HOLE, HOLE, HOLA, SULT’AN ÿZîDÊ SORE

2014 Ã.Ù³ñï

N 3 (115)

²¼¶àôÂÚàôÜê` º¼¸Æ, Ⱥ¼àôê` º¼¸ÆºðºÜ, ÎðàÜê` Þ²ðü²¸ÆÜ

º¼¸ÆܺðÆ ²¼¶²ÚÆÜ ØÆàôÂÚ²Ü ä²ÞîàܲºðÂ

ºñÏñáñ¹ ȳÉÇßϳéáõó»É ¿

ØÇñ½» âáÉáÝþerfedîn dînê

meye

º½ ¹Ç Åá Õáíñ ¹Ç ³½ ·³ ÛÇÝ å³ï Ùáõà Ûáõ ÝÁ(ѳٳéáï)

º½ ¹Ç Ý» ñÁ ³ß ˳ñ ÑÇ Ñݳ ·áõÛÝ Åá Õá íáõñ Ý» -ñÇó »Ý: Üñ³Ýó ݳ ˳ Ñ³Û ñ» ÝÇ ùÁ, Áëï ѳ í³ë ïdzյ Ûáõñ Ý» ñÇ, Ðݹϳë ï³ÝÝ ¿, ³ í» ÉÇ ëïáõÛ·`´ÁÙ µ³ (´áÙ µ»Û) ù³ Õ³ ùÁ (Ù»ñ` »½ ¹Ç Ý» ñÇë Õ³íÉ-µ³Û û ñáõÙ` Ïñá ݳ Ï³Ý ³ë ÙáõÝù Ý» ñáõÙ, ³ë íáõÙ¿. §æ³ í» µ¹ÝÁ ´ÁÙ µ³», µÁ ñ³ Õ³ ÛÇÙ Ëá õ³ÛÏÝùï» í³ ¹Ç ÝÁ¦, æáõ Õ³µ ïí»ù ´ÁÙ µ³ ù³ Õ³ ùÇÝ,áñ å»ë ½Ç ³ Ùáõñ å³ Ñ»Ý Ïñá ÝÇ ·Çñ ùÁ, ϳ٠§æ³ -í» µ¹ÝÁ ´ÁÙ µ³» Þ³ñ ý³ ¹ÇÝ µÇ Û» Ù» ñ» ¹Ç í³ Ý»¦)¨ Ýñ³Ýó Ç ñ³ Ï³Ý Ñ³Û ñ» ÝÇ ùÁ Æ ñ³ ùÇ ÑÛáõ ëÇ ë³ -ÛÇÝ Ù³ëÝ ¿, áñ ï»Õ ³ÛÅÙ ·ïÝíáõÙ ¿ Ýñ³Ýó ·É˳ -íáñ ëñµ³ í³Ûñ ȳ ÉÁ ßÁ: º½ ¹Ç Åá Õá íáõñ ¹Á áõ ÝÇ ³ -ñdz Ï³Ý Í³ ·áõÙ ¨ ÉÇ Ý» Éáí ³ñ¨³ å³ßï` ³ß ˳ñ -ÑÇ ³ Ù» ݳ ÑÇÝ ³½ ·» ñÇó ¿, س ɳ ù» î³áõ ëÇ Åá Õá -íáõñ¹, á ñÇ Ïñá ÝÁ Þ³ñ ý³ ¹ÇÝÝ ¿: º½ ¹Ç Ý» ñÁ ³ -é³Ý ÓÇÝ ¿Ã ÝÇ Ï³ Ï³Ý Ùdz íáñ »Ý ¨ ϳå ãáõ Ý»Ýáñ¨¿ ³ÛÉ ³½ ·Ç Ñ»ï, µ³ ó³ éáõà ۳ٵ ³ ɳ íÇ Ý» ñÇ,ÇëÏ Ù»ñ É» ½áõÝ å³ï ϳ ÝáõÙ ¿ Ñݹ -»í ñá å³ Ï³ÝÁÝ ï³ ÝÇ ùÇ Ç ñ³ ݳ Ï³Ý ÑÛáõëÇë-³ñ¨ÙïÛ³Ý É»½ -í³ËÙ µÇÝ (¿½ ¹Ç ÏÇ): 2002 Ã. Ù³ ÛÇ ëÇ 1-ÇÝ ºí ñá -å³ ÛÇ Êáñ Ñáõñ ¹Á ÐÐ ²½ ·³ ÛÇÝ Äá Õá íÇ á ñáß Ù³ÝÑÇ Ù³Ý íñ³ ׳ ݳ ã»ó »½ ¹Ç Ý» ñÇ É» ½áõÝ (¿½ ¹Ç ÏÇ):²Û¹ å³ï ׳ éáí ÐÐ º½ ¹Ç Ý» ñÇ ³½ ·³ ÛÇÝ ÙÇáõà -Û³Ý á ñáß Ù³Ùµ Ù³ ÛÇ ëÇ 1-Á ¹³ñ Ó³í »½ ¹Ç Ý» ñÇÙdzë ÝáõÃ Û³Ý ïáÝ: º½ ¹Ç Ý» ñÇ ³ëï í³ ÍÁ ·»ñµ -ݳ Ï³Ý áõ Åáí ûÅï í³Í Êáõ ³¹»Ý ¿, á ñÁ ѳ Ù³ñ -íáõÙ ¿ ïÇ» ½»ñ ùÇ ³ ñ³ ñÇ ãÁ: Àëï »½ ¹Ç Ý» ñÇ ³½ -·³ ÛÇÝ û ñ»Ýù Ý» ñÇ` »½ ¹ÇÝ ÍÝíáõÙ ¿ »½ ¹Ç ¨ áã ÙÇ³Û É³½ ·Ç Ý»ñ ϳ Û³ óáõ óÇã ãÇ Ï³ ñáÕ »½ ¹Ç ÉÇ Ý»É:²ÛÝ ÃÛáõñ ϳ ñÍÇ ùÁ, û ǵñ »½ ¹Ç Ý» ñÁ » Õ»É »Ý½ñ³ ¹³ß ï³ Ï³Ý Ý»ñ` ëË³É ¿: ¼ñ³ ¹³ß ïÁ » Õ»É ¿Ïñá ݳ Ï³Ý ù³ ñá ½Çã (³½ ·áõà ۳ٵ å³ñ ëÇÏ, ³å -ñ»É ¿ Ù.Ã.³. 635 ÃíÇÝ ¨ ϳå ãáõ ÝÇ »½ ¹Ç Ý» ñÇÑ»ï): º½ ¹Ç Ý» ñÇÝ Û³ ½³ï Ý» ñÇ Ñ»ï ϳ å» ÉÁÝáõÛÝ å»ë ëË³É ¿: Ú³ ½³ ïÁ ÑÇÝ Ç ñ³ ݳ ϳݳëï í³Í ¿, á ñÁ ÍÝí»É ¿ Ù.Ã.³. 3000 ï³ ñÇ ³ é³ç:ÐÇ ß»Ýù, áñ §Á½ ¹³ ÛǦ Ýß³ ݳ ÏáõÙ ¿ §»ë ïí» óǦ,á ñÁ ÝáõÛÝ å»ë áã ÙÇ Ï³å ãáõ ÝÇ »½ ¹Ç ³Ý í³Ý Ñ»ï:à Ù³Ýù »½ ¹Ç Ý» ñÇÝ ÝáõÛ Ý³ó ÝáõÙ »Ý ùñ¹» ñÇ Ñ»ï:¸³ ÝáõÛÝ å»ë ×Çßï ã¿: §øáõñ¹¦ Ç ñ³ ݳ Ï³Ý á ñáßÉ» ½áõ Ý» ñáõÙ Ýß³ ݳ ÏáõÙ ¿ §Ñá íÇí¦: øñ¹» ñÁ Ó ̈ ³ -íáñ í»É »Ý 10-12-ñ¹ ¹³ ñáõÙ, ѻ勉 µ³ñ Ýñ³Ýùϳå ãáõ Ý»Ý »½ ¹Ç Ý» ñÇ Ñ»ï: ä»ïù ¿ Ýß»É Ý³¨, áñùñ¹» ñÁ Ëá ëáõÙ »Ý ·á ñ³ ÝÇ, ëá ñ³ ÝÇ É» ½áõ Ý» ñáí,¨ »½ ¹Ç Ý» ñÇ Ñ³ Ù³ñ í» ñáÝß Û³É É» ½áõ Ý» ñÁ ³Ý -ѳë ϳ ݳ ÉÇ »Ý: ²Û¹ µá Éáñ ϳñ ÍÇù Ý» ñÇó ¨ áã Ù» -ÏÁ ãÇ Ï³ ñáÕ ÉÇ Ý»É Î³ñ ÙÇñ êáõÉ Ã³Ý º ½Ç¹ ¨ áã ¿Éáñ¨¿ ³éÝ ãáõà ÛáõÝ áõ Ý»Ý í»ñ çÇ ÝÇë Ñ»ï: ì» ñáÝß -Û³É í³ñ Ï³Í Ý» ñÁ ½áõñÏ »Ý å³ï Ù³ Ï³Ý ÑÇÙ ùÇó:

سñ¹ ÏáõÃ Û³Ý å³ï ÙáõÃ Û³Ý Ñ» é³ íáñ ų Ù³ -Ý³Ï Ý» ñáõÙ, Åá Õá íáõñ¹ Ý» ñÇ ï» Õ³ ß³ñ Å» ñÇ ÁÝ -óó ùáõÙ »½ ¹Ç Ý» ñÁ Ðݹϳë ï³ ÝÇ ´áÙ µ»Û (´ÁÙ -µ³) ù³ Õ³ ùÇó ï» Õ³ ÷áË í» óÇÝ ´Çñ Ù³, ²ý -Õ³Ýë ï³Ý, Î³Ý ¹³ ѳñ ù³ Õ³ù, ³ å³` Æ ñ³Ý: л -ï³ ·³ ÛáõÙ »½ ¹Ç Ý»ñÝ Æ ñ³ ÝÇó ï» Õ³ ÷áË í»É »ÝÂáõñ ùdz ÛÇ Ê³ñ ½³ /ʳ ½³ ÉÇ/, ² í³Ë, ²Ý óí,æ½Ç ñ³ ´á ï³Ý, Þ³ñÏ áõ Þ³Ù, ÇÝã å»ë ݳ¨ ï³ñ -µ»ñ »ñÏñ Ý» ñÇ ù³ Õ³ù Ý»ñ, ÇÝã åÇ ëÇù »Ý Þ³Ý ·³É,γÙß Éáõ, ´³ë ñ³, øáõý, ´³Õ ¹³¹: Üß»Ýù ݳ¨, áñ»½ ¹Ç Ý» ñÇÝ ÑÝáõÙ Ïá ãáõÙ ¿ÇÝ Ý³¨ ëáõ ÝÇ Ý»ñ:7-ñ¹¹³ ñÇó »½ ¹Ç Ý»ñÝ Ç ñ»Ýó ѳ Ù³ ñ» óÇÝ »½ ¹Ç: ÐÇ -ß»Ýù, áñ º ½Ç ¹Á Øáõ³ ídz ÛÇ áñ ¹ÇÝ ¿` γñ ÙÇñêáõÉ Ã³Ý º ½Ç¹ ³ Ýáõ Ýáí: س ɳ ù» î³áõ ëÇ Åá Õá -íáõñ ¹Á` ³ ¹³ íÇ Ý»ñÁ, Ç ñ»Ýó ¹»é¨ë 7-ñ¹ ¹³ ñÇó³Ý í³ ÝáõÙ »Ý º½ ¹Ç: àñ ï» ÕÇ±ó ³ é³ ç³ ó³í ³Ûë³Ý í³ Ýáõ ÙÁ: ÆÝ ãá±õ Ù³ñ ¹ÇÏ Ç ñ»Ýó Ïá ã» óÇÝ »½ ¹Ç -Ý»ñ: ²Ûë ѳñ óÇ å³ ï³ë ˳ÝÝ ³ é³ÛÅÙ ïñíáõÙ ¿å³ï Ù³ Ï³Ý Ç ñá Õáõà ÛáõÝ Ý» ñÇ Ñ³ í³ëï ٳٵ:

² ñ³ µ³ Ï³Ý ³ é³ çÇÝ Ë³ ÉÇ ýÁ » Õ»É ¿ ² µáõ´³ù ñÁ (632-634 ÃÃ.): Üñ³Ý ѳ çáñ ¹»É »Ý ˳ ÉÇý -Ý»ñ` ú Ù³ ñÁ (634-644) ÃÃ., úë Ù³ ÝÁ (644-656ÃÃ.), ² ÉÇÝ (656-661 ÃÃ.), Øá õ³ íÇ³Ý (661-680ÃÃ.), º ½Ç ¹Á (680-683 ÃÃ.):

º ½Ç ¹Ç Ñ³Û ñÁ` Øá õ³ íÇ³Ý ÁÝ ¹áõ Ý»É ¿ñ Çë ɳ ÙÁ:²Û¹ å³ï ׳ éáí Ñáñ ¨ áñ ¹áõ ÙÇç¨ ³ é³ ç³ ó»É ¿ÇÝ

Éáõñç ï³ ñ³ Ó³Û Ýáõà ÛáõÝ Ý»ñ, á ñáÝù ÏñáõÙ ¿ÇÝÏñá ݳ Ï³Ý Ñ³ ϳ ëáõà ÛáõÝ Ý» ñÇ µÝáõÛÃ: Äá Õáíñ -¹³ Ï³Ý µ³ Ý³Ñ Ûáõ ëáõÃ Û³Ý ¨ Ïñá ݳ Ï³Ý Õ³íÉ-µ³Û û ñáõÙ ÑÇ ß³ ï³Ï íáõÙ ¿ ݳ¨ Øá õ³ ídz ÛÇ ¨ÏÝáç ·ÅïáõÃ Û³Ý ÷³ë ïÁ: âÁÝ ¹áõ Ý» Éáí Çë ɳ ÙÁ,º ½Ç ¹Ç Ù³Û ñÁ Ñ» é³ ÝáõÙ ¿ Çñ ³ Ùáõë Ýáõó` Øá õ³ -ídz ÛÇó ¨ ³ å³ë ï³Ý ·ïÝáõÙ áñ ¹áõ` º ½Ç ¹Ç Ùáï,á ñÁ Ç Ñ³ ϳ¹ ñáõà ÛáõÝ Çñ Ñáñ, ß³ ñáõ ݳ ÏáõÙ ¿å³ßï å³ Ý»É Ø³ ɳ ù» î³áõ ëÇ Åá Õáíñ ¹ÇÝ:

Ðáñ Ù³ ÑÇó Ñ» ïá, 680 Ãí³ Ï³ ÝÇÝ Ý³ ¹³é ÝáõÙ¿ ˳ ÉÇý` êáõÉ Ã³Ý º ½Ç¹ ³ Ýáõ Ýáí, á ñÁ º½ ¹Ç Åá -Õáíñ ¹Ç Ù»ç ѳ ×³Ë Ïáã íáõÙ ¿ ݳ¨ º ½Ç ¹» êáñ,³Û ëÇÝùÝ` γñ ÙÇñ º ½Ç¹: º ½Ç ¹Á ëá íá ñ»É ¿ ¸³ -Ù³ë Ïá ëáõÙ (º ½Ç¹ Ëá õ³Ý¹ ù³ ñ» Þ³ Ù» µÇ Û»):Üß»Ýù, áñ ø»ñ µ³ ɳ ÛÇ ¹³ß ïáõÙ ï» ÕÇ ¿ áõ Ý» ÝáõÙ׳ ϳ ï³ Ù³ñï º½Ç¹Ç ½áñù»ñÇ Þdz ²ÉÇÇ áñ¹ÇÐáõë»ÛÝÇ ½áñù»ñÇ ÙÇç¨, áñ ï»Õ ÇÝã å»ë ï³ñ µ»ñ³Õµ Ûáõñ Ý» ñáõÙ, ³ÛÝ å»ë ¿É Ù»ñ ³½ ·³ ÛÇÝ Õ³íɵ³Û û ñáõÙ ÝßíáõÙ ¿` º ½Ç ¹Á ß³ Õ³Ë íáõÙ ¿ ³ñ -Û³Ùµ, á ñÇ Ñ³ Ù³ñ Åá Õá íáõñ ¹Á Ýñ³Ý ³Ý í³ ÝáõÙ ¿Î³ñ ÙÇñ êÁÉ Ã³Ý º ½Ç¹ (ï»ë` È»á 2-ñ¹ ѳ ïáñ, ¿ç294-296): ì» ñáÝß Û³É ×³ ϳ ï³ Ù³ñ ïáõÙ, 683Ã.ÑáÏ ï»Ù µ» ñÇ 10-ÇÝ ëå³Ý íáõÙ ¿ Þdz ² ÉÇÇ` ² Éǻ޻ ñÇ áñ ¹Ç Ðáõ ë»Û ÝÁ, ³Û Ýáõ Ñ»ï¨ ýÇ ½Ç ϳ å»ë³Ý Ñ» ï³ ÝáõÙ ¿ γñ ÙÇñ êáõÉ Ã³Ý º ½Ç ¹Á (Ýñ³ ׳ -ϳ ï³ ·Ç ñÁ ÙÇÝ㨠³Û ëûñ ³Ý ѳÛï ¿): ÐÇ ß»Ýù, áñø»ñ µ³ ɳ ÛÇ ¹³ß ïáõÙ Ðáõ ë»Û ÝÇ ëå³ Ýáõà Ûáõ ÝÇóÑ» ïá Ùáõ ëáõÉ Ù³ ݳ Ï³Ý ‘’Þdz’’ Ïñá ݳ Ï³Ý áõÕ -ÕáõÃ Û³Ý Ñ»ï¨áñ¹ Ý» ñÁ, áñ å»ë ë·á Ýß³Ý, ϳ -åáõÛï ßáñ »Ý ѳ· ÝáõÙ: ÆëÏ »½ ¹Ç Ý» ñÇ Ñ³ Ù³ñÙÇÝã ³Û ëûñ ¿É ϳ åáõÛï ßáñ ѳ· Ý» ÉÁ Ù»Õù ¿ ѳ -Ù³ñ íáõÙ: ÐÇ ß»Ýù ݳ¨, áñ ø»ñ µ³ ɳ ÛÇ ¹³ß ïáõÙÐáõ ë»Û ÝÇ ëå³ ÝáõÃ Û³Ý Å³ Ù³ ݳÏ, »ñµ êáõÉ Ã³Ýº ½Ç ¹Á Ý»ñÏ í»ó ϳñ ÙÇñ ³ñ Û³Ùµ, ëÏëí»ó Ïáã í»Éγñ ÙÇñ êáõÉ Ã³Ý º ½Ç¹: л ï³ùñ ùÇñ ÷³ëï ¿Ý³¨ ³ÛÝ, áñ »½ ¹Ç Ý» ñÇ ¹ñá ßÁ ÙÇÝ㨠ø»ñ µ³ É³Ý » -Õ»É ¿ ëåÇ ï³Ï (µ» ɳ ù³ µÇ»): ø»ñ µ³ ɳ ÛÇ ÏéíÇóÑ» ïá, Ç Ýß³Ý Ã³÷ í³Í ϳñ ÙÇñ ³ñ Û³Ý, »½ ¹Ç Ý» -ñÇ ¹ñá ßÁ ¹³ñ Ó³í ϳñ ÙÇñ ¨ ëåÇ ï³Ï ¨ ³Û¹ å»ë¿É å³Ñ å³Ý íáõÙ ¿ ÙÇÝ㨠³Û ëûñ:

11-ñ¹ ¹³ ñáõÙ` 1110 Ã. Þ»Ë ² ¹ÇÝ Þ³ ÙÇó ï» -Õ³ ÷áË íáõÙ ¿ ȳ ÉÁß: Þ»Ë ² ¹Ç ´ÇÝ Øáõ ë³ ý» ñÁËá ßáñ ¹»ÙùÝ ¿ »½ ¹Ç Ý» ñÇ Ïñá ÝÇ å³ï Ùáõà ۳ÝÙ»ç: º½ ¹Ç Ý» ñÁ Ýñ³Ý ѳ Ù³ ñáõÙ »Ý ²ëï Íá ³ -é³ù Û³ ÉÁ, ¨ ѳ í³ ïáõÙ »Ý, áñ ݳ ëï»ÕÍ í»É ¿Ø³ ɳ ù» î³áõ ëÇ ëïí» ñÇó: Þ»Ë ² ¹ÇÝ, ÇÝã å»ë ¨Ø³ ɳ ù» î³áõ ëÁ Ñ³Ý ¹Ç ë³ ÝáõÙ ¿ ²ëï Íá ÷á ˳ -

Þ³ñáõݳÏáõÃÛáõÝÁ` ѳçáñ¹ ¿çáõÙ

γñÙÇñ êÉÃ³Ý º½Ç¹

Ýáñ ¹Á, ÇëÏ á ñáß ³ í³Ý ¹³ å³ ïáõÙ Ý» ñáõÙ ëï³ -ÝáõÙ ¿ ݳ¨ ²ëï ÍáõÝ Ñ³ ïáõÏ Ñ³ï ϳ ÝÇß Ý»ñ: àõ -ß³· ñ³í ¿ ³ÛÝ ÷³ë ïÁ, áñ Þ»Ë ² ¹Ç ´ÇÝ Øáõ ë³ -ý» ñÁ å³ï Ù³ Ï³Ý ³ÝÓ Ý³ íá ñáõà ÛáõÝ ¿` ú Ù³ Û³ -Ï³Ý ³½Ý í³ Ï³Ý ïáÑ ÙÇó: Üñ³ Ù³ ëÇÝ ï» Õ» Ïáõà -ÛáõÝ Ý» ñÇ Ï³ ñ» ÉÇ ¿ Ñ³Ý ¹Ç å»É µ³½ Ù³ ÃÇí ³ ñ³ -

µ³ Ï³Ý ÙÇç ݳ ¹³ñ Û³Ý ëϽµÝ³Õµ Ûáõñ Ý» ñáõÙ(ï»ë` Ibn Xallikan, 254-255. Ibn al-Athir, 80-81,Ibn Katthir, 243 ¨ ³ÛÉÝ): Þ»Ë ² ¹ÇÝ ÍÝí»É ¿ 1072 Ã.å³ï Ù³ Ï³Ý êÇ ñdz ÛÇ ´³³É µ» ÏÇ ßñç³ ÝÇ ´»ÛÝ -óñ ·Ûáõ ÕáõÙ, ³ÛÅÙ` ÈÇ µ³ ݳÝ: г³ ù³ ñÇ É»é Ý» -ñáõÙ µÝ³Ï í» Éáõ å³ï ׳ éáí ëï³ ó»É ¿ ²É-г³ -ù³ ñÇ Ù³ ϳ Ýáõ ÝÁ: ºñ ϳñ ¹» ·» ñáõÙ Ý» ñÇó Ñ» ïáݳ ѳë ï³ï í»É ¿ ȳ ÉÁ ßáõÙ` Øá ëáõÉ ù³ Õ³ ùÇóÑÛáõ ëÇë` (ï»ë Yaqut 28), áñ ï»Õ ¿É Ù³ ѳ ó»É ¿1162 Ã.: ܳ ÑÇÙù ¿ ¹ñ»É ³Ûë å»ë Ïáãí³Í ³ ¹³ íÇ -Ý» ñÇ Ïñá ݳ Ï³Ý áõÕ Õáõà ۳ ÝÁ` Çñ ³ Ýáõ Ýáí: Àëï³Õµ Ûáõñ Ý» ñÇ íϳ Ûáõà ۳Ý, ² ¹ÇÝ ³ í³ñ ï»É ¿´³Õ ¹³ ¹Ç ëáõ ýdz Ï³Ý ùá É» çÁ, ÇÝã å»ë ݳ¨ » ջɿ Çñ ų Ù³ ݳ ÏÇ ³ Õ³Ý ¹³ íá ñ³ Ï³Ý ßñç³Ý Ý» ñáõÙѳÛï ÝÇ ³ Ù» ݳ Ëá ßáñ ù³ ñá ½Çã Ý» ñÇó Ù» ÏÁ, ÙÇç -ݳ ¹³ ñÇ ³ ϳ ݳ íáñ ·Çï ݳ Ï³Ý ¨ ÷Ç ÉÇ ëá ÷³:ܳ ë»ñï ѳ ñ³ µ» ñáõà ÛáõÝ Ý»ñ ¿ áõ Ý» ó»É ëáõ ýdz -Ï³Ý Ïñá ݳ Ï³Ý áõÕ ÕáõÃ Û³Ý Ï³ñ ϳ éáõÝ ¹»Ù ù» -ñÇ` àõ ϳÛÉ ³É-Ø³Ý µ³ çÇÇ, ³É-ÐáõÉ í³ ÝÇÇ, ²µ¹ ³Éγ ¹Çñ ³É ¶Ç ɳ ÝÇÇ (æÇ ÉÇ) ¨ ³Û Éáó Ñ»ï: ²Ûë ï»Õ¿, áñ ݳ ï» ë³í, û ÇÝã åÇ ëÇ ·Åïáõà ÛáõÝ Ý»ñ ϳݻ½¹Ç ó» Õ³ å» ï» ñÇ ÙÇç¨: î» ë³í, áñ Ù» ÏÁ ÙÛáõ -ëÇÝ ãÇ »Ý óñÏ íáõÙ ¨ ëï»Õ Í»ó ѳ¹ ë³¹, ³Û -ëÇÝùÝ` »½ ¹Ç Ý» ñÇ Ïñá ݳ Ï³Ý ë³Ñ Ù³ ݳ¹ ñáõà -ÛáõÝ: ܳ »½ ¹Ç Ý» ñÇÝ µ³ ų Ý»ó » ñ»ù ϳë ï³ ÛÇ`ß» Ë»ñ, ÷Ç ñ»ñ ¨ Ùñǹ Ý»ñ: Þ» Ë» ñÁ Ç ñ»Ýó Ñ»ñ ÃÇݵ³ Å³Ý í» óÇÝ » ñ»ù »Ý ó ϳë ï³ Ý» ñÇ.

