Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

172
- - : _ - -� YAYlNLARI: 129 -o Seri.· I S A 26 . - , ayı: , . - _- , DC 132 Y57 1993X c.l ROBA , YiRMiSEKİZ ÇELEBİ MEHMED EFENDi'N FRANSA SEFARETN1\MESİ HAZlRLAYAN Prof Dr. Beynun · AKY AVANKARA- 1993

Transcript of Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

Page 1: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

-!r -

::::::.:::: 1"'-.:r ı::O

_ru

- -� .:ı- YAYlNLARI: 129

- o == Seri.· I S A 26 . -

,....:ı ayı: , .

-...D

_r-- ,

DC 132 Y57 1993X c.l

ROBA

,....:ı

YiRMiSEKİZ ÇELEBİ MEHMED EFENDi'NİN

FRANSA SEFARETN1\MESİ

HAZlRLAYAN

Prof Dr. Beynun · AKY AVAŞ

ANKARA- 1993

Page 2: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf
Page 3: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

TÜRK KÜLTÜRÜNÜ ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ

YA YlNLARI : 129

Seri: I Sayı: A.26

YiRMiSEKİZ ÇELEBİ MEHMED EFENDi'NİN

FRANSA.SEFARETNAMESİ.

Hazırlayan : Prof. Dr. Beynun AKYAVAŞ

ANKARA - 1993

Page 4: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

- Raportör

Prof. Dr. Ercüment KURAN

ISBN : 975 - 456 - 057 - 9

© Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü

Ankara Oniversitesi Basımevi

Bilglsayar Sisteminde Dizlllp, Ofset Tesislerinde Basılmıştır

.Ankara 1993 � Tel.: 213 66 55

Page 5: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

İÇİNDEKİLER

Ylrnıisekiz Çelebi Mehmed Efendi ve Sefaretnam esi .. .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... ... .

V

Yirmisekiz Çelebi Mehmed Efendi'nin Fransa Sefaretnamesi .. .... ........ .... ........ .... .... ... � .. 1

Açıklamalar .. .... .... ........ .... .... .... ........ .... ........ .... .... .... ........ .... .... .... .... .... ······: · ···· .. : . .... .... .... 61

Elçilik Kronolojisi .. .... .... .... .... .... .... .... , ... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... . : ...... .... .... .... .... ,, .. . ,.. . 69

Başvurulan Eserler .. .... .... ... : .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... . 71

Tıpkı Basım .. .... .... .... .... ............ .... ............ .... .... ........ ........ .. , . .... .... :... .... .... .... .... .... .... .... .. . 73

III

Page 6: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

1 1 ��

1

j 1 ı

YİRMİSEKİZ ÇELEBİ MEHMED EFENDi

N

Page 7: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

YİRMİSEKİZ ÇELEBİ MEHMED EFENDi VE SEFARETNAMESİ

Osmanlı· tarihinin bir gülistan olan İstanbul bahçelerinde açmış renk renk, çeşit çeşit HHeleriyle UHe Devri diye bilinen ı 7 ı 8- ı 730 .

yıllan arasında tahtta Sultan Ahmed III, ·sadaret mevlçiinde ise Nevşehirli Darnacl İbrahim Paşa bulunuyordu. ı718 yılında imzala­nan Pasarofça andiaşmasından sonra başlanan ·ıslahat har�ketleri ve Devlet'in takibettiği yeni dış. siyaset icabı Yirmisekiz Çelebi Mehmed Efendi fen ve sanatını müşahede etmek, Fransa üzerinde daha, fazla bilgi edinebilmek ve iki Devlet arasındaki dostluk müna­sebetkrini geliştirmek maksadıyla Fevkalade Elçi payesiyle Paris'e gönderilmiştir. Bu sırada Fransa'nın İstanbul Elçisi ise Osmanlı­Fransız münasebetlerinde büyük bir rol oynayan Marquis de Bon­nac'dır.

Raşid Tarihi'nde1 şunlan okuyoruz:

"Nemçe ile akdolunan müsalaha ve müsaleme mükalemesinde murahhas-ı sani olan Yirmisekiz Çelebi denmekle maruf Mehmed Efendi fi-nefs-il-emr hidemat-ı Devlet-i Aliyye'de mücerreb oldu­ğundanma'da mükaleme-i mezbfirede tertib-i muhaverat ve desais-i nasaraya tahsil"'i ıttıla etmiş bir kardan-ı dakika-şinas olmağla Fran­çe Padişahı tarafına Elçi nasb ve tayin olundu. Asitane-i Saadet'de mütemekkin olan Françe Elçisi bu hususa kemal-i rağbet ve mem­nuniyet izhar ve bir an mukaddem azimeti niyaziyle kalyon tabir olunur sefain-i tüccardan bir sefine tedarik ve ihzar etmekle malı-ı zilhiccetül şerifenin dördüncü isneyn günü Elçi-i müşarünileyh se k­sen kadar tevabi ve levahikıyle sefine-i mezbfireye süvar ve savb-ı

I. Tarih-i Raşid, Matbaa-i Amire, İstanbul, 1283, c. V, s. 212-214.

V

Page 8: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

memure az,imet birle müptela-yi müfarakat-ı ihvan u dar u diyar ol­du".

Avusturya ile aledolunan sulh müzakerelerinde ikirici murahhas olan Yirmisekiz Çelebi Devlet-i Aliyye'de hizmetleriyle tanındığı g�bi bu müzakerelerde konuşma usullerine aşina ve hıristiyan de..si­selerine vakıf, iş bilir, anlaşılması zor olan şeyleri çabuk anlar bir insan olduğu görüldüğünden Fransa'ya Elçi olarak tayin olundu. İs� taribul'da oturan Fransa Elçisi bu hususdan fevkalade büyük bir memnuniyet duyarale Yirmisekiz Çelebi'nin. bir an evvel hareket edebilmesi için tüccar gemilerinden bir gemi tedarik edip hazırlattı. Elçi zilhicce ayının dördüncü pazartesi günü seksen kişi kadar mai­yeti ile gemiye binip eşinden dostundan, evinden yurdundan ayrıla­rak memuriyet mahalline doğru yola çıktı.

Bab-ı Ali'nin İkarnet Elçilerinden önce Avrupa'ya gönderdiği Fevkalade Elçilerin en renklisi, en alaka çekeni hiç şüphesiz Raşid

Tarihi'nin meziyetleriyle maruf bir insan olarak tarif ettiği Çelebi Mehmed Efendi'dir.

Seksoncubaşı Süleyman Ağa'nın oğlu olan ve Yirmisekizinci Yeniçeri Ortasından yetiştiği için Yirmisekiz lakabıyla anılan Çele­bi M�hmed Efendi Çorbacı ve Muhzır ağa vazifelerinden sonra Ye­niçeri efendiliğine getirilmiş, Darphane Nazın, Şıkk�ı salis Defter- , dan ve Başmuhas'ebeci olmuştur. Osmanlı Devletini Pasarofça andiaşmasında ikinci murahhas olarak temsil eden Çelebi Mehmed Efendi "erbab-ı liyakatten" bir zat olarak tanınmıştır. Patrona Halil isyanından sonra Kıbrıs'a sürülmüş ve 1732 yılında orada vefat et-

. miştir. Faizi mahlasıyla şiirler de yazan Çelebi Mehmed Efendi Os­manlı Devletinde Ihrahim Müteferrika ile beraber matbaayı ilk ku­ran Mehmed Said Efendi'nin babasıdır.

Ahmet Harndi Tanpınar2: "Ahmed lll'ün sefiri Yirmisekiz Çe­lebi Mehmed Efendi 1721 de gittiği Paris'i, Evliya Çelebi'nin Viya­na'yı seyrettiği gibi Kanuni asnnın şanlı hatıralan arasından ve bir

· serhad mücahidinin mağrur gözü ile görmez. O, XVIII. asır. Pa-

2. Ahmet Hamdi Tanpınar, XIX. Asır Türk Edebiyatı Tarihi, İstanbul, 1956, c. I, s. �lQ

.

VI

Page 9: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

ris'ine Karlofça'nın ve Pasarofça'nın milli şuurda açtığı hazin gedik­lerden ve devlet işlerinde pişmiş zeki bir memurun tecrübesiyle ba..: kar" demektedir.

Fransız hukukçusu_ ve yazan Mathieu Marais'nin Hatırat'ma3 göre: Türk Elçisi 21 mart cuma günü T�ileries sarayına Kral'ın hu­zuruna çıkmak üzere Paris şehrine resmi girişinde olduğu gibi yine muhteşem bir merasimle gelmiştir. Yirmisekiz Çelebi Mehmed Efendi saray halkına kendinden . emin, zarif ve çok nüktedan bir insan olarak görünmüş ve "Louvre sarayıiida_kendi evindeyrtıiş gi-bi" hareket etmiştir.

·

Saint-Simon4 "ise; M. de Lanzun'in verdiği büyük bir ziyafette. başköşede ve hanımlanri ortasında oturan Elçi'yi yakından gördü­ğünü söyledikten sonra Çelebi Mehmed Efendi'nin orta boylu, güç­lü kuvvetli olduğunu ve altmış yaşlannda kadar göründüğünü, çelı­resinin güzel, tavnnın haşmetli: bakışlannın azamedi ve keskin olduğunu, eve dünyanın efendisiymiş gibi girdiğini, terbiyeli ama· daha ziyade mağrur olduğunu yazinaktadır. Saint-Simon bu arada saraya mensup hanımiann sık sılc konağa Elçi'yi görmeye gittikleri­ni, Elçi'nin qe onlara kahve ve şekerleme ikram. ettiğini ve tercü­man vasıtasıyla pek zarif bir şekilde sohbet ettiğini de hikaye et­mektedir.

O tarihlerde Fransa Hariciyesinde vazife gören Nicolas-Louis Le Dran'a5 göre ise: Yirmisekiz Çelebi Mehmed Efendi'nin sim�sı fevkalade güzeldir, b�kışlaiı.nda bir tatlılık ve asalet vardır. Elçi ter-" biyeli ve medeni davranışlanyla Paris'de herkesi büyülemiştir.

Yirmisekiz Çelebi Mehmed Efendi İstanbul'dan aynidığı gün­den döndüğü güne kadar olan hatıralannı naklettiği ve Osmanlı se­ffiretnameleri . arasında edebi ve tarihi değeri bakımından en üstün bulunan sefaretnamesini Sultan Ahmed III'e ve Nevşehirli İbrahim Paşa'ya takdim etmiştir. Ahmet Harndi Tanpınar aynı eserin Garp�

lı/aşma Hareketine Umumf Bir·Bakış bahsinde bu sefaretnameden

3. Gilles Veinstein,Le paradis des infideles, François Maspero;Paris, 1981, s. 222. 4. Saint-Simon, Memoires, Hachette, Paris, 1926, c. XXXVIII, s. 69, 153-154, 201-

204. 5. Gilles Veinstein, age, s. 228.

VII

Page 10: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

bahsederken: "Hiçbir kitap garplılaşma tarihimizde bu küçük .sefa- _ · retname kadar mühiın bir yer tutmaz. Okuyucu üzerinde BinbirGe­

ce'ye iklim ve mahiyet değiştirmiş hissini bırakan bu kitabın hemen her satınnda gizli bir mukayese fıkrinin beraberce yürüdüğü görü­lür. Hakikatte bu sefaretnamede bütün bir· program gizlidir" hük- -·

münü vermektedir.

· Fransa'ya beraberinde Divan efendisi oğlu Mehmed Said Efen­di ve sekseni mütecaviz maiyeti bulunduğu halde deniz yoluyla gi­den Yirmisekiz Çelebi Mehmed Efendi Toulon limanından itibaren pek parlak alaylarla, merasimlerle, şenliklerle karşılanınış ve "Os­manlı gördükleri olmadığından aceb ne asıl ademlerdir deyu gör­meye talib" Fransız halkı kadın, erkek, çoluk çocl,ık büyük bir heye­can içinde akın akın sokakları izdihama, hatta ezilmelere sebebiyet · verecek şekilde doldurmuş, yer yerinden oynamıştır.

Yirmisekiz Çelebi Mehmed Efendi'nin Paris'de karşılanışı ve tertibedilen şaşaalı alaylar ile ilgili olan aşağıdaki parçalar Kral'ın muvafakat ve imtiyazı ile Paris'de yayınlanan aylık "Le Nouveau

Mercure" den alınmıştır:

, Mart 1721

·Osmanlı İmparatorluğunun Fransa Elçisi Çelebi Mehmed Efen­di bu ayın 7nci günü Corbeil'e muvasalat etmiş ve geceyi Corbe­il'de_ geçirmiştir. Ertesi gün sabah erkenden Charenton köprüsünde ata süvar olan Elçi Paris'e doğru yola çıkmıştır; Solunda Fransa'ya vasıl olduğundan beri kendisine refakat eden zadegandan M. de la Baume bulunuyordu.

Ekselans'ın oğlu yanında ilerigelen zabitleri olduğu halde arka­dan geliyor, onlan belli bir mesafeden aşağı yukan yirmi Türk sü­vari takibediyordu.

Elçi'nfu alayının başında süvari. alayından iki zahit vardı. Peşle­rinden takriben otuz süvari geliyordp. Yirmi zabit Elçi ile ·maiyeti­nin yan taraflannda yer almışlardı. 'En sonda da aynı alaydan bir müfreze bulunuyordu.

6. Gilles Veinstein, age, s. 181-184.

vın

Page 11: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

Ekselans bu nizarn üzere öğleden sonra saat ikide Saint­Antoine mahallesindeki Charenton sokağına gelerek Maison du Di­able diye bilinen ve Paris'e resmi girişine kadar ikamet etmesi için

· · hazırlanmış olan konağa inmiştir. Konakta Kral'ın piyade alayından­silaııJ.ı bir bölük bulunuyordu.

Lambesc Prensi ile Estrees · Mareşali konağa Kral tarafından derhal gelerek tazimat arzetmişler, onları hükümdar ailesine men­sup prensler ile asilzadeler takibetmişlerdir.

Elçi'nin Paris'eresmi girişi için tayin olunan 16 maq günü Kral Elçi alayııiı seyretmek için gizlice Boufflers Mareşali'nin zevcesi­nin konağına gitmiştir. Orleans Dükü de aynı gayeyle Büyük Dü­şes'in evine gitmiş bulunuyordu.·

Osmanlı Pa4işahının Fevkalade Elçisi Çelebi Mehmed Efen­di'nin 16 mart 1721 pazar günü öğleden sonra saat birde yapılan geçit merasimi

"Başlarında bir trampeteci ile iki boruzan olduğu halde otuz kırk kadar atlı polis... Arkasında maiyeti ile elçi teşrifatçısı M. Remond'un arabası ... Önünde ve arkasında bütün maiyeti bulunan Estrees Mareşali'nin altışar atlı iki arabası ... · Orleans süvari ;alaym­dan süngü takılmış 'tüfekleri ve serpuşlarıyla üç mij.freze ... On altısı ucunda at kuyruğu bulunan mızrak, diğerleri omuzlarında tüfek ta­şıyan rengarenk ·giyinıniş kırk Türk süvari. Ellerinde sank, kase, çubuk gibi çeşitli şeyler taşıyan yirmi kadar Türk 'süvari. Bir o ka­dar piyade Türk aske�i. Hepsi atlı olan Elçi'nin. oğlu, kahya, imam, tercüman. Atın üstünde, sade yeşil reİık bir elbise ve aynı renkte kürk giymiş olan Elçi. Sağında Estrees Mareşali, solunda elçi teşri-fatçısı. Elçi'nin ve maiyetinin sağında ve solunda zabitler ... Ellerin-de kılıçları ve �aşlarında serpuşhinyla atlı humbaracılar ... Ellerinde kılıçlaoyla dört süvari müfrezesi; hepsi de yepyeni, gıcır gıcır gi-

. yinmiş ... Önünde iki a�aba bulunan yaldızlı gümüşteri saltanat ara­bası ... V asi'nin gümüş arabası ... Orleans Düşesi'nin arabası. Bunla­nn sağında ve solunda başkumandanlık bölüğü. Dört Conde, üç. Conti, bir Maine Dükü, bir Toulouse Kontuna ait araba. Alay Cambrai başpiskoposu ve Hariciye Nazın M. Duböfs'nın arabasıyla

IX

Page 12: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

sona eriyordu ... Kral'ın piyade alayı Elçi'nin konağından Saint­Antoine kapısına kadar dizilmişti. Eastille surunun üzerinde, Bastil� le bölüğü ... Saint-Antoine kapısında, Kral tüfekçileri bölüğü ... Sa­int-Antoine sokağında, komiserlerin _emrinde bir piyade kolluk müfrezesi... Royale sokakda aynı şekilde ... Royale meydan parmak­lıklannın arasında belediye zabıtası ... Echarpe · sokağında, bir piya­de kolluk mangası ... Baudoyer meydanında, piyade elli kolluk kuv­vet� ... Saint-Jean mezarlığında, piyade kolluk mangası ... Monnaie sokağında, Monnaie bölüğü. Pont Neufde, yüz hassa askeri ... Mey­danda, tunç atın karşısında, atlı kolluk kuvveti... -Dauphine sokağın­da, bir bölük ... Conde sokağında, piyade kolluk mangası ... Vaugi­rard sokağında, Luxembourg'un. karşısında, bir bölük... Tournon sokağında, Fevkalade Elçiler Konağında, Elçi'ye refakat eden ve Toumön_ sokağına gelince saf saf dizilerek duran bütün birlikler. Daha sonra Estrees Mareşali bu birliklerin hepsini kendi karargah­Iarına göndermiştir. Yürüyüş sırasında her kıt'adan bir yaver_ Estrees Mareşali'nin emirlerini yerine getirmek üzere hazır bulun­mu.ştur.

Yirmisekiz Çelebi Mehmed Efendi Paris· şehrine halkın coşkun gösterileri arasında girmiş ve 21 mart 1721 günü kendisini ayağa kalkarak karşılayan Kral Louis XV tarafından Tuileries sarayında büyük bir merasimle kabul edilmiştir. "Yirmisekiz Çelebi Mehmed

. Efendi'nin Tuileries Bahçesinden Saraya Girişi" ve "Türk Elçisinin Bir Görüşmeden Sonra Döner Köprüden Çıkışı" adlı yağlıboya tab�

· İolar devriri meşh�r ressamı Charles Parrocel'in şaheserleri olmuş-tur.

-

Fevkalade bir Elçi. oları Yirmisekiz' Çelebi Mehmed Efendi Se­ffiretnamesinin yazma ve basma birçok nüshası vardıı:. Ne yazık ki, memleketimizde pek bilinmeyen bu Sefaretname üzerinde şimdiye kadar yapılan sadeleştirmelerden biri Matbaa-i İlmiyye-i Osmani- -ye, İstanbul, 1283 baskısı esas alınarak Abdullah Uçman tarafından yapılmış (Tercüman 1001 Temel Eser 82), diğeri ise Hüner Tuncer tarafından yapılarak (Belleten, Cilt LI) yayınlanmıştır. Ancak her iki sadeleştirmede de sayılamayacak kadar çok yanlış bulunmakta­dır. Üçüncü sadeleştirme ise Çelebi'ye ait yazma nüshadan Şevket

X

Page 13: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

Rado tarafından yapılarak (Hayat Tarih Mecmuası Yayınları) basıl- ·

mıştır. . .

Bizim sadeleştinneye çalıştığımız metin Sefaretname-i Meh-

med Efendi, Matbaa-i İlmiyye-i Osmaniye, İstanbul, 1283 baskısı­dır. Sefaretnfune'yi hazırlarken Yirmisekiz Çelebi Mehmed Efen­di'nin diline ve üslfibuna, Lale Devri'nin dili üzerinde bir fikir verebileceğini de düşünerek bilhassa sadık kalmak istedik. Sefaret­name'de geçen Fransızca kelimelerin hemen hepsi Çelebi'nin aklın­da kaldığı gibi veya kulağa nasıl gelmişse öyle yazıldığı için aslına uymamakta, hatta bazen anlarnaleta güçlük çekilmektedir. Mesela

. feşrifatçı manasma gelen "entrödüktör" kelimesi metinde "enture­. doktor" olarak kullanıldığı gibi ,"opera" kelimesi de "opare" olarak

yazılmaktadır. Bu bakımdan bunların doğru okunuşlannı veya doğ­ru yazılışlannı vermekte fayda gördük .

.Şefaretname'de ilmiyle, kültürüyle, sanatıyla, tekniğiyle, asker­liğiyle o günlerin Fransa'sını tekrar bulmak mümkün olmaktadır. Eser bizim için olduğu kadar Fransızlar bakımından da alaka çeki­cidir.

XI

Page 14: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

1

1.

'

Page 15: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

YİRMİSEKİZ ÇELEBİ MEHMED EFENDi'NİN FRANSA SEFARETNAMESİ

Bismillahirrahmanirrahim.

Elhamdülillahi Rabbil'alemfn Vessalavatü Vesselamü Ala Re­su/ina Muhammedin Seyyidil'enbiya-i Velmürselfn ve Ala Alihi ve

Eshabihi Ecmafn.

İşbu sene bin yüz otuz iki tarihinde bu hakir-i pür taksir Dev­let-i Aliyye tarafından Françe Padişahma elçi tayin olunınakla Françe elçisi tarafından bezirgan kalyonlanndan bir Fransız sefine­si verilip aynı sene zilhicce ayının dördüncü pazartesi günü· ki eyh1lün yirmi altıncı günü' idi sefineye binip akşam vakti gideceği­miz yere doğru hareket ettik.

Hak Subhane ve Teala muvafık havalar ile hizmetimizi tamam.: lamayı ve yine vatanımıza sıhhat ve selametle dönmeyi müyesser eyleye.

c.

İnşallahu Teala bugünden itibaren olup bitenler yazılıp vanlan ve görülen yerlerbeyan olunur. Ve Minailahi't-Tevfik

Cuma gecesi havada bulut, yağmur ve bir miktar fırtına zuhur edip saat ikide2 iken ve kapurlanın yemekle meşgul bulu�duğu bir sırada Lapseki'den bir saat uzaklaştıktan sonra kalyon kiyıya çok yaklaştığından karaya oturuverdi. Öyle bir matem zuhur etti ki tabir

· olunmaz. Her taraftan yardım istendi lakin

F eryad be sf kerdem ve feryad re sf nist

Güya ki der in künbed-i fıruze kesf nist3•

Page 16: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

Hele y�kınımızda bir çekeleve4 var imiş, feryadı işitince sanda­lını gönderdi. Birkaç Mem bindirip Lapseki kadısına ve serdanna haber ettik. Birkaç kayık tedarik etmişler ama şafii vakti5 geldiler, hiç faydalan olmadı. Sabırsızlıkla bekleyip dururken saat sekize vardıkta yardıma geldiler, kalyon birçok defa başını ve kıçını yere vurup harekete başladı. Bizler de kalyon paralanacak, kimse de im­dadımıza gelmedi diye bağınşmaya başladık; Allah'ın emri ne ise o

olur. Kazaya nza gösterirken gemicilerimiz kalyon halas oldu diye şükretmeye başladılar. Meleklerin yardımıyla kurtulduğumuza inanmalı, zira böyle kurtulacağımızı tasavvur etmiyorduk. Felehül­hamd. Hareket ederek öğleden sonra üçten evvel Boğazhisar'da len­gerendaz olduk. Orada üç giin kaldık ve Kurban bayramının ikinci pazartesi günü6 sabah saat doku�da yola koyulduk. Çuka adasına7 gelinceye kadar hava müsaitti ama sonra günbatısı esmeye başladı ve bu hiç kesilmeden on iki gün sürdü. Bununla beraber, Allah'ın inayetiyle, ayın yirmi beşinci pazartesi günü8, sabah saat altı veya yediye doğru Malta adasına vanp !imanına girdik ve. lengerendaz olduk. Bu adada tam bir hafta kaldık. Muharrem ayının üçüncü pa­zartesi günü9 ki, çarşamba günü ruz-u kasım10 idi, yıldız gibi bir ha­va başlayınca hareket etmeye karar verdik ama rüzgar limanın kar­şısında estiğinden çıkmamızı güçleştiriyordu. Maltalılardan iki çektiri istemeye mecbur olduk. İki çektiri verdiler ve palamar taka­rak kalyonumuzu limandan · dışanya çıkardılar. Güneş batmak üze­reydi. Yıldız rüzganyla Linosa adasınınıı karşısına kadar geldik sonra karayele çevirdi ve yavaş yavaş günbatısı esmeye başladı. _

Her ne hal ise güçlükle yüz elli mil .• mesafede bulunan Pantelleria adasının12 karşısına vardık. Dalgalar dağlar gibi. yükseliyordu, me­calimiz kalmamıştı. Ada çok küçük olduğundan ve limanı bulun­madığından biraz rahat edeceğimizi düşünerek arka tarafına geçtik ama demir atmak için rüzgar tutmayan hiÇbir yer bulamadık. Ümi- . dirniz kalmayınca orsa alabanda ettik. Akşam olmuştu. Üç saat geç­meden kuvvetli dalgalar ve rüzgar bizi adadan on, on beş mil uzak-

. laştırdı, sonra rüzgara teslim olarak yelkensiz kuriı direk ile . Malta'ya doğru rüzgar önüne düştük. Doksan mil mahalde Lampe­

dusa 13 denilen başka bir adanın !imanına hareketimizin altıncı pazar günü akşama doğru vasıl olup lengerendaz olduk. Muharremiiı do-

.,

2

Page 17: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

kuzu'4 idi. Bu hesaba göre hareketimizden altı gün sonra Malta'dan seksen mil mesafe katetmiş olduk. Lampedusa adasının çevresi yir­mi dört mildir. Taşlık, harabe bir yerdir. Bir zamanlar marnur imiş. Kılıç Ali Paşa'5 merhum kalı��sini yıkıp harabetmiş. Halen bir keşiş üç adem ile sakin olup sadakayla yaşarlar. Akar suyu yoktur ama bu keşiş bir sahnnç ilidas etmiş, bir miktar oradan sulanmak müm­kündür. Limanında üç dört gemi yatabilir. Aynı ayın on üçüncü perşembe günü öğleyin Allah'ın inayeti -ile gündoğusu esmeye baş­ladı ve Yaradan'a sığınarak yola koyulduk. Üç mil uzakta, Afrika salıilindeki Kelibia16 ile Burçlu Burun önünde dürbün ile seyreyle­dik. Oradan Sardunya adasına doğru ilededik ve on beş mil kadar yol katettikten sonra San Pietro17 adalannı dolaştık. Nihayet engine açılarak Allah'ın liitfu kereınİyle muharremin otuzuncu cuma gü­nü'8 sabahı Toulon'a vardık. Nazarto lim'anına demir bırakıp on bir pare selam topu attık. Kalelerden ve limanın üstündeki burçlardan üç yüz pare top atıp şenlik ettiler, sonra kapudan vekili tarafından sandal ile bir kapudan gelerek halimizi hatınmızı sordu, hoş geldi­niz safa geldiniz, nice. günlerdir bekliyorduk diye memnuniyetlerini arzetti. Kapudan af dileyerek kalyana çıkmamış, bunlan kalyana

'yaklaşarak söylemişti, sebebi şu: bunlann memleketinde san bir hastalık olunca başka memleketlerden gelen kimselere bir müddet kanşmayıp uzak dururlar, konuşacaklarsa dokunmazlar. Bizim var­dığımız sırada biemrillah Marsilya'da korkunç bir veba zuhur edip maazallah seksen bin kadar'9 nüfus telef olmuş. Hastalık. Provence eyaletine de yayılmış. Toulon.şehri ise o eyaletterıolduğundan has­talığın kendilerine sirayet edeceğinden ziyade korktukları için ge­len kimselere yirmi, otuz ve bazen kırk gün geçmedikçe yaklaş-

- mazlar. Buna nazarto veya karantina tabir ederler. Akşama doğriı kalyonumuza meyva, şekerleme, çeşit çeşit sebze getirip gittiler. Ertesi cumartesi günü donanmanın · ve halkın um uruna müekkil kimse20 ki entandan 21 tabir olunur, bir sandal ile kendisi gelip kalya­nun yanında karşılama merasimini eda etti ve cuma günü fırtına yü­zünden gelemediği için kusurunun affını rica eyledi. Sonunda şeh­rin kenannda bulunan Kral Bahçesi22 Cenabınız için düşünütüp arnade kılınmıştır, Toulon'u teşrif buyurursunuz dedi ve iltifat ve

muhabbetle geri döndü. Bizim hususumuzda milımandadık vazife-

3

Page 18: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

leri ona verilmiş, zira bir ay Önce geleceğimizin haberi Paris'den bildirilip tazim ve tekrimde ilitirnam eylesin diye mahsus fermanlar gönderilmiş. Entandan gittikten sonra binip geldiği yaldızlı sandalı bizim için gönderdi ama içindeki gemiciler sandalı kalyona bağla­dılar ve biz size kanşmayız, kendi gemicileriniz sandala binip sizi götürsünler dediler. Daha önce kalyonurouzun sandalı ile bir miktar eşya ve çuhadarlar gönderrniştik. İki koşum takımı daha gönderdik, mirahOromuza iki at teslim etmişler, biz varmadan eğerlenip hazır­lanmış. Öğleden sonra saat üçe doğru, entandan'ın sandalına girip şehre azimet eyledik. Tersane kenanndan giderek iskeleye yanaşıp çıktık. İskele başında baş kapudanlan diğer kapudanlar.ile saf bağ­lamışlar bizi Jstikbal eylediler. Aşinalıkla_I edip atın birine oğlum, birine de ben fakir biriip çuhadarlanmız ile Bahçeye azimet eyle­dik. İki yanimızda asker taifesi silahlan ile selama durmuşlardı, kendilerine mahsus sazlar ile kısım kisım mehterhaneler çalınıp sa­ğımızda ve solumuzda binlerce insanla Bahçeye geldik. Yine azim top şenlikleri ettiler. Saraya girince entandan d�hi bize yaklaşma­dan karşılayarak aşİnalıklar etti. Bundan sonra biz kendi dairemize geçtik, o da kendi evine gitti. Ertesi gün Paris'e gitmek hususu için müzakere olundukda cevap ettiler ki, eyaletimiz olan Provence'da hastalık zuhurundan dolayı yollar kapalı olup yiyecek tedariki çok güçleşmiştir, zira herkes terki vatan edip başka yerlere nakletmiş­lerdir, Paris'e gidip gelen ulaklarımız dahi hastalık içinden geçme- ·

rnek için eyaletin etrafından dolaşarak uzak yoldan varıp gelirler. Bu sebeple sizlerin rahatı için bizlere fennan olunmuştur ki, bura­dan bizim gernilerimize binip batı tarafında yüz elli mil mesafede olan Languedoc eyaletinde Cette23 adındaki kaleye varıp çıkarsınız. Levazım ve mühimmatınızı görmeye tayin olunan bir muteber bey­zade tahsis edilmiş arabalar, atlar ve yük hayvanlan ile gelmiş ora.:. da beklemektedir. Languedoc eyaletinde hastalık bulunmadığı için oradan rahat geçmek müyesserdir. Eğer denizden gitmem mutlaka karadan giderim derseniz Paris'e bildirrnek V(! yollar kapalı oldu­ğundan at, hayvan ve zahire hususunda büyük hazırlık yapmak la­zımdır. Tedarikler görülüp haberler gelinceye kadar çok zaman ge­çer, ama yine emir sizindir dediler. Üzerinde düşündük, hal böyle olunca kendimize zahmet onlara &ıkıntı vereceğimiz belli olduğun-

4

Page 19: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

dan gemiler ile gitmeye nza verdik. Sonra müşavere etmişler, ara� lık ayı girerken deryada fırtınadan ·emniyet gelmez, münasip olan kıyı sıra gitmektir, buna ise kalyon elvermez, sefineler uygundur ki fırtına zuhur ederse bir limana girmek mümkündür ve bu yolda sığ­lar ve akıntılar ziyade olduğundan yazın bile büyük meşakkat ile gidilir imiş.

Nihayet tartana tabir olunan yedi adet yelkenli gemi hazır edip bizim bineceğimiz gemide bir oda yaparak altın yapraklar ile süsle­diler ve bizim için cümle kapudanlann en yaşiısı olan gün görmüş

. bir kapudanı24 tayin ettiler. Öteki gemilere de birer kapudan vekili, birer bayraktar ve,onar adet asker tayin ederek Fransa donanması­nın kılavuzu olan ve derya ilminde maharetli bir kimseyi de bizim gemimize verdiler.

Pafis'e gitmek için Toulon'a gelip yollar kapalı olduğundan gi­demeyip yedi sekiz aydan beri burada bekleyen kimselerden Fran- ·

sız ve İngiliz taifesinden bazılan re fakat rica etmişler. Biz de entan­dan'a haber gönderdik, müsaade edince on beş. kadar şahıs25 gemile­re b�ndiler. Fniiıçe Devletinin baş tercürnanı Mösyö de Fiennes26

. daha önce bir elçi ile Cezayir tarafianna bir sulh anlaşmasını yeni­lemek üzere memur olmuşlar. Biz Toulon'a varmazdan evvel hiz­metlerini tamamlamışlar. Tercüman da gemiye bindirildi ve bi� sa­hip çıktığımızdan onlara da yiyecek içecek verdiler.

Mübarek sefer ayının onuncu salı günü27 hava biraz mülayim göründüğü için Allah'a sığınarak gemilere bindik. Geceyi ve ertesi. günü limanda geçirdik ama perşembe geceyansı rüzgar uygun ol­duğu için yola koyulduk. Öğleden sonra Buka28 tabir olunan kale !i­manına lengerendaz olduk. Hava kötü olduğundan dört gün bekle­yip pazartesi gecesi havanın müsaadesi ile yelken açar&k ikindi sıralannda Allah'ın yardımı ile selamet içinde Cette kalesi limanına girdik. Kalenin zabiti hemen genlİmizin yanına gelip hoş geldiniz dedikten sonra sarayınız. hazırdır, bu gece gemiler tedarik ederiz, y�nn .sabah erkenden teşrif buyurursunuz dediler. Meğer hazır et­tikleri yer üç saat mesafede Montpellier şehrinin karşısında küçük bir adada köhne ve harabe bir kilise imiş29• Karadan yolu olmadığı için ertesi sabah.erkenden hazır ettikleri gemiye bindik. Maiyetim-

5

Page 20: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

de bulunanlar ve eşyamız gemilere naklolunup hareket ettik. İkindi vakti adaya vardık. Bunlar hastalıktari fevkaHide korktuklanndan, orası da boş bir yer olduğu ve gelen giden bulunmadığı için karanti­na etmeye münasip görmüşler. Biz de bilmeyerek gelmiş bulunduk. Geri dönmek müşküldü, düşünüp taşındık, salıretmekten daha iyi bir çare bulamadık30•

Languedoc eyaletinin valisi olan Roquelaure Dükü31 Montpelli­er şehrinde oturuyorni.uş. Bu şehir bizim bulunduğumuz yerd�m bir saatlik bir mesafede olduğundan kiliseden şehri seyreyledik. Vali mektuplar gönderip gelişimizi tebrik etti ve kaldığımız yer istenil­diği kadar münasip olmadığı�dan özürler diledi. Aynca yiyecekle­rimizi ve ihtiyaçlanmızı karşılamak için bir kavalye göndermiş. Ki­liseye vardığımızda cümle ihtiyaçlartmlzia kavalyeyi hazır bulduk. Daha evvel, Toulon'da emrinize verilen beyzade Paris'den yol ihti­yaçlannızı karşılayarak gelmiştir ve halen Montpellier'de bekle­mektedir demişlerdi ama katiyen aslı yok. Beni Paris'e götürecek beyzade bir hafta sonra Montpellier'ye geldi. Meğer deryadan. git­mem demeyeyim diye böyle yalan söylemişler. Her ne hal ise kırk

· gün tamam oluncaya kadar o sıkıntı verici yerde kaldık. Karantina tamamlanınca yine gemiler tedarik etmişler. Ticaret erbabına ve seyyahlara rahatlık olsun diye husus! olarak nehirler akıtıp kanal­lar32 yapmışlar. Bunlan da Bordeaux önünden akıp Büyük Okya­nus'a kanşan Garonne nehrine ula:ştırmışlar. Biz de o nehirle yolcu­luk yapmak istedik. Emrimize tayin olunan beyzade33 "henüz yanımıza gelmemişti. Haber göndermiş ki: "Bizkendi hizmetlerine tayin ve memur olunduk, Kralımız kendilerine seHim gönderip hoş geldiniz demektedir. Fransızlar buna kompliman tabir ederler. İn­şallahu Teala yann gemiye biner, yol üzerinde bulunan Frontignan kalesine yemek yemek için teşrif ederler. Husus! olarak yer hazır- . lanmıştır. Biz de vanp orada kendileriyle buluşur, Majestelerinin selamlafını takdim ederiz. LM<:in kral tarafından komplimanla ge­lenlere kral hatın için ikram olunması adettir. O kanuna riayet edii­mesihi rica ederiz". Biz de münasip şekilde müsaade edeceğimizi vaadettik. Rebiülevvel ayının yirılıi altıncı34 cumartesi günü sabah erkenden gemiye binerek yola çıktık. Frontignan'a vannca gemiden çıkıp beklemekte olan bir arabaya binerek bizim için hazırlanan eve

Page 21: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

gittik. Az sonra beyzade merasim elbisesiyle geldi. Biz de karşıla­ma merasimine mümkün olduğu kadar riayet ederek beyzade ile karşı karşıya oturduk. Bundan sonra beyzade söze başladı: "Efen­dim Françe Padişahı, devletlO saadetlu Efendim Hazretlerinin kendi memleketlerine saadetle girdiklerini öğrenmekle çok memnun ol­duklarından bu kullan kendi has hizmetlerinde iken bilhassa dev­letlu saadetili Efendim Hazretlerini otuz konak öteden karşılayıp hoş geldiniz demek için göndermişlerdir. Bu .elçiliğin iki Devlet arasında uzun zamandan beri hüküm süren dostluk ve yakınlık bağ­larını kuvvetlendireceği muhakkaktır zira Cenab-ı Saadetleri gibi alicenap devletlu seçilip gönderilmiştir. Devlet-i Aliyye'de olan rağbet, itibar ve alicenaplığımzın diğer elçilerden ziyade olduğu malfimdur. Namınız bütün Avrupa'da böyle yayılmıŞtır. Bu hizmete başka bir kimse gönderilse bu derecede makbul olması mümkün değildi efendim. Françe Padişahının bu kullarına fermanlan böyle­dir ki, Cenab-ı Saadetlerine olan hürmetlerini bildirip yolda çekilen zahmetlerin karşılığı olarak her türlü ihtiyacınızı karşılayacağım. Bunu yerine getirebilmek için candan gönülden çalışacağım. İnşal­lahu Teala malı1mu şerifleri olur. Bilhassa Efendi Hazretlerinin kendilerini ve şöhret salan güzel ahlakını seyreylesem gerektir" di­ye s.özlerini tamamladı. Bu esnada üzeri çeşit çeşit şekerleme dolu bir sofra hazırlamışlar. Bir miktar yedikten sonra şehrin konsolasla­n ve ileri gelenleri ellerinde meyva ve şekerleme cinsinden hediye­lerle hoş geldiniz demeye geldiler v.e uzun uzun tebrik ettiler. Me- ·

ğer hangi şehir ve vilayete varırsak oranın ileri gelenlerinin konsoloslarla beraber gelip bize hoş geldiniz demeleri Kral ferma­nıymış. Sofradan kalkınca gemiye binerek tekrar Cette kalesine ha­reket ettik. Şehre gelip gemiden çıkınca Roquelaure Dükünün Montpellier'den binmemiz için gönderdiği bir araba bulduk. Ona bindik, kalede ne kadar top varsa atıp şenlikler ettiler ve cümle as­keri mehterhane ve silahlarıyla gideceğimiz saraya kadar dizilip ·

durdular. Erkeklerin bilhassa kadınların çokluğu anlatılacak gibi değil. Halkı seyrederek sarayımıza35 geldile Hazır ettikleri saray şe­kerhane imiş. Koca bir ticarethane. Binasına birkaç yüz kese sarf olunmuştur. Derhal kale zabiti36, vilayet ayanı ve konsoloslar hedi­yeleriyle gelerek uzun kamplimanlar yaptıktan sonra kudumumuz-

7

Page 22: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

dan büyük sevinç izhar ettiler. Daha sonra kadınlar onar on beşer gelmeye başladılar, ikindiden sonra saat beşe kadar arkası kesilme­di, zira etraftan bilhassa Montpellier'den cümle kibar kanlan gelip bizi görmek için toplanmıştır.

Fransa'da erkekler kadınlara çok itibar ettikleri için kadınlar akıllanna eseni yaparlar ve canlarının istediği yere giderler. En yüksek bir beyzade en alçak seviyedeki bir kadına haddinden fazla riayet ve hürmet eder. Avratlann sözü geçer, ha�ta Fransa avratlann cennetidir, zira hiç zahmet ve meşakkatleri yoktur, istedikleri her ne ise hemen yerine getirilir deyu söylerler.

Sabah olunca yine gemiye binip gideceğimiz yere doğru kanal üzerinden hareket ettik. Bu kanal dedikleri şey etraftakl suları top­layarak yaptıklan bir nehirdir. Eskiden ticaret erbabı ve seyyahlar ya uzun mesafeler aşarak denizden veya çok zahmet ve masrafa katlanarak karadan yolculuk etmeye mecbur kalırlarmıŞ. Gerek sey­yahlara gerek ticaret ehline kolaylık olsun diye aynı zamanda hem mesafe kısalığı hem de nakil kolaylığı dolayısJyla çok yolcu olduğu için vergi ve gümrükten çok faydalanılacağı düşüncesiyle birkaç bin kese akçe sarf edip bu nehri ihdas etmişler. Şimdi şehirler ara­sından karaya ayak basmadan Akdeniz'den Okyanus'a münasip bir gemiyle çıkmak mümkündür. Dediklerine göre kanalın büyük fay­dalarını görmüşler ve birçok malı biı yoldan nakletmişler. Yapılan sarfiyatı akıl almazmış. Kanalın açılması sırasında büyük binalar yapmak zorunda kalmışlar, zira Agde nehri zemininden Naurouze dedikleri yer arasında yüz yirmi zira yükseklik farkı olduğundan ve gemileri yokuş yukarı çıkarmak mümkün olmadığından nehirde yontma taşlar ile her birine · üçer dörder gemi

.sığabilen havuzlar

yapmışlar. Bu havuzların iki tarafında sağlam kapılan var. Bir gemi havuza girince arkasında olan kapı kapanır. Önünde bulunan ve mengenelerle kapanmış iki deliği olan kapı nehir suyuna sed çeker. Bu su geminin girdiği havu:ıun suyundan iki zira yüksektir. Men­geneter açılıp iki delikten havuza su akınaya başlayınca çeyrek sa­at geçmeden havuz dolar, su aktıkça gemi yukarı kalkar ve iki zira yüksek olan su yüzüne çıkınca önündeki kapı açılır. Gemi yine es­kisi gibi yol almaya başlar. Bu gemileri bağlanaı;ı. uzun bir palamar-

8

Page 23: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

la nehir kıyısındaki ikişer üçer katır çekip götürür. Naurouze tepesi-: . ne varıncaya kadar buna benzer seksen havuzdan bu minval üzere

geçmek gerekir .. Sonra inişe başlayıp Toulouse'a kadar yin� yirlni,. dört havuzdan geçilir. Yol boyunca kanal nehrinin düzenini bozabi­lecek sağda solda akan birçok nehrin suyunu sedler ve nice sanatlar ile öyle taksim. etmişl�r ki kanalın düzeni bozulmamış. Baiı nehir­ler kanaldan daha alçak olduğundan kanal nehrini akıtmak için bü­yük köprüler kurup netırl o köprülerden akıtmışlar. Geini ile bu

. köprülerden geçilebilir. Koca birnehir dahi köprü altından akabilir. Bir yerde bu surti nehir bir dağla karşılaşıyormuş, artık çare bula­mayıp o dağı delmişler ve büyük z�hmetlere katlanarak yontma taş­tan kemer yapmışlar. Kemer ikiyüz zira uzunluğundadır. Dağ altın,­dan nehirle geçilir. Bundan baŞka, bu kanal yapılırken sağda solda bulunari birçok yolu kesmişler. Hayvan sürülerinin, arabaların ·ve yolcuların geçmeleri için koca koca kemerli yüksek köprüler yap­mışlar. Gemiler o köprüterin altından geçip gideder. Bu ellietle bü­yük sarfıyat yaptıkları bellidir. Güzel sanatİardari addohinmaya de- • .

ğer bir harikadır ve görülmedikçe yazıyla da . sözle de anlatmak gayet müşküldür. ·

Nihayet akşama doğru Agde şehrine gelip bu mahalde ha­vuzun birinqen geçtik ve gemiden çıkıp şehrin içinde hazırlanan bir eve37 gittik. Yine vilayet ayanı ve konsoloslar ellerinde hediye­l�rle geldiler. Bu şehir bir Akdeniz limanı olduğu için timanda bir­çok gemi bulunuyordu. Bu yüzden kalabalık bir şehirdir. Aynca li­mana mahsus bir de kapndan var.

· Sabah olunca yine gemiye binerek havuzlardan geçtik. Akşam­ları kasaba ve köylerine konarak rebiülahır ayının dörqüncü günü ki cumartesi günü38 .idi Toulouse şehrine varmak müyesser oldu.

Biz kan·aı yoluyla gelirken halkın bizi görme arzusu o derece­deydi ki dörder beşer saatlik yederden gelip nehrin kıyısından bizi seyrederlerdi �e birbirlerinin önüne geçebitmek için itişip kakışır­ken suya düşerlerdi. Hatta Beziers narnındaki şehre geldiğimizde kıyıdaki halk öyle kalabalıkmış ki askerler menederken geri gide­cek yer bulamamışlar. Bir asker birini süngüsüyle durtmüş, herif

9

Page 24: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

ölünce kardeşi feryad ederek hamle ettiğinden asker onu da vurup yaralamış, o gece o da ölmüş.

Kanal nehri Toulouse önünden geçen Garonne nehrine karışır ve orada tamam olur.

/Yine gemiden çıkıp arabaya bindik ve hazırlanan eve doğru yola koyulduk. Toulouse şehri gayet büyük şehirdir lakin biraz ha­raptır. Ticaret yeri olmadığından çok marnur değildir ama Fransız­ların arasında muteber şehirdir. Hatta burada kale içine kral askeri­nin girmesi yasaktır. Yanıımza tayin olunan ve . Toulon'dan beri bizimle beraber gelen elli adet asker, kapudan ve bayraktarlarıyla kale kapısında veda edip oradan geri döndüler. Kale askerinden iki

kapudan bayraktarl�m ve neferleriyle önümüze düşüp evimize gö­türdüler. Garonne nehrinin gemileri kanal gemilerinden ayn oldu­ğundan eşyamız nakledilinceye kadar üç gün bekledik Languedoc eyaletinin parlamentosu Toulouse şehrinde olup reisierine prezidan derler. Büyük rütbe sahibi olmak iddiasıyla bizi görmeye gelmedi ama kansıyla kızı geldiler. Hatta o eyaletin dükasıyla geçinernedik­leri için düka Montpellier'de oturmaya mecbur olmuş. Şehrin ayanı ve konsoloslan, kibar takİmı ve cümle beyzadeler geldiler. Bilhassa kadın taifesi bu üç gün içinde yerlerinde duramadilar. Bordeaux eyaletinin valisİ39 vefat eden İngiltere kralı Yakomos'un veled-i zi­nası imiş, kendisine mareş�l rütbesi verilmiş, ismine Berwick Dükü . derler imiş. Fransa ile İspanya arasında harp çıktığı sırada diğer Fransız ileri gelenl�ri seraskerliği kabui etmedikleri halde bu İngi­liz olduğu için serasker tayin olunarak İspanya'ya vanp cenk eyle­miş. Kendisinin askeri seven, tedbir ve tedarik sahibi bir adem ol­duğunu söylerlerdi. Vali ademierinden. birini40 Toulouse'a bizi kar­şılamak üzere göndermişti. Bu adem buraya gelirken Garonne nehri üzerindeld köy ve kasabalann halkına Mareşalin fermanı budur ki Osmanlı Elçisi geçerken. karşılamakta kusur etmeyesiniz diye ten-· bih ederek gelmiş.

Gemilerin hazırlığı tamam olunca çarşamba günü sabahı araba­ya bindik. Kale askeri alay ile önümüze düşüp kale kapısına kadar götürdüler ve selamiayarak ()rada kaldılar. Kale kapısının dışında Mareşal tarafından tayin olunan kapudan, bayraktar ve neferler

lO

Page 25: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

önümüze düşüp iskeleye kadar uğurladılar. Sonra yine gemilere bi­nerek Garonne nehri üzerinden yola koyulduk. Konaklaya konakla­ya giderken yol üzerindeki köy ve kasaba dyfuu çımıklarla41 yanı­mıza yanaşıp istikbal ederlerdi. Cumartesi günü Bordeaux şehrine varmak müyesser oldu. Gemiden çıkarak yine araba ile şehre gir­dik. Bu şehir de serbest olduğu için askerler dışanda kaldılar. Şehre mahsus askerler kumandanlanyla beraber önümüze düştüler ve si­

.ldhlanyla iki tarafta seldına dizilerek alay ile evimize götürdüler.

Şimdiye kadar gördüğümüz şehirler arasında Bordeaux'nun benzeri yoktur. Gerek binalan g�rekse kuruluşu bakımından gayet güzel, gayet marnur bir şehirdir. Garonne nehri şehrin önünde öyle geniştir ki, İstanbul lİmanına benzer. Büyük Okyanus buraya yirmi saat uzakta olduğundan top çeker kırk parça kalyon gelip şehir önünde demir bırakır. Bizim vardığımızda beş altı yüz parça kalyon ve şitye ve Okyanus gemileri vardı, hatta bunlar gelişimizde ve ay­nlışımızda büyük şenlikler ettiler. Dediklerine göre, yazın iki bin parça yelken o !imanda toplanırmış. Bu sebepten ticaret yeri oldu­ğundan bezirganı çok ve halkın çoğu zengin olduğu için şehir gayet marnur olmuş. Bu arada öteden beri kulağımıza gelen med ve cezir halini seyretmek de müyesser oldu. Büyük Okyanus'dan yirmi dört .saatte iki defa med ve cezir zuhur ediyor. Cezir beş saat, med yedi saat sürüyor. Med olduğunda Bordeaux'dan dört veya beş saat yu­kanya vanp nehrin akıntısını geriye döndürüyor, cezir olduğunda

�nehir büyük bir hız ve şiddetle denize doğru akıyor. Nehir suyunun bir ayaktan fazla çoğalıp azaldığını kendi gözlerimizle müşahede eyledik. Sahile yakın bulunan. gemiler cezir vaktinde karada kalıp med vaktinde yine suya çıkar ve gidip gelen gemiler cezir ve med vakitlerini gözetip akıntıyla hareket ediyorlar. Gözle görmeden ina­nılmaz acaip ve garip bir şey.

Daha sonra vilayet ayanı ve konsoloslan hediyeleriyle gelip vanşımızı tebrik ile bundan duyduklan memnuniyeti izhar ettiler. Beyzadeler ve kadınlan peyderpey gelip görüştüler. Lakin Mareşal Dük kralzade olduğu için bize gelmedi. Kethüdasım göndermiş idi. Biz de ertesi gün kethüdamızı gönderip hatınnı sual eyledik. Bu­nunla beraber kansı ile kızı geldiler. Entandan da gelmedi. Bu şe-

ll

Page 26: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

hirde pariement vardır. Pariement erbabı geldiler ama prezidan gel­. medi.

.

Bordeaux kalesini42 methedip Fransa memleketinde az bulunur, seyredilmeye değer, görseniz beğenirdiniz diye bizi teşvik ettiler. Ama hava kış olduğundan Allah'ın emriyle kar yağmaya başladı. Böyle havada seyre mi gidilir diye rağbet'göstermedik. Ertesi gün hava biraz açınca mihı:nandaiımız olan beyzade ve tercümanlar ve saideri bizi yine kale seyrine heveslendirdiler. Bilhassa kale limana hakimdir, oradan gereği gibi seyredersiniz diye çok ısrar ettiler. Biz de bunda bir sır olmak gerek diye müsaade edip gidecek olduk. İki saate kadar arabalan. hazırlayalım ve kale dizdanna haber edelim toplan arnade etsin dediler. ikindi sıralannda araba hazır_dır buyu­run dediler, biz de binip yola koyulduk.

Bu kale şehrin dışında, nehrin kenannda bina olunmuştur. Ga­yet güzel ve sağlamdır. Vardığımızda büyük top şenlikleri ettiler. Dizdann yerine çıktık. Yukanda güzel bir bahçe ve yüksek bir ka­sır yapılmış ki bütün şehri ve limanı tem§şa eder. Orada oturup li­manı, gemileri, med ve cezrin nereye kadar çıkıp indiğini seyran et­tikten sonra bahçeyi gezip dolaştık. Meğer dizdar çiçeği pek ·

severmiş. Tohumdan birçök Girit lalesi yetiştirmiş, hatta o sırada dört tane katmer lale açılmış idi, kesip bize verdi. Diğer lalelerin çoğu tomurcukluydu. Toufon'a geldiğimizden itibaren Bordeaux'ya kadar her vardığımız konakta sümbül ve menekşe gibi çiçekleri ge­tirirlerdi. Memleketimizde bu mevsimde bu çeşit çiçeklerin bulun­inadığı muhakkaktır. Daha sonra artık gidelim .deyince_ bu kalenin bir güzel odası vardır, onu da görmez misiniz, Mareşal de ge1miştir sizi beklemektedir dediler. Gayri özür bulunmadığından vardık. Bir oda ki peri suretleriyle nakşedilmiş. Mareşal ayağa kal�ıp karşıladı ve muhabbetini arz eyledi. Karşı karşıya. sandal yelere oturduk. Peri

yüzlü güzeller etrafımızı aldılar. Kahveler, şerbetler, şekerlemeler hazır etmişler, birer miktar yedikten sonra size ikramda olan kusu­rumuzu af edin diye özür diledi. Biz de memnuniyet arz edip hali­mizden teşekkür eyledik. Bundan sonra veda edip evimize geldik.

' .

Meğer Mareşal hayatında hiÇ Osmanlı görmediğinden bizi gör­mek istermiş. Evimize gelmeye rütbesi müsaade etmediği için da-

12

Page 27: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

vet etsek Elçi de icabet etmez, ya bunu görmenin yolu nedir diye­rek kale seyrini tedbir etmişler: Bize kaleyi ısrarla göstermek iste­melerinin aslı bu-imiş. Geldiğimiz gemilerden başka gemilere nakil gerektiğinden burada üç· gün kaldık. Salı güriü seher v*ti Mareşal kendi kayığını bizim için hazır ettirmiş. Binip Blaye adındaki kale-

. ye doğru hareket ettik. Bordeaux şehri İspanya tarafında olduğu için nehrin karşısına geÇmek gerekmişti. Blaye kalesi Bordeaux şehrine yedi saat mesafede olup cezir vaktinde hareket ettiğimiz­den nehrin akıntı sürati sebebiyle üç saate varmadan kaleye ulaş­mak müyes-ser oldu ... Gemiden çıkınca Kral tarafılıdan Kralın mt-

. _mhfiru . olan beyzade ile bilhassa bizim için gönderilmiş fevkalade süslü koşum takırİılanyla on iki yedek at .gördük. Hatta yedeğin biri murassa koşumla müzeyyen idi. Bundan başka bir de nehrin kena-.

· nnda hazır bekleyen bir_ araba da gönderilmiş. Hangisine bineisiniz · .diye sual arzettiler. Mevsim kış hava da yağmurlu olduğundan ara- · baya binip eve doğru yola koyulduk. Kale ve şehir askerleri iki ta­rafa diiilmişti, yine alay ile konağıimza indik. Bizi ·Paris şehrine götürmek için gelenler bütün hazırlıklannı yapmış olarak bu kalede bekliyorlarmış. Cümleyi orada bulduk. Buraya kadar nehir yoluyla gelmiştik. Nehir gemileri maiyetimlzde bulunanların is.tirahatlerini temin edecek mertebede olmadığından bir miktar zahmet çekilmiş idi. Mihmandanmız beyzadeye nehir seferimiz Allah'a bamdolsun tamam .oldu,· şimdiden sonra kara yoluyla gideceğiz, kış· hali . malumunuzdur, gerek arabalan gerek binilecek beygirleri eksiksiz

. hazırlayınız,4 ademlerimizin rahat olduklannı isteriz dedik. o da; arabalar Paris•den husust olarak getirilmiştir, lazım olan binek atlan kafi gelecek miktarda ·tedarik olunacaktır, lakin hem· ağır he in de çok yük var, kış şiddetli, hepsiıli birden yanımıza alırsak yollardaki

. çamur sebebiyle korkanın bize ayakbağı olur, her zaman lazım ol­mayan eşyayı ve bazı zahire makulesini bana teslim ediniz, İnşalla­hu Teala-Paris'de tamamını size teslim ederiz dedi. Biz de kabul edip yan eşyamızdan ziyadesini ayınp teslim eyledik. Limandaki · kalyonlardan bir kalyon kiralamışlar. Eşyayı ona nakledip yükle­dik, Paris'e dört konak yer olan Havre de Grace adındaki limana

. yolladılar. Biz de yanımızda kalan eŞyayi tertibetmek için bir gün oturarak rebiülahınn on yedinci cuma43 günü yola koyulduk. Beş

13

Page 28: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

saatte Petit-Niort44 denen küçük bir köye vasıl olduk; oradan da Pons45 narnındaki köye yine beş saatte dahil olduk ve oradan dört saatte Saintes46 adındaki şehre vasıl olduk. Bu şehrin halkı hayli ka­labalık ve binası çoktur. Buraya gelinceye kadar yollar çamur için­de olduğundan ziyade zahmet çekildi. Beraberimizde bulunanlarda ve eşyada ısianmadık ve çamura bulaşmadık bir şey kalmadı. Yük a:rabalanmız yetişemeyip geride kaldığından iki gün bekledik Yine kalkıp beş saatte Saint-Jean-d'Angely adındaki şehre geldik. Ora­dan da dört saatte Brioux47 denen küçük bir köye, oradan yedi saatte Lusignan48 adındaki küçük bir kaleye, oradan beş saatte Poitiers na­mındaki büyük bir şehre vasıl olup bir gün oturak eyledik. Seferi­miz kış mevsimine tesadüf ettiği, yollar da geçilmesi rnüşkül oldu­ğu için ve arabaların yükü ağır' ademlerimizin yeri dar ve süvarilerirnizin hayvanlan zayıf ve halsiz olduğundan ziyade zah­met ve meşakkat çekilmiş idi.

