Å

q+Ü«∞OÖ’#∂ PO^Àà◊#Å∞ =ºHõÎ=∞=Ù «∞<åfl~Ú. 12 = ÑOK«=~°¬

„Ñ}ÏoHõ ‰õÄ_® D ã=∞ãºÅ Ñiëê¯~° P=â◊ºHõ «#∞ QÆ∞iÎOzOk.

2015 "Õ∞Ü≥∂[#46

#QÆ~° =ÚxûÑÖò JkèHÍ~°∞Å ãÇÏHÍ~°O`À Ö’YO_®fiÖÏÖ’ KÕÑ\ì#

L^Œº=∞ Ñ¶ë`«OQÍ _èçb¡Ö’ „Ñ¨*Ï =∞~°∞QÆ∞^˘_»¡ „Ñ¨=∂}ÏÅ#∞

ÃÑOKÕO Œ∞‰õΩ K«~°ºÅ∞ „áê~°OÉèí=∞Ü«∂º~Ú. Wk ~å[ è•x#QÆ~°OÖ’

=∞~°∞QÆ∞^˘_»¡ Ñiã≤÷u ZÖÏ LO^À J~°÷O KÕã∞‰õΩ<ÕO Œ∞‰õΩ XHõ K«Hõ x

L^•Ç¨Ï~°}.J^Õq^èŒOQÍ Ñ¨~åº@‰õΩÅ „Ñ¨=~°Î# Ñ¨@¡ J=QÍÇ¨Ï#

HõeÑ≤OKÕO Œ∞‰õΩ ÉÏb=Ù_£ #@∞_»∞ Jg∞~ü MÏ<£ KÕã≤# \©g „ÑKå~°O

=∞Oz „ÑÉèÏ=O K«∂Ñ≤Ok.nxfl ™È+Öò g∞_çÜ«∂ ^•fi~å =∞iO «

=ÚO Œ∞‰õΩ fã∞‰õΩ áÈ=Åã≤# J=ã~°O LOk.

=º=™êÜ«∞ ~°OQÍxH˜ Ñ¨~åº@Hõ ~°OQÆO ^•fi~å HõeˆQ

„ÑÜ≥∂[<åxfl =∞iO « ãÊ+ìOQÍ qâ◊ ŒÑiKÕO Œ∞‰õΩ Ô~O_»∞ ~°OQÍÅ#∞

HõÅ∞Ñ¨Ù`«∂ U~°Ê~°z# ã¨=∞„QÆ`å K«„\Ïxfl =∞iO`« |Ö’ÃÑ`«O

KÕÜ«∞=Åã≤# J=ã~°O LOk. H~°à◊Ö’ ‰õΩ Œ∞O|„j, ~À[~ü ÖÏOQ“ƒ~ü

„ÃÑ¶OKü á¶ê~°"£∞û, ã∞~O„ ŒÉèí∂ D kâ◊QÍ KÕã≤# „ÑÜ«∞`åflÅ‰õΩ K«Hõ x

L^•ÇÏ~°}Å∞. J~Ú Õ D áê Œ=Ú„ ŒÅ∞ =∞iO «QÍ qãÎiOK«=Åã≤#

J=ã~°O LOk. Ñ~åº@Hõ ~°OQÆO H=ÅO Ñ@ì} „áêO`åÖ’¡ =∂„ «"Õ∞

HÍ^ Œ ∞ ,=∂~ ° ∞=¸Å Ñ ¨Ö ˇ ¡@∂~ ° ¡Ö’,Jk ‰ õÄ_® JO`«QÍ

=∞øeHõã¨^Œ∞áêÜ«∂Å∞ ÖËx Ñ¨Öˇ¡Ö’¡ PiúHõ HÍ~°ºHõÖÏáêÅ‰õΩ r=O

áÈã∞ÎOk. qq èŒ =$ «∞ÎÅ∞ KÕã∞‰õΩ<Õ, <≥·ÑÙ}ºO QÆÅ ™ê÷xHõ „Ñ[Å‰õΩ

Láêkè HõeÊã∞ÎOk. D JOâßxfl ‰õÄ_® 12 = ÑOK«=~°¬ „Ñ}ÏoHõ

Ñ¨„`«OÖ’ q=~°OQÍ á⁄O^Œ∞ÑïKå~°∞. ^•x`À áê@∞QÍ<Õ

ãO™ê÷QÆ «OQÍ <≥·ÑÙ}º tHõΔ}‰õΩ QÆÅ ã Œ∞áêÜ«∂Å#∞ ‰õÄ_® WO Œ∞Ö’

¿Ñ~˘¯<åfl~°∞.——Çï#~ü ¿ã ~À*ò QÍ~ü'' (=$uÎ ^•fi~å Láêkè) Ñ äŒHõO

ÑikèÖ’ WO Œ∞‰õΩ QÍ#∞ „ÑÉèí∞ «fiO x èŒ∞Å#∞ ‰õÄ_® ã=∞‰õÄiÛOk.

Wk =º™êÜ«∞ P^•Ü«∂xH˜ J^Œ#OQÍ =KÕÛ P^•Ü«∞O „QÍg∞}

=º=™êÜ«∞^•~°∞Å‰õΩ XHõ =~°O =O\k. Ñ~åº@Hõ âßY, Ü« ZhÌÑ‘

ãÇÏHÍ~°O`À 39 „QÍg∞} „áêO`åÖ’¡ D HÍ~°º„Hõ=∂xfl KÕÑ\ìOk.

J~Ú Õ ,„ÑÉèí∞ «fiO WzÛ# „QÍO@∞¡ HõiyáÈ~Ú# J# «~°O H=ÖO

15 âß`«O =∂„`«"Õ∞ `«=∞ HÍà◊§ÃÑ· `å=Ú xÅ|_»QÆÅ ™ê÷~ÚH˜

KÕ~°∞‰õΩ<åfl~Ú.

Ñ~åº@Hõ ~°OQÆO ZO`À QÆ\˜ì áÈ\© L#fl "åºáê~°O. JÖÏQ,

Ñ~åº@Hõ ~°OQÆ Jaè=$kÌH ™ê è•~°} „Ñ*Ïaè„áêÜ«∞O J «ºO « H©ÅHõO.

Ñ~åº@Hõ qÅ∞=Å Ñ@¡ ã^•aè„áêÜ«∞O U~°Ê_ç#ÑC_Õ Ñ~åº@‰õΩÅ#∞

PHõi¬OKÕ J=HÍâ◊O LO@∞Ok. ¿Ñ ŒiHõO J<Õ =∞Çã=Ú„ ŒOÖ’

Ñ~åº@Hõ ~°OQÆO XHõ nfiÑO Jx <≥ÅH˘#fl ÉèÏ=# HÍ~°}OQÍ „Ñu

™ê÷~ÚÖ’#∂ JkèHõ Ñ#∞flÅ∞ "ÕÜ«∞_»O [iyOk. WO Õ HÍ Œ∞, Ñ#∞flÅ

¿ÇÏ «∞| ŒÌ «‰õΩ ZO`À HÍÅO fã∞‰õΩOk. L^•ÇÏ~°}‰õΩ, „Ñ «ºHõΔ q<À Œ

HÍ~°º„Hõ=∂Å#∞ „Ñ Œi≈OKÕ XHõ ÃÑ¶·"£ ™êì~ü ÇÏŸ@Öò Éè’[#OÃÑ· 40

âß «O Ñ#∞fl qkè™êÎ~°∞. JÖÏQ, JO «„~å„+ì ~°ÇÏ^•~°∞ÅÃÑ· Ñ~åº@Hõ

"åÇ¨Ï<åÅ‰õΩ JkèHõ Ñ¨#∞flÅ∞ qkèOz<å, ã¨^Œ∞áêÜ«∂Å∞ =∂„`«O

JO «O « =∂„ «OQÍ<Õ LO\Ï~Ú. [áê<£ ÉèÏ~° « Õâ◊OÖ’ Ñ~°º\OKÕ

«=∞ Õâ◊ =∞Ç≤Ïà◊Å#∞ Z‰õΩ¯=QÍ hà◊√¡ `åQÆ= ŒÌx ÃÇÏK«Ûiã¨∞ÎOk.

_ôÃÇ·Ï„_Õ+<£ À ÉÏ èŒ J~Ú<å J#∞ÉèíqOK«O_ç QÍh, ÉèÏ~° ü Õâ◊OÖ’

„Ñ*Ï =¸„ « âßÅÅ#∞ =∂„ «O "å_» = ŒÌx QÆ\˜ì ÃÇÏK«ÛiHõÅ∞ KÕã∞ÎOk.

JO>Ë, Ñiã≤÷u ZO « ^•~°∞}OQÍ LO^À J~°÷O KÕã∞HÀ=K«∞Û#∞.

H˘ «Î «~°O Ñ~åº@‰õΩÅ Pâ◊Å‰õΩ J#∞QÆ∞}OQÍ Ñ~åº@Hõ

~°OQÆ „Ñ=∂}ÏÅÖ’ |bÜ«∞"≥∞ÿ# =∂~°∞Ê ~å=Åã≤# J=ã~°O ZO ≥·<å

LOk. JO Õ HÍ Œ∞, =∞# Õâ◊OÖ’x Ñ@ì} „áêO « „Ñ[Å∞ ‰õÄ_®

Õâ◊OÖ’x Ñ~åº@Hõ „áêO`åÅ HõO>Ë q ÕâßÅÖ’x Ñ~åº@Hõ „áê`åÅ

ÃÑ· Z‰õΩ¯= =∞‰õΩ¯= K«∂Ñ¨Ù`«∞<åfl~°∞.D <ÕÑ¨^èŒºOÖ’ =∞øeHõ

ã Œ∞áêÜ«∂Å HõÅÊ# ZO « J=ã~°"≥∂ <≥·ÑÙ}º « „Ñ=∂}ÏÅ∞ "≥∞~°∞QÆ∞

Ñ¨~°K«∞HÀ=_»O ‰õÄ_® JO Õ J=ã¨~°O. <å}º « „Ñ¨=∂}ÏÅ Ñ¨@¡

qâßfiãO HõeyOK«_»O ‰õÄ_® JO Õ J=ã~°O. JO Õ =ÚYº "≥∞ÿ#q.