1.ì³ ¹³ ÝÇ - Þ» Ë» ÞÇ ËÁ ëÁ ݳ2. ¼Áñ ½³ ÝÇ - Þ» Ë» Þ» ßÁÙ ë³3. γ ó ÝÇ - Þ» Ë» Þ» Ëáõ µ³ù ñ³:Üñ³Ýù ѳ Ù³ñ íáõÙ »Ý Ñ³Ý ¹»ñÓ Û³É ÏÛ³Ý ùÇ

»Õ µ³Ûñ Ý»ñ ¨ ÙÇÙ Û³Ýó Ù»ç ¹ÝáõÙ »Ý ëáõñµÑ³Ý¹»ñÓ³Ýù (¹³ëï ¹³ ÙÁÝ Ë³ñ ϳ-ùÁ ÉÁÏ): ²Ûë» ñ»ù »Ý ó ϳë ï³ Ý» ñÁ Ç ñ³ íáõÝù ãáõ Ý»Ý ³ Ùáõë -ݳ ݳ Éáõ ÙÇÙÛ³Ýó Ñ»ï: ²Ûë ³ñ ·»É ùÁ ï ̈ »É ¿ ¹³ -ñ»ñ ß³ ñáõ Ý³Ï ¨ ³Û ëûñ ¿É ·á Ûáõà ÛáõÝ áõ ÝÇ:

2. öÇ ñ»ñ - á ñáß »Ý ó ϳë ï³ Ý» ñÇ ÷Ç ñ»ñ Ç -ñ³ íáõÝù ãáõ Ý»Ý ³ Ùáõë ݳ ݳ Éáõ ÙÇÙ Û³Ýó Ñ»ï,ѳï ϳ å»ë ÷Ç ñ» г½ Ù³ Ù³ ݳ, á ñáÝù ѳ Ù³ñ -íáõÙ »Ý ù³ é³ ëáõÝ ÷Ç ñ» ñÇ ÷Ç ñ»ñ ¨ Ç ñ³ íáõÝù

ãáõ Ý»Ý ³ Ùáõë ݳ ݳ Éáõ Ùݳ ó³Í 40 ÷Ç ñ» ñÇ Ñ»ï:ê³ Ï³ÛÝ í»ñ çÇÝ ßñç³ ÝáõÙ` ãݳ Û³Í Ïñá ݳ ϳݳñ ·»Éù Ý» ñÇÝ, ÷Ç ñ» ú Ù³ ñ» ʳ ɳ, ÷Ç ñ» Æ ë» -µÇ³, ÷Ç ñ» Ø³É Ï³ í» ë³ »Ýóϳë ï³Ý»ñÝ ³ -Ùáõë ݳ ÝáõÙ »Ý ÙÇÙ Û³Ýó Ñ»ï:

3. Øñǹ Ý» ñÁ (³ß ˳ñ ÑÇÏ) - ³ ½³ ïá ñ»Ý ϳ ñáÕ»Ý ³ Ùáõë ݳ Ý³É Ï³ë ï³ ÛÇ Ý»ñ ëáõÙ, µ³Ûó áã ß» -Ë» ñÇ, áã ÷Ç ñ» ñÇ Ñ»ï:

´³ óÇ ³Û¹, »½ ¹Ç Ý» ñÁ å»ïù ¿ å³Ñ å³ Ý»Ý ¨ë» ñ»ù û ñ»Ýù Ý»ñ (3 ÑÁñý), á ñáÝù å³ñ ï³ ¹Çñ »Ýµá Éáñ »½ ¹Ç Ý» ñÇ Ñ³ Ù³ñ ¨ å»ïù ¿ å³Ñ å³Ý í»Ýëñµáõà ۳ٵ:

1. ¸Áñ µ³ ÊÁñ ÏÁ - Ïñá ݳ íá ñÇ Ñ³Ý ¹»ñÓÝ ¿,á ñÇÝ ãå»ïù ¿ ѳñ í³ Í»É: ÆëÏ » û ³ÛÝ Ë³Ëïí»É¿, Ù» Õ³¹ñ Û³ÉÁ »½ ¹Ç ãÇ Ñ³ Ù³ñ íÇ ¨ Ï»Ý Ã³ñÏ íÇÏñá ݳ Ï³Ý ËÇëï å³ï ÅÇ:

2. ¸Çë ϳ ¸Á Ý» - Ïáã íáõÙ ¿ Ùñáï Ï×áõ×, Ýß³ -ݳ ÏáõÙ ¿, áñ »½ ¹ÇÝ ³Û ɳ½ ·Ç Ý» ñÇ Ñ»ï ³ Ùáõë ݳ -ݳ Éáõ Çñ³íáõÝù ãáõÝÇ: Ê³Ë ï» Éáõ ¹»å ùáõ٠ݳ³ÛÉ¨ë »½ ¹Ç ãÇ Ñ³ Ù³ñ íÇ:

3. Þ³Éå Ï» ½» éÇÝ, áñ Ýß³ ݳ ÏáõÙ ¿ áë Ï» µ³ -ųÏ, ³ñ ·»É íáõÙ ¿ ³ Ùáõë ݳ Ï³Ý Ï³ åÁ ß» Ë» ñÇ,÷Ç ñ» ñÇ áõ Ùñǹ Ý» ñÇ ÙÇç¨. Ë³Ë ïáÕ Ý»ñÝ ³Ûɨ뻽 ¹Ç ã»Ý ѳ Ù³ñ íáõÙ:

Üß»Ýù ë³ Ï³ÛÝ ³ÛÝ ÷³ë ïÁ, áñ ÷Çñ ¨ Ùñǹϳë ï³ Ý» ñÁ »½ ¹Ç Ý» ñÁ áõ Ý»ÇÝ ¹»é¨ë Ðݹ ϳë -ï³Ý » Õ³Í Å³ Ù³ ݳÏ, ÇëÏ ß» Ë» ñÁ Ó ̈ ³ íáñ í»É»Ý Þ»Ë ² ¹ÇÇ Å³ Ù³ ݳ ϳßñ ç³ ÝáõÙ, Ðݹϳë ï³ -ÝáõÙ »½ ¹Ç Ý» ñÁ ¨ ³ ɳ íÇ Ý» ñÁ ¿Ã ÝÇ Ï³ å»ë ÝáõÛݳñ Ù³ïÝ áõ Ý»ÇÝ ¨ ѳ Ù³ñ íáõÙ ¿ÇÝ Ø³ ɳ ù»î³áõ ëÇ Åá Õá íáõñ¹, ³Û¹ ų Ù³ Ý³Ï »ñ ÏáõëÝ ¿É áõ -Ý»ÇÝ Ç ñ»Ýó ÷Çñ ¨ Ùñǹ ϳë ï³ Ý» ñÁ (ë³ Ï³ÛÝå»ïù ¿ Ýᯐ ³ÛÝ, áñ ³Û¹ ų Ù³ Ý³Ï ÑݹÇÏ Ý» ñÁÝáõÛÝ å»ë áõ Ý»ÇÝ Ç ñ»Ýó ÷Çñ ¨ Ùñǹ ϳë ï³ Ý» -ñÁ), ³ÛÅÙ ¿É Ëá ëáõÙ »Ý ÝáõÛÝ É»½ íáí, ë³ Ï³ÛÝ ³ -ɳ íÇ Ý» ñÁ ëñÇ ÙÇ çá óáí ¹³ñ Ó»É »Ý Ùáõ ëáõÉ Ù³Ý -Ý»ñ` ùñ¹³ ó»É »Ý ¹»é¨ë 7-ñ¹ ¹³ ñáõÙ: ºñµ áñÐݹϳë ï³ ÝÇó »½ ¹Ç Ý» ñÁ ¨ ³ ɳ íÇ Ý» ñÁ Ù» Éá· -ñ³ ódz ÛÇ »Ý óñÏ í» óÇÝ ¹» åÇ ²ýÕ³ Ýë ï³ ÝÇÎ³Ý ¹³ ѳñ ù³ Õ³ù, ³Û Ýáõ Ñ»ï¨ Æ ñ³Ý, áñ ï»ÕÁÝ ¹áõ Ý»É »Ý Ã í» ñÁ` Û³Ï, ¹áõ ¹áõ, ëÁ ë» ¨ ³ÛÉÝ:Úáõ ñ³ ù³Ýã Ûáõñ »½ ¹Ç å»ïù ¿ ³ Ùáõë ݳ ݳ Çñϳë ï³ ÛÇ Ý»ñ ϳ Û³ óáõó ãÇ Ñ»ï ¨ ³Û ɳ½ ·Ç Ý» ñÇÑ»ï ³ Ùáõë ݳ ݳ Éáõ Ç ñ³ íáõÝù ãáõ ÝÇ: ܳ ¿ñ, áñëï»Õ Í»ó ³Ûë å»ë Ïáã í³Í 7 ëÛ³ ñ» Ù³ ɳ ² ¹Ç³(Úáà ëáõñµ Òdz íáñ Ý» ñÇ ÙÇáõà ÛáõÝ, Åá Õáí), ¨ 40Ù» ñ» ¹Ç í³ Ý³ Þ»Ë ² ¹Ç (40 ëáõñµ ïÕ³ Ù³ñ¹ -ϳÝó ÙÇáõà ÛáõÝ), á ñÇ Õ» ϳ í³ñÝ ¿ñ Ñ»Ýó ÇÝ ùÁ:Þ»Ë ² ¹ÇÝ ¨ Þ»Ë Æ ëÁ ÝÁ Ññ³ ï³ ñ³ Ï»É »Ý »ñ Ïáõëáõñµ ·ñù»ñ (33 »½ ¹Ç³ Ï³Ý ï³ é» ñáí)` 1110 Ã.ØÁë ÑÁ ý³ èÁß ¨ øï» í³ æ³É í³ (ê¨ Ø³ï Û³Ý ¨¶Çñù гÛï Ýáõà ۳Ý): Þ»Ë ² ¹ÇÇ Ù³ ÑÇó Ñ» ïá,1162 Ã., »½ ¹Ç Ý» ñÇ ÙÇ ëïí³ñ Ù³ ëÁ Ïñá ݳ ϳÝß³ñ ų éÇà ݻ ñáí Æ ñ³ ùÇ ÑÛáõ ëÇ ë³ ÛÇÝ Ù³ ëÇó ¨Âáõñ ùdz ÛÇ ²ñ¨»É Û³Ý Ù³ ëÇ` ʳñ ½³ (ʳ ½³ ÉÇ),² í³Ë, ²Ý óí, æ½Ç ñ³ ´á ï³Ý ï³ ñ³Íù Ý» ñÇóï» Õ³ ÷áË íáõÙ ¿ ²ñ¨ÙïÛ³Ý Ð³ Û³ë ï³ ÝÇ ì³ ÝÇ,¸Ç³ñ µ» ùÇ ñÇ, Øáõ ßÇ, ´³ Û³ ½» ïÇ, úñ ó ɳ ÛÇ,¾ñ½ ñáõ ÙÇ, γñ ëÇ, ¸Ç ·á éÇ, êáõñ Ù³ Éá õÇ, Æ· ¹Ç ñÇ,γ ñ³ Ïáõ ÛÇ, êÇ Ý³ ÏÇ Ùá ï³ Ï³ ݳ ѳݷ Ý» ñÁ, ù³ -Õ³ù Ý» ñÝ áõ ·Ûáõ Õ» ñÁ ¨ ³ÛÉ µÝ³ ϳ í³Û ñ»ñ: âݳ -Û³Í Ù»Ýù ãáõ Ý»Ýù å» ï³ Ï³ Ýáõà ÛáõÝ, ¨ óñí³Í»Ýù ³ß ˳ñ ÑÇ ï³ñ µ»ñ »ñÏñ Ý» ñáõÙ, Ù»Ýù å³Ñ -å³ Ý»É »Ýù Ù»ñ ³½ ·³ ÛÇÝ áõ ñáõÛÝ ¹Ç Ù³ ·Ç ÍÁ, ù³ -ÝÇ áñ ³å ñ»É »Ýù Ïáõé ѳ Ù³ÛÝù Ý» ñáí ¨ ѳ ñ³ -½³ï »Ýù Ùݳ ó»É Ù»ñ ¹³ í³ Ý³Ý ùÇÝ: ¶áõ ó» å» -ï³ Ï³ Ýáõà ÛáõÝ ãáõ Ý» ݳÉÝ ¿ å³ï ׳ éÁ, áñ ï³ñ -µ»ñ »ñÏñ Ý» ñáõÙ Ù»½ ï³ñ µ»ñ ³Ý í³ ÝáõÙ Ý»ñ »Ýïí»É. Âáõñ ùdz ÛáõÙ »½ ¹Ç Ý» ñÇ ÙÇ Ù³ ëÇÝ ³Ý í³ -ÝáõÙ »Ý Ãáõñù-»½ ¹Ç Ý»ñ, Æ ñ³ ùáõÙ` ³ ñ³µ-»½ ¹Ç -Ý»ñ, ݳ¨ ùáõñ¹-»½ ¹Ç Ý»ñ: ê³ Ï³ÛÝ ³ÛÝ »ñ¨áõÛ ÃÁ,áñ Ù»½ ѳ Ù³ ñ»É »Ý Ù³Ñ Ù» ¹³ Ï³Ý Ý»ñ, ãÇËáãݹá ï»É, áñ ³Ûë »ñÏñ Ý» ñáõÙ Ç ñ³ ·áñÍ íÇ » -Õ»éÝ »½ ¹Ç Ý» ñÇ Ýϳï ٳٵ: ÆÝã å»ë ³ ëáõÙ »Ý,§î» ñá íÇÝ ï»ñÝ ¿ ï³ ñ»É, ³Ý ï» ñÇÝ` ·³Û ÉÁ¦, Ù»½

