yoga hafıza Banu-tez
-
Upload
esra-camoglu -
Category
Documents
-
view
245 -
download
0
Transcript of yoga hafıza Banu-tez
-
8/2/2019 yoga hafza Banu-tez
1/94
1
YOGANIN
HAFIZA ZERNDEK
ETKLER
IYF ONAYLI 2010 YOGAHAN YOGA ETMENLK ETM
gereince
NUR BANU UURLU
tarafndan hazrlanmtr
0 537 9626696
MART 2011
ANKARA
-
8/2/2019 yoga hafza Banu-tez
2/94
2
Zihin her eydir. Ne dnrsen o olursun.
Buddha
Zihni babo dolaan birisi kafasnkorkun bir mutsuzluk aslannn dilerinin
arasna sokmutur.
stat Shantideva
-
8/2/2019 yoga hafza Banu-tez
3/94
3
TEEKKR
Bana her zaman sevildiimi hissettiren, kendimi araym destekleyen ve hep
yanmda olan sevgili annem Oya Uurlu, ablam Bahar Uurlu ve babam
Hseyin Uurluya; deerli bilgisini, zamann ve efkatini eksik etmeyen yce
gnll hocam Ferhan Yksele, bana yogay sevdiren Pnar Canko ve Elif
neye, yoga eitmenlik srecimi bir keyif yolculuuna eviren yeni ailem
YOGAHAN-2010 eitmen adaylarna (sevgili Nilfer, Zeynep, Tuba, Ece, Itr,
zlem, Seher, Meri, Sultan, Glah, Korhan, In, Belgin, zgl) ilk
rencilerim sevgili Esin ve Sibele, ok sevgili dostlarma ve farknda olduum
olmadm, yoga ile tanmama vesile olan yaammdaki tm srelerde yer alan
kii ve olaylara sonsuz teekkr ederim.
-
8/2/2019 yoga hafza Banu-tez
4/94
4
ZET
Bu almann amac yogann hafza zerindeki olumlu etkilerini aratrmaktr.
Bunu yaparken ncelikle klasik anlamda hafzay ele alp, hafza performansmz
yoga yaparak nasl arttrabileceimiz zerinde duracam.
Yogann btnsellik anlay erevesinde ortak bilinkiiye zel olmayan
evrensel hafza varln ve yoga yaparak hafzamz gelitirirken ortak bilince
eriiminasl saladmza da deineceiz.
Kadim yoga metinlerinin hafza ile ilgili yaklamlarndan, modern bilimadamlarnn hafza ve yoga zerinde yaptklar deneylere kadar eitli farkl
perspektiflerden konuya yaklap geni bir bakas sergilemeye alacam.
almann belkemii olarak BangaloredakiVivekenanada niversitesinden Dr
Nagendrann yogann hafza zerindeki etkisi zerine bir ksm aratrmasn
yaynlad Yoga ve Hafza kitab seilmitir. Bu kitaptaki almann younluu
ve her bilginin tad nem asndan, almann ikinci blm olarak kitabn
tam evirisi yaplmtr.
almann belkemiini Dr. Nagendrann almas oluturduundan, geri kalan
blmler ona uygun olarak dzenlenmitir.
Giri blmnde hafzann anlam yaammzdaki yeri irdelenmitir.
lk blmde yoga nedir, hafzanasl alr, yoga uygulamalar neden/nasl hafza
zerinde etkilidirgibi konu ile ilgili temel aklamalara yer verilmitir.
kinci blmde Dr Nagendrann kitabnn tam evirisi yer almaktadr.
Sonu blmnde tm bulgulardan, kiisel yorumlardan ve karmlardanbahsedilmekte ve gelecek almalara k tutulmaktadr.
Farkl kaynaklardan derlenen ve hafza zerinde olumlu etkisi olan yoga
uygulamalar EK.1 de yeralmaktadr.
almann oluumunda faydalanlan tm kaynaklar kaynaka blmnde yer
almaktadr; Dr Nagendrann kitabnn btnln bozmamak adna kitabn
kulland kaynaka orijinal sunulduu ekilde kitap evirisinin iinde mevcuttur.
-
8/2/2019 yoga hafza Banu-tez
5/94
5
NDEKLER
I.0 GR ................................................................................................................................ 6
II.0 YOGA VE HAFIZANIN LKS....................................................................................... 9
II.A Hafza Nedir................................................................................................................. 9
II.B Hafza Sreleri............................................................................................................. 9
II.C Yoga .......................................................................................................................... 10
II.D Yoga Teknikleirnin Hafza zerinde Bilinen Etkileri ..................................................... 14
III.0 YOGA VE HAFIZA Dr. Nagendrann kitab ............................................................. 21
IV.0 SONU ......................................................................................................................... 85
KAYNAKA......................................................................................................................... 87EK-1 HAFIZA N FAYDALI YOGA UYGULAMALARI ...................................................... 88
-
8/2/2019 yoga hafza Banu-tez
6/94
6
I- GR
Eer algnn kaplar temizlenebilseydi, insan her eyi olduu gibi grebilirdi: yani
sonsuz.
William Blake
Hepimiz biriciiz. zeliz. Kendimize zgyz. Nedir bizi birbirimizden ayran ey?
Dncelerimiz? Dncelerimizi ortaya koyu biimimiz? Tavrmz? Tarzmz?
Yorumumuz? Kendimizi nasl tanmladmz? Kendimiz dndaki dier her eyi
nasl tanmladmz? Nasl baktmz? Nasl algladmz?
Nesneleri olduklar gibi grmeyiz, olduumuz gibi grrz.
Thalmud
niversite yllarmda ok deerli bir deneysel psikoloji profesrnden iAlg ve
renme zerine dersler almtm. Prof. Dr. Umur Talasl algy bir sandvi modeli
ile izah ederdi. Onun kelimeleriyle: alg iki efendisini bilisellik (idrak) ve duyum
tatmin etmeye alan, iki efendinin arasn bulmaya alan bir hizmetkrdr.
Veri beynimize duyular aracl ile girer. Alg, duyumdan ald veriyi yorumlayp
bilisel sistemin kabul edecei bilgiye dntrr. Dnya bilgisi bu ekilde oluur.
Duyum ve bilisellik arasnda kpr kuran alg, bu efendileri tatmin etmek iin
bazen bir dizi ilzyon yaratrii.Alg, veriyi bu iki efendiyi tatmin edecek ekilde
yorumlarken eitli deerlendirmeler ve kabuller yapar. ounlukla birincil olarak
dnya bilgisine bavurur. Dier deile kendi rettii bilgi daha sonra tatmin
etmesi gereken sistemin bir paras olur. (1)
iSn. Prof. Dr. Umur Talasl halen Atlm niversitesi Psikoloji blmnde almalarna devametmektedir. Yaama bak am deitiren bu deerli bilim insanna her zaman sevgi ve minnetbesleyeceim.iikizkenar yamuk deneyi: ikizkenar yamuk biiminde bir pencere saat ynnde dnd halde
izleyicide ileri geri salnyormu algs yaratr nk hepimizin pencerenin biimine ait dnya bilgisidikdrtgendir. Bu dnya bilgisine sahip olmayan, yani yuvarlak pencere formuna alkn toplumlar builzyonu grmezler. Bu ilzyonun daha da ileri hali tropozoit pencerenin bir kenarna ubukilitirilmesiyle olur. Pencere nin dairesel hareketini ileri geri salnm olarak kabul etmi olan alg,ubuun hareketi ile pencerinin hareketine dair kabuln badatrabilmek iin pencerenin ortadankesildii ve ubuun her salnmda pencerenin ortasndan geerek dier yana ulat algsn yaratr.Yani alg bir kez doru sayd kabulde o kadar inatdr ki, kabuln srdrebilmek adna pencerenin
kat malzemeden yapld ve kesilip tekrar birleemeyecei bilgisini gz ard eder. Bkz.http://www.dailymotion.com/video/xbzfep_bir-gorsel-lluzyonun-analizi_lifestyle.http://library.atilim.edu.tr/kurumsal/pdfs/090410.pdf.
http://www.dailymotion.com/video/xbzfep_bir-gorsel-lluzyonun-analizi_lifestylehttp://www.dailymotion.com/video/xbzfep_bir-gorsel-lluzyonun-analizi_lifestylehttp://library.atilim.edu.tr/kurumsal/pdfs/090410.pdfhttp://library.atilim.edu.tr/kurumsal/pdfs/090410.pdfhttp://library.atilim.edu.tr/kurumsal/pdfs/090410.pdfhttp://www.dailymotion.com/video/xbzfep_bir-gorsel-lluzyonun-analizi_lifestyle -
8/2/2019 yoga hafza Banu-tez
7/94
7
Bir inek grdmzde, aslnda baktmzey inek olmayan her eyin aksidir.
Dharma Kirti stat
Eerhafza diye bir kavram olmasayd, bilgiyi saklayabilmek ve eriebilmek
mmkn olmayacakt. Kendimize ve dnyaya dair sahip olduumuz tm dnce,
gr, yaklam, fikir vb hafzamz sayesindevardr. Hafza gnlk yaam
srdrmede ok nem tayan bir kavramdr. Basit bir sohbeti srdrebilmek iin
bile hafzamzn yardm gerekir. Hatta ve hatta admz, ailemiz, yamz vb gibi
gnlk yaam ierisinde zerine hi dnmemize gerek olmayan bilgiler dhil,
tm kimliimizi ve gemiimizi hafzamza borluyuz. Hafzamz olmasayd
kendimizi ifade etme, hatta z kavram gelitirme frsatn bile bulamazdk.
Kendimize ait gelitirdiimiz kimlik-ahs-z kavramnn devamll hafza
sayesinde mmkn olan bir eydir. (3)
Balarkensorduumuz sorunun cevab yukardaki bu anlatmda gizlidir. Bizi biz
yapan her ey ama her ey hafzamz sayesinde vardr.
Hafza performans sabitlii ile tannan bir kavram deildir. Bazen zehir gibi olan
keskin bir hafza baz durumlarda ok zayf olabilir. Hafza performanslarndaki
deikenlie sebep olarak gnlk yaam tarzmz, stres, zihni megul eden ikilem
ve problemler ve bunlardan kaynaklanan endie korku kzgnlk gibi olumsuz
duygular gsterilmektedir. Dier yandan hafza sklkla nostaljik yaklalan bir
kavramdr. lerleyen yala birlikte beynimizin yprand, yavalad ve
fonksiyonlarn kaybettii popler bir fenomendir. Oysa uzmanlar (Prof. Michael
Merzenich, San Fransisko Kaliforniya niversitesi, Btnleik Sinirbilimi Merkezi
KECK ) beynin onu kullanma biiminize bal olarak srekli kendisini yeniden
modelleyen bir makine olduu, bilisel yeteneklerimizdeki dn beynin
kapasitesiyle deil onu kullan biimimizle alakal olduunu sylyorlar. Bunun
anlam hafza performansmzn tamamen bizim seimlerimize bal olduudur.
(4)
Hafzay gelitirmek mmkndr.
-
8/2/2019 yoga hafza Banu-tez
8/94
8
Bu almann amac yogann hafza zerindeki olumlu etkilerini sunmaktr.
imizde sonsuz biz z vardr. Kendimiz gerekletirmemizi bekleyen sonsuz bir
potansiyel. Yogann esas birlemek, btnlemektir. e yaplan bir yolculuktur.
Kiinin iindeki evrensel ze temasdr. Kiisel hafza egonun rndr, atmandr,
kiinin kendi zannettii eydir. Yaanm olan deneyimleri ierir. Kabuktur.
nyargnn esin kaynadr. Kiinin dnyaya bakt pencere zerine gerilmi
perdedir; grnty bulanklatrr. Oysa kendini gerekletirmek iin zgr olmak
gerekir. Zihnin yapt tanmlarla dnme, davranma, yargya varma
alkanlndan syrlp gzlemci olabilmek gerekir.Evrensel bilince ulamak
gerekir.
Bu almann bir dier amac yogann bak asyla bir dier hafza kavramn
da irdelemektir. Bu hepimiz iin ortak olan, z bilgisini ieren evrensel bir
hafzadr. liki iinde olduumuz bu evrensel hafzaya/bilince dair farkndalk
yaratmak/arttrmaktr.
-
8/2/2019 yoga hafza Banu-tez
9/94
9
II- YOGA VE HAFIZANIN LKS
II- A Hafza Nedir?
Hafza Klasik anlamda kiinin yaam deneyimlerinin beynin baz blmlerinde
(temporal lob, cerebrum etc) kodlanarak kaydedilmesi ve gerektiinde geri
arlmas yani hatrlanmasdr. Dier yandan modern bilimlerin ve kadim
ilimlerin hafza ile ilgili farkl yaklamlar da vardr.
Vedalar insan varln ben dzeyde 5 enerji klf (pancakosa) aklar. Ve
hafza yalnzca fiziksel bedene ait bir kavram deildir. Beinci dzeyin
annamayakosa- tanrsal farkndalk boyutu olduunu dnrsek tm varolua
iin ortak bir hafzadan bahsetmi oluruziii.
Benzer ekilde Psikolojinin babalarndan C.G.Jungun kolektif bilinalt adn
verdii nemli kavram dnyadaki tm insanlarn ve gelmi gemi tm
yaamlarn ortak bir bilin havuzuna sahip olduu ve bu ortak bilinaltna
hepimizin deneyim/bilgi gnderdii ve buradan bilgiektiini ne srer. Bu
ekilde karanlk korkumuzu vb. aklar. Bu konuyla badak bir deney
yledir: Bir grup denekten gazetedeki gnlk bulmacay zmeleri istenmitir.
