155

K›lavuz

- YEN‹ TÜRK CEZA KANUNU ÇERÇEVES‹NDEDÜZENLENECEK ADL‹ RAPORLAR ‹Ç‹N KILAVUZ

ADL‹ TIP KURUMU BAfiKANLI⁄IADL‹ TIP UZMANLARI DERNE⁄‹ADL‹ TIP DERNE⁄‹

Editörler:Doç. Dr. Yasemin BALCI Uz. Dr. Sadullah GÜZELProf. Dr. Gürsel ÇET‹N

Haziran-2005

YEN‹ TCK'NUN ADL‹ TRAVMATOLOJ‹ ‹LE ‹LG‹L‹ MADDELER‹ ve ADL‹ TIBB‹ BOYUT

Vücut Dokunulmazl›¤›na Karfl› Suçlar Taksirle öldürmeMADDE 85. - (1) Taksirle bir insan›n ölümüne neden olan kifli, iki y›l-

dan alt› y›la kadar hapis cezas› ile cezaland›r›l›r. (2) Fiil, birden fazla insan›n ölümüne ya da bir veya birden fazla kifli-

nin ölümü ile birlikte bir veya birden fazla kiflinin yaralanmas›na nedenolmufl ise, kifli üç y›ldan onbefl y›la kadar hapis cezas› ile cezaland›r›l›r.

Kasten yaralamaMADDE 86. - (1)Kasten baflkas›n›n vücuduna ac› veren veya sa¤l›¤›-

n›n ya da alg›lama yetene¤inin bozulmas›na neden olan kifli, bir y›ldan üçy›la kadar hapis cezas› ile cezaland›r›l›r.

(2) Kasten yaralama fiilinin kifli üzerindeki etkisinin basit bir t›bbî mü-dahaleyle giderilebilecek ölçüde hafif olmas› hâlinde, ma¤durun flikâyetiüzerine, dört aydan bir y›la kadar hapis veya adlî para cezas›na hükmo-lunur.

(3) Kasten yaralama suçunun; a) Üstsoya, altsoya, efle veya kardefle karfl›,b) Beden veya ruh bak›m›ndan kendisini savunamayacak durumda bu-

lunan kifliye karfl›,c) Kiflinin yerine getirdi¤i kamu görevi nedeniyle, d) Kamu görevlisinin sahip bulundu¤u nüfuz kötüye kullan›lmak sure-

tiyle, e) Silahla,‹fllenmesi halinde flikâyet aranmaks›z›n, verilecek ceza yar› oran›nda

art›r›l›r.

156

Silâh deyiminden; Ateflli silâhlar, patlay›c› maddeler, sald›r› ve savun-mada kullan›lmak üzere yap›lm›fl her türlü kesici, delici veya bereleyicialet, sald›r› ve savunma amac›yla yap›lm›fl olmasa bile fiilen sald›r› ve sa-vunmada kullan›lmaya elveriflli di¤er fleyler, yak›c›, afl›nd›r›c›, yaralay›c›,bo¤ucu, zehirleyici, sürekli hastal›¤a yol aç›c› nükleer, radyoaktif, kimya-sal, biyolojik maddeler kastedilmektedir (TCK Madde 6)

Aç›klama: 86. maddenin 1. f›kras›nda kasten yaralama suçunun temelflekli tan›mlanm›fl olup, kiflinin vücuduna ac› veren veya sa¤l›¤›n›n ya daalg›lama yetene¤inin bozulmas›na neden olan her davran›fl, yaralama ola-rak kabul edilmifltir. 2. f›kras› kapsam›ndaki, yaralaman›n basit bir t›bbimüdahale ile giderilebilecek ölçüde hafif olmas› halinde verilecek ceza da-ha az olup bu ölçüdeki yaralanmalarda soruflturma ve kovuflturman›n ya-p›lmas› ma¤durun flikayetine ba¤l›d›r. 86. maddenin 3. f›kras›nda ise kas-ten yaralama suçunun nitelikli flekilleri yer almaktad›r. Bunlar, ma¤durdaoluflan sa¤l›k zarar›n›n d›fl›nda, suçu a¤›rlaflt›r›c› flartlard›r. Yaralama suçu-nun silahla ifllenmesi de, 2. f›kran›n (e) bendinde yer alan nitelikli haller-den biridir. Dolay›s›yla, yaralanman›n ne tür bir aletle meydana getirilmifloldu¤u, adli t›bbi olarak ayd›nlat›lmas› gereken bir problem olacakt›r. Ya-ralar ya da travmatik de¤iflimler de¤erlendirilirken bu husus gözden kaç›-r›lmamal›d›r.

Neticesi sebebiyle a¤›rlaflm›fl yaralama MADDE 87. (1)Kasten yaralama fiili, ma¤durun; a) Duyular›ndan veya organlar›ndan birinin ifllevinin sürekli zay›fla-

mas›na, b) Konuflmas›nda sürekli zorlu¤a, c) Yüzünde sabit ize, d) Yaflam›n› tehlikeye sokan bir duruma, e) Gebe bir kad›na karfl› ifllenip de çocu¤unun vaktinden önce do¤ma-

s›na, Neden olmuflsa, yukar›daki maddeye göre belirlenen ceza, bir kat ar-

t›r›l›r. Ancak, verilecek ceza, birinci f›kraya giren hallerde üç y›ldan,üçüncü f›kraya giren hallerde befl y›ldan az olamaz.

(2) Kasten yaralama fiili, ma¤durun; a) ‹yileflmesi olana¤› bulunmayan bir hastal›¤a veya bitkisel hayata

girmesine, b) Duyular›ndan veya organlar›ndan birinin ifllevinin yitirilmesine, c) Konuflma ya da çocuk yapma yeteneklerinin kaybolmas›na, d) Yüzünün sürekli de¤iflikli¤ine,

157

K›lavuz

e) Gebe bir kad›na karfl› ifllenip de çocu¤unun düflmesine, Neden olmuflsa, yukar›daki maddeye göre belirlenen ceza, iki kat art›-

r›l›r. Ancak, verilecek ceza, birinci f›kraya giren hallerde befl y›ldan,üçüncü f›kraya giren hallerde sekiz y›ldan az olamaz.