=∞øeHõ ã¨^Œ∞áêÜ«∂Å q+¨Ü«∞OÖ’ ——„Ñ¨ÑÖK« ™ê÷~Ú'' q∞^è•º

„Ñ=∂}ÏÅ#∞ KÕ~°∞HÀ=_»O ÖË • KÕ~°∞HÀ"åÅx J#∞HÀ=_»O HõO>Ë

P"≥∂ ŒÜ≥∂QÆº"≥∞ÿ# „Ñ¨=∂}ÏÅÖ’ =∞øeHõ J=ã¨~åÅ#∞ f~°Û_»"Õ∞

H©ÅHõO.

Ñ~åº@Hõ ~°OQÆOÖ’H ÕjÜ«∞, JO «~åfÜ«∞ ÃÑ@∞ì|_»∞Å#∞

PHõi¬OKÕO Œ∞‰õΩ ZO`À J#∞‰õÄÅ"≥∞ÿ# "å`å=~°}O LOk.JO Õ

HÍ Œ∞, WOHÍ Z<Àfl J=HÍâßÅ∞ ‰õΩ_® L<åfl~Ú. „Ñ¨ã¨∞Î «O S\©

~°OQÆO "≥·ÑÙ "≥ÚQÆ∞æ K«∂¿Ñ ÃÑ ŒÌ ÃÑ ŒÌ #QÆ~°~åÅÖ’ al<≥ãπ ÇÏŸ@Öòû

x~å‡}O g∞ Œ "åºáê~° =~åæÖ’¡ PãHÎ HõxÑ≤™ÈÎOk. KåÖÏ =~°‰õΩ

XHõ Ñ ŒÌu, „Ñ}ÏoHõ „ÑHÍ~°O Jaè=$kú K≥Ok# #QÆ~åÅÖ’ Éèí∂q∞

Åaè™ÈÎOk, =∞~À =OHõ WÖÏ Jaè=$kú K≥Ok# #QÆ~åÅ∞, qq èŒ

ãOã¯ $ «∞Å∞, ãO„Ñ^•Ü«∂Å∞,Hõà◊Å‰õΩ ãOQÆ=∞ ~°∂ÑOQÍ#∂ qq èŒ

PÇ~°,áêhÜ«∞ JÅ"å@¡ HõÅQÆÅ∞ÑÙQÍ#∂ Jaè=$kú K≥O^•~Ú. JÖÏQ,

áêi¯OQ∑, =º~°÷ Ñ¨^•~åúÅ Ü«∂[=∂#ºO, x~°O`«~° q^Œ∞º`ü

ã¨^Œ∞áêÜ«∞O, `åQÆ∞ h\˜ ã¨^Œ∞áêÜ«∞O =O\˜q JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’

LO@∞<åfl~Ú. „Ñ¨Éèí∞ «fi J#∞=∞ «∞Å∞, W «~° PiúHõ ÖÏ"å ÕgÅ‰õΩ

ãO|OkOz# =º=Ç~åÅ#∞ =ÚO Œ∞QÍ<Õ K«Hõ ÃÑ@∞ì‰õΩ<Õ J=HÍâ◊O

U~°Ê_»∞`ÀOk. Ñ¶e «OQÍ „áê*‰õΩìÅ∞ ÑÓiÎKÕ¿ãO Œ∞‰õΩ Ñ>Ëì HÍÅO

HõhãO 25 âß «O «yæ Õ P"Õ∞~°‰õΩ ÖÏÉèí •Ü«∞Hõ « ÃÑ~°∞ «∞Ok. =ÓºÇÏO

U ≥·<å HÍ=K«∞Û JO Œ∞‰õΩ «y# ãO™ê÷QÆ « ãfi~°∂ÑO ÖË‰õΩO>Ë Ñ¶e «O

LO_» Œ∞. =ÓºÇÏO ã=∞~°ú=O «OQÍ J=∞Å∞ HÍ Œ∞.J~Ú Õ, Œ∞~° Œ$+ì

=âß «∞Î =∞# Õâ◊OÖ’ J Õ [~°∞QÆ∞`ÀOk. HO„ Œ -~å„+ì „ÑÉèí∞`åfiÅ

=∞^èŒº ãÖ|O^è•Å∞ ã¨=ºOQÍ<Õ L<åfl, lÖÏ¡ ™ê÷~ÚÖ’ Ñ¨~åº@Hõ

=∞O_»à◊¡ U~åÊ@∞ áê~° Œ~°≈HõOQÍ [~°QÆ_»O ÖË Œ∞. ãÇÏ[OQÍ „ÑÑOK«

ÕâßÅÖ’ KåÖÏ=~°‰õΩ =$uÎ <≥·ÑÙ}ºO L#fl"åi`À =º=ã÷ x~å‡}O

[~°∞QÆ∞ «∞Ok.HÍh, WO Œ∞‰õΩ ãO|OkOK« q∞#Ç~ÚOÑÙ L#fl H˘kÌ

ÕâßÅÖ’ =∞# Õâ◊O ‰õÄ_® XHõ\. XHõ âßY #∞Oz =∞~À âßY‰õΩ

|kb JÜÕ∞º „ÑÉèí∞ «fi JkèHÍ~°∞Å∞ Ñ~åº@Hõ âßY JO>Ë „Ñ[Å

2015 "Õ∞Ü≥∂[# 47

™⁄=Ú‡`À „ÑÑOKåxfl K«∞\ì =KÕÛ, ÉÏ èŒº « , ["å|∞^•i «#O ÖËx

„Ñ ÕºHõ J=HÍâ◊O, ÇÏ‰õΩ¯QÍ ÉèÏq™êÎ~°∞. Ñ~åº@Hõ ~°OQÆO Jaè=$kú

H=Å P XHõ âßY Ñxf~°∞ g∞ Œ =∂„ «"Õ∞ P è•~°Ñ_ç LO_» Œ∞.qq èŒ

=∞O„u «fi âßYÅ =∞ èŒº ãÇÏHÍ~°O, ã=∞#fiÜ«∞O LO>Ë<Õ Ñ~åº@Hõ

~°OQÆO „ÑQÆu ™êkèã∞ÎOk.

qxÜ≥∂QÆ^•~°∞Å (Ñ¨~åº@‰õΩÅ) ãÖ`«$Ñ≤Î, g™êÅ *Ïs

q è•#O, q=∂# ã Œ∞áêÜ«∂Å∞,P~ÀQÆº xÜ«∞O„ «}, kQÆ∞=∞u

JOHõΔÅ∞ =O\ J<ÕHõ JOâßÅ g∞ Œ P è•~°Ñ_ç LO@∞Ok. D

JOâßÅ∞ ÇÏŸO, áœ~° q=∂#Ü«∂#O, P~ÀQÆº, PiúHõ, Ñ~åº=~°},

"å}[º =∞O„u «fi âßYÅ ÑikèÖ’LO\Ï~Ú. JO>Ë Wxfl âßYÅ

=∞ èŒº ãÇÏHÍ~°O, ã=∞#fiÜ«∞O LO>Ë<Õ Ñ~åº@Hõ ~°OQÆO Jaè=$kú

™ê èŒºO J=Ù «∞Ok.

Ñ~åº@‰õΩÅ ~°∂ÑOÖ’ L„QÆ"å Œ∞Å∞ Õâ◊OÖ’ K˘~°|_»‰õΩO_®

«y# *Ï„QÆ «ÎÅ∞ fã∞‰õΩO@∂<Õ, q Õj Ñ~åº@‰õΩÅ∞ Õâ◊OÖ’H

~åQÍ<Õ "åiH© g™ê *ÏsKÕ¿ã (g™ê P<£J„Ô~·=Öò) q è•#O ™êfiQÆuOK«

^Œy#k. W\©=Å HÍÅOÖ’ =∂Ô~¯\ò =¸ÖÏÅ QÆ∞iÎOÑ¨Ù, ã¨Ê~°ú

"å`å=~°}O, qxÜ≥∂QÆ •~°∞x KÕ~°∞‰õΩ<ÕO Œ∞‰õΩ JÜÕ∞º =ºÜ«∞O, "åix

ã¨=∂Kå~° r=# K«„@O "≥O@ #_çÑ≤OK«QÆÅ ™ê=∞~°úºO =O\˜

q+¨Ü«∂ÅÖ’ =ÚO Œã¨∞Î Hõã¨~° «∞Î ÖË‰õΩO_®<Õ, H˘ «Î H˘ «Î Ñ¨ èŒHÍÅ

(nä"£∞) #∞ ~°∂ÑHõÅÊ# KÕã∞Î<åfl~°∞. J~Ú Õ, Ñ~åº@Hõ ~°OQÆO Jaè=$kú

ÉÏ@Ö’ =∂Ô~¯\OQ∑ J «ºO « H©ÅHõ"≥∞ÿ# JOâ◊O. XHõ ™êi =zÛ#

"å~°∞ `å=Ú =∞m¡,=∞m¡ ~å=_»"Õ∞ HÍ‰õΩO_® W`«~°∞Å‰õΩ ã≤á¶ê~°∞û

KÕ¿ã ™ê÷~ÚÖ’ Pu äŒºO LO_®e.JÖÏQ "åiÖ’ J=QÍÇÏ<å, PãHÎ,

PHÍOHõΔ HõeÊOK«_»O, XHõ K«Hõ x J#∞Éèí∂u q∞ye áÈÜÕ∞ÖÏ K«∂_»_»O

W=fixfl ‰õÄ_® =∂Ô~¯\ò =ÓºÇÏOÖ’ ÉèÏQÍÅ∞QÍ L#flÑÙÊ_Õ „ÑÜ≥∂[#O

LO@∞Ok. J Œ∞ƒù « ÉèÏ~° ü (W„<≥ _çaÖò WO_çÜ«∂) „ÑKå~°O Q˘ÑÊ

J=QÍÇ¨Ï##∞ HõeyOzOk. =∞iO`« L`«ûÇ¨ÏOQÍ =ÚO^Œ_»QÆ∞

"Õ¿ãO^Œ∞‰õΩ, J~°÷=O`«"≥∞ÿ# "åºáê~åxH˜ W^Õ ã¨Ô~·# ã¨=∞Ü«∞O.

|Çï=∞ «∞Å∞, ÑÙ~°™ê¯~åÅ∞ JO Œ∞HÀ=_»O Jaè#O ŒhÜ«∞"Õ∞ HÍh,

JO «HõO>Ë Jaè#O ŒhÜ«∞O JO Œ∞‰õΩ «y# q èŒOQÍ "åºáê~åxfl

Jaè=$kú KÕã∞HÀ=_»O J<Õ q+Ü«∂xfl QÆ∞iÎOK«=Åã≤ LOk.