Ertesi gn, nceki gn bulmacay grmemi baka bir grup denekten yine ayn
bulmacay zmeleri istenmitir. lk grup denek bulmacay zdkten ve ortak
bilinalt havuzuna bu bilgiyi gnderdikten sonra bulmacay zen ikinci
grubun ilk gruba oranla baarsnn olduka fazla olduu grlmtr.
Yine ayrca hcre baznda hafzaya sahip olduumuzdan bahsedilmektedir.
II- B Hafza Sreleri
Bilimsel anlamda hafza bilgiyi kodlama (veriyi hafzaya alma), depolama
(verinin hafzaya yerlemesi, saklanmas) ve hatrlama (veriyi hafzadan geri
arma) srelerinden meydana gelir. Bilgi bir bellek izi yaratr ve yine bu
bellek izi kullanlarak hatrlama gerekleir. Hafzasreleri ok kiiseldir. ki
iiiBeden klflar ile ilgili detayl bilgi ilerleyen blmlerde anlatlacaktr.
-
8/2/2019 yoga hafza Banu-tez
10/94
10
kii birebir ayn olayhakknda tamamen farkl eyler hatrlayabilir. nk
gemi deneyim bilgi ve ihtiyalarmz olaylar alglama - doal olarak kodlama
sreleri zerinde etkilidir. Yeni bilgi bellekteki mevcut bilgi ile
ilikilendirildiinde daha derin bir iz yaratr. Anlaml bir ey daha iyi hatrlanr.
Yani kodlamamz kim olduumuzla ilgilidir. (2) (3)
ster olumlu ister olumsuz olsun, iinde youn duygu barndran deneyimler
daha iyi hatrlanr-hafzaya alnr. nk ister istemez zihnimizde bu
deneyimin zerinden defalarca geeriz. Tekrar ve organize etmek uzun sreli
hafzaya veri almann ve armann en etkili yollardr. (3)
Baz durumlarda negatif hisler hafzaya ulamamz engeller. Endie, korku,
snav stresi, gelecek kaygs gibi duygularn hafza zerinde olumsuz etkileri
vardr. Bunun sebebi dorudan o duygu ile deil, duygunun yaratt
dncelerle ilgilidir. rnein bir topluluk nnde sunum yapacak konumac
endieye kapldnda - Acaba sesim iyi kacak m? Beni beenecekler mi?
Ya beenmezlerse? - zihninin kaplayan dnce silsilesi ar
kalabalklama etkisi dourur, bu durum hatrlama srecini baltalar ve bu
nedenle hafza performans der.
evreyi nasl algladmz duyular ve dnce eklimize baldr
Zihin hep speklasyonlar retmek ister. Ancak tekrar yolu ile tek bir duyum
sabitlenir. renmek tekrar etmekle olur. Sabr farkldr. Beklemektir,
dinlemektir. Gze grnr olmayann ortaya kmas, saklanlam kefetmek,
anlamak iintm duyular keskinletirerek beklemektir. Yoga retisinin byk
ksmnn anlam sakldr, ancak uygulanarak idarak edilebilir. Ancak yeterince
bekler ve dinlersek renmeye yetecek kadar iimizde yer aabiliriz.
Sabretmenin iinde bilme istei (tapas) gizlidir. (6)
II- C Yogann bak asyla hafza, zihin bilin kavramlar nedir?
Yogaie yaplan bir yolculuktur. Kiinin iindeki evrensel ze temasdr. Esas
birlemek, btnlemektir.
Yoga uygulamalarnn tamam btndr ve hepsi ayn amaca hizmet eder-ze ulamak.
-
8/2/2019 yoga hafza Banu-tez
11/94
11
Zihin:
Zihin tecelli etmi ve etmemi dnceler btndr. Yoga Vasisthaya gre
yaratmn kuma zihindir.
Yoga Vasista: Brahma tanyate visvam manasaiva svayambhuva.
Manomayam ato vistam yaunama paridrsyate.
Brahmanevrenin tamamdr; evrenin tamamna nfuz etmitir, hkimdir.
Brahmandan yola kan zihin kendisini evren olarak ortaya koyar. Yani tm
yaratm zihnin bir rndr.
Dnce bir enerjidir. Madde de bir enerjidir ancak katlamtr.
Madde dondurulmu, paketlenmi enerjidir ve Vasistha enerji zihindir der.
Donmu paketlenmi haldeki enerji (gros beden) daha az serbestiye sahip
enerjidir ve saf idrak ve saf bilin haline ulaan enerji (sbtil beden)daha fazla
serbestiye sahiptir. (moksa-pramatman-brahman- anandamaya kosa
dzeyinde ulalan yer)
Moksa MoksaSanskrit dilinde bir terimdir. Anlam hayatn srklenmesinden,
akndan, karmann zincirlerinden zgrlemektir. Moksaolumlu anlamda bir
tamlk, btnlk durumuna karlk gelir. Varln karmann ykmllklerinden
arnm, tam olma halidir. yol ile Moksaelde edilir: bilgi yolu (jnana),
adanmlk yolu (bhakti) ve hizmet yolu (karma). Moksainsan varlnn
varabilecei en yksek hedeftir. Bazlar Moksadurumunu lrken yaayacak
olsa da, esas hedef yaamda bu durumu yakalayabilmektir.--- Kiinin kendisini
birey olarak alglad dnya grnden ayrld noktadr Kiinin maddesel
varolutan ayrlp Brahmana (Evrensel Ruh) katld, bir olduu noktadr.
Mantra syleyerek moksa salanabilir.
Paramatman Primordiyal benlik, benliin tesi, mutlak benlik, evrensel ruhanlamlarna gelen Sanskrit dilinde bir terim. Paramatmanbensizlik halidir,
evrensel benliktir; orda kiisel herhangi bir ey artk yoktur. Evrensel benlik
varlmznkaynadr, ayn zamanda hepimizin varmaya alt yerdir.
Bilin (ve bilinalt):
Batl bilimsel yaklamda zihin ve bilin ve hatta bazen hafza kavramlar ou
kez birbirinin yerini alr. Hatta psikoloji ilkin zihin ve bilinlilik hallerini
inceleyen bilimdal idi. Bilimsel olarak bilin halinden bahsedilir: bilin(uyanklk-gzlemleyen ve kontrol eden mental hal) bilinalt (basklanm
-
8/2/2019 yoga hafza Banu-tez
12/94
12
ocukluk deneyimlerinden ve duygulardan oluan ve tam olarak bilin
dzeyine ulamayan ancak karar verme ve davran vb.modellerimizde
yansmalar grnen hal) bilinsizlik (uyku hali, madde etkisi altndaki haller
ve baz hastalk halleri, koma)
Yogada Gerek (bilinlilik) kendisini drt dzey ve etkinlik alanda ifade
eder:
Bu drt dzey:
Fiziksel 1-gros dzey:bilincin uyank hali zihnin bilinli hali ve gros alanda
tezahr
astral 2-sbtil dzey:bilincin uku hali zihnin bilinsiz (kendinden gemi) hali
sbtil alanda tezahr
nedensel 3-nedensel dzey: bilincin derin uyku hali zihnin bilinalt hali
nedensel alanda tezahr
tanrsal 4-drdncdzey: tek bir mutlak geeklik: bilinlilik-mutlak. z-atman-
brahman-birlik-mutlak gerek-tanr
etkinlik alan:
1-bilinlilik-farkndalk halleri: uyank-uyku-derin uyku. Gn iinde hepsini
srayla yaarz
2-zihnin halleri: bilinli-bilinsiz-bilinalt. Her de birlikte ilese de Zihin
yalnzca birinde olur. Birlikte ileme durumunun farknda olmayz.
3-tezahr halleri: gros-sbtil- nedensel. birlikte vardr, birbirine gemitir,
biri bir dierinden kaynaklanr ve ona dner.
Bilinliliin 3 hali vardr: uyank-uyku-derin uyku. Ve zihin bilin dzeyinde
tezahr eder bilinli-bilinsiz-bilinalt.
Bilinliliin 3 hali Bir nehir gibidir:Yzey: nehrin yzeyi uyank hal
Dip aknt: nehrin iinde akan aknt uyku hali
Yatak: hem dip akntya hem de nehir yzeyini biimlendiren nehir yata
derin uyku (9)
Hafza:
Patanjalinin sutralarnda: hafza (smriti) yaanan bir eyin zihindenkaybolmamas olarak tanmlanr.
-
8/2/2019 yoga hafza Banu-tez
13/94
13
Vedalarda: Daha nce deneyimlediimiz dncelerin hatrlanmas ilemine
hafza ad verilir.
Yogacharya Vishwas:hafza bilinen/vakf olunan bilgiyi yeniden ortaya
karma-retme yetisidir der.
Yoga bak asnda hafza bilgi kayna deil bir idrak alandr.
Smriti: patanjaliye grehafzann depoland yer. Depolama ilemi alglama
ve deneyim yoluyla gerekleir.
Bir eyi tekrar tekrar yaptnzda sinir alarndan patikalar oluturursunuz
bu yogada samskara olarak bahsedilen eyle paraleldir. Bellek izi!
C.G.jungun psikoljiye katt ok nemli bir yaklam vardr: kolektif bilinalt.
hafza hepimiz iin ortak olan kolektif bilinaltndan bilin dzeyine ykseltilen,
atalarmza! ait bellek izleridir. Jung bunlara ait dorudan kantmz
olamayacan ancak sembollerin buna rnek tekil edebileceini syler.
Junga gre bilinalt iki eyden oluur: atalarmza ait yukarda bahsettiimiz
bilgi ve kiinin ahsna, bu yaamnda biriktirdii deneyimlere ait unutulmu
veya bastrlm bilgi. Yoga bak asyla bu ikinci tip hafza samskaradr. (10)
Patanjaliye gre ego reten ve tkanklklar yaratan samskara temizlendiinde,
stdzey bir alg (pratibha-sezgi) deneyimlenir. Bu alg egonun snrlandrd
bilin dzeyinde oluan gnlk algdan ok farkldr-
Patanjaliye gre iki tip alg vardr: ego ve onun samskaralarnn limitledii
snrl alg ve pratibha. Pratibha dzeyinde alg bir dier psikolog Wolfgang
Pauli tarafndan ok iyi olarak u ekilde aklanmtr: eer kara bir delie
yeterince uzun sre bakarsanz, delikten size neyin baktn grrsnz. (Bu
rnei zellikle vermek istedim nk geen hafta yaptmz kundalini yogaalmasnda bunu birbirimizin gzlerinde deneyimledik bir eye veya hibir
eye yeterince uzun sre bakarak kendi ruhunun psyche farkndalna
varmak)
Bu pramatmandr. Patanjali ve jungun yaklamlarndaki ortak payda burada
ok net grlmektedir. Herikisi iin de ilk tanmlar ayndr. Ancak patanjali
ikinci alg tipinin ilkinin devam, yani kiinin limitlerinden kurtulduu durumu
olarak tanmlar. Jung ise kolektif bilinaltn . Buradaki esas farkllk yogann
birlik-btnlk anlay ile modern bak asnn bireysellik kabulndenkaynaklanr.
-
8/2/2019 yoga hafza Banu-tez
14/94
14
Zihnin tm hallerinin temelinde Ahambulunur- yani genel adlandrlyla Ego.
Her ne yaparsak yapalm, temelinde hep Ben dncesi vardr Ben
gryorum, Ben yapyorum, Ben yiyorum vb. Kiisel hafza egonun rndr,
kiinin kendi zannettii eydir. Yaanm olan deneyimleri ierir. Kabuktur.
Kimliimiz, ahsi z kavrammz haricinde bir de imizde sonsuz biz z vardr.
Kendimiz gerekletirmemizi bekleyen sonsuz bir potansiyel.
Kiisel hafza nyargnn esin kaynadr. Kiinin dnyay alglad
penceresinin zerine gerilmi perdedir; grnty bulanklatrr. Oysa
kendini/potansiyelini gerekletirmek iin zgr olmak gerekir. Zihnin yapt
tanmlarla dnme, davranma, yargya varma alkanlndan syrlp
gzlemci olabilmek gerekir.Evrensel bilince ulamak gerekir. Dier bir deyile
karmasn tamamlamas gerekir.
Akaik kaytlar bir nevi evrensel hafza havuzudur. Kiinin daha nceden
dnd, yapt-henz yapamad eyler karmasnda kaytldr
(samskara) ve bunlar onu davran modelini belirler.
Gautam buddhaya gre tm samskara, meditasyon yoluyla bilinaltndan
bilin-farkndalk dzeyine getirilebilir ve kii nceki yaam bilgisine vakf
olabilir. Bu da tam olarak o anda var olmaktr. Yoga zihnimizde gemi
yaamdan kalan tm bu samskaray temizlemenin, zihni sadeletirmenin
yoludur.
Patanjaliye gre yogann tanm; tamamen net/berrak ve ayrtrabilen bir zihin
dzeyine ulaana dek gemi yaamlardan gelen tm karmik samskaray yok
etmek, ondan kurtulmaktr.
II- DYoga Teknikleirnin Hafza zerinde Bilinen Etkileri
samadhi siddih ishvarapranidhana
kii tamamen kendisini brakp tanrya/ze/yksek benlie/kaynana
teslim olduunda mutlak/mkemmel konsantrasyon seviyesine
(samadhi) ular.