(3) Kasten yaralaman›n vücutta kemik k›r›lmas›na neden olmas› halin-de, k›r›¤›n hayat fonksiyonlar›ndaki etkisine göre, bir y›ldan alt› y›la ka-dar hapis cezas›na hükmolunur.

(4) Kasten yaralama sonucunda ölüm meydana gelmiflse, yukar›dakimaddenin birinci f›kras›na giren hallerde sekiz y›ldan oniki y›la kadar,üçüncü f›kras›na giren hallerde ise oniki y›ldan onalt› y›la kadar hapis ce-zas›na hükmolunur.

Aç›klama: 87. maddenin 1. ve 2. f›kras› kasten yaralama suçunun neti-ce sebebiyle a¤›rlaflm›fl hallerini içermektedir. 87. maddenin 3. f›kras›ndakasten yaralaman›n vücutta kemik k›r›lmas›na neden olmas› haline iliflkinayr› bir düzenleme yap›lm›flt›r. 4. f›kras›, "yaralanma sonucunda ölümolursa verilecek cezay›" göstermekte olup, yaflayan kiflilerdeki yaralanmaa¤›rl›¤›n›n belirlenmesi ile ilgili de¤ildir.

Kasten yaralaman›n ihmali davran›flla ifllenmesi MADDE 88. - (1) Kasten yaralaman›n ihmali davran›flla ifllenmesi ha-

linde, verilecek ceza üçte ikisine kadar indirilebilir. Bu hükmün uygulan-mas›nda kasten öldürmenin ihmali davran›flla ifllenmesine iliflkin koflullargöz önünde bulundurulur.

Aç›klama: 88. madde "yaralanman›n ihmali davran›flla ifllenmesi halin-de 86. ve 87. maddelere göre verilecek cezada 2/3'e kadar indirim ön gör-mektedir. Burada "kasten öldürmenin ihmali davran›flla ifllenmesine iliflkinkoflullar geçerli olacakt›r. Kiflinin yükümlü oldu¤u icrai davran›fl› yapma-mas›, "ihmali davran›fl" olarak de¤erlendirilecek olup, hakim taraf›ndanbelirlenecek hususlard›r.

Taksirle yaralamaMADDE 89. - (1) Taksirle baflkas›n›n vücuduna ac› veren veya sa¤l›-

¤›n›n ya da alg›lama yetene¤inin bozulmas›na neden olan kifli, üç aydanbir y›la kadar hapis veya adli para cezas› ile cezaland›r›l›r.

(2) Taksirle yaralama fiili, ma¤durun; a) Duyular›ndan veya organlar›ndan birinin ifllevinin sürekli zay›fla-

mas›na, b) Vücudunda kemik k›r›lmas›na, c) Konuflmas›nda sürekli zorlu¤a, d) Yüzünde sabit ize,

158

e) Yaflam›n› tehlikeye sokan bir duruma, f) Gebe bir kad›n›n çocu¤unun vaktinden önce do¤mas›na, Neden olmuflsa, birinci f›kraya göre belirlenen ceza, yar›s› oran›nda

art›r›l›r. (3) Taksirle yaralama fiili, ma¤durun; a) ‹yileflmesi olana¤› bulunmayan bir hastal›¤a veya bitkisel hayata

girmesine, b) Duyular›ndan veya organlar›ndan birinin ifllevinin yitirilmesine, c) Konuflma ya da çocuk yapma yeteneklerinin kaybolmas›na, d) Yüzünün sürekli de¤iflikli¤ine, e) Gebe bir kad›n›n çocu¤unun düflmesine, Neden olmuflsa, birinci f›kraya göre belirlenen ceza, bir kat art›r›l›r. (4) Fiilin birden fazla kiflinin yaralanmas›na neden olmas› halinde, al-

t› aydan üç y›la kadar hapis cezas›na hükmolunur. (5) Bilinçli taksir hali hariç olmak üzere, bu maddenin kapsam›na gi-

ren suçlar›n soruflturulmas› ve kovuflturulmas› flikayete ba¤l›d›r. Aç›klama:89. madde, kasten yaralama ile ilgili maddelerde belirlenen

sa¤l›k zarar›n›n, taksirle yaralama sonucu oluflmas› halinde verilecek ceza-lar› kapsamakta olup "bilinçli taksir" durumu hariç, takibat flikayete ba¤l›olacakt›r.

‹nsan üzerinde deney MADDE 90. - (1) ‹nsan üzerinde bilimsel bir deney yapan kifli, bir y›l-

dan üç y›la kadar hapis cezas› ile cezaland›r›l›r. (2) ‹nsan üzerinde yap›lan r›zaya dayal› bilimsel deneyin ceza sorum-

lulu¤unu gerektirmemesi için; a) Deneyle ilgili olarak yetkili kurul veya makamlardan gerekli iznin

al›nm›fl olmas›, b) Deneyin öncelikle insan d›fl› deney ortam›nda veya yeterli say›da

hayvan üzerinde yap›lm›fl olmas›, c) ‹nsan d›fl› deney ortam›nda veya hayvanlar üzerinde yap›lan deney-

ler sonucunda ulafl›lan bilimsel verilerin, var›lmak istenen hedefe ulafl-mak aç›s›ndan bunlar›n insan üzerinde de yap›lmas›n› gerekli k›lmas›,

d) Deneyin, insan sa¤l›¤› üzerinde öngörülebilir zararl› ve kal›c› biretki b›rakmamas›,

e) Deney s›ras›nda kifliye insan onuruyla ba¤daflmayacak ölçüde ac›verici yöntemlerin uygulanmamas›,

f) Deneyle var›lmak istenen amac›n, bunun kifliye yükledi¤i külfete vekiflinin sa¤l›¤› üzerindeki tehlikeye göre daha a¤›r basmas›,

g) Deneyin mahiyet ve sonuçlar› hakk›nda yeterli bilgilendirmeye da-

159

K›lavuz

yal› olarak aç›klanan r›zan›n yaz›l› olmas› ve herhangi bir menfaat temi-nine ba¤l› bulunmamas›, Gerekir.