Poitiers şehrinin etrafı surlada çevrilidir. Lakin kalesi gayet köhne olduğu için harabeye dönmüştür. Güzel binalan yoktur. Zev-

. kimize göre evi az ve kiban nadirdir. Halkının ekserisi orta halli ve fıkaradır. Geldiğimizde büyük alaylada karşılamışlardı. Kralın bir alayı orada kışlamakta olduğundan gerek kral askeri ve gerek şehir askeri sudann dışından kalacağımız yere kadar dizilmişlerdi.

Uğradığımız her şehir ve kalede bir saatlik mesafeden bir mik­tar atlı karşılamaya· gelip şehre vardığımızda evimize kadar alay tertip ederlerdi. Vilayet ayfuıı ve konsoloslar meyvalar ve şekerle­melerle gelişimizi tebrik ederlerdi. Şehir ve kale yollannda erkek­lerle kadınlar o kadar kalabalık olurdu ki, o şehirde o yoldan gayri yerde bir kişi kalmamıştır zannederdirn. Evimize indikten sonra içeriye girmek için öyle hücum ederlerdi ki, kapıda duran askerler aciz kalırlardı. İzdihamdan·.sıkışıp feryada başlarlardı. Bazı ,kanlar medisimize bayılmış gelirlerdi. Girerken bin zahmet çekmişler iken çıktıktan sonra evlerine gitmeyip avluda fırsat kollayarak tek­rar girmeye talip olurlardı. Bazılannı nişanladık, üç dört kere bin bela ile girdiği müşahede olundu. Soğuk ve yağmurlu havalarda tit­reye titreye gece saat üçe dörde vanncaya kadar avluda durup git­mezlerdi. Bu hırsianna hayran kalırdık. Kral tarafından gelen ye-

14

Page 29: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

dekler yanımızda gittiği için istediğimiz zaman arabadan çıkıp binerdik. Kralın mirahuru gayet hürmetkar, terbiyeli ve anlayışlı bir beyzade idi. Hiç yanımızdan aynlmaz inip binerken elimiz-

. den tutardı. Kralın kaftancısı olan beyzade ise cümlesinden mute­bermiş ve rütbesi mihmandanmız olan beyzadeden de yüksekmiş. Bordeaux'da hısımlan olduğundan onlan görmek için izin alıp gel­miş. Bu bahane ile güya bizi karşılamaya gelmiş gibi bizimle bera­ber gelirlerdi. Paris'den beyzadeye mektuplar gelmiş. Bize hangi sarayı hazırladıklannı, ne türlü bir merasim yapacaklannı, bizi kar­şılamaya kimin geleceğini ve her hususta ne tedbir ve tertip ettikle­rini yazmışlar. Beyzade de bize anlattı. Her şehir ve k�leden girişi­mizde olduğu gibi çıkışımızda da alaylar tertip edip top olan yerlerde şenlikler yaparak uğurlarlardı.

Salı günü Poitiers'den çıkarak yedi saatte Chatellerault49 şehri­ne geldik. Şehir hayli güzel olup etrafa ekseriya oradan yayılan ça­kı ve bıçak yapıcısı ustalanyla meşhurmuş. Kesici aletlerden çok şeyler temaşa eyledik.

Oradan da kalkıp dört saatte Faux50 adında küçük bir köye kon­duk. Oradan beş saatte Ca ve namında küçük bir köye indik. Oradan da yedi saatte, cemaziyelevvelin birinci gunü, cuma51 günü eskiden Françe Padişahlannın gelip oturduklan Amboise adındaki şehre geldik. Bir kral sarayı ile küçük bir kalesi de var. Şehrin önünde Loire namında koca birnehir akar. Şehrin bir kısmı karşı yakada olduğundan köprüden geçip nehre nazır bir eve indik. Bu· konağa gelirken yolda gönül açıcı ve hoş bir saray52 ile bahçe temaşa eyle­dik. Lerafetini anlatmak kabil değildir. İspanya Kralının eski defter­dannın sarayı imiş. Kendisi azledilmiş. Sahibi şimdi Paris'de imiş. Poitiers'deıi itibaren güzel ovalar ve fevkalade binalar seyretmeye başlamıştık

Amboise'dan da göçüp altı saatte Blois53 adındaki şehre geldik. Buraya Loire nehri kenanndan gelindi. Nehrin iki yanında marnur köyler ve saraylar olup bolluğundan birbirine yapışıkmış gibi gelir. Vakıa nehir de latif bir nehir olup Garonne nehrinden büyüktür. La- ·

kin bundaki halet ve letafet Garonne'da müşahede olunmamıştır. Blois şehri de Amboise şehri gibi suyun iki yanına yayılı:nış olup

ıs

Page 30: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

bir taraftan öbür tarafa büyük bir köprü ile geçilir. Seher vakti yola koyulup o koca köprüden nehri yine geçerek karşı yaka ile altı saat­te Saint-Laurent54 adında küçük bir kasahaya inildi. Bu -konağa ge­lirken yarı yolda iç açıcı bir yerde bir kral sarayı55 bina olunmuş. Saray hoş görünüşüyle altı kubbeli bir buhurdana, oyma işlemele- ·

riyle de masa saatine benzer. François Premier namındaFrançe Pa­dişahı bina ettirmiş ve hala Kralıridır. Görülmedikçe anlamak ve anlatmak mümkün değildir. Saray tarafından yedi saatlik yere ka­dar dağ ve salıralan tahta duvar ile kuşatmışlar ve yer yer kapılar koymuşlar. Bizler de o kapılardan gelip geçtik. Orası av sahasıdır. Av yerlerinden geçerken bol bol geyik görmüş idik lakin bunlar Krala mahsus olup başka kimseler avcılık edemezler.

·

Saint-Laurent'dan da göçüp yine altı saatte Orleans56 adında bü­yük bir şehre vasıl olduk. Bu şehir Fransa di yannın meşhur şehirle- . rindendir. Hakikaten eşi benzeri yoktur, Loire nehri kale ile varoş arasından akar. V aroşu geçip nehrin üstündeki köprüden kaleye gir­dik. Kalesi köhnedir, hatta toplan bile yoktur. Orleans Paris'e yirmi saatlik yerde olup emniyetli bulunduğundan kalesini ihmal etmiş­ler. Kralın Champagne tabir olunur muteber alay_ı orada kışlakta imiş. Cümlesi merasim ile selama durmuşlardı. Süvari alayının ikinci kapudanı burada hizmetimize tayin olundular. Bir saatlik yer- ·

den bizi karşılayıp önümüze düşerek şehre götünnüşlerdi. Vilayet ayanı eski usulde olduğu gibi gelerek odamızı peri-yüzlü kadınlarla güzel bir Çin evine döndürmüşlerdi.

Bu şehirde bir gün kaldıktan sonra ertesi çarşamba günü yola koyulduk. Altı saatte Toury57 denilen köye, oradan da yine altı saat­te Etampes58 adındaki kasahaya geldik. Şehir demeye layık olan bu kasaba geniş bir yerde·kurulmuştur. Bütün etrafı bağ ve bahçe olup arazisi bereketli olduğundan Paris'in kileridir derler.

Buradan da kalkıp yedi saatte Seine nehri kenannda Corbeil adındaki kasahaya konduk. Bu da marnur bir· kasabadır ve Seine nehri kenannda olduğu için gayet iç açıcıdır.

Sabah erkenden Y'?la çıkıp nehrin üzerine yapılmış bir köprü­den geçtik. N ehir orada Garonne kadar vardı. Seine nehri civarında

16

Page 31: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

\

görülmemiş saraylar, tarh ve tarzı bilinmeyen Hitif bahçeler vardır. Hayret verici · güzellikteki koruluklar seyrolunarak dört saat kadar gittik. Charenton kasabası eteğinden geçip orada Seine nehriyle bir-

.leşen Marne nehri üze.rindeki bir köprüden geçtik. Bir saat kadar gittikten sonra Paris şehri yakınlarında hazırlanan saraya cemaziye­levvelin dokuzuncu cumartesİ'9 günü varmamız müyesser oldu.

Merhum Katip Çelebi'nin Türkçeye tercüme ettiği meşhur At­las60 Charenton kasabası hakkında garip bir kıssa yazar. Bu kıssaya göre bu kasahada bir yer varinış. O yerde bir kimse bağırsa sesin aynı şekilde on üç defa tekrar ederek geri döndüğü işitilirmiş. Bu acaip şeyden ısrarla ve dikkatle sual eyledik. Asla bilir yok ve bunu ömrümi,izde işitmedik diye cevap verdiler.- Böyle bir yer var imiş de zamanla viran mı olmuştur. Atlas'da niçin yazıldığı malUm olmadı;

Hazırlanan sarayda61 bir hafta kaldık. Gecede ve gündüzde hal­kın kalabalığı, erkeklerle kadıniann çokluğu öyle bir derecede idi ki, anlatmak kabil değil idi. Kibarlann kimi tebdil kimi aşikar gelir­lerdi. Düğünde bile böyle bir kalabalık görülmemiştir.

Saraya geldiğimizin ikinci gününde, bunlara mahsus bir rütbe var ki, sahibine entrodüktör derler, elçilere mahsu,s hoş geldiniz de­meye, karşılama merasimi yapmaya ve krala götürmeye memur­muş, o kimse62 gelip Kral tatafından gelişimizi tebrik eyledi. İki gün sonra yine gelip Kralımız pazar günü öğle vakti sizi şehre da- ·

vet eder, husus! olarak bir konak hazırlanmıştır, seÇme askerlerini müzeyyen bir giyim kuşamla alayımza ve selamımza durmak için tertip etmişlerdir dedi. Sizi götürmeye Baş Mareşal tayin olunmuş

. idi. Lakin at ile alaya gelemez, zira kendisi ihtiyar ve hasta olup ata binmeye kudreti olmadığından ikinci Estrees Mareşalİ63 tayin olun­du. İnşallah pazar günü öğleden evvel saltanat arabasıyla sizi alaya bindirmeye gelir, kendisine refakat edersiniz dedi.

Ertesi gün bunun gibi elçiler hususuna memur olan bir yardım­cısı64 gelip alayınızın tertibini kaydetmeye geldim, ata binecek kaç ademiniz vardır, Kral alımndan mükemmel atlar getirelim ve kaç yedek çekilecektir ve ne tertip üzere alay yürütmek murad edersi-

17

Page 32: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

niz, beyan buyurun ki ona göre hazır ve tertip edelim dedi. Biz ken­. dirniz beş at götürmüş idik. Yedi yedeğin tamam olabilmesi için iki

at lazımdır. Birine biz bineriz, altı yedek çeken at gerekir ve kırk , sekiz neferin birnnesi için mükemm�l atlar lazımdır dedik, kaydey-

. ledi.

Pazar günü olunca oğlumuz6� Divan efendisi için murassa diz­ginli. bir kısrak, kethüdamıza münasip. bir at, diğerlerine de riitbele­rine göre mükemmel atlar ile daha önce bizi karşılamak için yedek-. lerle gelen Kral mtrahurlanndan M. Cognard gelip herkese dağıttı. Daha sonra Estrees Mareşali entrodüktör ile Kral arabasına binmiş olarak geldiler. Biz de istikbale riayet eyledik. Kralımız kendi ara­basını sizin için gönderdiler ve cümle Devlet kibanmız da kendi

· arabalannı size ikramen göndermişlerdir dediler, aynı anda yüz ka­dar süslü ve güzel araba geldi. Sonra ikinci entrodüktör hayli vakit­tir, izninizle alayı yürütmeye· başlayabm deyip kalktı. Evvela Kra­lın kendisine mahsus atlı askerinden bir süvarİ alayı yürüyüşe başladı. Ardından bir miktanna kürk giydirip ellerine tüfekler ver­diğimiz bizim ademierimiz atlara binmiş olarak yürüdüler. Onlan yürüttükten sonra bir miktanna kerrake giydirip ellerine mızraklar verdiğimiz ademlerimizi yüruttük. Arkalanndan sakallı ağalar yü­rüdüler. Onlann arkasından imam efendi ile kapıcılar kethüdası ve oğlumuz ile kethüdamız yürüdü. Onlann arkasından altı adet ağır kesmeler ile müzeyyen ve eğerli yedek at çektirilip Kralın mt­rnhuruyla tercümanı gittiler. Kendimiz de divan kilimi ve abasıyla eğertenmiş bir ata binerek katibi destar ve ferace sarnur kürk ile sa­ğımızda Mareşal, solumuzda entrodüktör bulunduğu halde hareket ettik. Arkamızdan bir süvarİ ala yı geldi, sonra rütbelerine göre ara­balar dizildiler.

Paris şehrinin sokaklan gayet geniş tir. Yan yana beş altı araba­nın gitmesi mümkün iken bazı yerlerde kalabalık yüzünden üç atlı güçlükle geçebiliyorduk. Yanımıza altı adet çuhadar almış idik, et­nıfımızda gidemeyip önümüzden giderlerdi. Sokaklarda iki tarafta piyade ve süvari askeri yer yer dizilmişti, halk da onar on beşer kat kat toplanmıştı. Sanki şehirde olan cümle halk alay seyrine gelmiş­ti.

18

Page 33: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

19

Page 34: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

' i ., :

ı['<

Şehrin haneleri dörder beşer kat olup pencereleri sokağa n�zır­dır. Her pencereye kadın, erkek, çoluk çocuk tıklım tıkİş doluşmuş­tu. Osmanlı gördükleri olmadığından acep ne asıl �demlerdir deyu görmeye tiDip olmuşlar idi. Kral, amcası ve Devlet n�ibi Orleans Dükü66 ve bilcümle Devlet ileri gelenleri ve şehir kiban birer hane­ye gelip seyre durmuşlardı. Bizler ise deniz yolundan geldiğimiz­den gerektiği gibi alay göstermeye hazır olmadığımız halde Al­lah'ın yardımıyla Paris şehrinde böyle ihtişamlı alay olmamıştır diye itiraf eylediler.

Bu tertip üzere bizim için hazırlanan konağa67 indik, sel�ma du­ran asker konağın önünden �eçti, tamamında Mareşal de ved� edip hanesine gitti.

Yine erkekler ve kadınlar kimi seyir için akın akın gelip çeri­monya ve komplimenteler ile medisimizi doldururlardı. Bilhassa nasıl yemek yediğimizi ziyade görmek isterlerdi. Filan kimsenin kı­zı ve filan kim�enin kansı yemek yediğinize bakmaya izninizi rica ederler diye haberler gelir, kimini defedemeyip naçar ruhsat verir­dik. Perhizieri vaktine tesadüf ettiği için· kendileri yemez, sofranın etrafını çevirip seyrederlerdi. Alışık olduğumuz bir hal olmadığın­dan bize ziyade sıkİntı verirdi. Hatır için sabrederdik. Onlar ise ye- . rnek. seyrine alışmışlar. Faraza Kralın nasıl yemek yediğini seyre truip olanlara izin vermek �de!leriymiş. Daha da garibi şu ki: Kral yatağından nasıl kalkar ve nasıl giyinir seyretmeye giderlermiş. Bundan dolayı bize de bu türlü,teklifler yaparak canımızı sıktılardı:

İki gün sonra yine entrodüktör gelip cuma günü Kral sizi d�vet eder. İnşallah gidersiniz. Saraya götürmek üzere taziinen Lambesc Prensini tayin etmişlerdir. Birlikte geliriz ve evvelce, olduğu şekilde hemen-gideriz. Bu �na kadar gelen elçilere Mareşal ve 'Prens tayin ol unduğu yoktur, l�kin · Padişahımız size ziyade muhabbet ettiğin­den mümkün olan her türlü hürmeti göstermek isterler diye bol bol komplementeler eyledi. Evvelkinden ziyade alay tertip olunmuştur. N�me-i hüm�yunu teslim ettiğinizde cevabinızı lala verecektir. Kralımız huzura girip çikışınızda ayakta bulunacaktır. Siz de dost-· luğa l�yık muamele neyse öyle edersiniz dedi ve gitti:

20

Page 35: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

Cuma günü Lambesc Prensi ile entrodüktör geldiler. Ademieri­ınizi eskisi gibi tertip ettik, ancak kılıç kuşanmadılar, elleline de tü­fek ve mızrak vermedik. Oğlumuz Divan efendisi makamında oldu­ğundan name-i hümayun-u şevket makrUnu onun eline verdik, onun için dizgini kıymetlitaşlarla süslü bir kısrak getirmiŞlerdi. Bu kısra­ğa binen oğlumuzu önümüze alıp kendimiz de katibi destar ve fera­ce satnur kürkle divan takımı ve kilimle eğertenmiş kendi atımıza binerek sağımızda Lambesc Prensi,' solumuzda entrodüktör olduğu halde yürüyijşe başladık.

Kral askerini bize seyrettirmek için etrafımızda kışlakta olan bazı pjyade ve süvarİ alaylannı getirtınişler ve çoğuna yeni elbise­ler giydinnişler. Hepsi birden otuz binden fazla asker hazır etmiş­ler, bunlar olduğumuz konaktan Kral sarayına kadar dizilmişlerdi. Halcikaten mükemmel, seçkin ve güÇlü asker müşahede olunmuş­tur.

Kral sarayına68 bahçe tarafından vardık. Bahçe içine dizilen alaylann birine ak atlı, ötekine siyah atlı derlermiş. Bu iki a1ay cümle askerin en itibarlısıymış ve bunlann askerleri kibarzadeler ve

beyzadeletdir. Kumandanlan da bütün kumandanlardan ileridir ve Kralın has askeridir. Gerek atlan gerek giyim kuşamlan pek temiz­di.

Saray kapısının merdiveninin dibine yanaşarak attan inip içeri­ye girince biraz nefes almak için sağ tarafta bir odaya götürdüler. Kralın kethüdasının oqasıymış. Mösyö le Duc69 derler. Kralın yakın hısmıdır. Bir miktar is tirahatten sonra kalkıp merdivenden yukanya çıktık. Her katta Devl�tin ileri gelenlerinden bir kimse karşılıyordu, 'böylece divanhane kapısına kadar geldik. Kalabalık öyle bir derece­deydi ki, karşılamaya gelenler etrafımızı kiış�ttıklan halde güçlükle geçiyorduk. Divanhane kapısından �ile ancak on iki ademle geçe­bildik. Kral tahtının iki tarafına düğün evlerinde olduğu gibi bjrbi­rinden yüksek birkaç yüz iskemle koymuşlar. Bunlara da ne kadar kibar kanlan ve kızlan ve Kralın hısımlan prensesler varsa topla- . nıp rnücevherlerle süslenmiş şaşaalı elbiseler içinde oturmuşlar. Biz içeriye girince hepsi ayağa kalktılar. Tahtın yanına yaklaşınca

21

Page 36: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

i

Kral da ayağa kalktı. Name-i hümayun-u şevket makrunu önümü­ze almıştık. Elimizi göğsümüze koyduk, sonra name-i hümayun'u alıp yaklaştığımızda temenna edip: ŞevketlO, azametlO, kudretlO Padişah-ı İslam, velinimetim, Efendim Sultan Ahmed Han, ibnüs­sultart Mehmed Han Hazretlerinin name-i hümayun-u şevket mak-

. rünlandır diye vezirin70 eline teslim eyledik. Sonra Sahib-i Devlet Hazretlerinin namesini alıp: Bu da devletlfi; saadetlO Veziriazam ve

. Damad-ı muhterem İbrahim Paşa Hazretlerinin name-i alişanıdır di­ye vezir eline verdik. Bu iki Devlet arasında eskiden beri mevcut olan sağlam dostluğu daha kuvvetlendirrnek için ve devletlO ve haş­metlO Frariçe Padişahı Hazrederine olan muhabbet, sevgi, itibar ve rağbetlerini açıkça beyan etmek için elçilikle beni gönderdiler de­dim.

Kral on bir yaşını tamam edip on iki yaşına basmış. Gayet gü­zel yüzlü olup elmaslara gark olmuş altın elbiselerle meclisde pınl ·

pınl parlıyordu. Kendi cevap vermedi, yerine lalası olan Villeroi Mareşali: ŞevketlO, kudretlO AI-i Osman Padişahı Hazretlerinin namelerinden ve elçiliğe Cenablannın intihap olunduğundan Kral Hazretleri ziyade memnun olmuşlardır diye cevap Yerdi. Bu sirada naip olan Orleans Dükü Kralın yanında, diğer akrabası da sağında ve solunda ayakta dururlar idi. Sonra yine elimizi başımıza, birkaç adımdan .sonra göğsümüze koyup veda eyledik.

Merdivenden inip binek taşında ata binerek geldiğimiz tertip· üzerehalkı ve askeri temaşa ederek konağımıza geldik. Bu gün cu­ma günü idi ve Nevruz idi.

Kral sarayını ve kapılannı yüz nefer kapudanlanyla beraber da­ima beklerler, bunlara Süvis derler. .Fransa ile �emçe arasında otu-

. ran başka bir kavimdir. Her· kim kİralarsa pna kiralamrlar. Pek sert tabiatlı ve gözüpek olduklan ve verilen emirlere itaat eden kavim olduklanndan bekçi olarak seçilmişlerdir. Hatta hikaye ederler ki,

Versailles'da bir Süvisi kapurlanı bahçe kapısına koyup, sakın içeri bir ferdi koyuverme diye tenbih eylemiş. Kral bahçede gezinmek istemiş, kapıya gelince Süvis mızrağını kapıya dikerek, kimseyi ko­yuvermemek için bana tenbih olund� demiş. Ben Kralım deyince,

22

Page 37: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

1'

. hoş ama bana tenbih mutlaktır demiş. Kral bir miktar altın vermek istemiş, beni akçeyle aldatıp kötek çaldırmak ve namusurodan et-mek istersiniz demiş.

·

Bunlardan on iki nefer bir onbaşı ile konağın kapısını bekle­mek için tayin edilmişlerdi. Vak:ıa güzel hizmet ederlerdi. Ne ki ten�ih olunursa tam olarak uymamaHın imk§nsızdı.

Ertesi gün· Kral için tertip ettiğimiz hediyeleri kethüdamız ile vezire gönderdik. Biz ulaştınnz diye cevap gÖndermişler .. Hediye­ler şunlardı: krallara İnahsus at takımı, gayet sanatlı rengarenk sır­ma ile işlenmiş beyaz diba eyer örtüsü ile üzengileri husus! bir gü­müşle donanmış bir midilli, koşumsuz başka bir at, yayı ve oklan gayet gösterişli küçük bir ok malıfazası ki mahfaza · sıiTQa ile pek ustaca. işlenmişti ve dokuz top Rum dibası, altı top Hind ab_antsi, bir kakunı. kürk ve sekiz şişe halis balsam idi.

Naibin de, Kral gibi, kendisiyle elçileri buluşturucu bir entro­düktör'ü71 varmış. Bu entrodüktör gelip: Naip yann sizi davet eder. İnşallah sabah aralıayla sizi alınm. Lakin halkımız sizi seyn�tmeye gayet heveslidir, atımza · binerseniz halkımızı memnun· etini ş olur­dunuz dedi. Sabah olup entrodüktör gelince Krala gittiğimiz şekil­de atımıza bindik. Ademierimize binmeleri için atlar getirmişlerdi. Cümlemiz atlara bin�rek önceki alay tertibiyle yola koyulduk. Nai­bin süvan ala yı önümüze düştü. Y ollaida askerler yer yer selama dizilmişlerdi. ·

. · V anp binek taşında indiğimizde kethüdası72 ve Kral· eritrodük- . tör'ü karşıladılar; Kethüda, bir miktar 1stirahat etmez misiniz diye odasına davet etti. Orada ademierimiz atianndan inip çizmelerini temizleyineeye kadar is tirahat ettikten sonra kalktık.

Naibin sarayı73 gayet güzel ve geniş olup birbirinden geçme al­tın yaldızlı.divanhaneleri ve odalan vardı. Tıklım tıklım kalabalıktı. Kendisi nihayetteki divanhanesinde bir iskemieye oturmuş olup hü­kumdarlannkine benzer bir divan tertip etmişti. Bizi görür görmez ayağa kalkarak bize doğru iki üç adım attı ve şapkasını ·çıkardı .. Biz de. dostluğa riayet ile elimizi göğsümüze koyup vaktiniz hayrolsun

'23

Page 38: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

. dedik ve narneyi alıp: Devletlu, inayetlu Veziriazam ve Damad-ı muhterem İbrahim Paşa Hazretlerinin name-i allleridir dediğimizde kendi elini uzatıp aldı.

Bundan sonra, uzun deniz ve kara seferleri ettiğimize göre El­hamdü li'llahi Teala sizin gibi bir alişanla görüşmek müyesser oldu-

. ğundan cümle zahmetleri unuttuk diyerek cemile kasdettik. Vakıa Toulon'dan öteye kara seferlerinde çekilen meşakkatler beyan olun­mak lazım gelse dokuz kat seriıaya sığmazdı. O da, saadetlu Veziri­azamın namesinden ve sizin gibi bir alicenabı elçiliğe intihap ettik­lerinden ve bu mektuplaşma ile bu muhabbet tekidi bizim vasili­ğimize tesadüf ettiğinden ziyade memnunurodiye cevap verdi.

Sonra veda edip geri döndük. O gün hava bir miktar sıcaktı ve izdiham yüzünden sokaklan geçmekte çektiğimiz zahmet sebebiyle yorgun olduğumuzdan arabaya binip konağımıza geldik. Ertesi gün vezir makamında olan Cambrai arşevekine vanp görüştük. Kahve, şekedeme, şerhetler getirip her türlü hürmeti .gösterdi.

Bunların birkaç veziri vardır ki, ministre derler ve rütbede iti­barlan mareşallerden ve dükalardan bile aşağıdır. Her birinin ayn bir işi vardır, biri diğerinin işine kanşrnaz, her biri memur olduğu hizmetinde müstakildir.

Cambrai arşeveki Hariciye vekili idi. Mesela cenk ve sulh te­şebbüsüne geçmek gibi, ticaret işlerini görmek gibi, gelen elçilerle müzakereler yapmak gibi ve Asitane-i Saadet'e gelen elçilerin azil ve nasbına kudreti vardır. Vasinin gayet yakını ve gözünde itiban olan bir kimseydi. Fıkara bir papas iken Cambrai kalesinin pisko­posu olmuştu. Arkiapiskopos derlerdi. Arkia tek başına hükmeden demektir. Davet �lunduğurnuzda, sonra biz de kendilerine vannz diye tercümanla haber göndermişti.

Ertesi gün vast için hazır ett�ğimiz hediyeyi ki, vezirane donan­mış mükemmel bir at, altı top Rum dibası, bir kakum kürk, dört top

. Hind abanisi, üç adet p.eşkir ve bilrada pek kıymetli bir şey olan altı şişe balsarn, kethüdamız ile yolladık .

24

Page 39: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

Derya kapurlanı olan Mösyö le Comte de Toulouse'a74 inayetlfi Sahib-i Devlet Efendimizin mektuplan vardı. Bu sırada çiftliğinde­ki evinde75 bulunuyordu, bu yüzden ziyaretimi ileriye bıraktım.

Birkaç gün sonra Kralın lalası olan Villeroi Mareşaline vanp, Sahib-i Devlet Hazretlerinin mektuplarını verdik, bize ziyade hür­met ve ikiarn eyledi. Lala Kralı talim ve terbiyesine almış bir ihti­yar idi. Saray'da kalır, Kralla yatar� Kralla kalkar, yanından bir an ayrılmazdı. Biz kendisiyle yalnız sohbet ederken Kral perde aralı­ğından bize bakardı.

Bazı· mesire seyrin� gitmek isteyince deniz yoluyla geldiğimiz için binecek atımız olmadığından zahmet çekerdik. Zira üç at gö­türmüş tük. Onların da birini vasiye verdiğimiz için iki ·at kalmıştı. Ama bir ay sonra iki araba tedarik etmişler, yolladılar. Lazım gel­dikçe biniyorduk.

Birkaç gün sonra, Kral ava çıkacaktır, seyretmek isterseniz hazzederdiniz. Eğer arzu ederseniz atlar getirelim, ademierinizin binmesi için dediler. Biz de bir alel)ldir diye gidecek olduk. O gün kendi atlarımızi yedek edip araba ile yola çıktık. Şehrin dışında Kralla buluştuk. Kral arabasından inip midilli kadar küçük bir bey­gire bindi .. Yaya altı kişi etrafını aldılar. Biz de arabadan çıkıp ata binerek lalayla yanyana gitmeye başladık. Kral önümüzden gidi­yordu. İki tarafı ağaçlı bir yoldan geçip çayırlık çimenlik bir ovaya vardık. Cümlesi dizgirıleri çekip saf bağladılar. Kral avcıları şahin, doğan, sungur, seyfi ve balahan cinsi kuşlan sehpalada boğazlarına takıp getirmişlerdi. Görülmemiş güzellikte kuşlardı. Daha evvel çe­şit çeşit yabani hayvan ve kuş yakalayıp hazır etmişler. Kah kuş köyverip yeniden avlarlar, kah tavşan koyverip seyfilere aldınrlar­dı. Tuma, balıkçı!, kartal ve karakuş salıverip şahinlerle kapışmaia­rım seyrederdik. Üç dört saat bunların temaş asıyla zevklerıdik

Biz lala ile sohbet ederken Kral bizi seyretmeyi av seyrine ter­cih edip gözünü bizden ayırmazdı. Av tamam olunca geri döndük.

. Bir iki gün sonra Mösyö le Comte de Toulouse gelmiş,. varıp görüşüp Sahib-i Devlet Efendimizin mektubunu verdik. Bu Kont

25

Page 40: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

Koca Kral'ın gayn meşru oğluymuş. Makamı gayet büyük ve itibar­lı olduğu için halkın nazannda kralzadelerin muteberi idi. Vardığı­mızda merdiven başmda karşılayıp dönüşümüzde arabaya bindiği­miz yere kadar teşyi eyledi. Bir iki gün sonra lala bizi ziyarete geldi ve oğullannı bile .getirdi. Kralımız sizi görmeyi o kadar istiyor ki, mümkün olsaydı bizimle gelirdi diye tatlı tatlı konuştu.

Yine iki gün sonra Mösyö le Comte � Toulouse da ziyaretimi-ze geldi, görüştük. -

Kralla elçileri buluşturucu kimse ki, entrodüktör derler, iki kişi olup biri büyük ve biri küçüktür. Küçük entrodüktör davetiriıize ge-

. lip bizimle beraber gitti. Büyük entı;odüktör Mösyö le Coınte de Toulouse ile bizi karşılamışlardı. Kont ·bize geldiğinde büyük en­trodüktör ile beraber gelmişti. Küçük entrodüktör daha önce bize gelmişti. Bizimle beraber karşılayip geçirdi. Kont · şehzade olduğu için bu merasime riayet etmişlerdi. · ·

Birkaç gün sonraKral sarayı yakınında ferah bir yer vardır ki; Kur derler, Kral bazen orada arabay la dolaşır. Şehrin kiban, .kızlan · ve kanlan dahi gelip o yeşilliği ve Kralı seyretmek için dolaşıp du­ru:dar. ·Eğer giderseniz ziyade hazzedersiniz, :kral da sizi görmeyi pek ister dediler .

. Paris halkı ömürlerinde Müslüman gördükleri olmayıp ve Os­. manlı giyim kuşamım.dahi görmediklerinden bizlere hayran hayran

· bakarlardı.

Vasıflanmızı Krala beyan ettikçe ariusu şiddetlenirmiŞ. Bil-• hassakendisi çocuk olup-böyle nadide şeyleri görmeye talip, lakin

bizi aşikar dav�t merasi!fie ay kın· olduğundan bizi Krala seyrettir­mek için sanata başvururlardı. Bir gün Kral çıkacak olmuş, bize ha­ber ettiler, arabaya binerek Kral bahçesi önünde Kur'a vardık. Kur meydan manasınadır. Beş altı yüz kadar araba toplanmış, Kralın gelmesini beklerlelmiş. Kralın orada gezip dolaşmak için sadece la-

·. lasıyla kendisi oturacak kadar dört köşe kasır şeklinde yapıİmış, et­rafı açık, altın yaldızlı bir arabası var ki bizim arabayı onun yanına getirdiler. Durup beklerneye ·başladık. Kral- bahçesinden lalasıyla

26

Page 41: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

beraber başka bir aralıayla hemen çıkarak yanımıza geldi. Mültefit bakıştarla aşinwık ederek kendisine mahsus arabaya bindi. Biz de arabamızda ayağa kalkarak yapılan iltifata mukabele ettik. İki araba yanyana dolaşmaya başladık.

-

Kur dedikleri meydan geniş ve latif bir çemenzar olup ulu ağaçlada doluydu. Bu ağaçlar öyle hendesl dikilmiş ki,. cü,mlesi ay­m nisbet üzere 'olup birbirinden farkı yoktur .

Hakikaten meydanın seyri gam dağıtır ve içinde gezip dolaş­mak ferahlık verir. Bu güzel yollarda dört veya beş defa gidip gel�

dik. Beraberimizdeki sayısız araba peri yüzlü, gümüş ve gül xanak­lı güzellerle doluydu. Onlar da _etrafımızda dolaşıyorlardı. Onlan seyretmek dahi içimizi açıyordu. Akşama kadar böyle vakit geçirip konağımıza geri döndük.

Lala Mareşal bize geldiğinde, Kral askerinin cenkte tertip ve hareketlerinin nasıl olduğunu seyretmekten haz eder misiniz diye sual etmiş idi. Biz de arzu ettiğimizi söylemiştik. Yann Kral askeri­ni seyre çıkacaktır diye Mareşal haber göndermiş. Biz de ertesi gün har�ket ettik. Bir koruluktan geçip zümrüt gibi yeşil bir yere vardık. Piyade asker bayraklannı açıp göz alabildiği kadar beş altı kat saf bağlayarak dizilmişler. Kralın akrabası olan prensesler ile düşesie­rin arabalar· içinde Kralı bekledikleri toplanma yerinde_ biz de be k.:.

lerneye başladık. Ardından vas! olan Orleans Dükü, oğullan, birkaç mareşal ve Devletin ileri gelen büyükleriyle geldiler. Biz de ata bindik ve at üzerinde görüşüp hal hatır sual ederken Kral da lalasıy­la gelip atlara bindiler. Lala bizi yanına aldı, birlikte yürümeye baş­ladık. Kral önümüzde askeri seyrederek safın nihayetine kadar git­tik. Sonra geri dönüp orta safa gelince Kral biraz uzaktaki bir tepeye çıkarak bizi de yanına aldı, beraberce askere karşı durduk. Sonra meydan açılıp Baş General at sürerek bizimle asker arasında askere doğru durdu. Dört davul sağ tarafında dört davul sol tarafın­da biraz ötede durdular. General mendilini çıkanp bir kere sallayın­ca davullar çalmaya başladı. Asker de hemen ve hep birden döndü. Mendilini bir daha salladı, davullar yine çalmaya başladı, asker yi­ne döndü. Mendilin her sallanışında ve davullann her çalınışında

\

27

Page 42: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

askerin durumu değişiyordu ve bunu öyle maharetle yapıyorlardı ki, sanki cümlesi tek vücutmuş gibi geliyordu. Generalin her işare­tinde kah tüfeklerini ko la alıp, kah diz çöküp, kah kalkıp, kah sağa, kah sola dönerlerdi.

Bir saat kadar bu hareketlerini seyrettikten sonra geri dönüp yi­ne bir münasip yerde durduk. Askerler alaylarıyla ve bayraktarla­nyla önümüzden geçip gittiler. Hakikaten fevkalade askerlerdi. Alay tamam olunca Krala veda edip konağımıza döndük.

Bir iki gün sonra ministre de la guerre derler bir ve;lirleri76 dahi var ki, muharebeyle alakah işlere bakar, ziyaretimize geldi, görüş­tük. Sohbet sırasında bizim askerimizden yaralı ve iş göremez hale gelmiş olanlara bakrİıak için bir saray yapılmıştır ki, seyre değer, sizi oray� görmeye davet ederiz, ümidim budur ki, ziyade hoşunuza gider dedi. Biz de bu daveti kabul ederek ertesi gün gittik. Vezir büyük bir kalabalık toplamış .. Şehr!n meşhur kanlannı davet edip getirmiş. Şekerleme ve yiyecek içecek husus:unda ziyade zahmet eylemiş. Öyle hoş bir meclis tanzim etmiş ki, tabir olunmaz. Kırk elli kadar sazende kendilerine mahsus nice görmediğimiz sazlarla biz yemeği bitirinceye kadar çaldılar. Öyle latif bir eğlence idi ki, ancak olur.

Daha sonra kalkıp sarayı77 seyretmeye gittik. Kendisi önümüze düşerek orada bulunan askerlerden hasta olanlara baktıklan yere götürdü. Beş altı yüz kadar tertemiz yatak gördük. Hastalara hizmet edenler sıra sıra diziimişlerdi. Bazı hastalar yatıyorlar, tabipler yan­lannda lazım olan şeylerle beraber hazır duruyorlardı.

Bunlan gördükten sonra ilaç hazırladıklan yere vardık. Birkaç bin yuvarlak billur şişe çeşitli ilaçlarla doldunilmuş olarak küçük raftara konmuş, türlü türlü havanlar ve elekler ve eczaya ait aletler tertip olunmuş gayet temiz bir yerdi.

Sonra ekmekfınnlanna vardık. Bol bol ekmek pişirilmiş. Ucuz olanı da has olanı da var, ucuz olan ekmek de beyazdı. ' '

Oradan çıkıp mutfaklanna vardık. Çarkla dönen kebap şişleri v�rdı; koyunlan bütün olarak geçirmişler pişirirlerdi. Ocağa çorba

28

Page 43: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

için koca koca kazanlar koymuşlardı. Bu sırada halkın yemek yak-: . tidir, seyreder misiniz diye sordular. Hatıriarı için vardık. Sadece

yemek yemek için koğuşlar yapılmış, herbir koğıişta herbirine iki­şer yüz adem sığar ikişer sıra sofra kurmuşlar. Her dört §demin önüne bir lenger kebap, bir lenger çorba, dört ekmek ve dört bardak şarap koymuşlar. Sadece bunun için sofracılar var, hizmet ederler.' Bunları seyrettirip eşyalarını gösterdiler. Doğrusu güzel tertip mü­şahede eyledik. Üç bin kadar elden ayaktan düşmüş kimse mevcut idi ve saray gayet geniş, üç kat khgir bina oluninuş, geni§ bir yer­deydi. Sarayın yanında bir kilis�78 yapılmış. Kubbesi yüksek, güzel, yaldızlı ve şaşkınlık uyandıracak. nakışlarla süslü idi. · Kilisenin dö­şemesi de somaki mennerden olup süslü püslü ve güzeldi. Gayet gösterişli koca bir erganun vardı. Biz kiliseyi seyrederken çalarlar- . dı. Bilmediğimiz bu sazı riıüşahede eyledik, gayet acaip idi. . . �

Birkaç gün sonralala Mareşal ziyafet tertip' edip bizi d§vet ey-. ledi. ftamet ettiği Kral sarayına vardık. Bize pek ikram eyledi. kra­

lı görmekten haz eder misiniz diye sordu. Arzu ettiğimizi söyledik. Yemek hazır oltıncaya kadar size Kralı seyrettireyim diye elimize yapıştı, gittik. Kralı daha önce n§me-i hüm§yun tesliminde buluştu­ğumuz divanhanede bulduk. Birkaç beyz§deyle gezinirmiş. Lahi­sıyla beraber bizi görünce bize doğru geldi. Muhabbet dolu sohbet­ler yaptık. Cümle elbiselerimizi ve hançerimizi ayn ayn · tem§şa eyledi. Lala Mareşal Kralımızın güzelliğine ne dersiniz diye sordu. Maşaıiah, Hak Te§l§ kö�ü ıiazardan saklasın dedik. Henüz on bir yaşında dört aylıktır diye il§ve etti. Boyu bosu yerinde değil midir? Bilhassa saçları.takına değildir diyerek Kralı tutup arkasını çevirdi.· Biz de o sümbül saçları elimizi sürüp okşadık. lfakİkaten sırma teli gibi düz ve beline kadar uzurtdu. Sonra yürüyüşü de güzeldir, şöyle bir yürüyünüz görsünler dedi. Kral da divanhanenin ortasına kadar keklik. gibi ·gidip· döndü. S üratli hareket ile koştuğunuzu da görsün­ler dedi. Kral da divanhanenin orta�ına kadar seğirtip döndü. Mare­şal beğendiniz mi diye sordu. Biz. de Fetebhek' Allahü Ahs�nül- ·

Halikin diye cevap verdik. (

Sonra divanhanede asılı duran · acaip tasvirleri seyre koyulduk ve Kral ile beraber dolaştık. Bazılarını bu filandır diye kendisi tarif

29

Page 44: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

ederdi. Oradan kendi odalanna götürüp tek tekseyir ve tem� et­tirdi ve kendi yatağını ve hocadan79. okuduğu yerleri de gösterdikten sonra veda edip dışarı çıktık.

Yemek ve sofra hazır edilmiş,_ yemekde ziyade zahmet olun­muş idi. Y enıekten sonra Kralın cevahirlerini seyreder misiniz dedi.

· Hazzederdik dedik. Buyurun gidelim deyip elimize yapıştı, yine Kral odasına girdik. Kral ayakta dururdu. Hazinedarlar bütün oda­nın içine cevahirleri yaymışlar. Tek tek tem�ya başladık.:Evvela üç kat takım halinde elbise gôrdük. Biri incilerle yakutlarla, öteki . incilerle elmaslarla bezenmişti. Bu inciler fındık kadardı, temiz, be­yaz,·aynı büyüklükte ve elmaslar gibi çok kıymetli incilerdi. iıq sı­ra inci gördük Hindistan cevizi kadar. Tahta oturonca Kral omuzu başına asartniş. İlk buluşmamızda da asmıştı. Gayet kıymetli ceva­hirlerdi: Ayrıca bir kutu içindeki dürt-i yetimi80 gös�erdiler, eşi ben­zeri yokmuş. Hindistan cevizi iriliğinde, yusyuvarlak, gayet beyaz ye berrak ve deliksiz. Bir·aynanın üzerine konulunca durmaz hare­ket eder. Yuvarlanan inci diye işittiğimiz inciyi kendi gözlerimizle gördük.

Elmaslann arasında, zeytunt tabir ettikleri, gayet kıymetli san elmaslar vardı. Bir kutu içinde de üç köşeli ve lacivert renkli bir el­mas gördük, gayet büyük ve ağırdı. Bir gök yakut gördük ki, dört köşe. tıraş olunmuş ve baş paimak kadar ve başka bir ·elnias daha gördük ki, az bir zaman evvel bir İngilii'den altı bin kese akçeye satın alıı'ımış81• Ortası dört köşe, iki yanı kubbeli, pek ustaca işlen­miş, ziyade beyaz ve berrak, aynı yok, yüz otuz yedi kırat imiş. Ha­kikatert cevizderi iri emsalsiz bir taştı. Kral bazı cevherleri kendisi elimize verip gösterirdi. Bu esnada· Mareşal Krala bu cevherler ki­mind� diye sordu. Kral da kimin olsa gerektir, benimdir dedi; Yok senin değil, Tacındır dedi.

Bunlarda adet bu imiş ki, Kral çocuk olsa büluğa ermeyince taç . giydirmezlermiş. 'Bu bakımdan tam olarak hüküm sürerneyeceği için güvenilir bir kimseyi vast tayin edip saltaıiat işlerinin görülme­sini ona bırakırlarmış. Booun da büyük amcası Orleans Dükü vast oİınuş idi. Mareşalin muradı sen kendi başına bu cevherlerin tasar-

.30

Page 45: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

rufuna malik olamazsın, ta ki bülı1ğ çağına yetişip başına taç giyip rnüstakil olmadıkça diye terbiye etmektir dediler. Yine Krala veda

. edip dışan çıktık.

Memleketin dört tarafında hudut boylannda ve yakın yerlerde malik olduklan kalelerin küçük ve büyüğünü ovalanyla, bahçe ve dağlanyla, nehir ve varoşuyla, inişiyle yokuşuyla rnücessern res-. metrnişler82• Onlan seyretmek güya o kalelerin her birini tam olarak rnüşahede etmek gibidir. Zira o kadar uğraşmış ve İlıtimarn etmiş­lerdir ki, her kalenin sokaklan, evleri, kiliseleri ve köprüleri aynen, olduğu gibi resrn olunrnu�tur. Bunun faydası şudur ki, bir kaleye düşman zuhur etse, ne taraftan gelmesi mümkündür ve ne tarafına istihkam verrnek lazımdır, malum olur. Kral da kendi gözüyle gör­muş gibi olur. Bu resimler meydana gelinceye kadar dünyalar kadar mal harc ve sarf olunmuştur. Bu resimleri değme kimseye göster­meyiz, eğer arzu ederseniz sizlere seyrettiririz dediler. Biz de haz­zederiz dedik.

Muhasara ve muhafaza sırasında kale işlerine vakıf ve nazır olan general önümüze düşüp büyük ve uzun bir divanhaneye gel­dik. Kapısını anahtarla açıp içeriye girdik. Yüz yirmi beş kale res­molunmuş, her biri sofa büyüklüğünde birmasanın üzerine konul­muş. Hakikaten öyle dikkatli hazırlamışlar ki, bir kalenin etrafında olan dağlan ve ovalan çimenleriyle, ipek yapraklı parmak kadar ağaçlanyla, sulann ne taraftan gelip kaleyi çevirdiği, yahut ortasın­dan mı yoksa kenanndan mı geçtiği, köprüterin. nasıl kurulduğu, hendek ve kapılar, şehrin sokaklannın büyüklüğü, küçüklüğü, evle­rin pencereleri güya şehir içinde temaş a eder gibi müşahede olunur­du.

Fethettikleri bazı kaleleri ne taraftan muhasara. etmişler ve ne kadar metris almışlar, onlanda göstermişlerdi.

Aslında bunlara dikkatle bakılsa her kalenin ahvaline gereği gi­bi vukuf tahsil. etmek müyesser olur. Her ne kadar çok mal harca­ınışiarsa da yine çok kazançlı bir iş yapmışlar.

Biz bunlan seyrederken Kral duramamış yine yaiıımıza çıka­geldi. Galiba Elçi Efendi'yi görrnekten hazzedersiniz dediler. Bili-

31

Page 46: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

rim, o da beni görmekten hazzeder diye cevap verdi. Bir miktar te-' m§.şadan sonra çıkıp gitti. O gün· Kral ile üç defa görüşmek nasip oldu. Biz de bir iki saatte cümle resimleri tem§.şa edip sonra l�la Mareşal ile vedalaşıp evimize geldik.

Paris şehrine mahsus bir eğlence var imiş ki, opera derler imiş. Acaip sanatlar gösterirlermiş, pek kalabalık bir cemiyet olurmuş. Şehrin kibarlan vanrlar ve vasi dahi ekseriya vanp, Kral dahi bazı kere gelirmiş. Onu seyredecek olduk. Bir gün entrodüktör Kral ta­rafından bir araba getirip ademlerimizle bizi aldı, gittik. Vasinin sa­rayına yakın bir yere vardık. Burası bilhassa opera için yapılm1Ş83• Herkesin rütbesine göre oturacak yeri var. Bizi Kralın oturduğu ye'­re getirdiler. Kırmızı kadife ile döşenmişti. Vasi de gelmiş, yerinde oturmuştu. Bina erkeklerle, kadınlarla doluydu. Yüz çeşitten fazla saz hazırdı. Akşama bir saat vardı. Her tarafı kapalı olduğundan birkaç yüz balmumu ve billur avizelerde de hesapsız mum yanmış­tl.

Opera pek gösterişli yapılmış olup cümle tırabzanlan, sütunla­n, duvarlan ve tavanlan altınla süslenmiştir. Gelen kadınlar dibalar ve mücevherler içinde olduklanndan mum ışıklanıidan öyle bir par­laklık zuhur etmiştir ki, tabir olunmaz.

Önümüzde sazendelerin olduğu mahalde nakışlı büyük bir per­de asılıydı. Tamam yerleştikten sonra birden o perde yukanya kal'­dmhp arkasından koca bir saray zuhur eyledi. Sarayın ortasında oyuncular operaya mahsus kıyafetleriyle ve yirmi kadar peripeyker kıymetli taşlarla süslü elbise ve fistanlanyla meclisi tekrar şaşaayla

. doldurduktan sonra sazları da hep birden şarkıya başladılar. Bir miktar raks olunup daha sonra operaya başladılar. Bunun aslı bir hi­kayeyi mücessem göstermek. Her hikayeyi bir kitap edip basmışlar, hepsi otuz kitap olmuş. Her birinin adı var. Her m�cliste bir hikaye­yi henüz zuhur ediyor gioi gösterirler. Bizim' olduğumuz mecliste84 bir padişah varmış, başka bir padişahın kızına aşık olmuş ve iste­miş. Ancak kız da başka. bir padişahın oğluna aşık imiş. Aralannda geçen sergüzeştleri aynile gösterdiler. Mesela padişah kızın bahçe­sine varacak oldu, gözümüzün önünde duran saray bir anda kaybo-

32

Page 47: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

lup yerinde bir bahçe zuhur etti ki, limon ve turunç ağaçlanyla do-· luydu. Bir vakit oldu ki, dua etmek için kiliseye varacak oldu. O bahçenin yerinde derhal koca bir ki�ise ortaya çıktı. Aralannda bir­leşrnek ve aynimak için büyüye müracaat lazım geldiğind�n türlü türlü sihirler gösterip hokkabazlıklar ettiler. Atlı ve piyade askerle­riyle cenkler gösterdiler. Gökten bulut ile ademler inip ve yerden ademler uçurdular. Netice-i kelam, o kadar hayret veren şeyler gös-

. terdiler ki, anlatılacak gibi değil. Şimşek ve gökgürültüsü gösterdi­ler ki; hele görülmedikçe itimar olunmayacaktır. Acaip ve garip şeyler temaşii olundu. Hele aşkın ne olduğunu o derecede ortaya k0yarlardı ki,. gerek padişahın. ve gerek kızın ve gerek şehzadenin hareket ve tavırlanna bakıldıkça yüreği acırdı insanın.

Bu operanın yükSek sınıftan muteber bir nezaret edeni var. Çok masraflı· bir sanat olduğu için gelirierini birleştirmişler ve Devlet hazinesine ait Çok mal bağlaıriışlar. Kazanç çok olurmuş. Opera bu şehrin boşa giden şeylerinden imiş. Oyun üç saat kadar vakitte ta- . mam olup yine konağimıza gelip karar eyledik.

� gün sonra yine. entrodüktör gelip Kral sarayında opera ce­miyeti olacaktır, eğer gelirseniz gayet bazıedeceğiniz şüphesizdir. Kral ile bir mecliste oturursunuz. Kralın sağ tarafında alerabası ve· ·

prensler yeri vardır ve sol tarafında elçiler yeri vardır, geldiklerinde rütbelerine göre otururlar. Siz cümle elçilerin başına geçip Krala yakın oturursunuz dedi; Biz de teklifi kabul ettik ve söylenen gün gelince öğleden sonra saat üçte Kral sarayına vardik.

· Kral sarayında divanhane tarafında sadece böyle cemiyetler için bir ralcshane yapılmış8S. Evvelkinden daha büyük ve dfl}la fev­kalade idi. Dört mermer duvan altınla ve acaip tasvirlerle süslen­mişti. Tavana kadar dört kat yapılmış. Y aldızlı mermer tırabzanlar:­la gayet hoş bir mahal idi. V ardığımızda kibar k�lannın ekserisi altın ve müc�vher içinde muhteşem elbiseler giymiş olarak gelmiş­ler; her biri bir kata karar etmişler. Biz de merdivenden çıktık. Kral için bir iskemle komuşlar, sol tarafında olan iskemielerio evveline oturduk. Burada şehir operasına nisbetle daha çok insan vardı. Kral

'da bu esnada gelip yerinde karar eyledi; Sağ tarafında emmizadesi ' ' .

33

Page 48: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

'

Matmazel de Charolois-Conde derler bir mehpare oturup ve sol ta--

rafına başka bir emmizadesi Matmazel de la Roche-sur-Y ön-Conti derler bir nazenin mücevherler içinde gelip oturup biz de onun ya­nıbaşında oturduk.

Öiıümüzde yine nak:ışlı ve tasvirli bir perde asılmıştı. Perde bir­denbire yukanya ·kaldınldı. Arkasında raksolunacak yer peripeyker­lerle dolmuştu ve güya doğmuş apaydınlık bir güneş göründü. Gü­neşin çevresi koca bir sini kadardı ve altından öyle sanada yapılmış ki, arkasında yanan mumlar güneş ışıklan gibi geliyordu. Aynı za­manda opera şarkıhanesinin sazendelerini getirinişler, hep birden çaldılar, rakkaslar raksa başladılar. Bu raksedenler prens oğullan ve mareşalzadeler ve düka ve beyzadeler imiş; Kral meclisinde bunlar raksederlermiş. Boyu bosu ve yaşı akran olanlar sekizer sekizer raksettiler. Bunlann raksa mahsus elbiseleri var, cümle sırma ile di­ha üzerine· işleme ve başianna da sorgüç şeklinde· mücevherlerle süslü bir serpuş giyip misk ve an herden yapılmış .güzel kokulu bir macun ve kızıllık düzgünü sürünerek güzelliklerini ortaya çıkan­yorlar. Opera halkı takımıyla orada olduğundan acaip ve garip tak-_

·· lider edip oyunlar oynad,lar. Meclis tamam olunca Kral kalkıp git-ti, biz de konağımıza geldik.

.

Vas! olan Orleans Dükünün şehre bir saatyerde bir sarayı_ var­mış, Saint-Cloud86 derler imiş. Validesİ87hala hayatta olup orada otururmuş. Gayet güzel bahçesi vardır. Filan gün validesi şehre ge­lecektir, eğer seyretmek isterseniz gidelim. O gün Mösyö de Biron, ki cümle Kral askerinin kethüdası makamındadır; orada bulunup si­zin için yemek daveti verecektir dediler. O gün öğle vakti arabaya binip gittik. Şehirden çıkıp bahçeye vann:caya kadar hep koruluk­lardan muntazam dikilmiş yüksek ağaçlar arasından geçip gittik. Nihayet saraya vardık. Öyle hoş bir tertip tem§.şa çyledik ki, tabir olunmaz. V asinin geldikçe kendisinin kaldığı odalan gezip o kadar nadir bulunur şey gördük ki anlatılabilecek gibi değil. Anasının odası da sırmayla işlenmiş halılada tezyin olunup bir yığın az bulu­nur eşya ile doldurulrriuştu. Teker teker seyrettikten sonra sofraya oturduk. Gerçi az yemek vardı, lakin pek nefisti.

34.

Page 49: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

Bundan sonra bahçe seyrine mahsus olan arabaya binerek bah­çeyi gezmeye çıktık. Evvela bir havuza geldik ki, etrafı yüksek yüksek ağaçtarla çevriliydi. Havuzun ortasında bir fıskiye vardı ki, mızraktan daha kalın su fışkırırdı. O yüksek ağaçlardan bir iki adern boyu yukarı sıçrardı. Sual eyledik, yüz elli kadern fışkırırrnış. Bizim zira ile üç kadern bir ziradır ki, elli zira fışkırrnış olur. Sular etrafa o kadar saçılır ki, güneş havuzun üzerine ışıklannı saçınca bir gökkuşağı görüyorrnuşuz gibi olduk. Bu havuzun bütün A vru-

pa'da benzeri yoktur diye haber verdiler. ·

Bir havuz daha gördük ki, yukandan · aşağıya doğru nakışlı merrnerierden rnerdiven yapmışlar. Sular aktıkça kaderneler örtüi­düğünden yekpare sudan bir merdiven görünür ve yer yer fıskiyeler koymuşlar ve ejder ağızlan yapmışlar. Sular öyle bir ferahlık vere­rek akardıki, ister istemez gözünüz gönlünüz açılırdı.

Aynı yükseklikte ağaçlar dikip yanyana sokakbir yapmışlar, so­kakların iki tarafı mızrak boyu yeşil duvar idi. Yapraklar birbirin­den faı:klı olmayıp ağaçlar öyle rnuntazarn ki, güya yekpare görü­nürdü. Bahçenin uzunluğu dört saatlik kadar mesafe imiş. Bizler araba ile bir buçuk saat dolaştık. ·

Bundan sonra emsalsiz Versailles'ın seyrine gidecek olduk. Te­darikirnizi görüp cümle maiyetimiz ile nakleyledik. Yol üzerinde Meudon88 derler Kralın bir muazzam sarayı ve bahçesi varmış, ora­da yem,ek yemek için karar verilmişti. Se her vakti hareket edip kuş-hık vaktinde vardık, bir saray tem§şa eyledik ki, vasfı mümkün de- . .-ğiL Saray. yüksek bir yerde olduğundan cümle ·Paris şehrini tem§şa ederdi. Gayet hoş yerdi. Yemek yendikten sonra yine o bahçeye mahsus olan Kralın arabasına binip dolaşmaya başladık. Saint Cloud'da gördüğümüz hayret verici tertip üzere ağaçlan, sokaklan ve yeşil duvarlan unuttuk. İkindi vaktine kadar gezdikten sonra ·

Versailles'a89 hareket ettik, akşama yakın geldik: Peralılık veren ve gam dağıtan bir saray müşahede olundu ki, güzelliğini anlatmak için kalem muktedir olamaz.