=∞# Õâ◊OÖ’ „HÔH\ò, ã≤x=∂ ~°OQÍÖ’¡ ZÖÏÔQ· Õ ãfiÜ«∞O

„ÑHõ\˜ « xÑÙ}∞Å∞ L<åfl~À JÖÏQ Ñ~åº@Hõ ~°OQÆOÖ’ ‰õÄ_®

"Õ∞^è•=ÙÅ∞, xÑ¨Ù}∞Å∞ L<åfl~°∞. g~°∞ Jã¨Öˇ ·# xÑ¨Ù}∞Å

Jaè„áêÜ«∂Å#∞ `«∞OQÆÖ’ `˘‰õΩ¯`«∞<åfl~°∞. HÍ|\˜ì D "ÕkHõ#∞

LÑÜ≥∂yOK«∞‰õΩx q ÕâßÅÖ’ ã≤÷~° Ñ_ç# ÉèÏ~°fÜ«∞ ãO «u "åi`À

K«~°ÛÅ∞ [iÑ≤, "åi Jaè~°∞K«∞Å‰õΩ J#∞QÆ∞}OQÍ 12 = „Ñ}ÏoHõ

ã∂K«#Å∞ P è•~°OQÍ XHõ =ÓºÇxfl ~°∂á⁄OkOK«∞ HÀ=_»O ãÔ~·#

q è•#O JxÑ≤OK«∞‰õΩO@∞Ok.

PHõ~°¬}©Ü«∞"≥∞ÿ# ã≤x=∂ x~å‡} ˆHO„^ŒOQÍ ÉèÏã≤Å∞¡`«∞#flk.

Ü«∂x"Õ∞+<£ ™êÑ¶πì"Õ~üÖ’ J~Ú Õ, =∞# Õâ◊O XHõ „Ñ è•# =#~°∞QÍ

¿Ñ~°∞ `≥K«∞Û‰õΩ#flk. JO`Õ HÍ^Œ∞, WHõ¯_» =∞#^Õâ◊OÖ’ ã≤x=∂

fÜ«∞_»=∞O>Ë, W`«~° ^ÕâßÅÖ’Hõ#fl KÒHõ! x~å‡}Ï#O`«~°

HÍ~°º„Hõ=∂Å‰õΩ ‰õÄ_® =∞# Õâ◊O XHõ KÒHõ HO„ ŒO. JO ÕHÍ Œ∞,

=∞Oz „ÑuÉèÏ L#fl HõàÏHÍ~°∞Å∞‰õÄ_® =∞# Õâ◊OÖ’ H˘Å¡Å∞. „Ñu

ãÖ=`«û~°=Ú =∞#^Õâ◊OÖ’ ^•^•Ñ¨Ù "≥~ÚºH˜ ÃÑ·QÍ ã≤x=∂Å∞

x~å‡}=∞=Ù «∞<åfl~Ú. „ÑÉèí∞ «fiO «~°Ñ¶Ù#∞O_ç *ÏfÜ«∞ K«Å#z„ «

Jaè=$kú =∞O_»e, ™ê÷xHõ "å}[º =∞O_»à◊§Ö’ ilãì~ü J~Ú# qq èŒ

x~å‡} ãÇÜ«∞ ãOã÷Å∞ ‰õÄ_® JO Œ∞ÉÏ@∞Ö’ L<åfl~Ú.

„ÑÉèí∞ «fi =∞ ŒÌ «∞ -q è•#Ñ~°"≥∞ÿ# K˘~°=Å∞

ÉèÏ~°fÜ«∞ K«Å# z„`åÅÖ’x ™ê=∂lHõ, Pi÷Hõ-ãOã¯ $uHõ

„áê è•<åºÅ#∞ ÑiQÆ}Oz, HO„ Œ „ÑÉèí∞ «fiO g\H Ñi„â◊=∞ ™ê÷~Úx

HõeÊOzOk. J<ÕHõ ~å„ëêìÅ∞ +¨Ø\ÕQÆ∞Å‰õΩ Ñ¨#∞fl ~å~ÚfÅ#∞

„Ñ¨Hõ\ ÕKå~Ú. Incredible India HÍ~°º„Hõ=∂xH˜ LáêOQÆOQÍ

ã≤x=∂Å#∞ ÑiQÆ}ã∂Î, HO„ Œ ã=∂Kå~° „Ñ™ê~° =∞O„u «fi âßY,

Ñ~°º@# âßYÅ∞ XHõ J=QÍÇÏ<å XÑÊO ŒOÃÑ· ãO «HÍÅ∞ KÕâß~Ú.

nx „Ñ¨HÍ~°O, ã≤x=∂Å ^•fi~å Ñ¨~åº@Hõ ~°OQÍxH˜ „áÈ`åûÇ¨Ï

=∞O Œ*Ë™êÎ~°∞. HO„ Œ Ñ~åº@Hõ =∞O„u «fi âßY Ñ¶≤Öò‡ @∂i[O#∞

„áÈ «ûÇ≤ÏOK«_®xH Piú÷Hõ ãÇÜ«∂xfl ‰õÄ_® JO ŒKÕã∞ÎOk.

Dâß#º ~å„ëêìÅ qã‘Î~°‚O Õâ◊O "≥Ú «ÎOÖ’ 7.9 âß «O

`À "≥Ú «ÎO Õâ◊ [<åÉèÏÖ’ 3.8 âß «O`À „ÑHõ$uÑ~°OQÍ J «ºO «

~°=∞}©Ü«∞ „Ñ ÕâßÅ`À L#flÑÊ\H© JHõ _» Ñ~åº@Hõ Ñi„â◊=∞ x~°¡HΔÍºxH

QÆ∞~°~ÚOk. J~Ú Õ J™ÈO =∂„ «O nxH q∞#Ç~ÚOÑÙ. «y#

„áÈ`åûÇÏHõ K«~°ºÅ ^•fi~å D Ö’áêxfl ÑÓiOz JHõ _ç „Ñ[Å Pi÷Hõ

™ê=∂lHõ L#flu`À áê@∞ JHõ _ç ãOã¯ $u-<åQÆiHõ «ÅÃÑ· W «~°

„áêO`åÅ „Ñ[Å‰õΩ J=QÍÇÏ# ÃÑOá⁄O ÕO Œ∞‰õΩ Jhfl =~åæÅ∂ Hõ$+≤

KÕÜ«∂e. q Õj Ñ~°º@‰õΩÅ ãOYº 2016 Ö’ 11.24 q∞eÜ«∞#∞¡

QÍ LO_»=K«Ûx JOK«<å! J Õã¨=∞Ü«∞OÖ’ ÕjÜ«∞ Ñ¨~°º@‰õΩÅ∞

‰õÄ_® 1451.46 q∞eÜ«∞#¡‰õΩ ÃÑiy "åi^•fi~å 330.3 aeÜ«∞#¡

J"≥∞iHõ<£ _®Å~°¡ P^•Ü«∞O =ã∞ÎO Œx JOK«<å! nxHÀãO «y#

„áê è•<åºÅ#∞ QÆ∞iÎOK«_®xH ã=∞„QÆ"≥∞ÿ# Hõ$+≤ J=ã~°O. Ñ~åº@Hõ

=∞O„u «fi âßY, W «~° ãO|Okè « =∞O„u «fi âßYÅ∞, W «~° ãOã÷Å∞

Hõeã≤ Ñ¨~åº@HÍxfl ^Õâ◊OÖ’ XHõ „Ñ¨^è•# P^•Ü«∞ =#~°∞QÍ

~°∂ÑÙk Œ∞Ì å~°x Pt^•ÌO.

11= ¿Ñr «~°∞"å~Ú...