-
8/2/2019 yoga hafza Banu-tez
15/94
15
Patanjalinin yoga sutrasnn sekiz kolu vardr. Bunlar:
yama kurallar
nyama kurallar
pranayama nefes teknikleri
asanabeden durular
meditasyon
dhyana
dhanara
samadhi
Upanishadlarda vara kollektif bilin dzeyi anlamnda kullanlr. Tanr bir kiideil, Mutlak Gerek halidir. Kiinin bilin dzeyi Evrensel Bilin dzeyine
geldiinde buna Kendini Gerekletirmeself realization denir; nk ordabireysel z eitliliin birliini, temel prensibi, tm biimlerin ve isimlerinardnda yatan Evrensel z fark etmitir. (www.swamij.com)
Patanjalinin yoga sutralar adm adm izlenilen bir yoldur ve yolun sonu,yani yogann erei kolektif bilince varmaktr.
Patanjali yogasnn ilk iki kolu olan yama ve nyama kurallar asanalar, nefes
almalar, meditasyon vb.ile eit nemdedir. Tm dzeylerde (kosa) yama ve
nyama kurallarn zmsemek gerekir. Bunun iin honutluk, sakinlik, hrsszlk
ve bencil olmamak gibi zellikleri edinmek gerekir. Bu erdemlerin fizyolojisini
bize reten asanadr. Asana- beden durular zihni ekle sokmann bir
yoludur. (7)
BKS Iyengarn szleriyle: Asana duru demektir, bu vcudu fiziksel, mental
ve ruhsal bir tavrla yerletirme sanatdr. Duruun iki aamas vardr,
yerleme ve yeniden yerleme. Yerleme hareket demektir. Yerleme yaplan
asanann vcut ve uzular iin ngrd sabit pozisyonun suretine girmektir.
Yeniden yerleme o pozu derinlemesine dnmektir, pozun iine
derinlemesine girmektir. Vcut ve uzuvlar doru srayla gereken konumlarn
alacak ve bylelikle rahat ve sakin hissedecek ekildekonumlandrlr. Zihinde
kemiklerin, eklemlerin, kas, doku ve hcrelerin huzur ve sakinliini
deneyimleyecek ekilde poz yeniden dnlr ve yeniden ayarlanr
Vcudun hangi ksmnn, zihnin hangi ksmnn altn ve bedenin hangi
blmnn zihni etkilemediini derinlemesine dnerek zihni vcudun bir
uzants haline getirebiliriz. Vcut konsantre olduka ve geniledike, zeka da
http://www.swamij.com/http://www.swamij.com/http://www.swamij.com/http://www.swamij.com/ -
8/2/2019 yoga hafza Banu-tez
16/94
16
daralarak veya genileyerek vcudun her noktasna ular. Beden ve zihin,
zihin ve ruh arasndaki ikilikler kaybolur veya yok edilir. (5, s55-56)
Klasik anlamda yoga- Patanjalinin yogas, zihnin ileyii zerine almalardr.
Beden durular, yogann asl hedefi olan varln tanmlanmas yolunda
nemsiz nc uygulamalar olarak deerlendirilir.Yoga bir bilinlilik
almasdr. Biz naslz ve zihnimiz nasliliyor dier bir deyile kendimizle
ve dierleriyle nasl bir iletiim halindeyiz. (6)
Yoga uygulamalar gzlemci olmay ierir. Yapmak yerine sadece tank olmak.
Dncelerimiz iin de ayn ey geerlidir. Tepkimizi kontrol etmek yerine
yalnzca onu incelemek. Duyularn ve algnn zihni kreltmesine izin vermeden
grmeye almak. Bu hareketi yapmak yerine hareket olmaklaolur. Iyengar
bunun iin pozda kal sresini uzatma yntemini seiyor. 10 dakikadan uzun
kaldnz her asanada artk yaptnz ey dikkat etmektir. Bu hareket halinde
meditasyondur. Zihni odaklamay ve duyularn aknln gzlemlemeyi
gerektirir. Bu vcuda veya duruun-hizann doruluuna konsantre olma
durumu deildir; varln iine dalma, sknet salama ve zihni boaltma
sanatdr. Bu bir farkndalk-bilinlilik-uur almasdr. Zihnimizde dnp
duran dncelerin bizi nasl engelledii ve kim olduumuza dair bir
almadr. Kii hareket iinde kendini gzlemler; kendi hatalarn,
zayflklarn, karakter zelliklerini bulur.Yoga yaparken kendimizi alrz;
kendi bilinliliimizi-idrakimizi-uurumuzu. (6)
Yogaya gre bedenin be klf vardr (pancakosa). Bunlar;
Annamayakosa -fizik beden, hcresel hafzann varolduu yer.
Pranamayakosa- nefes ve duygularn bulunduu enerji beden, igdlere
bal hafzann (deneyimlerin) olutuu yerManomayakosa- hafza ve takntlarn yer ald mental beden, duygu ve his
hafzasnn olutuu yer
Vjnanamayakosa- zeka ve bilgelii barndran entelektel beden. Srekli
olarak hareketlerimiz ve onlarn sonularna bal olarak renir ve
rendiklerimizi gncelleriz. Deerlerimiz verdiimiz tepkilerin kaynadr.
Vjnanamayakosada samskara dzeyinde hafza oluur. Vijnanamaya Kosa
hafzas gemiin, imdinin ve gelecein bilgisine vakftr.
Anandamayakosa- evrensel ruha kavuacamz ilahi bedendir. Moksa halidir;burada ben yoktur. (7)
-
8/2/2019 yoga hafza Banu-tez
17/94
17
Bhagavadgita yle der:
Yogasthah, kuru karmani sangam tyaktva Dhanajaya
Tm bamllklarnzdan feragat ederek bu mutlak farkndalk ile
(Anandann en st dzey hafza hali) ahenk iinde yaayn.
Ananda tam bir alma/genileme ve kutlu bir farkndalk halidir, bir i
HUZURU/SESSZLK halidir. O farkndala sahip olma teknii orada hep ve
daha da fazla kalmaktr. Carlos Castenadann yazd Don Juann
retilerinde Don Juan rencisine sonsuz gkyznn altnda sabahlar
saatlerce ve akamlar 4 saat oturmasn ve yalnzca bakmasn; bunu aylarcave belki yllarca yapmasn tler.
Vjnanamayakosa muhakeme ve idrak alandr. Mantk yrtme, yarglama,
deerlendirme, karar verme buradadr. Zeka dzeyinde hafza geliimi iinde
bulunduumuz zamandan balar. (Anda olmak. Kuantum.) Bu dzeyde hafza
geliimi Jnana ls ile olur Sravana-manana-nididyasana: yce olan veya
tm yaratma ilikin btncl yaklamlar duymak (veya okumak) ak bir
zihinle ve nyargdan, inanszlktan veya kr inantan arnm olarak, bir bilim
adam edasyla ayn eyi mantk yoluyla analiz etmek inceleyerek deney
PANCAKOSA
-
8/2/2019 yoga hafza Banu-tez
18/94
18
yapmak, tm dncelerin kkeninin iki dnce arasnda kaldn bulmak
iin yaplan youn aratrma veya u soruyu sormak ben kimim?
Manomayakosa akl seviyesidir. Dnce ile beslenir. Zihnin aktif olduu alan
budur. Olumsuz duygularla beslenirse enerjiyi tketir.
Bellek izleri ncelikle prana dzeyinde, prana ak ablonlar olarak depolanr.
Cancala vaziyetindeki geliigzel bir zihnin zellikleri rastgele, dengesiz ve
kontrolsz miktarlarda prana akdr. Bu tip prana dengesizlikleri fiziksel
bedende nefes farkllklar olarak kendini gsterir. Canl beden dzeyinde
hafza geliimi iin kilit nokta pranik akn ahenkli hale getirilmesidir.
Pranamaya dzeyinde hafzay gelitirmek iin nefes uygulamalar ve
pranayama teknikleri etkin olarak kullanlr. Kapalabathi, blgesel nefesler ve
eitli pranayama teknikleri hafza geliiminde etkindir.
Anadamayakosa dzeyinde tm metodlar ve patanjalinin yoga sutralarnn
tamam hafza geliimi iin kullanlabilir.
Hafza bilinen bilgiyi yeniden retebilme yetisidir.
Yogacharya
Hafza zaten bilinene balanmaktr.
Hindu yazlar
ki farkl hafza fenomeninden bahsetmitik. Fiziksel beden dzeyinde ve
evrensel bilin dzeyinde. Yoga teknikleri hem fiziksel dzeyde hafzaya, yani
kodlama, depolama ve geri arma srelerine faydal olur, hem de bedenindaha sbtil dzeylerinde idrak etme ve evrensel bilince vakf olma yolunda
atlan birer adm nitelii tar. Belki de bu ikisini birbirinden ayrmamak gerekir:
kii nce dncelerinin kaynana erimenin yolundan geerek
dnceleri/zihni susturup z kaynaa yol alabilir.
Olumsuz duygular zihnimizi kalabalklatrr ve bazen tekrarlanmalar
sebebiyle- bu duygularn yaratt bellek izleri olduka derin olur. Zihin yargya
varrken, hafza alrken, ilikilendirilmi tm bilgiler kullanldndan, buyoun bellek izleri arasnda zihne ar yklenme olacaktr. Bu durumdaki zihin
-
8/2/2019 yoga hafza Banu-tez
19/94
19
berrak deildir, sislidir, odaklanamaz. Oysa hem klasik anlamda hafzaya
ulama hatrlama- hem de ze dnmek iin sessiz ve dingin bir zihne ihtiya
vardr. Bu skuneti elde etmek iin yogann tm kollarndan faydalanmak
mmkn olabilir. Yama kurallar temiz olmak, yalan sylememek,
biriktirmemek, yanmak. Temiz yani kargaadan uzak bir zihin, biriktirmemek
yani olumsuz duygu biriktirmemek, yalan sylememek yani zihni megul
edecek endieler tamamak, yanmak yani aclarn yakp eritmek. Bunlarn
hepsi zihnin odaklanmasna ve sakinlemesine yardmc olacaktr.
Hafza ve duygusal hallerimiz ilikilidir. Zihnin berrak olma durumuna prasada -
guna ad verilir. Aklmz karklna duygusal durumlarmz sebep verir.
Zihnin berrakln bozan budur. Zihnin berrakln yeniden kazanmak iin
konsantrasyon gereklidir; ki bu bir aba deildir yalnzca duygusal
karklklardan zihnin arndrlmasyla gerekleir. Berrak bir zihin hatrlar,
kark bir zihin sislidir, unutur. Hafzann zayflna sebep olan ey tamas
hakimiyetidir (8)
Konsantrasyon ve meditasyon gibi Yoga teknikleri hafzay gelitirir. Yoga
dikkati, kavramay/bilii, duyularla edinilenbilgiyi ileme yetisini ve grsel
algy biler. Asanalar, pranayama, meditasyon ve Om mantrasn sylemek
beyne giden kan dolamn besler. Yoga ayn zamanda hatrlama konusunda
da fayda salar.
Beden durularnn fiziksel, fizyolojik, psikolojik, entelektel ve ruhani etkileri
vardr. Vcudun asanann kalbna dklmesi duyular, zihin, zeka, uur ve z
ile tm bedenin katld bir sretir. Asana doru yapldnda zihin-beden,
zihin-ruh arasndaki ikilikler kaybolur, zekhcre dzeyinde deneyimlenir. Bu
fizyolojik salk getirir. Zihin ruha yaklar. Asanalar zihnin bedenle olanban koparp ruhun na ynelecek ekilde yaplmaldr; bylelikle kii
ruhun evine yerleir. (5)
Hafza performansnn dmesine yola aan bir dier sebep ar
kalabalklama etkisidir. Zihinde gereinden ok dnce-veri-bilgi vb
olduunda, hatrlamak zorlar. Asana iindeyken heresnediimizde veya her
bir hareketimizle bir tepki oluur;nefes sklarveya dikkat bilenir veya zihin
tepki verir. Bu zihinle beden arasnda bir etkileimdir. Kiibu etkileimi kontroletmek yerine gzlemlemeyi tercih ederse dikkati bilince ynlendirmi olur.
-
8/2/2019 yoga hafza Banu-tez
20/94
20
Bilin zerine almakhafzay gelitirmek iin doru seimdir. Hareketler
bilincine vararak yapldnda daha az karmak, daha saf, sade ve temiz
olurlar. Sonu olarak zihinde daha az iz (samskara) brakrlar. (goode)
Benzer ekilde olumsuz duygular da hafzada ar kalabalklama etkisi
yaratr. Krishna bunu u ekilde akly
Patanjali smriti (hafza) deneyimlenmi ve zihinde kaybolmu ey olarak
tanmlar. (Sutra 1.11) Sutra 1.20 smritiyi Samadhiye ulama yollarndan biri
olarak gsterir
-
8/2/2019 yoga hafza Banu-tez
21/94
21
III- DR. NAGENDRANIN KTABI
YOGA VE HAFIZA
Hafza Bankanzn Kaplarn Amann Ve
Geniletmenin Anahtar Yogadr.
Dr. H R NAGENDRA
Dr. SHIRLEY TELLES
VIVEKANANADA KENDRA YOGA PRAKASHANABANGLORE
1999, 1. BASKI
ISBN 81-87313-17-X
EVREN
NUR BANU UURLU
ANKARA, 2011
-
8/2/2019 yoga hafza Banu-tez
22/94
22
TEEKKR
Bu kitap
Vivekananda Kendra akmnn mimar;
geni grll ve ak fikirliliiyle, sebatla ve mkemmellie ulama gayretiyle yapt
almalaryla yaamlarmza ilham veren,
Mananeeya Late Sri Eknath Ranadeye adanmtr.