(3) Çocuklar üzerinde bilimsel deneyin ceza sorumlulu¤unu gerektir-memesi için ikinci f›krada aranan koflullar›n yan› s›ra;

a) Yap›lan deneyler sonucunda ulafl›lan bilimsel verilerin, var›lmak is-tenen hedefe ulaflmak aç›s›ndan bunlar›n çocuklar üzerinde de yap›lmas›-n› gerekli k›lmas›,

b) R›za aç›klama yetene¤ine sahip çocu¤un kendi r›zas›n›n yan› s›raana ve babas›n›n veya vasisinin yaz›l› muvafakatinin de al›nmas›,

c) Deneyle ilgili izin verecek yetkili kurullarda çocuk sa¤l›¤› ve hasta-l›klar› uzman›n›n bulunmas›, Gerekir.

(4) Hasta olan insan üzerinde r›za olmaks›z›n tedavi amaçl› denemedebulunan kifli, bir y›la kadar hapis cezas› ile cezaland›r›l›r. Ancak, bilinent›bbî müdahale yöntemlerinin uygulanmas›n›n sonuç vermeyece¤inin an-lafl›lmas› üzerine, kifli üzerinde yap›lan r›zaya dayal› bilimsel yöntemlereuygun tedavi amaçl› deneme, ceza sorumlulu¤unu gerektirmez. Aç›klananr›zan›n, denemenin mahiyet ve sonuçlar› hakk›nda yeterli bilgilendirmeyedayal› olarak yaz›l› olmas› ve tedavinin uzman hekim taraf›ndan bir has-tane ortam›nda yap›lmas› gerekir.

(5) Birinci f›krada tan›mlanan suçun ifllenmesi sonucunda ma¤durunyaralanmas› veya ölmesi hâlinde, kasten yaralama veya kasten öldürmesuçuna iliflkin hükümler uygulan›r.

(6) Bu maddede tan›mlanan suçlar›n bir tüzel kiflinin faaliyeti çerçeve-sinde ifllenmesi hâlinde, tüzel kifli hakk›nda bunlara özgü güvenlik tedbir-lerine hükmolunur.

‹flkence MADDE 94. - (1) Bir kifliye karfl› insan onuruyla ba¤daflmayan ve be-

densel veya ruhsal yönden ac› çekmesine, alg›lama veya irade yetene¤i-nin etkilenmesine, afla¤›lanmas›na yol açacak davran›fllar› gerçeklefltirenkamu görevlisi hakk›nda üç y›ldan oniki y›la kadar hapis cezas›na hükmo-lunur.

(2) Suçun; a) Çocu¤a, beden veya ruh bak›m›ndan kendisini savunamayacak du-

rumda bulunan kifliye ya da gebe kad›na karfl›, b) Avukata veya di¤er kamu görevlisine karfl› görevi dolay›s›yla, ‹fllenmesi halinde, sekiz y›ldan onbefl y›la kadar hapis cezas›na hükmo-

lunur. (3) Fiilin cinsel yönden taciz fleklinde gerçekleflmesi halinde, on y›ldan

onbefl y›la kadar hapis cezas›na hükmolunur. (4) Bu suçun ifllenifline ifltirak eden di¤er kifliler de kamu görevlisi gi-

160

bi cezaland›r›l›r. (5) Bu suçun ihmali davran›flla ifllenmesi halinde, verilecek cezada bu

nedenle indirim yap›lmaz. Neticesi sebebiyle a¤›rlaflm›fl iflkence MADDE 95. - (1) ‹flkence fiilleri, ma¤durun; a) Duyular›ndan veya organlar›ndan birinin ifllevinin sürekli zay›fla-

mas›na, b) Konuflmas›nda sürekli zorlu¤a, c) Yüzünde sabit ize, d) Yaflam›n› tehlikeye sokan bir duruma, e) Gebe bir kad›na karfl› ifllenip de çocu¤unun vaktinden önce do¤ma-

s›na, Neden olmuflsa, yukar›daki maddeye göre belirlenen ceza, yar› oran›n-

da art›r›l›r. (2) ‹flkence fiilleri, ma¤durun; a) ‹yileflmesi olana¤› bulunmayan bir hastal›¤a veya bitkisel hayata

girmesine, b) Duyular›ndan veya organlar›ndan birinin ifllevinin yitirilmesine, c) Konuflma ya da çocuk yapma yeteneklerinin kaybolmas›na, d) Yüzünün sürekli de¤iflikli¤ine, e) Gebe bir kad›na karfl› ifllenip de çocu¤unun düflmesine, Neden olmuflsa, yukar›daki maddeye göre belirlenen ceza, bir kat ar-

t›r›l›r. (3) ‹flkence fiillerinin vücutta kemik k›r›lmas›na neden olmas› halinde,

k›r›¤›n hayat fonksiyonlar›ndaki etkisine göre sekiz y›ldan onbefl y›la ka-dar hapis cezas›na hükmolunur.

(4) ‹flkence sonucunda ölüm meydana gelmiflse, a¤›rlaflt›r›lm›fl müeb-bet hapis cezas›na hükmolunur.

Eziyet MADDE 96. - (1) Bir kimsenin eziyet çekmesine yol açacak davran›fl-

lar› gerçeklefltiren kifli hakk›nda iki y›ldan befl y›la kadar hapis cezas›nahükmolunur.

(2) Yukar›daki f›kra kapsam›na giren fiillerin; a) Çocu¤a, beden veya ruh bak›m›ndan kendisini savunamayacak du-

rumda bulunan kifliye ya da gebe kad›na karfl›, b) Üstsoy veya altsoya, babal›k veya anal›¤a ya da efle karfl›, ‹fllenmesi hâlinde, kifli hakk›nda üç y›ldan sekiz y›la kadar hapis ceza-

s›na hükmolunur. Aç›klama: 94. ve 95. maddeler ise, kasten yaralama ile ilgili maddeler-

de belirlenen sa¤l›k zarar›n›n, iflkence sonucu oluflmas› halinde verilecekcezalar ve daha a¤›r cezay› gerektiren halleri kapsamaktad›r.