Ñ~åº@Hõ ~°OQÍxH LáÈ^•… «O

2015 "Õ∞Ü≥∂[#48

g™êql@~üû WO@~fl+#Öò ¿ãì J_ç‡+<£ (Visitors International Stay

Admission-VISA) #∞ ãOH©ΔÑÎOQÍ g™ê JO\Ï~°∞. D Ñ ŒO ÖÏ\<£ÉèÏ+¨‰õΩ K≥Ok# ''Kå~åì g™ê—— #∞Oz L^ŒƒùqOzOk.nx J~°÷OK«∂Ñ «y# Ñ„ «O. Wk XHõ q ÕjÜ«Ú_çfl «=∞ Õâ◊OÖ’xH J#∞=∞uOK«_»O`À áê@∞ JHõ _» LO_Õ Œ∞‰õΩ JÜ«∂ ÕâßÅ∞ *Ïs KÕ¿ã JkèHÍ~°„^èŒ∞gHõ~°} Ñ¨„`«O. D Ñ¨„`åxfl áêãπáÈ~°∞ìÖ’ JuH˜™êÎ~°∞. g™êá⁄O Œ_»O J<Õk P =ºHÎH JÜ«∂ Õâ◊OÖ’ „Ñ"ÕtOK«_®xH J#∞=∞u^˘iHO Œ<Õk YzÛ «"≥∞ÿ# „Ñ=∂}O =∂„ «O HÍ Œ∞.=Åã (Wq∞‡„Q+<£)JkèHÍ~°∞Å∞ g™ê JO^Œ*Ë¿ã =ÚO^Œ∞ áêãπáÈ~°∞ì#∞ Ñïje™êÎ~°∞.Ñ~åº@‰õΩ_»∞ JÜ«∂ ÕâßÅ xÜ«∞=∞ x|O èŒ#Å∞ áê\OK«HõáÈ Õ =ÅãJkèHÍ~°∞Å∞ g™ê#∞ U ã=∞Ü«∞OÖ’<≥ÿ<å "≥#‰õΩ¯ fã∞HÀ=K«∞Û.

g™êÅ *ÏsÖ’ „Ñu Õâ◊O «# ≥ÿ# x|O èŒ#Å∞ áê\ã∞ÎOk.g™ê *ÏsÖ’ Õâ◊OÖ’ ãOK«iOKÕ Ñikè, HÍÅ =º=kè, g™ê HÍÅO,ãO Œ~°≈# Ñ~åºÜ«∞=ÚÅ∞ «k «~° x|O èŒ#Å∞O\Ï~Ú. H˘xfl ÕâßÅ∞u~°∞QÆ∞ „ÑÜ«∂}ÏxH \ÔH¯@∞¡, «=∞ Õâ◊OÖ’ LO_»\ÏxH HÍ"åeû#èŒ#O ÑÓpQÍ K«∂Ñ≤OKåÅx HÀ~°∞ «∞<åfl~Ú.

W\©=ÖË ÉèÏ~° «„ÑÉèí∞ «fiO g™ê *Ïs KÕ¿ã xÜ«∞=∞,x|O èŒ#Å∞=∂~°∞Ê KÕã≤Ok. Ñ¨~åº@Hõ g™ê, ZH±û ZO„\ © g™ê‰õΩ H˘`«Î=∂~°æ Œ~°≈HÍÅ∞ *ÏsKÕã≤Ok. „Ñ¨Éèí∞ «fiO Ñ¨~åº@‰õΩÅ HÀãÖ qq èŒ~°HÍÅ g™êÅ#∞ *Ïs KÕ™ÈÎOk.

Ñ~åº@Hõ g™ê(@∂iãπì g™ê) : Ñ~åº@Hõ „Ñ ÕâßÅ∞ K«∂_»\ÏxH=KÕÛ q^ÕjÜ«ÚÅ‰õΩ @∂iãπì g™ê *Ïs KÕ™êÎ~°∞. q^ÕjÜ«Úx*ÏfÜ«∞ «#∞ |\ì g™ê P~°∞ <≥ÅÅ HÍÖÏxH =∞OE~°∞ KÕ™êÎ~°∞.J"≥∞iHÍ *ÏfÜ«ÚÅ‰õΩ Ñ Õà◊¡HÍÖÏxH, Ü« ÔH "åiH S Õà◊¡ HÍÖÏxHD g™ê *Ïs KÕ™êÎ~°∞. q^ÕjÜ«ÚÅ∞ D QÆ_»∞=Ù^•\˜ ^Õâ◊OÖ’LO_»_®xH˜ gÅ∞ÖË^Œ∞. D g™ê^•~°∞_»∞ 180 ~ÀAÅ‰õΩ q∞OzÕâ◊OÖ’ LO_»~å Œ∞. D g™ê^•~°∞_»∞ ã=∞Ü«∞O á⁄_çyOK«∞HÀ"åÅ#∞

‰õΩO>Ë ZÑ¶πP~üP~üF ÖË • ZÑ¶πP~üF = ŒÌ il„¿+ì<£ KÕ~ÚOK«∞HÀ"åe.

Láêkè g™ê (ZOáê¡~Ú"≥∞O\ò g™ê) : Õâ◊OÖ’ il+ì~ü J~Ú#ãOã÷Ö’¡ Ñx KÕã∞Î#fl q ÕjÜ«ÚÅ‰õΩ ZOáê¡~Ú"≥∞O\ò g™ê *ÏsKÕ™êÎ~°∞. JÖÏQ ãfiK«ÛùO Œ ÖË • tHõΔ} ãOã÷Ö’¡ Ñx KÕã∞Î#fl "åiHg™ê J=HÍâ◊O HõeÊ™êÎ~°∞. D g™êÅ#∞ XHõ U_®k HÍÖÏxH =∂„ «"Õ∞*Ïs KÕ™êÎ~°∞. D QÆ_»∞=Ù á⁄_çyOKÕ J=HÍâ◊O LOk. D g™êá⁄O Œ_®xH Õâ◊OÖ’ L#fl ãOã÷Ö’¡ xÜ«∞q∞OK«|_ç#@∞ì „ èŒ∞=Ñ„`åÅ∞Hõey=ÙO_®e.

q^•ºi÷ g™ê(ã∂ì_≥O\ò g™ê) : ÉèÏ~° « Õâ◊OÖ’ QÆ∞iÎOÑÙ á⁄Ok#q^•ºãOã÷Ö’¡ q^•º~°#‰õΩ =KÕÛ q ÕjÜ«ÚÅ‰õΩ S Õà◊¡ HÍÖÏxH ÖË •HÀ~°∞û HÍÅ Ñïq∞uH˜ D g™ê *Ïs KÕ™êÎ~°∞. Œ~°MÏã¨∞Î •~°∞Å∞`å#∞ QÆ∞iÎOÑÙ á⁄Ok# q^•ºãOã÷Ö’¡ Ô~QÆ∞ºÅ~ü, Ñ¶ÙÖò>ÿ"£∞ HÀ~°∞ûÖ’¡

g∞‰õΩ ≥Å∞™ê ? q^•ºÉèÏºãO KÕÜ«∞#∞#fl@∞ì „ èŒ∞gHõ~°} Ñ„`åÅ#∞ [ «KÕÜ«∂e. "≥· Œº,=∞iÜ«Ú áê~å "≥∞_çHõÖò HÀ~°∞ûÖ’¡ KÕ~° Œe¿ãÎ HO„ Œ "≥· Œº =∞O„u «fiâßY #∞Oz J#∞=∞u Ñ„ «O á⁄O^•e. D g™ê#∞ „Ñ"Õâ◊ ÑsHõΔÅ∞,W «~° è•YÅ J=ã~åÅ HÀãO P~°∞ <≥ÅÅ‰õΩ =ÚO Õ *Ïs KÕ™êÎ~°∞.D g™êÖ’ HÀ~°∞ûÅ, q^•º ãOã÷Å =∂iÊ_çÃÑ· Z@∞=O\ x|O èŒ#Å∞ÖË=Ù."åºáê~° g™ê (al<≥ãπ g™ê) : ÉèÏ~° « Õâ◊OÖ’ "åºáê~° HÍ~°º„Hõ=∂Å∞x~°fiÇ≤ÏOK« ŒeKÕ q∞+<£ ÖË • q Õj "åºáê~°∞Å‰õΩ S Õà◊¡ HÍÅÑiq∞u=~°‰õÄ "åºáê~° g™ê *Ïs KÕ™êÎ~°∞. D g™ê á⁄O ŒQÀ~ "å~°∞`å=Ú "åºáê~°O x~°fiÇ≤ÏOK« ŒÅz# HΔ„ «OÖ’ «=∞‰õΩ QÆÅ J~°ù «Å#∞≥eÜ«∞*ËÜ«∂eû LO@∞Ok. D g™ê XHõ U_®k HÍÖÏxH LO@Ok.

nxH x~°‚~ÚOz# ~°∞ã∞O XHõ U_®k HÍÖÏxH =∂„ «O K≥e¡OKåe.ã=∂"Õâ◊ g™ê (HÍ#ÊùÔ~<£û g™ê) : Õâ◊OÖ’x „ÑÉèí∞ «fi qÉèÏQÍÅ∞x~°fiÇ≤Ïã∞Î#fl ã=∂"ÕâßÖ’¡ áêÖÁæ<Õ q ÕjÜ«ÚÅ‰õΩ, ãfiK«ÛùO Œ ãOã÷„Ñux èŒ∞Å‰õΩ D g™ê *Ïs KÕ™êÎ~°∞. J~Ú Õ nxfl ÃÑO Œ ŒÅz#"å~°∞JÜ«∂ <À_»Öò =∞O„u «fi âßYÅ #∞Oz J#∞=∞u á⁄O^•e.áê„uHÜ«ÚÅ g™ê ([~°fleãπì g™ê) : Õâ◊OÖ’ "å~°ÎÅ∞ ¿ãHõiOKÕ,q Õj áê„uHÜ«ÚÅ∞, KèåÜ«∂ z„ «HÍ~°∞Å‰õΩ, ~_çÜ≥∂ =∞iÜ«Ú \gáê„uH~ÚÅ‰õΩ [~°fleãπì g™ê =∞OE~°∞ KÕ™êÎ~°∞. JÖÏQ Ñ~åº@Hõã¨=∂Kå~° ~°K«~Ú`«Å∞, „H©_® áê„uˆHÜ«ÚÅ∞, "åºáêˆ~`«~° z„`«x~å‡`«Å∞, „Ñ¨Hõ@#Å x~å‡`«Å‰õΩ D g™ê *Ïs KÕ™êÎ~°∞. Dg™ê^•~°∞_»∞ ã¨Ç¨Ü«∞O HÀãÖ#∂º_è»e¡Ö’x q^Õj =º=Ç¨~åÅ=∞O„u «fiâßY Ña¡ã≤\© qÉèÏQÍxfl , Ñ„uHÍ ã=∂Kå~å HÍ~åºÅÜ«∂xflãÖ„Ñ¨kOKåe.Ñiâ’ èŒ# g™ê (iÃã~üÛ g™ê) : «=∞ Ñiâ’ èŒ#ÅHÀãO Õâ◊OÖ’Ñ~°º\OKÕ PKå~°∞ºÅ∞, Ñiâ’ èŒ‰õΩÅ‰õΩ Ñiâ’ èŒ#Å HÀãO =¸_Õà◊¡HÍÖÏxH D g™ê *Ïs KÕ™êÎ~°∞. D g™ê^•~°∞_ç Ñiâ’ èŒ# ÖË •g™ê HÍÅO =Úy¿ã =~°‰õÄ ^Õâ◊OÖ’ LO_»=K«∞Û. H˘O^Œ~°∞*ÏfÜ«ÚÅ‰õΩ L„QÆ"å ŒO`À „Ñ¨ÉèÏq «"≥∞ÿ# „áêO`åÖ’¡ J#∞=∞uÖËx ~°HΔ « „Ñ ÕâßÖ’¡ Ñ~°º\OK«_®xH J#∞=∞u ÖË Œ∞.