-
8/2/2019 yoga hafza Banu-tez
23/94
23
KTAP HAKKINDA
Hatrlamak ve unutmakbeynimizin en byleyici zelliklerinden biridir. Psikologlar,
nrologlar ve filozoflarn hafza ile ilgili olduka detayl teorileri vardr. Bunlarn bazlarndan
bu kitapkta bahsediyoruz. Ek olarak kadim Hint yoga yaztlarndan da alntlar yapyoruz.
Modern yntemlerle ve yoga yaparak hafzay gelitirme yntemlerini de irdeliyoruz.
Dr H R Nagendra ve Dr Shirley Tellese bu kitab yaynlama izni verdikleri iin teekkr
ederiz.
Ayrca M/s Karthik Grafik ve M/s Samrudha Basmevine ilerindeki kalite ve zverileri iin
teekkr ederiz.
-
8/2/2019 yoga hafza Banu-tez
24/94
24
YAYINCININ NOTU
Modern bilimsel aratrmalar Yoga ve ruhaniyetin zengin mirasnn nda daha net ifadeler
kazanmaktadr. Dounun bilgelii bat jargonunda yeniden hayat bulmaktadr.
Gnmzdeki hastalklarn penesindeki hastalarn tedavi ve rehabilitasyonunda hayati bir
rol oynayan Yoga Terapiye Btnsel Yaklamn yaygnlamas asndan aratrma
sonularn anlatan makalelerin yaynlanmasnn ok nemli bir yeri vardr. Ancak bu
aratrma bulgular toplumun anlayaca ekilde de sunulmaldr. Aratrma bulgularnn
yaynlanmas iin zel bir aba sar feden V K YOGASn nemini burada vurgulamak gerekir.
Vivekananda Kendra Yoga Prakashanann hayali dnyamzn farkndala olan ynelimi iin
ve; eitimli ve zeki insanlarn maddeye baml mekanik zihin yapsn dnya apnda
farkndalk temelli btncl bir bak asna ulatrmak iin kalemi ve medya aracl ile
mmkn olduunca katkda bulunabilmektir.
HEDEFLER:
Okunacak materyalin herkese ulamasn salamak
Geni bir sat a kurmak
Swamy Vivekanandann kadim yoga retisi ve kltrel mirasa ilikin mesajn
yaymak iin bir takm oluturmak
Bu birim yoga ve yoga aratrmalarn duyurmak iin kitaplar, raporlar, aratrma sonular ve
makaleler, dergiler, grafikler, ses ve video kaytlar, CDler yaynlamay hedeflemektedir.
Bu balamda rencilerin, retmenlerin, aratrmaclarn ve Yogaya gnl verenlerin hertrl destek, yardm ve ibirliini rica ederiz.
Raksha Bandhan
Sri Pramodhi 1999
Banglore
-
8/2/2019 yoga hafza Banu-tez
25/94
25
NDEKLER
1.0 GR ............................................................................................................................. 27
2.0 HAFIZA KAVRAMI ......................................................................................................... 27
2.1 GNMZ SNRBLMNN HAFIZA KAVRAMINA BAKII ..................................... 272.2YOGA VE SPRTEL LMLER AISINDAN HAFIZA KAVRAMI............................. 40
3.0 HAFIZAYI GELTRMEK.............................................................................................. 47
3.1 HAFIZA GELTRMENN MODERN YNTEMLER .................................................. 47
3.2YOGA VE SPRTEL LMLERYOLUYLA HAFIZA GELTRMEK ........................ 48
3.2.1Yoga yapmak hafza geliimine nasl fayda salar........................................ 48
3.2.2Yogann ve spiritel ilimlerin genel kavramlar .............................................. 49
3.2.3Yoga yntemleri ............................................................................................... 49
4.0 ARATIRMALAR........................................................................................................... 56
4.1 PLOT ALIMALAR ................................................................................................. 56
4.2 LSE RENCLERNDE YOGANINHAFIZA ZERNDEK ETKS ........................ 57
4.3 PRANAYAMA ALIMALARI SA BEYN VEYA DESENLERLE LKLHAFIZA DEERLERN YKSELTR .............................................................................. 68
4.4YOGAYA BALI OLARAK WECHSLER HAFIZA TEST SONULARINDAKDEM .......................................................................................................................... 77
5.0 ZET VE SONULAR ................................................................................................... 83
-
8/2/2019 yoga hafza Banu-tez
26/94
26
1.0 GR
nsan her daim mkemmel bir hafzaya sahip olmay arzulamtr. Bazlarnn hafzas
doutan mkemmel olabilir ancak herkes o kadar ansl deildir! Esas nemli olan soruudur: hafzamz gelitirmemiz mmkn mdr?
Ayn anda on eyle (dasavadhanis) ve hatta yz eyle (satavadhanams) ilgilenebilen
inanlmaz insanlardan bahsediyorlar. Swami Vivekanandann fotorafik hafzas olduunu
sylyorlar. Britannica ansiklopedisinden baz kelimelerin uzun aklamalarn tm
detaylaryla tekrarlayabiliyormu. Bu nasl mmkn olabilir? Byle yetenekler tanrnn
bahettii eyler midir, yoksa gelitirilebilirler mi?
Elbette ncelikle buna gerek var m diye sormalyz. Elimizin altnda kapasitesi yksek
bilgisayarlar, hesap makineleri ve hafzasndan faydalandmz pek ok teknolojik cihaz
varken buna gerek var mdr? Bu tip desteklere sahip olmadmz alarda iyi bir hafzaya
ihtiyacmz vard. Yine de tm bu bahsettiimiz donanmlardan faydalanan kiiler bile iyi bir
hafzay takdir ederler ve kendilerinin de hafzasnn iyi olmasn isterler! Yaamda baarya
giden yolda hafzann nemli bir rol oynad herkesin ortak grdr hem geleneksel
anlamda hem de kiisel ve spiritelgeliim asndan.
Yoga ve hafza hakkndaki bu kitabn amac hem modern bilim adamlarnn hem de gemi
kahinlerin (nderlerin-peygamberlerin) hafzayla ilgili kavramlara yaklamlarn derlemektir.
Yine ayn sebeple hafzay gelitirmeye yarayan modern metotlar ile yoga metotlarn
karlatrmak ve hafzay gelitirmeye ynelik yoga almalarn konu alan aratrmalar
derlemektir.
2.0 HAFIZA KAVRAMI
2.1 GNMZ SNRBLMNN HAFIZA KAVRAMINA BAKII
Hatrlamak ve unutmak beynimizin en karmak ve hayret verici fonksiyonlarndan
ikisidir. Hafza kayplarnn(hafzadaki boluklarn)ok seici bir tavr sergiledii
bilinen bir gerektir; baz eyleri hatrlar dierlerini de unuturuz. Baz durumlarda bu
gerek iin basit aklamalarmz vardr- srekli kullandmz bir telefon numaras
beyinde bir devreyi aktive eder ve bu sk kullanlan yol zerinde bilgi olduka hzl
-
8/2/2019 yoga hafza Banu-tez
27/94
27
ilerler, bylelikle hatrlama gerekleir. Ancak bazen de hi de sk kullanlmayan bir
numaray hi aba gstermeksizin hatrlayabiliriz. Gnmz psikologlarndan Tulving
bir olay hatrlamann (i) bellek izlemeye, mesela beyinde hafzann sakland yere,
ve (ii) o an gerekleen hatrlatc bir ipucu veya tetikleyici grevi gren, bylelikle
hafzada tarama ya da bellek izlemeyi balatan bir eye bal olduunu
sylemektedir. rnein vahi doa ile ilgili okuduumuz bir yaz daha nce doa
parkna yaptmz bir ziyareti net bir ekilde gzmzde canlandrmamza ve bazen
de artc bir biimde oraya ait tm detaylar hatrlamamza yardmc olabilir!
Benzer ekilde ayn yaklam unutmay, bellek izlemede bozulma ve/veya hatrlatc
ipucunun eksiklii olarak aklamaktadr. Bu iki faktrden hangisinin daha nemli
olduunu anlamak adna pek ok alma yaplmaktadr. Bunu aratrmak iin basit
bir deney yrtlmtr. Denekler 6 gruba ayrld ve 6 tane kelime listesi oluturuldu.
Bu alt listeden her biri belirli bir kategoriye ait kelimeler iermekteydi (rnein haere
listesinde: karnca, bcek, eekars, sivrisinek bulunmaktayd). lk deney grubuna
daha sonra hatrlamalar beklenen tek bir kelime listesi gsterildi. Geri kalan be
deney grubuna hem ilk liste hem de srasyla bir/iki//drt/be numaral listeler
gsterildi. Bylelikle ilk gruba hatrlamalar gereken tek bir liste yani 4 kelime
gsterilirken beinci gruba hatrlamalar beklenen 6 kelime listesi yani 24 kelime
gsterilmi oldu. Bir liste tm gruplar iin ortak olduu halde, ilk grubun ok daha iyi
hatrlama performans gsterildii kaydedildi. Beklenecei gibi altnc grubun
hatrlama performans en ktyd. Yani zihni ar kalabalklatrmann hatrlama
kabiliyeti zerinde olumsuz bir etkisi olduu grld. Ancak hatrlatc ipular da
deneye eklendiinde (kelimelerin ilk harfleri gibi) altnc grubun hatrlama
performansnn dier gruplardan ok da farkl olmad gzlendi. Bundan yola karak
pek ok durumda hatrlatc ipularnn eksikliinin bellek izlemede bozulmaya oranla
daha nemli olduu sylenebilir. Buradan hareketle yaadmz hereyin
beynimizde bir yerde kaytl olduunu ve belleimizi harekete geiren ipucu/larmevcut olduunda bu bilgiye rahatlkla ulaabileceimiz ne srlebilir.
Bir beyin ve sinir cerrah olan Wilder Penfield bu fikri destekleyen olduka ilgin
deney bulgularortaya karmtr. Lokal anestezi altnda beyin ameliyat olan epilepsi
hastalarnn ameliyat sresince bilinci yerinde olur. Bu ameliyatlar esnasnda
hastalarn temporal loblarnnbaz blgelerine uygulanan elektrik uyarmlar onlarn
yllarca nce gereklemi baz olaylar olduka net canlandrmalarna sebep olmu.
Mesela bir hasta melodisi ve szleriyle beraberbirinin ark sylediini duymu
-
8/2/2019 yoga hafza Banu-tez
28/94
28
arky hatrlam. Yaadmz her ey beynimizde bir yerlerde mevcuttur. Bizim iin
hangi bilgiye ulamann daha iyi olduuna karar veren yine bizleriz!
Kaygnn hafza zerindeki etkisi
Sigmund Freud, bize ac veren veya bizde endie yaratan her eyi unuttuumuzu
(yani bastrdmz) ne srmtr. Kayg duymann unutmaya yol at sklkla
sylenilen bir eydir. renciler snav kaygsnn snav performanslarn olumsuz
etkilediini belirtmektedir. Bu durumu izah eden popler aklama endienin zihnin
ar kalabalklamasna sebep olduudur. Endie vericidnceler zihni
kapladnda baka bir ey iin yer kalmaz. Pek tabi ki sklkla kullanmadmz
bilginin de hatrlanmad nemli bir gerektir. Bylelikle zihnimiz gereksiz eylerle
dolmam olur.
Hatrlama ve beyin
Hatrlama yeteneimiz genellikle bizi evrim skalasnn st basamaklarna tayan st
dzey beyin fonksiyonlarmzla ilikilendirilir. rnein alglama ncelikle duyusal
bilgilerin sisteme alnmasn (duyma/hissetme) kapsayan karmak bir sistemdir.
Aslnda bir eyin alglanmas iin gereken bundan ok daha fazlasdr. nk
alglamak iin o duyusal bilgiye ihtiya duyulur ki bu bilgi iin nceden depoladmz
bulgulara (hafza) bavururuz. Bunu basit bir rnek ile aklayalm: Sonraki sayfada
bir grup birbirine eitli alarla uzanan dz izgiden ibaret bir ekil var. Ancak
biroumuz bunu uyuyan bir kedi figr olarak alglarz. Bunun sebebi grdmz
bu ekli (dz izgiler gibi) daha nceden beynimizin uyuyan gerek bir kediye dair
depolam olduu baka bir grsel imajla ilikilendirme yetimizdir.
Uyuyan bir kedi mi........
........ yoksa bir dizi izgi mi?
ekil 1
-
8/2/2019 yoga hafza Banu-tez
29/94
29
Hatrlama esnasnda kullanlan yntemler vebeyinde gerekleen deiimler hayret
verdicidir. Kabaca iki eit deiim gerekleir:
KISA SREL BELLEK (STM) UZUN SREL BELLEK (LTM)
1. bilgi zihnin kavramasna yetecek kadar 1. bilgi daha sonradan hatrlanmak/
sre boyunca korunur. arlmak zere depolanr.
2. nronlarn etkinliinde dinamik bir 2. nronlarda yapsal bir deiimin
farkllk yaratmasyla ifade edilir. meydana gelmesi ile ifade edilir.
(fonksiyonda meydana gelen deiiklik) (bir e bir yapsal deiiklik)
Beynin hatrlama srecine katlan blmleri
Bu konuyu anlamak iin Merkezi Sinir S isteminin (CNS) ve Periferal Sinir Sisteminin
(PNS) fonksiyonel anatomisi ile ilgili bilgi sahibi olmak gereklidir. Adndan da belli
olduu gibi CNS insandaki merkezi orta hat pozisyonunu ifade etmektedir. Beyin
(kafatasnn iinde yer alr) ve oradan aaya uzanan omurilikten oluur. Hatrlama
CNSnin farkl blmlerindeki etkinlikler sonucunda gerekleir.