161

K›lavuz

Görüldü¤ü gibi, eski TCK'dan farkl› olarak yaralama eylemleri tekmadde yerine, Kanunun 86., 87. ve 88. maddelerinde yer alm›fl olup, ma¤-durda oluflan sa¤l›k zarar› ve bunun a¤›rl›¤›na göre verilecek cezalar, ha-fiften a¤›ra do¤ru 86. maddenin 2. f›kras›, 86. maddenin 1. f›kras›, 87.maddenin 1. -2.-3.-4. f›kralar›nda düzenlenmifltir. Bunlardan 86. maddenin2. f›kras›, 86. maddenin 1. f›kras›, 87. maddenin 1. ve 2. f›kralar›, eski TCKile karfl›laflt›r›labilir nitelikte iken, 87. maddenin 3. f›kras›nda yer alan "ke-mik k›r›lmas› halinde; k›r›¤›n hayat fonksiyonlar›ndaki etkisine göre cezaöngörülmesi" eski TCK'da karfl›l›¤› olmayan, tamamen yeni bir uygulamaolacakt›r. Yine 86. maddenin 2. f›kras›nda yer alan yaralanman›n " basit birt›bbi müdahaleyle giderilebilecek ölçüde hafif olmas›" kavram› da, eskiTCK'da yer almayan yeni bir kavramd›r. Öngörülen ceza itibariyle, en ha-fif yaralanma grubunu kapsamaktad›r.

YEN‹ TÜRK CEZA KANUNU'NDA TANIMLANAN YARALAMA SUÇLARININ ADL‹ TIP AÇISINDAN DE⁄ERLEND‹R‹LMES‹

Basit bir t›bbi müdahale ile giderilebilecek ölçüde hafif yaralan-ma: Yeni TCK'nun 86. maddesinin 2. f›kras›nda yer verilen bu terim cezaitibar› ile en hafif yaralanma grubunu ifade etmek için kullan›lm›flt›r. Basitbir t›bbi müdahale ile giderilebilecek ölçüde yaralanma, hekimler taraf›n-dan farkl› alg›lanabilecek, kiflisel de¤erlendirme farkl›l›klar› yaratabilecekbir durum gibi gözükmektedir. Adli yönden, hangi travmatik de¤iflimlerinbasit bir t›bbi müdahale ile giderilebilecek ya da giderilemeyecek oldu¤ukonusunda tüm hekimler taraf›ndan kullan›labilecek bir listeye ihtiyaç var-d›r. Ekli liste oluflturulurken, basit t›bbi müdahalelerin ne oldu¤u, nelerinbasit t›bbi müdahale ile giderilebilece¤inden öte, hangi travmatik de¤iflim-lerin hafif derecede yaralanmalar içinde yer almas› gerekti¤i gözetilmifltir.

Baflkas›n›n vücuduna ac› veren/ sa¤l›¤›n›n ya da alg›lama yetene-¤inin bozulmas›na neden olan yaralanma: Yeni TCK'nun 86. maddesi-nin 1. f›kras›nda yer almakta olup ön görülen ceza itibar› ile orta derece ya-ralanma grubunu tan›mlamaktad›r. "kiflinin sa¤l›¤›n› ya da alg›lama yete-ne¤ini bozacak derecedeki yaralanma" tan›m›, travman›n ruhsal etkilerinide kapsamaktad›r. Kiflilerin u¤rad›¤› travma sonras› oluflan ruhsal sa¤l›kzarar› da TCK kapsam›nda tan›mlanm›flt›r. Haz›rlanan kitapç›kta "travmasonras› oluflan ruhsal zarar›n belirlenmesine yönelik kriterlere liste içindeyer verilerek bu eksiklik kapat›lmaya çal›fl›lacakt›r.

Yaflam›n› tehlikeye sokacak derecede yaralanma: Yeni TCK'nun87. maddesinin 1.f›kras›nda yer alan bu tan›m Eski TCK'nun 456. Madde-sinin 2. f›kras›nda, "kiflinin hayat›n› tehlikeye maruz k›lma" fleklinde yer

162

almakta idi. Bir yaralanma sonras›, kiflinin yaflam›n›n mutlak suretle tehlikeye ma-

ruz kalmas›, ancak gerek kendi vücut direnci gerekse t›bbi yard›mla kurtul-mas› durumunda kullan›l›r. Yani olay s›ras›nda yaflamsal tehlikenin olufl-mufl olmas› önemlidir. Ölüm olmas› gerekmez. Kiflinin sonradan iyileflme-si de bu durumu de¤ifltirmez. ''Ne olur ne olmaz'' diyerek karar vermek ye-rine, her türlü tan› yöntemi kullan›larak bafllang›çta do¤ru karar vermekönemlidir.

Yaflam› Tehlikeye Sokan Bir Duruma Yol Açan Yaralanmalar:- Kafatas› k›r›klar›- Kafa içi kanama, kontüzyon, laserasyon- Klinik bulgu veren beyin ödemi ve bafllang›ç Glasgow Koma Sko-

ru'nun 8 ve alt›nda oldu¤u bilinç kapal›l›¤›- ‹lk üç servikal vertebra k›r›¤› - Vertebral kolonda hangi seviyede olursa olsun medulla spinalis hasa-

r› (kontüzyon/laserasyon) ile medulla spinalis hasar›n›n efllik etti¤i k›r›k-ç›k›k-disk yaralanmas› ve herniler

- ‹ç organ yaralanmalar›- Büyük damar yaralanmalar›- Büyük damar veya iç organ yaralanmas› olmasa bile % 20'den fazla

kan kayb›na iflaret eden klinik tabloya yol açan yayg›n ekimoz, hematomve laserasyonlar

- ‹ç organ lezyonu olmasa dahi gö¤üs ve bat›n bofllu¤una penetre yara-lanmalar

- 2. derece yan›k (% 20'ten fazla) - 3. derece yan›klar (% 10'dan fazla) - Kuduz hayvan ›s›r›¤›- Elektrik çarpmas› (Girifl ve/veya ç›k›fl lezyonu bulunmas› veya vücut-

tan elektrik ak›m›n›n geçti¤ini gösteren klinik bulgular›n varl›¤›) - A¤›r klinik tabloya yol açan zehirlenmeler (Bkz: ‹lgili Bölüm)