"≥· Œº g™ê ("≥∞_çHõÖò g™ê) : ^Ò «º HÍ~åºÅÜ«∂Å∞ Jxfl Ñ„`åÅ#∞ÑïjeOz# `«~°∞"å`« JkèHõ$`« "≥·^Œº ãÖã¨÷Ö’¡ "≥·^Œº ¿ã=Å∞á⁄O Œ_®xH =KÕÛ ~ÀQÆ∞Å‰õΩ XHõ U_®k HÍÖÏxH "≥· Œº ("≥∞_£) g™ê*Ïs KÕ™êÎ~°∞. D g™ê ^•fi~å ÉèÏ~°fÜ«∞ "≥· Œºq è•#OÖ’ zH «ûá⁄O Œ=K«∞Û. ~ÀyH ~°HõÎ ãO|Okè‰õΩÅ∞ W ŒÌ~°∞ ãÇÜ«∞‰õΩÅ‰õΩ ("≥∞_£ZH±û) g™ê *Ïs KÕ™êÎ~°∞.

`å`å¯eHõ g™ê („\Ïxû\ò g™ê) : ÉèÏ~°`«^Õâ◊O QÆ∞O_® "≥àı¡q ÕjÜ«ÚÅ‰õΩ, Ô~O_»∞ Ñ~åºÜ«∞=ÚÅ∞ ~åHõáÈHõÅ∞ KÕÜ«∞_®xH 15~ÀAÅ =º=kèH˜ `å`å¯eHõ g™ê =∞OE~°∞ KÕ™êÎ~°∞. D g™êŒ~°MÏã∞Î •~°∞_»∞ å#∞ « Œ∞Ñi „ÑÜ«∂}O KÕÜ«∞#∞#fl@∞ì „ èŒ∞gHõiOKÕ

JkèHõ$ « \ÔH¯@¡#∞ K«∂áêeû LO@∞Ok.

ZH±û g™ê (X g™ê ) : ÃÑ·# ≥eÑ≤# H@ysÖ’¡H ~åx W «~°∞Å‰õΩD ZH±û g™ê *Ïs KÕ™êÎ~°∞. JO>Ë q ÕâßÖ’¡ ã≤÷~°Ñ_ç# ÉèÏ~°fÜ«ÚÅ∞,"åi ‰õΩ@∞O| ãÉèí∞ºÅ∞ D g™ê á⁄O Œ=K«∞Û.

2015 "Õ∞Ü≥∂[# 49

^•^•ÑÙ 130 ãO.~åÅ „H «O <å@HÍÖË „Ñ è•# =$uÎQÍ rqOKÕXHõ ≥QÆ PO„ èŒ„Ñ Õâ◊OÖ’ „áê~°OÉèí"≥∞ÿOk. XHõ Hõà◊#∞ =$uÎQÍ KÕã∞H˘xrqOK« =Åã≤# J=ã~°O U~°Ê_ç#ÑC_»∞ P Hõà◊#∞ PHõ~°¬}©Ü«∞OQÍ#∂PK«~°}©Ü«∞OQÍ#∂ =∞ÅK«∞HÀ=Åã≤# J=ã~°O U~°Ê_çOk. JO Œ∞Ö’ÉèÏQÆOQÍ"å~°∞ Hõà◊#∞ ~°OQÆã÷ÖÏxfl =$uÎQÍ =∂~°∞ÛHÀ=_»O [iyOk.JqzÛù#flOQÍ 130 ãÖ.~åÅ∞QÍ ã¨∞~°aè <å@Hõ HõàÏ ãÖã¨÷=iúÅ∞¡ «∞#fl Œ#_®xH "å~°∞ J=ÅOaèOKÕ Ñ ŒÌ «∞ÖË „Ñ è•# HÍ~°}=∞xK≥ÑÊHõ «ÑÊ Œ∞. XHõ ã∞~°aè <å@Hõ ãOã÷ «ÑÊ PO„ èŒ Õâ◊OÖ’ UW «~° ã=∂*ÏÅ∂ Wxfl ŒâßÉÏÌÅ áê@∞ rqOz #@∞ì HõxÑ≤OK«ÖË Œ∞.#@∞Å∞ Ñ¨Å∞=Ù~°∞ #@# =$uÎQÍ rqã¨∞Î<åflˆ~HÍh, ã¨=∂*ÏÅ∞rqOK«_»O ÖË Œ∞. "≥∞ÿÅ=~°O, "≥∂ Õ è•~ü ã¨=∂*ÏÅ =O\˜ "≥<ÀflPO„ èŒ Õâ◊OÖ’ ÑÙ\ì XHõ "≥Å∞QÆ∞ "≥ey PiáÈÜ«∂~Ú. <å\H <Õ\HP~°x <å@Hõ HõàÏ*’ºu ã∞~°aè "å~°kè. Wk =∞#O ŒiH, =ÚYºOQÍ≥Å∞QÆ∞"å~°O ŒiH ( ≥ÅOQÍ}, P„ èŒ„Ñ Õâò) QÆ~°fiHÍ~°}O.

HõàÏ~°OQÍxH Õ=Ù_»∞ „Ñ™êkOz# Q˘ÑÊ=~°O ã∞~°aè <å@Hõ~°OQÆO. D ã=∂[O ≥Å∞QÆ∞ <å@Hõ ~°OQÆã÷ÅO HÍ Œ∞. ÉèÏ~°fÜ«∞<å@Hõ~°OQÆ"Õ∞ HÍ Œ∞. „ÑÑOK« ~°OQÆã÷Å K«i„ «#∞ Ñije¿ãÎ U <å@Hõ~°OQÍxH ÖËx „Ñ ÕºHõ ™ê÷#O ã∞~°aè<å@Hõ ~°OQÍxH LOk.. Ñã≤"å_ç#∞O_ç =Ú Œ∞ãe =~°‰õÄ ~°OQÆã÷Å"Õ∞ ã~°fiãfiOQÍ ÉèÏqOz rqOz#Ñ¶∞# « "åik. „Ñu qÉèÏQÆOÖ’#∂, „uHõ~°} â◊√kúQÍ <å@Hõ HõÅ#∞JOH «"≥∞ÿ# ã∞~°aè HõàÏHÍ~°∞Å∞ èŒ#∞ºÅ∞. 130 ã.~åÅ∞ ~°OQÆã÷ÖÏxflã¨r=OQÍ LOK«_®xH˜ JÅ∞Ñ¨Ù ™⁄Å∞Ñ¨Ù ÖË‰õΩO_® Jq„âßO «OQÍHõ$+≤KÕã∂Î =ã∞Î<åfl~°∞. <å@Hõ ~°OQÍxfl "åi P~å èŒº è≥·=OQÍ „Ñ Œ~°≈##∞Ñq„ «Ü«∞[OQÍ ÉèÏqOz JOH « ÉèÏ=O`À J‰õΩOiî « nHõΔ À „¿ÑHõΔHõ^Õ=Ùà◊¡‰õΩ P#O^•xfl JOkã¨∞Î<åfl~°∞. <å@Hõ „Ñ¨^Œ~°≈#‰õΩ "≥Ú@ì"≥Ú Œ@QÍ \ÔH¯\ò q è•<åxfl „Ñ"Õâ◊ ÃÑ\ì#"å~°∞ =∞# ã∞~°aè "å~nO`Àáê@∞ "≥·~°∞=~ü¯`À J^Œ∞ƒù`« ^Œ$âßºÅ∞ K«∂Ñ¨_»O áœ~å}˜Hõ,Kåi„ «Hõ, ™êOÑ¶‘∞Hõ <å@HÍÅ∞ „Ñ Œi≈OK«_»O "åiÖ’x „Ñ ÕºHõ «Å∞QÍK≥Ñ¨CHÀ=K«∞Ûã∞~°aèÑÙ@∞ìHõ : 1850 „áêO «OÖ’ =∞Ç~åR #∞O_ç PO„ èŒ ÕâßxH=zÛ# Ãã·x‰õΩÅ∞ ~åÜ«∞Åã‘=∞ „áêO`«OÖ’ ã≤÷~°Ñ¨_ç H˘O^Œ~°∞=º=™êÜ«∞O, =∞iH˘O^Œ~°∞ `ÀÅ∞ÉÁ=∞‡ÖÏ@Å∞, gkè <å@HÍÅ∞„Ñ Œi≈ã∂Î, rq`åxfl QÆ_»∞ÑÙ «∂ =KåÛ~Ú. "åiH ''PÔ~ HÍÑÙÅ∞——