·

Sabah olunca o sarayın guvemör'ü90 ve diğer yüks�k rütbeli memurları ·gelip bahçe seyrine buyurun dediler. kralın seyrederken

35

Page 50: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

bindiği iki tekerlekli pek hoş bir araba getirdiler, dört kişi çekerler; İbtida bir mahalle getirdiler. Güya ki başka bir daire, birbirine mü­

nasip ağaçlarla dolu bir koru. B\ınlann arasında gayet muntazam sokaklar etmişler ki, cümlesi birbirine ulaşır ve her kavşakta bir şa­dırvanla bir havuz yapmışlar, her bir şadırvanda tunçtan hayvanlar resmetmişler. Su onlardan fışkınr. Cümle. o koru içinde otuz dokuz adet şadırvan var ki, her biri Hümayunname hikayelerinden bir hi­kayeyi havi olmak üzere yapmışlar ve hangi hikaye olduğunu bir ·

levha üzerine kazıp hayvaniann arasına komuşlar.

Oradan bir yere dahi geldik ki, otuz iki sütun üzerine otuz iki kemer etmişler ve her kemerin altına bir fıskiye komuşlar. Parmak kalınlığında su fışkınr.

Oradan koca bir havuza geldik ki ortasında iki yüz otuz beş fıs­kiye var. Üç kat, birinci kat seksen kadem su fışkırtır, ikincisi biraz daha az, üçüncüsü biraz daha az. Hepsi birden gümüşten bir servi görünüşündedir ve fıskiye lüleleri baş parmaktan kalındır.

Bu havuzdan sonra başka bir havuza geldik ki etrafı iki kat so­maki mermerden usta işi tıra:bzan çevrilmiş ve iki tarafında elvan . mermerden iki kasır yapılmış, şadırvanı yüz yirmi kadem su fışkır­tır. Saint-Cloud fıskiyesinden sonra bundan yüksek su fışkırtan fıs­kiye görmedik. Su şiddetle fışkırdığından ziyade damla serper olup mevzun bir gümüş servi olur ki, ancak olur.

Oradan sonra geniş bir yere geldik ki, havuzun büyüklüğü cümlesinden üstün. Beş çifte birkaç kayıkla gezmek mümkün ve ikişer sıra baş parmaktan kalın altmış adet fıskiye dizmişler. Su ak­tığı zaman altmış tane gümüş servi iki sıra diziimiş gibi görünür. Üç'yere de üç şadırvan komuşlar. Her birinde on beşer fıskiye var. Bunlann fışkırması düz çizgi gibi değildir, değişiktir. Havai fişek gibi yerden çıkarlar, her biri birtarafa meylederek fışkınr.

Büyük bir havuza daha geldik, ortasında bir kasır kadar büyük şadırvan .var. Etrafında yüzden fazla tunçtan yapılmış hayret verici hayvanlar var. Her biri öyle hendese ile yerleştirilmiş ki, sular fışkı-

36

Page 51: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

nnca latif bir görünüş hasıl olur, temaşası gam dağıtır, gönül açar. ·Bunun emsali �avuzlar ve şadırvaiılar var ki, her birinde bir başka türlü sanat icra etmişler,· biri bir başka bahçede inüşahede olunma­mıştır. Tarif ve tavsifi hiç bir şekilde mümkün değildir, zira göröl­medikçe anlanmaz. Bu havuzlann ayaklanndan bir nehir doğmuş

·ve bu nehri haç şeklinde etmişler. Üzerinde çok kayık var.

Bahçenin bir tarafı(!.da bir s�ay daha var ki, Trianon91 derler. O

sarayı temaşa için ertesi gün mükellef döşenmiş, üstü örtülü, salta­nat kayığına binip nehir üzerinden yola çıktık. Haçın sağ tarafında nehrin bittiği yerde o saray ve bahçe tertip olunniuş, gayet iç açıcı bir saray. Bunun tarh ve tarzı kendine mahsus olup her zaman üçer dörder kat bina ederlerken bunu bir kat bina etmişler. Gayet hoş. Bahçesi de öyle tarh olunmuş ki, tabiri kabil değil. Bunda da türiü türlü fıskiyeler ve şadırvanlar etmişler ki, tabir, edemem. Cümleyi seyir ve temaşa edip yine kayığa binerek yukanda bahsettiğimiz nehrin sol tarafında yola çıktık.

Nehrin bittiği yerde bir saray daha bina etmişler. On� temaşfya çıktık. �uşhaneler bina etmişler. Y abant hayvaniara ve kuşlara mahsus kargir maha1ler yapmışlar. Her birinin önünde kendi dairesi ve.meydanı v_� örtasında havuz ve şadırvanı var. Etrafı duvarla çev;.. rili.

· Cümlen,in orta yerinde iki yanında gayet ince, s�natlı nakışlarhi süslü birbirinden geçme beşer altışar küçük oda yapılmış bir kasır yükseliyor. Bunlar öyle usuilıkla işlenmiş ki, Hind çekmeeelerin­den daha latif ve gayet kıymetli sırmayla işlenmiş döşemelerle süş:.. ·ıenmiş. 0-kasırda:oturup bütün etrafındaki vahşi hayvanlan ve kuş­lan seyretmek mümkündür. El'an bir hayvan yokt\J.. Lakin eskid_}m ne kadar vahşi hayvan ve 'kuş toplanmışsa cÜmlesinin resmi o. kasır­da yapılmıştı. Acaip hayvanlar temaşa eyiedik.

O �asırdan hayvaniann bulunduğu yere kadar ol� meydanın altinda bir yol açarak kaldının. taşlannın aralarına ufacık fıskiyeler' yerleştirmişler: Pek büyük bir kalabalık. toplanıp pencerelerden hayvanlan seyretmekle meşgul iken suyu koyverince halk birbirine

37'

\

Page 52: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

girer, korku ve telaşla kaçışmalannı seyrederlermiş. Hatta bizler dahi nezaketle bir şeyden haberi olmayan ademieri kuşhaneleri sey­redin diye o avhi.ya indirdik. Suyu açınca pek eğlenceli bir seyre se­bep olmuştur. Burası şimdiye kadar görm�diğimiz hayret uyandıncı bir yerdi.

Ertesi gün haç şeklindeki nehrin doğusunda bulunan Marly92 narnındaki saray ile bahçesini arabayla seyretmeye gittik. Bir saatte vardık. Öyle güzel bir saray ve öyle güzel bir bahçe müşahede ettik ki, hiç olamaz. Bilhassa bahçesi bana göre cümleye üstündür. Bura­daki ağaçlann tertip olun�n uygunluğunu bir yerde görmedik. Me­sela iki yanda olan yüksek ağaçlann dallannı birbirlerine öyle sar­dırmışlar ki, ·yüksek ve yeşil bir kemer pey da olmuş. Yağınurl u havada dolaşan kimse yağmurluğa muhtaç olmaz ve bir yol ağzında durup dört tarafına bakılsa bu yeşil kemer göz alabildiğine sonuna kadar dümdüz görülür. Bu ağaçlardan kapısıyla ve dehliziyle odalar yapmışlar. Yeşil yapraklada örtülmüş ağaçlan türlü türlü şekiliere koymuşlar ve öyle tertip etmişler ki, gönüle ferahlık ve sevinç dol­duğu müşahede olunur. Bu bahçeyi seyrederken "Eddünya sicn'ül­mümin ve cennet'ül-kafir"93 Hadis-i şerifinin manası aşikar oldu.

'Öyle sanatkarane şadırvaı'ılar yapmışlar ki, hiç benzerleri yoktur. Evvela saray mukabilinde yukanya doğru yetmiş iki ayak beyaz mermerden merdiven yapmışlar, on adem yanyana çıkabilir ve iki tarafa beş on basamakta bir fıskiye koymuşlar ve merdivenin niha­yet bulduğu yerde de baştanbaşa fıskiye dizilniişti. Bu .merdiven büyük bir havuzun- içine inmekteydi. Sular akınaya başladığında öyle bir hendese ile akar ki, o koca merdiven yekpare billur camdan yapılmış zannolunur ve seyretmeye doyum olmaz.

Başka bir yerde de yirmi beş ayak bir merdiven yapmışlar, etrafında fıskiyeleri var. Bunun suyu şiddetle aktığından köpürür ve merdiven yekpare köpüktenmiş gibi görünür. Bu manzaradan çok hoşlanmıştım.

Başka bir tarafta insan boyunda beyaz mermerden oyma bir şa­dırvan yapmışlar. Üstü düz. Onun üstüne bir put oturtulmuş. Su fış­kınnca put ile satıh arasındaki yarıktan aynı seviyede ve aynı hiza-

38

Page 53: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

da aktığından şadırvanı kaplar, insan boyunda yekpare bir tepe ca­mı gibi görünür. Bunun da benzerini görinedik. Bu bahçede pek çok havuz ve şadırvan vardır. Bütünüyle eşi benzeri olmayan bir bahçedir.

Bu bahçenin bir kısmı yüksekte olduğu için akıtılan sularda o

kadar hüner göstermişler ve o kadar masraf etmişler ki, hesaba gel­mez. Evvela Seine nehrinden· su almaya mecbur olmuşlar. Seine nehri yüz elli zira alçakta olduğu için suyu yukan çıkarmakta öyle hileler etmişler ki, akıl almaz. Nehri seddedip on iki büyük çark yapmışlar, bunlar nehir suyu ile döner. Her bir çarka bir tulumba koymuşlar,· tulumbadan hasıl olan suyu· yukan çıkarmak için adem beli kadar beş sıra demirden yapılmış künkler dizmiş ler.· Yokuş yu­kan duruyoflar. Bunlann nihayetine bir hazne yapmışlar, su orada toplanıyor ve suyu yukanya süratle çıkarabilmek için çarklar bo­yunca birbirine bitişik demirden bentler yapmışlar. Çarklar döndük­çe, o demir benderi ileri geri hareket ettirerek tulumbalardan hasıl olan sulan o demirden künklere şiddetle sokarak yüz eJli zira yük­seğe merdiven çıkar gibi çıkanyor. Hele görülmeye muhtaç bir sa­.nat yapmışlar ki, seyre ve anlatmaya değer.

Sonra o hazinede toplanan suyu bahçeye akıtmak için aynen İs­tanbul'da yapılan Kırkçeşme'nin yüksekkemeri gibi koca bir keiner yapmışlar. Hazneden kemerin üstüne kadar yine demirden koca ko., ca künkler dizmişler ve eskisi gibi aynı aletler yardımıyla suyu künklere sokarak kemerin üstüne ulaştırmışlar. Hakikaten işitilme­miş bir sanat İcra ve izhar etmişler. Bu Cihetle bahçeye çok su has ıl olmuş. Ademierimiz kemerin üstüne yüz yirmi beş basamak merdi­venle çıktılar.

Velhasıl Versailles bir bahçedir, dört saray ve dört bahçeden · ibarettir. Bunlann hepsinin dolaşılınası yedi saat kadar sürüyormuş.

Versailles sarayının divanhanesi94 kubbesiyle öyle ferah ve öyle gü­zeldir ki, ancak olur. Divanhanenin iki tarafına gayet ala somakiden ustaca işlenmiş büyük kavanozlar dizmişler ve akikten kavanozlar­la· süslemişler. Kavanozlar · · görülmedik makbul ve muteber ağaç­lada dolu idiler. Bir tarafa bahçeye bakan kocaman pencereler, bir tarafına da baştan aşağı ayna konmuş ki, divanhane aynaya aksedip

' ..

39

Page 54: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

. -

gayet genİş görünür ve nerede oturolsa bahçe seyrolunur. Öyle sa­natk:arane yapılmış odalar vardır ki, tabir olunmaz.

Bunlar odanın duvarlannı duvar halı ve kilimleriyle yahut ka­dife ve kumaşla kaplarlar. Bu sarayın odalannın çoğu sırma ile iş­lenmiş · kilimlerle kaplanmış ve Süslenmiş idi. Bilhassa Kralın iki döşeğini gördük ki, gayet kıymetliydi_ ve gayet sanatkarane işlen­mişti. Bir saat gördük ki, üzerine bir horoz resmetmişler. Saat ge-·

· lince kanatlanm salıp-ve ağzını açıp _aynen horoz gibi üç kere sada eder ve iki kapı açılıp iki kişi ellerinde gümüş kalkan ve topuz -dört çeyreği çalıp geri dönerler ve kapılar kapanır. Sonra bir kapı açı­lıp taht üzre oturmuş kral çıkar ve bunun da üstünde bir kapı açılıp güya bir melek �linde taç ile çıkarak kralın başının üstünde tutar. Saatin üstünde doğan güneş görülür. Bu esnada saat fasl etmeye başlayıp bitirince hepsi yerlerine dönüyor, kapılar kapanıyor ve sa­atçalıyor. .

. o' kadar tuhaf şeyler seyrolunmuştur ki, saymak kabil değildir. Birbirinden geçme hendese üzre yapılmış sayısız oda ve başka baş­ka daireler vardır. Velhasıl benzeri görülmemiş bir saraydır. Gerek saray ve gerekse bahçe bütün Avrupa'da eşi yoktur diye meşhur olmuştur. Ve insaf budur ki, bu davalan tasdik olunmaya şayeste­dir.

Saray karşısında iki ahır95 bina etmişler, birine büyük ahır, bi� rine küçük ahır derler. Her biri bağ ve bahçesiyle, bir sürü gösteriş- ·

li, muhteşem odasıyla koca bir saraydır. Atlann bağlanacağı yer­ler de görmediğimiz tarz üzre yapılmış, cümle . kargir kubbe ve kemerlerle yapılmış acaip bir binadır. "Bir ahır için bu kadar tekel­lüfe ne hacet vardı" dedim. "Maksada uygundur, Fransa Padişahı:. nın ahırlan Kayserin sarayından muhteşemdir denmek için bu zah­mete himmet ve' dikkat edilmiştir" dediler.

Bu balıçelere gelen sular için de o kadar zahmete katlanılmış ki, yazmak kabil değildir. Cümle yollannı seyreyledik. Yüksek bir tepenin üstüne deniz büyüklüğünde bir havuz yapmışlar, bijtün su­lar o havuzda toplamr._ Saray civannda da yüksek bir mahzen bina

40

Page 55: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

etmişler, yüz basamaktan fazla bir merdivenle çıkılır. Bu mahzenin üstüne bakırdan, içine adem sığar künkler koymuşlar. Sular ·akıp havuzu doldurmuş. O havuzdan bahçenin çeşitli taraflarına giden yollar yapılmış, su istenilen tarafa akıtılır. Görülmedikçe anlatmak mümkün ·değildir.

Etrafta on saatlik yerde bir masura bile olsa su bulununca yol­lar yapıp hepsini bir yerde toplamışlar, güya bir nehir olmuş. Nehir tepenin üstündeki denize benzeyen o havuza akmaktadır. Dünyanın acaip şeylerinden addolunmaya layık benzersiz bir yerdir.

Beş gün kaldıktan sonra yine Paris'e dönüp konağımıza geldik. Şehrin içinde de o kadar şaşılacak şey ve garip binalar, saraylar, bahçe ler· vardır ki, sayılamaz. Çoğunu seyreyl�dik. Bir bahçe96 gör­dük, Kralın imiş. Bu bahçe birkaç daireden ibarettir. Bir dairesi teŞ­rihhanedir, bir de teşrih hocası var. TeŞrih ilmi okunur. Cümle kuş­lan ve dört ayaklı hayvanlan usulüne ·göre kesip bunlara mahsus odalara, yerlere koymuşlar. Bunlardan biri olarak, bütün fili teşrih edip zincirlerle öyle koymuşlar ki, güya ayak üzerinde durur. Lakin eti yağı bulunmadığı için kemikleri birbirinden ayrılmasın diye her bir inafsalı demir tellerle bağlamışlar, her uzvu gereği gibi seyrolu-:­nur. Bütün kuşlara ve dört ayaklı hayvaniara da aynı şeyi yapmış:­lar. Birçok erkek, kadın ve çocuk iskeleti var, her uzvu seyrölunur. Et, yağ, damar ve sinirlerin de daha iyi görülmesi için her uzvu·bal­mumundan mücessem tasvir etmişler. Ayrı ayn seyrolunur ve tale­belere ders vaktinde gösterip öğretirler. Damar ve sinirlerin rengini de benzetmişler. Bu çeşit işlerdeki uğraşmalanna ve ihtimamlanna doğrusu budur ki, insaf olunur.

Bir dairesi de. tabibhanedir. Tabibhanenin de hocast vardır.-0 bahçe ona · teslim olunmuş. Devahaneye vardık. Birçok oda var, üstüne envai türlü ilacın konduğu şişeleri yerleştirdikleri raftarla kuşatılmış. Bir vechile ki, dünya<ia mevcut olan ilaçlardan hiçbiri eksik olmamak üzere. Kara ve deniz adlibinden ağaç, taş, tuz ve maden toplamışlar ki, sayılamaz. ·

Geldik bahçeye. Tıp kitaplarında yazılıp çizilmiş ne kadar ne­bat varsa bir araya toplamakta o derecede İlıtirnam etmişler ki,

41

Page 56: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

Acem ve Özbek diyarında yetişenleri bile o getirip dikmişler. Hint' den, Çin'den, bilhassa Yeni Dünya'dan o kadar ağaç, çiçek ve

o ot getirmişler ki, sayılamaz. Garip ve acaip görülmedik ağaç, çiçek ve ot gördük. Görmeyene tarif ve tavsif ile ifade etmek mümkün değildir.

Paris şehrinin havası soğuk olduğu için Yeni Dünya ne bada­nna uygun olmadığından limonluk gibi kışlık yerler yapıp etra­fını cam çerçevelerle kuşatmışlar. Bunların altlan boş olduğundan ocaklar yapmışlar, şiddetli kışta Yeni Dünya havasına eş olacak kadar ateş yakarak hamam gibi alttan ısıtırlar. Sıcaklık ılık ve lazım geldiği derecede olsun diye sadece tezek yakarlar, varmak istedik­leri neticeye bu kadar ihtimamla vanrlardı. Bundan başka nice sa­raylar, kiliseler ve kütüppaneler seyrolunmuştur ve nice acaip ve tuhaf şeyler görülmüştür ki, sayılamaz. -

H�lı dokumaya mahsus yerleri var ki, Kralındıf'l7• Kral ta­rafından tayin edilmiş ve işinin başında bulunan kimsenin izni ve bilgisi olmadan kimseye halı satılmaz. Dokutmak isteyen de işin başında bulunandan izin alıp, parasını verip dokutur. Gayet de­ğerli, gayet pahalıdır. MeseHi bir sade nakışlı ve tasvidi halı üç, dört kese akçe eder. Eğer ipek veyahut sırma ile dokunur ise ona göre kıymetli olur. Sözünü ettiğimiz yerin seyredilmesi gerekli­dir dediler, vardık. Elçi gelecektir diye ne kadar dokunmuş, ha-o zırlanmış halı varsa duvarlara asmışlar. Büyük bir yer olduğundan duvarlara yüzden fazla halı asmışlardı. Seyrettiğimiz zaman par­mağımız ağzımızda kaldı. Mesela çiçekler işlemişler, bakınca gü­ya camdan bir kabın içinde canlıymış gibi duruyorlardı98• Tasvirle­rindeki gözler, kirpikler ve kaşlar, bilhassa başlanndaki saçlar ve

sakaHar öyle yapılmış ki, hatay! kağıt üzerinde bu derecede sanat icra etmekte Mani99 ve BehzadHJO aciz olur. Tasvirlerin bazılan hüz­nü göstermek için mahzun, bazılan korku içinde, bazılan gözü yaş­lı ve bazılan da acı çekiyormuş gibi gösterilmiş. İlk nazarda herke:­sin hali anlaşılır. Her 'ne kadar aniatılsa tasavvur olunandan ziyadedir. Zira evvelce bize anlattıklarında böyle düşünmemiş ve vasıflannı hayal edememiştik.

42

Page 57: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

TezgiDılanm seyrettik. ·Yüzden faı;la. Beş altı yüz �ele dc;>ku-. macılık ederlerdi. Boy iplikleri düz işlenmiş yapağı olup en iplikle­ri el:van ipektir. Bazılan kılabdan ve bazılan s ırma ile dokunurdu. Her halı- üzerine işlenecek nakış ve tasvirler yağlı bezler üzerine rengiD-enk çizilmiş ve bunlan boy ipliklerine siyah ile resmetmişler. Asıl resim de yanlannda gözleriniri önünde durur, nakış, tasvir ve çiçeklerin renklerini en iplikleriyle ona tatbik ederlerdi. Görülme- ·

dik bir sanat seyrolunmuştur ki, tabir olunmaz.

Bundan başka büyük bir iş yen daha var ki, §yinehanedir101• Bu da Kralındır, burada da işin başında bulunan kimsenin izniyle satış yaparlar. Ayna perdaht ettiklerini görmek için oraya da vardık. Bu­rada da iki yüzden fazla tezgiDı, bin kadar arnele var. Ham bir ayna­yı alçıyla tezgiDı üzerine ve bir aynayı da alçıyla bir tahtaya yapıştı-·

ı:ıp, ikisinin arasına bu işlere mahsus kumu su ile dökerler ve dört kişi o iki aynayı birbirine sürerler, ta sertliği gidip yumtışayıncaya kadar. Sonra öbür tarafını da böyle edip tamamen pürüzsüz bir hale ge�ince" başka. tezgiDılara koyup kırmızı bir toprağı buna mahsus .

aletle sürerek cila verirler.

Burada sayılamayacak kadar çok ayna vardı. İşyerinin başında bulunan kişi .iki ayna gösterdi ki, ne kadar büyük. ayna yapmak mümkündür diye çalışıp çalıalayarak tecrübe etmek istedik, bu ka­dar edebildik, bunun boyu yüz dört parmak, eni altmış dört parmak­tır. Acaba bundan daha büyük olmaz mı diye ziyade uğraştık, bunu yaptık. Lakin bunun enini boyuna uyduramadık Uzun olduğu- için

·eni kayboldu. Bunuı:ı boyu yüz on dört parmaktır, lakin eni kırk se­kiz parmak oldu, dedL Her biri güya ·bir sofa kadar vardı. Bizim he-. sabımızda parmak hesabı bina .arşını ile yirmi dördü. bir arşın· oldu­ğuna gÖre, ilk aynanın boyu dört zira on altı parmak eder. İkinci aynanın �oyu dört �ira on sekiz parmak, eni iki zira eder.

Paris şehri aslında İstanbul kadar yoktur. Lakin binalan üçer, dörder kat olup yedi kat yapılmış evleri pek Çoktur. Her katında bir aile çohik çocuğuyla oturur. Sokaklannda çok kalabalık görünür,

· zira avratlar sokaklarda ev ev gezerler, asla evlerinde oturmazlar. Erkeklerle kadınlar bir arada olduklanndan şehrin içi ziyade kala-

43

Page 58: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

44

Page 59: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

balık görünür. Dük:k:fuılarda oturup, alışveriş edip, pazarlık eden av­ratlardır ve dük:k:anlan emsalsiz ve görülmemiş şeylerle tıklım tık­lım doludur. İstanbul'u göz önünde bulundurmazsak benzersiz bi� şehirdir.

· Seine tabir olunan nehir şehrin ortasından geçip şehrin merke­zinde bir ada. yapmıştır. Ada güzel binalada marnurdur ve Notre­Dame dedikleri eski ve koca kiliseleri o adanın üzerinde bulunur. Nehrin bir tarafından öbür tarafına köprülerle geçilir. İki köprü var kİ102, iki tarafına hep evler yapılmış, köprü sokak gibi kalmıştır. Ge- ·

lip geçen nehri asla göremez. Sokaklan pek geniştir ve dört· köşe kaldının taşlan ile döşenniiştir; Evlerinin kimi kargir ve ekseri kar.: gir göri.İnüşündedir. Bahçeleri pek hoş olup her biri hayret verecek bir şekilde tanzim edilmiştir.

' Bu. esnada Ramazan-ı şerif103 gelip oruca başladık ve geceleri

cemaatle teravih kıldık. Fecir geç olduğundan beş buçuk saatte im­sak ederdik. "Yaz mevsiminde iki ay kadar fecir geceleri az sürer" diye müneccimbaşılar haber verdi. Hakikaten akşam iki saati geçe­rek şafak kaybolurdu ve sekizCgeçerek güneş doğardı. '

Ramazan-ı şerifin on altıncı cumartesi günü104 veda için entro-. düktör gelip Kral sarayına davet eyledi. Hazırlandık ve.o gün salta­

_nat arabasıyla gelip bizi aldı. Lambesc Prensi beraber gelmişti. ·

Onunla diz dize oturduk, entrodüktör ile Divan· efendisi karşımıza yerleştiler. Maiyetimizin binmesi için kırk elli at getirdiler. Önü­müzde ve arkamızda bir süvarİ alayı yürüyordu. Yollarda selam için süvari ve piyade pek çok asker dizilmişti.

Bu defa saraya avlu tarafından varılıp Kralın iiıdiği mahalle arabayla- yanaştık. Evvela .Kral kethüdası ve yakın akfabası olan

. Mösyö Le Duc'ün odasına vanlmıştı. Yine oraya vanp bir soluk al­dık. Sonra "Buyurun" dediler. Generaller ve yüksek rütbeli saray memurlan her biri bir yerde karşılayarak önümüze düştüler. �ski­den buluştuğumuz divanhaneye vardık. Kral tahtında oturuyor, lala Mareşal arkasında duruyordu. Sağında vas}, y_anında Mösyö Le

Duc, onun da yanında kapndan olan Mösyö le Comte de Toulouse, solunda Conti Prensi105 ve vasinin oğullan vardı. Diğerleri de rütbe-

45

Page 60: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

lerine göre dizilmişlerdi. Kral bizi görür görmez ayağa kalktı. Biz de elimizi göğsümüze koyup selam verdik. yanına vardığımızda te­menna edip vedaa geldik diye hoşnutluklar arzeyledik. Villeroi Ma­reşali de Kral ağzından cevap verip: "Elçiliğinizin iki Devlet arasın­da olan eski dostluğun sağlamlaşmasına sebep olduğu şüphesizdir. Sizi hatırdan çıkarınayıp her fırsatta gönul hoşluğuyla yad edeceği­mizde hiç şüphe yoktur" deyip name'yi Kralın eline verdi. Kral da namesini veziri makamında olan ministre d'Etat'ya verip o da bize verdi. Biz de. alıp yine Divan efendisi'ne teslim eyledik. Sonra te­menna edip geri giderek birkaç adımdan sonra yine elimizi göğ- ·

sümüze koyup·veda edip çıktık. Yukanda bahsettiğimiz odaya ge­lip ademlerimizin atlara binmesini bekledik Oradan arabaya en­trodüktör ile beraber bindik. Lambesc Prensi bize veda etmişti. Ko­nağımıza döndük. İki defa Kral ile buluştuğumuzda onar ademimiz bizimle beraber girmişlerdL

Sonraki salı günü vasiye veda için kendi entrodüktör'ü gelip ademlerimizin bmmesi için kırk elli at getirdiler. Binip vardık. Yi­ne o buluştuğumuz divanhanesinde meclis toplamış. Bizi görünce ayağa kalktı ve şapkasını çıkanp bize doğru-bir iki adım atarak kar­şıladı. Birbirimize veda sözleri söyledik. Devletiii Sahib-i Devlet Hazretlerine. namesini kendi eliyle dimize teslim etti. Biz de .elin­den alıp Divan efendisi'ne verdik. Sonra veda edip yine alayla ko­nağımıza geldik. Zira pek çok atlı göndermişlerdi, yollarda da bir­çok adem selama dizilmişlerdi.

Bundan evvel bahsettiğimiz ministre d'Etat ki hariciye işlerine müekkil olduğundan elçiler hususunda da nazırdır, vasiden sonra onunla görüşmüştük Ona davet olunduğumuzda, "Q_ da size gel�­cektir" diye tercüman söylemişti. Bu vakte kadar gelmediğİnden tercümana ministre'in geleceğini haber vermiştik. Gelmedi. "Bizim hareketimiz yakınlaştı, ne zaman gelir, var haberin getir" dedik. İki gün daha geçti, gördüm ki haber -yok. Yine tercümana: "Ne zaman gelecektir" dedim. T�rcüman ızdırapla: "İşi çok, meşguliyeti fazla olduğundan gelemedi. Y ann size vedaa gelir ümidindedir. Varsak onunla da veda etsek işimiz kalmazdı" dedi. "Evvelce o da size ge­lir dediğin için biz ona varmıştık. Lakin bugüne kadar gelmediğine

46

Page 61: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

bakılırsa galiba büyüklük taslıyor. O bize gelrnedikçe biz ona var­mak hayaldir. Hemen Mösyö le Cornte de Toulouse'a haber gönde­rin, yann onunla vedaa varalım" dedim. Tercüman bize bile bile na­sihata başlayıp: "Cümle elçilerle alakah işler onun elindedir ve size Kral tarafından verilecek hediyelerin hepsi onun marifetiyle hazır oluyor. Bu esnada kırgınlık zuhur etmese rnünasipti" dedi. "Bunda gücenecek bir şey yok. Bize gelecektir diye haberi sen getirdin. Ni­çin yalan söyledin" dedim. "Bana kendisi vannın demişti, ben de onun cevabını söyledim". "Ya niçin gelmedi, sözüne pişman mı ol­du, cevabı nedir" dedim. "Vezirlik iddia eder. Sizin Veziriniz elçi­lere varmaz, bu da onun için size gelmek istemez" dedi. "Eğer ken­di büyüklüğünden gelmek istemezse Nemçe elçisine ve İngiliz ve

/ Felemenk elçilerine vanp bize gelmernek hiçbir şekilde olma,z. im­di malum oldu ki, elçilere varmayacak kadar büyük değilmiş, çün­kü onlara vardı, bize de gelmesi gerekir. Buna cevap nedir" dedim. "Mutlaka V eziriazarn elçilere varmadığından bu da onu taklit eder" dedi. "Bizim Vezirimiz elçilere varmaz diye bizden elçilerin intika­mını mı almak ister. Bizim Vezirimizin yeri alidir, onu taklit etmek . isteye!l. her bakımdan etmelidir� Yoksa yalnız elçilere varmarlığını taklit edip de geri kalanını görmezlikten gelmek caiz değildir. B�­zim Vezirimiz elçilere varmaz, lakin uzun kalmayacak bir elçi gel­diği zaman davet edip pek büyük bir ziyafet verir. Gideceği zaman da ademlerine hil'at ve kendisine sarnur kürk giydirir ve altına do­nanmış bir mükemmel at çeker ve bir de veda vaktinde yine böyle ziyafet verip ademlerine yine hil'atler ve kendisine yine sarnur kürk giydirir ve yine donanmış mükemmel at çeker. Elçi de sarnur kürkü giyip donanmış ata binerek tam bir hoşnudlukla gideceği yere gi­der.

imdi bu da bizim Vezirirniz gibi olaydı bİ�i davet edip ziyafet verirdi ve ademierimize hil'atler, bize de sarnur kürk giydirir ve do­naiunış at çekerdi ve bir de veda ziyafeti verip yine merasime riayet ederdi. BiZ ise onun bir lokma ·ekmeğini yemedik. Artık malum ol­du ki, asla bizim Vezirirnize beıizemezmiş. Yok, elbette taklit ede­rim derse bir tek maddede taklit edip gayn maddeleri terketmek ol- " maz, ya cümle fiilde taklit eder yahut bize gelir. Aksi halde veda için kendisine varmak imkansızdır" diye cevap eyledim.

47

Page 62: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

/ ,, .

Tercüman·gidip akşama gelip: "Yann öğle vaktinde sizinle ve-dMaşmak için gelecektir" diye haber getirdi.

·

Bahsettiğimiz kişi geldi,' biz de merdivenden aşağıda istikbal eyledik. 'Bir miktar oturup giderken yine orada veda eyledi. Biz de ertesi gün ona 'varacak olduk. Öğle namazını eda edip ministre'e ve­daa vardık .. Bizi öda kapısindan karşıladı ve uzun bir. sohbetten son­ra veda eyledik. Yine oda kapısından dışarıya kadar teşyi eyledi.

· Oradan derya kapudanı olan Mösyö le Coı'nte de Toulouse'a vardık. Bize önceden olduğu gibi istikbal ve teşyiinde mübalağalar eyledi.. Ertesi gün kapudan bize eskiden olduğu şekilde· veda için geldi. Biz de istikbal ve teşyiinde kendisine aynen mukabele eyle­dik.

Ertesi günlala Mareşale vedaa vardık. o·da evvelki gibi ikraıri.

usullerine riayet eyledi. Ertesi gün, ki arife günü idi, o da bize veda için geldi. Biz de ona. göre ağırladık.

. Arife günü cuma günüt06 idi. Acaba bayram bilali bugün görü­nür mü diye rasatgah olan ve içinde koca bir kule107 bulunan Mü­necciınhaneye-beş altı ademimizi akşam vakti gönder<lik. o kule­den bakmışhır, üç kişi görmüş, ,gelip şahadet eylediler. Daha önce de Ramazan bilali için ademler göndermiştik. Çarşamba gü_nü dik-

. katle bakmışlar. Görmek müyesser olmadığı için erte�i perşembe günÜ yine yollamıştık._Görüp haber verdiler. Cuma günü oruç tutup cumartesi günü bayram eyledik.

·

Bu Münecciınhaneyiıoi Koca· Kral bina etmiş ve Cassini109 adın­da bir aiim için rasatga!ı yapmış. Üç kat olan bu koea kargir kule­nin her katında yıldız gözetierne aletleriyle dolu birçok, oda varqır. Ağırlıkların çekilme ve kalçimlması ilmiyle alakah &etler, bilali gözetierne aletleri, suları aş�ğıdan yukarıya çıkarmak için aletler ve görülmemiş ve bambaşka. ilim aletleri vardır ki,. sayılamaz.

Koca bir yemek sinisi kadar Şam aynasından yapılma ortası ·çukur pertav-sızlar var, demir s�hpalar üzerine. konulmuş. Kereste parçaları tuttul�. hemen alevlenip yandı. Kurşun tuttular, eriyiver­di. Astronomi ve geometri aletleri sayısız idi ve demir kürsüler üzre küreler vardı �i, her birinin içine iki üç adem oturmak kabil idi. Da-.

48

Page 63: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

ha nice görülmedik astronomi aletl�ri seyrettik ki, astronomi ilmin­den çok az haberdar olan adem aletlerle kısa.zamanda tam bir alim olmak mümkündür.· Zira hayal olunacak şeyleri gözle· görülür hale getirmişler. Kısaca ay ve güneş turulmasını bilmek için bir alet icat etmişler110• Birkaç daireden meydana gelmiş, etrafına rakkamlar ya­zılmış ve ay ile güneş işaret olunmuş. Daireler döndükçe saat akre­bi gibi bir milceğiz var, ucu akçe gibi yuvarlak, kah güneşe uzanıp kah kamere uzanır. Kamere uzandığında bütün mü örter, noksan mı örter, her ne kadar örterse, filan ayda tutulma vardır ve şu' kadar parmaktır diye. hükniederler. Aynı. şekilde güneş için de böyledir. Filan yılda, filan ayda, filan günde şu kadar parmak tutulma olaca­ğının bir daireden belli ve malum olması ziyade tuhaf bir iştir. Ken­dileri de o alete ziyade itina ederlerdi. "Bu alet Koca Kral'ın birn­ınet ve keremiyle vücut bulmuştur, HiÇbir Devlet buna malik 4eğildir. Kendi, marifet ve kıymetini bilip zamanında bir nadide sa­nat icra edene nimet vermek ve ilisanda bulunmakla bu nadide ve

. benzeri bulunmaz aletler onun zamanında icat olun up kendisine ve­rilmiş, o da talebeler istifade etsinler diye buraya koydurtmuştur" dediler.

Hakilcaten o kadar acaip ve garip şeyler seyrolunmuştur ki, bü­yük bir haZineyle bile sahip olmak kolay değildir.

Sabit yıldızları ve seyyarelen �eyretmek için bir dÜrbün yap­mİşlar. Böyle ki: aynası herher aynasıkadar, mahfazasi-tenekeden ve silindir biçiminde, kuyu tulumbası gibi bir şey ollnuş. Boyu elli o •

arşından fazla. Bir gemi serenini oluk edip onun iÇine yatınp sıkıca bağlamışlar ve ondan küçük bir aynayı da dürbünün başına koy .. muşlar, toplam iki aynası var. Rasathane meydanının yüksekçe bir yerine başka bir gemi sere.nini djkine. oturtup başına makara. şeklin­de bir tekerlek koyup bir alet asmışlar. o aletin bir ucunu dürbüne sağlam· bir şekilde bağlayıp bir ucuna· da kurşunlar ve demirler as-' . mışlar. Fenİı-i mihaniki üzere bir adem o ağır dürbünü aşağıya yu­karıya, öne arkaya ve sağa sola harekete muktedirdir.

Biz de bir miktar gökyüzünü seyredelim diye .evvela ;z;ühre . dqğmuştu; ona baktık. Üç günlük hilal şeklinde, erguvan renginde

49

Page 64: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

müşahede eyledik. Bazı kere tostoparlak olurken şimdi eksiktir de-diler.

.

Sonra aya baktık. Gayet büyük görünüp dürbüne sığmazdı. He­yetini böyle müşahede eyledik ki, içi sünger gibi bir sornun ekmeği ortasından kesilince nasıl göiünürse öyle görünüyordu. Güya ka­merde çukurlar ve çöller olup, çukur yerler gölge olduğundan mavi renkte görünüp zemini beyaz ve berraktı. Sübhane'l-hallak! Lakin ağaç ve su müşahede edemedik, zira Frenk taifesinin bazılan buna inanmışlardır.

Zuhale de baktık. Zuhalin şekli e böyle olup biz baktığımızda hareketi gereği değişik görünmekle, bu şekilde gördük®. Zuhalin çevresinde beş yıldız111 varmış ki, devamlı olarak etrafında döner­lenniş. Evvela, dürbün olmadığı için bunu bilmiyorlannış. İman-ı nazar eyledim, ikisini görüp üçünü göremedim. Yanımda olanlar da ancak ikisini görüp, bir kimse "ben.üçünü gördüm" diye haber ver­di. Suretini çizip dönmesini de inceden ineeye beyan etmişler, bize gösterdiler. İlkin bize: "Zuhal bir halka içinde yuvarlaktır, lakm bu gece değişik oldu�undan koni biçiminde göreceksiniz" demişlerdi.

. Müşteriyi tasvir edip bunun da etrafında dört yıldız112 birbirine yakın ve güya bit ölçü içinde, h{(r biri bir dairede olmak üzere dö­nerler diye gösterip sonra dürbünle baktığımızda aynen tasvirde gösterdikleri şekilde dört yıldızı müşterinin etrafında açıkça müşa­hede eyledik ve kendisini yuvarlak gördük.

1

Bu kadar acaip ve garip şeyi bir defada görmek mümkün olma-dığı için bir ay sonra yine varmıştık. "Bu gece müşterinin çevresin­de olan yıldıziann yerlerini şu farklılıklada göreceksiniz" diye mü­cessem göstermişlerdj. Hakikaten olduğu gibi müşahede eyledik. Tasviri öyle eylemişler ki, günde kaç derece ve kaç dakika hareket

. ettiği ve her gece ne şekilde görünecekleri daireyi hareket ettirmek-. le malum oluyor. Bu da eskilerin bilmediği, dürbünün ortaya çık­masından sonra apaçık belli olan meselelerdendir. Bunlann dönme­si diğer seyyareler gibi olmayıp her biri ancak kendi çevrelerinde dönerler. Mesela müşteri kendi ·seyrini yaparken, bunlar etrafında daire şeklinde giderler. Subhane men la ya'cizü şeyün!

50

Page 65: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

Cassini rasatlannı tamamlamadan öldüğü için yerine oğlu m

müneccimbaşı olarak Rasathanede hoca olİnuş. Cümle o hazine kendisille teslim olunmuş. Babasının Uluğ Bey114 cetveline aykın bulduğu hususlan yazıp bize verdi. Henüz babasının yazılan basıl­mamış, güya bu eksikleri tamamlayıp basmak murad eylemiş115• Bu da ilminde usta bir adem olmuş.

Bayramdan sonra perşembe günü vatana dönmeye niyet etmiş­tİk. Bize memur beyzade gelip: "Mösyö le Duc sizi çiftliğine davet eder. Paris'e altı saattir. İki gece onda misafir olursunuz, zira kendi­ne mahsus bir av yeri vardır, size geyik avını seyrettirmek ister. Onu görmeden· bu vilayetten gitmek reva değildir" deyfp istesek de istemesek de söz alarak haber vermeye gitti. Biz de hareketimizi cumartesi gününe bırakarak: "Biz gelinceye kadar eşyayı devşirip, yükleri bağlayıp hazır ediniz" diye kethüdamıza sipariş ettik, oğlu­muzia arabaya binerek salı günü hareket eyledik. Üç saat ·gittikten sonra koca bir saraya116 geldik. "Bu saray Mösyö le Duc'ündür, bu­yurun bunda yemeklik edin" dediler. Hakikaten benzeri bulunma­yim ve gönüle ferahlık veren bir saraydır. Bir miktar istirahatten sonra yine arabaya binerek üç saat daha gittik ve ikindi vakti Chan­tilly117 adındaki saraya geldik. Köprüden geçerek saraya dahil ol­duk. Şaşılacak bir üslı1p ve işitilmemiş bir tarz gördük ki benzerini görmemiştik. Evvela sarayın kocaman bir avlusu olup dört tarafı üç kat kargir bina ve birçok oda ve dört köşe dört kule olup her birinin üstünde yüksek birer köşk bina olunmuştur. Dışandan fevkaHide bir kale zannolunur. Sarayın civarından bir ırmak akıyor, bu sebepten

. sarayın çepeçevre etrafını dört arşın miktatı kazıp ve genişliğini de elli arşından fazla tutarak kenarlarını yontma taşla yapmışlar, yek­pare .bir havuz olmuş. O ırmağı o havuza akıtarak doldurmuşlar. Saray havuzun ortasında kalmış, saraya bir köprüden geçerek giri­lir. Köprü zincirlerle kaldınlınca saray ada gibi suyun ortasında ka­lır. Havuza balıklar komuşlar, ziyade çoğalmış; suyun yüzünde do­laşıp· durduklarını görürsünüz. Alt kattaki pencereden bakılınca bir yalı zevkini verir. Etrafta pek çok su bulmuşlar, o suyu kullanarak bahçe içinde yer yer birçok havuz yapmışlar, fıskiyeler komuşlar. Sular fıskiyelerden gece gündüz durmadan akar. Bunu öyle bir sa­natla yapmışlar ki, bahçeye sarayın neresinden bakılırsa bakılsın

Page 66: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

1 ı: i 1

fıskiyelerden ikişer üçer adem boyu sulann fışkırdığı seyrolunur. Bahçe çeşit çeşit sanaıla yapılm�. içindeki limon ve turunç ağaçlan öyle gönül açıcı bir şekilde tanzim edilmişti ki, seyrine doyum ol­muyordu. Bahçeye geçmek için su üzerine iki küçük köprü yapmış­lar; Köprülerden geçip akşama kadar bahçeyi gezerek o acaip ha­vuzlan ve fıskiyeleri seyreyledik. Akşanv saraya döndük, yemek vakti gelince fevkalade güzel bir yemek çıkardılar, Biiçok sazende toplamışlar, bir iki saat eğlendik, sonra odamıza giderek İstirahat eyledik.

Sabah olunca: "öğle yemeğini erken yiyip av yerine gidelim" dediler. Hakikaten kuşluk vakti yemek yedik. Bizim için dört bey­girli bir araba hazır etmişler, ona bindik. Dük ava gitmek i.çin kendi alımnda yüz elli at beslermiş, kendi yardımcılanndan ve akranın­dan listesi yapılmış birçok kimse var ki, bellibaşlı ademler ve bey­zadeler. Bunlann husus! surette yapılmış elbiseleri var, ava çıkar­ken o elbiseyi giyerler ve her kim görse: "bunlar filancamn� avcıla­ndır" derler. Cümle Devlet büyüklerinin ayn bir renkte bir av 'elbi­sesi var, buıiunki kayısı rengindeydi.

Bütün yardımcılan giyinerek birer koşu atma bindiler, yirmi­den fazlası halka gibi yapılmış birer trampeteyi boğazlanna geçirdi­ler. Birini de Mösyö le Duc kendi boğazına geçirdi, yola koyulduk. Dükün kendi yedekleri ve bizim arabalann da üÇ, dörder kat beygir yedekleri v'ardı. Bir ormana girip bir saat kadar gittik. İki taraftınız­da bulunan ağaçlar aynı sırada ve seviyede dikilmiş ve mızrak boyu yeşil yapraklada örtülmüş olup cümlesi makasla kesilmişti. Yolu­muzun üstünde sağda ve solda böyle budanmış ve aynı boyda ağaç� lar vardı ki göz ayınını yere kadar görüşe man! olan bir ağaç yoktu. Hele bir yere vardık içi, dokuz yol ağzı; ortasında duran dokuz tara­fı göz alabildiğine seyreder. Avcıbaşi orada karşılayarak: "İşte şu orman içinde çatal boynuzlu bir büyük geyik yataklandırdık" diye haber verdi. Mösyö le Duc de: ·�sizler burada kalıp seyredin, bizler ormana girip geyiği çıkannz ve ta avlayıncaya kadar ardından ay­nlmayız. Ormandan çıkıp ne tarafa doğrulursa doğrulsun siz de ar­dınca gidin!" diye avcılannı ve yardımcılannı alıp ormanı sokaktan

52

Page 67: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

sokağa kuşattılar, Bunların tazıl�n olmayıp yüzden fazla samson görünüşünde kocaman, terbiye edilmiş köpekleri var. Av köpekle­riyle köpekleri ormana salınca orman havlamayla doldu ve trampe­teler çalınmaya başladı. Çatal boynuzlu bir geyik ta karşımızdan çı­kıp sağ tarafa meyleyledi. Avcılarla köpekler peşinden gittiler, biz de kuskuna kuvvet, kamçıya bereket deyip dolu dizgin ardına düş-

. tük; Meğer bu trampeteler orman içinde avcılar birbirlerini kaybet­mesinler ve avın ne tarafa gittiğini bilerek cümlesi o tarafa gitsinler diye imiş. Biz de trampete sadasma kulak vererek şuradadır, bura­

. dadır diye iki saat kadar koştuk. Akıbet bir su kenarına geldik. Ge­yik kendisini suya atıp kurtulmuş. Bunu avlayamadık.

"Bir tane daha ister misiniz" dediler. "Siz bilirsiniz" dedim. Hemen onrtanlara yayılıp bir geyik daha buldular, o da bir saat ka­dar kovalandı, sonunda o da suya atlayarak karşı yakaya geçti. Köprüye yakın bir yerde idik. "Köprüden geçelim; zira yorulmuŞ­tur, tez avlanır" dediler. Biz köprüden geçtik, köpekler suya girip geçtiler, karşı yakaya vardık. Ormanlan eskisi gibi aramışlar. Şura­dadır, buradadır diyerek, sonunda yine suya girip g�ldiği yere gitti dediler. Yine geriye dönüp, köprüyü geçip, bir saat kadar da sokak sokak beyhude dönüp dolaştık. Sonra kaybettik dediler. "Birini da­ha isterseniz arayalım" dediler. Artık usanç gelmişti ve avcılann at­lan ter içinde kalmıştı ve bizim araba üç kere yedek değişıriişti:

· "Pek haz eyledik, şimden sonra. saraya gidelim" diye geriye dön­dük. Netice beş altı saat o ormanın içinde dolu dizgin gezip dolaş­tık. Nihayetine eremeyip cümle aynı seviyede kırkılmış sokaklar­dan geçip giderdik. Doğrusu bir otmanda bu kadar ilitirnam ve bu kadar masraf etmelerine "Şaşıp kaldım, zira ağaçlar her sene kırkıl­maya muhtaç imiş, gündelikle adem tutup işletirlermiş.

Ağaçlık aralannda üç ayaklı merdivenler dururdu ve bazı yer­lerde ademler makasla ağaçlan budarlardı. Saraya yakın yerlerde ziyade ihtimahı etmişler. Acaip ve garip sanatlar İcra etmişler. Fe­rahfeza yerler gördük ki, tabir olunmaz. Nihayet saraya geldik. "Vahşi hayvanıara ve kuşlara mahsus bir yer vardır, seyrederseniz gidelim" dedil�r. Yine alçak köprüden geçip karşı yakada koc;:a ko-

53

Page 68: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

ca binalar görünürdü, oraya vardık. Meğer kafes ve kuşhane imiş. Evvela bir yere geldik ki, kargir küçük odalar gibi yapılıp sağlam demir parmaklıklar etmişler. Birinde üç koca aslan vardı ve birinde de iki koca kaplan vardı ve diğer kafesler de ayılar, kurtlar, tilkiler, karakulaklar, maymun ve şebekler ve daha başka nice görmediği­miz çeşit çeşit ve acaip hayvanla dolu idi. Yeni Dünya'dan gelmiş bir nice hayvan gördük ki, tırnaklan geyik gibi ve gövdeleri sığır kadar v�r ve tüyleri koyun tüyüne benzer ve gerdanlan at gerdam gibi, kulaklan dahi at kulağı gibi, liikin başı, ağzı, burnu ve gözleri geyik gibi idi118• Ceylanlar ve süt gibi beyaz sığınlar gördük.

' .

Oradan başka bir bölüme vardık, orada da' başka türlü hücreler edip içlerine kuşlan koymuşlar. Tavuslann envaı var, süt gibi be­yaz tavuslar gördük ve bir hücrede iki papağan gördük ki hiç qıisil­leri görülmemiştir. Cüssede tavuk kadar var, ağızlan insan ağzı ka­dar ve kuyruklan iki kanştan ziyadedir, tüyleri nar çiçeği renginde al olup sinesinde san noktalan var. Bizi görünce Frenk kelimeleriy­le bağırmaya başladılar ve nice görmediğimiz kuş gördük ki hayran olduk. Bir sürü küçük kuş toplanmış, her biri bir başka sada ile cı­vıldaşıp durmakta.

Murgan-i ç�men beher sabahf

Hanend tura bil ıstılahi119

Ve bir havuz içinde de iki tane kunduz gördük, hatta yavru ha­sıl etmişler, kiih havuzda suda, kiih sudan çıkıp havuzun kenannda gezerlerdi. Bu kuşlann her nevi için başka bir mahal olup her ma­hallin başka havuzu ve o havuza akan başka tıskiyeleri vardı ki, her güruh kendi havuzundan su içerdi. Hele öyle bir hayvanat bahçesi. ternilşii olunmuştur ki, melik ancak malik olur.

Cephaneliği seyre davet ettiler, akşam yakın olduğundan sara­ya geldik. Yemek vakti yine yemek çıkardılar ve sazendeler yine şarkı ya başladılar. Yemekten sonra "Buyurun havuza nazır pence­relerden bahçeyi seyredelim" dediler. "Ne garip, geceyle seyi olur mu" diyerek istenilen yere geldik. Bahçeye baktık, on binden ziya­de kandil ile öyle süslemişler ki, ortalık günlük güneşlik olmuş. Bü­yük havuzun iki tarafına da kapdiller dizip,. birer de aksi suya vur-

54

Page 69: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

muş, öyle bir ferahhk veriyor ki, tarif edemem. Sarayın kapısının önündeki köprünün başına yirmi tane şahi topu koymuşlar, onlan attıktan ,sonra havai fişekler atılmaya başladı. Bu esnada onu gör­dük ki, beyaz bir şuleden bir sehpa ortaya çıktı, üzerinde bir hilal vardı ve onun üstünde de bir hükümdar tacı peyda oldu. Bunlar her melike bir alarnet işaret ederlermiş. Bizim Padişahıniızın alameti kamer imiş. Bize göstermek için o şekli yapmışlar. Sağmda ve so­lunda servi fişekieri zuhur edip üçü bir tarafta ve üçü de bir tarafta kaynamaya başladı. Havan fışekleri, şadırvan fışekleri, zerrinler, değirmenler, dolap ve güneş fişekieri atılmaya başlayıp iki saat ka-

, dar seyir ve temaşa olmuştur ki, bu kadar zahmeti takdir ettik. Dük: "Sizi eğlensinler, sıkılmasınlar diye bunlan hazır etmiştim, beğene­ceğinizi bilseydim, daha ziyade ederdim" diye özür diledi. Hakika­ten bizi ziyade ağırlamış ve ikram etmişlerdi.

Bu Mösyö le Duc, Kralın yakın akrabasından, Saray ileri ge­lenlerinden ve kethüdası olup halk arasında da devlet ve haşmetle maruf idi. Vakıa dediklerinden ziyade buldum.

Sabahleyin, ki perşembe günü idi, veda edip Paris'e doğru yola çıktık, ikindiden evvel konağımıza indik. Cümle yüklerimizi bağ­lanmış, hazır ve arnade bulduk. Ve akşam tercüman gelip, haber ge­tirip: "Y ann Kraldan size hediye gelecektir" diye haber verdi. Sa­bah iki tane entrodüktör önüne düşüp: "Krahmızın size hediyesi­dir" diye önümüze koydular.

Bunlarda adet, Kral kendi suretini yaptınp, elmaslarla etrafını tezyin ettirip elçilere verirlermiş. Müslümanlarda suret caiz değildir diye yerine küçük taşlarla iki paftalı bir elrnas kuşak ve iki tane Pa­ris'de dokunmuş halı, büyük bir ayna, bir tüfek ve tabancalar, yal­dızlı pirinç bağlı l:)ir sandık ve bir de yaldızlı pirinçten bir masa saa­ti ve iki de yaldızlı pirinç kulplu buz koyacak kalın porselen ve bir şekerlik getirip teslim eylediler.

Nihayet cumartesi günü oldu, gitmeye hazırlandık, gördük ki

yüklerimiz henüz avluda durur. "Bunlann aslı nedir, niçin bunlar

55

Page 70: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

bizden evveJ gitmedi" dedik. Beyzade: "Biz gidelim, onlan ardı­mızca getirirler" dedi. Ama Ramazan-ı şerifde dahi ağır yüklerinizi hazır eylen,bizden bir hafta evvel göndelim diye tazyik edip, yük­lerimizi bağlatıp�avluya indirmişlerdi. Lüzumu olmayıp sonra gelir ·diye cevap vermişti. "Ben eşyayı bunda bırakıp gidemem, önceden gönderirim demiştin, niçin ihmal eyledin? Öyleyse bu yükler yükle­nip gözüm önünde yola revan olmadıkça benim gitmek ihtimalim yoktur" dedim. O gün de tehire sebep oldu. Bu beyzade de ministre kadar yalan söylerdi. Nihayet o gün· akşama kadar hazırlayıp yükle­cimizi kaldırdılar. Ertesi pazar günü ki, şevval-i muazzam'ın doku­zuncu günüydü120, vatana doğru yola çıkıldL

Yedi mil de Essone narnındaki köye vardık. Bunlar saat itibar etmeyip mil derler ve yol defterinde de mil yazmışlardı. Milleri de birbirine uymayıp, küçük mil, büyük mil derler. Bazı yerlerde bir mil bir saat ve bazı yerlerde ziyade ve bazı yerlerde eksiktir. Niha­yet oradan da kalkıp yedi milde Fontainebleau narnındaki kasahaya vanp bir gün _oturak eyledik. Orada Krala mahsus bir saray121 yar ki, göriilmesi elzem koca bir bahçesi ve yuvarlak bir havuzu var. Ka­dırga ile içinde gezmek mümkündür. Havuzun ortasında bir güzel kasır bina olunmuş, kayıkla vanlır ve bahçenin bir tarafında dahi bir havuz var ki, eni dar, lakin boyu bin arşından .fazla olmak ge­rektir122. Saray binası ise gayet güzel, baştan aşağı altınla bezenmiş.

. Aslı eski bina olmakla gelen krallar bina ilave ederek koca bir şey olmuştur. Bir oda gösterdiler ki, yapılah üç yüz yıl olmuş, altınlar

. '

öyle güzel durur ki, yeni bina olunanlara tercih olunur.

· O gün onu seyredip, dahi ·ertesi çarşamba günü kalkıp altı

milde Villeneuve123 narnındaki köye konduk. Oradan goçüp yine altı milde Sens adındaki kasabaya· konduk. Oradan da yedi mil­de Joigny kasabasına, altı milde Auxerre kasabasına, yedi milde Noyers124 köyüne, altı mil de . Montbard125 kasabasına, yedi mil de Chanceaux kasabasına� yedi milde Dijôn narnındaki şehre vanp bir gün otunik eyledik. Bu şehir Bourgogne eyaletinin merkezidir. Ga­yet güzel şehirdir, çok büyü� değildir, lakin kuruluşu iyidir. Her konak yerinde vilayet eşrafı meyva ve şekerleme gibi ufak hediye-

. lerle gelip buluşıirlardı.