Yaflam› Tehlikeye Sokan Damar Yaralanmalar›:A. Carrotis Communis, A. Carotis Interna, A. Carotis Externa, A.V. Fa-

cialis, A.V. Maxillaris, A.V. Occipitalis, A.V. Temporalis Superficialis, V.Jugularis Interna, V.Jugularis Externa, A.V. Brachioceghalica, A.V. Subc-lavia, A.V. Thoracica Interna (A. Mammaria Interna), A. Vertebralis,Truncus Thyreocervicalis, A.V. Thyroidea Inferior, A.V. Thyroidea Supe-rior, A.V. Lingualis, A.V. Axillaris, A.V. Brachialis, A. Ulnaris, A. Radi-

163

K›lavuz

alis, A.V. Femoralis (Superficialis), A.Profunda Femoris, A.V. Poplitea,A. Tibialis Posterior, A. Dorsalis Pedis, A. Dorsalis Penis, V. Dosalis Pe-nis Profunda, A. Sacralis Media, A. ‹ntercostalis, A. Obturatoria, A. Glu-tea Superior, A. Glutea Inferior, A. Umblikalis, V. Saphena Magna, A. Pu-dendalis, A. Spermatika, A. Testikularis, A. Ovarika, A. Uterina, A. Liena-lis, A. Renalis.

Duyular›ndan veya organlar›ndan birinin ifllevinin sürekli zay›fla-mas›/yitirilmesi: ‹fllev zay›flamas› yeni TCK'nun 87. maddesinin 1.f›kra-s›nda yer almaktad›r. Eski TCK'nun 456. Maddesinin 2. f›kras›nda "havas-tan veya azadan birinin devaml› zaaf›" fleklinde yer almakta idi. Yaralan-madan sonra bu durumun varl›¤›n›n kabul edilebilmesi için, duyu veya or-ganlardan birinin ifllevindeki zay›flaman›n sürekli olmas› gerekmektedir.‹fllev yitimi yeni TCK'nun 87. maddesinin 2.f›kras›nda yer almaktad›r. Es-ki TCK'nun 456. Maddesinin 3. f›kras›nda "havastan veya el veya ayaklar-dan birinin veya azadan birinin tatili" fleklinde yer almakta idi.

Kiflideki görme, iflitme, koklama, tatma ve dokunma duyular› ile or-ganlar ve ekstremitelerde (el, ön kol, kol, omuz, ayak, bacak, kalça) olu-flan anatomik kay›p ve/veya fonksiyonel bozukluk, her bir duyu, organ ve-ya ekstremitenin kendi anatomik yap› veya fonksiyonuna göre de¤erlen-dirilmelidir. Protez tak›lmas› durumunda da anatomik kay›p de¤erlendiri-lecektir.

Vücutta çift olarak bulunan organlardan birinin ifllevini tamamen yitir-mesi halinde, di¤er organ fonksiyon görmeye devam edebilir. Bu durum-da, organ›n ifllevinin zay›flamas› de¤il, ifllevin yitirilmesi söz konusudur.Çünkü, kanun metninde duyu ve organlardan birinin ifllevinden söz edil-mektedir.

Organdaki veya ekstremitedeki anatomik kay›p ve/veya fonksiyonelbozuklu¤un o organ veya ekstremitenin kendi anatomik yap›s› ve/veyafonksiyonuna göre % 10-50 aras›ndaysa "ifllevin sürekli zay›flamas›"; %50'nin üstünde ise "ifllevin yitirilmesi" olarak de¤erlendirilmelidir.

Yüzünde sabit ize - yüzünün sürekli de¤iflikli¤ine neden olma: Es-ki TCK'da "çehrede sabit eser" ve "çehrenin daimi de¤iflikli¤i" fleklinde yeralan kavramlard›r. Oluflan yara az ya da çok iz b›rak›r, ancak her iz yüzdesabit iz niteli¤inde de¤erlendirilmez. Yaralanma esnas›nda, yüz s›n›rlar›içerisinde oluflan yaran›n iyilefltikten sonra b›rakt›¤› iz, gün ›fl›¤›nda veyaiyi ayd›nlat›lm›fl bir ortamda, insanlar aras› sözel diyalog mesafesinden (1-2 metre) ilk bak›flta belirgin bir flekilde fark edilebilir durumda ise ''yüzdesabit iz''den bahsedilir. ‹zin, sabit iz olup olmad›¤›n›n de¤erlendirilmesiaç›s›ndan iyileflme sürecinin tamamlanm›fl olmas› gerekir. Bu nedenle, ad-li t›p uygulamalar›nda, bu konudaki de¤erlendirme yaralanmadan en az al-

164

t› ay sonra yap›lmaktad›r. Hekim gerek görürse bu süre uzayabilir. E¤er, yüz s›n›rlar› içinde oluflan yaralanman›n b›rakt›¤› iz, o kifliyi ön-

ceden tan›yanlar›n onu tan›mas›nda duraksamaya yol açacak flekilde yüzündo¤al görünümünü bozmufl ise bu durumda "yüzde sürekli de¤ifliklik"tenbahsedilir. Buna örnek olarak a¤›r yan›klar ya da yüze kezzap at›lmas› gi-bi kimyasal yan›klar verilebilir.

Yüz s›n›rlar›na gelince, flimdiye kadar var olan adli t›p uygulamas›nda"çehre'' denilince, üstte saçl› deri s›n›r›, yanlarda kulak sayvanlar›n›n arkakenarlar›, altta alt çene kavsi ile s›n›rl› alan anlafl›lmakta idi. Ancak, yeniTCK'nun gerekçesinde, yüz deyiminin, kiflinin boyun ve kulaklar› dahil ba-fl›n ön k›sm›n› ifade etti¤i belirtilmektedir. Yeni TCK'ya göre ''yüz'' s›n›r-lar› tan›mlanacak olursa, kifliye cepheden bak›ld›¤›nda üstte saçl› deris›n›r› (saç› dökülen ya da azalan kiflilerde görülebilen frontal bölgedahil), yanlarda kulaklar dahil olmak üzere kulaklar›n arkas›ndan inenhayali düz çizgilerin her iki klavikula ile kesiflti¤i noktalar ile altta fossajugularisten bafllay›p yanlara do¤ru klavikulalar› takip eden çizgileraras›nda kalan bölge anlafl›lmal›d›r.