≥Å∞QÆ∞ *ÏuH QÆ~°fiHÍ~°}O ã∞~°aè <å@HõO

ÖË • PÔ~ =∞~å\©Å∞ Jx ¿Ñ~°∞. g~°O Œ~°∂ =<å~°ã ‰õΩ@∞OÉÏxHK≥Ok#"åˆ~. J~Ú`Õ ~å#∞~å#∞ "åi ‰õΩ@∞OÉÏÅ∞ ÃÑ~°QÆ@O`À~åÜ«∞ Œ∞~°æO "å~°∞, ÉÏÅH˘O_»"å~°∞, ã∞~°aè "å~°x =¸_»∞ âßYÅ∞QÍU~°Ê_®¤~°∞. PÜ«∂ „QÍ=∂Å ¿Ñ~°¡#∞ |\ì "åiH D ¿Ñ~°∞¡ =KåÛ~Ú.~åÜ«∞ Œ∞~°æO "å~°∞ =º=™êÜ«∞OÖ’ ã≤÷~°Ñ_»QÍ, ÉÏÅH˘O_»"å~°∞ P<å\˜ÉÁOÉÏ~Ú ã≤x=∂ Ñi„â◊=∞‰õΩ «~°e "≥à◊¡QÍ, ã∞~°aè"å~°∞ <å@Hõ„Ñ Œ~°≈#Å∞ H˘#™êyã∂Î rq`åxfl QÆ_»∞ÑÙ «∂ L<åfl~°∞. 1885 ãO.Ö’ã∞~°aè"åi K«i„ «Ö’ ã∞=~å‚ •ºÜ«∞=∞x K≥ÑÊ=K«∞Û. Hõ_»ÑlÖÏ¡Ö’x=∂~°∞=¸Å „QÍ=∞O¿Ñ~°∞ ã¨∞~°aè. P „QÍ=∞O ÃÑ^ŒÌÅ∞ ~åq∞Ô~_ç¤K≥<åflÔ~_ç¤ J<Õ ãOÑ#∞flÅ WO\’¡ q"åÇÏ "Õ_»∞Hõ [~°∞QÆ∞ «∞Ok. =zÛ#Ju èŒ∞Å‰õΩ q<À ŒO HõeyOKÕO Œ∞‰õΩ P Tà’¡x `ÀÅ∞ÉÁ=∞‡ÖÏ@HõàÏHÍ~°∞efl U ≥·<å „Ñ Œ~°≈# KÕÜ«∞=∞<åfl~°∞. P „ÑÜ«∞ «flOÖ’ ÑÙ\˜ìO Õã∞~°aè <å@Hõ =∞O_»e. "åà◊√¡ "≥Ú Œ@ „Ñ Œi≈Oz# <å@HõO ''H©K«Hõ= èŒ——ã∞~°aè „QÍ=∞OÖ’ ÑÙ\ìOk Hõ#∞Hõ «=∞ <å@Hõ =∞O_»eH ã∞~°aè J<Õ¿Ñ~°∞ ÃÑ@∞ì‰õΩ<åfl~°∞. nx =º=™ê÷Ñ‰õΩÅ∞ =<å~°ã QÀqO èŒ~å=Ù. JÖÏ"≥Ú ŒÖ·# ã¨∞~°aè „Ñ¨Ü«∂}O ^•^•Ñ¨Ù ''60 (J~°"≥·) ã¨=∂*ÏÅ‰õΩqã¨ÎiOz `≥Å∞QÆ∞ <ÕÅÃÑ· `«=∞ „Ñ¨^Œ~°≈#Å`À Jâı+¨ „¿ÑHõΔ‰õΩÅJaè=∂<åxfl, P Œ~°}#∞ K«∂~°Q˘<åfl~°∞. g~°∞ „Ñ Œi≈OKÕ Jxfl (26)<å@HÍÖ’¡ J «ºO « „áêK«∞~°ºO á⁄OkOk =∂„ «O ''=∂Ü«∂|*Ï~ü——.

^ä•~ü"å_£ <å@Hõã¨=∂[O ãÖKå~° <å@HÍÅ‰õΩ P^èŒ∞ºÅ∞≥Å∞QÆ∞ ~å¢ëêìÅÖ’ "å\x "≥Ú Œ@QÍ H˘#™êyOzOk ã∞~°aè"å~.

_®. q. „u<å äŒ~å=Ù, „Ñ¶‘ÖÏ#û~ü

2015 "Õ∞Ü≥∂[#50

zÅHõ=∞iÎ ÅH©; #~°ã≤OÇÏO "åi „Ñ Œ~°≈#Å‰õΩ uÅHOz ZO «QÍ<ÀH˘xÜ«∂_®~°@. 1910 „áêO «OÖ’ =∞„^•ã∞, "≥∞ÿã∂~°∞ „áêO`åÖ’¡qiqQÍ „Ñ Œ~°≈#eKåÛ~°∞. K«ÖÏHÍÅO ã∞~°aè =Oâ◊ =$HΔÍxfl #_çÑ≤Oz#=ÚQÆ∞ æ~°∞ J#fl^Œ=Ú‡Ö’¡ Jaè„áêÜ«∞ Éè Ë^•Å∞ `«ÖˇuÎ =¸_»∞ã=∂*ÏÅ∞QÍ q_çáÈÜ«∂~°∞. PO„ èŒ Õâßxfl ~åÜ«∞Åã‘=∞, ≥ÅOQÍ}Ï,ã~å¯~°∞ lÖÏ¡Å∞QÍ qÉèílOK«∞H˘x „Ñ Œ~°≈#Å∞ H˘#™êyOKå~°∞. "åi¿Ñ~°∞¡ Hõ$+¨‚Ü«∞º (ÃÑ^ŒÌ Hõ$ëê‚r~å=Ù) "≥OHõÜ«∞º ("≥OHÀl~å=Ù),ÃÑ^Œ~å=∞Ü«∞º D =ÚQÆ∞æix Hõ$+¨‚Ñ¨Ê, "≥OHõÑ¨Ê, ~å=∞Ñ¨ÊÅ∞QÍ=º=ÇÏiOKÕ "å~°∞. D =ÚQÆ∞æ~°∞ =<å~°ã QÀqO èŒ~å=Ù ãO`å#O.ãOr=~å=Ù ã∞~°aè ‰õΩO@∞OÉÏxH P Œ∞º_»∞ ã∞~°aè "å~°∞ „Ñã≤ ŒúHõ=ÙÅ KÕ « <å@HõO „"å~ÚOz "åix «=∞ ã=∂*ÏxH PÇfixOz<å@HõO Ü≥ÚHõ q=~åÅhfl «i¯Oz ~°K«~Ú « =ÚO Œ∞ ÑÓ~åfiÉèÏº™êÅ∞(iÇ~°ûÖòû) "Õã≤ ~°K«~Ú « P Œfi~°ºOÖ’ `˘e „Ñ Œ~°≈# W™êÎ~°∞. Pq èŒOQÍ ã∞~°aèH =∞ÖÏ¡k "≥OHõ@ Hõ$+‚ â◊~°‡ •^•ÑÙ 25 ãOII~åÅáê@∞40 <å@HÍÅ∞ ~°zOKå~°∞. XHõ „QÍ=∞OÖ’ "≥Ú`«ÎO <å@HÍÅ∞„Ñ Œi≈™êÎ~°∞. ~ÀA q_çz ~ÀA <å@HõO „Ñ Œi≈™êÎ~°∞. XH<å@HõO3,4, ™ê~°∞¡ „Ñ Œi≈ã∂Î LO\Ï~°∞. <å@HÍxH „áê=ÚYº « W™êÎ~°∞.HÍ=Ù# U #@∞_»∞ Z=~À U áê„`« Z=~°∞ ^èŒiOKå~À `≥b^Œ∞.áêi`À+Hõ=Ú ‰õÄ_® XHõ H˘ «Î Ñ Œ÷uÖ’ LO@∞Ok. ‰õΩO@∞O|OÖ’L#fl ãOYº#∞ |\ì r`åÅ∞ W™êÎ~°∞. Ç≤Ï~À, Ç≤Ï~À~Ú<£Å‰õΩ Z‰õΩ¯=W=fi~°∞. ≥~° ÖÏQ"å_»∞. J «x ÉèÏ~°º , #Å∞QÆ∞~°∞ Ñ≤Å¡Å∞ =Úãe«e¡ LO>Ë «Å‰õΩ 100 ~°∂áê~ÚÅ∞ ÖHõ # W™êÎ~°∞. ‰õΩ@∞OÉÏÅ∞

ÖËx XO@i "åà◊§O`å 'HõO^•— (KANDA) Ö’ É’[<åÅ∞ KÕ™êÎ~°∞.ãOã÷#∞ x~°fiÇ≤ÏOKÕ Ü«∞[=∂<Õ „á⁄Ñ~@~ü HõO^•#∞ x~°fiÇ≤Ï™êÎ_»∞.1929 ãÖ=`«û~°OÖ’ QÆ∞O@∂~°∞ lÖÏ¡ `≥<åeÖ’ PO„^èŒ<å@HõHõàÏÑi+ ü‰õΩ JO‰õΩ~å~°Ê} [iyOk. nxH =ÚYºHÍ~°‰õΩ_»∞ =<å~°ãQÀqO èŒ~å=Ù. D ãO Œ~°ƒùOQÍ PÜ«∞#‰õΩ PO„ Œ <å@Hõ Hõà’^•ú~°Hõa~°∞^Œ∞xzÛ ã¨`«¯iOKå~°∞. PO„^èŒ^Õâ◊OÖ’ <å@Hõ HõàÏqHÍ™êxH˜„Ñ «ºHõΔOQÍ#∂, Ñ~ÀHõΔOQÍ#∂, W`ÀkHõOQÍ ¿ã=ÅOkOz 1953_çÃãO|~ü 17 # ãfi~°æã∞ÎÖ·<å~°∞. ã∞~°aè ‰õΩ@∞OÉÏxH ãO|OkèOz#<å@Hõ ã=∂*ÏÅ∞ KåÖÏ =~°‰õΩ Hõ#∞=∞~°∞ÔQ·<å~Ú. 5, ÖË • 6 =∂„ «"Õ∞„Ñ Œ~°≈#Å∞ Wã∞Î<åfl~Ú.