1) SEREBRAL KORTEKS. Balktan insana kadar birok farkl organizmann sinir
sistemi karlatrmal olarak incelendiinde ok enteresan bir bulgu ortaya
kmtr. Bu canllarn limbik sistemleri (duygularn ve igdlerin ynetildii alan)
hemen hemen ayndr, elbette bir fare ve bir insan arasnda grece olarak farklar
vardr. Yani yemek, imek, remek gibi temel aktiviteler pek ok canl iin ayndr.
Yine de limbik sistemin etrafn saran serebral korteks insan ve baz gelimi
maymunlarda olduka bariz bir mantar etkisineiv sahiptir. Serebral korteksin
zeka, yaratclk gibi ileri yeteneklerin barnd yer olduunu dnrsek, bu
durumun davran zerindeki etkisi ne olabilir?
Davran tm trlerde igd ve akl yrtmenin bir sonucu olarak gerekleir.
gdsel davran bceklerden insana kadar neredeyse ayn zelliklere
sahipken, insann renme yetenei olduka gelikindir. Daha kompleks akl
yrtme becerisi serebral korteksin bykl ile ilikilendirilir (Bkz. ekil 2, koyu
renkli alanlar limbik sistemi temsil ediyor, ve ekil 3, farkl trlere ait sezgi ve akl
yrtme performanslarnn grafik temsili). Dnme, akl yrtme ve hafzann
insan davran zerinde byk bir etkisi vardr.
iv.N.: mantar etkisi bu blgede meydana gelen yaylmay, kalnlamay ifade etmektedir.
-
8/2/2019 yoga hafza Banu-tez
30/94
30
Serebral korteksin renme ve hafza ile ilikili blmleri
Eski dnem psikologlarndan Karl Lashley (1950) Engram ararken adnda bir
makale yaynlamtr. Engram psikolojide bellek izi iin kullanlan bir terimdir. Lashley
fareler ile yrtt deneylerde farelerin serebral korteksinin bir ksmn ameliyat ile
alp, sonrasnda farelerin labirentte yolunu bulma baarsn lmtr (labirenti
renme gibi). Korteksin ameliyat ile alnan parasnn bir nem tamad sonucuna
varmtr. Korteksin tamam eit potansiyele sahiptir. Burada nemli olan korteksten
alnan miktardr. Belli bir yzdeden fazla korteks ameliyatla alndnda farelerin
labirentte ok bariz hatalar yapt gzlemlenmitir.
Evrimsel skalaya gre...
BALIK KED MAYMUN NSAN
ekil 2
GD VE AKIL YRTMENN DAVRANIA KATKILARI
0
5
10
15
20
BALIK FARE KED NSAN
GD
AKIL YRTME
ekil 3
Bu bulgu olduka dikkat ekmi olsa da ksa srede bu tip bir bak asnn sahipolduu kstlamalar gz nne serilmitir. Labirenti renmek spesifik bir davran
PERFORMA
NS
-
8/2/2019 yoga hafza Banu-tez
31/94
31
deildir kald ki hayvanlarda renme grme, koklama, dokunma ve dier uyarmlara
bal olarak geliir. Pei sra pek ok test yrtlm ve bilginin hatrlanmasnda
serebral korteksin belirli blmlerinin nem tad grlmtr (Bkz. ekil. 4 Beynin
medyal grnm ve ekil. 5 Beynin lateral grnm).
a) Temporal lob. Daha nce bahsedildii zereKanadal beyin cerrah Wilder
Penfield anormal beyin dokularnn olup olmadna ve eer varsa bunlar
alndnda kiinin fonksiyonlarnn tehlikeye girip girmediine bakmak iin bilinci
yerindeki epilepsi hastalarnn beyinlerini elektrikle uyarmtr. Hastalar prosedr
boyunca lokal anestezi altndayd ve bilinleri yerindeydi. Penfield temporal lobun
bir blgesini uyardnda hastann tepkisi karsnda ok ard. Hastalardan biri
birinin ark sylediini duymutu ve arknn adn hatrlamt. Bir dier hasta
kendisini bir yerlerde arkadalaryla konuurken grmt. Sonu olarak beynin
bu blmnn uzun dnem anlarla bir ilikisi olmalyd.
b) Frontal korteks.Bu alana karakter korteksi de denir nk davran kurallar ve
etik deerlerimiz buradatayin edilir. Ayrca yaratclk, soyutlma ve karm yapma
asndan da nemli bir blgedir. empanzeler zerinde yrtlen deneyler
sonucunda bu blgenin yokluunda birtakm ileri renmede sknt yaand
grlmtr. Bu ilere rnek olarak; empanzeye bir yerfst gsterilir. Daha
sonra yerfst masada duran birbirinin ayns iki kaptan birinin altna koyulur.
Ardndan empanze ile kaplar arasna birka saniyeliine opak bir ekran indirilir.
Ekran ekildiinde hayvann yerfstn aramasna izin verilir.
Beynin hafza srecine dhil olan ksmlar Medyal bak
PFT
H
PF= prefrontal korteks
H= hipotalamus
T= talamusekil 4
-
8/2/2019 yoga hafza Banu-tez
32/94
32
Beynin hafza srecine dahil olan ksmlar Lateral bak
PF
TL
PF= prefrontal korteks
TL= temporal korteks
ekil 5
Normal bir empanzenin hata yapmadan doru kab semesi beklenir. Ancak frontal
loba lobektomi yapldktan sonra kaplarla arasna birka saniyeliine girek opak ekran
empanzenin yerfstnnyerini unutmas iin yeterlidir. Doal olarak empanzeler
hata yapmaya balarlar.
Deneyler frontal lobun ileride hatrlamak zere bilgilerin depolanmas iin nemli bir
alan olduunu gstermektedir. Bugnlerde zellikle iki faktrn nemi zerinde
durulmaktadr. Beynin bu blmnn dikkati yneltmekle ilikili olduuna
inanlmaktadr. empanzenin frontal lobuna lobektomi yapldktan sonra dikkatinin
daha fazla dald ve dikkat aralnn azald gzlemlenmitir. Dier yandan frontalkorteksin gereksiz bilgiyi silmede rol oynad da tahmin edilmektedir. empanzenin
frontal lobuna lobektomi yapldktan sonra nasl bir gereksiz bilgi kaosu yaadn
hayal edin.
2) HIPOKAMPS. Hipokamps beynin en eski ve en ilgi uyandran blmlerinden
biridir. Adn kvrml eklinin eski bir beyin anatomistine deniz atn, bir bakasna
da ko boynuzlarn hatrlatmasndan tr almtr. levleri bilinmemekle beraber
ilikide olduu, yaknndaki septuma bal olduu sanlmaktadr. Beynin bublmnn hafza ile olan ilikisi, ok zor tedavi edilebilen bir epilepsi trne sahip
-
8/2/2019 yoga hafza Banu-tez
33/94
33
olan bir hastann (HM) terapik mdahale olarak her iki yarkredeki
hipokampsnn de alnmasyla fark edilmitir. Bunun sonucunda hasta
neredeyse tm gncel hafzasn yitirmi, ancak uzun sreli bellekte bir bozulma
olmamtr. Hipokampsn temporal lobda bulunduu gz nne alnrsa yukarda
beyin cerrah Penfieldn vard sonular da hipokampsn ilevi ile
ilikilendirilebilir.
Ayrca hipokamps kalc hafzann mhrlenmesi iin nem tarken, uzun sreli
bellein depolanmas iin nem arz etmez; nk HMde uzun sreli bellein
korunduu grlmtr.
3) BAZAL KOLNERJK NBEYN SSTEMNN BLMLER VE AMGDALA
Yamz ilerledike daha unutkan olduumuz bilinen bir gerektir. Uzak
hatralarmz olduka net hatrlarz. Ancak daha yeni hatralarmzdan dn
veririz. Yalanma sreci (ve de patalojik bir sre olan yallk sonucu bunama)
beynin belirli blgelerinde, zellikle de bazal nbeyin sisteminde gerekleir. Bu
durum hafza kayplarna sebep veriyor olabilir. Amigdala beynin duygusal tepki
veren blmdr.
Hipokampste oluan lezyonlarn amigdalaya gre (HM isimli hastann yukarda
tarif ettii gibi) daha az etki ediyor olmas ilgintir. Dahas amigdala hafza
asndan da nemli bir blgedir.
4) MEMEMS KTLELER (HPOTALAMUS) VE DORSOMEDAL TALAMUS
Hipokamps kk olduu halde pek ok nemli fonksiyonu kontrol eden ve
homeostasisi (i denge) salayan blmdr. Korsakoff psikozu (B vitamini
eksikliinden kaynaklanan kalc hafza kayb) ileilgili yaplan lm sonras
almalar hipotalamik mememsi ktlelerde patalojik deiiklikler olduunu
gstermitir.
Frontal korteksle ilikili olan dorsomedial talamus da hafza ile balantldr.
5) RETKLER AKTVASYON SSTEM. Nronlarda meydana gelen bu a ve
onlarn fiber dokular beyin siteminden darya uzanr. Rostralvblgeye en yakn
blme (orta beyin) bilin blgesiad verilir nk burada meydana gelen en
ufak bir yaralanma komaya sebebiyet verir. Beyin kknn bu blm dikkat
asndan oknemli bir role sahiptir (retikler formasyon aktifken sanki karanlk
bir evdeki tm klar yanm gibi bir etki oluur, korteks kendinden geer).
v.N.:Rostral blge baa doru olan, gaga gibi knt yapan, uzayan ksmlar iin kullanlr. Buradaki anlam
beyinden kan, beyinden uzayan ve burun gibi konumlanm
-
8/2/2019 yoga hafza Banu-tez
34/94
34
Beynin hatrlama esnasnda nem tayan tm blmlerden bahsettikten sonra bir
sonraki adm hatrlamann gereklemesi iin beyin hcrelerinin nasl bir deiimden
getiini aratrmaktr.
a) Hareket modelleri mi deiiyor?
b) ekillerinde / formlarnda m bir deiiklik gerekleiyor?
c) Kimyasal olarak m deiiyorlar?
a) Aktivite modeli: 1973 ylnda Londrada Blis ve Lomo adl iki bilim adam salam ve
anestezi altndaki tavanlar zerinde deneyler yrtyorlard. Sinir hcresinin tek
bir elektrik okuna tepki verdiini kaydettiler. Ardndan bir dizi yksek frekansl ve
ksa sreli ok uyguladlar. Sonra tavann tek bir oka verdii tepkiyi yeniden
kaydettiler ve bu sonuncu tepkinin ilkinden daha yksek olduunu gzlemlediler.
Bu olaya uzun sreli potansiyel art (LTP) denir. Sinir hcreleri birbirlerine
sinapslar araclyla sinyal gnderir ve sinapslarn arasnda boluklar vardr. Baz
grlere gre LPT (iletimi salayan kimyasallardan yani nrotransimiterlerden
daha fazla salglanmasn salayarak) presinaptik sinir hcrelerinin ilevlerine etki
eder. Dier bir gre gre deiim postsinaptik sinir hcresinde gerekleir
(rnein, reseptr balant noktalarndaki art). Bu konuda henz kesin gr
birliine varlamamtr, dolaysyla her iki aklama da LPT iin geerlidir. Yine de
LPT miktarnn en azndan hafzann nasl olutuu ile ilgili ksmen aklayc
olduuna dair mutabakata varlmtr.
b) renme ve hatrlama esnasnda sinir hcrelerinin biimi/yaps deiir mi? Bu
sorunun cevab ilgintir. Deneyimlerimize bal olarak sinir hcrelerinde ciddi
deiiklikler gzlenir. Bunu daha iyi anlayabilmek iin ncelikle sinir hcresini
incelemeliyiz. ekil 6da sinir hcresinin nasl grnd basite gsterilmektedir.
Sinir hcresi Hcre gvdesi dendrit eriim blgesi
Hcre gvdesi
dendritler
akson
akson iletim blgesi
ekil 6
-
8/2/2019 yoga hafza Banu-tez
35/94
35
Sinir hcrelerinde alc olan blm dendiritlerdir. Elektrik sinyalleri (sinir
hcrelerinin iletiim aralar) burada toplanr ve hcre bu sinyalleri birletirerek
kendi mesajn (bir elektrik sinyali olarak) oluturur ve bunu iletir. Bu mesaj baka
bir sinir hcresine iletilmek zere akson boyunca ilerler.
Fareler bir greve ynelik altrldklarnda, sinir hcrelerinin alc blmlerinde
(dendiritler gibi) art grld deneylerle ispatlanmtr. Dendirit dallanmasnda
olduka byk bir art gerekleir. Dendiritlerde, esas sinaptik iletiim kk
konik kntlarda (diken) gerekleir. renme esnasnda bu dikenler sayca
fazlalarlar. renmenin ardndan sinir hcresi sinyal almak iin ncesinden ok
daha fazla alana sahiptir. Bir sinir hcresi sinyal almak iin sahip olduu alan,
renmenin ardndan orjinalinin kat kat stne kar (daha alc ve daha hassas
olur). Bkz ekil 7.
ematik izimler
sinir hcresinin deneyim kazanm hali sinir hcresinin orijinal hali
ekil 7
Eric Kandel ve Colombia niversitesinden meslektalar, mikroskopik dzeyde bu
iki olay zerinde almlardr. Bu iki olay:
1. Alma: uyaran tekrarl olarak verildiinde davransal tepkide gerekleen
d2. Hassaslama: gl veya ldrc bir uyaranla karlanca refleksif tepkinin
artmas
Her iki durum da birer renme eididir. Hassaslama etrafmzdaki tehlike
sinyallerine kar bizi uyank tuttuu iin nemlidir. Almann da edeer bir
nemi vardr. Mesela giydiimiz kyafetlere o kadar almzdr ki onlardan
kaynaklanan duyusal sinyallere kar sistem tepkisiz olur. Bu tip nemsiz
sinyallere kar srekli tetikte olmamz sistemimiz asndan olduka uygunsuzolurdu.