Ñá ßá ï»É ¨ Ñá ßá ïáõÙ »Ý ·³Û É» ñÇ ÝÙ³Ý: ä»ïù ¿Ýß»É, áñ Ù»Ýù áõ Ý» ó»É »Ýù ¹Åí³ ñÇÝ ï³ ñÇ Ý»ñ,»ñµ ³Ûë å» ïáõà ÛáõÝ Ý» ñÁ, ѳï ϳ å»ë úë Ù³Ý -Û³Ý Âáõñ ùdzÝ, ¹³ ñ» ñÇ ÁÝ Ã³ó ùáõÙ 72 ³Ý ·³Ùý³ñ Ù³Ý (» Õ»éÝ) ¿ Ç ñ³ ·áñ Í»É »½ ¹Ç Åá Õáíñ ¹ÇÝϳï ٳٵ: ØdzÛÝ 1915-1918 ÃÃ. ëå³Ý í»É »Ý³ í» ÉÇ ù³Ý 500 000 »½ ¹Ç Ý»ñ: ºí ³Ûë »ñ¨áõÛ ÃÁ¹»é ß³ ñáõ Ý³Ï íáõÙ ¿, ù³ ÝÇ áñ 2007 Ã. û ·áë ïá ëÇ14-ÇÝ Æ ñ³ ùÇ ÑÛáõ ëÇ ë³ ÛÇÝ Ù³ ëÇ º½ ¹Çë ï³Ý,(Þ³Ý ·³É ϳ٠êÇÝ ç³ñ) Ïáã íáÕ ï³ ñ³Í ùáõÙ »ñ -Ïáõ ·ÛáõÕ` ѳ ½³ ñÇó ³ í» ÉÇ µÝ³Ï ãáõà ۳ٵ ÑÇÙ -Ýá íÇÝ ³ í»ñ í» óÇÝ ¨ ÑñÇ Ù³ïÝ í» óÇÝ Ù³Ñ Ù» ¹³ -Ï³Ý Í³Û ñ³ Ñ»Õ Ïñá ݳ ÙáÉ Ý» ñÇ ÏáÕ ÙÇó: ê³ Ï³ÛÝ»½ ¹Ç Åá Õá íáõñ ¹Á ÍÝÏÇ ã» Ï³í ¨ Ùݳó ϳ ÛáõÝ,Ñ» ñá ë³ µ³ñ ¹Ç Ù³¹ ñ» Éáí ³ Ù»Ý áïÝÓ ·áõà ۳Ý:ØÇ³Ï »É ùÁ ·á ۳層 Éáõ, ³ß ˳ñ ÑÇ » ñ» ëÇóãçÝçí» Éáõ ѳ Ù³ñ` ë³ ¿: ì»ñ çÇÝ ï³ ñÇ Ý» ñÇ Ýáñѳ í³ë ïÇ ïíÛ³É Ý» ñÇ Ñ³ Ù³ Ó³ÛÝ, »½ ¹Ç Ý» ñÇÃÇíÝ ³ß ˳ñ Ñáõ٠ϳ½ ÙáõÙ ¿ Ùáï 3 ÙÇ ÉÇáÝ: º½ ¹Ç -Ý» ñÇ ³ Ù» ݳ Ëá ßáñ ѳ Ù³ÛÝ ùÁ ·ïÝíáõÙ ¿ Æ ñ³ -ùáõÙ, áõñ ³å ñáõÙ ¿ Ù»Ï ÙÇ ÉÇá ÝÇó ³ í» ÉÇ »½ ¹Ç: Æ -ñ³ ùÇó µ³ óÇ »½ ¹Ç Ý» ñÁ ³å ñáõÙ »Ý Ðݹϳë ï³ -ÝáõÙ, ´Çñ Ù³ ÛáõÙ, ²ý Õ³Ýë ï³ ÝÇ Î³Ý ¹³ ѳñ ù³ -Õ³ ùáõÙ, Æ ñ³ ÝáõÙ (100 000), áõñ Ýñ³Ýù Ïáã íáõÙ»Ý Ø³ ɳ ù» î³áõ ëÇ Åá Õá íáõñ¹, Âáõñ ùdz ÛáõÙ (10000), êÇ ñdz ÛáõÙ (20 000), èáõ ë³ë ï³ ÝáõÙ Ùáï350 000, ¶»ñ Ù³ Ýdz ÛáõÙ (300 000), ìñ³ë ï³ ÝáõÙ25 000 ¨ »í ñá å³ Ï³Ý ³ÛÉ »ñÏñ Ý» ñáõÙ Ùáï 300000: г Û³ë ï³ ÝáõÙ »½ ¹Ç Ý» ñÇ ÃÇ íÁ ѳë ÝáõÙ ¿ 50000-Ç: г Û³ë ï³ ÝÁ ÙÇ³Ï »ñ ÏÇñÝ ¿, áñ ï»Õ ϳ 32¹åñáó »½ ¹Ç» ñ»Ý É»½ íÇ ¨ ·ñ³ ϳ ÝáõÃ Û³Ý áõ ëáõó -ٳٵ (1-11 ¹¹.), ïå³·ñ í»É ¨ ïå³·ñ íáõÙ »Ý »½ -¹Ç» ñ»Ý ¹³ ë³·ñ ù»ñ ¨ ·» Õ³ñ í»ë ï³ Ï³Ý ·ñù»ñ,§¾½ ¹Ç ˳ ݳ¦ Éñ³ ·Ç ñÁ, û ñ³ Ï³Ý Ï»ë ų٠۳ »½ -¹Ç» ñ»Ý é³ ¹Çá ѳ Õáñ ¹áõÙ: ²Ûë ï»Õ ¿ ·ïÝíáõÙ ²ß -˳ñ ÑÇ ¨ г Û³ë ï³ ÝÇ º½ ¹Ç Ý» ñÇ ³½ ·³ ÛÇÝÙÇáõà ÛáõÝ Ý» ñÁ, á ñáÝó ݳ ˳ ·³ÑÝ ¿ ² ½Ç½ ³ Ùá -Û³ ÝÁ: ²Û Ýá õ³ Ù» Ý³Û ÝÇí »½ ¹Ç Ý» ñÇ Ñ³Û ñ» ÝÇ ùÁ ѳ -Ù³ñ íáõÙ ¿ Æ ñ³ ùÁ: Ø»ñ ÑÇ٠ݳ Ï³Ý ëñµ³ í³Û ñÁ·ïÝíáõÙ ¿ Æ ñ³ ùÇ ÑÛáõ ëÇ ëáõÙ, ȳ ÉÁ ßÇ Ëáñ Óá -ñáõÙ, á ñÁ »½ ¹Ç Ý» ñÇ Ñá·¨áñ å»ï (Çß Ë³Ý)` ØÇ ñÇ(ÙÇ ñ» ß» ˳) Ýëï³ í³ÛñÝ ¿: ÆëÏ º½ ¹Ç Ý» ñÇ »ñÏ -ñáñ¹ ëñµ³ í³Û ñÁ, á ñÁ ϳ éáõó í»É ¿ 2012 Ã. г -Û³ë ï³ ÝÇ Ð³Ý ñ³ å» ïáõÃ Û³Ý ²ñ Ù³ íÇ ñÇ Ù³ñ ½Ç²Ï ݳ ÉÇ× ·Ûáõ ÕÇ Ñ³ñ¨³ Ýáõà ۳ٵ, ¨ á ñÁ µÝû ñÇ -Ý³Ï í»É ¿ º½ ¹Ç Ý» ñÇ ·É˳ íáñ ëñµ³ í³Ûñ È³É ßÇó,¨ ÝáõÛÝ å»ë Ïáã íáõÙ ¿ ȳ ÉÁß: ²ÛÝ Ï³ éáõó í»É ¿ »½ -¹Ç Ý» ñÇ ³½ ·³ ÛÇÝ Ñ» ñáë, ³½ ·³ ÛÇÝ µ³ ñ» ñ³ñ`ØÇñ ½³ âá Éá ÛÇ êÉá Û³ ÝÇ Ñá í³ Ý³ íá ñáõà ۳ٵ:

²ß ˳ñ ÑÇ ¨ ÐÐ º½ ¹Ç Ý» ñÇ ³½ ·³ ÛÇÝ ÙÇáõà ÛáõÝ -Ý» ñÇ Ý³ ˳ ·³Ñ, º½ ¹Ç Ý» ñÇ ³½ ·³ ÛÇÝ ÏñÏݳ ÏÇÑ» ñáë, ²ß ˳ñ ÑÇ Åá Õá íáõñ¹ Ý» ñÇ Ñá·¨áñ Ùdzë -ÝáõÃ Û³Ý ÙÇ ç³½ ·³ ÛÇÝ ³ ϳ ¹» Ùdz ÛÇ ³ ϳ ¹» ÙÇ -Ïáë`

² ½Ç½ ³ Ùá Û³Ý

2

êÏǽµÁ` ݳËáñ¹ ¿çáõÙ

Þ»Ë ²¹Ç

3

В селении Дахол, которое находится на севере Ирака, были рас-

пространены листовки с угрозами в адрес езидов, если те не поки-

нут регион. Листовки были обнаружены 13 февраля. Согласно

информации, инициаторами данных листовок являются сирийские

мусульмане. Муниципалитет Дахола находится в регионе Шангал

(10 км к югу от границы с Сирией). Ближайшая крупная община

езидов находится к западу от Дахола в селении Хана Сор.

Сирийские исламисты используют этот регион в качестве отступи-

тельной зоны на протяжении долгого времени. Местная полиция

была предупреждена, но до сих пор пассивно наблюдает за про-

исходящим. Также она не намерена усиливаться с целью противо-

стояния исламистам. В регионе опасаются, что исламисты (особен-

но Исламского государства Ирака и Леванта), проникнут в глубь

севера Ирака с намерением терроризировать немусульманское

население.

В езидской деревне Хирбабалак, которая

находится в турецкой области Вираншехир,

в субботу 1 марта были разрушены езид-

ские могилы. Езиды в Турции, как и на

постсоветском пространстве, хоронят своих

соплеменников в основном на кладбищах

отдельно взятых земель.

Хирбабалак — одно из немногих мест в

Турции, где до сех пор живут езиды. В част-

ности, род дауди является коренным жите-

лем Хирбабалака. Но езиды не чувствуют

себя в безопасности в Турции, так как госу-

дарство и общество ущемляют их права. По

словам одного езида, из-за угроз они в

очень трудном положении и у них только

один выход — бежать в Германию к род-

ственникам. В последние месяцы в Турции

наблюдается повышенная конфронтация

между курдами и езидами. Это вызвано тем,

что многие езиды думают о возвращении в

свои дома, из которых они были изгнаны 20

лет назад. Кроме того, в деревне Кивех,

которая находится в регионе Мидьят,

несколько месяцев назад были повреждены

дома и уничтожены сельхозугодия.