ã∞~°aè <å@Hõ ã=∂*ÏÅ∞ KåÖÏ „Hõ=∞tHõΔ}`À LO\Ï~Ú.Dq^èŒOQÍ H˘#™êQÆ_ÍxH˜ H˘O`«=∞Ok„Ñ¨=ÚY∞Å <åÜ«∞Hõ`«fiOK≥ÑCHÀ ŒQÆæk. ã∞~°aè "≥Ú Œ\ «~°O "åiÖ’ =<å~°ã QÀqO èŒ~å=Ù,ÃÑ ŒÌ~å=∞Ü«∞º Hõ=∞ÖÏÉÏ~Ú, [O~°≠∂\ "≥O‰õΩÉÏ~Ú, z#fl~å=∞Ü«∞º,„ÑMÏºuK≥O^•~°∞. Ô~O_»= «~°O "åiÖ’ Zãπ.Z ÉÏÉÏ~å=Ù, Zãπ.K«O„ Œ~å=Ù, Zãπ.Z. „ÑHÍ+π Z. <åQâ◊fi~°~å=Ù, ÑÙÖÏ¡Ô~_ç¤, Éè’[~åA,P"Õ\˜ Ñ¨Ói‚=∞, PÔ~. ã¨∞|„^Œ=∞‡, =¸_»= `«~°OÖ’ =∞<ÀÇ¨Ï~üâßº=∞ã∞O Œ~ü WOk~°, ~å*Ëâ◊fii, ã∞=∞u, [=Ú#, Ñ Œ‡N ã∞~°aèÉÏa „ÑMÏºu QÍOKå~°∞. J~Ú Õ W\©=Å HÍÅOÖ’ W «~° ~å„ëêìÖ’¡<ÕHÍ‰õΩO_®, W`«~° ^ÕâßÖ’¡‰õÄ_® ã¨∞~°aè „Ñ¨^Œ~°≈#Å∞ W=fi_»O[~°∞QÆ∞`«∞Ok. JO`Õ HÍ‰õΩO_® 2012 ãÖ`«û~åxH˜ ã¨∞~°aè<åQâ◊fi~°~å=Ù ÉèÏ~° « „ÑÉèí∞ «fi ãOw « <å@Hõ JHÍ_»q∞ J"å~ü¤, 2013

ãO.~åxH Ñ Œ‡N ÑÙ~°™ê¯~°O JO Œ∞‰õΩ<åfl~°∞. 2014 "Õ∞ <≥ÅÖ’„á¶ê<£û "≥o§ "åi |$O ŒO`À „Ñ Œ~°≈#Å∞ WKåÛ~°∞. <Õ+#Öò ã∂¯ÖòPÑ¶π „_®=∂, WOk~åQÍOkè <Õ+#Öò ÃãO@~ü Ñ¶~ü ÃÑ~üá¶êi‡OQ∑ P~üì ûP èŒº=~°ºOÖ’ _èçb¡Ö’ <≥Å~ÀAÅáê@∞ ã∞~°aè „Ñ Œ~°≈#Å∞ U~åÊ@∞KÕ™ê~Ú. nxHÀãO 10 ÅHõΔÅ =ºÜ«∞O`À å`å¯eHõ „Ñ Œ~°≈# âßÅ#∞xi‡OKå~°∞. 15 =O ŒÅ =∞Ok ‰õÄ~ÀÛ=_®xH J#∞=ÙQÍ xi‡OKå~°∞.WO «=~°‰õΩ U <å@Hõ ãOã÷H© JO «Q“~°=O ŒHõ ÖË Œ∞. P Q“~°=OXHõ ã∞~°aèH ŒH¯Ok. D „Ñ Œ~°≈#Å HÀãO ÉèÏ~° « „ÑÉèí∞ «fiO 70ÅHõΔÅ ~°∂áê~ÚÅ∞ "≥zÛOzOk. J"≥∞iHÍ, =∂i+¨ãπ, „á¶ê<£Ö’x''"≥∞*ò—— Ñ@ì}OÖ’ 2014 "Õ∞ 4 #∞O_ç 19 =~°‰õΩ [iy# ''áê¿ã*ò——ÃÑ¶ã≤ì=Öò Ö’ 21 ÕâßÅ HõàÏ|$O^•Å∞ áêÖÁæ<åfl~Ú. Pã≤Ü«∂ YO_»O#∞Oz =∞# ã∞~°aè ãOã÷ =∂„ «"Õ∞ "≥o¡Ok. JO «\ Q˘ÑÊ "ÕkHõg∞ Œ „áê~°OÉè’ «û=O ~ÀA# =∞# ã¨∞~°aè HõàÏHÍ~°∞Å „áê~°ú#`À„áê~°OaèOz, =ÚyOÑÙ~ÀA "Õ∞ 19# =∞OQÆà◊O =∞# ã∞~°aè "å~KÕ™ê~°∞.Wk Q˘ÑÊ Q“~°=O.Jxfl ÕâßÅ HõàÏHÍ~°∞Ö’¡ WO «\ Q“~°"åxflJO Œ∞‰õΩ#fl "å~°∞ =∞# ã∞~°aè HõàÏHÍ~°∞ÖË. JHõ _» NHõ$+‚bÅÅ∞,ÉèíHõÎ„ÑÇ¡ Œ =∂Ü«∂|*Ï~ü <å@HÍÅ∞ „Ñ Œi≈Oz ≥Å∞QÆ∞ Ñ`åHÍxflZQÆ∞~°"Õâß~°∞. áêiãπÖ’ "Õ∞ 22, 23, 24 P~°∞ <å@HÍÅ∞„Ñ¨^Œi≈OKå~°∞. ^•^•Ñ¨Ù 10 ãÖIIÅ „H˜`«O #QÆ~°OÖ’x Åe`«HõàÏ`À~°}O „áêOQÆ}OÖ’ ã¨∞~°aè „Ñ¨^Œ~°≈#âßÅ HÀãÖ ã¨÷ÖÏxflH\Ï~ÚOzOk. JHõ _» „Ñu~ÀA „Ñ Œ~°≈#Å∞ Wã∞Î<åfl~°∞. WHõ _çH=zÛ# «~åfi « „ÑKå~°O, P èŒ~°}, HõàÏHÍ~°∞Å‰õΩ Ñ≤OK«#∞ (ÃÑ#¬<£)ã¨∞~°aè HÍÅh, *ÏfÜ«∞ Ñ¨Ù~°™ê¯~åÅ∞, JO`«~å˚fÜ«∞ QÆ∞iÎOÑ¨ÙW@∞=O\˜ =xfl #QÆ~°OÖ’xH˜ =zÛ# `«~åfi`«, "å~°∞ ™êkèOz#q[Ü«∂Å∞QÍ K≥áêÊe. N "≥OHõ>Ëâ◊fi~å <å@º =∞O_»e x~åfiÇÏ‰õΩÅ∞(ÉÏc˚) <å@Hõ~°OQÆOÖ’#∞, W`«~° ~°OQÆOÖ’#∂ q^•º=O`«∞Å∞LO_»_»O =Å# H˘`«Î H˘`«Î =∂~°∞ÊÅ∞ KÕã¨∞Î<åfl~°∞. ã¨∞~°aè "å~°∞"≥Ú Œ@QÍ W «~° ÕâßÖ’¡ <å@HõO „Ñ Œi≈OzOk „á¶ê<£ûÖ’<Õ. QÆ «OÖ’1914, 1916 ãO.Ö’¡ ÑÓifi‰õΩÅ∞ Ô~O_»∞™ê~°∞¡ "≥o§ Z<Àfl HõëêìÅ∞Ñ_ç, Jhfl J=Ú‡H˘x uiQ˘KåÛ~°@. HõÅHõ åÎÖ’ [iQ „Ñuëêì «‡Hõ'#OkHõ~ü—L «û"åÖ’¡ Ô~O_»∞ Ñ~åºÜ«∂Å∞ „Ñ Œi≈OKå~°∞. áêH™êÎ<£,|OQÍ¡ Õâò <å@Hõ |$O^•Å`Àáê@∞ <å@HõO „Ñ Œi≈Oz# Q“~°=Oã∞~°aèH ŒH¯Ok. XH ‰õΩ@∞OÉÏxH K≥Ok# J~°"≥· =∞OkHÃÑ·QÍHõàÏHÍ~°∞efl ã∞~°aè ãOã÷Ö’<Õ K«∂_»QÆÅO. XHõ ~°Hõ"≥∞ÿ# „Hõ=∞tHõΔ}ã∞~°aè HõàÏHÍ~°∞Å ™⁄O «O Jx K≥áêÊe. „Ñu HõàÏHÍ~°∞_»∞ «#áê„`«`À áê@∞, ã‘#sÅ =∂~°∞ÊÅ∞, KÕ~°∞ÊÅ∞, Öˇ·\ ÕQ∑, áê@Å∞,Ñ^•ºÅ∞ áê_»_»O, Hõ~°Ñ„`åÅ∞ ÑOK«_»O, áÈãì~°∞¡ JO\OK«_»O, ≥~°Å∞Hõ@ì_»O, ~°OQÆ∞Å∞ "ÕÜ«∞_»O, \ÔH¯@∞¡ J=∞‡_»O, ÖÏO\ "å\Ö’ XHõiH˘Hõ~°∞ ãÇÏHõiOK«∞H˘O@∂, W «~° |Ü«∞@ ã=∂*ÏÅ"åiH =∂~°æŒ~°∞≈Å∞QÍ xÅ∞™êÎ~°∞. H~å~Ú <å@Hõ=ÚÅ ~ÀAÅÖ’ ‰õÄ_® <å@Hõ

Hõà◊ ãfiK«Ûù «#∞ HÍáê_ç#k KåÖÏ=~°‰õΩ D ã∞~°aè <å@Hõ ã=∂[=ÚÅ"åˆ~. <å@HÍÖË =$uÎQÍ QÆÅ XHõ `≥QÆ XHõ¯ `≥Å∞QÆ∞ ~å¢ëêìÖ’¡(PO„ èŒ„Ñ Õâò, ≥ÅOQÍ}) «ÑÊ ÉèÏ~° « Õâ◊OÖ’ U~åROÖ’#∂ ÖË Œ∞.