Konuflmada sürekli zorluk / konuflma yetene¤inin kayb›: Konuflmafonksiyonunu etkileyen kafa içi de¤iflimler ile dil ve ses telleri gibi konufl-maya yard›mc› yap›larda yaralanma olmas› durumunda de¤erlendirilir. Es-ki TCK'da da var olup türkçelefltirilerek korunmufl kavramlard›r. Konufl-mada sürekli zorluk, yeni TCK'n›n 87. maddesinin 1.f›kras›nda, konuflmayetene¤inin kayb› da 2. f›kras›nda yer almaktad›r.

Gebe bir kad›nda, çocu¤unun vaktinden önce do¤mas›na / çocu¤un düfl-mesine neden olma: Eski TCK'da da var olan tan›mlamalar olup,çocu¤unun vaktinden önce do¤mas›na neden olma, yeni TCK'n›n 87. mad-desinin 1.f›kras›nda, çocu¤un düflmesine neden olma ise 2. f›kras›nda yeralmaktad›r. Burada, erken do¤um ya da düflük durumunun travma ile ilifl-kisinin kurulmas› esas olacakt›r.

Kiflinin iyileflmesi olana¤› bulunmayan bir hastal›¤a/ bitkisel hay-ata girmesine neden olma: Yeni TCK'da 87.maddenin 2. f›kras›nda yeralan ve cezay› artt›ran hallerden biridir.Travma sonras› geliflen ve iyileflmeolana¤› bulunmayan akli ar›zalar› da içermektedir. Eski TCK'da da varolup türkçelefltirilerek korunmufl kavramlard›r.

Çocuk yapma yetene¤inin kaybolmas›: Uterus, ovaryumlar ve testis-ler gibi üremeye yard›mc› organlar› içine alan yaralanma durumlar›ndade¤erlendirilir. Ayn› flekilde eski TCK'nda da var olup türkçelefltirilerekkorunmufl kavramlard›r.

Yaralaman›n vücutta kemik k›r›lmas›na neden olmas›: Yeni

165

K›lavuz

TCK'nun 87. maddesinin 3. f›kras›nda yer alan bir kavramd›r. K›r›¤›nkiflinin hayat fonksiyonlar›ndaki etkisine göre ceza öngörülmektedir. Bukonu ile ilgili de¤erlendirmelere ilgili bölümde yer verilmifltir.

YARALANMA A⁄IRLI⁄ININ BEL‹RLENMES‹Travmal› hastan›n de¤iflik amaçlar do¤rultusunda de¤erlendirilebilmesi

için, uluslararas› araflt›rmac›lar taraf›ndan bir çok fizyolojik ve anatomikskor sistemi gelifltirilmifl ve gelifltirilmeye devam edilmektedir. Fizyolojikve Anatomik olarak iki temel skor sistemi vard›r.

Fizyolojik skor sistemleri bilinç durumu, solunum, kan bas›nc› ve nab›zgibi yaflamsal parametrelerin ölçümüne dayanmaktad›r. Ölüm riskinedeniyle travma sonras› ilk durumun belirlenmesi, tedaviye verilen yan›tve al›nacak sonucun tahmin edilmesi gibi erken de¤erlendirmelerle has-tan›n uygun tedaviye yönlendirilmesi amaçl›d›r. Adli t›p uygulamalar›nda,tedavisi yap›lm›fl hastalar›n zaman zaman dosya üzerinden de¤erlendiril-mesi gereklili¤i, hasta dosyalar›nda sözü edilen parametrelerin düzgün vestandart bir biçimde yer almamas› ve de¤erlendirmenin adli amaçla olmas›nedenleriyle; fizyolojik skor sistemlerinin adli t›pta, travma a¤›rl›¤›n›nde¤erlendirilmesine sa¤layacaklar› katk› s›n›rl›d›r.

Anatomik skor sistemlerinin yaralanan kiflilerin ilk de¤erlendirmelerin-de kullan›mlar› s›n›rl› olmakla birlikte, bu skor sistemleri hasta dos-yalar›n›n de¤erlendirilerek sonuç al›nmas› yönünden yararl›d›r. Anatomikskor sistemlerinde; tüm yaralar s›n›fland›r›l›p özellikleri tan›mlanmakta,yaralanan her organa ve yaralanma derecesine göre ayr› puan verilmek-tedir. Dolay›s›yla adli t›p aç›s›ndan travma a¤›rl›¤›n›n de¤erlendirilmesin-de belli kriterler çerçevesinde, temel anatomik bir skor sistemi olan K›sal-t›lm›fl Yara Skalas› (Abbreviated Injury Scale- AIS)'ndan yararlan›lm›flt›r.

Kemik k›r›klar› hariç, yasada ''Yaralama fiilinin kifli üzerindeki et-kisinin basit bir t›bbi müdahale ile giderilebilecek ölçüde hafif oldu¤u''fleklinde tan›mlanan yaralanmalara tablolarda,''basit t›bbi müdahale ilegiderilebilir'', yasada ''fiahs›n vücuduna ac› veren veya sa¤l›¤›n›n ya da al-g›lama yetene¤inin bozulmas›na neden olan'' fleklinde tan›mlanan yaralan-malara tablolarda ''basit t›bbi müdahale ile giderilemez'' fleklinde yer veril-mifltir. fiahs›n yaflam›n› tehlikeye sokan yaralanmalar da ayr›ca belirtilmifl-tir. Klavuzda yeni TCK do¤rultusunda raporlar›n nas›l düzenlenece¤ikonusunda de¤iflik örnekler sunulmufltur (Bkz: Örnek rapor flablonlar›).