56

Page 71: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

Cuma günü kalkıp yedi milde Beaune narnındaki kasahaya konduk. Altı milde Chalons kasabasına, ·oradan beş milde 'fournus ·

köyüne ve ora� beş inilde Macon kasabasına konduk. Burgonya eyaleti bunda tamam olur. Oradan kalkıp altı milde Villefranche126 köyüne ve oradan beş milde Lyon adındaki büyük bir şehre vardık. Güzel bir dağın eteğinde kurulmuş olup şehrin ortasından Saône dedikleri büyük bir nehir geçer. Üç köprü il� karşıdan karşıya ge-. çerler. Şehrinkenarından da Rhône dedikleri büyük bir nehir geçer ve şehrin sonunda Saône ile birleşip çok büyük bir nehir peyda olur. Bu şehir gördüğümüz . şehirlerin cümlesinden Paha kalabalık· v� daha büyüktür. Binaları mükelleftir ve bezirgan yatağıdır. Fran� sız kumaşları, hatayller, ipek ve kadifeler burada dokunup etrafa. buradan yayılır, Paris'e de buradan gidermiş. Tezgahlannı gördük, ipek kumaş dokuinalarını seyir ve temaşa eyledik. Lyon ikinci Pa­ris addolunmaya layık biı: şehirdir. Bu şehirde bize çok ikram ve iti­bar ettiler. Lala Villeroi Mareşali bu eyaletin valisi olup kendisi Kralın terbiyesiyle meşgul olduğundan burada vekili vardı. Her gün yaıiıınıza gelip �endi arabasıyla seyre götürüp orada kaJdığımız bir hafta ·boyunca hizmetimizden hiç · aynlmadı. Lalanın oğlu burada arşevek olup cÜmleden muteberdi ve şehirde · hükmü geçerdi. İki

defa ziyaretimize gelip ve bizi hanesine davet edip büyük bir ziya­fet verdi. Hanesi nehir üzerinde olduğundan kayıklarla kendilerine mahsus nice eğlenceler. ve oyunlar yaptınp gece olunca bütün Şehri mumlarla donatarak ve nehrin kenarını kandiller ile tezyin ederek nehrin ortasında sal üzerinde bir kale yapmışlar. Öyle fışek şenlik­leri ettiler ki; tabir olunmaz. Entandan da iki kere ziyaretimize gelip o da bizi davet ederek feykalade bir ziyafet verdi. Şehrin cümle· gü­zel kadınları bu ziyafette buluiımuşlardı, bir sohbet olunmuştur ki, Paris'de bile misli görülmemiştir. Gece tekrar fişekler attılar ve şen-

. likler e�tiler. Üç gün oturup gitmek murad eyledik. "Ağırlığı gön­derseniz ve kendiniz kayıkla gitseniz karadan altı günde vanlan ye:. re nehirle iki günde varılır" dediler. Hakikaten üç günde duyduğu-. muz haz kafi olmadığından kethüdamızı ademierimiz ve ağırlıkla pazar günü yollayarak beş on ademle biz kaldık.

· Zilkadenin dördüncü perşembe günü127 kayığa binerek nehir Üzetiiıden yola koyulduk. Akşam Tournon narnındaki küçük kasa-

57.

Page 72: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

baya geldik ve orada kayıktan çıkınayıp yattık. Ertesi kalkıp Pont­Saint-Esprit123 hisanna gelip kayıktan çıkarak bir haneye konduk. Henüz ademierimiz gelmemişlerd�. Onlar Lyon'dan çıkıp altı milde Vienne namında}(i kasahaya ve oradan beş milde Roussillon'a129 ve or._adan yedi milde Tain130 narnındaki kasahaya ve oradan Toumon'a kayıklar ve ağırlıklada geçmişler. Oradan altı milde La Volte131 adındaki yere ve oradan yedi milde Viviers narnındaki mev:zie ve oradan altı milde Font-Saint-Esprit'ye gelip bizimle buluştular. Ora­dan bilcümle kalkıp beş mÜde 'Rossel adındaki, büyük köye132 ve oradan altı milde Nimes narnındaki şehre geldik. O şehirde iki bin seneyi aşkın, .yuvarlak bir kale gibi, yontma taştan yapılmış bir bi­na133 seyreyledik. Bunun aslı bu imiş ki: Hazreti İsa aleyhisselam gelmezden evvel putperestlik musevi olaniann arasında da yayıldı­ğından "Halikü'l-eşya varken kendi elinizle yaptığınız putlara niçin taparsınız" diyenleri yakalayıp çınlçıplak soyarak o yuvarlak bina­nın içine koyarlarmış. Binanın duvarlan gayet yüksektir. Çepeçevre birbirinden ayn merdiven basamaklan gibi yerler yapmışlar, halk toplanıp o yerlerden içeriyi seyrederlermiş. Ve bir arslanı koyverip putperesdere karşı çıkanın hali budur diye o çıplak ademi helale et­tirirlermiş. El-ahdü ale'r-ravi. Ol binaya vanp seyreyledik. Hakika­ten ?üyük bina imiş. Cümle vasıflan dedikleri gibi, lakin eskiden bir meydanı varmış, şimdi ev ler yapmışlar. Bu Nimes şehri güzelle., ri gayet çok bir yer imiş, zira çok güzeller gördük.

Hele oradan dahi kalkıp sekiz milde Montpellier narnındaki meşhur şehre geldik. Bizi .götürmeye tayin olunan iki kalyon biz­den on beş gün evvel gelip Cette kalesi önünde demir atmış, bJzi beklerlermiş.

Geldiğimizde sefineden Toulon'a çıkmış idik ve orada tersane­leri olup birçok kalyonlan vardı. Bizden sonra orada da hastalık zu­hur etmiş. Defterli otuz sekiz bin nüfusu' var imiş, altı bin kalmış. Bu sebeple onun da yolu kapanmıştı. Marsilya daha evvel kapan­mıştı. Fransa'nın Okyanus sahilinde de iki limanı ve tersaneleri olup kalyonlan varmış. Birine Brest ötekine Rochefort derler. Brest limanından biri altmış dört pare top ve biri elli iki pare top çeker iki kalyon Cette kalesinde -bizi beklemek üzere tayin olunmuş. Biz Pa-

58

Page 73: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

ris'den hareket etmeden on beş yirmi gün evvel onlar yola çıkıp gel­mişler. Kethüdamızı ertesi gün tercüman ile önceden gelen eşya ve ağırlığı bir gün evvel yüklemeleri için Cette kalesine gönderdik. Biz de iki gün durup üçüncü gün Cette kalesine hareket eyledik ve altı saatte gelip vasıl olduk. Eşyamızın çoğu naklolunmuştu. Geri

kalanını ve yanımızda olanları da iki günde yükleyip zilkadenin on dördüncü pazar günü134 Hasbün'Allahü ve ni'me'l-vekil ve al'Allahi tevekkelna deyip kalyona bindik. Bizim yanımıza memur olan bey­zade Cette kalesine vardığımızcia bizi terk edip geri döndü. Eşyayı nakil için Cette kalesinde üç gün kalmıştık. Layık olan biz kalyona billineeye kadar bizden aynlmamasıydı. ,

.

Pazartesi gecesi Allahü veliyyü't-tevfik ve hüve naimü'l-Mevla ve naimü'r-refık deyip vatana doğru yola çıktık. Yedi gün gidip se­kizinci gün Tunus'a vasıl ve Seyyid Ebu Said önünde demir attık. Tunus Bey'i tarafından fevkalade hediyeler ile ocak halkı gelip kal­yonda bize buluştular. Konduğumuz mahalden Halkülvad yedi se­kiz mil olup ve oradan Tunus şehri iki saat mesafede olduğundan tekellüf olmasın diye kalyondan çıkmadık. Oğlumuz ve kethüdamız çıkıp Bey ile ve Dayı ile görüşmüşler ve iki. gece Dayı'nın hanesin­de misafir olmuşlar. Cümlesi ziyade hürmet ve ikram etmişler�

. . �

Bizim her günkü erzakımız kalyon kapudanı tarafından verilir­di. Bey tarafından o kadar çok yiyecek geldi ki, yiyeceğe doyduk. Biz de gelen erzakı masrafa sarf etsin diye kapudana teslim eyle­dik. Birkaç gün durduktan sonra yine pazar günü hava bizim olup sabah erkenden mütevekkilen 'al'Allahi'l-Kerim demir alıp yola re­van olduk. Hava müsaid olduğundan beş günde Mora adası ve Mo­don önleri seçilip bi-hamdi'llah işimiz kolaylaştı derken poyraz es­meye başlayıp gittikçe şiddetlenerek bizi Modon'a yaklaşmışken uzaklaştırarak Girit adası açıklaona çıktık ve orsa alabanda ettik. Rüzgann şiddeti öyle arttı ki, beraberimizde bulunan kalyon ile ara­mız bir milden az iken koca koca dalgalar aramıza girdiğinden bit­birimizi görmez olduk. Bu hal üzere tamam üç gün ve iki gece ge­çip sonra yatışmaya başladı. İki gün !imanda yattıktan sonra bin zahmetle Menekşe bumunu dolaşıp. Değirmenlik adasını arzu eyle­dik. İkinci gün gelince adanın lodos tarafında demir attık. Bahsi ge-

59

Page 74: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

çen adada Fransa'dan beylik kalyonlar geldikçe kılavuzluk etmek içip vazifeli iki kimse varmış. Kalyonlaı:a aldılar ve üç �n güzel . havayı bekledik. El�hamdü li'llruıi Te'ali bi-avn ü iniyet-i BArt ile gittikçe hava müsait olduğunruıı; üçüncü gün ki zilhiccetül şerifenin on altıncı çarşamba güİıü13' idi, İstanbul !imanına varıp girerek ar­zumuza nail olduk.

El-hamdü li'llihi mu'inuna vessalavatü vesselim-ü ali Seyyidi­na Muhammed· ve alihi ecmain. Amin.

' · ..

60

Page 75: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

AÇIKLAMALAR

1. Setlretnlime'nin İstanbul, 1283 ve Paris, 1841 baskıı.annda "zilhicce ayının dör­düncü isneyn günü ki eylQlün yirmi altıncı günü idi" denmekteyse de Galland ve Vein­stein tercümelerinde "ekimin yirmi altıncı günü idi" denmekte ve 4 zilhicce 1132 tarihinin 7 ekim 1720 tarihine tekabül ettiği belirtilmektedir.

·

2. Galland: "Alafranga saatle ııekiz".

3. Çok feryad ettim ama gelen olmadı FirQze renkli gökkubbenin altmda kimse yokmuş gibi

4. Çekeleve (ital. sacaleva): kıç tarafı yüksek, hızlı giden yelkenli.

5; Galliınd: "İmam Şafıi sabah namıizmı güneş doğmadan iki saat evvel kıldığı için bu vakte şafıi vakti denir". ·

6. Veiiıstein: "1 i zilhicce ıı32 günü 14ekim 1720 pazartesi günüdür".

7. Mora'nın güneyinde bulunan ve Vel)edikliler devrinde Cerigo diye adlandırılan ada, yun. Kythera, Osmanlı hAkimiyetinde Çuka adını almıştır. ·

8. Veinstein: "28 ekim pazartesi".

9. Veinstein: "3 muhwm 1133 4 kasım 1720 pazartesidir".

10. Eskilere göre yıl Kasım günleri (8 kasım-6 mayıs), Hızır günleri (6 mayıs-S ka­sım) olmak üzere ikiye ayrılırdı (Bk. İslllm Ansiklo�isi, ·c. 6, s. 378).

ll. Malta ile Tuniıs arasmda volkanik bir adadır .

. . · 12; Tunus ile Sicilya arasında volkanik bir adadır;

13. Malta ile Tunus arasındadır.

14. Veinstein: "lO kasım 1720".

15. Kılıç Ali Paşa (1500�1587). ;Büyük Türk denizeisi ve Ka�tan-ı deryası.

16. Tunus' da, Bon burnu yanmadasının kıızey-doğu kıyısında bir liman şehri. . .

17. Sardinya'nın güney-batısındadır.

18. Veinstein: "30 muharrem ·14 aralık 1720 pazar gününe tekabül eder, halbuki. Mehmed Efendi Toulon'a kırk beş günlük bir deniz yolculuğundan sonra 22 kasım günü varmıştır". '

· ·

61

Page 76: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

19. Veinstein: 1720 veba salgınında elli bin kişinin öldüğü ve ölü bir §ehir haline ge­len MarsUya'nın nüfusunun hemen hemen yansını kaybettiği tahmin edilmektedir.

20. Veinstein: "Sr Hocquart".

21. Intendant.

22. Veinstein: Toulon şehrinin güneyinde Mourillon varoşunda bulunan Mitre kalesi (XVI. yy. başı) olabilir.

23. seıe.

24. Veinstein: "Sr de Motheux".

25. Veinstein: Elçi Fransa'nın Trablus konsolosu Sr de Monthenaut, eşi ve bir uşak, altı Fransız konsolos, beş İngiliz, bir Hollandalı, de Fiennes ve Yon adında iki kraliyet ter­cümanı olmak üzere on yedi kişiyi himayesi altına almış, maiyetin bu beklenmedik artışı

. teşrifat bakımından bazı güçlükler çıkarmıştır.

26. Veinstein: "Jean-Baptiste de Fiennes (1669-1744). Elçilik münasebetiyle Os­manlı makamlan tarafından gönderilen mektuplan tercüme etmiştir".

27. Veinstein: "lO sefer 1133 ll aralık 1720 çarşamba günüdür".

28 . Veinstein: Port-de-Bouc (Bouches-du-Rhône).

29. Veinstein: Maguelone (Herault) adası. Adaçla harabe haline gelmiş bir katedral bulunmaktadır. · ·

30. Veinstein: Karantina 17 aralık 1720 den 25 ocak 1721 e kadar 39 gün sürmüştür. Elçi'nin maiyetinde Toulon'da himayesine aldığı yabancılardan başka seksenin üstünde ki­şi bulunuyordu: bir kahya, bir imam, bir hazinedar, bir mühürdar, bir esvabçıbaşı, bir teş­rifatçı, bir kethüda, Georges Caratza adında aynı zamanda hekim olan bir �m tercüman, ·

uşaklar, aşçı, kahveci, seyisler ... Bu cemaate her gün 36 kümes hayvani, 8 düzine yumur­ta, 6 koyun, "yansı ertesi gün için muhafaza edilen1' ı dana, 8 güvercin, ı kental pirinç, şeker, nişasta, nohut, kahve, yağ, mum, Aııvergne peyniri, Roquefort peyniri, limon, por.­takal, tuz, ekmek ... veriliyordu. Mevlut kandili karantinaya, rebiülevvel'in llinci, 12nci günlerine, yani 10, ll ocak günlerine tesadüf etmiştir. Türkler bu gece Maguelone adasın­da sabaha kadar kandil yakmışlardır.

31. Veinstein: "Antoine-Gaston-Jean Baptiste, Roquelaure Dükü (1656-1738)".

32. Louis XIV. devrinin en büyük eseri olan Languedoc kanalı PierrecPaul de Ri­quet'nin eseridir. Yapımına 1666 yılında başlanmış, 1681 de tamamlanmış, 1684 de taşı­macılığa açılmıştır. Uzerinde 100 sed, 38 köprü ve 4 bend bulunuyordu. Bu kanal .ile Ak­deniz'i Atlas Okyanusuna birleştirme hayali hakikat olmuştur.

33. Veinstein: Sr de la :J;ıaune. Ma,rquis de Bonnac'dan sonra İstanbul'a elçi olarak gönderilmeyi istemiş olduğu bellidir, ancak Mehmed Efendi ile iyi münasebetler içine gi­rememiştir.

34. Veinstein: "26 rebiülevvel 1133 25 ocak 1721 cumartesi günüdür".

35. Veinstein: "Elçi Sete'de §ehrin en giiZel evi olan Maison de la Raffinerie'de ika-met etmiştir".

·

36. Veinstein: "Sr de Rives".

62

Page 77: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

. '

J7. Veinstein: "Logis du Cygne".

38. Veinstein: "4 rebiülahır 1133 2 şubat 172lpazar günüdür".

. 39. Veinstein; Jacques Fitz-James, Berwick Dükü (1670-1734). İrigiltere. Kralı Jac­. ques II m_gayrimeşru oğludur, 1703 de Fransız tabiyetine girmiştir.

40. Veinstein: "Beıı.ucaire Markisi".

41. Çırnık: iki başı eğri, dalyan veya zahire kayığı; küç� boyda kayık.

42 .. Veinstein: "Bordeaux'da üç hisar vardı: Sainte-Croix, Chiteau du Ha, Chliteaiı­Trompette. Elçi Chliteau-Trompette'den bahsetmektedir".

43. Veinstein: "17 rebiülahır 1133 15 şubat 1721 cumartesi günüdür".

44. Veinstein: Petit-Niort (Charente-Maritime). Elçi burada Auberge de la Fontai­ne'de kalmıştır.

45. Veinstein: Pons (Charente-Maritime). Elçi burada Auberge de Saint-Martin'de kalmıştır.

46. Veinstein: Elçi Samtes'de Apberge de la Cloche'da kalmıştır.

47. Veinstefu: Brioux-sur-Boutonne, Deux-Sevres. Elçi burada Auberge du Cheval Blanc'da kalmıştır. ·

48. Veinstein: Lusignan, Vienne .. Elçi burada da Auberge du Cfıeval Blanc'da kal-mıştır. .

49·. Veinstein: Elçi burada da Auberge du Cheval Blanc'da kalmıştır.

· 50. Vefustein: Reignac-sur-Indre, Indre-et-Loire. Elçi blırada Auberge des Trois Rois'da kalmıştır. .

5L Veinstein: "28 şubat 1721 cuma".

52. Veinstein: "Amboise ormanında bulunan ve Fransız ihtiWinde harabolan Chan­teloup şatosu".

53. Veinstein: "Elçi burada Auberge desTrois Marchands:dakalmıştır".

54. Veinstein: "Saint-Laurent-des-Eaux� Loir-.et-Cher. Elçi. burada Auberge des Trois Rois'da_ kalmıştır".

55. Veinstein: "Chambord, yapımına 1519 da François I zamanmda başlanmış, Hen­ri II zamanmda devam edilmiştir".

56. Vefnstein: Elçi burada Maisoıi de la Raquette'de kalmıştır.

57. Veinstein: Toury, Eure-.et-LÖir. · '

58. Veinstein: Elçi geceyi Lion d'Or'da geçirmiştir.

59. Veinstein: "9 cemaziyelevvel 1133 8 mart 1721 cumartesi günüdür":

60. Klitip Çelebi çeşitli dillere tercüme edilen Çihannüma adlı eserliıi hazırlarken Mercator'un Atlas Major ve Atlas Minor'undan faydalanmıştır. Kendisine bu hususda as­len bir FransıZ papazı oldu� halde sonradan müslüman olan mütercim Şeyh Mehmed İlı­llisi yardımcı olmuştur (Bk. İslfun Ansiklopedisi,. c. 6, s. 435).

63

Page 78: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

61. Veinstein: "Faubourg Saint-Antoine'da Charenton sokağında Maison du Diable".

62. Introducteur. Veinstein: "Sr Remond".

63. Veinstein: "Victor-Marie, Estrees Dükü".

64. Veinstein: "Sr de Merlin".

65. Yirmisekiz Çelebi Mehmed Efendi'nin oğlu Said Çelebi. Babası ile Paris'e git­miş, orada matbaacılık: ve basın işleri ile ilgilenmiş, dönüşünde İbrahim Müteferrika ile beraber ilk Türk matbaasının kurulmasını ve gelişmesini sağlamıştır.

66. Philippe d'Orleans (1674-1723), Fransa Kral niibi (1715-1723). Louis XV reşit illin edildikten sonra da tek başına bütün devlet işlerini yürütmüştür. Yaşadiğı sefahat er­kenden yıpranmasın� ve kırk dokuz yaşında ölmesine sebep olmuştur.

67.· Veinstein: "Toumon sokağında·bulunan eski Hôtel d'Ancre, FevkaHide Elçiler Konağı".

68. Tuileries sarayı. Saray Seiqe nehrinin sağ kıyısındadır; yapımına 1564 yılında Philibert Delorme tarafından başlanmış, Louis XIV nin hükümdarlığı sırasında Le V au ta­rafından tamamlanmıştır. 1722 haziran ayında Versailles hükümdar sarayı olmuştıır.

· 69. Veinstein: Bourbon Dükü. ·.

70. Galland: Cambrai başpiskopasu.

· . 71. Veinstein: "Sr de Marpre".

72. Veinstein: ;'Etampes Markisi";

73. Yapımına Richçlieu'nün arzusu üzerine 1632 yılında Le M�cier tarafından baş­lanan ve Paiais-Cardinal diye bilinen saray. Saray sonradan, Louis. XIV zamanında, Pa­lais-Royal admı.almıştır.

74. Louis Alexandre de Bourbon, Toulouse Kontu (1678�1737); Louis XIV ile Mme •

de Montespan'ın gayrimeşru oğludur, 1681 yılında resmen prens olarak tanınmış ve daha sonr� Fransa amirali olmuştıır. · ·

75. Veinsteiıi: ''Rambouillet şatosu" . . 76. Veinstein: Claude Leblanc.

77, Yaralı, malOl, çok yaşlı ve muhtaç durumda bulunan yedi bi� kadar askeriri ha­. rınınası ve bakımı için inşa edilen (1670-1676) Hôtel des Invalides.

· 78. Jules Hardouin-Mansard tarafından inşa edilen (1679-1706) Dôme kilise�i. Kub-be yüksekliği 105 metredir. .

· 79. Veinstein: Andre Hercule de Aeury (1653�1743), Frejus piskoposu. 1714 yılın-

da Louis XV nin lalası olmuştıır. . . ·

80. Sedefınde tek olan inci.

64

Page 79: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

81. XVII yy. sonunda Hindistan'da bulunan, 1702 yılında Thomas·Pitt adında bir İn­giliz'iri eline geçtikten sonra 1717 de Orleans Dükü tarafından krallık tacı için satın alman 136 kıratlık (27 gnı:m) V asi elması (Bk. Le Larou.v.ve pour tou.v, c. I, s. 489).

82. Veinstein: Daha önce Tuileries saraymda bulunan ve Vauban tarafından bqlatı­lan bu kabartma-plan koleksiyonu bugün Askeri Müze'de bulunmaktadır.

. ' -83. Veinstein: "1669 da kurulan Kraliyet Müzik Akademisi, 1673 den itibaren Pa-

lais-Royal'de faaliyet göstenni§tir".

84. Veinstein: İlk defa 1675 yılındaSaiiıt-Gennain-en-Lay(:'de temsil edilen ve mü­ziği Lully'ye ait olan Quiriault'nun The.veu.v adlı lirik trajedisi. Elçi Operaya ikinci gidi§in­de sözleri La Mothe tarafından yazılan Destouches'un Omphale Trajedi.vi'ni görmüştür. Elçi'$ oğlu ise Operada Venedik bayramları adlı baleyi seyretmiştir. . . .

85. Veinstein: Elçi burada Scarroıi'un Don Japhet d'Armenie (Enneniyeli Don Jap� �et) adlı eserini seyretmiştir.

·

86. Saint-Cloud şato�u 1658 yılında Louis XIV nin kardeşi, Vasfnin babası Phil.ippe d'Orleans tarafından satın. almarak düzenlenmiş ve Mansart burada muhteşem binıUar meydana getirmiştir. Saint7Cloud 1785 .yılında Marie-Antoinette tarafından satın alınmış-tır. .

87. Prenses Palatine. Louis XIV sarayı ile ilgili mektuplanyla meşhurdur.

88. Louis XIV nin Fransa saraymda "Monsel.gneur" adıyla bilinen oğlu için ıı,lınmış ve Mansart burada bugün içinde Meudon Rasathanesinin bulunduğu şatoyu inşa etmiştir.

89. Louis XIV nin yaptırttığı Versailles sarayının aslı Louis XIII tarafından yaptırı­lan bir av köşküdür. Sarayın planlan Le V au ve Mansart tarafından çizilmiştir. XVID yy. da Ahmed m iri veziri Nevşehirli Damad İbrahim Paşa zamanında laleleri ile tanınan Ki­ğıthane'de Yirmisekiz Çelebi Mehmed Efendi'nin Versailles'ın Paris'den getirdiği köşk ve_ bahçe planianna göre· aralannda Sadibid'ın da·bulunduğu köşkler, ba!ıçeler, çağlayanlar yaptmlmıştır. . . . . · '

· 90. Gouvemeur. Veinstein: "Blouin".

91. Versailles parkında Louis XIV tarafından Mansart'a yaptınlan şato.

92. Louis XIV tarafından Mansart'a yaptırılan şatçı.

93. "Dünya müininlerin hapishanesi, kifırlerin cennetidir".

94. Veinstein: Mansart'ın yaptığı Aynalı Galeri. 73 m uzunluğunda, 10.50 m genişli-­

ğinde ve 12 m yüksekliğindedir,

95. Mansart tarafından inŞa edilmiştir.

96. Louis Xill tarafından 1635. de iki saray hekimine yaptırılan botanik bahçesi. Bir . botanik, tabiat tarihi ve eczacılık araştirmalan merkezi olarak kurulmuştur. Büyük alim ve

yazar Buffon 1739-1788 yıllan arasında bahçenin idareciliğini yapmış ve bahçe Buffon ile revkalide pariiık bir dönem yaşamıştır.

91. Les Gobelins. Adını Jean Gobelin ve ailesinden alan kraliyet balı ve dokumacı­lık imalithanesidir. Veinstein'a göre burada Yirmisekiz Çelebi'nin Elçiliği ile ilgili birçok halı dokunqıuştur.

65

Page 80: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

98. Galland: Türkler çiçek sevdalısı oldukları için güzel çiçekleri kesip bunun için . yapılmış kapların içine koyarlar ve sonra da karşıtarına geçip saatlerce seyrederler.

99. Mani veya Manü Nakkaş, kendi adıyla anılan mani dininin (maniheizm) kurucu­su (216?-276?). Erjeng adlı resimli kitabıyla ün kazanmıştır. Türk edebiyatında daha çok ressam olarak tanınır.

100. Bihzad (Kemaleddin), İranlı ressam ve lninyatür ustası (öl. 1537). XVI yy. İran resim sanatı üzerindeki tesiri büyüktür (Bk. İslam Ansiklopedisi, c. 2, s. 605-608). ·

101. Veinstein: Saint�Gobain kraliyet ayna imalathanesi 1695 yılmda Kral'ın emri üzerine Saint-Antoine ayna imalathanesi ile birleştirilmiştir.

·

102. Veinstein: Poııt Neufve Pont au Change.

103. Veinstein: 26 haziran ile 25 temmuz arası.

104. Veinstein: "16 ramazan 1133 ll temmuz 1721 cuma günüdür".

105. Veinstein: Louis Arınand II de Bourbon (1696-1727).

106. Veinstein: 26 temmuz cumartesi günü.

107. Veinstein: Marly kulesi. Aslında Seine nehrinin' sularını Marly üzerinden Ver­sailles'a ulaştırabilmek için yapılmış olup 187 hasarnaklı bir merdiveniyle üst kısmında müneccimlerin emniyeti bakımından bir balkonu �mlunuyordu.

108. Paris Rasathanesi Louis XIV zamanında yapılmıştır. Beş yıl süren yapıroma Claude Perrault'nun planları üzerine 1667 yılında başlanmıştır.

109. Jean·Dominique Cassini I denir (1625-1712). Colbert'in daveti üzerine Paris'e gitmiş ve Rasathanenin müdürlüğüne getirilmiştir. Gezegenler ile ilgili birçok eseri vardır. Rasathanenin müdürlüğü yüz yirmi iki yıl boyunca Cassini ailesinde babadan oğula geç­miştir.

110. Veinstein: 1680 yılında astronom Roemer tarafından icat edilen alet olmalıdır (Veinstein Paris Rasathanesinden M. Jean-Pierre Verdet'rıjn verdiğibilgilerle bu kanaate varmıştır. M. Verdet Yirmisekiz Çelebi'nin müşahedelerinin doğruluğu karşısında hayrete düşmüştür).

ll 1. Satürn uydularından Titan 1655 tarihinde Huygens tarafından keşfedilmiştir. J.-D. Cassini ise Japet, Rea, Tetis ve Dione uydularını 1671-1684 yılları arasında keşfet­miştir.

112. Jüpiter'in 1610 yılında Galilei tarafından keşfedilen dört uydusu: lo, Avrupa, Ganimed ve Kallisto.

113. Jacques Cassini, Cassini II denir (1677-1756).

114. Uluğ Bey Türk hükümdan ve astronomi bilgini (1393-1449): �ic-i Uluğ Beğ adlı eseri ana kaynak olarak kullanılmış ve Batı dillerine çevrilmiştir (Bk .. IsHim Ansiklo­pedisi, c. 13, s. 27-29).

115. Veinstein: J. Cassini'nin açıklamalarını yaptığı güneş, ay, gs:zegenler, sabit yıl­dızlar, Jüpiter ve Satürn uydulannın asıronomik cetvelleri kraliyet matbaasında 1740 yı� lında basılmıştır.

116. Veirtstein: 1535-1578 yılları arasında inşa edilen Ecouen şatosu.

66

Page 81: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

117. Chantilly şatosu 1527-1532 yıllan arasında Anne de Montmorency tarafından yaptırılmıştır.

· ·

118. Veinstein: "And dağlan lamalan".

119. Bahçedeki kuşlar her sabah Seni söyleyerek öteder

120. Veinstein: "9 şevva11133 3 ağu,stos 1721 pazartesi günüdür".

121. Fontainebleau şatosunun burcu Saint-Louis'ye ait bir hisardan kalmaysa da ku-. rucusu François I' dır (1527).

122. Veinstein: Bu havuzun benzeri Yirmisekiz Çelebi'nin tesiriyle Kağıthane'de ya­pılmıştır.

123. Veinstein: Villeneuve-la�Guyard,Yonne.

124. Veinstein: Tonnerre'in güneyinde, Yonne.

125� Veinstein: Montbard, Côte-d'Or.

126. Veinstein: Villefranche-sur-Saône.

127. Veinstein: "4 zilkade 1133 27 ağustos 1721 çarşamba günüdür". . �

.

128. Veinstein: Pont-Saint-Esprit, Gıird. Burada, Rhône nehrinin üzerinde, :xm yy. sonunda bir köprü ile XVII yy. da Türklerin palanka dedikleri bir hisar yapılmıştır.

129. Veinstein: Rhône vadisinde,.Isere.

130. Veinstein: Tain-L'Hermitage, Drôme.

131. Veinstein: La Voulte�sur-Rhône, Ardeche.

132. Galland "kebir karye"yi yanlışlıkla "küçük köy" olarak çevirmiştir.

133. Nimes şehrinin meşhur arenası.

134. Veinstein: "14 zilkade 1133 6 eylul 1721 cumartesi günüdür".

135. Veinstein: "16 zilhicce 1133 8 ekim 1721 çarşamba günüdür".

67

Page 82: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf
Page 83: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

17�0

1721

ELÇiLİK KRONOLOJiSi

7 ekim: İstanbul'dan hareket. 22 kasım: Toulon'a van§. , 22 kasım-lO aralık: Toulon'da ilk karantina. 16 aralık: Sete'e van§.

17 aralık i 720-25 ocak: Maguelone'da karantina. 26 ocak: Agde. 31 ocak: Castelnaudary.

Şubat

1-5: Toulouse. 8-12: Bordeaux. 13: Blaye. 14: Petit-Niort 15: Pons. 16-19: Saintes. 19: Saint-Jean-d'Angely. 20: Brioux. 21: Chaunay. 22: Lusignan. 23-25: Poitiers. 25: Chatellerault. 26: La Salle. 27: Reignac-sur"Indre. 28: Amboise.

Mart

1: Blois. 2: Saint-Laurent-des-Eaux: 3-5: Orleans. 5: Toury. 6. Etampes. 7: Corbeil. 8: Saint-Antoine'a varış.

69 '

Page 84: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

70

16: Paris'eresmi giriş. 21: Kral'ın huzuruna kabul. 23: V asi'nin huzuruna kabul. 26: Dubois'nın huzuruna kabul. 27: Opera'da temsil: Theseus.

Nisan

17: Vincennes'de kuş avı. 19: Villeroi'ya ilk ziyaret. 21: Villeroi'nın huzuruna kabul.

Mayıs

3: Sablons ovasında Kral askerinin talimi. . 10: Louvre'da bale: Ermeniye/i Don Japhet.

13: Opera'da temsil: Omphale. 25: Invalides'i ziyaret.. 28: Tiıileries'de Villeroi'nın akşam yemeği daveti.

· 29: Nebatat Bahçesi'ni ziyaret.

Haziran

7 -ll: Meudon, Versailles ve Marly'yi ziyaret. 21-22: Opera'da maskeli balo. 23: Greve meydanında.havai fişek gösterisi. 26: Ramazan.

Temmuz

8: Sorbonne'da merasim. 12: Kral'a veda. ·

15:. V asi'ye veda. 18: Kraliyet Kütüphanesi'ni ziyaret. 25: Ramazan'ın sonu. 29-31: Chantilly'de ikamet.

Ağustos

1: Kral'ın hediyelerinin teslim ve tevdii. 3: Paris'den hareket. 6: Fontainebleau.

'

9: ·Auxerre. lO: Noyers. 1 İ: Montbard. 12: Chanceaux. 13-14: Dijon. 20-28: Lyon.

Eylul

2-5: Montpellier. 7: Sete'de gemiye biniş.

Ekim

8: İstanbul'a varış.

(KronolojiVeinstein'ın "Elçilik kronolojisi"ne göre yapılmıştır).

Page 85: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

. BAŞVURULAN ESERLER

1. Sefiiretndme-i Mehmed Efendi, Matbaa-i İlmiyye-i Osmaniye, İstanbul, 1283.

· 2: Elçi Mehmed Efendi'nin Takriri, Imprimerie de Victor Goupy, Paris, 1872.

3. Tarih-i Rdşid, Matbaa-i Amire, İstanbul, 1283.

4. Ahmet Refik Altınay, Ldle Devri, Ankara, 1973.

5. Ahmet Harndi Tanpınar, XIX. Asır TürkEdebiyatı Tarihi, İstanbul, 1956.

6. Faik Reşit Unat, Osmanlı Sefirleri ve Sefdretnô.meleri, Ankara, 1968.

7. Relation de l'Ambassade de Mohammed Effendi, Pirmin Didot Freres, Paris, 1841.

8. Voyage d'un Ministre Ottoman, par John Seeker, Montpellier, 1874.

/ 9. Saint-Simon, Memoires, Hachette, Paris, 1926, c. xxxvrrı.

10. Relation de l'Ambassade de Mehemet-Effendi, a la cour de France, en 1721, ecrite par lui-meme et traduite du turc, par J.-C. Gıılland, Constantinople et se trouve a Pa­ris chez Ganeau, 1757.

1 ı. Gilles V einstein, Le paradis des infide/es, François Maspero, Paris, ı 98 ı.

71

Page 86: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf
Page 87: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

;;� J. �G.ö �-���; ·.:.:�;tr�lj ,;Jı jJ_d� · d:..cii���,\J.i}�:r�._;\)�'�U�\

- . - � ... .

j ..\:- ... t::;�

73

Page 88: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

74

Cr-"" J\.J� Jl� \��-!)

j.� \j_,-j j� r)L_JIJ :_,1-..rJ\_, �U\":"J d..J.\ ��\· �'":�,, �i�J v.I-)'J·��'..l:-"

. .:J J.l � ... �-.,.��- ·�-*:JI:ı.f..,lj_,j, i.J'. � � �' 4-�J\ Ü!:.; �� .:.L:.�L, •f\}� �'"':- .t� • .J:I � _;,..-j \j � �.ı:J;_,;1 \; ıJ '6 J j � � ,.,__;; )- �� \ .f \) �-..:' �JJJ d:...�\&:, •J .Y.:? '4:.,. � J.!.J...J ıs-� � 4-:;a... •JJJ'.;? r .i. ı.S"".' ıJ�r � 'J ..,':�!U�' ( J_,( �L:.!"" _;�,.,� •.lJ-�--··/.J ... ·�)o· r��� JJIJ/.t• �IJ�a �;1_,.. ":"��� ıJWJl.;J �� ı.)"'•J..ı.l.J\�j') . r-ı;· ;;.,J,, 4:. )l ... ,� ·:? � ... ,t.ıı.J A::J �:...;.. rı.z.ı . .__�,-JJI.f..)�'l_,\e'.J ·�jJJt,J\ � JW �\.\.:,j\J �\ ;,"J J' :.�.::' c.r!-)ıs: ıJ�;fJ J-�. ıJ�J'J ·-'! ��,��' ��ı�.J(.ie ,::Ja/J .JI }• ıS'�--� • ı.).;J_:ı\ �1 ..:,• _, .... l..kıJIJı;i 0� ·� jl,.. '":'J-':\ JJtb .::);}.;;.•j.J

J,;.:... .

Page 89: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

- . , • • • .• ı • ._, J' •• ...:.. J"""'

.� � .J,Jjf .;jtJ . ...;. �\-.. .1. (s-! 'i) �.i. J_,;..::; J�f� .1, .� • ı.$.);\,e;j ,J' �.i.�} •J t.:.S \) ,J:i ":'_,:!Jt;tct �ı,,> \.li:--\ ı:ı.ı;ı;.ı .u. . j�,,� �..1�\ '.�f · �� ıS"J.ı�) J r�f c,S-� "'�;<�>uc •fo:j_ .,�.}�(�) • � .. ��··:ı:i! � �J.J. (! "J� . ı..s.Lt' "'=' ; J' J ,.,.,. .ij l.ı.:.. .oJ!'�\ \.S .)�) V.�' ;1 ' �\i.J. •:Jx..\� �;b.,....J4�.4�(�Y)�,..ı..l �,_, ... (';r . . .;..u, ı �J·"'! '- e·� ..ı.lS" ı$;, ...,.;1,!. "- ';.:;:-_' :.ı .ı�"' �i; ,J.i"'JIJ • .;:;�et,. Jw_\}:» ,.j\;J\ ��;�( �)I.;..J. \J_j .:f j- ":'JJ.J' '.1� �·_,�!.�.;,�ı:,- ·f c:\i.t. ıJ..t;l\i .'6l: g . .)\..ı..\ .��J� A:) •J� •J.J •J.J\ �.s.)) .J • • ı..s..ı.L.��

. .:�e.),/� ��Uai�JI.lt,.:.ı,J.J' • .J {�'J\ \,•/\) �..ı.r c.f-1. \..i\J ·�..ı.;._l.iıGI .;;."'�)i., u-'ı,t �)1.;. ·�,:'le ":' �U.J �\.C )1.. "'' .L•l �,� §.ljLi:ı _,1 J.J� L)"J �,;.. j'ı;..J. ,,� J_:� �_,:JJI.:f" ?ıJ""'\ • .)J.\ .ı.U;� ..J_,I �'-:'_,1JI.:.$.;_,,f C::-''· J .ıJ_,I jl�\}3 • .l;l-ı:ı-

. ,,...._ ·'J r:}� ',)'�'··r• .J ,r �_::, �s;, � � ' ;.,f' •j.� '-! )_,\ ..uaL. 1,• �'6 ·� .1\ ( ıt.iy•;) J.UJt ":'�JI_,:)\ �:ı/�\ �J\ �� ._�lJ \ \)ljJ lS"!�� ·�\ J'f.� ı..l� :.l;_,ı.� ,n! jL.J .u\1 � \.:� .. !• �,.ı._\ J _,;., .L..:."..�J J.,..., .J.:... ·� 1 ( ... l.ıl 1.-) •. )\_;...., ·.� J_.,f .

r:,Jijj_,lj,_6..:_ .:..."':"_,:IJI�·.:;.,• J. • ı,; .U J\ _;..ı.:1)'3'-:"' _,:1_,\ <",j.ı.ı.. • . , ..ı.',....\ijJıJ .r..,;..!. ;\.7> .s:::,r c:,,::, �-�"J'-.:ı;.. .r '$.'· • '-" . , ' ., • . 1 � • . · .. u .

75

Page 90: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

..

76

�;� .. i::J�; � . · '":';;. J.i:.. �� • ..a .d_,\ .,)\"'d.r �j.'i"!·��� .... ".l. �.)J;I�fiJ��J-':-ıJ,J��+l.Jt.,-.:.O_;.�_,-'!\ •P ıJ...:4" �.S.iJJl;· �_,;u.,.,��'-! JJ..' ..s..�".ıs:-: .f�' �.J.\ ( • .:,,!)�.ı�jJJj.ıJ:lS�' "':"'!} �,;...·��J� . �� �§ '�J.l.J�.JJ, ·� .;.� "1,ı..}J :.ı., �ta,. ı}t i.;. ��J�J[ �\Ji..'� � ��� .;.1J1 ıJI.h ;,.ı.;.J}_, �.I.'J..s-&l.\ ( 4._J "i e.l\) ��J •• u; ı.... � .JjJ\J. Ü\;���_,}.(; J� ��d'..,..�� ız'.,·\

: J,�J .• �,J.J "'•c.i�s.) u�J� J.\ J_,l\..\ •:J..ı.:._\­.��.;.ı_,, J! \. •J \(lu'-! .JJ'J.w.,cJ J \; �· � \ J .�_,, r �.:..:.. ' !l..:..t • ..ı:� 'i\ '"".J"' JG .;;f..t �TJ.,F;..s::r r. J� :.,_,;�;c'.,.-' ıJ- )l; ıJ.Li:'J-'�-=-�\...�' �� . ..sı...' ��·.i-�· �JJJ ı.SJ ,�. J:- J.! :;,t :;".) A..l.\ �j: �'

. t-'=' J�\!Ji • .,)�JJ;j-t!l.jr.U •J�jJJ �.)cJ.� . · J:· ;; � . !l.l!. � d':_,\ J \(.,;,; � � ( .u.l\..) 1)�\ �:1\ �_,, J � ı:.ı; .1.\�.j\:s "'�(.j,J.i'i) .� . •..)).j,jl.;.;� �; ,, � \JJ J... ı.,�.,j .. \.!.;..\J.I'ıt.i� ıJ _,rı,; ll "': L--"· �..�:,' ı.5j,;_aı. �? · J..U,' .,;ı ..;ı fi

• JA.: U:-�'ei ..;ı_. J:. ıJ LS:.. ( ;;.,)_ • .ı-ı�) ·�f ..r .SJJ;., �u. ıS.J \..l.A· 'J:· ÜJJ.l ...�;:.lS" 1Jf.l ı!l:.J.\ J.i_ jA" J-"&alt r,=--� (���.Ye. li) J.�' ı,.- .ı:\� iJ.JJ .1,. � '.}-.J.

�,ı,, fı...- .ı. ı�';; e,' J.ı:!f J. Y'- J.i:' "="'r �� J�-"-�,).vr .SJ�J.>A-.' � �Jü..ı.� ı:.c· • ...:,;, •..c.2

)�---

Page 91: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

'\ � • ı.• r�· • � J' ��J'-'

l& J�,.... �.a:\jl..ı&. ..t: J.�' u��\ e/� J.�J�_: :.tJ�jıı .,r.·J�.:� J .;jJJ@' .�� JJ�, .Jy-;.JJ �\ �J� � '-="�Y' e.J� �J JJ' ... ��!�� Jl :;_�\ �.r- (..JJ\ ıÜ\\ � 'j{ � �,J!-� w .J\ �jJ�,l- � ,r • .ı:.- ..;� '-:'.; • J ..AJ J' �.:,- IS��� J� �w,..� �L.. J� �- r:.Jl:;�J' �,_,_ J-:.t.J" �.cl";\ (�1; )· '-:' � � J..AiJ:- V.!�''"="_, J'.J'-'J :JJ�•�: ... :���J,.J

· . � ;·..sJ �J�/' �'�_,:..'i-'!-�) wı(,� L-) (;,�i) c�\� JJ' �ı.�:· f!. !1;_1.� .k-�\�)� r-;.., •Jt..t. .JJ' ı..:';P � J,i ·:..�ı (JJJG:J )�,ıJ'.r-!· J_,;.,)

jJ-:':' j\ �)": .J. � 'J J' e.J.� �1.)-\j �l J ..Ji • .j.J.i' '-bl..

�� .)- JN \J\),.; � J.JJJ: � \)6J:.:..'-! ,ı.!i '-:' y... •.J � r-;. ... � \J� .:.ı��; 4JJ ı. '-:'�;;b� J .. �' Jt..c-. � � � � .J.lS' J. ,;.. '-:' ,;.,._ ... ,r.}-., \;. J Jl... �r ·��' J.ır--u:-/'Y.J!l�t·),�::.. • .J� JJ.- r'�;J):. f

· ;)� ..J�..J.ı.:..'lı'Jj-I.�..UJ\clJ ....:..;. ,�'JJ!l};.J. :)l..JJ'Jr1. ·JJJ:.' �L. .. J.Ut{. :.. ... tt� '-:'-'=;.J\ir�' ��.J • .

.dı\�\. '-:'J�' J,,.� ��;. (.�(.,� L,. J\-) �'"""� t.)l:.:\

J_,rı;.,;.,) .��� (.._j\J.!)V.l,\ Uli �y; J ..L; d::;; l-(... 1 ,, �j�J:.\,rr•J.J.L:f �a,ı�.cl�klJ\'-!I�A·.:.(;,;_,Ij)�\ �j J}:);4.ıJ;;/j.JA.IJ...:JL�;;'Jr;,;J.���As)i,;. ,:,;: 1_;, (j J� ) ciJı.a. r�' -"·' Ji.' "":';;�.J.�_I;,/

. � �� l....!"':"��,)l; � ,)):. .J.I!.ll�j.c ·l!.:. JJ-':.' ;;-i J.Jji,'-S"'�_,;.ı:,'.i�J�J•p.•:l.)::'\;":"" _;�t..:.>l)�..ı.:...\

77

Page 92: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

78

. �1) � l::..ı�... � o&.::.Jrıd:.aı;. .,�; ı..;:J.>J.J"�45 .. iJ.t··;.__,;_p �jJ_, ..j-_, J,ı �1 Jı..ı;·L-./,JJ:l _,I,�;.J(� l�\�).a-!"" j('_;. J�� .k�_, ı_, ı JL� \ r' \cr" .�J�Ia ..ı 'ir� J� ..s-_,.J:J .UJ J' � J; J J(' A&r-: JıS.. � �;: r.J.J. 4.\t .,_.Jt­'� 4-':'i:. � J 1} e.) Jt':,. J'.::f' J .S�\ �J_,_AP fJ .ı- .j{ .r-J J-'='. �,;; ·J� ;..l!.Cli • ., �' ""':� .,_, � Jf:l..:,s:;-t:-: r1.J ı$�� .:ı.) r-• ..ı�., �_,_ı>� J� �ı; lj• Y .. �

• ��IJIJ. J t;-- •J�.U:I-:�,.s;yl �1;\.i 4• eJ:.,t• .,.-a>.

r-4..j r- i cr' � Jl( < � -L-! .)�) .s�;_ !J j4C:-�" � �� ..

• -� • J-);' ,.;):. �} ı.Y'J-4� .J.J If' A;l!\ (' �·; e.J�.J�J •

t..;J _,;J:f ı:.ıJ�1 rj. J'..A."-J.J..J� J}-U( "=",ı.,uı_,... • .ı-J:f J.!J:�jj �;la •..r-.i.-'� X:_ Ila�; ._ı;�1 �_,:Ila J � ıJı�� r�· �.)1.J��.)); y;.i.f �,..t:,-l..;'yJ\..ı\y- �IJ:t....

• 15-':,1 V.;) _,1 JL ... ;\) ;1.) .ür.J l;!.-ı }..ı-..J. �� J \� \-. ·(.ı_; �t�\ ·�JJO:.I�":"_,:lJI JL..;IJ-_, �� � ... \ �� .j- .) 1_ e.)�� ._:.; J J.l J 1 o.) W lo.;' _,:J f\ �·J \., j, )-:.i:) :.l; ..ı._l; \.:$" ;,;.J.;� �L ... j · !:l.ü:l �j"•* �J..I.r" � 1 .ı; L.. ·

J;•.,_,;i ;t.....s):'J.J;·��·�:..���· d ..... ıw:'":"r�� �' .._ 1 d ... ı...,�tfl t::.\ ·�J.LI j lA:.\ ..s.i )�L � 41 . .

.. .

.

. .

.

. . .

.::.,1;r � �� �.\:.f.))J ,;J': �_,1,1; ı_,... ..r:d �.,�., rJ�PJı 1.1> )1.... ���./ .. .:, )'115"' �U....s..,u•J����· :J�I �,_.;:.. ;,J:S �_,_:ll..; J ��� � � l.;'JJ ,ı. . !.l..ı..\(�":i\flJ-l:.I�I,:;����J �'��.��.�t/. �\ .Jj �

� . :

Page 93: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

1 ı.

.. ��; �l:; ta... ( � Lla:�\) •J:.I_,- J>. \.). ·): ....:.;_1 ��-;ı.Jı. r.t.c� J.hJJ; ·�.i.�J��l:;.l'";");�ıf �J..l._l Ji;;:...lj-.l . �es'("'-!;�)� �J.' \S-�· \S .ıL:\ J_,;l...:::...... ��\.;.J-.a ;;'J ,,j��\ tj.x._,��·..b �,, . .}'1-l. �ıf.'�· � � � ..... '�> ,_; l: � � JJ� '� •-:...?- ( •.) � '-'�) ":'JJ._l .:}.J �.i v.o> jiı \,);J!lJI� �J \-". ,�:, '":'_,! ,1

:r)i'J ,, � � t.:'J .J-[ ( � J.�.) J J ).:.i:_\ J....Z.) .1 • .1;.\

. J;.;. 'i .,..�.J:j ��J��,_�, d- ,_ç ;;�-:.ı dJ..:_;. J-.) � ı.ı !l)_r. �n:, j.o ·� . J ı,'6' '-!J)'.J � .L:·! .la\ "='_,ı,, .ılj.- ';? � r'.t • .J.J'.ı-" . .t.;�Jı .:.ı'�) •J.i. �Jf.' .� �1 (J,.ıZY >e'' . ., ...; L.... J:.. Jl' j_,_ ·.>..:.� "";' : �..:­.s� � ... .,rj ı_,ı:.ı;.:,-,..;- ��') 1J� ..ı.; r� � ... ":'\J.ı.J )_,ıa:..l.Y' �� •.JV:.fo.-• J, ;;U ,ı U!:..i .!:'..ıf �!'J,t· � � • .ı�JJ\ •j,J.Ü l\.. �,lS'�-'..; 'J•J tt. � \ t"ı.,-:.}'1· � .r-J!' .J:r �� \i.ı,Jii 4l-•l Jl !J�y .4a1Jt .J.-!• JIJ.. ·;�'='ı.:-:....:.tl,ır)! . .ı:::l ( "-!;� bG J.-lrJ•): � ���· J.l.�:/i!lJ \,a;f.�P•�J..a;..��J��\ı•J":"IJJ

.J f_r., c/\ �;�\ \:.a:il �� .:.ı �j )lı �'6' JP.- �Jl:Jf' . ·».UJ\ �;. J\... Lai \J�..uy ...... �>)l.) J;J-.J�·)�..&:"'

�.d� J Uıa! � �� �J�I, J ")• � j. :/, J:..( .J 1.;: •JJ l!.. ·� ·!J�..ı:J �,.:-,_, �(' �1 )� 4!�,1j1ıu; J-_,...ı,ı �l:.. �.;,� 1;; .J.C:.JJ; ,..ı�;.J.Js::t-_1 J _,l ... JJI,J_,:'b).::..;.} J �ci"'�l J\ \J,J '-.to..-!' '6'., ;�._,.... �· ;.; 'J ,,

79

Page 94: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

80

�ı.,.; �. i;:')�..; X � .. � �41.J. �-!tJ.ı._,J;..ı; �;;. � t;� L..:­r ts:"_:. 4-.:ı_,ı.J�j)�..l·� ,.,J.J );..._. • .ı.�.,ı._,.J .:...::.� . ' \S��· J."..'.JY! ..l� .J:.I�...!- f'.�.$.,. � . �.J�ı_,_:.. \-.J �..-J::.. �·u.Jı�,.j(���).,,.._. &.!./�'fiJ.J J.-.- �-".� .ı-,ı.J .;..� :r. �.J'J'ı,.- r.J •

.;ı.)-'=;� ··�':.J.,. '"· \SJt,;.>-ı :J);ı�J;i ..ı-'=" vJf.' {t.J �-' ;I.ÜI� ;/J j-!:, ��J� JJ. .jJ •J':�.:.. ;L.. � ��� \Sji�'J� ,..:.1: ... �,,_, •-ll) �PJ'��(-:.ıtla!_, ... )J..lPjJ� • (/•.iJ.- ri;�., cJ.•� • . ;; 'JJI J.J Lt• •J� ;J i.i �ıl�\ ��-"- � ,_J(( �}i) �)f.' M ( .t.-!J �) ;�"":'� •JjJ\;L.lıi.::IJ.:,.S:J.I. ;;..A.,.I� lS���·Jf �.J\ �

;._.f � ;;..ı...:.-.;1.1- �t,j-i\} ;_;.,;.:_..$';;�,, ıi-.,J,I �JJ4 .,.f t< � ll�:la:.. 1) j-J .J).-:.i:.\1.:-;��J )�..üJ\ ;Iy •J�� �;.:.;w�� ;;J\ ,..lS:.i:J ,J�L-:;.t.fiJ- �.-� (�,J.J)�,. J\�JJ.�d:JJ� �i1)J ·�ı.,ı;,.t. ıJJf.l t_- .ı.. • .L-� �_);.). .1.\j-:- �\ u��1.J. .

)J-• ;;� / ·��� rv.· ı:ı..P .Jı>. J,ı ;_;.,�Jı., < ..:; .fj) '-:"",.. l--).,.J \S ,ci;;\ 'Ol'·� •-;a.,.. �.flJ\ � L��� �., !.1�1..1 � ,.n:.·J�.,.I.J�J�L.::.j ·J;J-• ;;J:} J� "j_5' P. ,$J.;;" (.)1... ,_, .. J\..ı...A...I • .J,J' � Jo.-o�� u�i '' .,uıL_. � ı$'�.1}J �( J,ı ..._., ,J.JI;I_,.. .;...::a-. di� J..!· J.U J'·r'��"' �,..., �� ;;�.)� • .ı.l;ll\ � UJ\ ��1,-·J..ı.l,li\...:1}'.:1 �� u�;;l:)J\��ü.,;.)��

Page 95: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

( �ı.,;�. �;t�..; t_,A·.��c���-�,-::r ü::.:' �,:ı,ı-.:(.. ;;_,r �Jl �_;;ı_,\ � \ .;.,.)l...J L.i di �J� e.),r-� �J� J�l.j(.1_ .ıl�\

• ı!.CA-ali JJ� ":"." ;J . J.ıh \ J;.b ..:.l�l �· ... ı; ( .:,._;..) �ı:,... �J�' r'J_; �ti '":'Jl) ��� �; ( JLlo:k:._ı) �.i'!.i_pl\��.J� i;·"":.' !lJ\-' J�� �.:J. �J· J\..\ :J.-L-�t... c:''� r,$J{x..} ,r.�J· ·)!"":.,rJ ır..· � �\p � .• , �'��./ .• �.tü ıJ:.Jr".. ( ·�-:,·) �..;a.. ..s))�� .r#'- ı.S"'�J.\ 4.\utl,lJ..t .. ı:;.).;· J.-'.' �.) .;a... �.) �'-:!-'J tt;\. J.ıl,l},.-?..ı�J--� . �1-l.JJ--.lJ ·�·jl.a • .,��;J �·�;.�'�.:r�,:ı,ı 4\;..1_:\ ,.,L.J\ J} ıJ)Jpt �Al.;.-> !J;Y,.J-r_,; ·�.-ı,, (�ı.;) .L..ı,, '-� �,� .1-·' "':"YJ' '· .J\.:...1. � J,ı �J • J.ı.:! J. J.� .il�\ J" J-, .i. ·)!..· J{ � ... t:- •GJ ·��·b��\ .. �:ıoo -;;.,;::, i..f ;\y. ��,, � �'-'��' ( J.J.1��)·J�.ıl_,ı, ,j•>.J-:.�..>J'_�;_;;.�j �t_,r:.�,tJif\;•�.,r! (A:-1;-y.) (JfoJJ-'d,P) ;_;'J,I ;..,� ·�. ·:l�\ l!.ll ı.$��.,)\� 'JJÜ \._..,.:..�ı.....� . .:i= �.cia_,.uJ' ":" ... t:. •JiJ' • ',ı:,).:)�' r ,.u��-: J:;J:.Ç .:,Jf.J .:J.J_,r ;-.ı.;.·� .J.ı.J :JL:.ı.:-j.J J.· �.) J;� r-1;" :.ı;��· ..,fi�' J.J.i �r:,.. • . �� Jt ... ;ı (.�l\_,;J_.> �"i,,;,.�·._..,_ (.t._,Jj) �.1�-� J.ıı� . ..r�ı- ı..S�,,; 4.' .

• �� ( •.l;-y) ���.ılA\; ·, � ( :.; .1# .)�). }. }; . . �..:AA.�.. J_-tJ ... ,t.J.ai J..t.' � ,.. ... �: . �x�:, ..:_, . - �::... . ..

81

Page 96: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

..

82.

<L-ll) �ı.::;� .,-; �r� .) �""ı:ı .)�;.) .J.· · ·c.> �ı, 1 J...-t_, �(*_,.)":"'_,lS .• ;::..

'

J) "-!\ Jl_ ��..jA ·).:..c1 ":'\(;JI �s:,.,- '-!:s �J' . .1.,.l ( ,::;;,)) . ..;..ı;�,.ı )) .�..:-·.;.� J;l �1,, r u �.1" ��\J.!J.•I,.:.ı;l�"':"�J\ ·)� .. 1 !l;I-'J� •=-:, ,..\i.J.Jirt.E ()t;;) '-!J�I l,r.\)_,.i lY' ,4$:.jJf.\ �JI �a ... \ .;.ı.:. ;.ı 'J .J' "-:"-:... � ıA '-!; \ ı)....:.('\ ( ,..., J,i.) • )..,!i:_ \1 � J": '1 J 1 ;.ıı,; �' ,- J .J \ ·)�;.ı.;. 'J ,.,, .....:.. � ( --:.J;ID) .S.:....;S.{ �-;.. '":'� •':;'\.iy. • .,,� �1.!1_,\ �,.j. J...ı.IJ1

. • j,J.:S &)J.:)\) JJ J xl�l;,• t.J� �):.� -'�. < .:-�:':-_,;) \S'-"· .J� .J' J. ;�..:'rJ w��·�� r"':J.-..