-
8/2/2019 yoga hafza Banu-tez
36/94
36
Hem alma hem de hassaslama olaylarnn, Aplisyann sinir hcre zarnda
meydana gelen bariz deiikliklerle ilgili olduu gsterilmitir. Bu deiiklikler
(deniz salyangozu Aplisyann) sinir hcresinin iletim zellikleriyle alakaldr. Bu
durum deneyimlerimizin nasl nronun hcre zar baznda deiiklie yol atna
dair bir dier nemli rnektir.
c) Nronun yapsnda meydana gelen renme ve hafzaya bal deiiklikler.
1960larda James McConnel planaryalar (kk yass solucanlar) a tepki
vermek zere eitmitir. Bu solucanlarn yamyam olma zelliinden de
faydalanarak, eitimli solucanlar paralara ayrp onlarla eitilmemi solucanlar
beslemitir. Eitimli grubun paralaryla beslenmi planarya ile eitimsiz grubun
paralaryla beslenmi planaryann renme yatknlklarn karlatrmtr.
Eitimli grubun paralaryla beslenmi planaryann dier gruptan daha ksa
srede rendii grlmtr. Buna dayanarak McConnel hafzann kimyasal
olarak depoland ve aktarlabildii sonucuna varmtr.
Hafzann kimyevi temellerini aratrrken aratrmaclar, renmenin ardndan
laboratuar hayvanlarnn sinir hcrelerinde daha fazla ribonkleik asit (RNA)
bulunduunu fark etmilerdir. RNA tm hcrelerde vardr, genetik bilgi tar ve
protein yapar. Hcredeki RNA retimi nlendiinde veya azaltldnda test
hayvanlarn renme becerisinde d tespit edilmitir. Enjeksiyon yntemiyle
RNA retimi arttrldnda, hayvann renme becerisinde art grlmtr.
Sonu olarak beynin farkl blmlerinin renme ve hafza ile ilikili olduunu
syleyebiliriz. renmenin nronlarn aktivite modelleri, yaps ve kimyasal ierii
zerinde farkllk yarattna dair kantlar mevcuttur. Hafza asndan beynin
hangi blmlerinin nemli olduunu ve nasl deiimler gerekletiini
akladktan sonra imdi konuyu psikolojinin bak asyla irdelemek uygundur.
ncelikle nrobiyologlar ile psikologlarn modellerinde fark olmadn (eskiden bu
fark mevcuttu) belirtmek gerekir. Bunlar renmenin ve hatrlamann tanm
asndan ayr yaklamlara sahiplerdir.
Hafza ile ilgili ilk teorik yaklamlaredinmeteorileri zerinden yaplmtr. Bu
yaklamlar daha ok hafzann kalcl veya geicilii zerinden yrmtr.
-
8/2/2019 yoga hafza Banu-tez
37/94
37
Hafzann zayflamasna dair teoriler, bir ey rendiimizde bir bellek izlemi
oluur. Eer bu iz zaman iinde yeniden kullanlmazsa, bu bilgiye ait bellek izlemi
zayflayacaktr. Biz tekrar yoluyla bu izleri aktif tutarak hatrlarz. Bu durum
nronlarn aktive olup srekli yeniden iletime hazr hale gelmesi veya
yanklanmasn ifade eden, nronlarn f izyolojik olarak yanklanmas teorisine
benzerlik gstererek bir bellek izlemi ya da engram meydana getirir.
Gnmz bilimine gre hatrlama
ST DZEY BECERLER
HAFIZA
ekil 8
Enterferansteorisine gre bir ey renildiinde kalc olarak hafzaya yerleir.
Ancak renme devam ettike ve buna bal olarak hafza oluumu devam ettii
srece bir bilginin hafzadan geri arlmas ile dier bir bilginin geri arlmas
kendi iinde bir rekabet yaar. Bu i rekabet bizim hatrlama gl
yaamamza sebep olan eydir ve buna enterferan (engel) ad verilir.
Sonu olarak Gestalt teorisi hafzann, rendiimiz her eyin daha basit bir
ekilde yeniden yaplandrlmas olduunu syler. Bu yaplandrma zaman
ierisinde gittike daha basit ve daha az detayl olur. Bu detaylar unuttuumuz
ama genel bilgileri hatrladmz anlamna gelir.
DI DNYA
RESEPTRLERBiyolojik transduser (g evirici)
SNRLERletiim kanallar
BEYNBilinlilik
st Dzey Beceriler
BEYNNBLNENBLNALANLARI
BEYNN HENZYETERNCEANLAILMAMIBLNALTIALANLARI
-
8/2/2019 yoga hafza Banu-tez
38/94
38
Hafzann fizyolojik ve psikolojik mekanizmas ile ilgili detayl olarak bilgi
edindikten sonra imdi yoga ve spiritel ilimler asndan, bu topraklarn kadim
bilgelerinin bak asndan hafza kavramn inceleyeceiz.
2.2YOGA VE SPRTEL LMLER AISINDAN HAFIZA KAVRAMI
Artk modern bilimler fiziki eylerin dnda prana (sbtil enerji) ve zihin gibi sbtil
boyutlarn varln kabul etmektedir. Batl, psikoloji bak asnda zihin, zeka ve
hafza arasndaki ayrmlar net olarak aklanmaz. Bu terimleri kark olarak
birbirinin yerine kullanrlar. imizdeki sbtil dnyay anlamaya alrlar. Hafza
kavram beyin ve fonksiyonlar olarak snrl bir ekilde ele alnr. Bu snrl
yaklamla bile Antahkaranayavi(algnn isel ileyii) dair hafzann byleyici
ynlerini grmek mmkn olmutur ve hafza bu muhteem sbtil dnyann bir
parasdr.
A) ZHN Nedir?
Zihin tecelli etmi ve etmemi dnceler btndr. Biz hem uyankken hem
de ryadayken zihin dnr ve kinetik olarak aktiftir. Bu zihnin tecelli etme
durumudur. Derin uykuda zihin de uykuya geer, sanki donmu gibi,
potansiyel vaziyette veya tecelli etmemi halde bekler. Bu zihnin tm ynlerini
kapsayan en geni tanmdr.
Yoga Vasisthaya Maharshi Vasisthaya atfedilen yogann temel yaztlarndan
birigre yaratmn kuma zihindir. Yaratm zihnin ok eitli tecelli etmi ve
etmemi halleri oluturur. Gnmzde bilimsel olarak maddenin dondurulmu,paketlenmi enerjiden baka bir ey olmad kantlanmtr ve Vasistha enerji
zihindir der. Ancak zihin ile gros enerjiyi birbirinden ayran ey ne derece kendi
kendini deitirebilme serbestisine sahip olduudur. Gros enerjiden sbtil
enerjiye ilerledike bu serbesti art gsterir. Zihin en dk serbestiye, maddi
evrenin fiziki beden (gros beden) dzeyindeyken sahiptir. Spektrumun dier
ucunda zihin giderek daha saf idrak dzeylerine ve daha yksek serbestiye
vi
.N.:Sanskrit terim. st dzey zihinsel becerilerin en st, en soyut hali. Zihnin reenkarne olan ksm; yksekbilin ile ruh arasndaki ba. (kaynak:http://en.wikipedia.org/wiki/Antahkarana ) Srekli farkndalk hali, ibilin, tecelli etmi zihin, (kaynak:http://veda.wikidot.com/search:site/a/p/q/Antahkarana).
http://en.wikipedia.org/wiki/Antahkaranahttp://en.wikipedia.org/wiki/Antahkaranahttp://en.wikipedia.org/wiki/Antahkaranahttp://veda.wikidot.com/search:site/a/p/q/Antahkaranahttp://veda.wikidot.com/search:site/a/p/q/Antahkaranahttp://veda.wikidot.com/search:site/a/p/q/Antahkaranahttp://veda.wikidot.com/search:site/a/p/q/Antahkaranahttp://en.wikipedia.org/wiki/Antahkarana -
8/2/2019 yoga hafza Banu-tez
39/94
39
sahip olur, ta ki saf bilin haline ve mutlak serbestiye ulaana dek. Bu duruma
Upanisad iliminde Moksavii, Paramatmanviii, Brahmanixad verilir.
B) Zihnin ynleri nelerdir?
Yogaya ve Upanisad ilimine gre zihnin drt yn vardr Manas, Buddhi,
Chittave Ahankarax. Genellikle Manasa zihin denir. Sankalpa
vikalpatmakahmanah bir durumdan tekine geen deiken bir zihin demektir.
Bu rastgelelik bir kanala ynlendirildiinde zihin en tam (gros) haline gelir ve
enerji faydal olmaya balar. Buddhi zekadr ve bilgiyi dnce baznda ortaya
kartr, analiz eder ve buna gre snflandrr. Tpk bir postac gibi bu bilgileri
doru adreslere ynlendirir. Zeka, ayrtrma yeteneiyle bilgileri dzenler ve
bir konu ile ilgili tm bilgileri birbiriyle ilikilendirir. likilendirilmeyen tm
dnceler ayklanr. Konuyu aklamak iin yalnzca bu ilikilendirmeye dhil
olan bilgiler kullanlr. Buna genellikle konsantrasyon ad verilir. Tm
gayretlerimizde baarya ulamak iin konsantrasyonun ne denli nemli ve
faydal olduunu hepimiz biliriz. Buddhinin gc ayrabilme adn verdiimiz
zeka biimi insanlara zg bir eydir.
Yemek, uyku ve reme ihtiyalar ve korkmak tm hayvanlar ve insanlar iin
ortaktr, ancak Buddhiinsanlara zg bir zelliktir. Slokaxilardan birinde;
Buddhi-veya ayrm becerisi- olmadan hayvanlarla eit oluruz, denir.
vii.N.: MoksaSanskrit dilinde bir terimdir. Anlam hayatn srklenmesinden, akndan, karmann zincirlerinden
zgrlemektir. Moksaolumlu anlamda bir tamlk, btnlk durumuna karlk gelir. Varln karmann
ykmllklerinden arnm, tam olma halidir. yol ile Moksaelde edilir: bilgi yolu (jnana), adanmlk yolu(bhakti) ve hizmet yolu (karma). Moksainsan varlnn varabilecei en yksek hedeftir. Bazlar Moksadurumunulrken yaayacak olsa da, esas hedef yaamda bu durumu yakalayabilmektir. (kaynak:http://www.themystica.com/mystica/articles/m/moksa.html ) Kiinin kendisini birey olarak alglad dnyagrnden ayrld noktadrKiinin maddesel varolutan ayrlp Brahmana (Evrensel Ruh) katld, birolduu noktadr. (kaynak: http://veda.wikidot.com/search:site/a/p/q/moksha) viii
.N.: Primordiyal benlik, benliin tesi, mutlak benlik, Brahman, evrensel ruh anlamlarna gelen Sanskritdilinde bir terim. Paramatmanbensizlik halidir, evrensel benliktir; orda kiisel herhangi bir ey artk yoktur.Evrensel benlik varlmzn kaynadr, ayn zamanda hepimizin varmaya alt yerdir. (kaynak:http://veda.wikidot.com/paramatman) ix.N.: Brahman: Mutlak gerek, Evrensel z. Farkndalk, bilin, z, her eyi bilen, sonsuz ve tinsel gibi
zelliklerle tarif edilir. (kaynak: http://veda.wikidot.com/search:site/q/Brahman) x.N.: Manas zihin, Buddhi zeka, Chittahafza, Ahankara Egodur. (kaynak:http://veda.wikidot.com/buddhi
)xi
.N.: Tanry ycelten, nazm formunda,ayet, ilahi, deyim olarak yazlm Sanskrit dizeleridir.Genellikle iki dizeden oluur. Bhagwad Gitann iinde pek ok Slokavardr. Bunlar zihne huzur verirve spiritellii vurgularlar. (kaynak: http://www.iloveindia.com/spirituality/sloka/index.html)
http://www.themystica.com/mystica/articles/m/moksa.htmlhttp://www.themystica.com/mystica/articles/m/moksa.htmlhttp://veda.wikidot.com/buddhihttp://veda.wikidot.com/buddhihttp://veda.wikidot.com/buddhihttp://veda.wikidot.com/buddhihttp://www.themystica.com/mystica/articles/m/moksa.html -
8/2/2019 yoga hafza Banu-tez
40/94
40
Zihnin nc yn mritiyani hafzadr. Depoland yerde bilgiyi ayrtran
ey zeka yani Buddhidir ve depolanacak olan her ey hafzaya iletilir. Her
bilginin saklanmasna gerek yoktur yalnzca Buddhinin nemli olduuna
kanaat getirdii bilgiler hafzaya aktarlr. Bu bilgilere ihtiya duyduumuz anda
eriebiliriz. Bilginin geri arlabilir/hatrlanabilir olmas da hafzann bir
parasdr. Hafza uekilde tanmlanr:
Anubhuta visaya asampramosahsmritih
Daha nce deneyimlediimiz dncelerin hatrlanmas ilemine hafza ad
verilir.
Zihnin tm bu hallerinin temelinde Ahambulunur- yani genel adlandrlyla
Ego. Her ne yaparsak yapalm, temelinde hep Ben dncesi vardr Ben
gryorum, Ben yapyorum, Ben yiyorum vb. Bu zihnin en sbtil gereidir.
Zihnin bu drt ynnden her biri daha geni bir balk altnda yer almaktadr
Antahkarana.