166

DER‹-DER‹ ALTI-KAS DOKUSUNU ‹LG‹LEND‹REN TRAVMAT‹K DE⁄‹fi‹MLER

* Eski listelerde “yayg›n ekimoz” tan›m› mevcut olmakla birlikte,kriterleri olmad›¤›ndan uygulamada pek kullan›lmamakta idi. Oluflturulanyeni listede böyle bir tan›ma yer verilmemekle birlikte, kiflinin yaflam›n›tehlikeye sokacak nitelikte “yayg›n ekimoz-hematom-laserasyon ve avül-siyon(flep tarz›)” durumlar›n›n olabilece¤i göz önüne al›nmal›, bu türdurumlar klinikleriyle birlikte ayr›ca de¤erlendirilmelidir.

BTM ile Giderilebilir

BTM ile Giderilemez

BTM ile GiderilemezYaflamsal Tehlike

Yaflamsal TehlikeYaflamsal Tehlike

BTM ile GiderilebilirBTM ile GiderilemezBTM ile GiderilebilirBTM ile Giderilemez

BTM ile GiderilebilirBTM ile GiderilemezBTM ile GiderilebilirBTM ile Giderilemez

Yaflamsal TehlikeBTM ile Giderilemez

Yaflamsal Tehlike

Yaflamsal Tehlike

Tüm vücut alan›na göre yüzey alan› yaklafl›k olarak yüz ya da elde %5, vücudun di¤er bölgelerinde %10'dan daha az olan abrazyon ve kontüzyonlar,Yüz ve elde yaklafl›k 25 cm2, di¤er bölgelerde 100 cm2'den küçük flep tarz› yaralanmalar, Yüz ya da elde toplam 10 cm, vücudun di¤er bölgelerinde toplam 20 cm'den küçük cilt alt›na penetre yaralanmalar-laserasyonlarTüm vücut alan›na göre yüzey alan› yaklafl›k olarak yüz ya da elde %5, vücudun di¤er bölgelerinde %10'dan fazla olan abrazyon ve kontüzyonlarYüz ve elde yaklafl›k 25 cm2, di¤er bölgelerde 100 cm2'den büyük flep tarz› yaralanmalar, Yüz ya da elde toplam 10 cm, vücudun di¤er bölgelerinde toplam 20 cm'den büyük cilt alt›na penetre yaralanmalar- laserasyonlarSaçl› deride 100 cm2.den az pediküllü flep yaralanmalar›Saçl› deride, kanlanmas› bozulmufl, 100 cm2.den fazla pedikülsüz flep yaralanmalar›Total ya da totale yak›n skalp kayb›Yaklafl›k % 20'den fazla kan kayb›na iflaret eden klinik bulgular›n mevcut oldu¤u laserasyon ya da avülsiyonlarMermi çekirde¤i yaralanmas›; yumuflak doku seyirli; tek Mermi çekirde¤i yaralanmas›; yumuflak doku seyirli; birden fazla Saçma yaralanmas›; yumuflak doku seyirli; az say›daSaçma yaralanmas›; kas dokusuna penetre; çok say›daYan›klar1. derece yan›k1. derece: Befl yafl ve alt›nda % 20'den fazla, 2. derece: yüzey alan› %10'dan az (5 yafl alt› çocuklarda %5'ten az)2. derece: %10-20 (5 yafl alt› çocuklarda %5-15)2. derece: %20'den fazla (5 yafl alt› çocuklarda %15'ten fazla)3./4. derece: %10'dan az3./4. derece: %10'dan fazlaElektrik yaralanmalar›Vücuttan elektrik ak›m›n›n geçti¤ine dair pozitif bulgular mevcutsa ve/veyaSa¤l›k personeli taraf›ndan kardiopulmoner resusitasyon uygulanm›flsa,

167

K›lavuz

Kafa Bölgesi

* Eski listelerde var olan "klinik olarak commotio" kavram› kriterleriolmad›¤›ndan uygulamada güçlüklere neden olmakta, hatta pek kullan›l-mamakta idi. Bunun yerine bilinç durumu ile ilgili de¤erlendirmeler konul-du. Yine de, baz› klinisyenler halen "commotio" tan›m›n› kullanmakta ol-duklar›ndan, bu flekilde bir tan›m oldu¤unda listede yaz›l› bilinç durumukriterleri göz önüne al›narak bir de¤erlendirme yap›lacakt›r.

Yüz Bölgesi

Yaflamsal TehlikeYaflamsal Tehlike

BTM ile Giderilemez

BTM ile Giderilebilir

BTM ile Giderilemez

Yaflamsal Tehlike

Saçl› deri yaralanmalar› bir önceki bölümde anlat›lm›flt›r.

Kafa içi de¤iflimlerKafa içi tüm damarlardaki travmatik de¤iflimlerTüm kafa içi travmatik de¤iflimlerKranial sinir yaralanmalar›(Di¤er kafa içi de¤iflimlerin efllik etmedi¤i)Bilinç durumuGlasgow Koma Skoru: 14-15Olay sonras› ilk gözlemde uyan›k,Belirlenmifl 5 dakikadan k›sa süren geçici bilinç kayb›,Travma sonras› 24 saatten k›sa amnezi, Glasgow Koma Skoru: 9-13 aras›Belirlenmifl 5 dakikadan uzun süren bilinç kayb›, Travma sonras› bilinç kayb› olmamakla birlikte fokal nörolojik defisit (kranial sinir, hissi- motor belirti), Travma sonras› 24 saatten uzun amnezi, Bafllang›ç Glasgow Koma Skoru 8 ve alt›nda (bilinci kapal›)

BTM ile Giderilemez

BTM ile GiderilebilirBTM ile GiderilebilirBTM ile GiderilemezBTM ile GiderilemezBTM ile GiderilemezBTM ile GiderilebilirBTM ile Giderilemez