· ._sL::\ '":' j .JI ;Iy � .. � ıJ..Jl JL,.j �\ a\..!,j\);�1 � );..1:,1 ·��_.,..!j ıJ_,f.\.:J.ı.s:t. A..:..;. �(��:,�) • .al; •).JJ:.J" e..l ot·\;. J;\ '-!.JJI.J �..ı.J:;� .J' )..4>\.1. cJ.ıll� (�_,;) ıJ.,L;�� Jt) .P j;·-':.' r� �ı;, i ı.,:.)� .:-�k.J �.,·��h';� ,.j,, r' fı .:ı,:o:,)-\.;.. Jl) J;l< ��

· �.r_i.ıiJ:�ı.:-.. "''J "'J .. ():: .. .b. r ,}1 .La! j; .• ..ı.y�J. , ...( �1 j': '-!'�' ..lPJ� .�.Ç. L.. •JiJ\.-: ...... \j •ııo:.J J-.l.i, � ..._� � *' �---:: ... r .J'. ı.J·� �:ı ' .'-.! � � _, 'Jı t:..J .k-.J.> ·�� ... •J) _,�, < --: '� .J.�i}!l..ı.:..' ·'J r JP'":'Y .J' J ı, ... J::i � �'ı;.15))'..ı_:._l •.l\..1 �� r-'JQ..,_ � 'J ,ı�\_' C�

. '":' ,lS' J:' �\..!.� 1 -; � 1 • .ı 1:f. .• .,c.. ı) ....;.; .i J :..r. . !l.J.:.. \ ��J w�"' L..r- ..:- '��"' Jl-;A:-IJ r'� ��;�ı; �.)j.: .),...... o..ll� •""-! ' � ..U.J\ .. �.::,j J l..ı.� y}�,:.. Jti '";':'J�\

j �1

Page 97: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

'\ l�l)� l:j.6 ... ·f-ci' ;:�C.... �J; d' u."*� �1- t) r�ı�ı.."7.J·�/.:ıtc:ı· ��e_ Li-\�.),;..,� _,t...; .ı.::).:Slc .J.ı.:.S' ��;; _r4:. -J... ı,-.t..J.-.1.;.. � � J,ı.:J tS)J,; .i. ,5li � .i.; J.r- J� l.J JJ P J�,i iiJ' �,t .rA ... r .ci\;; .1t.w. _,1:1 J.) � � U!!>-- .:f .r ,J.J.)J:..JJ:. JL...Jl�_,f_l �f., JL� ... \

�ı. L....J ��.);;'/._,\ �.:. .�::.: �.,.) �.\JJ, ıJ..ı.·�\ ':"U:- J���): .)'-'"':'U:'.t) J� J�'.J.-'��,;.: �J l.J'YJı�., ıJ.-.:JJ.,, JtiJI Jt...JI '-:'iıl.J\ "':"\;A�\_,ljj_, �r., J�-;. .. .JJ.JJ�\:.,�j;,ı-1 );ı.... ��J\:J�J t::.ı::ı_, /

· ;& JlJ �\ �.f".i.J"7.fl.JI �� �1..:,( .. \; • .,�JJ;I �J\ J� .;ı/ J . ._ı ;.ı: J � ı.S� ;;.J:}:;� u.J.> .1.J \SJ:'-; .Lo.=:),;.;. d: .. w...,� olf'..ri r�' ıS�' �.J fi·

· ..ıl.;,., '-:'JJ..I ·�": ı.$J �� ıJY.J\ .:.:_):.ıl- ":'b:- ( �_, �-'! j- .:) ,,· �lai �J .)lı.� ... � L&..l!l� � � .:_,_..ı,,��J...;1�J..UJ\J�\; �'ır; ıJ�....:...•.J.t.ı:: cl.-,-;. Y .

.(' _ _,..P-�;jj\'�)M _r r)•• JW �taL::.j\ fıı:•J.,I ı..l" ...

. l.J'l .i. t�J-J �-.,:.. ü \;,d�): .r-4,.. ı,S . .cil V.�l �,0

. ., \:."\ -"· · J�' r "%' ,;.;.. .J'.., J.ı.( .J' r� 1 � l.i � � ı:.r->· JJ L:: J �� J. • J-:.r.' ..r• 1.. �;::..;u "'=" ,...:;. J.) .;.. ... -.n,;� 'J, � Yt 'J ı.sJ-... ,Lı:; :.J .fi:.. ·5- �.J; ..ı.:ı ,,

J Y., '-:' ,'6 ol-• , ... ; 4 ;Ç. �� j_J L.:...,) IS .. .ll J; • ..1 j.t. J

ı J-1_,1 ;.ll.- .:ı\..) �jJ\ • � • • ..c..\�1��,:.. �t= )J.lJ ":'��\)-.,U,;. ��-- ;t_,.:._YJ.J�ıi:.i

�';.�J�i �-��ı.;,O

83

Page 98: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

84

�t; �\:.:)ı.;... \ (" . ( � ) .;. ·' ;Iy � '� �,� 1; \.A.a �� • J � I('J .:._; 4 � ;ı,#.�� �.) � '":"' _,l(.Jt=- . ıJ..ı.:l_,ı . ..:-.:.1., ..._;.... .&ali �\ JL..;I J,l;:. �.-(*,.)(;)li;_,_, JF) ��;.ıJ\

. .:)::1.:! � ,ı.;T �' J ,, )�,ı. ;.li� ., ... ı;, J.ı.l ,, J '-""' �\ �·(� ·�' JJ:; �;:�ı,:�i;.�'�):bJ;i ..s}_. ...ı�,.A�.' �;,..:.ı: l;j � .J-4�.J;.J �!!�\:· ):J;_,l.'":"'A.i .... :u�� tS)).c..',r.:.'- · :J.J� 'Ju"·.:)p:JJ ·.J:.� :F · .:1.)� J:ı­�� �..-fj.,;_cr.J. c...�·�\,;..; \(r-� · �.'.;�.;,. Pı>'� ) ... 1L-l ,iJ ��J ��c\_,�l.:.Aali�.).)· J� J\ �,).:/_,ii�-'-':.')� ji.J.)J J,l-.t.:.:. �_,!.l.;, �>'6 �).i_.,l:..., �lS' AıJJI]J\ıJ\:j • .La! ·):.ı.::,l;l�\)J�J JJ.,- r.J:as:ı �1,.,1.\ ·�.IJ.,\ t�·�;'.J ..:.�.;.pt- .j.J.•L!.>-\ ":'��� tS"i. �,lS".;)! .J\i ;\[ �i';"(ıJJ�,. )L.. J..;. �» 'ı$IJ ..s;L�\!l);j • ..ı.:!! lt .._j\} • ;.:...:.IJ\�ı:,ı_,_f..l d..;J' •ı: �,)._:.-' J ��J J�' �)S"�� 4al,r�ıı ��J • ;�1 ..:,..J.,..J �kJe.)�j ıJJJ.> tJI��\!,1\..:..r\;.,\:J\. );J.!" ;..ı.:t::o: :.ı;:;�� ı;�,.;,) �J\.:- u.J..� •JA �, JJı J-'-��A-!I..:_/'·..$)._,l�· ;..ı.i _,._�·J �.jc'-'.i �� --:Jı,ı;ıy .._ .:.;.. ... A:: • .,ı.;..u,ıct� ·J)._, ... .i.J J;jl J' �\)�\ ı.S))�,) Jt.:i Y. ı.S J,.__jJ\ ..:..�:r �\ ( J'.;i ) • .,_,.�. �t:.:'' .:ıJ'·�'":"�J\\....ı.� ·;�..ıs:�./. .;.lJ J' ttı:' ı:,ı..ıi'ıS-ı, �� ı:,ı,)1 .)_,_»� ..J)l _,� :}JJ .J.\ .- L_. �� .Jl�L j.... ... . . .. . ; . . - .. 'J .f' ..)::-... ..s':-Y.Jf. �-' J;J..' .;.;. Jıl' \ �'..;;t.a•J..:.;.;..

J•\ '

Page 99: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

1

1

\

ı

1 i 1 1

t t ı \

''" �') �t:.: )�. J-Z �.tr-ce•J' .ü � � r• ��ıJı �l--T.-; .J� J_.r f.la::l &JA",h c.� 4-ilJ\ .;;J ...,..t: �tc_,�-::� J!�J '-'..,-, �}- �·t �d�. c: �J. �:"' ,l;P.)L. �lJ\ •.l�j �� \:. J. � > ·� Ji ��� ·).!.t: 1 �' ..L> \ l.S� .i. "=' ,�' .ı._��� ��J�\ .... }&J.ı-:.;. 1;1 \)J -��.!:.'�:w.

.. J.l_,l �tl;JJ..--��:J,.'lt J ,;, J.lJ\ �J,�, ��'i\ U";.: 1JJ:,\ �\ :,;.J.J.j.J�J)J.� J�(J\.. a.l�j,j ·�4·.i..s� (\01) IJ) ��) � r.li.c:.L.:a.:i YI �-s: t.Jj,t �r_,JlJ�)J.�}, .u..� ..s))�_., (j,;ı::_,. > . . .ı, . . ���J,t UJI J� J_, ... . jt)�\�� .J ... .. ��JJJ?.J' .:.._.�� .... t;....:-:�):.tJ _,.. .ı:_ı;:..u.. .:.._,.. � ;IJ�J':i f:. �J.....:��J'�I !.l�y- JJIJ .f..\ ·-�.1'! :J'lJ\ ·�' ':" _,�� &J '1 J\ • ..ı.:.-l;j .JJ .>;[ .\.. ;;'lJ\ .dJ\�J,t,.J-c� J:'J�.(,\,e:ıJ ,_ .. f. \ J.� $-t :J4-j J _,_, 1 •. .f,;.,. y- �&... J.;IJ � _,1 .J. ... • -�� . ��.r. ·-=- r r- &J.b.tJ,...�'"=' ,..;r ı..SJ"�JJı. ;..)� .JJ�.:,.Ol..�J":"J�\;�};,;_ � ... �oJ-tl���� e.:b.l'U;.:i:-j_,..- &J ':/ J\ ·�e. ı� ı.f.l � '-.' �1 )'- �,,.,

.,w.� ��J-:' J J 'i��·=-=� '-.' J�':'� �'i J, .x.S J\ ;.� J'.r!�C) �J.ıri J_ ... L. �;;��):'i\ jl;.ı ·J�� J u?Jtru .i') • .ü.-= ıS))"":.,< .iJJ. �;.·,.w J;;f "'7' J<:--; ":"j:l�� A.:� ·� J.fl J\ J 1 jf' •J.iJ \ Jl _,: • .i. � .)...:.&. , .... ,:;U: ...

. "=P \;Jj\; &J .J_:.. ,,. �;J ... ., .f:. •-.:.. ·� ;ıJ < • j ii)

85

Page 100: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

86

.�ı)� 1.::,;\.&,;. \t

J� ja� • .L�_,ı. �IJJ.f'JI,;I.»' �\,.)� ��;.:.. \ .

d. J.J J1,;. A!4 t.Jsij �!.!=: ..;t,j ( Jl:i) )�j ��.r. .ijt;. � .J� t;�ı r--z ..sJ� .. � �!�� ��,j).J...Mı • .ta' rj'J ��·j ( jl:i) ı..Ç:·j s.) !lJ� .)a�J J.•UJI J:$: \ol� ":"'-"·�fo.�/(.�;; J!:_\ i.?.\..5!_,� ( ül!i) �,j.J\ .�1\ .J J.._.l._.r JJ\ �1�)-!..t: \ '.r.'�-':.J • .f J.,l..s� ;.;�.��;,;;...::.ı 1 ..s.�.,l J-.) r..ı;� _,.j .1. \.L• c: ;fl'' J ı.l( ı.S.t.__!p �· �..,P _,,�u. J • .) _,.... A J-.) �.ı_�-'·' . .. s:;;_, �".J. �ft�\ (.�� _,J;.i:l o.:-.;; J.U. JJI ":"'}:• �Y. •;\:-

. �l_,_.j ;,;�:.:.li t �-ı.. ;ı, J_,l. f.l;� jJ:Çı ·Al f;; .J!. u. ;;l:l_,ı, eJ;'-!J � • ..ı.i..JJ\ �I.J>I;Y. � �.JJ_,.:I_,I ;l.:s" J��IJ.IcJ �1,. J ":"'IJ, ·J.!.c.l J-iJ t-L; ı.S)_�. � J_,l )�&....����(.W; ):.r..�)�.J.f' .ı.:1. .J,f.l �i:_l ;\:ıl �.r"J{;:.ı;.J\-)1, .ij�.J. · );J{' t.t.J.J..I; l;;.f ;_;�\)!.J.f'" c/\� A':.-!\.!. �_,\,.�..o;_;.)'"-! .l;��A!�· J).J\_,.� j._,..ı:.J_,\ • ;-l�• ..::..�� .J t:-• .lA�_,-'( ���J .t.�.f .J.,;.f .J.J.)� ..J.J.'.I. d.:._, ... . ;;U� .J. � _,l)"' •:.,t=ı ( l..lPI)� _,i�l.!.;.l.;.!t� .

;.;L:I,I;l..4>1 • .)�;; J;.) "':"' �.'; ;,;-'�J ..s..ı.:s J\;ljf' )-�_,i .J �! 'J J ;,;t;,.ot .;, • ı.s.ı.:J .J IJ_,;.. .)J JJ:i ı4. 4 \,;.. ;,; .i); � � Ji J-". (/ .;t! .J .)._ ..\.:J � ":"',ıs-�ı .)j) \:....) J I.J.>} d',-.·.:. .:t � j ,ı_, ı.S-1:1 ;1_,) ��) \_, �.J,t ":"'_,ı ,1;1_, ... �- � ... �-c� · ..s.ı.._\��ı.;..��tr»::J. · JıJ �J�_,;. x: �·' '} , .);.. t.:.;..ı, !l.ıl.:' ;1� ;.;.))_:... r

• J .....

Page 101: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

�o "�V �t::JL&..o

ıJ.J._\ Jf � 1.\ ·� l JJ'ı.:�.lJJ.l�i·· YI t-:-)k-6;).;.. J;J� �\ ( Jl.:i_,) ıJ..ılJI.r-:- J_,-_, •:.-.�t:(j_,ı_,;) .j.))J. � \.._,..!�·J.)JJ.l �-';'•.) .;ı/J . .j.f-J �ı._\.:;. ti &j; � .,S.);�.J) ıJ.l );J..' :; � J L!t.:· ıJj. �.) .Jt-).:S":"� (1.1' J • .JJ� ... ı.S.J J.r! JJ � ,- u .l � ; LS-;; _,f.l �Li, .S:.:..).,�� ./.1.ı.l \.j �ı;. a.l_k;\:S. ,)) �., •..;t! r' � ·4 ıJJ. • ..s'.c:.l t: �ı.;..j_.) �)Jk,�f():\..ı.l_,..-) ..!:.' ,..J ... ı.ı., ..\:._1 �&�i ıi-.) < .:.ııJJ r ... Y--:ı J:· ".1 .. J. J .c:'� !l;·�' ,)�) .;ı.t.; . .ı.i.>J J' !.l)l,ı�?":" iJJ,) �.J J_,l •-:If:(' j_,l ":" -'.J:.' c: JJ� ":"' JJJ 1 �,) J'l-::.,l..ıJ_,_.,

� �' ıJ�.r. �J...:.,('_,, ( j,ı,;)�<� ( JL:;)_, �1 _,1 !.1)1.•

�J� :_,� � .&::ıJ.ıl_,l r\1.-L"\ ":"'JI_,I�s.� .:.:Jt ( i.J;\;.) \S�(j_,Jj)J .. .r,, �ı.,;� �t- :.;'i)'�'-.,;'�--.,� \SJ. Ü.) ����>�:'rJ,..\.., J. ,:;f.J .).) .Jt:.!.} J-:: ..:.�\c

:;JJ.) �,.. J,) Jt'!...r,=- ,.ı:):: ��J�,) .),4._. o.) �j ��.ıl_,\ � .:;�J..\....!.�J_,, i:..lo.!J c: ı:.ı..U _,;.,) ...sJ:.-s:. Jl) � ... �

(�;;) .ı_\J;\..ı.iı.t_,�ı�(.:..I..Ur) ,)J.J)\.Sn.;l1,t

\ ,ır -J-'' '-! JJ:.' e_ b, •'.t •• L:.-� •• ı.;":" J�\ •• �·.J.JJ .. �ı_;;J ıS);\..ı.i� ı)b � $�' ,;..: ;::.ı:. .... l;�..ı;:_, .:.,J�S:.

tS_,��� (,:_,}.C) )!;;;.s-:.:/�\1. ":"'J-!.JJ •(//JI � ıJ")�\.,Jt.--.1 ı).J)� (JI.:i )":"'_,IJI ı_$)4� �. (j}j) �::J�I( J,_,.;;Y) · �..\-:1J\ �. �_{ (! 11 �.-f�\ �\... .;.J�J�. ).!.,)(.;.,: �j •J)..:-;)--;;--:' _,lJI ,..ı:.,i--

87

Page 102: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

88

.�._;ı; j..l; . .-J�.. \i �� �.ı.-ls' �)J 1.5-!J\;� �..C;�( ..Sj. �� ... �,)\ �lJ\ ( .; .J.l) ��::ı-J' '1 .,> t .J r..L-Z .ıl:"' ( ü J.l ) ��ı J J' JL:ç\ !l.,�� ·���;�ı �JI ü�l... e,)(�y) A..us' )o.l\.:,Ç �-9':", "� ;t[; "="Jl) J.i:i\Ç �) ... _,1-.�;, . r';tt�.ı..�. ·�-:::ı :.;f'r:.,ı,j_ ı.>-� L.b �ı_,_jL.-_,..;..

ıJ .l_ı ��J "="yıl 1.5�\.J d-:.:.ı�l (J·U.J.) • )._ ...t;,t ;I.,;J

( JL.!.�J) V.'.' ı.>�) .J, .:.L:ı\_) .�\ r\: {:_,._,._,;�) . ı?�� ).t_.l(�! '.J. .,S.J JJ-l JU. ı/) u-\ V.l.t.J � ....; J

..s.ıı.r ·-_ji};L.. ,,J(� �" J' e'.J • .,� A;·�-� �� �,.,. �.,gj�.JoM ,ı;.ıJı-�t;��":"�.IJJ�� .... C".r­.J';:;; �jlJIJJ.I, .JCP· v.ı:ı ..:.1-� �J.ı'J � �l.:-1 �,::J\ ( . j yi) ;ja-• . �J; .. t..'�J�.J..Ü J'ıs.·l- !.l;l.i'.J

�.1 J�.} �c.ı ;J�IJ •i--4-j •.i.�.li.J, d'J� •.l � J->. \... ,;.•\ J IS t.::\J ıS.J.::1 � L ... Jrl:-.":"Jls'·ı.S-t·..\ , J.l.J', J"-.,; < �cı\.!. ı/> � c. ı ı.,;J .:..'-: .. • e'j rLi:A\ ,..\•J..Ü ·�j ":"J"":.I .;,P;� ��� •�-'f" ���\ � JIJI �Li J�l�) 4a... · V.t;':.l; •J:.I �.,;. .)j-o �� \

. IS,.,s::_.o • ..ı; '&'} _,, J � ... ...,�:. _,A.J \ � J E �!.; 4ıı; • .lt o..:J ,_:.5 :J.l ._: ... >} • ..ı; �J_:,. 'J ':/ § J'-� '..s 'J\ �.ci> ( J l:.. ı/) .-..ı.:... .p 15' .>:'..ı;.� ..ı.l�� J:İ• )1...,_

�.... ı . ("" \ ,\ . 1 . • ı • \ • ' • • l ı 1 • • �.u:ı-.- -:JJ""}J •.:r ; -� 'JAJJ.,J .tt� ...ı .lJ;' ...ı: ) v::•l

r'f' �.11'"; < --:J.ı� > ":" YJ' ı,, ... •J ·�• .. .:: • .ı.�·�,) ;p �\J ,..\• \;,i�'\J oJ);�·,; !.l.ı•.L;( �\;J� J� _,i •!J..-.::._\ ,\j

.:..l-i

Page 103: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

'v 4-.jı; �t::J \.&..ı r' .ı.i�f.i.t.:'��.j� A.l?-ir.u"L:Dlt), �� t.:' y J,.J"-1! J,..- , ...:.. ..;t!o (.,.,JJ'. )�.ı:.'� . ı,.SJ Jj �1 �J. '1,.,_, J ,;.,) ·� ;;,)J �.1.1k:A� '1Y-!: ;;.).1=-:a... • ;: '1; �· • ..ı...-:o J \;.. ;: \..Jr ..:: �ı_,t�-�.,.... �J .sf-- 4.:-J '1� jJ. jj, � 1? � \J_,.};JJ,):....P d'� ·J..JJP•:.,-.. \;.. �tıSYl":"JL) • .a .... � • .ı;� ıf_t �)>�

�:.ı .r �� ıJJ:li:J • .a J � j4r j<J; �r s ... t-!. ( ,., ;_,) .s j)··�,;.. .s> L:J,J. � � 4-� C:' !.l.fi::= �� :JJ_J.� � ıJ.Jt.(t: JJ lc),;J Jt� J, .... ·J�j �J-� � . J.l.,t � \.!.�� J.r.ı:...t.S7!1_,1 J.� �·�J ..; ı/ .J. ,.J.:S,t ';',S..·ı�J} .W,t,AiL..- � �;::,.sj�.J'.l.::�� . • ,_j! J; t.,:r. •);� 'ı.J.r J • .cl", ı ...t� ":",�);,:ı.� t.:'�' Jr .S.J..' Jlı .s)���) ı .. J:!. .J � _,J·ı; ·;�j�\ J..! J1. •J� .. .:J.:. Jw.' • � ...... r�'. ��-' � r-li# eJ:f. t�:, _,

. ts); 'fi'jj� �ı_, ı ı.SJ. ü;\sf. ;;� .J'. • J.�l J_,J�t e:·�·�J; \ J.l_,,J,.-�ıc� ;;.)·�J..ı ;n�ı �ı;.;_n,JJ-';' ·

·.s.JJJI� �' J:" • .ı� .t.Jl�JSa\ ;»� J:/: ;_;Y. ,ı .:,f-jt-, "J.i,.�,J�.UJJJ:' .. ;Js._l.�t..ÜJJJ.JJ.:;;�J:t: . r ,J.:.., .1• • J -'- �, .... �"" t ... ..s"":.":", .1:.' .J.:,-: �t... � J-!..ı:i\ !l � ":"JJı., !.l,�Jı;J.. �L..J.� ,�;,J ..JJu_,;_,) �� .... ,.;��� • .,� j_, �..,..;,..:.-:,\i .r ...::.' ;.:r. ":"J.l..' �; J.�

":") Ic � !l ,.,t= ,\- ,.,�j '"'.ı...ı:I.J:, .J.J JJ'. •-'! 1 ;;� r. • r_ �\!S�":-'..) ._ L..J !.l�\ ,,JJt. l!. Lys0-'l �tı ?J...ü\jl

89

Page 104: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

1 ı

90

w\;�t:.·J,� nı J4 �..67 � • ·,··;-' .» --!Y t; ,J.; :..ı.::.;,J:_,; �w ... �' �...:;, �_,�j:f �;,..:;_, .... J�.J-:.J_L;....;;.J..tı:.;;..r,­. J.!:: � ��"'J.�..u� C.;..l..ıl!.ıV!..ı�J. tıf )JJY..J..'�r .r' . �_,.!.]-". �_,1( �J �a.s)... ,u_,;,J·y.\� J'_,l� � u)=: .ı \i_, J·��JJ.. ..ı::...l JJ� JL.ı;\ (.w-' rJ-ls��

' '.ıl��' • .ı\j J 1) dJ.a Jt;. / .j(J. ��ıl' '-!,ts' J • .P J.. �ç � J.' ıS.a j_ • ı.S .ı..J ..;- J.ı.:,r �· '�"(. ı.SJ. ... :t:.j_ ı.S)J � ;\; \..\ · !J�\ Jı;....:ı.J- \;.. ":"JJ.l·; \S(/'� 'J�J l_,(..:..:l;�)J-_,.., * -"·. ıJ..l))�_,(_;,.;t�k=-:_1_,)�� �....J.i (_,l;.1). ı.S·�)<( ı.:..;.-')•J)�\)!�J.�J\ ( �:l;�) :f...-;�( JJ �\.!..� ... ;_,:l_,ı_ji.-l·�,._j\) ":"J�I...;. ... ,

·.���iii 11"��1 · }:.ı.:._I��/�.:J.,:f;�;,:�-! � .. �;:�_� ,.,,t! ..ıf ,J ·� ,_,,_,. �-". "ıS..ıJ!.� .�-�;\i 4iJ_,\ .J�J\ .ı;� �J\,.,L:J ;\..ı.; • .J. �� �.J.\. !J..._;._. § ·.:.�:ri ı.J :ı . .:.... � ..ı; � \.S) ; L.. J ,t �; J e.) \,:;( ::;; J' J \ t :.Le· ..s> .Jf s.J J� J» ��� •• m...,,..,;..�_,;,._'�/_, �lJ\.r".l,� -"· \.S�·'J. _,=;. ıi-.a �. ��j�l� ·��j.J . .ı .,r...j.A._\ ),ı..:.:J.,.;..t ... �:'· �..ı.IJ\ �.ıı:�....f "':"-'-':.'·-l�L ... .i . .ı !Jj"

·)�-':�;;�l • .a�I.;):Jl..t•�\� �JI.aj .. uÜJ t•.A:,'.,.W'­� ,ı_,ı;ı,_ ... J-Jj. �-"-� !.l;n J_,'..,..:.'-,lı!A �)._,_sı .!.�le_;) _,ll:.: • ..ı: ;\;.f !.1 J� • .) J,.:.( J\ı;.'.ü -"· • !l�� \ ��� '".;"',ı. f'-.l.ıiJ:. • .J;.)JIJ J.) l:.: F-J V;".. ,j)• ..;.J;.J e_�lıı· "'!'&.�\._-s J·J •• _ı.;l; _,; . �.ı.�-; •:-�.. !l;l.aj" '":" ,�, ..s)�.l:!.

c)·

Page 105: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

,, �;��Jl:.... 'J Ll J J :n:. 4. .c.:.1: � .,....t .l-i: 1. J �i:T J [ C }­�_,A.; :J� � 4 J.•J J:/:-J.$,.1:-JJ'-! "-!JJ_J�Jie..\.1 · JJ:.Il.!.li fo-� :l�\J\.l(,�-:,:! ��� •-'---! �J�I�\r.- f;.x.._l �;.:.�..s .. 4�.J..} )\J �· ��J.�'�JJ, .:.;.:. J,_,� •.i. '-!,_f � �\ J.i't\ 4 'J ji �ı_, uJ.i•J...:ijJJ\ �--­(i.:)j) .i.J ��J\ e)� .s�J� � .. n_, �.I.J

"'�J J:W._,;;t;;,.�,)ı\.,.}':L A:iJ,1.�.)��· ,)4f-:- #)� .J'.·._,.);i,� • .ı:r_�· .SJ)J J p ıS.J6.�"': -�...ıiJ.eA'"�J t•.ı.f. .jJ\ •J.-! 'J.ıJAU.jJ.J!.Jt,� ... J

'.S.ı (Jt:.lf")�ci'J.I j-.ı.jiJJJ\J�.ı.,ı Jj.f.t. • �,) J '-' � _,.1'-;u. ıS� ıS� • ��,) J".l Jıa::. •• j- J.J.�'( (JU.II"') ,j-J_,IJ�;,,;.;,;j. ._, �'(..1r';.S.1,� .W.,I.J. ,:.J; ·.s�'� J.J�u:-.; �'J:' JL:A:..'.Jrl:i·.i. ·� �' j.\ )-\ )J �;;, .SJ •• J�b\ �J ,.ı.:.,;. ,:-J� .�JJ JL;: J,� JJ. )�\�\...;.ı fl):. _,!. )·� . . . . . . . ·..s��\J\l':P\ J.,) ��\ �..s:r:ı,.:.; l)"'i,ı ........ \f\._r.. e_,,,.� ·:JA:IP �:)'-'-!� �.;�� �J.i. lS.J� �� JY J\J'-·(Jı.:. ı? >J.·· :JJ.lS".:/ �� "':'J.&:'

.':Jy.J --:ı�.' J.-.J � \!ıı:- .. a ·:/ "'���;-... ı �. J:f .:J.�Ji. :y.)- .:h.ıl..iJ'.� .:,i:'����,)�' .!L-�\ J--1 �;.J �� �j_J)..:.:t:_\J<:� $.?." .. .li��� �.\l:.:i\ � •) .:..;..-,;.t.:.:.�.J)� ... j•�.Js. J.�l� .I"J'J-" ;ı§ JL-.- '-! J1 J,�_r .. � r r:_,,- .5,) • .ı:�

91

Page 106: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

92

·�,) � t:: Jii..; C'; J,_,...-; J.· j�\.,.:.. '--:ı,�, r.J. �JJj �,.J:J ( JU. �) IS�(.,.,;�) · :.ı..u:ı��,? �..ı; r\: (ıS�) ":" _,ı,ı (��:.).; '.!�\ t4·.;ı d...f' y;\; s� ..w,ı.�4- "i';-' J.J':" "':'.Jl�\ .tL.... �ı.... �..1: •-=:..tt! (�J�.) �,_.ı; C!J\ J!:.� Aj ıJ�J"': � _,....�Jj'j..c._l.:f .r- .�_, �_, ·�· ��..,,� J�� •JJ.� �l; r�· ��L­:.lJ: �� ·;; _,, ��� r .i.������. Jı.; .� � .1ı_\ eJIJ._�'J_,\ SJ_,>-1�· 61\} �� rU...J ,j)ıfj..:J J_,l 'IS�\�:/ � J e;:-� JJ. �..1: ı.5"' J.Cl _,\ JL-j \ eJ � }:J' ,j-J J 1 J..� J\ JL ... J\ j-J �J.:A J, ,,.,..:.'- �,.\

• � �' � .?- u. ...ı..:- �.) j-JiJ' },- .:...�;.:; • ).:.i:\ • .)\:t !.l..ı.l:\ �" ��\;.'":',ı_,, J ı_, ... . _,1-a:lr. ,4_;.1 _,1 \:.:. .J . ..&:;�ı_,..

. �� ISY\ �'":'�j."' ot-:=���\ �);:....o�� w;_, ı:ıY.:t �J P �_,t! (V"! ı�) IS� •:J �� J;iJ' •:)'P

. �'d. �. � 1 J� V. ... .&ali .1. -� ._ ... � �":).( �):>.\_;..;.\ !l:.ıf-�,J�'�.la..."':'..fl< �J4i\!l) �J.. J.;.l.;. J..,:r;:.': �j;l�·..t. ��J�J, e.)�� d-:o·J:' \;_, �..J _,ı rli �� .;.�_r. �� �· Jl.>7'.:,:ı'""''-... ·IS-':.' :.ı.f.,sJ�?!.If;�f.,ı ... J'-L:!.; Ji:;. ... J ��� ..:..>\; !.l.:f.)_. ,)\ (:ı'..>..' J.,:--�.S)j J� �� ",, },.. .. . �L-!;� .:;,�� j_,la:A�J JJI' :l-':,J jjwo\�);..u_,t ·

ı:fJ J ,:İ _,1 !.IJI� �}.;.; • .:.:lAf" fo. �J:I L..:a:i\_,J.J.!l;_,:J' ıl J J.� .j-J 4 L:� .JJI J J} J.J \oJ· _rj di�� J J!i"--1

ıJ • .-.��

Page 107: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

f\ ..i\; �l:: J� . rj \i ı; 4�J,.':._,J;� �'·"='�:...ıL •• ""���­

..( ���JU. �' .J L;t,, rj 'i .;\-j� ;,ı :,ı J�J�'·.i. · r�.� •"'-!J\ Jı.i4t:.L�,��'r.ı..i �ıS-'�f· �":'JJ..' U..\�.».i.. �J:Jj·J�'r.L-i . -.:,-. �.»)"..J:'t•l' J' .ı, •.:l .l�\(';ı:..iJj'.;.t �·J�j �.)�Y..' .!,J_, �J t. !l�\ J�JJZ\(\ ·).:;�_\;�:...ı.:,_,��.J. J--�.;. ·J:.ı:.JJ\...;\�l! rt <'""'�·.,»'-> :.,""'J.J".; J'ı.1jt \J;;. uY.:' ��' '-t; i.J�"'"' J L�ı .:, Yı; • ., :J� ·

. ._,��� J/' L•f:- �J._\)J\ :lj-"J'l �J .;t! ":" JJ._\

� �; � .1. ri.: U;-:-.::-:..) -.�L..· J.! · !l.ll:1 r� �laP,

�.....::��;rı.; (-:;1)�.aıJ.a.1--J.»·,ıJjt"'J...'" •-*' � ( .:;.,. ) ·�l.ıo ..:,� �J.1j J.J ,t J-.>1." �\...

'J.»�\S"�.J�·J=-.JJ:>J.1.��·Jiı.J1J-tj' . "' � �j l.»�j �J\Jj .ıl>, )1,1. �lS' �J� �J. J.ı.l.J\ e.ı_,Jt�1J). \:-JJ .lat �t eJL:!-I,J•J � ı.:.. ı

.:S..�J' �' 4'-ll; • .ı:.,� -:'.J:��J o4:.J'!lJ'.J\.S..Ü.ti •:J4'.�rt< ��\.lU:� ).�l.ıoJ.!-:.ı,aıu�- \.S.>.:t,,

· · .··-J•1 :J.al("! �; �J.r\: (.c...),,)..,__ \...��J $J ��ı .;.., .J-'' ·!J� ·�· .. ı; r\: ( �t: j_,l) ıı.l:Pt... �--':.s.) -J·rJ. ":'; ,, �,, ��ri: ( .. --; �.) ·.J� ı.... J.! . "').1.,. �}.J _,ı.,.. �t:.:. r� •JJ.� . !l�:' J\;f'' .

:ı..r!;..:ıj J-,;:: ��)J!.:. U.Jt) ı. JJ)\ �- ,5J \J�.J.)l.J\ �'.Jiı;J �.:.\S).._,., :l;:_�}J"'J �=�ıS);�

93

Page 108: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

94

�-lt) �l:.)�... t'f �-?,- I.S.Jt! (..; ..".)· IS ..ı. • .!.�..::,.;_:_ • .J �· j e.)�.). V.lJ' J. � j� <41J.,ı 4 ..:..�ıci$" ...U..;s:J . .) .U.l$! �)J,-• .)J).lt: �.S)( JJ �; �) ... '\.:.. �...r!. ·;.ı�r.ı-.. ��\ı;� .. l::, • ��l).:l:I�'YI t:_ıa-.,.,Ç..J)·.JJI_;;_,IJ\; � ... _,\ �� � J, w�-1) Jı ,i !.l.f ,w. )l:.; •""' ı (:ii": )j_) �n_; -*'!. .l"' ��ı ).:.1:,_..) � ·.ilP ;;�)_,.,. c),;. <J.f:-ı:. .;t!. .ijl�t_,ı;l; I..W .1. ;;.,) _.L• �ij:.o\... ��.l.!.·l_j_,l � �.ı.Ji.J '->'�I.J�l)J-!_1 �.J��'i\ �·J'�\;.. ,,»'��.ır��­t' ..ü �:=-tj � J-lS" �\ .J �.J t �;.;. � _,; J � j', .;;,ı r'-j .ı .... aı _,!-'--i, J\..:-; • .ı.·)_,._ •• !i, .,�t!J \S, J;.L_l �-'.1. ı.Jtf ı)J�Jl- ;;'J,Ij• �,.)_k. J_,l "C'J;�I.:.f* .('): J._\ ı.S).. � .ij_,;..J ejt.J� ·� ı).JJ.JJ e):·� •j..ı..:..U\i J}.J • . ı:.ı�.:. ); l..ı.l ,- ı.JI.ı_,l. e.) J� ·� J .JY _,1 •• u._; ı/ .1.: • �.J)j� .,�_;"':"_,� �,�lje.,s�J.ı_,lJI.;r.lo ;1,:-.�..ı._IJ_,>...).J • �lJ;;6��Vc� �;1;� . • ��,>-":"'?�J�\;...�.U�'�,��..-j �);-4��.J)J}J\ �u.�_,;.,;'._,("; ":"_,ı_,ı..::...d) _};::. •

• ı..$JJJ�J\ ...... ı.:.. ıJ"JJ..ı( �\ � 4: ·.F Ü).) c:.'' ���.!i. 4� ;\J e.)J.lıl.'; ;\.;..ı::.L ... � !.1� ej.) e.))\,. e.,(;�.J J,_,-• Jl;,ıı. ;;ı� ":.:.J--- J,.. .!J • • ı.PJ):.r "7'JJY. • .J:'J­-J_,,� � .... _:...1 �,....[ �J'�f-1; ı:,ı')) ıJ..ı� > Jı;, -:-ı.);.,)_,. ..:..:Ic '-'";'> \ .t;- dil}_, J.l:J_,ı,ı ),_... -:-ı J;';

• .,:)i./J":"'!J '-:',_;t.�} ı:.ı,).:;� e.· . ıS-A:.' .,ıJ:...�. U"J", .;ll�;....)

Page 109: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

1 ' 1· 1 .

f1' .. . . ı.• , • ... J,., . .... ı.:.;\& ...

.s-�.,ı �;;'i ,i'->��·� dli).J · .;�1;-';,1 �I;:.G; .d: .r._;J�� ��alt,Ç ı:,'i,l_:r.}.i��.J.r,: .. ��"'-;-;­;;.,:, '· ;;J'f.' ct. J./' .s);\ "'�'\S)�> . ·�(JlJj;) • V.�' \..!.. 4-:ı. \Jt J.r ·:)�1 r .i,�.{'�' �t..! .i.· J..'f '-:'.f .J' �_;; •.i. "="�):,:t;� ... ,};' ;;�·��.J . ulJJıJ; 41:A:.l ı.S.i.J .$..?-:eJ...,\ .s 'i\ .4:}' �.J �,.Aı,ı �'-.;tr .. .$.� �.' �;,;/';'..i�·� :.r,..;- � J ,:f.': � ,.( , � .JıJ • ı.S il:'.:, �J.I • .;; •.J. ,s� • .ı\,:,(: ·)�' J.,j.

. �i- '-:1 ,JJ-..1 �i):"' u;;f :),>� �� ·� :r. ,;- �� .li, Jf J L,. • d �.)J � 1 �:J;e..t.,.\'.,ıs:.l:!. 1 .)J.1.;; 'i jl .1� ·!lJl( �,.:. (.,)."\!.) .� ı.S-'! �_,;,;. ;;.)(,.;�"'.) �\>\ d)A.:...\ �:� Jlf: �\:-":'_,l.JI Jj/ J-:> ;� :/ .:,., ...... .:..'it· V.�I;,JJI��...:\�;lı • .aL:.(\,· ( \... ) . • �ı... .:.. J.) �;ı; � .. ;; ""' . !l.,.\�' ı.:..ı.s.·» JJ': rt (,i) •""':PL.. J.� . .s� ;;...:ı • J..:_,; ��; .:.1:�( .J. rı; u� AAf':' • .ı-:-ı.. ıS--: .S .. .:,.il • :J..c:,' J J; "! �) ı:.� .1.

ı :.ı.�l(.Jt=ort ( j\r,1 > ıJ ��.s .. . ;. �Ji'' ı.S�L;-;- l . .

""' .. �· • ..;.ı.\)JfJ' J ı.., '-:1� ..sJ..l�J� ._j\).�L­!l;J'. :,• .tt! . ;1, ı.r.) c.S""..ı; J'4�J.Jl;\.J J.' JU' Jl} ..s.ı.lıJ� J,ı, ;�1 ��.1':' (itlio�.l. rı: (;�) • .c..(,ı ..il.\; .,.A-i Lal,l • .s.U�_,!.;\iJ-J�J,�.J.�,Jr=-��'f' ��' �J.,ı:. '':ic ,.,, J •• .J.J! �.:F;.,l( .s�; .i. · :.ı.i:..' J.U � ��.�. � J,.\\G� J:\; J:!''.s c:)·' . !l..U.�\ \.:..li .. �..:.�' loS 1 ..1'--

95

Page 110: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

96

�')�\:;� 'ft .�__,� J..c.'J.I,;- �; \J �J � \...1!1;11) ( ':'':--1) � J�';' ıJJ( ... ;_,..>. �' • ..w.;L, Y'-�\.... v·i:' J;� _;.J·r..,;. · IS�\ �JI j�l � \!,t,; )� Li::�JJL:.; �_,;.

.. �r.r-.;. :ı..wS" • .Jt! rt (.,;�'),.>-".Pt-�' '":'Y:/ j-.J J�) ;., ... ·�\-;- �\ �.1�. � j:\( �;'6"��(;\.,1) �.,) � L.il, · .J_,:ı .J' �ı;�� .. ı:, o�..-:..";.r'' t.!YJI):t,-, ·..:.ı�J'�.t.�(i�,::. \JJ(l:,;li) "'!Y''��!.,. \S� <·'):i.;) • ;...:..\.Cl J\.�L:. •. •J(t.,lc) �iu.ı_, �,ı J 1 � �� � ı:f. '� _tJ ..s..-f � .Jt! (.j 'r. ı) .s .J

. · '":'�J\'}y �..l\ � • ;_,:1 ,tJI.:$' �� (.�� .r-t:'..f. .::.J.J. �ll � \ �_,!-}.; '":' J.l:,' ) � 1--!:. ıS'.;ti. ıJ� ..r--: J _,,

�\: _,; -'· • ;_s.J� .J' J ii��;�· r\: (-:,ıtj,ı �) .�� ı,;."J .J\ � 13.\.r- JI)J. •JJ. tp ).J. ·��).� J;� .�aı;'6' • ., .r 4.L.!.· ���.)� � v.:- c$"'�,.:. c> "'·L� .,)� ..f.\) r\: < &:·..t. ._,_i\ j) ·.ı�· �ZP l.- �� �� ·�j ·.ı..._,.... �.Jl.ıf. JA-1\) ��...,V.·;�\� !.!J•.J. �� \_.., J"": • .ci _,ı. J'�J ;.1-ls"J 0� �,, .J.� . J�. �-'-=" J )...!.i-.' �'-' �\ ;\ -"· J ,__;;,: ıS)\�, tu. J-� JJ\ · !.I.J.: •• I ;�J J.Jv' -JJ )J� J,l .S� J :ı. ·)! .. _,i .-11) ;,;G :l�;j fi.f ;ı,.J;I� �.J ·j_u.'6" .ı:­

j;J -:ı��.):;·· J:.' ��J�j.:_<"..,.., ��,, ·&Y' � �,, �.!,;.ı:ı ... � ·rı: < �':!;,,) •.A-� �'.:... � J": ,r' L..iiJ • ;..ı;)�J�· j=:;�J �l);j,j• �· �.).].JI

, .. I'.JQJ ıJ,

Page 111: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

. f• �';�-�.;\i.: J\j{ � :t..�t;..;. J.J, J .Q!\ •• ı; t$.Jtj ( J \ j" J J J:-:ı,;; J. �u 4: ...ı;JJ ':4' �A- � l.,-ıı:- '-:'.J.f _;J..:.J.J,JJJ�' (�J�)· J»J..SJ�.j-�Jl.:/ �.....JiJ..ı.�\ a:...· .. ı; � J' . .ı:. t;,. ·�"i\ J \.) � ,ı.,t.�. _:.PL... J P. (�>.J)�J,:'J'.,;. <.:L;-\i) �.t} :J!...i::' .J:;; .P

J

• \S4;.:.. J

,ı. � � .�\ ıS� �i':" V.'.' • ..ı.i )l:.i • ...:\ . � •:/•;.. .�.J.ı.J1�.i! (J,:�J) r_, ( d:l:�J) ..;,,:. � ·-h'J-�jJ.,.\J�\ ı.I.J. �l.J .. ���J. ·)!J..1_,t �.UJ' J!\-.o ":"_,1.-\ �y .J .:,�\ • '\S.J.._\)� .J fS·� � �'\.;. J ıs:;�' )• J+': \S.J� ..s :/ J,. _,, "':" _,_!J .!. � J� 'i-:. J'-t:ı: " . .; .J.' ":"_,.;.._\..:.s: .:, J .J. o · • ..s .l_' )!.;. J-iJ�

"! ._; rt (ı.SJi> .�L.ıo �H '-:'J-'!' O:...J.jP�:J.J:I' • :l.ı.l(��·r� (�Lı) • ..:.:-L ... �I\ �.j-J ıJ�\ "':"Jl(· J'>' � •.J.J�.J-J.Jo �-!\.:.·�l� �·J.!.:/ d.. .... A 4iılJ'J'-:�.:.r ��'ı'��'-:'_,,, ..f�, t� ·..s�(�) �'-..SJ:'-:',-ıı. �JıJ�\. );�OJJ.J.._tJ-f . . . J)-.. J.oSl:J. o J..: ,; � ':-.. ; r\: <J:..J}) • .I. } • .:5 J•. J..>��J�'c 4-;l.J\ .�J\5 \S.;� <ı.ı ... )J Jl ·� • :J .ı�\ ).tfJ \JJ� �l:ı _,Ü:; • iu\ ��,ı,, J,,... J.A..l\ ·

.� ��'J''J-'-i (\:J;�)�ıJ�\ıJ�)':' ıJ .. _ı.:·j_,\ '..sj.}J C:o�ı.J�l.J- '-:��"i\�"': e.i.;\ ,-: (�) Jtj' �� . �i J W\ �l·J�::.\.,/O;J;'JJ•ı:-���:i .;J\..JJt ... � "'!J.Jf J�i .:_.�\..; �JJ�J.:)JI\!.ÜJf.�JJ : •. (;\ ��1.$.;/J

97

Page 112: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

98

. . . . . .. ... . �ı.,; ... L:J �... (""\.

� J.l:. 1 J ı.:.s ... � .ı.::.. t, � .. :-i ( r�' _,..:.) ( ,;�� (ı;}�) ;;�� J --� "/ .... � J..tı _,1 �!· A.-.:.._Ji ( ı.:.ı...:) • .ı...� J ,t .�).:J �k- (ı..r.J�) '":' �J.Ü �A t ... J,J �_,.J._\ ;r.ı JrJ JÇ .::..-:-��jfal- diil --s�t..:. �ı..r .. ;;t:ıJt;L.:ıa.t .

� �'6' ('J� ı/ t )� ( U".U.\). �.u J' � J.iJ _,

'-:"-!�ı • • �ıS" � ( r,=-"',.:..) j.J-!�_ı �.i� JJ .�1 t';.l).J J-s:J .• �.J�.� �;.(.!. "-·· J'.J�.....; \:_,.) .Y' J ..;(. 4..;,.) c:: J' ıJJ\ �� � J- J,\ ·-�1 \.1- A-0. �� ı"trA\J ,.�;;.; ,,.)� j .:,J� c/1.1. • ;_,:IJI E.� ... J ..fJx...\ .,ı_.) �.W.�I •..l.:f_ .... .r J.;,, "i.f.JY::'. �-... ' · :J .-��\ Jt;... �J-:s: .J:\...j .JJ� ..... _!�' J,_,.Js: .1, .J:":. A "'.J.J ":"?. ı.S' .J"A • ..s.l...l ,, r,ı- iJ _,.u j� ;; J�� • ..ı-U.t · ;�1_,1 ·

.J;s' -:.1�;. e.Jj.t {J e.l �\ • ı,S..d .,, :$.,. �;. wJ_;,j• • · ı..S-':,1 j(.. �..; J:l.; � -':.' 4-rıı:- _, "·�·;,�w_, J� JJ ;;j'J.l)J�·;'6::..1 ._E, �..ı-;�(' l.SJtf -!.tl..i_,J�J • ..ı:§ J�' ·. j�);J' J.,,).�J' r'--j A-; ı/Y. ,.ü.1l J1

. J.ı:l c,:;,,.)e;_,:.'l) �'-t'J1J��J.U"',-�·�.J' .. ���J .s:. J..C.: ��ı_,���� J. _,;. &.1" ,_-..:·.h:�\ • • j • •1 . J\ • V � J \ • 1 • • / • � SJ ,) � "'=" ..;� ":" JO � ' . V'". U! .... A}..• J �

Jf ;\:;�:)'} ":"J.ts � ·.f-i..ı: f .f..'" ·.\.S�' r""'-; ;\._.;4 ... \ �\.;.. �_,...� ;-:\ �,0.) ·� ı,!j- e.) .rtı; �·J .:,;.. Y��� J .J... �1 �)-... ":! :_,�j· � j:_D • J..f, J �� ,ı ( J\.!.c/) J.� .s:..)_,:.r I.S..i-J J .Jj.;.�_' �j .:ı,f:,�;,ı.

. . '-"!;""

Page 113: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

. '

,. ·ı ... ... �. -4-J ��·!.:..,i:. ... j�l,.d'"'l.tj,;;a � � �1 �� �\ ��IJ.j;)Jı��.; J t:. �·�.Çi �.c;! ..�ı,ı u:;.,_; .r� ";-ı":',,,, J�, � .. ;L,.i �.,.j J; J ı;� d' .L!.j, . eS ... ·ı _,ı V::·; ( •i-�) . �",.dj ;_,l(...G J .ı..:; .. _.�, ...v- �� �_,la:• ·Jı; r.l...A. �"'"' J-.a �:i.t. :Jj_,a...��J.'J . ��.)..i-J��-.:,;�.J �;�l'l ":",ıs�t>I:J;_,.t • .:..._,..;. );-:�'�.) J.,ı( ;:ı� ��.J.P-1JI)J.a;\,��'c\;�'=' �J 'J '.ro r . ..l.\S" .. �\_i.;., �;J_t ı.S �� e;jJ 1 ":'; j 4_, ;.o:"ıı:- 4-F:- !l� l! I;J �·J.;.!' .·� ..... �J..Y.J�� •J.f\s'1 ':.ıJI: .J�.· :r- J.l..' . .. 'ır-1';.-j� . ..-ı...�'��� ·:J..&;IJ..JF �.:; � �_,;).!).:,.. j..ı...) ":1 .s:-, ..;r :.ı.�: .:sı 1 "'="''J'.J ı.,-.ı. ·�.�. -6' r lc"!J.ı: ..s� ·

"':"i..aj.J....j"::J.T J..C ��;1JtJ� .;..- ;: :J.:.. J), . ���.� �' .j�.)� ,, ........ ,,, J� \j�·.s..ı�\�.) . .-.,;; t-J �'�ı:.. •:? la-r-, J tr-i _,ı..* e..�� .ı. �.L.M.d:_I):\J.c •Ji-'' � L..:. �-''r•;'ır- ��., �_,ts'(_,\i_,;�)-J.&:J�lP.JI}�)l( �IJS'J:·)�\ ·

(J,:iJ .leJ.f-,) (.;.....a)(Jt:. �>·"'-!. ıJ�1�j_,.· .s� �!�4 �\ .j-.a:J� •): ,.1().:..1 JIJ� A:Jl.:.J\) �\ J \( .. , ):.)J.J: 1 � 1f.' !l.:,- � _,lıı:. .ı-.cl".:,l!). :J .u:\ J...;.i��.a.,.,J-:..;-'F�'.f�v.- ı$.J_,ı.:,. J.J.!!" :J 'J ı.SJf ..;t ( ;foJ.). J J::' ) �·)! .. .\s' )jla:A l!J) JJ � :/ \..AM. \.S�\;":'.1._, � � �L:.� ..r.I;.J. u. ����;;�\:;.ci, ":' ,1.)� ( ·�J i) ;,ı�.,��'�.,� "!-' .l:f" �1}

99

Page 114: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

100

"._j\) �\::�lU fA.

'-:',j4 �JF �Jt...:-..t. "=" J.A;.' }Ji-�.,)' r_.i. ,_;f. .,)J'

·-=:.J'� J. •.la! ":" J.S:.Ji. \S);\' • :J.,.Y... J.J ;tt.:. .i ..::)' . ":"J�J�. �tt !J�J.J)i\ JjA A!.:,)\ ":"Jj.J:r'" �If�� . . r�' •J.--! '-:' .J.J.J • .J.� ,, ,o.;.... \S"�,-., .:..',�' � J.,).J' �'��·-'�_,,L..a�,.r'�)���l�u\ · w:.:..- � \ j�..-J.•J' j;.l :J.a: .,)�-�'-' � ;;.. '-:' J'.J1 .:,\:...A

":"J-4' .:,t.:-; �J,.:.ı� �n; • .x.li �,1:-�.4 C::J":...., .:.ıt,... � ... ,J. c:r....ı..' u.�-'�lw! \J\�.,)- .;..,) ;,-.,.d' <Jw. ./>·�:i::�' �Jf J.J'. �'),Jı.:.-.,).;'-"'-!;,, .j-.,) 1.,)�J J.,\;lJ� .:.�,:p �I(Jfi.Jl•J.f\) ,_,:}.J'-!.J � 1� J� J ,1-:•. � '-!�.i.,), ,ı;' ( .:A-:J) J.

• J� ... _, ..:.:Ic �;; � _,... �_,..:. ( "'J� > A �_:... �

.:,J....L• r'-j.,p� ,§.1� dif' ��ı$HJ.!, .-,� .J� V.l\Ju.i-":' .,).,ua �\ .j� · !bJJ:,I J J� �/'Jl.Y' �_,\ · .i!' • .,);;t;, ... , • ,S.) )J.J.[ .. ":' �' �J:' .,if e.,)j.\)-\ !1..&:\ üı;.. -tY!"; • .,) �� .:...: .s;:.._;, lS;Jt;..., .�� .J.i)a \J� ,, ·.,)� �� • \S.ı.fo-!.l.i • .,) �li .:..ı. A \J,, J·,l J--.,). �t.AJ �J� �J��,. &S.J..')_:_� ����'� ..

J .. :ı.. �u;:r 4..·A�· J.,) >\; .Pli,... \SJ•.A! '-!; ,, · · • �.J._\)-..!1_,1 �\:;... •!,J �jJ.,); �.,;;, ·.:,� .;J ��..ı, ı J,)I_,.J'ıiJ'.,)J.a)...)\ J-1 � � '-!,.).JI lS.fi.)J§ _,1:� J..JJ.) � ,_, ..s-'?J J\ ;_, • ��'�_,,�ll.� J./

t.!����.J.J.�jlfJ�JJ J�J ���� ��1hJ.ÜJ .. ) �

.'>

Page 115: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

t'1 �\) � I;.,"Jt;....

\SYı..a.i. "!_,t ..J:.l��\JJ: • �.,)�J_,L�t:..\i_,�..,. U'"��' c.$)�;:,_,_-.:fo.'.,_,� dı-�� u.��\ .:l.-;._���ç ... J:..\l:'.;jt;-,}jlJ!_,J�J\ �YI�,;-�.;. ,,t� �\J}t ... � ':'�J\ J,:; � �\.;..jl:l_,\J�I.Jj_,\ �fj� .J:.Ll '-!JJ..,\Jj$' �.dj\ !J;t..,'\;. �;;Jı -�.;..,.sf_. �(W,J'-:-ı.::,· &S4 �"�'"'!J-'!l f.bJ �_, Jt:.� .X �,·)J(Li��) �.Jj)\��:4-;�,� �J./' "'"��·r-ı-ı.._,..;.-�.,)J-'!'Jl.�-s� �' a� ��J\S:,i-:tu.J�. &J.)JJ,ı,, �U...,�j

. J� J!_, JJ J;' �J&S_:P.)\ ..;.� .;-r.,�ru. �;_i; .s.J J!' .J. • :ı,JJ.J � .. .:.. J J ':-t "=" ;..J:' �., Jsr "':' �

. "!J�\ 41.\...\ ıJ.•;..�J:f.l J<' �)J.o\:.{��\ �.ll-u·· ;.J

;;ı J l.l�j •.i. �UJ\ \!...j J.ıi.J\ ı..,;_,ıt. · I.Sl )J�t 1!-"" . i.•W.��\);\!J.,JJ:.'��.Jf-1,}-\.;.,. ı,$.)J,_t< .�,, �t..ı. ·� .f,J.. r\J. �ı; t.:..; . ).!.l,ı �,ır ..

J\} i{ .1. �,;. � � � Vo-') \S): .J� &J.-' ..:.. .... > J

-� �' )JJ[ A1:'J:"j:?.S' J ... ı ��l;l\;J...-1 ��.c!.� • ıPJJJ..' � 4:' � �.f'y, .s_,. :ı: �c.) � ··L:: Jt,; J� � "=' .,t(;A,� •J,;::ı > � .$� .ı:..f �� ·�J \-l ft ._:r.,_r. JJ/ �,.�, . J-':,1 � ,�., ıS:r-�·J,'I(;.i;�. J��-��� (.�'i�J.> ·�· ( � J.J JU. �) ·J:�I \;"K''-'{ .J ''� J JJ•.J.._( �JNi �\ � ,.)�j·ej-j4A\!.,.,� .:fJ ;..L;_,�j-.,....:J ,1

101

Page 116: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

. , • • 1 • ı • ._J ..Jt ... .:. .J � ... ,.. •

���,1 1 • I,$ • .:J:I J{ •::.-1:.,;) )\J .J' • .) )J�I.ıl� f.�-'

• .» ..>..:...\ (-L_j J_;. t..• �· \; J j�ı,ı --:-fj i.S )'\ • .a�.i • J..ı.;':'.J,Y.(.I; • .ı.:,(:t..�,"':"�\.:)\)J J4•ı.J 'l'i..sJ.:I,s:

ı.s �,) :r-;.ı:.'�,, ...__!,.; ... la .. �!)' �._,.ı s-.):,­• J _,::1) � 1 ( �(___ı;'lv-� .t) • .U ..ıl J \ � • 4S d� J-�1; J�·\ � J.J...I '-:'�/..S _:,,"al> J_,'i'r) • )! ..l\( (J,:i .P

�.i._:;\�,.,._, )�J,J !J .... J.J )i \):,• J �J � �\!.); �,f.l .:.Ll �J.J • .J ..:ll c.)·J;.• �,:. �y_t.• � .. \: ._a!J\ • .ı:.�· �,ı �.}ı

J l!..