Patanjali zihni aadaki ekildesnflandrr:
1. Pramana - Doru bilgi durumu (gldeki suyu gerekten grmek)
2. Viparyaya- Yanl bilgi durumu (serap veya halsinasyon gibi)
3. Vikalpa - Rastgele durum
4. Nidra - Derin uyku
5. Smriti - Hafza
Yukardakilerden ilk uyank ve uyku halleridir. Derin uyku durumu dazihnin modifikasyonlarndan biridir; tm dncelerin bir bilinsizlik halinde
donduu durumdur. Yaammzn %20 ila 30unu byle bir durumda geiririz.
Eer ilk durumu zihnin tecelli ettii haller olarak ele alrsak, uyku zihnin
tecelli etmedii bir durumdur.
C) Hafzann ynleri nelerdir?
Patanjali Smritiyi dier drt halden ayr tutar. Smritihafzann depoland yerdir.Daha nce de akladmz gibi hafza (hatralar) eski deneyimlerimizden oluur
-
8/2/2019 yoga hafza Banu-tez
41/94
41
(Anubhuta Visaya).Depolama ilemi alglama ve deneyim yoluyla gerekleir.
Yukarda bahsedilen zihnin her drt formu da kendilerine ait hafza meydana
getirirler. Zihnin eitli katmanlarnda bellek izi olutururlar bunlardan bazlar
yzeysel bazlar kkl olur. Bu bellek izlerinden bazlar kolaylkla aa kmaya
(asampromosah) elverilidir. Zihnimizin gn iinde uyank olduu srete, hi
aba harcamakszn zekda depolanan gemi deneyimlere ait isimleri, yerleri
fikirleri geri arrz. Ancak hatrlanmaya o kadar da elverili olmayan hatralar
hatrlamak iin aba harcamak, zihinde daha detayl bir arama yapmak gerekir.
Bazen bir eyi hatrlamakta glk ekeriz Neydi o, neydi? Baka bir zaman
da birdenbire hatrlayveririz. Bunlarn ou tm detaylaryla gemi deneyimlere
ait canl hatralar olur.
ZHNN TESNDE (ANANDAMAYA KOSA)
Dnme, eyleme geme ve elenme (Jnatrtva, Kartriva ve Bhoktrtva) eilimi
zihin katmanlarnn en sbtil olanlardr. Bunlara vasana (vasana eilimi) ad
verilir. Bu eilim ortadan kalktnda bile ustalk hali yani zihnin tm biimlerinin
tesinde en yksek zgrlk derecesi olan Moksa hali ortaya kar. Bu durumu
Yoga Vasistha en gzel haliyle u ekilde anlatmaktadr:
Vasana tanavam Rama moksa ityabhidhiyate.
Vasanalarn incelmesi, Rama, yani aslnda Moksadr.
VIJNANAMAYA KOSADZEYNDE HAFIZA
Deerler dzeyindeki deneyimler farkl durumlara farkl tepki vermemize sebepolur. Srekli olarak hareketlerimiz ve onlarn sonularna bal olarak renir ve
rendiklerimizi gncelleriz. Yaama dair sahip olduumuz, zenginlik sahibi olmak
gibi bir deer yargs nl olmaya, mehur olmaya dnebilir. Hatta ve hatta
karlnda bir ey beklemeden bakalarna iyilik yapmaya da, lke yararna veya
tm yaradl yararna almaya da dnebilir. Bizim etki-tepki (sebepsonu)
kombinasyonuna dair algmz geniledike tm deer yarg sistemimiz
deiecektir. Bu tip deerlere ilikin oluturduumuz hafza (samskaras) genellikle
ocukluk dneminde hzla geliir ve yaammz sresince deimeye devam eder.
-
8/2/2019 yoga hafza Banu-tez
42/94
42
MANOMAYA KOSADZEY
Kinata dair yksek alglama hallerimiz, Rtambhara prajina(bilgi ile dolu) ad
verilen hafzann (zihnin) daha sbtil durumlarnda vuku bulur. Gemi, gnmz
ve gelecek dhil olmak zere, sahip olduumuz tm bilgiler busbtil katmanlarda
yaplanr. Hafza, tm zaman ve varoluun eitli katmanlarn kapsar. Bu
katmanlardaki gei ve etkileim, yine etki-tepki (sebepsonu) kombinasyonu
yoluyla gerekleir ve ok zel deneyimlere yol aar. Bu ekilde hafza bankas
zenginleir ve daha st dzey deer sistemlerine balolarak zlmelere ve
deiimlere urar.
His ve duygu dzeyinde de hafza olutururuz. Yemek, uyumak ve remek gibi
igdler tm canllarn doasnda ortak olarak var olduunu varsayarz; zamanla
bu canllar bydklerinde his ve duygu hafzalar da byk lde farkllaacaktr
(asampramosah). Yandktan sonra ocuk ateten kanmay renir. Hafza bu
korku hissini saklar ve ocuk her ne zaman ate ile karlasa bu his aa kar.
Zamanla bydke, kii artk korkuyla zdeletirmeden de ateten kanacaktr.
Baka bir dzeyde kii artk atele oynayabilir bile (elbette dikkatlice!).
Duygularmz geliip daha rafineletike, hatralar (hafza) korku, dikkat, tetikte
olma, keyif alma veya huu gibi hisler uyandrr.
PRANAMAYA KOSADZEY
Yemek, uyumak ve remek gibi igdlerimize dair hatralarmz (hafzamz) da
zamanla bydke deiime urar. Bunlar zerinde hkimiyet kazanmak da
bymenin ynlerinden biridir. Daha fiziki (gros) dzeylerdeki hafza dzeylerinin(igd) stesinden daha sbtil hafza dzeyleri ve daha st dzey samskara
hakimiyeti gelir.
ANNAMAYA KOSADZEY
-
8/2/2019 yoga hafza Banu-tez
43/94
43
Prana veya fiziki (gros) beden dzeyinde bile hafza meydana gelir. Her bir
hcrenin kendi hafzas vardr. Hanumanxiin bana geldii gibi rom rom mein
Ram nambedendeki her bir tyde Ramaxiiinn (ilahi olann) ismi ve hissi vardr.
Beden dzeyinde bile tam bir hkimiyet vardr. Rtambhara prajnaxivveya daha st
dzeyde gl hatralar (hafza) bedenin yapsn deitirebilir. Yoga Vasista der
ki, tm dnyay yaratan ve yok eden zihindir.
Brahma tanyate visvam manasaiva svayambhuva.
Manomayam ato vistam yaunama paridrsyate.
Evrenin tamam Brahmandr; evrenin tamamna nfuz etmitir, hkimdir.
Brahmandan yola kan zihin kendisini evren olarak ortaya koyar. Yani tm
yaratm zihnin bir rndr.
Kstl hafzaya sahip normal zihin, tpk rya halinde olduu gibi, yaratmn
yalnzca deneyimlerinden yola karak yapabilir. Ancak hafzann daha sbtil,
daha derin blmleri daha da gerek bir dnya yaratabilir. Zaman zaman
hafzalarna hkmederek inanlmaz eyler sergileyen; uzam ve zamann snrlarn
amak, bedenlerini yok etmek, yeni beden yaratmak, ayn anda birden fazla yerde
var olmak gibi Siddhisveya doast g olarak adlandrlan yeteneklere sahip
yoga statlar olmutur.
Aslnda tm hcreleri ve hafza kapasitesiyle beynin kendisi de yine zihnin
yaratt bir eydir. Dnyann yaratmna dair hatralar zihni yle derinliklere
gtrebilir ki, zihin yeni bir beyin veya dahi ocuk veya mkemmel hcreler
yaratabilir.
xii.N.: Kendisini Lord Ramann eytan kral Ravanaya kar savanda, Ramaya hizmet iin adam
olan HanumanHinduzimin gnmzeki en popler tanrlarndan biridir. Bu savata ilahi olann vcutbulmu hali olarak sz edilir. (kaynak:http://veda.wikidot.com/rama,http://en.wikipedia.org/wiki/Hanuman)xiii
Vaishnavann ilahlrndan biridir. Hinduizmde tanr Vishnunun bir avatar olarak kabul edilir.Ramayanadestannda, ayn zamanda iyi birdharmarnei olan, getii zorlu yol anlatlr. RamaAyodhyann veliaht kraldr. Babasnn onurunu korumak iin szn tutar ve 14 yl ormanda hizmeteder. Bu srete kars Sitaeytan kral Ravanann eline der. Ramazorlu bir mcadelenin ardndankarsn kurtarr ve tahta oturur. (kaynak:http://veda.wikidot.com/rama)xiv
Rtambhara: mutlak gerek; rta-aydnlanm, rtam-doru, gerek, bhara-tayan, sahip. Prajna: iselbilme hali, bilgelik, bilgi (kaynak:http://www.hindudharmaforums.com/showthread.php?t=2953 ).
Kiinin gerek znden kaynaklanan ve kendiliinden olan, vuku bulan bilgelii, bili hali. Kiinin kendidoasna ait, iindeki z bilinten kaynaklanan bilgelii, bili hali. (kaynak:http://www.heavenlygardens.org/samadhi/step49.htm)
http://veda.wikidot.com/ramahttp://veda.wikidot.com/ramahttp://veda.wikidot.com/ramahttp://en.wikipedia.org/wiki/Hanumanhttp://en.wikipedia.org/wiki/Hanumanhttp://veda.wikidot.com/ramahttp://veda.wikidot.com/ramahttp://veda.wikidot.com/ramahttp://www.hindudharmaforums.com/showthread.php?t=2953http://www.hindudharmaforums.com/showthread.php?t=2953http://www.hindudharmaforums.com/showthread.php?t=2953http://www.heavenlygardens.org/samadhi/step49.htmhttp://www.heavenlygardens.org/samadhi/step49.htmhttp://www.heavenlygardens.org/samadhi/step49.htmhttp://www.hindudharmaforums.com/showthread.php?t=2953http://veda.wikidot.com/ramahttp://en.wikipedia.org/wiki/Hanumanhttp://veda.wikidot.com/rama -
8/2/2019 yoga hafza Banu-tez
44/94
44
Yoga ve spiritel ilimlere gre hafzann tanm budur ve btnletirici bir
yaklama sahiptir. Hafza ile ilgili bu btnsel bak as, daha nceki blmde
bahsettiimiz modern bilimsel bilgiyi de iine almaktadr. Asla ve asla bu bilimsel
temelin karsnda deildir.
Kadim Hint limlerine gre hatrlama
Duyu organlar (Karmendriya)
Dnya (Jnanendriya)
Zihin (Mana)
Zeka (Buddhi)
Hafza (Citta)
Ego (Ahamkar)
D Dnya
-
8/2/2019 yoga hafza Banu-tez
45/94
45
3.0 HAFIZAYI GELTRMEK
Son yllarda, maddenin bir yan dal olarak (kmelenmi DNA ve RNA moleklleri)
yaamn en sbtil taraflarn anlayabilmek iin gsterilen iten aratrma giriimlerine
ramen yaamn sbtil taraflar hala pek bilinmemektedir. Daha p ragmatik ilimlere oranla
psikoloji ve parapsikoloji yaamn bu taraflarn anlamaya daha yakndr.
3.1 HAFIZA GELTRMENN MODERN YNTEMLER
Modern bilime gre hafza gelitirme yntemleri de yine beyin hcrelerinin
kapasitesini artrmakla, hatrlama ve geri arma yetisini artrmakla ve tm bu
sreci iyiletirmekle snrldr.
(i) Mantksal yntem: benzerlik, ztlk, iliki kurmak, eldeki materyali organize
etmek gibi bir dizi anlam karma ve ilgi kurma yntemini ierir.
(ii) Materyalin manasn anlamak: phesiz eer derse dikkat verilirse, materyal
daha kolayca hatrlanr. Buna rasyonel hafza ad verilir. Ancak her
malzeme iin ayn ey geerli deildir, rnein arpm tablolar
anlalamaz.
(iii) Fazla renmek: bu kiinin dersi hata yapmadan yeniden aktarabilecei kadar
renmesi anlamna gelen baka bir yntemdir. fazla renmek dersin
pekimesini salar. Yzmek, bisiklet srmek gibi pek ok motor beceri
hibir zaman unutulmaz nk hatasz uygulayacak kadar ok tecrbe
edilmilerdir.
(iv) Boluklu ve boluksuz renme: hi ara vermeden, dinlenmeden srekli
almaya boluksuz renme ad verilir. Arada ara vererek almaya
boluklu alma veya datlm alma ad verilir. Deneyler boluklu
almann boluksuz almaya oranla ok daha iyi sonular ortaya
koyduunu gstermektedir.
(v) Mnemonik (hatrlatclar): bir dizi veya birbirinden bamsz bir grup enin
hatrda tutulmasn daha kolaylatran farkl oyunlara verilen addr.
-
8/2/2019 yoga hafza Banu-tez
46/94
46
rnein, sert sessizleri hatrlamak iin fstk ahap cmlesinden
faydalanmak gibi. Ancak kendi hatrlatcmz kendimiz rettiimizde bizim
iin daha faydal olur.