В регионе Елих, где из-за деревни

Кельхок произошел спор, езидское имуще-

ство было конфисковано. Регион же

Вираншехир, где сегодня проживает

небольшое число езидов, был в прошлом

неоднократно атакован мусульманами.

Поскольку езиды не могут ожидать от пра-

воохранительных органов никакой защиты,

многие вынуждены платить мусульманским

племенам деньги в качестве откупа.

ºØàô𠼺ڸÆÜÚ²Ü1955-1992

» ÙáõñÁ, áí Ù»ñ ¨ Çñ ½Ç ݳ ÏÇó Ý» ñÇ

ÑÇßáÕáõÃÛ³Ý Ù»ç Ñ»Ýó ³Û¹ åÇ ëÇÝ Ùݳó ¨

áã ûª » Ùáõ ñ» ²ý³Ý ¹Ç ¼»Û ¹ÇÝ Û³Ý£ » -

ÙáõñÝ áõ ÆëáÝ ³½ ·³ Ï³Ý Ý»ñ ¿ÇÝ ¨ ¹³ñ Ó»É

¿ÇÝ Ñ³ Ù³ ËáÑ Ý»ñ áõ ½Ç ݳ ÏÇó Ý»ñ£

ÇÝã å»ë ÆëáÝ, ³ÛÝ å»ë ¿É » Ùáõ ñÁ ÍÝ í»É

¿ ù³ Õ³ ù³ Ù³Ûñ ºñ¨³ÝáõÙ ¨ ³Ï ïÇí Ù³ë -

ݳ ÏÇóÝ ¿ñ ų Ù³ ݳ ÏÇ ù³ Õ³ ù³ Ï³Ý ¨

é³½ Ù³ Ï³Ý ·áñ Íá Õáõ ÃÛáõÝ Ý» ñÇ áõ Çñ³ -

¹³ñ Óáõ ÃÛáõÝ Ý» ñÇ£ » ÙáõñÝ ¿É ß÷ í» Éáí Çñ

Ñ³Û ÁÝ Ï»ñ Ý» ñÇ, ѳñ¨³Ý Ý» ñÇ Ñ»ï, Ïáã ¿ñ

³ÝáõÙ Ñ» éáõ ãÙ Ý³É Ù³ñ ïÇ ¹³ß ïÇó£ » -

ÙáõñÝ Çñ Ý³Ë ÝÇ Ý» ñÇ ÝÙ³Ý Ñ³ í³ ï³ ó³Í

¿ñ, áñ Ñ³Û ¨ »½ ¹Ç Åá Õá íáõñ¹ Ý» ñÇ µ³ ñ» ϳ -

Ùáõ ÃÛáõÝÝ áõ ѳ Ù³ ·áñ Í³Ï óáõ ÃÛáõÝÝ ³Ý û -

ñÇ »Ý ¨ ûñ ѳ ë³ Ï³Ý ûñ» ñÇÝ ¹ñ³Ýù å»ïù

¿ ³í» ÉÇ í³é ³ñ ï³ Ñ³Ûï í»Ý áõ ³Ù ñ³ ݳݣ

лÝó ³Ûë ·³ Õ³ ÷³ ñÇÝ Ñ»ï¨»Éáí » ÙáõñÝ

¿É Ãá Õ»ó ïáõÝ áõ ï»Õ, ·áñÍ áõ ³ß ˳ -

ï³Ýù, ·Ý³ó

å ³ ß ï å ³ Ý » É á õ

ѳ Ûáó Ñá ÕÁ£

ºñµ » Ùáõ ñÁ

ѳÛïÝ í»ó Ù³ñ ïÇ

¹³ß ïáõÙ, 37 ï³ -

ñ» Ï³Ý ¿ñ£ ²ë»É

Ïáõ ½Çª ÍÝ í»É ¿

1955 Ãí³ Ï³ ÝÇÝ£

ÆÝã å»ë å³ï -

ÙáõÙ ¿ÇÝ ¨ ÑÇ Ù³ ¿É ß³ ñáõ ݳ ÏáõÙ »Ý å³ï -

Ù»É Â» Ùáõ ñÇ Ù³ñ ï³ Ï³Ý ÁÝ Ï»ñ Ý» ñÁ, ݳ

³Ý í³Ë áõ ù³ç ¿ñ, Çñ í³ñ ù³· Íáí ³Ý µ³ -

ëÇñ áõ ³½ ÝÇí£

º½ ¹Ç Åá Õáíñ ¹Ç ³Ý í³Ë ½³ í³ ÏÁ, áí

³å ñ»É ¨ Ù» ͳ ó»É ¿ñ Ù³Û ñ³ ù³ Õ³ ùÇ, ϳ -

ñ» ÉÇ ¿ ³ë»É, ÷áù ñÇß ³ ï» ³Ý Ñá· å³Û Ù³Ý -

Ý» ñáõÙ, ãí³ ñ³ Ý»ó å³ ï» ñ³½ ÙÇ ¹Å í³ ñáõ -

ÃÛáõÝ Ý» ñÇó ¨ ¹³ñ Ó³í ³é³ ç³ Ù³ñ ïÇÏ£

» Ùáõ ñÁ ËÇ ½³ Ëá ñ»Ý Ù³ë Ý³Ï ó»ó г¹ -

ñáõ ÃÇ ßñ ç³ ÝÇ ²Õ µáõ É³Õ ¨ ÊñÙÝ çáõÕ ·Ûáõ -

Õ» ñÇ Ù³ñ ï» ñÇÝ… ¨ 1992 Ãí³ Ï³ ÝÇ ÑáõÝ -

í³ ñÇ 30-ÇÝ Ñ» ñá ë³ µ³ñ ½áÑ í»ó… ´³ñ -

ÓáõÝ ùÁ, áñ ï»Õ »½ ¹Ç Åá Õáíñ ¹Ç ½³ í³ ÏÁ

ѳ Ûáó Ñá ÕÇ å³ßï å³ Ýáõ ÃÛ³Ý Å³ Ù³ ݳÏ

ѳ í»ñ Åá ñ»Ý ùáõÝ Ùï³í, Ïáã íáõÙ ¿ Çñ

³Ýáõ Ýáí£

ÆÝã å»ë ÆëáÝ, ³ÛÝ å»ë ¿É » Ùáõ ñÁ, Ã³Õ -

í»ó §ºé³µ Éáõñ¦ å³Ý û á ÝáõÙ ¨ ëñ µ³ í³Ûñ

¹³ñ Ó³Í í³Û ñáõÙ ¹³ñ Ó³í »½ ¹Ç Åá Õáíñ ¹Ç

Ã³Õ í³Í »ñÏ ñáñ¹ ½³ í³ ÏÁ, áí å³Û ù³ ñ»ó

ѳ Ûáó »ñÏ ñÇ ³Ýíï³Ý ·áõ ÃÛ³Ý ¨ å³ßï -

å³ Ýáõ ÃÛ³Ý Ñ³ Ù³ñ ¨ ÷³éù áõ å³ ïÇí µ» -

ñ»ó áã ÙÇ ³ÛÝ Çñ ³Ý ÓÇ, ³Ûɨª Çñ Åá Õáíñ ¹Ç

ѳ Ù³ñ, áñÁ ÙÇßï ¿É »Õ»É ¿ ѳ í³ ï³ ñÇÙ,

³Ý ¹³ í³ ×³Ý áõ ßÇ ï³Ï£

гë ϳ ݳ ÉÇ ¿, áñ ²½Ç½ ³ Ùá Û³ ÝÁ Ý»ñ -

ϳ ¿ñ » Ùáõ ñÇ Ñáõ Õ³ñ ϳ íá ñáõ ÃÛ³ ÝÁ ¨

³ÛÝ û· ï³ ·áñ Í»ó Ù»Ï ³Ý ·³Ù ¿É Ññ³ å³ -

ñ³ ϳí Ëá ë» Éáõ Ñ³Û ¨ »½ ¹Ç Åá Õá íáõñ¹ Ý» -

ñÇ Ñ³ Ù³ ·áñ Í³Ï óáõ ÃÛ³Ý, ѳ Ù³ËÙµ í» Éáõ

¨ Áݹ ѳ Ýáõñ Ãß Ý³ Ùáõ ¹»Ù ÙÇ ³ë ݳ µ³ñ

å³Û ù³ ñ» Éáõ Ù³ ëÇÝ£

Сирийские Исламисты Угрожают Езидам Дахола

В Турции Разрушили Езидские Могилы

4

www.facebook.com/YezidiNationalUnionwww.facebook.com/KaniyaSipiE-mail khdr.yezid@gmail.com

www.yezdistan.blogspot.comÐÆØܲ¸Æð ºì Ðð²î²ð²ÎÆâ`

º¼¸ÆܺðÆ Ò²ÚÜ êäÀ,

îÜúðºÜ` ²¼Æ¼ ²ØàÚ²ÜÊØ´²¶Æð` ʸð вæàÚ²Ü

»ñÃÁ Ññ³ï³ñ³Ïí³Í ¿ å»ï³Ï³Ý³ç³ÏóáõÃÛ³Ùµ:

Ø»ñ ѳëó»Ý` ºñ¨³Ý 23, ²ñß³ÏáõÝÛ³ó 2, 12-ñ¹Ñ³ñÏ, 7-ñ¹ ë»ÝÛ³Ï, Ñ»é.` 094 558718

¶ñ³ÝóÙ³Ý ÃÇíÁ` 1164 ïå³·ñ³Ï³Ý Ù³ÙáõÉ,ïå³ù³Ý³ÏÁ` 500, ·ÇÝÁ` å³Ûٳݳ·ñ³ÛÇÝ:

»ñÃÁ ïå³·ñíáõÙ ¿ §ê³Ù³ñϦ êäÀ ïå³ñ³ÝáõÙù. ºñ¨³Ý, Î. àõÉÝ»óáõ 57, Ñ»é.` 24-75-50

Dînê me, wekî tê navkirinê

Þerfedîn, h’îmlî xwe dispêre qewil û

beyt’a, k’îjanada ne kö t’enê qirarê

ayîna dîn, lê isa jî pirsê t’arîxê,

dinîanîgarîê, steyrkzanîê, t’ebyet-

naskirinê, eleqetê meriva, berbir’îbûna

ewledaye hindava dê û bava, mezina, e’rf-

e’det hene.

P’ir’anîa qewil û beyt’a ser

mirîa, ser mezela têne gotinê, lê nav

wanda ê isa jî hene, wekî mînanî sove-

ta- seva þîretk’arîê û t’erbetkiri nê,

têne gotinê, k’a ÿzdî çawa gere bijîn û

çi cûr’yî miqatî qirarê ayîna dîn û

miletvin. Nav qewil û beyt’ê ÿzdîa, çawa

divên, ö’lmê Þîxadîda, “Beyt’a

Þêþims” cîkî mexsûs mijûldike û her

t’irêqek- þêxve yan p’îrve, gere vê beyt’ê

jî bizanve û ne kö t’enê r’ojê hewarîa,

ser mirîê nav û nîþan bêje, lê isa jî-

gere r’ojê e’zîz, xazma- r’ojê r’ojî û

e’yda Þems bêje û makke, çimkî em isa

jî cime’ta Þemsin.

Dînê Þerfedîn de’wê her ÿzdîkî

dike, wekî ew sivêzû- her t’enê pey

cankirina (þûþtina) ser-ç’e’var’a, berê

xwe bide r’ojê û r’ohlatê (serê xwe ber

Þems dayne) û dö’aê xwe bike. Her ÿzdîk

gere döa’ê xwe ber Þêþims ne kö bi

xwenîþandayînê, xwee’yankirinê bike,

lê isa, wekî xelqê xerîv- ne ÿzdî, döa’ki-

rina wî nevînin. Belê, döa’kirina ber

Þêþims borcê her ÿzdîkîye, wekî ew

sivêzû, nîvro û berî r’o her’e ava bê kir-

inê.

R’aste, qewil û beyt’ê ÿzdîada der-

heqa Þems, Þêþimsda gele cîa tê got-

inê, lê met’h’ê Þêþims diha gelekî

xazma “Beyt’a Þêþims”-da tê dayînê û-

ne kö t’enê Þems û Þêþims.

Dînê Þerfedînda tê gotin, wekî

Þems (Þêþims) xweyê meye, mefer û

mesevê miletê ÿzdîye.

Qewil û beyt’ divêjin, wekî

Þems birê E’zîz Melek Ferxedîn,

Sicadîn û Nasirdînî mezine. Ew h’erçar

pisê (kör’ê) Mîr Ezdîn û xelefê (ewledê)

stya Zînin. Qewil û beyt’ isa jî

divêjin, wekî Melek Ferxedîn

met’h’evê (zanê, pesindarê) dînê

Þerfedîne, Sicadîn- qasidê r’öh’ê

meye, lê Nasirdîn- r’öh’istîne.

Çend þaxê “Beyt’a Þêþims”

hatine xeweykirinê, lê serecema giþta

mînanî heve, û firqî ze’f kême. Gotna

gotya, “Beyt’a Þêþims” ewqasî dirêj

bûye, wekî ij nedîrdayîna r’ojê (te’vê)

h’etanî çûyîna wêye ava hatye gotinê:

met’h’ê te’vê, r’ojê, Þems hatye dayînê.

Met’h’ê Þêþims beyt’êda kört wa

tê dayînê:

-Ya Þêþims, h’emû derdar’a tö

h’ekîmî,

-Ya Þêþims, h’emû derdar’a tö

dermanî,

-Destê Þêþimsdane bihöþt û

doje,

-Þêþims h’emûþka mordike,

-Þêþims dîwanbegê Xwedêye,

-Þêþims mîre û hew wekî din.

Ij beyt’ê em isa jî pêdih’esin,

wekî neh pis (kör’) û sê qîzê Þems

hebûne. Hilbet, seva qîza nayê gotinê qîz,

lê- stî. Nav ÿzdîa qîz û bûkê þêx û

p’îrar’a, qebûlkirîye, bêjin stî, wekî

navê hörmetlîye.

Hate gotin, wekî neh pis (kör’ê)

Þems hebûne, derheqa k’îjanada beyt’ê-

da tê gotinê. Ij wan neh pisa îro malê

þêxaye ser navê wan hene.

Belê, beyt’ isa jî derhqa e’sil-

e’sasê malbeta Þêþimsda divêje.

Isa jî lazime bê gotinê, wekî

h’erçar bira: Þems, Ferxedîn, Sicadîn

û Nasirdîn, bi serk’arîa Þems h’esavdi-

vin pêþqedemê þemsanîê, yan, isa jî

divêjin- zerzanîê.

Beyt’êda tê gotin, wekî her ÿzdîk

gere weke ç’ira ç’e’vê xwe miqatî dîn û

îmana xweve, pey qirarê kal û bava her’e.

Hilbet, we’deda, mînanî gele

qewil û beyt’a, “Beyt’a Þêþims” jî

“xevtandina” goveka xwe kêmberkir û ew

niha h’îmlî ser mirîa tê gotin, ew jî-

ser mêrê nav û nîþan, ser mêrê, wekî

emekê wan ber miletê ÿzdîa û dînê

Þerfedîn p’ir’e.

Beyt’êda isa jî pirsê steyrkzanîê

hene, wekî p’êþezan dikarin wanda diha

k’ûrvin, mesele, ö’lmê dinyalikê divêje,

wekî neh seyare dora Te’vê (Þems)

diger’in. Seyara neha qe sed sal jî t’ine

wekî ij alîê p’êþezanada hatye

dîharkirinê, lê “Beyt’a Þêþims”-da bi

h’ezara sala derheqa neh pisê (kör’)

Þêþimsda tê gotinê, k’îjan, em baw-

erin, r’asgele nîne…

Lo hima nitirandina nedîrdayîna

r’ojê h’etanî çûyîna ava, wekî beyt’êda

heye, pirsê steyrkzanîêye geþ û k’ûrin,

wekî h’ewcê lêk’olînkirinêne…

Qedrê Þems (Þêþims) ewqasî

mezine, wekî e’ydek ser navê wîye (isa

jî divêjin, E’yda dör’ê), k’îjan

dik’eve meha k’anûna pêþin- h’evtêkê pey

r’ojî û e’yda Ÿzîdr’a…

Em- ÿzdî, her sive, her deqe, dilê

xwe t’emizkin, berê xwe bidine Þêþims,

r’e’mê dinîaêr’a, paþê r’isq û oxirê jê

bixwezin û derbazî þöxölê xwevin.

Bawerîa we heve, h’erke meriv dilê t’em-

iz gazî Þemske û r’ast ber dînê

Þerfedîn qölixke, p’ê wî kevira

nak’eve.

“BEYT’A ÞÊÞIMS” Û MAKKIRINA WÊ