'"'! ,ı,ı ;1_,- \S'' ..s�\)_!. .. ;p J\.,-i ;-� t:-... ı/1. "" ,) l!. � � ..�.:- . �' !l;,r ;,r-:•�>:').JJL:. ... Jd.'6 .5., j• ,4 "':",�, ·:f.J' r�'.J�- .,) , ,,1

"':".,,,,�''ı- ·:r' ,..>:..!'� .J(\ ""= .... �,�� J ı:_,\�.) �\.i�_,_� .J ..;.ı., ı . . \- -� . '\,;. .:,..t ·c e.)·� ;l-s( Jj:;,.ı •Jı .::\ J) e .ı • �� ( �..;� ot! .J.) • �. · 0-� •-':: • ..J ..r. . • . J . J. . • ....,...-;- • ..s 1 >-l.i' J. ,_"·""" � ._._;ıJ-1 :..-ı ���ı d.. J.C. \,- •.i ;.. �c d\ .i· !l..U.\ • J • · .• ·ı. t V · -'•• • • • '-7•"' · ..J • lı.JJ\.-•;�\ �� i;JI, _, J.l J �:S � }�; J' , .... , .� ... � yJ·' .... ; )l....:.i ·' .• V (' ...

. _, . . . . .. �- !)>., . .._..� �;;;�Jl JJ�"' �»..:)i'' �.JP.' c.ı.a;J...y b� JJ,j; � La;\, . ı.S.)�l.i • .) :.b �'.rJ\) -J.) .-;\,;.�J..UJ\ "';"'J�\ �I,....JI), ; �,1 • ..>.ıt�l!.· �\;Y.J •-l:.f,!J� ıS; !l ;..:::..� J ��.i • .) .....:.f.' �..; � ":'Y: j ,J_-J u.).��

(�·�J) S:..'.J.. �\)J .. J_,i.1'.t;.. ��,_,1:1 ı§ �J. JL! .ıl.-:- uı;; !l)�, �' ı.>.r._:. .. . _,�j =.ı �J, 4 • i • JJ ��=-• � .) .ij� � J ��..)� • J.l)eJ\:f...J )..ı \j; �

·.)�j�)-l:J=.lJ)�): ... \:J.f. ;.J._.;:... �\;.�\), --:i:' �.l.1 ":" .,�L:: · � . .) �� lj �,.� .;l_r..• ıS�' :.l �

;;_,,_;;

. 102

Page 117: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

�\ ... _;ı;� l:J#. ... � .J..:,J .• .,ı.; Jı.. e. c�,:, ,f:' d�'�:: • .ı...S J./ _, _,�, ( J�..l J: ... y) V..c..\�,.k_,\ d....: ... 1..\A\�UI) · )�.l�:P "':"J�l\; •.f--j_u..\;:...\}�.1, • ;.J.;r� ':"'�) �\} }J_.l _;1, -J.ı:!J.) J�ı •-li...l;l_, u w J• ·.!.l�l rJ�'�� Jj �ı;Y. .j ;r �;).;. :J�·..:... � �� �' _:p_.,-!.lJ ... ı} J�\ ......s 4->:{ "'="'�\.J.ı_lıJj.\�1):��� ... \ ·�.J:Iw�V"'J. �' �\ .§-..' �,, .s·.)�.l!-oo r.i'_,:\;.. �'Y,_..l.,CAo ·!.l,);�\}� -J_,('_,.,.�)-,j�\ �1\,�)�� 1) • !l..U:I.;\.JS' � � J.J • .I._,.... i.i., C:\;.1. � ).�_.,- -J L� _,1 t.:.ı, J • .t. J \

..s):ı'-J\f ;�4 ,.,;; .1. • ��-'�J J t:.ı, J .j_J -"·

c:� ( J. ·� .J.) ı.S)�> ..!.ll\) .J <L--!' ;\ J ı$)..:,;' . ... (' �� J,;_,.i. ·� ;j,l ��ı;...y �".J1' � "';-',ıJ\ -:...� ·-s....ı:'r�;J-., J\) • .,):-_,.J.ı_,, ':""!.,;·�,).:..ı r'-:ii.S· �� '-! .J.,i .j...S ,r ..s.:).\. !l.1;'V-l'·.:,.r· ,, J,? _,!- �-"- �· ;ı:.J,.;. ":" -'�\ G o.ljc�.J _,\ '":""' ,,} "':' _,\j_,ı_L .. • :U,\; •..,\�

.:..\,;. '*'"' �U.L. r..ci·'r··'iJ, r')t ... \ .t.:. .;� Jjj)�; J\:.,.�

J�PJ )'=r',:.. \J.i.��•l: .!l:.)=.r4• ıJ\:.. .J$. �UJ,JI �.\ �);..,.-4,. �� J� "":-:ıo- L.... ·�-! · !lJl,I(-Lj .cll d=-:_.�)J.J' • ..)

r� .. � ,.,, r�1 .�),,ı;,) t .... ,ıj ',) j-J Y. "':-'Jl\ � ... ... ı; • :.h.ı.J ..:1\ J.)J "'·.) ;.l;'l�llc • ... \; -=.!�.); _r4> l!.� ·.f: .. 'J.\

.ıft � ... .J.l.c$_,i ..:.ı 'i,, (i'""' �,)'..,); . .ı�: .:..ı,J ..f..\y, . ..:.ı 'J J\ .:.._); ;,.:.a,. �· L!.JL� •f. \) p>,JtıJ.lJ �rf.'

. ��.cı-:tıJ,�\�\�L... .ıJl.fl : .. ı:.;.;• ;l..:ı>',.:.,J�, ..:...s'! . . . . . _.., . ....;/./" . ., ' . '· ..

103

Page 118: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

.:..·� . �,�,'Tr-'.' (if' . ;rr.,.-._rr,�,,�,-..p :{'r,rrfi-f ı? - . . \:;.1"' �,,�....,ı? l:""ı f:,,;.. f J. -irrr.rr"" co:J � r�

·ı. •

f:Y..J'f'' �( .;' 11 � :'!:.:., ·�r!" r r 7-f'. ·r -!f'\ rı�"": fSr .f1 .:>._' \"" !'-ç":r -'\.' 1:;r r: �� 1r ç1- rt c-�-:'. S:' (nı

-

.--1\r 1�-(' ��('� .sl,. Jr.• ( ,..q..n) j��!f',.. "� ı"Tr,:... ,:;r,"r (rf"��,., ... . r";' ;!::,.,1-". {ır if" r• ;':TC' (ı-r .-11:. '"' ) (�""'";-s" ) �'rır ;�.:.,. !';{ ':" !r;o� vı!C: ��ı' ('f'!(;r<:' "iTY \�,:...\�-:i"· oc��: ... lTr()'.

· •ri ('e �-:--t:�« •'" � ..,oc=-fS"".:f" ı? -i-Y ırrr· "1;ı:'i�!,.·r!( •rr.;.'"J) \�lr,;.r...,. ı.s\ı�ı'ı"f rr !'"rı:(? rı!';� ( ı:(•{ ,..( i..f'll('"r( (ıf., ı?� :r::r• ,�r-r: . .-;-J -=t.,.aç;""r•c:-ı"Tsı!'"'ır....rı ;r.r�,r� i'"(:!.>-., .sJ" y !�,;.. ''rr· �f: t'�-'{.f' n�ı\i- rr; �.(· :.•r !:i"�'<"\� \:p·r:-·{ri:rr:' ,':f,:... �r. -t1�:Y"' ""-firırf,;.. iWr•;, r(f' i�·f'-'"� �rt:-''r!t!) �-i'•C'r.' ı(. f_,r":• (ıri::r• r""';'!";�f:� �r'.-{;r• i:.r��-fri"( 1i-sı. �'r:-(rr r·ı"�'i ,;..c'"rr f!çr � "'"�( r'!C" rrn�) :..:'\ y::r. ����.:..ı' p-r:r-c-r:ı(ır .. -:J' ::(S"t:- i('e �.!!' � !T" r:f lt' fS'!\;ico-:'\.,� .. �!(-:r,_�., (;r� t ırıı:jy !...,. $" ı!'",;.. " � ;.$'\ ı',(.":' < "'-:ır r"r r, > -:--"s-t' ·

�ri:' ıi -( 1·1" �,--r• -:•';'1' 1,-1r ı'r:'"' .\'-rS" • fr' .cc1 � ;�i·'-=' :ı;-:- ..-c:'·r.:.tir rı.;.;� ı"�,:... ıw·r��f' \?�ır ... ır ı7rrr�;.J · {ırı"t:' r;� !\J ,;., ,; ,rr: 1� .),l ,..�(' � ... '"\t"-'f ' . . . .- � . . . ..,

!

1701

Page 119: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

'� . , . • ı.• \' - . ..-J .r· ... � J _.. �· �->- J.J,(I.i\J ·..s�)!�.\ V.:a; -:,J--1:1 �.� �.J:; .,. ,;J.ıJ .s�' J �'-'ı.;i _,. ...r .. Aooo J,:l ,, ·� ;(.; 1,$.) J ı�' •J)� �' �- ' ,ü:a)' � \ ji/Jı :f'J ..ı:.. 1 '-:*� J. -:, Jf.' J \�i � ç

. ,.:__ ... ) J' ,ı,. . )!i:.' ":' '.,-: .1. � j; •"';, \ Jt�!' J. !b J� f· · . .. c;f l::.s �� �! �' �� �ı,n &• ��lcJ �� .1.�_, .J� e.)ı),U � �i\: __ _,1. �'""'' .... � (."" ":"'(;J �)J . ,_, �j J-.s Jf ı?'�'•'t:: .:..�ıc ..s J"-:, ..;r r/:.:..41 J.r JÇj·' . . . . · \ .J;�'JJJJ ..s ı..::,.s "': ,ı.j_,aJ.J IS"':.'�!.'�' A• �e--·-� L-� ;Jt.s lo!� f.-J �)/'�Ll.�� j� \c\ �J:X• '";'J� ..sk�' "!,.cl" ·Ü� �'('y. ("'J J-.s -:.rı$., . �.ı:.' va!�. \J.r-�;\: \$ .. , "'='_,.\( ""''-'""� < ..SJP J:.. .;_,:;ı) ��J� -"·

. :}P. .:fJr.J} l.,s.:,...-... �1 Jk.:•.c:�cÜıi-.L!,ji;"":,I·.:..J�., fA.),,;...,... • .:,Ç-\ j.)) J �,. �-� � '-� �-JJ;,• J� J-.aj_ .�x'C� · ..s�.) j'. _, J} J' J..�' :;_,.( ..s j4d.>­:r..J·.,'Jt.:JYJ' J..,.,. e.:f..SJtu ":"""\ e;j_,\.:;..;. jt( J.).:J �\) . �,1;\J\.r' .ıl- .t:� • ıSJ..\)� J _,:.(");\ \.J ıf.' �ı, ı)_, ... • �J\ ( �:� J) ,rJ .!!J .i:..f • !J.:l!\ ��J- �\ ı;'JI JJ 'J'6' Aa '!l- �� ;-1-A•J, �.) J.JI. ��el }l .J) t.:JJ-:,. j.J,

·- . J \}J lS .. \�) • .s .lı:.:.' • .ı_:!.U.I!l:: �JJ \J. �J)}!lj_� �:jt:\ � \j-\ ;\,.ı;. J, t.:J_,i.\ J�\ (�;j:i Jle.;_,:;l) ;.ı; ... :/':'"':'i:' _;..A:.ft �b. '-:'�J..' �Y',).:... &bJ\ \�)'_,_., \).. \,r- �_:� J 'J�6. t; e..L•� ":"fl ,1 U"�"-� �\J:":lı.i -:.,,_� Jj;�\;j �\ ;J .t.J.J, '":",ı.,, J-:• ... JJ t-.. ��\i;

105

Page 120: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

106

.,

"-�') � \::J � \"'1 • ��' I.S...S: 'JJ J.&!'1 \,)"\: �;.l.J ı.S.J..' ;\J ...s) J.,t, -.s)�\.;. �� _,1· ���,ı,,� �� .� ��·'.i.-» ıf.� \.cl ,.,.d c:) f..'_, rL:i ,f_, ;j ..s:;.· ..s.J..' J.i:' _jl;,-» �j •Jjj\ �Jyr-;ıSJ). 'ı.SJJ� ü ... �\!.��·J�'·#

.

\). .... t:, !l-1:..) ;;.,._J.,� :J.:i, �_,_,. .y..r-ç ı.S:]�, .. ,.;,_�J. L!. ��'.ı.' r;J. :.� b_,r.l.i�IJ),,_J;._ L> _,ı:ı_,J '":"-'n .>..;-, \� '":"j_,\_j.J\ �� ,.& oJ:fj.J._.» J..l.)� \c�\: d:)� •J f •fJ�\ �J.;� ... J.J_;ı:j I;)J,S. �·..s�\ Ja:iJ .:ı.>\ .ıl.-:- .,ı_:.ı,ı� � ;.f . : . .!.;1\cJ. 1.5.( !J_r.. JW � .J.t (ı:,�_,; j)t�ı,. !l.-\!:,1 ..l.-4i.ıl;;o:- _,_, !l.ı::,l J.,- \)..s):� j Jı., .� "-�1)' rj 'J .Y _,, ı:..t;:J:A!.· ı:.� • .ı: J ;-J. �.,, ��J.ası;ı .,),_,ı;� t. .. $J J_,ı · ı.S.&._IjU,IJ.� J.!�r"".-; tt-rı

'ıJ ·� � -'=-} '":"�·, .(ı:��\ J.l·�l�J. �� :l_r.. J -� ..\!... ... ı: �.)L�· a:-�' A-.,r�.�-=��rt:.,�)t_'./.J.' .: � J.i...' E. bJ·-'� . ...SlJ�,��":' Y.J (i'�� �j ��_,�,.,,

� ;._ ... \: r'-.i �) '' ;\..; ı;.;..J. ,,A ;;f JJ\ !l�\ �J,o •)'? '":"Y�I.ı� ... . ,ı.:. ��.,ı '":'.L. &J. .-ı�.:.r .r �� �( ...s,r.--1; .,J, . .:O.ıl) :.,Y,I • ..c..\A. J)J \.S .. i".,_I,Sl.J !l��\j_,; . r-�.; �JJi·r J=-. .r! J w J.:.. �ı._,,.; . !l J..!. ıl' '":"'ı'' JJ.:J {..s�·�) .(,.l;', .;J,_j, E'·;J. :ı;;_,. .. s.JJ.:' r. Jc,

• .ı-i_,.) � �.)).,.; �,) J �.) )1 L;. / ıJ) J ?' •.l .; J.)

4\_;.. \.ı.. ,J..;.\t ... _.. \J · ;.A._:.l,l j;;. el J4u .;"\ ı.S1 • .J•

J.J....._ • J ;.ı;.:_ •• � . .l-,;.,. j J.J J\ ı,-� . ...SI • .Ja. '";"..,.-:i;.\ ıj•\ .

Page 121: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

�· ., • • ı.· ı • . . A-ı .ll .-�;�

· . .�. d�, :ı.!':,� e41' J &:.: ')t! • • ��� J-="J ":':';� ),.., ��.:,..w \:f 'J ...;')·'-' J da J ,r�;,..ı .:.:;�-.u.:..�, :l �\ � )l) 4 .JL- •"'1:... \ .J J' 6-;�. &-.!-.. !.1 )��\ �.� � J Jy.._. Le41' ,..u- . .).);\J �i� ... ;_;-�i, J_, U"��J.I$"� d..: .... .uı.i ( ".1.-'"\;) ��' ı.J��, ":";.. ('- (L;>;t) ..s�JJ.� C..r�� L_;..;\�) ·ı.S�' �t;-1: •JJ..l!.Je.Jj. ••.la! e.J.)J..C�I.:,.j�.J'•J.Ja_•.J, • ._,.,G:,) Ja:._. V''->-�.i.' .s� . ..s�\�;,:5' � �l:;..;.i�.>j;)ı, .:Jı., ı.:--'.ı. J..Ç, J.i\:J,) �,,J_jj t "':.� .:f;.c:' ;L4>-\

u��� ��";',ı. .:.ı J.JJ !.lı.{ t \i.1., �'ı ..sL::.) -;� ���..)� � 0., .:..� �ıı, .... ;. . ..A:-! ��..,; .).J.� �J'" 4_(•jyj ·J�; )y.y :;'J,\ u"b��J.) • !.1�\ JL-;1 -(\ e.)\..::\ .i. •· �-':,\:;\.,..S}_,:.{. !.IY,...ı.:i\ ı.:J J.l �:ı--� _,1:._� . JL:. J\,. �'JJ\ � 'J'J �\) .�i.i. .{' �\;.1, ...:.("t�.':' u)!J-.s; d...::_;;� �ı,, �>L... "7,;1, �('J)!.,.)) J ') ;,.._. . ��� r' J ,J �li ..i • .) � j • J. !.1.) .�_, s-�:, ı; ı, �. '-t,ıj eX..\_,-J\)J ı.S ..l.I�.J • .j.l\ ;;...A:_.J • ._ / 4= �''�- .� �.SJj\1.,\ �;.:,. �;._:.;� ;,]./, ":" ,�\;":"' j� , .,S.J;,ı,ı jl...:ı.ts::.; • .J. ;;.) • .,)./,�ts:' .... !. Jl} J J-':' .:..:� \JJ:.f. � ��� �l.J...:...' ,)'/'dJ·:� ... ·��- J'a•! �,, .ıa•• \.,) :J.J X.:....-j :;..l.:.ÇJ.:.l,\ :,�);\ �:ı:-Y,I J,, ... ,

VJ.\; .f-_1 "":' JJ..J ��J ı$..J. J-.A(;\ • !..1-': \ J.·; ,-..s� ... \

1 ���-'!.!;'..ı: ,ı.: .. $.\.�..; )Jı/ �J • .ij_A • ı.S...L.\

107

Page 122: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

108

�\) � t::)&... \""\

.;;... ;;.t.f (!\iı.J,) ı,\,1 }, ... �,":(' ,.).!,.\t.:.a:;ı. h. J.l;l Jt... ;\"

fi:J.:..) ;�\ ..b.J-f ... ;.;..ı��� J�� •.J� Jl}

�� j . . ;;_,�:.ı_,, J

...,...j�

'.J" ·,ı.;�s' )-:1

:f.

... .J�' .:.-?

.J

�J�' !l.ı:, �r.fi _,.c.r .:.ıl" J..,, · .J..Lli �·"r:J.� ;Jİ�..�. • J.).! _,\ J')l .. .d:IJI,; eJ.i.a.ü; •J-t!-ı.S\.;S · !l.Jl;lr jP �l_,lır:. "="'1'' J�·�A �l"ı.J� Jl.ıa."="_,;,; �.t. ,�Jı.,;· �\ ":"'J-� ;;.) ,_J.:• .s.) j,�.).l\ ,) \)-\ ·.)'-='· � �1\ !.l;_•J:.' r:? "'ıo:. _:,!'_,ı J ı; . .,;.ı ı ,ı;;�.Jı.' 'J�":"',ı _,, J ,, ...

�� ��. J,),.ı\J ��� ;\.i·�.J. ":"'J..I:,I ;\.»" ;;..l� �J. . ;; �,ı.._,&.�\.!.�):� _,1 Jl}.}! �� � ":"':) J\ ,;.� .:...,J.i�Y. � 1 _;� .... � � � �_,;. � '-:i�JJ; ... _,;_,;.;-r J-r� t yı_,.,s�ı;;._,;.t:,ıajı.J . ..:.�� . .,s�\�·;;S "':",;u. ":"'J·.I.J i.;; Jı::- .� ).:.i:_l..r4'- �-'.A:',.).� �..ı.&. .:.ı.) ;);ı. J

,1.pj;;J.II v';A;.ot ":"'JJ.J.JI.. ,; �l!._,J. .'6; o,SJ);.J.._I � � ..l:I)::�L!. ":""J.t.,:ll-- J.:; I)J �\."}_,�-":",;ı�_, ı; ;_,1._, . :ı ..ı.:}; Jol .u: ... l;.\.1 :J_); J' . .:..Q \.... Ü).) C:-''. !.lı;�\�\.!.Lc"

' j � .ı:- \,;. ti) \:>:'!. ıJ. \.!. !.i ı.S:t. J 1} J !.b J �' :...�� � 1 w j_ !.l..J.:I.::,.) � �,ıı rü J �··..s-:' :ı� J.' .:.ı .)j. J.if ":"'-'�' "':" JJ 1 J ı..:-\1" <' j }��� • .) .H ,; _r.-:,... ,. ) • .J� i.Ç �:\ı.' .. 4":" ,; .J�-·. :.l.lJ.J.$' ,:S:.:J z .ci\ :..,1_,.)'-:"">- ı....,·":"'��!;,(

;;.�' :J,:� �: � �.) �.:. "';"} _,, J )1.� L" ..J, J.� �u ı_,.; .J �.) j o.l�).l ;\,,S.l;_\ ı.S.� .... !l) e.)lj Jl) 1..\�� �ı;.. ".);J J \ !b� .}-J..U J\ )�"' ._,Ja:. e.).:,ı.c".) Jç "':"J�\ JL;�L.J.:.;..�

. -t�

Page 123: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

" "-j\) ��t:.: ;\.; ... c$.JlP _,,, ..s�--=,J�j.s� w .J.,JI ;;�f,j·_\;_J .,S.J.�' r:::!;: .._ı .1 .. , J � l:.:.. J .Ai JJ' ,,. J ' ( ı.S/-:} 1) . ..s�;_,:..} .ij �.

·� �:f ���·ı.S.Ü:\)aı:.:.J� ,.,;,J��,) .S�JJlS'.U..J . .ı ı; '.J.!l!.J/' '-:',_t'.:};�j.i-J(i,ıj • .,;:; '=""' .. )· � .f:1 JJ.,) ( J.fiJ; .;_,::\) t ,...s: �;.J..:.l � �);�'!\ •:.i.J'�,) (;,1_,., •J_,::\)�..r: J,).t;� .JJ,J ;f .JJ. �)'"'' J:·• ,. (;_,_:i J,) •),_.:: \ ) .:..\,� �' J.:('l:....u. �·./. '":'Jk' • .J...;.J _, ... .\s' • .i .. .s�'�' J�-1 �j. �\ (jj i . .),::,;) (J.,:i � e;_,::l) �-�� ":"J.Is' 1..4> �� (;p JJ •J ,::1) !l..r;: ;,W ..s�� e,"!!J, J La: ... ı t •• .ij•.i. · ..;.ı::.):> • .i. i.l-a• 1 .f'� .ı:, Y Jo!\J. • �.J:\)�\ ���) &f."" J�. �a.\J\ o.)I,:,-4-.:0

.

Jt) )J.,)(;,; ){� J ��- 1.,.&• j .J. ·.J....:...) J. ,_,_ Jl) :ı.Jt··,J:'; u.(j .:-.$ �� ,ıa:. ;;�ı .:li 1 �..�:a tr· J \}J J;lj .. �- J.,ı ":"'-'-.ls'�,) ..sfo. ;1;_, ı.S).J;J ..;;L;f :,-J�' .ıa... e.)�j �J.if J\· Jı.J..';IlrJ.:..:.-n ... :_ı,f..ıL!.ti (u-I.J�) ):�.a J�l; el�j •-'-ı.i' �_:,-... �.)J 1).,

\

�\!� J�Y.-J \.,s}�JJJ( ;;U-. �J � �t;.. "&�))�.:ı 1� ��� •) .i. ıJ .ı: .)6 .J.oxf J-_, ..S•l:J w_,..;. V.�' ;,J ,, � Jl;.!.� .f"...._ı ;;�.::.ıl\} ...sj.!,...., ,, .s}. jJ�U.�·ıy ı.S).f' ·�,)� �1. "="''"'' J•ı....s .. _,.6 d-J .a.:.\� ... �')...s14:a= .... � ..ci:J.JJ\J \;., .. ı:M j ,:..y-,) •;\:>:'!,\ . . . . . .

Jlra:.a:rl:.c..I�··�J.lJI�ıı:li-;JI,.,i_;f "'· · ı.Sl )J..I._' � ;:.;,'f_l • ,JJA':..ol.:.e-:,1 .J.;•).J'; • J ·'J•)Jte..ı.:f J\.s� .L��J ')--;� )1�\J 1_,.,.

109

Page 124: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

110

.....;ı.,; �ı.::;� ""A.

• J..c.\J)�::.. �s �ıı)�Jı,ı rt: J!.:a ;-'ijy_";.l' V.! �w .......,_,_;:�Jf:'�'--'}.:ıf_,�.,.) L..;..; J.:k..liıJ; �1:: � .�,-i � ç J'-t": ;..\-i�':' •J ,-,,ı.>-J).._(' aı ..sr�r�·{;'Jı..S]k: .• .ı. .:ı.� '!';j .�L:.S J'.J�' Jl)��.ıJ ·._;.U_,\ �;;.�yJI •. ;..J..l �l� ·J...);p ..:..� '":-'_,.ls'" • .:,.i � )-:.IJI;I , ... �Jlıı:AJ. � 'J'J .:.,.ı.=.... .. ��� .j-.) ;ly ._,.ı.=.� r-� j_,l !l ;·�';,ıL:.:.\ .-ı:L�jl .t>:; .; . ..s_,l..:• (.i. "':"J-':1 �IL:!.I_, r':i ,�\ Jk:A J-J� • )!..ı!Jl I.S.Jls'-l:,J (;_,i) J--'L!.�e;l.:ıf_,� �l_, .. d"" "':""}\ .a.....::� J'v Y� <4l!' ıl.�:. ı-';� �,ıJ,J ��� Uı..;l.ölJ c:'�.ı. w'-':· • .J_> '-' � .ıl-i':" '�.ıs:!.) �' � ..ı.:. �!-'' J�!.ı� '

ı.S/::"- ... , ı.,_j IS"t!.lll.il_,. Ji..JJ\.;; .:.,.i..l.J, �_,ı.,ı •.)j)\ . �:..('. '"'-=f .. ' � ./ J�:., J ,, .. .;.) J.�J.:..,,J.) . ;.)\;--. )J Ü!� .... -' );�.h, ı.S.1 • .( ).Jl..:.. "':" L,.. ı3. JJ\ . !l .. �l; ı ,:u'"_, ;l:ıt'_,.:.-:5 t.- ,..)j\ )-\�\. ı.S.A;,' J\... 'J\,.. �\);ll....� !la .. \.!_;.\ • 1.!-':,1 �.:J\...-:.f.r. �J l!.ti ı.5�\ • ı.,S.l)J.l.' 'i Y • !.1�\ .:....) ,� ...:,lJ.• eJ-� � _,1 _,1 J \,j( .;;_, �1.,1":' .J •.

�· ./ • .U:::':' �; _, d=: j:_.._j) J 1 � •-'( ..Js" •.i. ( J L� ./ ) Jı; ... .i . .l:.r-:- J"':.' � �JL!-li �,..J_,\ ..:.{' .... .s)-.JJ,.., �;:..-Jt.} �;� . !.l,.\��-�..:..�;J�'-.3-,.J: • s�ı�,;.r_ı 1.5 .. � ..J.' .j-..) :.t. ._;. .. ;.i. :f' � ( Jt:,../ J . .)) ;.ı.;,':'� ":.l;.li �ı.;.)��""jrLA·.�.":"-'�').JS" .:..-'�'=;..�. :J.J.l�'�.:r �ç :.b.ı.;�ıJ, �t=:-� ..JJI ":".J';\ (J.);'.r:.f.-� ..,t� JJ;\j.

,)IJ.�

Page 125: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

f\ �\ j� .. t::Jı;.,.... J<:;f J,) IS"�)\�'} 1 )!.l.i.J���u. ... ���)\ � .� .• '6 �·i':" loS Ji..UJ' .�.ı.;_::...,.,,.,; ��u,.ı.:.. < :/;.:,. J.l)J (,:_IJ;JJJJJ) ;;'J_,Iı$"'!._;-S)J� ·��lJI�;p�J..i . .. )!�h"�;lf �):lJ.ı J\ı:-ıJ .4�\ )W.� �1;./ J.ıy_,\ )-'ı;,.JJ\..t.:'J�J.f•.t.JjJ' �,, J..UJ\;1, ... J-.l.J • ..S.i. 'J 'J ·)!��\},,.� t.:'Jl)" Jl:-W J-J ,J\} J .ı.J..' Jl_;... :.ı_,."":.\�tt &S.JC.P � :h\J\}· J..\!J\ ut.a.!'�)' �� .$'�lS'� lıa ... .Jt.:'J.l;.' �JJ"·�� . .jJ;\; :JJ�4l ct� �;' ....:.� .j-.ı ... S:J. to:' ;u; J'} �Jjj\ ��J. "':' .P; 'J\ j � "'! ,4.1 :;'.ı.:- •oU!. J.u Jl. •rı: i� .JC-P ;).:.4• "'! � ,, .� �� ,oJ,!...\J\ J-_sı � .. .i.� J J,... .:.,\ J� J-:1- �JlJ •4. "'"'.> J:l-�J). ı,SJ;j- lo":,-.. .J..-� �.) Jl_r..:. 1 .).� •}: .lJY..•-'� .U: .J.:--'"-! e.J.' J-! '-' .}� .S .ı ;::_�a ·}. � \ "':" _r.I.S JJ:l- .;.; ..J L.., •/.ı. �.H�': "-� "'! _,ll..ıı tS_, J •• )!.J.!. J.l • �.\..:..� �.ı; � J \C"_ JLA..' j �)\... jtr-J� . .h,.ıjf' .j-J �.J. ��-''�� ..s)J:k ( �r-: .JJ • • .s.aJJ..L..' �.•J �� � .ı.:.ıJı �.r• Ju� '-:')ı 4,i ;;_.J6.:i i.'(' '-'Ju.� -· p..ı· 'J �:.IS"�� �ç

• ..s-':' )J"":,\ u:-i •J� .\S' 4 . . '(''-:'_,;.ı� .\S' �.l.J1": jJ .� �.;JJ\ .:..ı.ıJPe$� .li..cJJI L:.li s};J ./"" .J'. ;.Ü .:/L. /,

�)J\�i\�.J �)::.;>:J .s,)�· J J;,l- .�� ... t: .. .l. � U"�J :J� l.i\.J ·): � ;;J�J\ �J-1:\ ..s'JI.JJL ... J-�. r� • .:,ı� .... �"�' e,bJ <\1\} • .ü�J' rı._; . ..s.J,..,' f-s; ı:ı.iJ

lll

Page 126: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

112'

,w,}�- ı.:: J ı.A... � •

ı.S)J).J '· ) J.,) (J:f'j •J ..;;_-i.. ).Jt..l:J. f' ıf:'J. � � � \ �1.!:\ • :.ı�:.. .ı..{ �'l( •:f;�j ji';. �� )-� JJ•\ t;ı, �.) ��' � )1 J' •..\.ı, J.r �c _,,r. ;.;� :.;r_.f--s: r.i. •J=--:� ı,$j- J J � l!. •.t;,-"' t'; .1.:.1! �\.S\_,.. .. .J ı.J"' J--'$! ;.; '�ı .:,-;�\la=--�.) �.J t JJY. r.l:-'.:U·-':.' �,J:J 4..l!.lij� JJı ..:.:-•i';" (-ı;� J.l; \ J 1.5_;. �J.'-:' _,�, �\.:-' �.) ) •• \.S�.) .ı.J:;.., ..;.. ;�:.( -:"J..l..\ ..:._,�>.,) �)!.; \; f� !l.,�t! ·J.,i:-_l .s::� ı c J.._ J lcr.i.J. · J..l:!�Ul):.; .J�.i .ol� ... 1...a;. �,.,., ı.JI' Jo4;:.. J,..ı:S J • ..ı.· j\ ... \;���;.ı i \.Stı �) • jQ �' � �1 jı,) .JT A.� �"":.' r\i d �·.ı..ı J_,t:.:.i. �J.J\. .. J4r....�.;J' �� \Sı;... e.l-� • ;j\JI ��·\ ��� ��� ..;.�.1. • � .1-:._\ .:.ı 'ıl_,\ �S"L ... . �\ ":"' ,�;�.�<,ı ıS/''J.6 ":";1 \; .:..�t!.t.c· .J_,;Jı� � .J)i ,r 4l.s: ı.S _)) ... ��'J'f�.,.c):l_,ı .:.....> �.ı....J-P J �;.. J-::-! J J.:.l.J.,) ı.>�.;.>. J �fo J :.ı.) J .l'J-!. '.) :.ı� .J.Ü t.S):_,_ •• .-\A �?.- ,_�,..: rj,,ı_, .�t-' .�)��)���-' . ..ı..;.\_} ..:.�1,.h;,ı! �-:. t:,ı.J. JJ;\J �J�� 'J,) .� .:.ı..s'J;,r ):. ,u. y ).l �-? ..;.� J'.� J 41/ _,lt�'�' J\ t'i' • ı.S "": \ J� !.l � ..:.: 1.; v.ıı_,, '-:"!·J):ii �t.:. �!.;;:-� _)):.JI_, I.S=J;.. .;._e:ı_,, e, .ı.. .:_ıl;)\ J. J,) ;\J ..::,.); _,..,;�i\ •.1-! JJ;IJ ...:.:_P:.!.:ı• ��\ ·'ı.S"":.I�l:.$J �\;._s:..,;..·): �\;..J J_:.. JJ'!"r ..;); _,_. ;.;r_ ı', IS):.�:..--:'-! j,J �>-J': �� t_.:. J �\.:-'' ı:iJf.l �J'':' J-� _); �)) \J • \.SJ)�\ ��./. �- �J.:. ..ı. _ll'.."' ;.ı:--t_, rL�lıı l!,l;ı.;.. �Js:'.,.i...ı: Y .. \$ .4,.1 J-!i:-.ı

. . "-;'�J

Page 127: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

t, �l) �l::;LA... "'f_h:l�rw.�,..�. JJ;IJ.JJf.lıSJ).\;. ')�-.,l:.-'�=i: .�·

..:...1../" �_,;.; ... � .r!;.:ı • ..ı.!.�J; l . ..ı• J.��)!. � J.i "�'-J;J.� . ._:S _,ld-.>t.::.ı;,.)�· .;� r->lj-1-:,-.!.�\ ·�_,1�\.r!-J IJJ. �JJJJ �l .:..;J JJ_�_ı� J�.J.J �JJ.J::'J:" .sJ'J.J;J...' u.� �J'J)=� •.i ... � J-� • �.Jl:leJ.A\.!:.. �} Jjf e..) ı/'JI ....,.;.; • � ..l:.. \'i(�/'. J=--J �Ic ı.S '� J J'J .. � ...... , J J:.:,. .��.- Jf-;..Ü �:. C!J' • .ı:.� ı.S ı_,... J ) " ı.S.A: 1 � �-J .1, jJ J 1 � 1[; \(.:.. \; �''-' �,;; iJJ .4 'Jj cJ- J.r � ıc, .l� �· '=' J.i-1.., ıt::_t�. ·

J._;;.; .J.�Jd-) �ı .,.. ı/ j l�' � ,, � j. �\ .. � ' . u.� ·..s-':.1;\., ��;\.![ J. v.�� J� � �J ..s�ı;t;:;_, - ... •t.:.. ..sjl-- � 1.:1 _,ı:/ y.:.. . ..s.l J;J.. \ .::; j b 1 . .. .i� ;;rj -ı:, .1::" ( JL:: ı/ W) • �.1l C!�J. · ı.S.A._ \jl..-� � Ic !l � \ � _,, •.C: 1..,_ J ı.;. ı.S�'.:.. r.,)ı.S�. "':" J-':.' '-:-fJ..:,.; t::. J.i_,.. �.&..·;J' Jl)· ı.S.J!\ r.lflr-�•.i.J,))J �J.JI rl..l. :J�' �,:..; �� SJJ. ıS�' J ,,... ,_ J :r-:- J"':.' '.J � �_,.!.�� ·i'-"·J (.' •ı,�.' ':""' J \_,i ·.r• �ı,,�'- -

\j..ı.IJ. .·J��IJ.J� J�J'. � �,._t..·���.-� J\}

Ae:.i ·:J.>�tf..),r ı.Jj.t .. 4:-Y.'i ....,.�_, i,:._:J �lj.Jij� C:t;.J, �c-�J �'="· ..s..dJı)�ı....··�·'..::� )'J ·J�.Aj�":"'.:.L.t ,J-.. :J.:}I)( .:.,t:..,/ "JY.).,s.ıl:l t;.li .:.,�ı:_,� ı.Sj��;...� "J ..,.lai � Jl.i �,.. :aı .•.:.\,.. ı; .. �, J'y -".l.i-�, � .:J �J . �.ü �- �.J.,! ;.ı�\ .:..;;j.) .�.:;.�� ;_;,lj;fA. !.l.l . .l �J-�

113

Page 128: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

114

·.._�ı) �t:.".ı � 1 r

d;� · .J..ı.lS'.» �!;le: s)::\....ı U_,-.;.· J)_,H�YI � L:. �),; t ... � J.,l J-.).% • ..S.).J.Y': �.;;ı"':" i Y.J'} Y.� •;� _,,,�ıS.(' c.J •• � t_.; \-'d.) L!.:ı:- Jl' �.c..\ v-­:f.-:. ) .i.J. � .,Y-) .JJ j {'ı$ l .;;\� J e..l� • ı$�\ j; �� ıJJ :;�,.

. J�J...:J.f' ı1[ !.ll .ı.:.:t� � � '-"·.) �.) J 1) "':"Y.l):. y•J§ e.$'.;{;; _,�!._,i� 1 .:f.ı._ j:c .r .. $ l • �..l�l.:,. .)Jıı 1.!: "":''-':. \ !.}.) � �t.;i ,_,_., �l:· �'..ı -'.i' .j-.) Jl} "':"J'.,));,... ;.f �.) �,j.�\ Jı_, ... .Y.l JÇı_ �( J� v").;...U!I�_,.c .&:.:. �JlJ(.,.

. • .)��,;i'.1 • .) • .;� · !.l,) .J.J�'r.�.:v.��hw-�'d'�}�J-l.i . .:..5 t •• �-' Jl) "':"J.i_\).CI a:. • .t: ... �� ti-; ;_;'J _,\ �j ��� ı.S.) ;...l_\ �!./";_,d,_,)� )I.J -"·�):�.�.Ll:' ) \� \$.) J.C. \ l!. ti_,.t-... �\(.· ıJ � ...... _,,:fS,;. )A;...)ı. .,,,.6" .,. - . . . - . . ıJ..ı.('.);-ç J-.) ı..SJJ. ıiJlJ; ,, ıJ.l •-:-',;., J!. \) J i:G el \..i ._;.....,.r::.'- rt.ı.. ·J .).;� ·P -:·-'�' t ,,, ._;:.. �ll) JJL:J 1 .J.� ..s ..�:,\ı,j.t-1_,1 ü_t>; .,�j.�..\.eL..l.ı,j.l_,\ � •. l.r :J.;,-: . . !.l...l_.):J.)J-�:' .!.i,.. ·IS�.) _r.....:.;..ı;_'J:-- �J..�Mb '.>': �.)JJ}o (ı.; Jı;. !l.ı �r ... : ... � ,ıJı) .:: "':"'.!.�� ._).1 "':" _,._.) ��)-.:.�\ .j} ..S).J•'J":" )Jb ,.;.._:_;;. ·-=f.' .:.ı: ... ıı, J' ı:,_,� �\y!-1 ..S.J; :J.);f J.�l..V"l:J�\;c:_,I'J ,ı· �.ü!.��t!.li .:,� ı.I'U '.,_il .j-.) ISJ� ı.S-':,1 v:J,ı C;-..j .J:t ..:..,;�_,jJ �\JI\

J \_,."'_, �1..:.-' :J� ;..Ü.d.ci) '�\ .1.' ..SJ._I J-'-:lJI C:'""' j �\ . ;Ji \ .;) >-"': '.J.Jj) .f J�' •.r"' �: \J ..S""'.' j � \ 4! .:ı \f b�. 1 .s� :i. J.'.' J J...' •:,: _,, �� ı.Sjy \ j l.,�i "�.) )j J\ .isi

Page 129: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

. , • • ı.· l' ._, ji ... �J ....

,J,;.J.J ..SJ...')�If: lr_(.)\j �tc ·�:ı.' J.i-.1 •.f.J\ .�;..L) -"· ��-�<��f.7_�»iJ!. �.t:.bi .!.l:.J'. V.�' ı.:JJ\- •?. J� .,.ı._;f.\

. ...,:-'-;.�le,; .ı.!.;,.. '•.f �{iJJ.»J� JJI .�• .. l:'_,ı)r. · 'J't.,. )1...\ • ....; .A!I.J\ t:'Ja:..)jJI .:0_ · J.i,. J-l;yJ ._;ı,,J .si"JJ-:...' e. L.i-\.;.��\�J.)J-':,\� .J:.-Lci.i"':"'J-JJ\

· ��;:f)... U\ �Jı.,.. ,.,J-uı ,_J :J .ll�\ . ..... � v.JI ufJ �.)-- �\ ,;;.J.JJ�fi- �ICJJ��� �j ı:.�..,• J": �.J._\ v._(i...J� �!lc:J.,;/' V"UIJ.I.PJY:" 'J �\..:.b ..... ı; JiJ\ � J�;� ,;.Cl J\ J.'i tı? (' !J.)J/ � ,;� 'J /J.J � Jll i.J�'�I J. e.) _,...ll�.) t '.J.lJÇ J-.J IJUI..�,, ��J �ı$.'1.: .f--.'J et ;..r-J J.tJ\ \y\ � A�i1 1.-[ �J •• )jJ\j.J_ JJ,. ı$:0 )L.,\ Jl.t.J ı}�� • .,�j J.�l r_�-.�a· J \}J���J:� u._,. Y':.J.;f";;J.._.,J jJ": ı..;ı., J..ı:.' ı.�� e.)l::\.J, 'IS-':.\ J;....{ "':"' JJ.J .�\ f$'J .ı.;..S � J JA.r,I.S� J\) � lSJ._JjJ.({).,ay: .:J. ":"J�\ J\;... ıJ�\} ( Jı;. c/) ·�J._� ;..ı�\: �..:.ı=...�., .. ıS.J..-'J J.i:J-(_f .ı.J .,, �{"ıS., � J} AP Y.., .1.;. .t....,..;) J \ 1.5.- J 1) t' ,j.�\ j, .:.O.l\.:: e.l );..1. j_· � J, �:ı,\ � \; J � \ .J ..>.:.t:.:y, • J..s:_\) (/ ;;.f (\: ja! ,;; '61 ��ı ... Jyl _w,, J> "':"' j .A.' --=-j � J �� ....$'

· u�J' �'(-:,ı�;_,.,�:..)) ..s;{" {�.J d:Y. ·,;.�ı JJ-:' ..:; ,..-i � J � r": .J'. j-� � 0"" ..s.) 'c?(� L:.. c/) JA:_. ":"Jf �\: ,!.:,. � � _,.:.� .P;., J.,.. .(�· ı:_r :/ 'J J 1 .:.U\­.'-! J .J.,.t t l.l_, .ıl\)-:.;)� �.lJ .ı�G_ı �; .i . .J .�..ıl J\

115

Page 130: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

116

u ı;;�. L:'; ta... ı v

w�J J. �} J � _,:) �· ..;- eJ 4� J\ �;\r.' J"'; e.':' •.r!J­�.; �,�)\,.,.ı'��.Jf::.-!l) "'.li� �J\ .!U� .

. )!.�1 ,-ı� �j \} J��;..JJ,,.J�J..)J�,r, ,.,_. t.:.. lr-\i: �.1...,. !1"; �; J J\ �l dr:} l!. Li .s);l � � ,ıA �;� _,, rtCAt_, ;� ;..ı.i J,, \.ı) • ı.J..}' d�\ ,...-'; �!t�. � .sJ..-�.'fJ.ı.$)�J�) .:\;.._, ı.SJil;, ...

.;� .:/-.) ":'-.ı.;.ı. (;,_,_�J (J-> a.., . .J .ı�ı ,, �.J.'r� ... ,..:; J-�JJ.J.� ı.S .. �� ���._�, v.�'·�·l!.-Ü!-.n�tı $J Jt}J ;j ,, r,w J .J..j'l r..;.. J� J.;.; J'-i.) �'6'fll�Jr.J.J' . .J J ,, J\ \5...5 Jlj:?pf �oL--!' .G .sP. J.i.J • J� _,ı�,.,-.? . j.;·:ı:.' .la-> �.)j_ • ��JJJ�'�·J.r.-;:..ı�\ Jl� Uıit J ._:.._; ,-\J ...ı;� .. .w Ge_, • .,.... t.e r � • :.ı�� "'! �L;dı_,_, �_,ı..J�. ":"'� JJ �JI Jl.f-o:- ıJ'i_,t >CJ rJ w;��;,).,;_ ·!.IJ)." ":"' _,'='1 �� J,_ı c� !J.Ms' Lai\., �tlJI e_-�J •J jJ\ .J.JW� J.W � 1. ı.>ı. � J,.'J _,\ ,sJI Jt::t� J .sfoU.. ,j'i_,\ • .cil )•\ j;...t;.l, /'�.\ �;J �J\ J;�.:,..ı.ÇI � ;...1.-i �;� ı.S)ı. ;.;'iJI Jl::-IGI, J,_):.r.·. ;.;...:ı-J .)r� ��'v .• .ı; to;J,.l(ıJ�.). �J rJ �;':'�c' �i� J'tj,J �.�.$Aı./'_, J .).._:.t-_ ı;ıf;.;..ı.�'-.�J. d=-:_J;ı., ... !l.,r:JP•;j,ı c:-:., i�;,�_, j..ı.:> .:..ı; ... ı;J U. li •-l!f_l.�,;. �.lı.i-JıS) ·.?!:: .:.1:...)�\.;..J "':jJ C;-"'' �; ... ı; .sX,.,.:..' e_; Jo� J ..s.); ;·ıJı .:ı....a.L!.. ı.>.r ;.J:.'

ıJ..ı.i)-.-:

Page 131: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

lo 4-j\) �. \;;' ;�· . �� .s.J:. ' )�' ...,. ;. �;) J-�.' ._,_u � ..�.; )· � A-..li�4.t.,l&j �l.a\ .);_;. �.,'i\U"Ai • ..s;._\)_:..;.-ç .. . J). '� �-' J:..� ..J.;,.�r J' .f .1,, ... , .:r •• ı. :ı• �.�J wıLi- �.s� 4-!'�' r:;.}- Jt- J_�J..a �./" �� .. \S��·:.-'� �V..�•JJı- Jl} •.Ji: ... L.St:.:l ·}.:.C:_\ �,JJt rJ*. J!-':."'..i-J�' Jıa,... ;,;.J.·J� ı.3.. .$�' �:\ .�l;.\l J'JP J.. ��.1.-' "':"'.)ll:' _Y..> J"":' 1;,... ;.;�r.·;.J' �

, • cS..ıJJ\ �,:. .J.fw� c-''�� Jı.;t ;;Ç J_,ı • ·ı.s...:.J "':"Y": (Jt:.�) w ·�"':'-'.i:.\\!.li ��)�� .�t....f_lı . .i-.JJ, ,_,. �� ...;.,;t! C .. i" J�) !l..ı. -lS'.� .-: \,;. "':" �,.,' 4. � )J;-;,..f }� �-� V.�' ).1 • .) ( •J� ;,\) �' ;1 J � .J. �JJJJJ'J�ıL!'. v.�ıJ;Jı..:..:� r.�. �t "'!-""' J\ · �\;,_lS'�\)' .j.J Jl} "':'J ;IJ �jS\ j--.J �� Jl} JJf.-(J _,:;,.) •;_,;;1) ;;/'İ. ;,.JJ_,\ ı!l.ı:- ·"":' J.ıa:....::t,.,-�i·:l.Lf ":"Jn .s.J • .ij:,.ft;t"':'_,J_,:.r _,la:. .ı: J- • �� .:,�1 (e;�J\) �� �J,I· dlJ\J•.ı:.1 . .S). ".J'J .sı . .;,�\Jj J \�,..�d_! �.._,.l:l\ �;'./'

·• �t;.i::..J.J�I �laitJ.J•} · )...J;�-f"·.J. J.J.J;j ,1 Jl}· J.l_,l J\. Y\.. �\L-i J J� JJ �.J J.iJI .�"J. J$ j--.> 1.54> J .:..c ı..... J. �\.!.:ı:.\ • ıS-':' .,r:..� jl ... E, \il jJt�· ;_;�jY,_' �-':' v-r��,.J�j'!c:'--�.·ıL�ıJl:5J).�. ı..>J...,.J,J J_1ı:J_,I • \S"":'J.i�).,_."=' �-� •.J ).j_,T ;_,ı._, ���;\ ;;1;\J.";jı,S)->,'r_,.;);_,'.J, )· 4?:-"':" '�� j�; ·..)� j

117

Page 132: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

118

.A_jl) �L::J�"' 1 "\ . Ji·=-· •).J-.J-:�·)� ..ll_j � ')l(, '":"JI�\ �.S; te .. ja-_,

�ı-'�' ı,� i'·'.;,; ,.: . .1\ ••• .�, �.J.! ... �-!. :J).,. '"=",ı��

� v.-=·ı .• ..u�.j,:J,tj.1jl... • .)jl"�JjQJ\ �

e..l .J. J .J \ • '6 � � J� .;} � J,. r 1li • 1.$"..l )-..:..i::\ .:ı:.. } eJ .1,.

ı:ı� . ��,)� r-� �'.ro--�. ��'J'�_,.:ı,, eJ

t:" ı/ f.::,.s.�. J..ı.; �;:_, �J...ıt,o4j: l.)"l:ı J·� j� ·..l:'J­ı.i..l ı_S)j!- ":-" y .,ı j\�\ A..:..;, ,;l;:; .&.-� �\ );1:_1 .J 1.)" l:J

� ( •.A.JI ).� "':"ilJ\�·J ;tı.�"..t. . A....::..\j�l .�JJ'W'•Jt.f.

u.�\(. ?·�r..-j r�'-�"· � ._,� ı;J:Y.�-lL!.� ı$_,, �.ı:� V.l;\ "':"t:S'jj _,, t.":" ·)!.�� "7'J'"":' "':"'l:J".J . . );;-j � J.i.·J..' JJ� jfA..J.�'(;>-�.fJ:�..ı...u:-J .. . ;1) d_.'.!...ı�.�.J� • v.ı_ı;ı, .l!. .,�.1 .• ..__ı�:} ,..ll.,., r:ı. �At!,.)� ı.S/'.i;.J. �.) ı.S".r:i�\ �1,\ J� .J ıfl_,\ ��� .:.:.} . ;._., ;.-_ç �� ı.SJ.:!. :.,.) ,.,.... ı,)�.�)=� �: \ ��� Ai� _,ı � "1 J\ e..ı.J.A\(J.!.ij ı,S..ı.l_,l �":"•J IJ ...:_... .�� :J.} 1:,!..) � ')!.!.

. . • • y .

� ..L....:._I ;_,tı; ���'· • .i.,�_ "':"'Y J\ � •..l..I.->-IJ ı:J ı.S'.r-e__,.;aj ._ç.11J1 �; J/.J ı.S..l.l J\.. Y \.. �J-.:.1&1 f;"_iJ ��

JUI.j • .ı:� �;.�JJI s..ıJ_,I ��IJ'J ��.ls' �,f:ljl:-j.

�� ,�.: J "":. J i lo). 4=:. • .ı:)=: J ı.S..J J\ ./1'� L!.\')' (.�.1. . ) .;A .. _,f;.) _, J.) "':"' -'..1:' t_.:a:;ı �a-:1 ı/� • ..�� .. �J-f.\

,.�'6.� -* \ �--ç. • .) 1:-.' ,tl_,)��.\ fl j�\ "7' J ;-ç

)�J.:J';J\ )•JI.:PJ.J ":"'_,.:-_I�J\ �:'.:..J��..l( {,)�..l;. ... _,>

� � ıo 0:.) f.:--"' 1( );:.. ı) .:.. �,..; ...L..i J 11 r )ll � JS"�

Page 133: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

lV wl)�t:.:';� •• J .. �.?,•.)�' 4�Gı;.f' �.._t;._�;. ... Jr- JJ.,..ı.ı=;_,� \_r.\, }�\e.).; J..l. �.:,"lll-., -s...ı.:l_,ll�LtQ ":""! 1.}_, ��� E_l�J\ .:.L • .-1:.-t! !J fJ !.1:) !l_f_, d...l!..:� !.1 J. � _,j;.J:,I Jlf�(.;� ,I)Y,-''ı,S..\;,lS" �;��;.ıl!� .:.:J;I_,l. ı_, +-lJ\.:.,.:,.. 1• �ı W1�·; ı, �.Jı; ı:�;:...-.1 ��-ı: . J-"'�ufo) 'P���f.�J�.' ._;,::-ki ı..i-.)J;.)I.t.\ e.ciJJ.Ü ..:.� \... t:.J'. v'.'��-� !l..re.!. .J.,J �1 Jy _,, •J...lJl§ �\.,!1 �t;l)�� .��1;.·-=:�_,ı_,ı ru·

J�s:" 'iJ\ı$:•t:- (.;\.)') •.ı.:.:. \.r-o Jl}"':",lS" ( ;_,:iJ.J•;J::I) ,� · ·� .1. �� Jl} · J�•lf.�IJ. fl.�·.J-_1 �-> ��\ij:. ;_,ls')'\ J'}-' ..S). j .f.ı._, ı$'� ..,il • .ci> tt..... ı.!Jl 1} ·.:,.- .JJ_y._,l J;;:fJ' rr."ıı/ J-·--=J<..ılS'";.);ı, �.�.· A':"L�I • ..ci..Jı..JJ-J

• �.i:..) .i- ;;_,ijl � _) "" ') '-!J .J •• f; J .. ; •):��� .( . .-;-:r-J

J.)J,_, ·.)� ..:;J • .J.i ... �\ � f J,ı �_,�,.:..�;ı$-�� � , .. ��,�,·�·.-;- �-". ·�� � ı;i ,_,_.) • .l:., 1_,- J ı; .;; �_, .:.ı;.» �; .:..:ıc_, J=· ... , �"":s::ı _,, v.l� � ... t.. �; .J.t.

� ;lj � ... _, �� �� � .I.Jl_-i j; ..ı:l;j �.)ıl"' V"'

li:�,;. �Ic �� ): Ji.J-./ı/ ı..S;\!6.. ���)� .:,� uJ.)

d� •Jy)J ;j �.S;.r"i � )!;\; ;l[ • .):), _,;ı_,· s�' J:ı.: .s_, 1. ·J.:.i.,; ') • ..ı.:�� .1. s,:.J .. ;.:)s·��_; ... �ı j• r. • ..-:;L.! �; �).:..,;�;:::.,../,�,;:ı Jl) . J ,ı.;'": �..:��J· ...:...(•.J\_,\ )J<t!.j;f d ... �;:.ı��\,),.;,d_,I=.!J�I�':ı'_,\ . • ....:5 Jı. e.�....=. s.ü;\ J')·-(,:,":",.1) e,)'.;.;\ _,ı, .5 � Jl). '":"';ı.c

119

Page 134: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

120

. A..l \) � t;:J tA.,. i ,\

�JjJ\ •Jl;-4� J. ).J.J ( • .l ,; 1_,1 ;l:.. •J J.j , .. .ı..� ) �·.llj f �.J.Jr- J-.J)'J t.lJj ,rj,�) ı.S-' o.l\j f J'.i::. J. ci.). J,--' .i-� .i.'-:' J�·J, '-:',ı(;,.:.:_. •J..,•'J-'=' &;jl: .1. ).J..J ( ��

�.J\ •.)j.JJ-4•.J_J.A:• J • .t.:: e.lAl(:� . �.)),.�\ j...:. � U.J. .:i��":� J' """;) • ..ı.:.l;j '-:'_,:ı,ı e; .'61; ..S-'!' J.l.,,

. ..s.uJ'��Ll ����v �··u-;J__,v.ı.J' J� �..ı;� _

�1 .:...:... �JI ��_,:ll � )Jt;» J"' ;f' � J": dJ. JJj �)\.. J \.1 .:ı_; ;j� ç c.rı,ı;;tj.,Jt.;..; e .C.. LU ·� L . . . . . . . ).:• J.fS $).�;ı....��._;� .l.J..r-( •;L;I ) J..SJJ_,:lJI u-:..

d; J.J'.JJ.. ...ıJ.!. �...,.;;;..li; '-:'J ..&._\j�l r � �w..;.i •J �Ç J•J t:J...J ( .ü J.l.J) J.Jij ( Jl�ı/,) ..sA'= .J' (' �f. .� .. ) ):-'!\ ;.,. .. J. ;.ı:.:.. li.JJ.a. �.ı:.\) J -':.' ı..t';J �.i. • ..ı.:_� Jl.} �ı

- ��:J);.f_,)�.c..l�i; .. ;�G ı:J- );'i ,\.JI)\ • .A.:Jı..., �� �, .Xw:\ •JjJ\ l:-• .) �1 ü .r• �.-:-:.h ı.S)-l:-1 voi J

J .li .j�J .. ;\c �,rJ. .1...1"'"' �,/'· • .ct;:!. c,&.;.,- ıS.) -'l•lJI .�\ .U-:i U. �ı.:;. ( •J�J\) J;_,_ • ..&._l Jl..ı.a 1 .:.:)_:..:.. r Lt U"� ·J:� '=:; 1 ) : �J' "=""..&.·' J ,)��:ı.,� .J � � ;.; 'i,t �J . :J..ı.ls'·.;.-- ._; \;..J-�.i. "':"J.l{ "':'J:al\i Jt} .�.J,, ' V. .C.\ ;IJ J. t_,.. .1 •• � .1. .:.,.&ol- J, .... .._!. ( .!!: L:l JJ.l �.JJ) ... :.n ... . �� "':',ı)'·-'� ..s"' ,.J.ıtJ 'J '-J ,./�.ı:.'J"J...) <J�1... > • .rf.!. ıS" • ..Jij;; j';; )1.; � J ,_, ..s-- ... ��� l_:&. J �-\c. ı.J.:.'.'