3.2 YOGA VE SPRTEL LMLER YOLUYLA HAFIZA GELTRMEK
3.2.1 Yoga yapmak hafza geliimine nasl fayda salar
a) Alg derinleir: Eer d dnya ile kurduumuz tm iletiim kanallar (yani be
duyumuz) optimum dzeyde almazsa, algmz krelir, alglamamzda
d olur. Bu durumda yaplmas gereken ilk ey bu duyularn hassasiyetini
arttrmaktr. Bunu stimule ederek (kriya) veya rahatlayarak (savasana,
pranayama, ve aslnda her hangi bir yoga almas ile) yapabiliriz.
b) Dikkat dankln azaltr, dikkat aral artar: Yoga almalarnn amac
zihinsel bir ama durumuna ulamaktr (tamamen). Bu durumun bir blm
kiinin kendi iradesi ile zihinsel faaliyetini deitirebilmesidir. stn farkndalk
durumuna ulalmasa bile kiinin bir lde zihinsel kontrol yapabilecei
kesindir ki bu da kiinin hafzasna almak istedii ey zerinde younlap
dier her dnceyi algsnn dnda tutabilmesi anlamna gelir.
c) Etkin olmayan alanlar faaliyete geirir: lgintir, dahiler bile beyinlerinin
%10undan fazlasn kullanmamaktadr.oumuz beyin kapasitemizin
%5inin kullanrz. Yoga almalar beynimizin aktif olmayan blmlerini
harekete geirmemize yardmc olabilir.
d) Btnsel gelimememiz asndan hafzamzdaki gerekli eyleri gereksiz
olanlardan ayrr: hafzamz gelitirmenin bizi dncelerimizin kaynana,
varoluumuzun kaynana (yoga ilminin deyiiyle AnandamayaKosa)
ulatrmas beklenir. Bunu mmkn klmann yollarndan biri de hafzamzdaki
faydal eyleri tutmak ve amacndan sapm, bizi honut etmeyen olumsuz
eyleri silip atmaktr.
Bu durumun kiinin gelimesine, olumlu bir evre ve uyumlu bir toplum
yaratmasna yardm olacaktr.
-
8/2/2019 yoga hafza Banu-tez
47/94
47
3.2.2 Yogann ve spiritel ilimlerin genel kavramlar
Yoga ve spiritel ilimler iin esas olan kiinin geliimidir; bu geliim en
dk dzeydeki ilkel drtlerden, doa, evren ve tm Yaradlla uyum
iinde en st ilahi varoludzeyine ulamaktr Rishiler, Maharishiler,
Azizler vb. onlar yaradl kurallaryla uyum ierisinde varlklarn
srdrrken ayn zamanda bilginin srrna da tamamen ermilerdir. Yoga
ilmine gre hafzay gelitirmenin esasnda bu btncl byme bak as
vardr.
Yoga geleneine ve Upanishadlara gre insan varoluunun be klf vardr.
lki ve en by (yani en sbtil olan) Pranamayakosadr. Buras pranann
yani temel yaam prensibinin egemenliindedir. B klfta prana nadi ad
verilen grnmez kanallarda akar.
Sbtillik derecelerine gre dier klflar yle sralanr: Manomaya kosa,
Vijnanamaya kosa ve Anadamaya kosa.
Klflarn sbtillik derecesi arttka canlnn zgrl de artar, kstlamalar
azalr ve buna bal olarak gelen mutluluk da artar. Manomaya kosada
yaratc g, Vijnanamaya kosada kavrama ve ayrt etme egemendir.
Anandamaya Kosa yaratmn en st dzeyi olan mutluluu, bahtiyarl
barndrr. Kii mutlak olana yapt yolculukta bu varolu dzeylerinden
teker teker geecektir. Panca kosa viveka olarak bilinen analiz(varoluun
be klfn deneyimleyerek bilmek) ve buna bal Taps uygulamalar
yoluyla kii teker teker her bir klfa ait kstlamalardan kurtularak
dnmnn tamamlar. Bu Uphanishadlarda tarif edilen mutlak amaca
varmann yollarndan biridir.
Yukarda Upanishadlarn ilmine ilikin aklamadan da anlald gibi,hafzaya dair btncl bir anlay gelitirmek iin yalnzca fizik bedene
bakmak yeterli deildir, insan varoluunun tamamn deerlendirmek
gerekir. Bu da bizi btncl hafza kavramna ulatrr.
Pranik hafza Pranamayakosa dzeyindeki yapy temsil eder. Bu
dzeydeki bellek izleri pranayamakosada ok sayda deiken ebat ve
ekilde milyonlarca nadiden (prana kanallar) oluur. Bu nadilerde pranann
hz, yn ve hareketi de deikenlik gsterir. Manomayakosada yaniastral bedende hafza vasana(ayrntsz-derinliksiz) veya samskara
-
8/2/2019 yoga hafza Banu-tez
48/94
48
(derinlikli, kkl) olarak tasnif edilir. Vasana alkanlklrmzla, samskara
duygularmzla ilkilidir. Vijnanamaya kosa dzeyindeki hafzann temelinde
analiz yapma, ayrm yapma anlama vardr. Kii st dzeylere eritiinde
(ilkel-yabani halden ortalama insani dzeye ve sonrasnda mutlak hedef
olan insanst dzeye geldiinde) anlama ve idrak etme dzeyi de artarak
daha kapsaml olur ve hatrlama kapasiteside artar. En kapsaml ve tm
yaradlta ait tm hafzay ieren Anandamaya kosa dzeyindeki hatralar
en derin olanlardr. Hafzann geliimi asndan hedeflenen bu toplam
hafzaya erimektir.
3.2.3 Yoga yntemleri
Yukarda bahsedildii gibi, (varoluun tmklflarnda ileyen) btncl bir
yoga yaklam yine btnsel bir hafza asndan nem tar. ok eitli
yoga teknikleri vardr, ki bunlar dzenli olarak uygulandklarnda hafzada
bahsedilen deiikliklerin gereklemesini salarlar.
a) st dzey hafza gelitirme teknikleri (Anandamaya kosa)
Jnana veya btn anlayarak ayrt edebilme bilgelii Anandamaya kosa
dzeyinde hafza geliimini salayan en nemli eydir. En st dzey
hafza geliimi bu bilgelii srdrmek, her an ve her durumda
farkndal srekli klmak ve tm yaradlla ahenk iinde olmaktr. Pek
ok ykselmi kii iin Atma hafzas hibir zaman Ananda
farkndaln kaybetmeyecek denli fazlalamtr; Ananda tam bir
alma/genileme ve kutlu bir farkndalk halidir, bir i
HUZURU/SESSZLK halidir (ekil 10).
Bu durum hafza bakmndan elde edilen en st dzey ya da en
btnsel kazanmdr. yle ki ustalar kendileri saf mutluluun
bedenlenmi haline geerler (Anandamaya kosa). Taittireya
Uphanishad: En dnyevi kiiler iin bile bu, mutluluun hafza denizine
periyodik olarak dalmak, yaamlarmz canlandran nektar tazeler, der.
-
8/2/2019 yoga hafza Banu-tez
49/94
49
Etasyaiva anandaysa sarve jivah matraiva Upajivanti
Esas hafza geliimi bu bilgiyle ahenk iinde yaamak, bu hale geri
dnme istei duymak ve geri dnmektir. Bhagavadgita yle der:
Yogasthah, kuru karmani sangam tyaktva Dhanajaya
Tm bamllklarnzdan feragat ederek bu mutlak farkndalk ile
(Anandann en st dzey hafza hali) ahenk iinde yaayn. Dier tm
dzeylerde hafza snrlandrlmtr. Buradaki hafzaya samskara veya
vasana ad verilir.
O farkndala sahip olma teknii orada hep ve daha da fazla kalmaktr.
Carlos Castenadann yazd Don Juann retilerinde Don Juan
rencisine sonsuz gkyznn altnda sabahlar saatlerce ve
akamlar 4 saat oturmasn ve yalnzca bakmasn; bunu aylarca vebelki yllarca yapmasn tler. Bu yoga ilminin Purna Brahma
bhavabhyasasdr.
Kii saatlerce uyku ve kstlamalar iinde ilerleme kaydettike yava
yava mutluluk damlamaya balar ve snrlandrmalar ve uyku
ierisindeki farkndalk kayb yerini iten gelen bir a brakr. Bu
mutlu farkndalk hali rya ve derin uykuya da hakim olur.
ANADAMAYAKOSADZEYNDEHAFIZA GELM
hafzay dolduranve her daim mevcut olan bir
MUTLULUKFARKINDALIK
.. SESSZLK/HUZURhalidir.
-
8/2/2019 yoga hafza Banu-tez
50/94
50
Sa yada tejasa abhibhuto bhavati, atraisa devah swapnam na pasyati
tada etasmin sarire etat sukham bhavati.
*************************************
b) Entelektel olarak hafza geliimi (Vijnnamaya kosa)
Zihin tejasn na (iten gelen k) boulduunda artk rya
grlmez. Ardndan mutlulua bouluruz.
Zeka dzeyinde hafza geliimi, zekadan feedback alarak doa ve
dnya hakknda daha ve daha engin anlaya sahip olmak demektir.
Yaratm ve onun kurallarna ilikin anlaya. rnein, bilim adamlar bu
anlay srecinde bak alarn genileterek klasik fizikten kuantum
mekaniine gelmilerdir. Bubilgiye dair hafza onlarn Newton fiziinin
hareket kurallarna dair eski bilgilerini deitirmesine sebep olmutur.
Tm yaratm temel alan Upanishadlarn bilgisi, kuantum fizii bilgisine
ait hafzay ileride daha da geni bir gre tayacaktr. Bu
Vijnanamaya Kosa hafzasdr, gemiin, imdinin ve gelecein bilgisine
vakftr. Vasishta ve bir ok Hintli ruhani lider bu gre vakftr. Bu
sebeple zeka dzeyinde hafza geliimi iinde bulunduumuz
zamandan balar. Vijnanamaya Kosa dzeyinde her zaman esas olan
doru bilgiye dair hafzadr ve tm hareketlerimizi belirleyen yaratm
kanunlardr.
Bu dzeyde hafza geliimi Jnana ls ile olur Sravana -manana-
nididyasana: yce olan veya tm yaratma ilikin btncl yaklamlar
duymak (veya okumak)ak bir zihinle ve nyargdan, inanszlktanveya kr inantan arnm olarak, bir bilim adam edasyla ayn eyi
mantk yoluyla analiz etmek inceleyerek deney yapmak, tm
dncelerin kkenininiki dnce arasnda kaldn bulmak iin
yaplan younaratrma veya u soruyu sormak ben kimim? Bu bir
bilim adamnn aratrmasdr. Bunun sonucunda hafzamzda ani bir
alm olur, henz eriememi olduumuz sakl bilgiye vakf oluruz.
Upanishadlar hepimizin potansiyel olarak tanry barn drdn, ilahiolduunu ne srerler. Tm bilgi iimizdedir. Ancak bu bilginin bir
-
8/2/2019 yoga hafza Banu-tez
51/94
51
ksmna dair hafzamz kaybettik. Bizler snrl olduumuzu dnrz.
Jnana yoga tekniklerini uygulayarak, Prana laboratuarmzda
deneylerimizi srdrerek zihin, his ve zeka hafzamz yeniden
canlanacaktr. En sbtl bilgilere yeniden vakf olabilirz. Patanjali bu
dzeyde farkndaln gelitiini ve tam bir farkndala sahip
olduumuzu sylemektedir. O bunu yle tanmlyor:
Rtambhara tarta prajina.
Bahsettiimiz Jnana yoga teknikleri hafzay gelitirirken i dnyamzn
ya da varoluun oklu katmanlarnn koridorlarn da aar ve geniletir
(ekil 11).
c) Monamaya kosa dzeyinde hafza geliimi
(i) Zihin dzeyinde
Zihin bir dnceler topluluudur. Balantsz dncelerecancalata ad verilir ve rastgele, geliigzel bir zihin yaps
bozulmann altyapsn oluturur. Zihin zerinde ustalamann ilk
adm sistematik olarak konsantrasyonu gelitirmek iin
almaktr, verilen bir konu zerine dnmektir.
Konsantrasyon yoluyla zihindeki tm dnceler eriilebilir olur.
Bu zeka zerinde bir almadr. Konsantrasyonun ikinci
aamas Dhanaradr, zihni tek bir dnce zerine
odaklamaktr. aba harcanmayan dhanara dhyanadr,meditasyondur. Tm bu dhanara, dhyana ve samadhi aamalar
VIJNANAMAYAKOSADZEYNDE HAFIZA GELM
Sorgulama
? Akl yrtme
Bilgi + = ?
ve Yaradl Kanunlar uyarnca yaamak
-
8/2/2019 yoga hafza Banu-tez
52/94
52
(stn farkndalk hali, triputixvnin birlemesi, gren-grnen-
grme) zihinsel dzeyde hafza geliimini destekler [ekil 12 (i)].
Entelektel ve zihin dzeylerinde hafza gelitirme teknikleri
arasnda temel bir fark vardr. Entelektel dzeydeki hafzann
esas anlamaktr. Zihin dzeyinde tek bir dnce zerinde
durarak onu ezberlemek sz konusudur. Ayn dnceyi
defalarca tekrarlayarak ve rahat, abasz bir dhyana halinde
bulunarak.
Eer kii istei dorultusunda Samadhiye girebilirse, fotorafik
hafzasna ular. Samadhinin ardndan Samyama sreci vardr.
Patanjali, kiinin Samyama yaparak - Dhanara-Dhyanai-
Samadhi lemesi - hafzann sbtil katmanlarnda derinliklere
gizlenmi bilgilere vakf olabileceini syler.
Meksikada Samyama yaplarak yrtlen baz deneylerde
ilkokul ocuklarnn okul baarlarnda inanlmaz sonular elde
edildii grlmtr.
Yoga teknikleri, Samadhiye ulamak amacyla Dhanara ve
Dhyana yapmak iin ok eitli meditasyon tekniklerini ierir
Transandantal meditasyon, OM meditasyonu, Yoga nidra,
Trarak. Bu dzeyde hafzay iyiletirmek iin yog