2015 "Õ∞Ü≥∂[# 51

„ÑQÆu: |ÇïàÏ~°÷Hõ „ÑÜ≥∂[#HÍi

„Ñ¨^è•# =∞O„u W\ ©=Å „áê~°OaèOz# |Ç¨ïàÏ~°÷Hõ „Ñ¨Ü≥∂[#HÍi „Ñ¨QÆu (PRAGATI - Pro-Active

Governance and Timely Implementation) XHõ ã=∞„QÆ =∞iÜ«Ú Ñ~°ãÊ~° J=QÍÇÏ# "ÕkHõ. nx ^•fi~å ™ê=∂#º

„Ñ*ÏxHõO HO„ Œ „ÑÉèí∞ «fi =∞iÜ«Ú ~å„ëêìÅ∞ J=∞Å∞ KÕã∞Î#fl Ñ äŒHÍÅ#∞ ãg∞HõΔOK«_»O`À «=∞ Jaè„áêÜ«∂Å#∞, Ñ¶≤~åº Œ∞Å#∞

JO Œ*ËÜ«∞=K«∞Û. D „ÑQÆu "ÕkHõ _çl@Öò _®\Ï "Õ∞<Õ*ò"≥∞O\ò, g_çÜ≥∂ HÍ#ÊùÔ~<£û =∞iÜ«Ú Éèí∂-JO «iHõΔ(lÜ≥∂-™êÊ\Ü«∞Öò)

™êOHuHõ « *’_ç~°z# XHõ q#∂ «fl „ÑÜ≥∂QÆO. JÖÏQ Wk HO„ Œ „ÑÉèí∞ «fi ãz"åÅÜ«∂Å∞, ~å„+ì ãz"åÅÜ«∂Å#∞ HõÅÑ_»O

^•fi~å ãÇÏHÍ~° ã=∂Yº =º=ã÷‰õΩ kâßx~úâ◊O KÕã∞ÎOk. nx ^•fi~å „Ñ è•# =∞O„u ÑÓiÎ ã=∂Kå~°O`À, `å*Ï Œ$âßºÅ`À,

"åãÎ= Ñiã≤÷ «∞ÅÃÑ· HO„ Œ, ~å„+ì JkèHÍ~°∞Å`À ãO„ÑkOK«QÆÅ~°∞. W@∞=O\ „ÑÜ«∞ «flO Z#fl_»∂ [~°QÆÖË Œ#flk "åãÎ=O.

Wk XHõ q#∂ «fl D-ÑiáêÅ# =∞iÜ«Ú ã∞ÑiáêÅ# HÍ~°º„=∞O.

„ÑQÆuÖ’ =ÚYº JOâßÅ∞

- Wk =¸_»∞ Œâ◊Å Ñ äŒHõO( „Ñ è•# =∞O„u HÍ~åºÅÜ«∞O, HO„ Œ ãz"åÅÜ«∂Å∞, ~å„+ì ãz"åÅÜ«∂Å∞)

- „Ñ è•# =∞O„u HO„ Œ HÍ~°º Œ~°∞≈Å∞, ~å„ëêìÅ =ÚYº HÍ~°º Œ~°∞≈Å`À <Õ~°∞QÍ g_çÜ≥∂ HÍ#¬Ô~<£û, Éèí∂-JO «iHõΔ Œ$âßºÅ

^•fi~å ãO„ÑkOÑÙÅ∞ [~°ÑQÆÅ~°∞.

- D HÍ~°º„Hõ=∂xfl "≥Ú@ì"≥Ú Œ\ ™êiQÍ 25 =∂iÛ, 2015Ö’ „áê~°OaèOKå~°∞.

- „Ñu <≥ÖÏ <åÅ∞QÀ |∞ èŒ"å~°O „ÑQÆu k#OQÍ x~°fiÇ≤Ï™êÎ~°∞.

- „Ñ*Ï Ñ¶≤~åº Œ∞Å∞, =~°Î=∂# Jaè=$kú HÍ~°º„Hõ=∂Å∞, JãOÑÓ~°‚ Ñ äŒHÍÅ J è•~°OQÍ WO Œ∞Ö’ „Ñ è•# =∞O„u ãg∞HΔOKÕ

JOâßÅ#∞ x~°‚~Ú™êÎ~°∞.

- D =º=ã÷ Ñ¨\˜+ì =∞iÜ«Ú ã¨=∞~°÷ ã≤Ñ≤„QÍ"£∞ Ü≥∂Hõ _®\Ï ÉËãπ g∞ Œ Ñ¨xKÕã¨∞ÎOk. nxfl „áê*ˇH±ì =∂#>ˇiOQ∑

„QÆ∂Ñπ(Ñ≤ZOl) =∞iÜ«Ú HO„ Œ QÆ}ÏOHÍÅ =∞iÜ«Ú Ñ äŒHÍÅ x~°fiÇÏ} =∞O„u «fi âßY Ñ~°º"ÕHΔ™ÈÎOk.

- Wk „Ñ*ÏhHÍxH „Ñ è•# =∞O„u, qq èŒ ~å„ëêìÅ L#fl`åkèHÍ~°∞Å∞ =∞ èŒº ãO„ÑkOÑÙÅ∞ [i¿ÑO Œ∞‰õΩ "å~°kèQÍ

LO@∞Ok.

- WO Œ∞Ö’ ãg∞HΔOKÕ JOâßÅ∞ „ÑQÆu k#O( <åÅ∞QÀ |∞ èŒ"å~°O) HõO>Ë U_»∞ ~ÀAÅ =ÚO Œ∞QÍ<Õ á⁄O Œ∞Ñ~°∞™êÎ~°∞.

- HO„ Œ „ÑÉèí∞ «fi HÍ~°º Œ~°∞≈Å∞, ~å„ëêìÅ =ÚYº HÍ~°º Œ~°∞≈Å∞ «=∞‰õΩ H\Ï~ÚOz# Ü« [~ü S_ç, áêãπ=~ü¤#∞ qxÜ≥∂yOK«_»O

^•fi~å WO Œ∞Ö’x ã=∂Kå~åxfl gHΔOK«QÆÅ~°∞ JÖÏQ ZÑÊ\HõÑÙÊ_»∞ ã=∂Kå~åxfl xHΔÑÎO KÕÜ«∞QÆÅ~°∞.

- ˆHO„^Œ „Ñ¨Éèí∞`«fi HÍ~°º^Œ~°∞≈Å∞, ~å„ëêìÅ =ÚYº HÍ~°º^Œ~°∞≈Å∞ Jaè=$kú HÍ~°º„Hõ=∂ÅÃÑ· `«=∞ Jaè„áêÜ«∂Å#∞

=¸_»∞~ÀAÖ’¡QÍ ( «~°∞"åu ™È=∞"å~°O) JO Œ*ËÜ«∂e. =∞OQÆà◊"å~°O „Ñ è•# =∞O„u |$O ŒO "å\x ãg∞HΔã∞ÎOk.

- „Ñ è•# =∞O„u ãg∞HõΔÅ∞, `å*Ï ã=∂Kå~°O ZÑÊ\HõÑÙÊ_»∞ gHΔOKÕ ã Œ∞áêÜ«∞O WO Œ∞Ö’ LOk.

- D =º=ã¨÷#∞ „Ñ¨^è•# =∞O„u HÍ~åºÅÜ«∞O |$O^ŒO <Õ+¨#Öò W<ÀÊùˆ~‡\ ˜H±û ÃãO@~ü( Z<£Sã≤)Å ã¨Ç¨HÍ~°O`À

~°∂á⁄OkOzOk. D-áê~° Œ~°≈Hõ «, D-["å|∞^•s «#O "åãÎ= HÍÅOÖ’ ™êkèOK«_»OÖ’ ™ê~°÷Hõ <å=∞ ÕÜ«∞O(„ÑQÆu)

QÍ =∂~°∞ «∞O Œx Ptã∞Î<åfl~°∞.Ü≥∂[# ã¨Oáê ŒHõ=~°æO

2= ¿Ñr «~°∞"å~Ú...5 555

2015 "Õ∞Ü≥∂[#52

K«O^• q=~åÅ∞

1 ãO= «û~åxH – ~°∂. 1002 ã¨O= «û~åÅ‰õΩ – ~°∂. 1803 ã¨O= «û~åÅ‰õΩ – ~°∂. 250

Printed and Published by Mrs. Sadhana Rout, Additional Director General & Head on behalf of Publications Division, Ministry of I & B, Government of Indiaand Printed at Micro Offset Printers, 11-6-868, Red Hills, Lak di ka pool, Hyderabad - 500 004. Ph. 040 - 66750291 and Published at Yojana (Telugu)

10-2-1, F.D.C. Complex, A.C. Guards, Hyderabad - 500 028. Senior Editor : Vijayakumar Vedagiri, Tel : 23315288

Yojana (Telugu) May 2015 RNI Regd. No. 37729/80 Regd. No. H/HD-663/2015-17Publishing date 6th May 2015, posted on 7- 8 May 2015

yojana may 2015 finalyojana.gov.in/Telaguyojana may 2015.pdf · 4 Ü≥∂[# 2015 "Õ∞ „Ñ¨...

Documents

Transcript of yojana may 2015 finalyojana.gov.in/Telaguyojana may 2015.pdf · 4 Ü≥∂[# 2015 "Õ∞ „Ñ¨...