.

1 .) J:"'J • .) . .i..f JJ\ (- o.Jr :J-.i-\ .:ı�.�� ... f\ J.lr';' • .\)" '-:' ,:\ .!. ,.i.\JJ .J.!a � • ..s .. \.J�� �=-:_ ):-J:JI) �"':" ( (;;J /,

.,...

Page 135: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

f., ......i ı;� \:..";la ...

::.;,�_,( JJ\ ·):�.lJ4·..ı:'ıL.:ıa�l"'lj,J_ii._;.; .,f.;� � �-':� �--� • li· !l..d" ��.JI J�;.. •J.lıa;• ... .A"t .j�IJ\ )':'le;\ � J.� .JIIJ' .} ; \J-4• ":"Jf ���t_;. �-i':" �-t'!l�\ 1.!.\i e.� c:?.>: �J�.J�,��·!J..ı�\}.:J" �J.:r \S)"-l.Jt j,.)]J\.fL... J .. � �..ıt{ �J. j',i:',ı

. .;. .. CS"'..ı..,ı 6:.-�1 J JG� �\; .s:.s ..lJ/ �� ).J._; J,ı

J! ;\A: ":"L,.... ıJ. '-!,:ı .J\ �;i �') �\; J.i:�,.� \ 1.11 J-· �,r!-1:- .. w �_,:JJ\ l:.llJ� .J� ü� · J.� .JI c_.JIJ

;L.:.>tU'"! tA; ..r.=-- � () ��' �-"',� J-� j': J ı.$.)1J\

._,l.:. �"i,, � J� .:...� .. �&.� • ..ı� • s�' V) .J\ !l..l.l( �,4y-.J. "J.JI. !l.J�\ ..:.�.:;:ı L ... \.!.u· �&.��,ı ,ı ı'r·

• .ı....:.,� .ı....,· IS..ı..\.ı..� �\}�\�'i�; ..ıi! Jl_).\(' JiJ "'�'-'-'!' ;.,ıJ;,...� �ı) ..\...i\J,i'.h ı!; .. •J\)t.J, J',;_..., ıJ .lJ' J�· J J"�- ıJ . .i. r ;r �'.1. � .. }�\ "'�

· t:J' �� t'_;, r.i . • V.ı.' ı-':.1 ıJI;_,; r-' �ll' jY. !.l..�_ı:l

;w·J.J'' J,ı.J1 V.i!' �ıJ; t' ):, -.j�l .t ).J-3\.ı:,ı. r"'-;

�alJ\ j\..Liiı. •· ..... .JjJ\ ..;- J,...U",� .(),ı ,ı J.� � .J

w(�,;J\) �,:._ .:J:•.ı'i' .:1. · :J.J�\,J•t�.- ..:,ı>; c: } IJ' _,; S$ ..l) 1"' J-.,) � ,� J,.J )! .. J.J ı:->,�, J..l-;J!'.!.J:,Jıij

J,... �\ \.J�_,J· �� J ı/.,/�;:..'--;,:. �j :_ı,j\) JJ!-,.J./ \.J�..lj.J. �,).r..A•J\C. ���;,:..-J.a.a..ı_i ·� ...... , �\\j �J)!��ISj.}\;.l�\J).!.•_,i J•;l; �� .:-:t:J

�;:_, )� �\; ,_,. •. ..! ..i:\1).;..:'-J:JJ•J.•.J'All; .�,)�\��o�"':

121

Page 136: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

122

o\ A..i��L·;':ı. ... ·""''.JJ.)�_:.; . ./'J)...!'i:!l Af.� ı> J. );..1, �\ .:,ı\);lL!. J. ;);; ı:,..,_;;ı,- • )..:.�ı rJ �.L"=' i . .. d>.:. ��Y.-- .:.f'.ı; �\JJ,)U. .).Ml j ;ı. jJ'.J\ ��\ ı.SJ J;. j.JI .U-i': • J-l;,l .

�,,.i'- U.� t.:,._,J. ;;�)��Aa� �r.L.A �.i,JA �J� '1 i; 'ı. •JjJ\ c.� J. .:.,..J JJ::' �t>"> j<=i_,)_.:.� \ � J •JjJ\ ,)� j!\jiJ'� ��.)'.1..1.;,., �\ ·.).:.. ,; ..;... \;' Jt(�ı �J. ·)�; •J'.i'.ı.•.>::J\f �,):..s.:\J'( J��ji.J' •JjJ\ • .L:lıa..t J t' :.ı.A.l( J-., ....:.. r �:.! '· �..ı: ı; J:' -:h,; • ..l:�ı;ı t; t; L(... Ja-j .:.ı\9c::'' ·).:.�\ e_�J •J\ js �� j iJ\ jy_ �1 �t;�., J\8\,)��J\�i\: J--> Jl; �'Çı ;..�:,ı ��; ,; r .... ;

.:..ı.)•• J.J.� ..sJ �; .; ' , J ;:) ,, • .)� ı.S ,..r- (-"" J, ıJ' ;i7 Jv .;J\;�ı..; '>'i :.ı ....ts.,��_,,.. .1. � ..ı:ı ı:;��ı�a ;;., /�.:.ı '.Jll • ..:. )- S..'' .;ıJJ"; ıJiJ.Jı. t.-· .:..ı.) ı/ ı/ c,ı;.ı.... )J..l.' .:.ı.��,� ı..lJ;i. J'JJ,)\,!.' ı..r-��_,..4; .i:' �"·-!.,wJ rJ.J.. ;,r .r�:.' .:..ı ı;,;���...:.;. ·J- �-�:.... .ı JJ;

J,.. f! ... � ,j,· J, ":",ıJ\ V.� • .,;. ) • ,) �j .:.ı ..ı.:.��:._ı �1;_,5 ıS-,�, .. ı :.ı� --ı�t" 'Jı. �...:ı· J:) ,� ��� t ;,ı-'' �,:_;G�j�\.fo.l� c=_\eJ. �':� -���.u"'=' • ...; ... ;i.,- ·)�j_.) .},;,)'.J.Pı).;)'� l;:; .,�.;. J. J..� .,_ ;jJ JI.J.A t! .• �.1. J.l.i_ .. ,._,_ ._f.i ·s,..,- J.· .f .-;ı.) J.cll •J ,,. r! �Jie.J.".J: � ·)..:.. _,.;;,; 'J>l \.!.C:.-'' .j-.) , .... � c:..h �:.:.;u.',- J;,J� J � ... •;.JJ' r.�· k�J.,J_,;:ı;:.,;. · ;�,, ;f' .1. J ;.1;_1.:, IJ_,i !.l; .J..' J;a � �./,ı,$:.1, J,.) _;.'; .:,J J. ı.:{

Page 137: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

'! 'i ;1 '

ı .

l

·.wı ;·�l:.")...: ö". j �� � ..li t; , ... _,. )-!.c.� ); l; _,- J..:..:..: �.I,J. flt. �"":,\;IJ�.:a� ..__�!y,JI;�JJ.$.1ı:,�\ • JL;(: �� t .. &:ı. � _, \ j.jL.,. ":" 1:1 J \ -:,_,La:.. ıJ .J. .J • .J.

� L..) ..�.;��ı.... Ü)� J ..J':' ı:..i: '':';;. � • ı.S �) J-!:.JJ( • .J(�j .i. J' .• !.l ..1.1! 1� .�� t... ��. J, �-' ,�:. )j, . J.�' ":"JJ.f'ı.S�;I.k. J..\J.JI :)>: ,.Jf" ..::� JL:.ıS, (J l...;_,) ;.�.� <�,.)_,.)e 'J .�.JjJ' J,i. . !l�'� �� e.�ı � � \ • .i.l ..:.tıs:� J. �� } J IS"'.,.�..:�' v. 1 _,..... ı-.ı. •• � cl\} ,.)lr.f •.,�:ı, ":".f1_,1 ..;._�:.,o ı.S�" • � J:_l � _,IJ_,i, .)jJ\ �1..,-t_;_,_ ·j:l Jf· .j_., t �.ı.�\ �li�I.,-1.�J\J • ı_).).)-'� 1 L!.ti �_.t! c ...... J�) (� �;1_,1 e.ı, . .:a .J. ..ı.:l! 1.

u-' _,-:s:"!�..:� JJ''...:: ":" r. rlJ.. · ��ı rta. J.Y.. �Ic e .ı( ;!;;L...) J.l )l;.� .. G_I ..;:.� J. �i;.� ":")� 6!:J.la:. �.ll\} J.yl}s):ı\.,:.:a··r. ... ..ı)i\;_, ... ,j�':.ı • .Jji�'-:"i/f.J�;Ç, !.1�\..:...ı:. ;'-( �L... JJ )"7'_,:1,1) :»J�( . ,,.,.. • .c:.;.;_,. !l.ü:. \ �.SI ..ı)· c )o .J..h.S \ :.,�} � l..r .. .1. • !l..ı..\S' "':'"!} .... L�l J ..\:A· :.; u, d,�.:..r .�.,.��ol: �L.:., _,, .. �..�.�,,.�i;.. ;L ... _,..;<;,i J.Jc. )4' .r .. J,ı • ..ı.i..u -''ct:-. :/'i ,ı �t::l\ f";.ı._lf':" J ')· �-� .:a !.lJ n �.t:-U' ·��":",i)�;. �).) ·)!.))_;S� .ı• c)· J.� _J.:. J!' J J..u ,, ),_,__ . ; ,.,-'· .ü� t �.1 · A .:a�fS ·.u� 1. ı .ı.:.. ı · j J.'; ı$f • ..ı.:-1} :.1 ) ; -"· . ı.)),;� ,k � \) �· .. ' "':"""' t: .. �.1 • .1, e.l �. �J J--.r •=:;, J. ...::,� �-� t )��-\ )j \.; '.A ;I_,•A

.:;\,).)\.... J.

123

Page 138: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

124

A-j \; �� t;: J�_. • ('

.�j \) .. \· }JJ J.i J"4i.J. JIJJ.l� ,..L:Jıa.,._, !J.L-.\( �J A�J>­

� _,1 u.J.�. ;IJ'::�.:.,\;I_t:> f_f� �.;--;i jJ �-�.)j,._ • .Jf .ı..:._\ ;_;1;,; JY. ('ıP,, c..-:..,_,�;�� ol.-�

j ,)') c:,.�;-' b� ı$' �!.li t';_,ı_,ı J.:-. '- �l.l..:..� J.

..-.ç .1 •• .ı: .1 • .1' t J ,, );ı, �,)ı.;.' )..;, _,...; ,, �i J l!. \ d), ;;..:..• ttl_,l.�l.!. ••. u.-:� � ı.s_,.j:-.1, &.J • .( };..i:llj•:l �.:.­

:} )!!'ı� ..u;,n.�:J; J.l(., fl4':" -'J. ..;: ... ;,�!�, u� .J . .J J.lJ\ u,)'-A- J. �.ı: )i�\ !l)._;. ,� J ,.ı; .J . .r

�,_,_ J •• ..ci.)- .J. d �� � },);._ \; }'� . J.!..i:_\ .�!. � � �.J.i ;.;,f.\\_!. ti J.I_,...J,I)J.J ( ('i�j) ,{ ;\J(s-� ı},..W_,I;IyJI} Jj; _,1 �J\� ,.,�J. ;;,r �� ��d:td:o:. J..W.J\ .-:ı,J ��� ":'_,1_,1;1,.- ü.ıü

��J.tl;t � j ��,I..S\..r-J_,\ • ..w,: J.,.u,ı ıSt::...

":'YJI ı.J'#� ":,.;;S ı.si)•_, c> .:X�· ��..,.....c� • ).!.i:-_1 \:. •. .:..lij_ .La; J.i. ,;::_ı )J.J..' t:.: .:..le ;J JJl.?; J\ 1:,)� J:li ı.s;..j �,,c)- i.f.t..S., ıS"��- ;'' j'&· ��le. �j .$")-.!.$;_1);\J;Jl;._, j ·�"a�;;_;,(\;j .j-J • ..ı:�·� �":":,ı,l;l;.- .Ü;jj � ":"J.l:.l �li-'.t::"' J. .ij"'='. (·-':.' J-J.UJI �::..� · !l�l..:..-:?•.iJL���!lJJ'.� )�\,;.. J.,; . J j,� �\.:..ll Jl )-!.i. ll:-, J-,) 1.5\..r .. .1 •• ..ıls:

t:.._J---·1 ,._r;r; �,-�:;ff_ı;,J-,J..r _, )-���� J'..L.:· J 1.5 ... ;\l �! .• 6._,1 d_�'( .1.�·_,)-.:.t-,ı .!.. ue �\ ;lj.J Jl) .. l ;1, JIJ;.)L!. J ._;,_, ... ,..ı.:_.:. ... J.J

;U .. ı;ı,)

Page 139: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

., • • ı.• '. "" 1..-J f "" ı:...) .. ...

J�..r.ai J •• ...:� ... J � � '":' '� 1 ... _k \.1 ) : .J. J 1,.) \.. ��� \J�J.J. � (/ �\)� t.-· .:.:� ı.SJ�•�.i· ·�1.:- ıf-_1, �ı t ... 4:J' J.�� J .ı. ,ı �!Lı:- f.r ��-ı 1 _,.._::..� ..,�\ �� 4:',..�.:..� .;ra��, �lal ı:.�:... .. �� .�"i JI•J.1\_).\ �'":'JJJJii.),.,....sJJI; J.il Jt�_:,-�IJ.t.c:; � J�..;.ı. v.t..,ı�:.; '!lt ·J,.\!_(t d� ı�.;. ..s;_,_ı,J J.> .. , �.....!'�,,e: J,)l.i J. J'*JJ .ıi �\..""...;..uc . ı.S..l:,\ �L�. · \S.J..\.j.'J,,.I..J. .�� J,l ı];_, ... d:- �f':'­�u J' e.:. J .:,tl>=·�,)_;..; JJ', :.ı ..W.JL� ll .:,\i ,ı� �\l. rj..ı.ll; '":'�\ �' �� .:;A �'..�.:- \J''l,ı �;ı; .ü� '-!i J1 � � ":" L,.. u . . ):.:C.\c._jJ ).;1:; ,>i- A!:JI ;\ �J J.J�,; v.,,- �'�' J � ��-"' .j\;\ ';> � � )· �� e;Y Jal' ..J:' '-!,�r �J. �.S.t. �ı.;.. �; .. w� �-ı;_,, u:-:ı-� 4:-(lj· .s-,) Jj.s-> . �� J;�' u.ti �.}L·, ":',.J.c:' � J,;.. J;_,_., :J..a:' �- •. o�ı;.J.,; ..sJ·.l' ı:;"'' .4A •. J..L-.!:.1,1 �� ... � t:.li JJ;� (.� • .» ,).l_,�l� "'!J ... ��_AJ:;f �'-.t.'. :J�\��.J.J J.ı..;�\ � l:.\l �ı:�' ..s',..(� < j· }� > e'' ·��; .r ... �;� J . .J�jı,SI,.,-.t.JJ;\) .-L�ı_� ·!l.ı.�.\ ..:..:_.;,_�IJl.a:. ����- �J�\ � .J•"bl ef"t:J�_ı �_u.L.l:tı JC .J'»

JL��\ �l,jJ\��J· ,.iY. • J J.� \.)��""=' • ..ı. .. �Q �.)JIJ !1;��\ �:,; � J\ ��� �� 'j.:. :.Lı •• >l•., J.l. jt...J\ :..�-ı.. J.lJ\\�.f" ...;� ·� ... o�. t );.�:'� ·T �:'' � J .1 • .1: .5: ,U 1 ,J

125

Page 140: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

126

· .. _; 1) �\;..· )&... ot. ;�;ı J.1 . .1. ,ju_,ı c:, \.:.s'!� ı.J'I...ı� �"i_,,�-�� ı ·-' _,�ı.,J..·;� .r� · .. � -"· �_,ı j 1 .i \ • � �_:.t;. .:, J J "':" , J _,ı. J ,-=ı j 1 • .)._ .. ı..:. .. ;1 ,1" � � � �� J 1 \,$ ..... :.:... ..r� �

*' ·r. ... :.ı.�. -��) • .ı.. J\ � ·�·.) J .d;-�� lJ �,, -.:.;•, t� .J.J.' ).!.� ·ft:-�:fl:Ç ..s;\�4 �tı\ ·� "'· • .L-A� .. ..ı .. •;-.J c} e.l-�JJ tlal� t )-�' �ç .J0 .;j,l () \{1\�J w-;ıl ı.J�"'t:• J..lı ) • ..ıS' ..1::,\l!.li u..� .. Y. • ..ı.flJ\ I.S J.) J' J �ı sw ·� 6:.;.:7-• .:.ı� �-� � .l�

• ;.>.; j_ s J � t/' t )� \ ;; ,, Jl l� lt!-,.=. J {_..A• �ı.;, ;_;.,· ./ ./ �L:. J�l ��v.�.��_,k .j\) ·:.cl:� ;3\..,-'i_,\ .:.ı.,ıv.� .;\.:-J'�'-'..ıJ� "-� �� .:..�r.;l�.u'�-�.J�_,; · �i':"J-.) .,.\ts:J-J,),) -"· � tr• ��..);J ;.:..,;.),; J •• ...ı.a. ·� 4 .. ;\ )_,-.V.�.\ .ı:.f_l .J:.f �,.,. J, ;.;�.)/i.J}:;•'.J . .l •J ı,; .J�·\.:-JJ�� .}f..\J�J) (.�.c-JJI.(;\;1�\ ..... �.J. .»�� .:,t---\ � .1.1 �� �J _,:J J\ o..ı.A \..:... �.\ .;JI_ .J} ;"1)\ ı.)� .;.�� LSJ•;I_,j .� \)-IJ.:.r.\ ;.;�..)J • .J. J�\ �� ı..�};J-.) • ..ıl� .J,J ;_;.S' �f'·;� ;_; �.J./JJI �JJ_.,ı • .f.Uıiıi\ ·�..ı.,:. ıJ.� �.1.;\., r�-=!.1 ,ı "':"� .:Jt. ._,�j.:; ,J.-=: .. ;- ,.,.,_, Jf"' � .J. �­�,.ı:, ı .:;\_,;l ı..;...l, •:Jı ,:;..)././ �L� �:.!. �� .� .J.J ;.; 1JJ;J __ ..r· J i_,,(� J, ·•))J\ t.J.a ... JJ\ t1,_ .. � ..... ,, J. IJ_,), .... .:.ı.u \>:....;.;.;'i,,.� 6�.;. .J._, 1 ... . ..�r .c._l "t_, .1. •J t.f: ·�:Y. r..)' -:-ı .r.:ı: t; J 'J J.)L;. J_,ı �-� ��� � ,=-- J J '"; ı,;; i_, :J ..l.o ;_{ ��l,ij ·.,s..) .:J, J.f: ) ç �( � �

I.J'JJ ll� J

Page 141: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

o o . ��j 1 ) �. ı: ;t� ... ·ı�-��� ı.J1. �ı:� e_,.�\..:..� ü ... ;:;}J ,_;ı, J� L!. _, �'i,,'..,"='' �·ı J' e'' . .u� r:: ı/ r.5}.J-» .J • .:.ı: �i:.�� j<.� � L-> f )!:i:.\�_,...-) �; 'JJ:•:.....) ..ı; J_,l c.l jJ"JI

•. '��\ t \.;:, jlljJ�_)!yl t � .aali.,J ;;.J.�r· ( ü ... ) 'i_,\

'!ıl... J� ( )�.') �:> • ..ıü J ı;.":' uJ \;�_vJ--" �al.)\ e,, f;.J;,.p .f.' ;;_,\�,�ı .ı..,... ı.S.A- ·. :/ 'i '' �� V.!�( •t_-:-j �Jl.� .;,. .r.-�..,a.,;.J._\ ��JJ,) �\..;t= "="' ('p_l;;. .r. fo;[, � )f.' �� J \Mı: JJ 1; .1. �,... ;; 'i J' J.-\... \J,j A.;l ,ı,):..·,; J.i.i..g. )_,.foS V.��;;,�·� V.�; .ü� r.)' ,_,J. J_,l _,- ·).:.i:.\ A!:� ..1. ...:� L� !l):_,_, )J_;.J� !J\;.;, �}.;.J: ;;r.-_1 &.' ,._; �,.,..:..�_,;\;�v_,-_,;JJ,, r::: ;; \.JF);. .,r. · }.:.i:J) ,:., \J.l c/l j_t_:.. .:._1_ J. 1.� ;IJ .:.�t,: �.))�,ı. -�ı ı:J�.;.i -'� J ,�, r..SJ .>.:: ./.) J,\ ·�..ı:._\ J\;..,\ � 1 ,.._; • .)::.!'\,).)c/,) J,ı r..S J ,_. ;;'i _,1 j_ ... ı_ �- • J�•.J:._s.(ılM:�'fj" �rf ı'/ tl;,j '-'IIj,Y. '":"JJ:.I •"'-! · J..ıJ..L...- �;;_,.Jt:-·t' pı �.:....J. cL� .Cı;:f' .�,;\;...\ � :;Jf.\ \_r,\ �ıl��J_,__.;; 'ıfJ\t'=' 1.) 4:. _:f-J_,\ J J\j).:.i:_\ J( f.J:ııı .1. f...,! .).!1_ � \' el� ıJ.) �\:l J\ J,'i�_,;.:.-J.,) p (.Ji.- ;;� c/J.:: •.J: .s 'i��.,) ot.::? ·).:.i:.\ J L..!\ v< r..S�JJ�_,\ •.J� .i__,-� 1 ,.;-iv)'\ .t=t'=' i;.:.'.';\�,, '.r.'· .::..··� J. J..ı,l,ı ol- J:· ı..; ı, ��ii. .f ..sY�zJ..�'.J..;.ı,ı J... '- ,� JJ� �.ı.�;;.� J,) •ı:&�.J. ( JL,.. ;, ) j-.Ll..\_,):..�l;l_,_, .... ����.); .. .l; J..-!

127

Page 142: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

128

�--�1) � l:.: Jt:ı... ... · ı.:.-�t...;�IS:.j_, .. h1:. �-"· · ;.ı:j.�;;J ._�.:�.:,J,J..SI.r .. �J.,

c�� 1 &.! ı> .. 41,;! '-"·, � ıJ"M ( J L.. ı,) J.:' ..; ı.- ;.a . ;;_ytr-:-�I����.J':1.:.1:4�1_.�., · ;J1JI��I(;,Lt\r.J;..J

�,) ... ; ,,.�r��\;_?_,)� . .�.,; ıJ'_,ı;tf v-cı:-'� ��\Jl.t -:,� .)�'�·J J� !.l..ı.l;.f )..- j l_,i J,ı., �.;/ � 1 �'..,- .:; J..J.J,;. \:�·"!-i:.� J ·� J;� �� J,J J �J/' J:-... J �Ic "':' .J·':-".ı··G: -4:� �Gi'-�� �.:..i;

) .ı._,, t:4• �J,JJfl ''.�:"""�..;.� ._j]Jb,.; ·�"-:- ��'. tJ" , .. �_, j�l(; �);!__,_., �_..ı,_,ıJ;.;, • j�JI.r;-i � FJ� ;.l 1 d_l_,-.1. · ).JJ.,.IJ-... �\ J. Li, •A:l.i J,>���)� � (/JJ _,._. �1J.-i6' .ri:):.. ı·�;:. �1 &._.,- �JW. ,, ..:.:\cJ .:,�._s:, �!h;J' '-�\) J:\ �1} l.... ,_.;.. • IS�\ rı ı./',;..�, ( :J,;_,r �.,t-.�,,u�' v.tı:..'�·"'!\,;J' .

4� "':' ,": \ �-.:,.;;1 J "':',ıL. �): L:i · • ..J""'lS .;._p L ... � \ � J':' "':' Jl:�\ � �ı_,.J·"':Il� .J� r:__,l ı./...,.,�

; -ı: 1 ��r ·"':'i':-.J-.ıl..:.:.. ;, :ı. Jı. _, �Gı; r-...• .ı: .)ll Jl..,i tf-;fJI •JjJ\ .:,_;!' "':'Ji:�\J� J. • ..l� • ıjL� J�.J "':'i-": �le,\:.�\ �ı.J. �f "':'.;l:�r_,�.ı:·�,ı �.,,ı� e.,u. "="uı � .... �L ... �')'�' ;�� � _,, �� dll)

.� .J.:.. t r u "':"_,_ı.:.� ,.(i;_ ı J-_;ı:.-� L.. • .,) L::ı .J. • .) �' J-..l��\ ... "':'il�.j-,)J� "':"J"':\.�J,Ç}. "'--:);\(. J�l �\..l..i .(;"'.!.Cl,ı L!.li,..,- �! ;LA:J � ; ....; J_,ı_, )� J},� ;ı.�· •) j_,, .._ ... �· ·�r � .J..J.J.' .) "'-� � J: �

'":"t-J.

Page 143: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

o V ��) �- t:: ;tA.:

�'.rJ. J ... l}..\_, J.,)}.,Jv!t., ,.;!·L .;! l.• J�ı.. _,ı '-ı_,. ı.J. ' . . . . e.,)t.JJJ'�� ,�i�:JfJ utr•:J . .(·j.·!.I�J(�ı .J.;jt.J-'}.c �J��.,).1 • ..(;� -"· ...;L.;" J.A!l.. u.�!. .:·_t: -f.� J� .;.ıS�.lii

)!i_\\:: J,.., $.\ • .ı: ... J:.Jt \!'.r•J )J ·�-!1!. '�";' �!J ... ;

:.ı.:.J���.: t��..o(J.J .. jı.JJJ;.\�ı:-1.:. ..J,JJ,>\!J-':: ·�.J. :��.ı· J;/ .s .,)..S)J.�· ":J$\/'�JJ .ı;�� '..r .. .ı:JJ .ı.. J' u t:,

�J.�� �J:J'\".J �.f'J\)�"=" v;.ıJ,�J i;jJ' j.J. �·.I:'J' J .:..":'-.:··"'=ı·.�_;� �,;f..l;_,> \J. • J.l-� (:ı; t.\:-) ..s);J;.' �L.:a\!J� "f') ;�;\�. ,J ... i · rJ...,)

J.:ı:J �·· ,� .r � ,�ıs:;.:: ;;J�.I-=-·-i� JJ.I��.;; .l-=:' .ro

JJ\ -.;.,).JJ-- ;_;":)( ·) ·���.J/"'.,.,)J:.l-!""' ..:,.;.) . . :l.��ı � .$_) J. �t: . .).ı lS".) ı.&fJ!\t S:.." J' ...;ıs:; J.J;

• .ı....:., J,:,' J J .. �'=' )-!.�� .;.': � JJ.J, •JJ.J' ,;� . .. ·:1�.1. Ü.) �oo\ij� )::.S..\ �.�)e J\rı. •""; IJıı:- ·..sı_,. .. ,,4'\ �Jl_,�� �-'�, ... ./'.rJ.�.,))� • .c..:��J.Ji1"'JJ•""' �!,�.�)· .ı.;t�· ·.·.t ,.1, .... . ,ı.:.;; ı�, ıs:-.:J"jt; ... r.,' .. ·.-e• ı::J :.iL .. :.�.J.P. �J ..,. .J •·., ·· \.... tl •• ..,--- . • � ·

. � \. � ı. "' ·-it :ı.J-j . .. ._,,, • . :. .. ;.ıi,J.. .. ��=-> _. J-'-' ..,r .., "• • . J ..., ..., J '-iii" J � •

. J,:ı .:\ ' .. -=-' •:-·� � � ,, .: ,; .. ; .. ô 1: � )' "'� �':.:- .:.ı..'�� .... ·: ... ,,�.a' ı.. '•; .l!t.;!! .• :ı.ı .:,ı_ t\1.'..;,..,.- . .... .j b.1_.ı1.r· W" 'J ""' "'"' ., •• . • • - - ,_-. • "'

.:r'�": �,ı;.� ..,ı_ .. _·� .d�.� J J·� •JJ•.�J. !.'.)•J • ..:Jl�ç.\.,. . � ": � JJ � 1_,1 ·;�·i .:.: � "': ' J l.:' .. i '· �/ --:P·.'r_?.- 'J/.

·ı.. • ı. .· ı 1 .. • • 1 1 e. �- 1 • ı CJ J.•·-! W' •.ı. J .... \.,'.,) .. A.)......, �. � .: .) ... M. �...� ... ':'" \ol\;; ( •-!_;\) ı!.:, .·.J•! --:�1 J' -.:S:. �./' ._;.! · ;.J..J' .. 'YI �.J:

129

Page 144: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

130

-�_iı; �t;: }�· e:" �� j.J.; JJ\ �J .�:f.I.Jt':..J �-U).) :;. .. ."��..:1_,1 w� ı.SJ ,...\..; �) .l.) \.,J �.c�';! '�"J ·� ":"'! l.j, �.) .a.-i�.l,•..i.:f.\�_, :.ı,)�\l!.li,.l',;' �;, ..;;;..ı..t(.,) ı:r .;ı.>.J. ·;-';�..,�.).;ı.,) c:\;.J. �c�'·"�' �.!.lll) '.J.J;j �J ;_,:i_,l e:� ro ;'.J � .. ;.>.• '-"''...a's:. ;J�i;.. t:.r!1 ' ·):..i:.'&J)J_,) .. l. ,,4..1*' ,-·1!�'�'t:,.,.:.; ..sı,�l. .J J.�--j r..:.., � J. �' J J:.-i j ":" , �'e.,..:.; �; �:;: �� j\ �,ı,, ..s}<G � �, f J.1 ;;_,l. .�;;,, ..;�\�i' ;;..;;;;_ı •..ı,;..TJ.-a&.ı • . i• .J ,�ı �·U ,ı J..&· .. :; .t..J • ...sı. ı.,�t-�

• JJ:ıJ, L!. \i, 1'.*" 1.5.\ s .t ..s ,.4a. _,. P.' .).�. �'..�u= ./.,) .:,ı.>J Ub\J L;_, J�J J .J.•�•J �U .)S'"J-.) JJ;ı. J J.Jıo-J �""=" ,

· ..:;, �-�, JJ.J�, r _,A ... , r;. ;.fl,' J:."" ..s)� .l•),); t-�, .1_,� r-� ..s,.4c .J�;; ,x.. ,. J� ıJ}f.l �·cı,ı .J.�l!·�.)

. ) ; -A: \..:.! 1; \ • .>.;..; .) �; _, .J:I U. J ; _,:ı_, 1 \.!.l.i ��.:ı� · �_1 e.l)J'"\ �J·ı. -"· • ).:�.\ �.:.; J- .)�; 1_,]1 .:iL:-�) JJ..1�J ı.$" .;ı.JJ_,J:·1,1 �\-'ı\()� Jl . ...s· J.i _,k�) .. �\.)�- . .. -��J,\;J;'J ı.S"J��.J-·� J-J .:.l:I;J �\.;..� J-J .:).J�- �":"'J'J) ... ı.._,' .u�=· J-'ı'J �� .;..IJJ · ıfi:'_,l(..l_;\s"f .ılr:o:-.J ,_).:..i:} Li':" J. � J.) ı t \.i\ I.J"t·ı:-\ ���) .. �,)�.'

. •-��J •;i1\�· L..li; (J \.;.. 1.5"...1. ;,;J.':I ,1 .>J:o:'.Y' eJL-:;_,r ,{ ).:.�\ t::' �.>L •• _,·:.)l·l.ut�IJ j��� �..i�.L� .J�.'-1 •

.:..� �..) ':1 :\;,ı._. • �ı.. .__·S �·�ı:.� !l.ı.ls'. ""�.) _,!.ı..;' J:l; � t )-.::.�.'i L�•ı_.J •:-" ./ J. • .ı.C_ı � "--!1 ıiJ J ...\; ._;

.:1; .:ı,'J .

Page 145: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

.. o \ 4-j\�.t:,; );ı.&.. . ��;:.c� .:, ıJ:. , :.,..a:ı.- ,; �"' , 'J ... ı_ • ..&:;t, . .!.ljJ ı:, Jv. j'-J � �' J.l; J.,, 'ı:..)�.;·�$: u-�;Jı J� -�� J ':J�Jf '-:'�J'-:':?. lı-S�- 'i.J J.a!'' t)..!•.)fS �ı:t:-·J .4:! ��.iJ ��..;. ı,r '!l J;f .;J\:'Ç:, ) .. j,,J �'· 4;.1 ,, J)� � t_,A �.1-t!- ( V"!J�) ;.llS".> .:.ır.t·� l:-.J •J �\ -:.. ..:P,.aJ_,\ --:-l:.\: �\:t;: .:l"t;".>..f. �.1. U:'' lo��) .. \i.> .f! )!i..' .. ı.� ı J.)�,s: ;\: r'-: .:s; ı..,l.' '":'-'.�; t:.:. .. � �ı:,�ı \...;J��� �.ı:.)!i.')i�,, .(�lj\J \;.. ��.,'). v;...; �.).��..{,.le- 4iıi.�;.:.;i;..ü .:,-:'i .J' J,ı.. .. -.:-ı, .. "':'J�\J..) .. \}»_&.1{ _rJ'�J l.J,rl.)\ . .. .;ı/J.· );�\ ��,ı��,) :.,,_1,\J.J:.- ..;: ,..,...JJ;.ı_'V!-�..j �1.'>.\ �'!;J J-�J):'.t- �; .,s.·JJ ı.S-l);.J._I .:,;.> • ..U J-.4J .

..;!JLAı"J ..;u;, .:.t:: � �:J J��� J' \!. l.t'J�-... J ._:\;.. . .s).-.�J�.J. ��ıJ,���(.l(,j�l_,l ,,� t;.;:J.JJ\

�; .J•'.J J :,\ .$.,_s� "i,, )�1: .;.ci )•J '.;,.i . J.A(i) '}·.J . . . . \ . '

�..)�'�c-,ı.. J j � '·' ..;_;. J) � ":. ,;_� � .ll,, � \.1 �\.:,;,;,ı. '":',J., .j-": j- �,ı_,, .J)�'· �.) > \; JJ._\ L.�\ •-( -.J J.l C::J\ r-� J,..•.t J.� eJ t... .J. � Jll�t: •JJ�\)\ �' JJ-:; ,ı..�' ... _,...·.),;.. t,:., \.lı )l; p., "'�:\ �JJ\J. J:-':) J.) �-l\�ıı:- ,,·.i-JJ.i.(/js:. J,,�, .:.�; �:, �.4\,;..;\( "-!';,,)� ,,":,. ,.r�t-v.ı;_,.ı..ı�;.·�., ;.J.r:.:·k

. r-�j��· :_,,jJ. •);�_, �·ı,·� \.:..;'6' r.!a� ·A.,.·•:J).J . .) )b �_,ı,ı �ta.>J.) .:.ı.t:, .. �.!.s:;l • .).:,'(j�l� ... 'I.S-':I).!.i_l.�vT

131

Page 146: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

132

..._j 1.,; �t:: ;tU '\ .

�:..).tJ...Oj_, )J�:,ı. �, ·.!.�:. r-�?r; ..ı;.;;�J.:.,ı:.,J. ;_,(!.

�) ..f- J �P.-1.- .�):.� 1.-,...a;.. ı$' JJ.'} �" �·} �·�

'.l':' �.:.,_, ., . ; J" -"· ·J�J'-'_ç � ıJ.u .. ;. ıS:: ı p.._,S" � � ./J.

� 1 .ı::ı=. �J;:II.Sı\�l;:,�..:..l� • ..l:�>; y J'j>. \c.,l:.ıt:Jı.J\.•J�.\ �,ı.J(, ;;,:fi �Jf.\ �;Ltl;l ;;? .:J'-'•4J '-:'Jİ-J-§

- ·�A J:..:.ı_;....,r lj,;.; .l•"; '.J.���f�('' ;;t...I.Jı;;,.; _,::.

.)�·-Al,' ...;:�i ;..ı.i 4.�• ·;�i�J\..!l_(J'_..�..,lii jJ.caj �.'. ��J<x..\ ü-J •:t. \.,.ı_ü v_j _..,.,�j �.t. U;\. �� )• \(:... ., J !l ,.,:_!.t-_1 Jl:;. J� � )&...: JJ !l.ı.._!...li.:' J ;J._I �u .J.�; � �� j..f. ı.s.ll J.! ,j ,t�· ı:_:, j...'. • !l.ı-=:_H!.\i � I_,.JI ..sJ..).Y. >-;� y ,ı ,j L; J.(l.!.!\ ;1_,..• ..s );1: • -�..l:.r ;,�; _,1....\:1 ,. ..,. .. ..s J:-�--!,;;-\.ı.�i�);.-4-!J .J .>.S:'�\ �-� -"· J-=.e:,J .J..) ,_j, J.,;: �sı: 1:ı J, c)· ·�lS'.;,. . �..l.'

· )_!.�1 r; � 1 .1="" .J.X �;ı, v,ıı� \.J_,} .J.'I,I\ �J j,l .

J. ,L- j J J. J.;; '-:':;,ı.. e..l--�� .,i)� ıi..) r .J J-... ,, ,

�·=--j, • �.P )J..l..' ��::l.ıit>'l �.\J..)-'.ı.S;IJ\\!J).; Js:';., t';l, ı$,.) �\.;..)6 (.li� J. ,jl� ,l�j .( J �,,,., \ .1';"' ... � �;. ,.,) .ij_�;J_. _,.ı;t �..) .J�Y..JA!�; ıi"..).i. • ..: ..)�\,;...:0 • �.);l,ı$..)\5\;;Jf:l ı:;.Jf J!.l�j-=:\ ..:.>b;.�. )J-1:' ı..S .. .ı,IJ J .ı; ı.:l:-.; , ,., • ts:;.- ., jJL� ;;..)j� �1 ı$� • ..ı._,;_

.1,' "':"'-·...-: ��� � '=-: .JJ)' .\:>:.:.-.,) J.lu �ı, ı.J.- ·-=� r\;. J. . ) ,., .:...1;1..:.1:_!9 "':"')J_.J..!..!� � .. �".,. �� u-:"'11 _s.� J.·�._:;J _

�� J,' .ss .:"...l;�"':"'.l,� ��,_� Jl..ıiJ rJ;J.V"'>--� ı .�lo ı v .. . •

Page 147: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

"t \ ..._jl.}�\.:..";1;: ... •"'-!. �� �� ":J. �!.ı.[ &.5;_,:.:;.�· );;_, .... �.;...;. ./ ..t J .:...T . . . . .. ·�.;.ı; ... ıJ' �� r Ll-:--J ol:' --ı__,.. J- .,�_;.ı�.> .ıs:. JJ ... ���i�,---� u_t./ C.JV'..t. '-:'..1._,; • .J.ıt\S:.� ... J

�' .�t..Jt' �ı.... o 1$.1.'. \, J .. =:' �l..> J.. J J.I,.J )1_�

.A.' � ı..r � J;..l!u ��� �0" :J�;� � ·'-�J;��,r 4 .jp JJ., j_,l. �.i. :s..._ı:! ·�l;.l_; -"· . !l ��·�ı.,.,. � J�-

.i.. J. ıJj�\ � �.1. �. � .J..G. J. vJ ı l;.i:J\ �� J �· .1.

�,ı.;s-�.;:1�. ı:;(JJ.J...�.J·�. !J .J� 1 � •J')J-J . a;., ıS ..__ı,, v-i ı;.;-.;; .�..:.•ı.:' J!_,ı.. :J�·--'!' �u ...

�.ıı,ı_�·.�.j:..J)'.;-.; .:fJ ;.l-A. J., �).J_;.;,' j_,ı, j_,l:. � � eJ .:f.L,.. r1 . • ..S ..a..\ ;ol; .lA--J, �.f LSJ. j• . J:.J:._, �u,, �::r � ,, t 1;� ..t.ıS .. ;J \ol jç �' l:: E. ı .):, J. \_,...

��.J-1' .::.,tE,\;;, .f:l �?J �· J,;;::.. E_l;;, .:..;J J,ı..

..s•.; J.J" ı.:J:- ;.;J\ e_l� .:,JJ Jya d_:�C ':L0 JJ�I . ıwJ_,:-'l:...'·J�Y'v-M"� ... t! c.l'.��) ;..\.-'t')���

• ��.:,l;.s�"':",ıJ'.:..I;;JJ.l?.J'..sJt=-:ü<ı o ;...ı.i,;_

Jl ... � �, J-•1 •Jh.•j:...��·,.J.;ı._; � .:ı.sJ.ı:\.;..

.tJ.J# l.!)ı,_:.._;f J� •.l�j �.J.;. .. ı:); \;'..:ı .J }_,IJI J�JJ) (/Ji ,, • .ı:.),\'':J-\);f �\.;.. ��\;.. t.))j�_,...; �l.ı eJ }:.'(.lJ J f:J _,(' J � eJ�j �f_l !.IJ't:. Jj.J_, 1 .k_,'$! l....i J ,

ı.S);'(�,;J):;Y' ;.;ol:' �l;I.J� '":"'J�\ J.!J.-'. ;..ı T --:· JJ_,-JI �� _ı;j,._lJ ��J:·)L.\. J .J� ��.i\. ;.ı .:'·�Ju.:ıi • .J \..... • • "-' . '":"J..ı._l.ı\j,( ��J � �,.,..._j ;_;U.JI ;:-� · (,j ... ) JJ�r:. �

133

Page 148: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

134

ot.�\}� L:.:J� ı\"

. �ı •. ..;�ıe��� .s-.,..ı..ıJ.iJ )J_.:c_ı;ı..ı.� . .,)_t:.lr_ ... , -

• .l_ı�J,ı JJ'-:lS'..r:rJf...1-•�.J.<..L.� <rbı:i.;:> ıy ...

) ,:ı,\ ;1�·.,;-ı �)� .J..\ J.r-� �-·_; > ./'"JJ.L-•;,, ı..S.t.J(' �-��)�\;. �\_,.... J_). .J:I �����;./ J-:'J �);\;_,-, ı/'Jç ı.$J� �'ı.J-A:\; \� • ;.L!.lliJ. J\i_, .....

J�\ ıJ.cı,, J.'.i � ı/ ı.>):.. u .. rJ'J.l \i� ��:ı:._ ... J e.) �j ;-_(;'6 .,s;J\)J(;r: ...:f.('ı.S) � \;., .) ....._:.il,, J.) ,;t_,.• .J..\ ��C.Jı,.J. ı.S.t.J•"":",ı_,\ t J:k• J-.) �..i�i�J ·�Li J..lJ\ ;ı..... '-:"JlS"' �.r��l.:.a•; e,)\;.:1.1. ' ;.J:& _,�-• �� � • .ıs:�_,.JJtı; r.ı.-•· j.. JJ.a 6;\j �-:.c:.t� ; .. �r, ;.J-;..sT �l • ..ı.a: ... rK• · :.I�I;..L:,I!.IL-I.�l ... �� � ..sJ:;.I: �-..Y.._,J�\..::..�_,� • .)���j ı!.l.J�r;. ı.S.J J ,ı ,ı ��t.; � !.l.J� J,�ı.... j-_1 J-.a.\.!;.1 l.il' ,.s,) .f.J �,ı ,,:ı_�..,..:.. �t.:ıa.; · ı.S ,)J�I e_ _,ll. u-;!.l.J� ı.S.:.G _, Jl) '":"J_j( (JJ:.; J.J •;_,:;\) �yf_\ t_\ .JJ ..j j .;;� ... ._j:JI ı.:..U\} �,( J,ı "':" YJ'�'- J-.J.J . . ..s� .. l:l �..,..) "-�'.,......

L •• .t.:.� { �� 'J) (V'f J.J) � .J 1 ı.Sj. '"=",lS" �,_la:. • ) ,::ı) '7' ,ı _,1 ;ı,_ ... . _,k:A fl.i; .ilj .� \ J ı.S � \ ı..i-J :.,r-:1_,-., )� J; JJI ,_:..._,.!-;\i. .$-!.ı.�; ı ı:, '..,.ı.J �.\ (;_,:i J.l ,';'.J. \..,.��·.i . • ��,,)� ... ): .J;p � ... \jliJ..,i ;.;,�, ı.,S; y ;,; J'f: 1 ('"j._ ... t.J )_,ı_"-:'-"· J,1. e.Jj'-!' ıJ.�. (ıS-:..:-J ) Jy- �1_,..... .._.;.) Y . . ı.S-':1 J.l J • .l J(__p )I�J,; •.) �.J �.).� �_,!.·l:: 4:' J�:A .U-� ..(,.ı.::\ Jl) '":"1�J'J �.ı..:; .)•

J-ıJ; -

Page 149: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

ır · A-�\) �. t:.."; ta... (J.,, �� r) �" J\ �-�)\ ":"')' ' 1.5� \.,�.;.i.lJI) •..l-! • !.l�\ � ":"'-'}' ":_\;)\ ... :.:_ · ı..s-ı:\_;.1;\J ...:.....ıl:._,\ • .ı._� J, ..S; • .ıA ıSJ\..f' .:.ll_,ı.� ":"'�} J)IP. · �-1;., :.1; :r.. ... ��·\ ��,):} J.ı-!.1.,_ \.,.�;. ... -)� ..l!..J-) .ç,ı !.IJ•-:' J� \ �'' • .\:._ ... w (Jl!.�) w ""�';i i·.J::.;; Jt) J.))J

� 'J J\ .j\.J ,;i • ..ı....:.·� �.n_,.:,_,.;;� ( JJ..l � }:"" , .. ') .�·:.: (..,�j.) .�,�'-!j ":' J ;Y, (j Jl .i • ,) �; J;;-"' .rJ} ,ı*'" ı� �J-.,J) ... _, ":' _,;_,1. �_,D_,\ �:-.•J (;i_,;). vcf .1 ..s.r.'' _s..,'.J • • ..s�' rt=; �;f..s:; . . ..s..l;.').:.ı.:,_..) �)Fı'.1"-:"!)J-, '!.l�� .;..:\) .JL·�; r ":"'-"'·'; JW. ı/ :J ..ıl.:_\ ı.i'.;-;.ı.),..:.;.. .7.,) !.l..ı.\s' � \.)J ":"' -'-:' \;t'

. -.::.J_,.a�t.:fs:J..!�\ "':'J.J,J":"'If; �.i.:}\ JI)J-.ı( IJ�J.ı) u,J-_,..J_,I ��� .:.-.U_,I �daı:..,_,, d.,.).; �'J J\ ... :..:,

.ü�r :11 )� J• ":"',._i:._, J.� �.s"' loS�-' )��' �\.:.ll\} J .... ı: "':'i • .) ;.U .:1. A-4;!. e..· . .lj'� .-�:,1 .ı� e.) .,$;.-A.) � 'ı/J\ •.J!•l;.. ıS.r.j_, ı$""'"\; .j-.l Jl} ' ı,Sl.J.J .:-!..ci\ •=: '":",n J-.ı .:r •• ..S.l.J.J •:t. _s.., J_,l "':'-' .J.' ( � L'. �l• _,1> �'-.ı:"'='_,-';.\ �J J$ �;�b:" • ..ı.� • � �� r.,Lj �J\ �.,ı_;"; "':'J-':,\ E_\.ıJ �i.; ·�t_J f cJ:_,:)\ A-'-.•.J..� ._,lo::.. .j..a:l "':' J .1;\ ...;�}.i ��.1\; IJ .. � "':'}i•J �.:/

e.'.,-' ..i.J. � �" ...,..f. J.,> '-;';ı)'�r �� <J,=; J.l ·;-'::') j J\ e.,)� _,..ı!J -':..ll} Ad .1 ıf.\ :J ol� e :/ � � • \.S ..ı..\ _;..:�1

.. E. b_,� �·JJ{ Jl- ·� • \,.)-:\):_•;f J.'.r • .,ı.:_r, jf.;\ .. �

135

Page 150: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

136

- - ��\) �l::;tU . ıt ;,;�r-J�.i · ... P�\ .:..�.)'":",lS'( .SJJ-; .J� •JJ:.'I) .:,r_, .. d" �Jf..\ "":" ... \ Jll J} .:;.Jf.l �JI )j ... ..r_P_,I "':"" ).\)' .J. _ _,J.:. ��"""J • ..ı.: ... �\.;. ;,;ı_._,_.l ��J� .i. J,l . .t.:: J.l)_, ._;.y _,1 ;Iy )���. "':"J; L� 0 ... "� \.!.' r ':i .j.r J;,r'._c.j_ • ��_\ v-l�c� ':" _,ll:y J\Jj .:..lt:' .j-..) .. ı::>;ı. �..ı�1 J�l ._,J.;..�ı.J. f.Lj •. :/. -l:_ .d;ll J .ı.:S .5- � 1: .t.:: );.,...:- ..:.. '; _, �'- _,1:1:., e_l.ıJ o..lıOf •!J.)J • .J � -'�\;,; 1_,.�..) '":'_,Jl.:;..ı:l\.j-.)j• -;J�\ ""':')) �.:r;ı:ı) ,_, iJ) :.1..1.-lS '(/ � \.:.. �\ ..s ':1\ .ı._:..'":' , .... _, JJ-•-· ('.li \.;.i..J • . ..s� l).:lJ . .l ._ )L., �,_;ı,�� • .))""'· .... ���\ 4-.;.lJ\ y;. � J.-:";) \,;,. ;y1 ( ( L" o.) ..S�) .J �..)\

. :J--:1 ı.J..r:� ;/'.&."6.�1 ·1- .:;� _,;l_};l: �..) �J-> .:; Lf-:J• -.� • .) )-� Js' ._;,.... �;...) J_,\ oJ:} J.,d J\ .:..J-I'l \)\J .sC; ..t( ( ..:.l:._j.-i• ) ..:ı...;. j .:; .d) .l� :ı-' ,;j J :J. �� \ V.�.r ;,\S'.:;\,.j �.S .U_,\�!}:)\.? ('J . ..S .,.'J' :.l.J._I � J}.r,;. d: . ..?- .C.l;.f • ..ır'.ı.Ç ıi-..) ;,;Ç J!' !J"':);_,:.r ;.ıR- _,ı_, ı..i-!' �� )a.:.-\ .j-J'�4;. r.J....lJ.J� I.J�j � �L;o:- j � J)ls'" �b.J..s_r...�)� ._s.)..� �-J_,t .. � J �\JJ'; ..s-1:,.: ı.SJ ) :; .J�I .:L�I t,b.J o.) ,.1:):;\ � ... -/J · J.l • .i""='"' :.l.;.�._\ �- ;1, '61 .i. .:.ı.J-f.,\ dr-'-':..) JJ.\s' .:,.....j-.) Jıl \. �

•J. J,ı ..S-l_, _,,"' r-�..; � ıc ;,; .J.-:S ,J_r :.ı.) ..:. f .:�. �(] -�;. ,(j) j o.ly J; .J�"'y) �l.A ;..Jt,ı:�., ;\) \)\j, ...[ ..J( t )lbı.:,_ .:;4 j r-l:. _, rı._, ı' .._.c:,)' �� � J � :.IJ ;.ı: Ç

. �' J:..r ...s;_,. 'J=;ı!, �� '-:'J.l.,.' ;l.iı.r .. �� �:�.J1 .J�..;..,. )�.

Page 151: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

,._ w\)._ t:: .ı� . �;;. ı:.l:\ � -� �\.ı.• "�L":��-' ��4- Jl} :� � . ..S �1--:-l:.. "--�\;.Jtlı; dJJ_(b·,.lL::IY._ • J� .>1,.,-:e\.. ;�Js' •i. �V.!' .J. �": Y _,,�-lt. _,ı. ı.;.. • .ı: :1. • u�� �� •. rı:.,) :i.U:J--"':�)1.;. .:,_,!�? . !L;_,:j J- \S.r.� J . .)

· r �,.. �� J": ı:.ı:l ��;.ı. \S*.1 J..r: • .ı r.i.J1-' � _,.& dl-tj.J • �.l;..ı: J.�:ı:- \S..ll_,, ,,ili-! A:._jj...u..ı� ��=� ·j-�Jo--f.1 �\ıS.)�. (/J'-' ·J::-�'.f:..t.. jj:Jj- .ı ..ı._\�.)\ �i ........ ,.., cl( ��Q:)r.. ,..�=!' J ı . ..s�� j-ld.J' 4-f"':'J.I a .. ,.\(.,; '-'JJ,, �.!..)�'�-'·�.;,_,.:-�ı . . . . . . - . .:1,) !ln;.ı...:i ��;ı, ·J:.:'u.' ..ç;.J J' rY- s ..u.'. jll_,l ��,":� J .b:- \:� . .o" .j-.l •1. \S.l}J .).ı� Y: �"-' tS.l.J • .:ı�J�.ı'J ·):1-\ rii�'-�..i, wıı- .. r.J...l J�

.J.» ;,, .i.,) :.1' .ı\J • �-:':'1:' :/J)_, r1. • ..s ..ı._,) .ı�' -':-� �' . . .ıJ,M\)\ �:1\ıt �:JJ"J)J r.J . .;..-\ J ,,;u�-�ı:.ıM-' :fJ � ,.__;,. _,_ · · J,) J�.\ �� �� • y: _,.:, -1:.\ .ll./ �.Lt:_\

'�· Ü!�.P�Lf\ .j.:\.ı�\,. ·���' �.;; .;i::.�.ı.-;t_,.)�\ J-: '-:1J1 (!-· .;;fJ J-;\_, ·.Hf-1 J' J.j-' rJ . • .ı ... � J\·

�,.._, � L:-=- J'c •.l � j �·,.ı._\ .:,,ı:..) .oJ! .ı..Js' ..,��\ .1. . :.ı ;./'Jr· 4..-'�-' �.ı;.. •---:....J·.ı' s.J .:,'v) .f-->: • .ı.[ .::. .� J t'.lJ • .,.1._,.,;:-;.:.kJ-;; .J, � 1:� ._.::ı ı, .

· J � ....:0 � J.ı.:.J' _,j.:.ı;. lo-!. ,.:,. )a.ı\ o-�;J..l.l �;� .dı,.1. , �,...r.ı;� .S.lJ:�,.f�.:.,\�G J.i�·J; �J !lJ i ..s�\ • '.J4" .:.�� .ij..\;;_,_,.... �_,lJI.ıl_, ... ;,ı�ı.t,�J'-7�

137

Page 152: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

138

��\;� l:.�t� !tif �;�:;.�;i..'�;:.,.) ı5.i. ı.> .ı._ 'i�' .• / J-�jj r.i . .s� Y. :J;f )Jr'"$_�.:;. "-7'�..1..,)-f )::.ı;..Y.J-·�1_, ı.S,)JJ:_\ •-=: "-7' _,..ı._\ �;1.::.:,., e. \.,)J e.l J, J ı9 J."; ..:.ıl�"\; J�J U" '-:J\ . !.b A7 •• $C.i� ��.1. d;ı 4--!\:;, • ..S,.)J.l:.' �!&u �b\ ("'J ��ı,;_,._ · ,;.:':./··� •:.,a.�)�r.i. ;L .... \ .ç�,, rY.-�S�' -:..ı�ı:.ıj ı.>J·���'..ı.:.'�6..l • .J.>I,ı:.,)\..."'-!'.J • .,rJ�'�. �_,...:J.:.ı.Jf.'tbJ 'JI.Jı;t{ .. '.J.� _,.;.� ;..ı.:,I�Z • .,U..;.ij"":"�jUj\

. ..:S.J� ""7'�rl.!.>\ �'.l:r �\?"; .�·. r����J' . .l j�� ;1_, .· ı.>.,Jrr � .; . .lJ �Al(.JJ!:\�b,Al(_;..... • :,�..::.;, J\.1�; • • !J..ı�\ J�\ ��\ .;��.);ı-3-.'l.i,"':"'J�JY..." � � l �·.,;.J_,.i-.,J. Jc.S..U!\ E.1�J·"'}.$! j_,\ � f;,;:(' '-!J)yj\ �(�;..-;..) �_,�, '.1' ��=;....c�. J.>.l,ıı,;e:-•J'-' \S' ı >-;JjJ_,I �- )1_,, J�\ .:.ıx�� .J. _,, ı.S.i.J J.l;\J .6PbJ .:,ı .il. ı.S.ı.L. ���i:.h � .,.r!1-.; �_,� olb Jl A.!.:.. !.l..l�\ E. ı.,_, J J'l'('.".f. J.)),( ._:ı_,ı i·�,=-·_,; r.- Y) .:.ı 'J ,ı u·ı _,_,_..; �)..) . . (.'.lJ •.i. �).l '� ;;§' ı.:;.:,.J.\. ı.S.JJ!I J .;J � .�_, J ��:...\ eJ'•�) Jt�\ J--.)j• '-!JlS"�\ �J J�ls'\.-.ı�. '-!J)S_;Jf:\ '-! JJ IJ· �i.) .J ( .Jt!. �) 'i'J 15_j .t_l ,$-..) J !.!.ıl: 1 • �� "!',.d"' '.:.ı .f � ��, '-:"'J;�I � kJ .u If\ (""lı./ j_, 'j6 J-;. J_,\

. •.) ,(li'\ .i-' .i.'-!_,.\) ıJ_,f.\ e. b_, •'.! .• ..ı.IJ\ ı$"':,\ J.l .; .l� ;;/ � .l:cJ')l• � ı...).l:\ •h"":" r-".. ·<:...:;.u..;"'. :..l..ı.:.._l)=:l.cJ ·.).) }J �; ... d: (..:r.;c�_.�._,. \) .)....4) (' i-1.;.. r�� j_:l ı3J.>"-:J./ j\�\ .t>: �l .ı�;JJI!.Lı.�l JL ... ;1 '-!..,.u /S::.• . ._s:f.)l �j\ � $},;>�· ):..ı.�l..:...)ı.� '-:"';: '-:"'J;/" �:.\' ['_J\ ' .• ;ıJ ).:..1)\

J )l,ııı. •

• . 1

Page 153: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

'\V �1) �t::)�� � t_.. ,.JJ' �;tt':' �Jj.J.,( �.ı1-J r.:ı-:.ı L..; Jop.

. ._..._JJ' �F � � .1.' '-:' -'=ı_,ı� 6ıJ ç J�i:. ı:.,.k; -. �,_,, rL..J:f' � ·�JJ.J P.- '-:'JJY:.ı"":.' J.�' Jt...) �\�JI}�-: _,;ıJ._��� � •:JJ�t.ı�Jf � r-� .J. �' .\) .J..-.J ;jıf.' J.. 't(., L:...\ �� r\: ( J:-" �,) � .Jı, J\ �J.ü • .c... 4 .J.JJJ� �,, J..�_l � � .1[';'6

·

. . � � \:..-J�'\�J J\- 'i\-�\ ��JJ �_,.!f. .:Jl .t;ı� . � uJ.rJJ:l\ � ıJ.Yf.' �ı� ı_, �.If. J;tA_,):ıl �; ��}_, .. -!�d\:.... .s J_,):l\ �? ;,;_,f-_1 �·) l:ı:ı; .j \) .

J.a ..s-t-r w. ;f.J .:,li. ı .J' .ı\..ı...i t';ı, ):1\ '":"'u:� �ı..:.

•.iJJ' .1-:s ., Y _,_; '-' J jy .i .t. jÇ...J l..;a"a· ;; .ı � T �., �� JU:ı J U..\ J):-' ,ı.�) •J �.:... \J� .;.tl ,ı c.� .:J •

� \1. � .l� JL..l\ J)�� ,� ;;_,!. J.J; J I.S..\1 ,, ;; lj,_...

�Y �_, ı.S-':.' �"-=-d..),;.. uJ:ıT .. _MO ,i:._,.:..!;•, ı.S�ı_,ı

. ��C,J\cf-1'....:�\ �J.� �J..I).JJ•.f •JjJI)-: ... j lı \i .J� � ��"ii!Jjjj{ �,s Jj 1-S.l:,l J.\; �· J],l -.) .1,.--! ü'.-j �\ ):l\ r_,\ ;;YJ\ J\.,� o'J\;; .J.•J:f. r� t !J..ı.� \ -.s� ..;�..:.1 J\;,_-j .�� IJ)J.,J��ı_,ı J .. '6 .ıL:...\ � J ,_....),...; .,..;.. �"'=" j\ . ).:..: ;-.f • _,_. �, 1..1" J-� �t;' Jı�ı,�-:.ı., .;ı.) c:,ı.J.: ;�t-.bl�.\ �ı.�. �Jf.' �,c:.t.,.�.c)J\JJJ J.;b J.,t:1_,1 u; l;.\_).J�J� y "':"' j\j ;\ � .'6JJ�ı.!i>_( ,.�;1 �J\;IJ �(� .J.J. J.� J .... \;.- r-1: ;.ı._lp.. ı.J�. e.li�tıJI•J.)j I)JI•} ,\S'_,

139

Page 154: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

140

�')�-�.Jıi;. ı-' _;;�� -t ;.a.;:,i, J.)J\J ü,_;. • .;sl.J.,. �J�\ J� .;_,-. �� �')l; • .W:l.J ��i. ���ı!.U �· J;J:I f>- .i.� �Jı.-,_,.u;.:,ı,,.J,lJ, J-=-:�_,,.�,_('e-';.ıi �·.i.fl.J� ı.S�IJ;J._I t::.o\,.,�j .:1\J_,I �.,J� �� �t. • .,�jJl_,\ 'ı(; . .:..ı �.f.J J.....:.lJ\.I,.�.)J':"J' � Jj��l,i "':"_,; ..:.II.J.J 1 >1 � . .. ut: •. 1.:.:\," ...., .ı. ._..,.;..:;... J.:.f ..Ll(.,.:..U\. J• • '.1. '.J . :.r:.� J J J .

"='��·_,.�_,ı;.,._ �,),..u.�,_ .�ı...,..ı,rl.iı J�.: �' ":"�ı\ �,J_,I ":" Jl:J.J �J ,&" ":"_,:1,\ .ı�\ .�·�j �.J:l' J...;J_,n...;ı_,. J.!��J�'&J�.i�,;;.rJ_,,.�.;·-.. _.ıı.

� �� �:}-(.�./. �J�J\� )� --:-!\)-J �� ı:� JJl .f.lJ}'f..\ \.!.li J � Jl Jl::-J � y .J J �.) .r-J!' J� �, �J.I.-; 4$'.:J I.J. � 4J � 4!.i. )-:.i-_\\""':': .J.L...ei_»-JIIJ_,l.JJ-lJI �J.� 4$'� J;;J-:.i-.t' � �Jj_,i��\ d\":"JJ:,Ij_,l,t ıi..r- �<:,,JJJ� '-:' .,._; ...:._!.�d:!: J.ti._rJ lo!J:JJ.� l.J ..... , J ;....:;_ \ .c: .ds!�;,.,. .1. d_:: l.l:• .\s ..J.JJJ )IJ � �.\ S..,l � .� ·� ��.:.by ":'J-':. \ t:.-_, J_,f- .:.,.ı-..:: J'U' f � J, . ?. -''J. 6:11 JJIJ.)._.!j:_l �JI •. :..li.J. ":"-'.4..' L� J ı!.U f..; /,

.j_} Jt?,_,):. y. ;,; :.;-, �-'l.t. "="'.ı:' .ı.:.: r� ·��.ı 'J

�� Jl..;r" ı:�· )J.l JJ\ �� .J, •J j_,\ ıS·=- J\.;:1 .JS: • )-!i:\ . . �;..J'.f • . ı.rı.,ıfo �)·ıL!' �-' �.J �-' �J ..

: �.S ..1:-.:.ı,ı 2u .. • �j ,,.\_:._1 -"·,J t·�' �ı..rl' � ... ıi.J; • .t.

�_,� "! J�.ı\ J_,l • .;.:�). J )lA d!:f c:''..; .ı;� '6:t • .) . t.!,.

Page 155: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

/'

,, i..;l,i �G:;ta..: j.ı...; t .s.ı.:. JfJ; ,,J,� '":"Y� �·\s'� :ı.ı1::r:� l!::: ��:r:....:���,:.�.F ;f�IC�r.J.ii�.;. ·J.a!·��,. tJ,Y � .( .P fl,... � '· ':ı.J�'·� t!.. �� .s::•,

:�J'J,j\.�J�J,\A-iJ/ �JJ:'���J �ı. J,r 481,;,\ .rJ:f.ı,_J;,;·"'!; .JtJı.J,J�

'-.l; r.i: �.f

·J�' �t.A:ı.PJ�J,r .j1J,J � .s:-j�,:._,;:f .:l.J. aS� � )' .:ll. 'J) :.ı..u ·�' .� \!.;. ·'-:·, j �ljJ

':'.,,,�_,. e�a-j��l � j,J_,;::.ı,,�,� ��

• Jıl>:,.� ..'G.l J/ .j� tS"' ' •.•. �_::.s J• • .,j y;�-1.

�Y .{ �tJ\Jj��j\le�jJy-J8��J:/-"

• )-!. u,tYi\, � �. \-� .;;-- J..c.' JJJ.:.' .:,,;,J • .ci ı)-\� �JJJ' .rf)�'��\.·\· �-\J�\ rY-..,. U,\�ıJ-"

...<' .1. "=' ,J{' �'�'.S, ):1 ,, ·�il:· r�·.;f � �' ,.j(ef r..:-J.J..' .�_,..;.;J,_., ı.S-'ı . .JP.-�.J r"'JJ' i$:J' �

· .. \- .lüJ�-',;.....-.l•.i.;.!.i:.\ �� ��\;_,J CJ� ��d lı.J-'· Ü_;J! �)�:fJJ.J.� ·n·JJ.J.a e..Cf.l � .t.J>j r'�'..;. 1.,..1u • .SJ.!..Jı.SJ...'�"'�·JI �JJ! �ı,r: Y' aS�J"'!) �..J..�.;�� �J J • .cı r.Sl �). �J�t U.� ü'.).l .,.; '"'J.IS.I

. ..ı• d�� e;jJ\ �»-1, �;-i

•-'.1_,.-j � i�.:jJ�;�.�\�JJl ,·,i-! "':'.J�.:f .J'.. l,;.le)J

� Y....ı:,;.:.. J� J. �.J' r.Yi-·ıj,, �' ..;��,_;;'ı' -:.t:-:, �,��� .J.L; J'. ·!l�.J,(,J..uJ_J.ı:..S"J!.l�l .� t.::...

· : �·J'•.:.. <""".,. �.JJ. �-. U.,l ·GL&.:-ı •l .... ;,'..1 . ;, ... \.!. Li .. . ....,. "' • ,_,..... • • , , · IJ • • '-'

141

Page 156: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

142

. . , . • •.. •· v· .A_.I .r ··�;�

.;._,ta."' _,!o����� l' J\ ·�j..� J � �' ... "'· !.1 ""=.\ ·��l_}!..j-.f �fo .A:-.1·.1._,-j� .i.:JI� •;.f aJ)J\ c;. li r .1. j) .()!kı �-''..s"'.� . !.l.U�' • .LA ı:...· .. � ı...; ı_, ,_s fo...:.. __;Ç ..;.'6.:.. .; ..s;;.f,.,.. _, J J:.1 -.:) .r �,) c\; J "":' J.)

'"=',:1 J\":"'�,.;.ı.�.J.i.j-.. � • ;�-''rJı- ...ı><t .;ı,) .:.1� !.l_};:J. \.i 1_,· �:I�.U:L·� 'J J'.J"�· .. C..��J....-�JJ.l

. )_, ;"'�_,��·)JıJ..>.!l ���.� . .Jı'-:'�"'�.r ü ı;t:--) .... l1f':"

;-:'" ��'·J \.J.:.,.\,..ci\) .. \J;_,ı, -������ _,.6 �;.;_.)l:.. .:.Ula�_,.ü-:_1� ;ı:}�((.$:-'1;) · :;...:,r;.'J �·.:.ı� .... �/"!.l;J:.\

J.,, ��ıJ''-"' ;J ..• �'6 ..._J'":'},'..;�r.� j.o,ı .. =-.,.t.'":'Jı,, , JJ.J .i . .l.� 1-!�j 4�1 ı:.l!,..��J ��'��,.d" .:...:.r V.· lk-� J·ı.�_ri ct:...�� j_,:& ··..s:>.t.J•j.-:JJJJ.'.tf·Jı...-ıo$;.._,.1. J.l!ı _,,./�""'��li Yı� '"='"�t..L....ai :s��.i. �E �.,��J{ �:;._...ıı..l.-!. J.i,'r .. '-�.,., .. �.�· (JJ..J� y)-;J,ls'eJı�.Jyf.••j. •:J ��� ��Ü.).JO �\ .j._IJ .>J .:.,s;\ .... �1\ A-M-;� J..l..\ � ,Y'J � ,.sj­

J J ;1, u• '6 J.::...o � _, ..d'" ı..ı"' J� V. j_;,.... J_,ı .,ı;� •. ı:\ �·� 'J_, :i. ;,;.ı A•J�J \;......-\ .j. .. ·J�I l.!.�i �J\ ır •..i­�i- ":"_,ll a.J.P .J .1,_.;-\;. 1_,>�-'-�.\ �\1. ıJii:�; � IJ; ;)�

'"=' J�ır.->-t;..:.: .f ...:..:-- ...s::J' .r .. i·.,'.!: ..s�r .<:,_., ..:,��� • .ı\-iJ...,..:...'- '":'..t:l�� ..s.;'t(.!�'":'J.r! J!Jı..tlf-\ �.\S".i. '"=',ı _,ı .J ı_;_ ... . 1ı...: .. �' .:,.� .,, "':' _, �'..;. ;t:"" ·� ,�"('"_,!.) ·

'•� \.SI,.,-.1. ,.;!'.Af jt ... �,\ · !.1:�\� './' J:f J�

�� .

Page 157: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

·�\ . �\)� l:!;ll ... �- • ..&: � :J; n ; Ai ,..u�.,. � ı_r: -"·;; ;J( .• !l..J:t l.!.ll c:; .J. c:J-ı: ��ı: ��.ı•a .. ;ı_, ·. ;!..ı:_J· !.l..ı:,l .s� .:,.aL... �J\ ""! _,ı_,t.J\ j.- � ._f-j�\..iu-1 ;I..L.U .1.

·�tJ,..,....-:. :ı��,,.,.. rt (J=--c. > ·��..:.;J'-!J-4' ...;.._\jj)-J� �'-:'i--' 1. J�,, J;.'� �,.,. � 1 ���·.,4 ,.,-·,.[ �\,.,-"JJ\ ·��J.I �-":� t':h;/'" . .J J.»J )J. ,, �.J-Üj 'ı:... ır;\( -:.,1; t:J' \5_ .. � .J \ �;'-"=" /•;J.!.&l_,t�J�Jj� • .ci,J ct::.l,��,ı,l � ü;JA!..f J J-W:' .1. � � !,-ı'r. J J ,:' ,, ;_;J:. ......ı; _;.t; .J. ı:;.) • _,..!.1. JL� ı;u j-� ı' "='";'r:- �,..,... � � y_ J.>!•..,\;.IJI.:t' j_,��.L-.•1;� jll �.,ç.J ":".J�\}a> LS;\......;.. E.l;� O:.,;l J,•.J �.,, v-r.J. .;� '-!�� 4!-U. ..ı Y. �Jıt.l ":"',ı_,ı

. :1--J ..s'J"''" ·�1 J�� '-!JJ:."..,ıı:-' ,..:.. yı-J;\ J,..ı.': \.S..r"":' • ..):.:; .J. ;_,:) ,,;\.»'" �l_r.. �\ �' J.ll; .ok�,,.. ' �,.. J,l,·;_,ll; •..&.) �l:!-l!;.( ...1.\ �'.r-- ":"'.1...\l\; .d!l J��j �-4 ı.SJJ !1):.\.. ;['.? v,ıı.c.?;. � � j )�,; )=.J � '-', ; �� • ..ı...:.-AA:!. J. � _, J _,:IJ \ L:O '.i ..s )S' x.. \;If, • J!.l.;, ),..- Jr.� • ..ı.il)·'' J-{J �l:&. J�J .• .Ai .ili� J • .,ı;.,; .. :.:�·J)..:..,,.. �':, � ·..l!f.' ��·4�j�.i\ .A.<I ;.;� .r. j_,j � e,ıü::. i' vl J·:.ı� ,;)_,- JJI . �-_,;

����..,:ı.;� �.ı_:.;)-� �,J""', )�\ �:..:..,.,J,J Jt;_,i :.lJJ-- J.J. �\ J� ,,_,..!.�\ �,) ).;1_;, "';"_,l ,, >� 6J,;.;,�, E.i-· .ı.ı.!l:... t1i1 j-.Jj .ı..:".ı:. �' ;fl_,l�-

143

Page 158: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

144

�i\ ) �.t:.: Jt:.; �{ . �""!' ı.:; �� .J. e.�-_, V! -!il� � )•, E.;::. j. �)-:.\G\

d�'-4. .uıi·L _, tS�\ ..:ıu.,ı.�--;; '6'')Jı;� � • .a...) ;;� l. .:.u· . . ., . . ' . .

":' ,f ı:.ı,) );\ • ·���.rJ:' J \...:-i J�' .::J j_,\,... ıJJf..' _ \SJ•;\} _, � y- "':'�l� J,l '-:'J:f u_ ���.b �L!.;.-\.

rL.J. • .,)��_, ":"_,lS' �'.r- r L.:.>\ • :J�ı�ı �li_,� • )!.k. ı t!7' J • .ı: ..:ıL-)') ı,;i _, u�' J\c: -.:.;� \S� • !J�\ � �\ ":",.).; •j" J-_,1 ·� ":"_,:lS'\ -.:.a;\.-.f:l J. ���":",..ı._, u;..ı;.�t.J. �_,ı,..ü.u,ı c'-:--

.=,,f.' rj.":"-'� ru. •.) � �;, t.;,_,: )� J:.l � ·� _,��..\1,1;� '6\. J-�.'.r.'-Jl.:A.t,yf"';�.,j� .J��f V.�'� .:J ��' j_,ı_:., Jf.' &!:..ı=-- • .ı: ;,>1 )...)\_,1!.�� t JI.JJ� )IJy.,�.,;; .i;\)l,.J.C:\�\ ı$''-:1 JJ\ • .a� � .(;1, uJ...L:' ıJ"� J.ll:f..J

. d:l �.ıl["�� . J.J.l ;.a.):':' ,i .!X ')b ,i. .... J./ ('-('.,.. .J) ;F � • iS.a._l .� \.S�li J" � _,ı,J ,_, �y .:!; � � J.J.

j_, �· .:ı .J.:· j:_ ":" y ,, ;'Iy • ) \:i;:;: "':'.,. '.u. ":" _;.[ J �' .s..) �.1.�,) J ,f � J j �.i. ( ..._;�;) J.J. J.� � J. ..:.ı- . ı:.t: J�:f·!J�I�jCt.;ı�� .:.._j�_,ı,J_d ( Jj.J-'="'_y) .ı1J �ft "":.�;�.:,1;»;.,., �� �., !lJ,� rj.' J JS'.a... l.J'i _,ı.,)j.)- �'. !l.a.:S""'.ı» �t... .J. "":'vf .-:�JJ'J. ·u.;,.l .U:\;..... !l,J. �.;. J'J� JJ-ıi!'J v.4J _,t,_,._);. ),_.• )-;\cl • � 1; ul::l_, u�} �� ... .[:;.;.,:. ı,;. "':"_,ı, ı . .J;!-.1. ıf..;_ljj ��;IJ);\;_,-;y J.•ıi) �J". •.l;L!J�

!l.l•.J.

Page 159: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

vf'- -�� . ./�t::.Jli.:. �i. .ılA: .s;;,"} .i.�:::[t.J,h' �t; :;.� �. !.1�:;. �lt= Jl J)-j_,.s.,�I.J_,l. • .c.ı....,� 15�1 J�.J,� .. G ..);1_, :,:.�\ ":' �� J. �� • ..weJ,ı ;.�ı.s: J\·;�\�Ü.r·�' P.: J.,) J.ı J.cli l:.. ı:;-- !l.r....r. ,ı j� -"· J�_ • .l!f.' �� )J\ �:t.JJ' k�,, ;;\_f; .� b.,f..Jj-J-J(Jj.UJ:--J• )· f5J.J_J j,jU,�_t �,t.,J\��:.,. �·��ol:- \:JJJ.JW;- ��'-:',/ ':'ı::. �·,J, �,):,- � ;�\ 4':' .i .üJ.� '-:' '� �.l�,JJ\ .v�,...j .wli�·u�JJ' ":",ı'�;L..jl_,�ı,rı�,��' ��� JJ� �"jJ!. ":",J.J\�c):j\:!1): .1.J� �t:.J; ':',ı ı.... ı4ı�;J\ J_,ıu.')l" �IJ.i·j,;I,�A1S'}• �·.ı�

�':- (J�J·J)�.u_,ı �� z�J� J.,ı <��!'�'%'.Jr;.,�� ':';.:ı; ;ı�� ,:.J\; \: �.i.Jj}:.:J.J\:ıı;f'�_,_,ç_;ı· \.S.lı.:. � ':' J .if �' ":'� ":'":J!',�l;.�.)J \ • �.Ll:' J:.. .; >tt� 6:: .JJ\.f�".JIJJ. ":'J." .:.,( J. ���·-\i .:J,;�,;... ,i .j-.Jj� . �.:'} �J..J, );a: ,, ,.J;f._\ ��.).,, (j ·�;).i. _J:;. !.l� ,, ·�o:·ı.:. JJ\ 4�":",ı,ı.\Ç\ �.J..;5".,.ı:J .;)- �;\S:!.J'":'j:�l JJ•J ,tJ'i,i ,_:..,'\ � ( .:ı:j) .j.Jj. J.t.' �,;::1 ��:r ,_....J,�� J.J.�_,i;.ü .;.&:-l..,f-_1�._,1, .i.J,;, • ..ı;,_!o

-�dJ.J-1_,1 cJ-)l;.. ":"J;JI �J-�J .xS .:Jf. !l.ı.�...:.. ):S • r.,)j-J ,L:..i-�-:J..r-�· i'-'·�,) .J,J, .:J,.� .. ,.J...' .1:-A

;.b� t ... J. --J-, JIJ: .u_,, .s-,� 1. '":'Y:� .) ; �;"'' �-· �..S.J.f ":"J�r ı4ı_� r.ı\i �JJJI �_,...., ı.i-J JJ\ ..:..�\i '7'Jç,; Jr�' � ';? ;.J..!.l;j_ •.�_:;,ı '-:r � .J...�.,r �..�:,. � -�,! �;..

145

Page 160: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

146

�ı; �t: J�..: �-r

� .._�_y.J \; "':'Jj J\ �.J ... ıi.) "':' ')( "':',Ç;;�J.f·;..ı_; )-> .� _,:.. ).:...t-.ı c.� •..ı.b'd. ı.... f .. ;�;��;,'JJI·J.,;1_; ıS .J.:-:f' ·.J. ıJ .J� "':' � J ,, �,-- �..:..;i Ic !l; �.) J.l•-'.1. J-.)JJ;'..:.ot... ./. "':'� J. '.J.I' "':' _, � \.::.. .)J.O � ·)!"':..a :.1 ..l::, ı..:--:? • .;..--ı� . ı,;..J ,ı J f � �. Jl; _,_.,.! J\; ,­�-4.\5�� J\�i;l·� .1�.) �·� 'J'�..;.....ıı..$;...) J.J)!�.a c: ,1_,_1:. rj., ..s.J-_.�.ı.,, J,.,P J ... &.�ı d..;ı;., ..s.J:' � 1..,- .;::., � � !J .ıl:' �;..��'�.ı._\� !J JJ. •.l ..,.\:f.l �\..;_,\JJL; .. ı:\....�1�� �::·!J�I..::..•sı:-JY..) �J.f .J '._,.· �� ":"'r.•..�:\ � \.,.:. !.1-U:\; l.:t', � uf'j.,) i;J. •

. ·.; ı/ .:J • • .i��J. ı,S-!}�_,l. . !.I.);.J._I; \.:S :_ı.>).i\; J- ..;,....li )ı �� �-�.\) .J.::. ı; t:=->ı �;�; ...._;.:�. ":"'�' rG:-', .ı;; ) �"'='' �;1 � .�,r . ��\��.�ı;)� ... _,. 'J._j ('J.l.._\ ı.S.)JJ)ı,. );�.:ıj _,ı� ...... . �)\;\��,, �".. \ ); ili\ ":"'i;. ��; ...._,/' .. . IJ.l );..ı:_\ J,_,.. �1 ; .;. ,., , • .) ).J_ıJo� i , .�o:-'� �'iJ �t� • �;;_, � ·.)�j �.:ı .r J.....l)

. • !.l.A.IS" ��.,.,.... �·. j �_il,,��·; (':J.J;j)�� \.:,&>-) • )_!.r_\ JGi .t.:.:,·�-1:,->�·--�f :.f.� ,;�l.t; ... J .,,;�, �-� J�J V.J»J u .J._ 1.) ı:: J§ JL:.: r..lıi.o .,., �,:.. ); '":" J-1:, \ J}'? ;,;.ı.J.f �.l.ı\J �,!./, l..ı.:.._l· V.�' �\.;...;,;,..;y-,_f;J.l;\_, ...._,;,\ · _,LS:-_Ifo�.t.c/.J � -:·��..� j&1_,h:i':f ı{';(;.( � � J'_r ıf.' ..i J • � J • .J ı.s J..ı.) ,.., :ı )1 ... J ı ;;r-� J\ • .i...� );'I_,;.)J);<;J,,).>J,;J).J!\ .j-_, � 1 ... � ;ı...., ...S ..L_IJI;

�Y;"J

Page 161: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

vi �� .... ;�. L'J� '-:*-�-' J'-!1 \ �.): :rC.-»;.f" ��� .ı.L ... Jfi::..J �:�!�

·�-�.1. .;.-Y _;,)t:.) �' � �' J\- �i� 4'�1 .:...�,,:> � .... �1{.11 . j"J .)� ;- ı.SJ·.J ;-_, ı.s.r �r ı.SJ...:.; .Jı- '!J.J .;§ ıJ ,J=>

.J...:�ı.s.( J,),.rl �\..s);.)),� t�. ·�:._; �J;?.,.s):iJ. 'J;J.JIS��\5-:.� .;;fJ·ı.s.( J 'i,; .:..l_j-j_ .3)-;Y 1;J ):i...�..{ .,, ... _,);\.t:": J IS .ı._l �( d�f �Jjfı ":"-"":_\ �\/. 4 f1. ı.$-.)o..L1.j.);l:ı.$-.) �.;IJı . .j.ı.'\ · !J.J;§ ·

·�.).J/'i--J'J.�l:_ ..{ ,_,... ;'J J\jl !l)...,ll, ·)� .. _,.; ;y.b e.) � • J�l ;{' .J)I!• et'�.);.{��\ oJ•/. .J.J .j._\ �.J.JiJ;.U..,s:}l üL�\ ..s)�\)ı;.>.; .j,Ll. e .C....._:!'"' '-:'f .J\ .§ •�) �:>;;': ıJ_,:.,_, ji;J o.J�j ıJ..ı.!. ;\i """\i.tJ �} ��\;.1\J';.,i uf.;f' ı.S'.J. • ;IJ..SJ•k� ı_S;'-

, eJ}• •J.ı.lJ\ıJ\�t '.J.J;f ;,i-:.ı<'J.J.�> ;.{��,.fo.�-!.� �\ \..\.....ııt ti.f"1 . ..S ı . .!' 0--'J ,, e-:- �L-> \3 . .) _,;. J>-:ı. �,,�.'-""� �ı.:r-=- ;,ıl;;,? (..:..�).�.s:. ı� jL... ii� J;� !h;..l'j�_,;�ı,)�\ .,.��� �J .... �.J( 13")U.ı..ı:!�lJ .� , ... J(--:ıi-': .j.)r .'6; e.) r .'6' )�\ J- '- ı.$).3� �� �_,ıJı J� .-� ;;�' Ji �:J; '� .1.' ...s�Jx} '.ı',..sJ �� .a.:.u�\1.)�""='.:. .J> JJı,;ı, � ,.,> �

· �.�.�·..s.)J;.f''"="'ı:"' ıJ�., .... ,4 . ., .. 1'./• .. �-�:,ı cJ. 4\;. � JJ).3\ dJ� �·t!Jp t ;�i:l,H;.li �!;_� �;"'-J.us-�'JV' 4-•lJ' �:) rt:..>1):.J.�ı.:..,�j •.f'.� r\alııl� J.�· -J:.J.l;.� eJ JJ'V' J�f j\...ı. � J� rtal- ıl-=:.���

147

Page 162: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

148

.U\) �l:.";t� vı-

·� �� (.· �,;_ ... u. ��.J-'J·���c ..;..j p. !JJ,:-: ·!.l..JS' • .l ,....;.. �\.:- :JJ�.l J J ,_ı,ı� �\ 4.' �'/i.· ��.l�:j �\ � ,)t.:; •.l�jıJ� .JJI d-';�� �i� ,:d· s,.\ ci)- J:� :JJ{_ JP,>, V.'.:J �JJ JJJ t �-1"':' ,1� f';;_.j t 1:} ..:J\,. .ı: � )j\ � lS� e.\ J.J. � J.i. � J!! ...w.i •J� J � ,__:,!.� !.l.r-':" J.j.:S J' ıS" .. '� �! \ J'" J "f ·� \ .bl;\ fi:JJ ..3.',. ·� '"':' Jlı ı;);\�,; J�Y. �u. �t1�y ..._ ... '· � ( • .!. �l:,.J. t :J.l;,f .. JI ,.)\:.:\ J . • �.ll!� ı..�.;-. �·t.!. tl) .• ri;, J' �;\J\; -':J.aJ)UıJ(..!. .ı: • .ı:Jjjl�_,l,l :J_:,.�\.!..)�i".f.J..c. IJ;;.._I�J�I�"'j.p .. f.J. � ""•); .J. · ..s..J _,1 _,L!.�. 1.:,;. t... � JJ\ .JJf.l �1; \ •.J. �\} � � • .W )-��';JI�J.A..IJ_,...ı;ıS�ıSJr�J L!J Ü*f..J ��JJ.ll:.., ..s):.!i ;.;,t.J ı.S�ı:..� w\� • .» J-1• �� ı.,j"=''-' ı.J � v;s J ·-/').) J )� }' J J ):.-..ı..i �JjJ ..sfi-!.i .. ; ı/ J. t ;.;....!l ,, t:.ll,� J� �ı.... J:l ���.bl=\ ..s): 1 . .1 • .)):. �) ıJ� ıSj- . !l � \ �_$!· .. � J:.ı._J; .JI.J r.) J-':.1 •J �j �� r-' .i..JI..l :r. .:� r �!.i:.' _,...4'.

• ıS�\ }.:.r_l r 1f1J �\cJ e.) �j •i. L.i 1_,.;-.\l;l �ı.,_;. � �_:... ı.t( /''.;.ı:...���� ;ı �u ı; (d, ....ı .1-:"'� ) J'. ..:,,..J •• �;;.>, �J.) ..i- J • �- \: �t=-� ,.J,ı ı.>��-� �§·��!tc�' Jc' r..u� . .,�.J.J.(,lS'�.) w'-'· ..s.ı..' •)P W!:,ı�ı �'"':',�ı �r ( ,....J�) ":"'J-l:l f.bJ..S�I � .Al .J'. eJ \J_, .,.:.\...�-i )Ip-� ..Sf.. )s'.'- �"":'" • :J..ı.:..l J J}

rc.>ı,.

Page 163: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

1 1 1 1

(

l . , 1 1 1 1 1 i

n �ı j 4� ı:..-;� � .LA ,;... .:ı ..\1 ı,; �J � '"=' JJ _,:.(" .r.-;. � ,1( ��i r t,!.;..IJ, ı&!!., ı (;PJ"'•;_,::ı) �b$.'c� · ı.S�.1.J.rf-_,_�;.ı!'=' ..ıs· &J); �· • ;._� ,; • :fJ\ �-� J J.� � J-Jr> • ,r.. !l :)') � J-f.. J"'

�.;ı· j 1).\�\ı.rU\'":'��;,;;,..-,� J\)�"'� J .ıl(� :j � � J � .,;: tl-�,) J J. J .J�l:t ":" 'J .ı.:._\. . . . .. J \.:.,i U" U\1• J ci��\�\).!. U. • .)_;. J""'. � il .i."' J��J�.oA!A.].J'}J.,�\;�_,1.-(.j,.,o.;\)�u ��J �� .1, � .;.,f. �J j.J.l � '"'J.J J j.J.� J.:ıl.J.� e.'..J.; j.Al� \.SJ,-; v-t � �-:�,. j, J� ,; e.�, Jj� ·�}J�.o\... �J.lJ\ .JJ' .:-:- .\,..; � �\(.Lj �JJ,_;S ;.;I�J.:..J.' JJ , •• � � j p :.f. .P .i.� !lJ;Ç !l.J1_' �.,..:. � � .,.,�·.:ı·.a:.� ı.i �r���j.J.:� ;.;� ;...: �� 1!.1:.,-•

• �..,.:.�;\,.\ . �J.."' )JJ,J-.5 �/.. "'J\ IS);\ �,.>f'"J. Jl...;t r.ı.M ..:&..� �"'). a.'r-'- ı.S:f:.� .i�J�' .S_,. )-.:..-�.�'�J_p- ":".J��:.S:r.�.!. ""!,�,;:ı;: .J'..l.��� \

· . ·. \ı. . � �J.,":"'r. Y. .ı;�.,J:. �,._l ''i?:'- . ı.S�l . :J �"'rJ�' JL-;� � r·-4 ":" ��.�. . .1.,., u.L:!-' • .dj\ rjr ":";...X��,i.;, .t-b"-' :l �� J L. .. \ � J� �� J,\ . r-'!"'J..Li.J,;,� �\�('(w. �.u, 1 �\JJ �.;, ;.ıi (��) �.) ,,.,,��-' ı.S .:ü ,, �� ... ·� t; ıS.) :JJ\-' �b lo' \.,..!.J:. \ � 1 JJ \ • J, .,r4J � � • ı,S.) J.. J"' .:.ı� � J\� &.: i j."':\ � .. 4.�.\. � JJJ.li;���JlS".i_� J-'!' �.oU:•lS "": . .s .cJi �� .:ı.J �:� ı.S-1:.' J/ ...f.. j ,;J;.

149

Page 164: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

ıso

., .. ... , . .t...J J' .u ı.:.;...... VA J·=· �>=�.' ;L.ç..ı:;.\ ..:.ı:;.\... );.Y.·!.l.J�'J,..J' � �,; r�< �,_�) �"-:.J . .J. �,) ı..S ):•J .s�\.);.· j� J:• �,) • ..ı:_;.;, J .i.')��.) �cl ... J. J:-.1

. e.) JJ...s;,.•� ·)J�,)J:" !.l,r- J;• d-;./�� J\

� ..l\ 4• ' J.J:y ,1 �;� e.) )..J. �� J e,)� j •.) J .1. ı..S4�'

'":'JJ...I JJ.J·� � rC (,� .:;;,; ) .-U;•IS-'! '":"'_,&li;�.) t'.;�J u.'.r-J. dı•) v-_, .. � • ..ı:ı ·!l-U:\ J'�i,ı;.;f'J . .

.. � ;....;_; ;IJ � ,� J·J� J. J ı.:; .. ·�--=� f-Jap 1.-.J\ �:ı:-1 .J � .r..a.i ı..:ı,; .1 • • � r ıa-, ;� d· J . ..L..!f. ı �ı �.r .1. .5, • .ı..:;.)..ı. d:._-:..;�JJJ�J'J �-' Jı,i�c1J\ ·;�r"f �lJ\jJ�·�.lt;.\;��J�..;(JJ.:li..s�-' ,f}J. � f. ..Lij-1. �J\_)&.1:):.; j;..ı:l;jl;,: ;�Ic "-!' ı.S'.r-- �L:.. ALJIJ,JJ...ı..:.lJI.,;.. (-�,C) J. !.lı•-':' J\j.\ l::}\) �":)( �J� �{ı11�v.(;';�.)\j;_,:;I�_,IJ.:jJ=':'J\ JYJ�.ı:.._�)!,j-� ı.S.; J}�,-:JJ-';,1 L!.L(JJ! ... JI �_,l J,l · ;flJ\e:ı:-�i·);L:IJ\� �.ll ·J.(,;�"!) rı:(...;_,:l:,)·���'"="'�ltJÇ �� }-+�

. a.l1:".S..l:,�.).:,..ı:\. J.i,i� �; r�('� ... ) • .Jl.: .:;)\..:.._'":"',--:! .:,�,,�":-;rı:<�_,,) a.ll:•jl J-,�..ı;ı� "':-;ri: ( u1,Jj)

J':.;._ rl: (;l�J·) a.ll;,• �1\;.; ..ı:l, "!�; r\;<.f' j) ·��..l:. .->l:�S.ı:,�.ı:ıJ � .. � r ·\: (,.,.jl.!.) .... ı;.�.ı:, .:,ı..�. ı.,�"':-; .,�,.;..,.. :J.Al:' Jl;�·,ı :;J'r .1. '":' J.A:.' J ,;· •A;. ri: ( ;,;J;._,) .J:I ., �j.),,A!.�;�Ic ·; J:=-(tt•ı..S"'f ..:.!� �\(l:-"�;.1.)

• .,::;! 'i, ��,C)\ .,.:,ı,;.�ı:_,;., .. �;.l�) .. J-.Y- .:.ı� .:1'� �' J/' ""?: 'I.S.));J:.l J'.�J6 ��-,,� ... �ı$'�.,-... Alp.._,.,�.

Page 165: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

'Vt uı)�l::;l& ... ·

(�,,�) . .. 1:-j' ·J�,;�4:"-;rı:·( .JJ) .� ..S.Jo. "':'�ı;; .

· �..ı:'J � .._; rı: <...,.i ;j > ·A. • J.!. ;; ..a:,, �..( _,; � "�; r� ..J'. �- j�' <ı.:: ,P J.J. >· �,;.._��"'ı: < ;; ;u ) . �i:- J.! ")-;· r.t (J.i')�,) �� Jl'."':'?l l; ��'-';,ı j\ rtt. �. !1 . .ıl:' Ji.i � J1( � � rı; < ;; ,J ) .... L.=· V.! �..(!_, .S.J" "':,.) (;_,�)el� J....J "':'f J\ r!'J .�.\,)·�\;s:;' J �\.ı:. J.,ı\.jo\'-' �\�\ �.1./ r:.J'"':'J..l.,.\;\lr' J:! .;i­\S 4-� "':'J.J..\}:$ ;f .A-lSfi.J...� �JJ .i-��.)�;\:!} -f J.l J/ � J. J ;} J\ \�� r.lı&ı:. ./, "':',IJ\ j)l. eJ .Jr-

. ;;'6 ;i�J �..sJb..J j:. ... JJJrfl#>;; .l:..o .ij� -�J .;r!- ·

"':' _,:.; y. • .J: .i.J �w J �r; J.:.u.;.' Jl:-.� s:-)' J-1.:.. �p�.)V.\;.J.[;;.t.!.���J�J.,r:.;.:.. ;;..a:,...-'.·''>' ıi\: (..,. J�) ..a: �J �\\!.li J ?." �» ... � Jb L::..) � J) l ):..ı�\ (-�.;J ('lf\ e.)�j •J. e.)Jt"..�.JJ�� ./�!YA� J\ �

Jt..,iJ .J:5 "':'YJ' l$>� ,_, d..:ı ���.(ı,�,� Jı..;. ı/)Y'i t.J/' �. ,S.J._\;\,Jf ' • .J:_,, ;;� J.llJ\ J_,�. 41; ... A-:/ .J;= �J. "':' ,;;.5 ·�..s :ı. �,ı..:. J.d' "':'_,lS.}� ( � J') "".1. � J\ a. 'N J ��.,, � t.ıa; :;;):;� � v;ı�j w.,J�' ·ıS�'..s;'.:-.;;·�·��,.�.=·· ;; ) �'-;')'ı' -.s• <\ı'\;._' �.)l�\ .;:,.;�(-_w,"':' J..l.,. \..:, JDJ .;.,. ._;\;. ıJ�J '-;' ,� . J.:.l �� ıJ" ,__ .. � •J ,.J:.!' .J,\);;Jj .ıl�l,\ .ı.....,;..;)JI ,�.,: . .. . . . "':'Jl \:_,ı..�,;._,. �.,.t=- ;;_,:.._ .J.i..u_,, ,.�r'-;',) ..ı.::..')�:�_._,j, •;j_,\ JL- ·)A- .ı._.._,_, "':'J-':' �;; ...1:1 J:.ı \;.;..;�i /:.G

151

Page 166: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

152

. wl) ·ut::J�..:. �� J; \il.:. i, jı,tı.J,�j(}�.,\=:1 �..c.,.,l>l:!.�!.; (.).;.c. )!l:�.w;.;( • ..l�j "':"-'..l.·"·:J .J".) ..sj. �.ı J.,ı. "':"J){.:J )�:ı ·fS!' .s.) �: � J,I .. P!I).::J,I � \,_ .(� ..Jt:Oı.St:.-.. "loS�\_;_;� Jlı, . ).,<!. �'�(,..s�}�-=-- J��.ı( • ..ı.....ı�) ��J\ ,)\ı/ ı.:lLf "':"JJJJI;;,f �_,\)!J.:.}�fil.::-dil_,� (.� ;;:, •)f •-if .ijia!\; :f ,.x.S"_,:f .,_�IJ\...;\�.}\!l�\ w I_,,A ..:� J.)l:,)., • ..ı:_,(�\�'� ·...ı:.�� Jı, • ..&:_1 J;l\

.:,� \j ı.S (/ \ �;A.l "':",._ı_,, ;fo �.s WJ...\ .� .f c=J' J�\i.J. �' r..l';; ,ı J.! "':" J;l:.' J\...;1 J,(A:ı� �' �i�ı, �-\ Jt= "':",ı,ı ;\y ..; .uj d§��:��.);,) d; • .J.a&ll �J .�1·"7' Jk) � �.:-; f'.-� .. � (;;j J,ı.) rL.::,;..t�ı "'·�' ..:.�� (� � ... , � t_ ... �; .)) "':" J;.!\; ı.S.;J_,_, J.i�"':"�� ;;.li)_,) .:...c..P .:ıl j.f• ...;..ı·.:;"'..._\;. J. "':" J;': ;;..ı i JJj '":"JlS' � ü=� r� � "':-4; rt: (�J) • ..ı ı:- ..;n'"=" J;.': ( .:,;.ij:l ));\'IS ..L:.';:. ... lS" � A:o4; (\; ( �) • ..ı.l:- ı.S..L;, ;;.il_, ( �-':! ... _,J) • ..J;" � .j.it, .�):" ı.i,ll �.i\ ).:.i:_\ J'.) �� _;,1);\J )i .)Jj (;.i J)ı.) ;;..ı: ı,

;;i\, •• �,. r\: <.t.Y. .J) o.Jl:•ı.S·(;;.i\_, • ..�.ı� ı"� ( 4'1al.J'i) � �1 )! ..J J \ j )1... •./. '7' _,l( ( � .5�"' \ ;; t ... .:..; � ) • ..ıJ� �lt

,J.l:• .sn ..;..ı:ı, 4.. �}.ı! rı; ( J ... .,;) . ..�ı .• .;.� "':"J�t; .d·.� ).,,).. jJ ·� ;;.,) ,;... d:-. J�' I,.S''.l: ... .:.i:\, !.1..1.(; ·..J� r� < r.; ) 'J..'.'-"· J�'.:l".; .. !l..ı�lt.,..\�J.l;J:� �..ı�ll. �_.,_d' •• ı;

..s, ... r �,1�. t'� �ı.:....t.�r.4.�.>:.r-.cs-rt \S�.c.:....r•""' .(�,..�..� .J.'f�\ J4 ,:J·:'}J l�)'l �� \;.. .... :J..ı.l j;..> .);'ıı'_,l ...J ,. • • - ' • •

1· .•...r-.

Page 167: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

A � . ,ı_j\) �.ı;: ;la ... · . " . 4. . ..;, JJ\��_p .. �j�ı,:;..;..,�;:_,_ �-.;.J�l�·J���,�� .):.� j\'.-!�ı;ı,.,_,,J.) .. d:�:� .S)J\�� ı!tt:: '-! ,j; �o'f:. \ .:.ı: l� J ;.ı.-er��?� 4�'�f ıs.(�; 4.:ı; ��Jj .:..)�· ;.; .;:.1.1. .j�Jt,JjJ.ı_\);� �' .��\: '\ l:._�jjJ �,)��-JJ\ �;ı_,, �!_jJ;(t.».P/J'-:!!t��J:.�� ��:��" � : --:ıJJ}.i�· ;.:.�·JJ1J��Jl�'.,sJt)jo .ı..til.j.�\ )JJ • .C.} !.l)tA ·����������lJ�� �\<4�J.�I � f. �cı l..il; !.i.1l:\ _j;�!s-f:.J..�.�(;t::) �_,):.ı_�)Jı .$� J.�lj':.. ı;1.ı:.� .. . . . .. . . ;.;.t;. :f.����jJV., �.� 4Ja·".J,ıf) j{, Jf'; \.1) �:11. :�:J.'.� ;if.;:,�·: :ı��' J;:;!l.ı��,,.� A: .. r�< ���· > ·�wi_ (� )-1itfr���-..j-! .JJI�l.J:.J_,}\;�\.Jl:lJ\ �l4. � � -� ,.� •".1. '-!i _,lj\�\ � • .ı.-..}J\

��;ı;�;;\�j .. t_.-; • .J.ı_, !l.ı:,\ ,_;:�,�<�>'i) J;;l J.�' J .H-�. ı:.lJ �:...._;... .j-.) --'' • ...;. ... .J.) J, ı.S ..1:.' ) ,_,

�,·��.f. ..;.-ı��j\ �\J'J � .. .,A: ci::}::.j_iJ\ ·• �"":.' .J.i.� r� �J .)� (t:L-;�) ..sAl} J..t J:_, �J:'.L ... ;J.�ı! J.�\j-, .. ch .. L .. ��-� . .. --il} ( );� JJ) .. i_.J. J ( .:_ ... J) ...._-�� J.:')' ..s);J:l\t --:ı ,ı� ı Jl' ıS.J.J ";'1 ... aJ�'ü;.»;J.\-l\ ı.$.1.:.;�� ( �--.�)· J.t • .l

• .�._:... oL.li.:,.. ":"..t�J\ �-! ıJ.,)ti:f\ 5'": '::"'� ·J� '-'<':\

�ıJJ\ ;_;l.;}.;J>- <ı:.�;�) ,j-Jj. •JjJ\ �lJ\ ..1.1;::.. •".t. ı.S'"�J.\ ..S(/\�.% '":";.J:,' �:r .);\ (J.�· ;.;i'....!.;(! "!� J_,\;,;JrJ_j;ı.,L?-1 ;;'% r..,.-. �' :.;�j ;_;J(' . . .

153

Page 168: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

152 154

.. :_;.( . <",\ >�.�· ,:.ı ... LI �L ... ;t ,:.,..,.Ji (� ... ) �.�1 ,\Z _, \.,.1. \.) • • :.J,.. -.. !l.>.-1�\��A)-�: ... ... ıi (�) �f" js.;_,l ��.J..I �'­'J..tl_,l J� �n :.ı�,;�'. �.�ıJı J ... ,_, "="·_,k.�&, ... �,,, J�" J-.;,�.rt.c· .�; J:'�>�\!}:ı,t.�.:;�,�:J,_; . JŞ"_,II rJ dı\::-"") -..il . ..ı>l d;·,J,:;;1 �: .J.�Iu��,)�\ � Y,ı J,.L ·:f� r.i.' J..U,�;� ... �:,�ıt � _,_, (l:k_,· .4»'JA)_, .:...�_,A) '-:'J..J._I!lj u.J . • ..ı::&t... ,:;ı_,-_, .: ... ,l.Ji (.;...-)wl.:,�� �s:. ;;,r t::J' • .>:...,.li(� ... )�,�-'J-�·J·�ı. \SJ�'· ��-�=- �.�.�. ��ı_,, .ıt, ... 4JJ'-.% �"iJ' �!"i \S"':.' v�' _,, . J,l\ (; ,. J ��;,:ıı J.: di) ı.S"' 4:t:F �\ • u-':.'�- LI'\ .

�.).-. �,.).1_,1 �" • .:.�u\.!5' ��,)�.:ı-,�� ":"��(�:i) r' .

..>:•-"' -"·' _,� ... , J--'J <.,._;i) �.:f..,�j(...'-:'J.Jf �,r ·v..r J..!rYP:; "":; .Jı, .f· ı..r;.i. �.Jı_,tj•...:ı .. 1:.!l • .o .)'

,jf. ,�:,; J� ..ı-.!.!Jı. ·.J . • . i,f � '-:'.1lS'�ı;. c�_,\ �:' �,.,�,. _, (u-li) �;l," ·�;,ı J-�-.:� �.�:.< ,ı,ıı J'--) � ..ı_Js:

.• ıJ,),. :;:.0: �..l,:l\;_,._., 0, ... 1_,\ ..;ıs:; .(:.1_,\ .;ı_. �A) t ... J�' 1J!I_.j_:.ı,:. .:� (\ � LJ.,J �' 1!1� '-:'Y':' ���-s.:)PJ\ (.J:..j ·->�.)�; ı.S"' �e: ·)!.l_,l )L •• .ı:...�"\;. �iı.J.U.. .. ç_ �->:;) .. J '�J;; �,;ı. .:,LL:ı� •ı/JJ'.ı r.J.-' ).:.i:-.1 rl.ft_, 4��J-l<.)\_, ... �;.�..;..li J_,\ .:.ı.J�· ..Jı., d�. � �'JJ�J.J ı.S.;_�� �>l,i·�:t. · J .ıl_,IJ�� � .. .;J L:;:...\ -J.J.�;.; � .l c:. ı. '· . .:J ..ı�' r.ı-.; �� � -';;..;. � ��, '-' .r• .; J..r•· )rJ: • .,..�-11 JP �)}JI (J, �/Ib JJf J�\ •-� • .,C.,��

.uı\jA)

Page 169: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

"" �v�t::;.... ..... . - · .

lj• . .j.JJ �' �·J� J:.-.. ":�� ':' ,,.�., (..J..lt ıÜl\ J-• 'J�J\ (�;.),�U.\ (-..u-) ..t.j' � -4l�lJ\ � . .cl__.

. �:���1�{., .s�'"'���·\...'��\�'�� :J�;, �,,�,t�; �t·�) iiJ. JJ�,i �; ·f�S" �JJ.!� .. :_ı_;. :.::..:_ÜI.a .i.:. '�' .�.- .1,\ (·.ı Jr) �,.ı.' .ı._..: ..............- •. _,. ·-"· '· V' • • • • • •

',:;J .r...�Jt� �...;;; ;;.J . .J'('�J -=. ... ..:. :J.c._ \ • .ı.� 'i\..;. JJ'J

�� ,., � "':t .. rw� �f...' J-:li.JJı:-.�.:#. ��' .:,;jıa \)'i,, �� •Jj,J1 J\-� ·� �""' ,ı;.;J F,lS".r.J.J. �J..l.1-:J J� .;,e:

. .,.\$�� �\:: •.l..a! � ,i_\JJ./ u! .f.'' :;f 1!'' .

. �>,_ (�) 4=;-jJ\:..- ���' �·'-! �;.., :;f .i!' ' �.J/ � :J .. �, ,.ı;r .$-..ı. ' (�· .. J.)) ��'1 y. . ��-:,.,..__j\) • .,..ı.;,J_,.;;..;J,\j'�ıp��U"JJ .:�(./!'� y � Jf.'�' .:,ıj�'J� �� lS'):_,Ji;

.. J.;���.ı•·.�ı... .. d-., :;.f u:�'� �,.J;,.,J\;. J.�'J'' ..sL:.! :;�.,� ":"J�'Jnı;..., ,.w ui:'.JJ..ı.f. � ·,.,J,) J..U J\

'> .. ;&-f�.s:-�' .Sj� � \.;PJ -:ı,.-.·J t.j z. ..W..' . J.ll ,�. �'�J,.a:,.,rıı ��t'�f .j":,, �J' .ltll-..,

J�,J.,.., .....:.'! �'�w\ J "� �-'!' J§ ":'!' )�. J.or��� :;4nJv.-t\-4�' · �..J,, J_,.t.j:t �ı

. V..'�� 4 ,, �t .. :""

ı ss

Page 170: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

152 154

�.J( .J!' ı.>;.,).i.J!l ... l�l �L ... ;t .:... • .Ji (� ... ) ıJ,;f.ı JZ !l..ı.-1�1���-"-= ... ... li(�) \J,Ç J":.J\'-:'�..ı..l �� 'J.?,, J� �(\ !)ci-'\;!.1. �..ıı,ı � ... ,_, '":"Jk .�&\ ... ._;Jı_, J� .J J-;,�.rt.c· .�f �·�;..)\!}:ı,t • .).:;�_,�:JJ-;

. Jr_,ıı rJ ���:-"") dl� ,., ,.. , ..;:,)J,):;;ı-=.l: .;.;Jıu�"="'-')�' .:ı Y_,l J,:..L •. :Ar.i.-' ��,ı;ı., ... �:,}li'-!-'.,) (l:k.J. �'J"'-' �·,)_,., �,.l._I!JJ- u:.,.,.,;.:.&-\... :)J--' .: .... l.Ji (�-) ��.:.�� �s:.;;_,( C!-'' • ..ı:... • .li(� ... )ıJJ�.'J-;."J'�' o \SJ�\. ��-�� ;; . .).:,._ ���,,.;ı, ... 4,J'-.% ;.;YJ' .:,!Y ..s�'.;�',, . JJl\ (; >/Ib _, .:,�!,:ll� aÜ\1) loS .. •:t:-.1 �·\ · I.S ��.:,·LI,\ 15..ı._· �.J.I_,I �t.:.,�ul!( \J �.)� .:l.J�\.:- '-!.i..:(�=') r' .

..ı:•-"' ""'·'..ı� ... , J--'-' <·-i i);,;§ ı.>� �'--'-:'J..ıf ;;,r ·u.r v':.f.];.� ıJ �:; .Jı, .f V'j.i. �..ıı_,ıj'�ıJ.:J • .J.'.5 .)ı ,:;� J-!".ı; )�-'-�!Jr. •j. ,.J.·Y. ���ls'�!> c�J\ .(:1 �l..ı_,._,

< v-j.i) ı:;.l,ı., .'-!i _,ı�-�·.:��-':.< .),,ll.:,'--) ıJ -'-'� .• J.) J, :;": ıJ..l '='"-"·.) 0, ... ı,ı utç.: .('-l_,ı ..;ı_,...::.� t ... .ı� ı '..f:'_.)_!.J..._ .,:f' ı4!�\ � Ll.J ��l!l� �_,:": ���.Sj,;Jl (.J:..j • .,�j�; �.S .. .:f";: o):..ı,ı )L •• .ı:,..�t,. d;u_U. .. Ç ıJ..ı:;.) .. J ',)>;; ıJ,;ı. :,rL:.� .ı/":Ji.ı ('J . .J ).:.C:.' rt.ft, ���J-.!S".;ı.,·.-':>�.;.J.i J_,\ ..j.J�· .Jı. d! . ..s ��JJ�j • .J \.S.ı_L;.:, w� �;.J:t. · J ..ll,t J....ı: \. \,$ .. .;; L.:;.:...\ -:,..ı.�;..; �J( C:\; 1. o !.l..ı�l (.L_j �� .J�;-"..,) ��� '-'..r• .;J.;r•• )JS'J: • ...��-11 J-" '-;')1_,1 iJ· SA Jl .i�\"-� . .. <- �4

.uılj�

Page 171: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

Af �)���� IJaı. • � _,, -JIJj� J:.;. ":'�"='.,n-�., f..JJı :n 1 J-• ��J\ (�.,:.),�U.\ (v.r) ..J.j' � ��1_,\ �-�L.... �-.N.i���J..)\1:-»J� . .;j L...l;r!!l .(at.ı_� �JlA� �7 ('\·�,\ �) ( .-j;.) i. JJL "_,; .j; .(:-ı:.r·� • .İ! L u.-ı: . '·· . ... . NI, • • ' • J• • . · �·..-..üı .. ..::. ,�, # .-.lı.\ (".1Jf) �'""' .l_.: ...--::-e • _,. • .,.,.. '· V' .. • • • .. •

. .. .•. . � ' J-..,J ��JtJ 4,.4.7-;;,..ı • .ı�lıJ -:,..ı_:.. �.ı:._'·"'-�)'\� JJ'-'

1 � _,., "\j. � t" r-� �f.._' J-::'i �.Ji:-.1 • .:#. �!'�;�li ;;"i,, �� •Jj,l Jt.. � -� ..;.Al_,i�J .f �..f.:.I,J. ":'.1"". 1-::..1 )İ;> .�

· ..-\$���\:: ·�'1,.1_\JJ.? u:( �t,:;f C::JI �>,_ ("..:!:.) .tl=;o-j.ı\.:.. .t.--:i�' \;� �;.., :;f ıf:.' �:;f � !l.l�\ ,jjl c$- ..ı. ' ( �· .. .f _,) "=',:..-x Y. ���.).._j\) •. h�'J.J.:/c5.ll,\j1.ı.,1'_P ��U"j.ll :�"--{·$!'� y � Jf._lct..i) _;,1)�'1� �.ı..l():_,Ji;

' }ri���.,.·.�t--j-.,) :;.f CiJ'� ..U\.):�}1;. J-�1), ..sL:f ��.,�":"J":.'.ı.ttı; V" ,..w �:\J. :;j' �·�;� J..UJ\ \ ,. J.�.J.:.f. �' �J� � �J .J,1'1.·J t.j � ..ı..J. ' • J�l,\. ���,,_a:�rıı ��/':.ıf �-:-,, �,, ..l .. ı.. ... J_,;..,JJ.r'J ..,;.'ı! .y.J\ i.:J.W\ J ,., \SJ:.I J.f � ;� ·

J-ır��� :,ı...ıı,����'. �.JJ' J.,.T..Jt �� . V..'�� ..ı,_, �t .>:"'

155

Page 172: Yirmisekiz Celebi Mehmed Efendinin Fransa Sefaretnamesi (Haz. Beynun Akyavas).pdf

YAYlNLARI: 129

Seri: I Sayı: A.26

YiRMiSEKİZ ÇELEBİ MEHMED EFENDi'NİN

FRANSA SEFARETNlMESİ

HAZlRLAYAN

Prof Dr: Beynun ·AKYAVAŞ

... - .. �-..,'l,_

·ANKARA-1993