BTM ile GiderilebilirBTM ile Giderilebilir

BTM ile GiderilebilirBTM ile Giderilemez

YÜZ BÖLGES‹

Yüz bölgesindeki her türlü sinir lezyonuKULAK LEZYONLARID›fl kulak yolu yaralanmas›Hemotimpanium (Kaide k›r›¤› yok)Kulak kemiklerinde kemik zincir kopuklu¤uDenge ayg›t›nda yaralanma (iç kulakta labirent kontüzyonu)Timpanik membranda y›rt›kKulak kepçesinde k›smi basit kesiklerKulak kepçesinde k›smi ya da total kopukGÖZ LEZYONLARIGöz kapa¤›/çevresinde ekimoz/hematom, yüzeyel laserasyonlarKonjuktivada subkonjoktival kanama gibi görme bozuklu¤u yapmayan, flekil ve fonksiyonunu bozmayan yaralanmalar,Korneada perforasyona yol açmayan basit lezyonlar ( abrazyon / kontüzyon )Korneada perforasyon

168

Boyun Bölgesi

Gö¤üs Bölgesi

BTM ile GiderilemezBTM ile GiderilemezBTM ile GiderilemezBTM ile GiderilemezBTM ile GiderilemezBTM ile GiderilemezBTM ile GiderilemezBTM ile GiderilemezBTM ile GiderilemezBTM ile GiderilemezBTM ile GiderilemezBTM ile GiderilemezBTM ile Giderilemez

BTM ile GiderilebilirBTM ile GiderilebilirBTM ile GiderilebilirBTM ile GiderilebilirBTM ile GiderilebilirBTM ile GiderilebilirBTM ile Giderilebilir

‹ris-Üvea-Vitreus Yaralanmalar› (intraoküler kanama )Lensin travmatik lezyonlar›( subluksasyon,luksasyon,katarakt,hifema )Enükleasyon - EvisserasyonGöz yafl› kanallar›n›n travmatik lezyonlar›Koroid rüptürüRetinan›n travmatik lezyonlar› (ödem, laserasyon, dekolman, kanama )Skleral perforasyonGlob perforasyonu Travmatik sürekli epiforaTravmatik pitozisGözde trikiyazis,entropiyum,ekstropiyumTravmatik flafl›l›k (intrakraniyal patolojiye ba¤l› olmayan)Optik sinir lezyonu (intrakraniyal patolojiye ba¤l› olmayan)BURUN- A⁄IZ- DAMAK- D‹L - LEZYONLARIEpistaksisDilde basit yaralanmaDilde derin ve genifl laserasyon, kopma ya da kesilerMukoza yaralanmas› Stenon kanal› yaralanmas› Difl kay›plar›Difllerde subluksasyon, kron k›r›¤› (Mine ve dentini ilgilendiren)

BTM ile Giderilemez

Yaflamsal Tehlike

Yaflamsal Tehlike

BTM ile GiderilemezBTM ile GiderilemezBTM ile GiderilemezBTM ile Giderileme

Boyun Bölgesindeki Organ Lezyonlar›Larinkste (tiroid ve krikoid kartilaj dahil) perforasyonsuz, tüm katlar› içermeyen mukozal y›rt›k tarz›ndaki laserasyonlarLarinkste (tiroid ve krikoid kartilaj dahil) perforasyon ve tüm katlar› içeren laserasyon ile daha a¤›r lezyonlarFarinks ve retrofaringeal bölgede tan›mlanm›fl her tür perforasyon ya da daha a¤›r lezyonlarTükrük bezlerinde kesi ya da duktal lezyonlarla birlikte olan lezyonlarTiroid bezinde laserasyon Vokal kordlarda lezyonTiroid kartilajda k›r›k veya kesi

BTM ile GiderilemezYaflamsal Tehlike

BTM ile giderilemezYaflamsal TehlikeYaflamsal Tehlike

Yaflamsal TehlikeYaflamsal TehlikeYaflamsal Tehlike

Memede avülsiyon (kad›nlarda)Hemo/pnömotoraks›n efllik etti¤i yaralanmalar Gö¤üs Bölgesindeki Organ Lezyonlar›Lokal cilt alt› amfizemi, organ lezyonu yokGenifl cilt alt› amfizemiTrakea ve bronfllarda, laserasyon, perforasyon, avulsiyon, parçalanma (crush), rüptür, ayr›lma (transsection) ve fraktürlerTrakeostomi zorunlulu¤uDiyafragmada laserasyon ve rüptürÖzefagusta her dereceden laserasyon, perforasyon, avulsiyon, parçalanma (crush), rüptür, ve ayr›lma

169

K›lavuz

Abdomen ve Pelvis Bölgesi

*Acil cerrahide, eksploratris laporatomiye yaklafl›mdaki de¤iflimlergöz önüne al›narak "eksploratris laporatomi" listelerden ç›kar›lm›flt›r. As-lolan oluflan lezyon olup, buna göre travma a¤›rl›¤› belirlenecektir.

Yaflamsal TehlikeYaflamsal TehlikeYaflamsal Tehlike

BTM ile GiderilebilirBTM ile Giderilebilir

Yaflamsal TehlikeBTM ile GiderilebilirBTM ile Giderilemez

Yaflamsal Tehlike

BTM ile Giderilebilir

BTM ile GiderilemezBTM ile Giderilemez

Yaflamsal Tehlike

Mezenter ve omentum'da kontüzyon, laserasyon Fallop tüpü ve ovaryumda laserasyon ve daha a¤›r lezyonlarPlasentada abruptionD›fl genital organlar; Testis'te kontüzyon (hematom)lar, minör/yüzeysel laserasyonlarSkrotal hidrosel, hematoselTestis'te major laserasyon ve daha a¤›r lezyonlar ile testis kayb›Anüste kontüzyon (hematom) (sfinkter kusuru yoksa)Anüste perforasyonsuz, katlarda k›smi lezyon fleklindeki laserasyonlarAnüste perforasyonlu/tüm katlar› içeren/doku kay›pl›/yo¤un, kompleks avulsiyon, rüptür ve laserasyonlarPenis, vagina, vulva ve perinede kontüzyon (hematom), minör/yüzeysel yaralanmalarPenis, vagina, vulva ve perinede major laserasyonlarPeniste spongioz doku yaralanmas›Peniste herhangi bir bölgeden amputasyon (glans/tam penis)

Yaflamsal Tehlike

Yaflamsal Tehlike

Yaflamsal Tehlike

BTM ile GiderilemezYaflamsal Tehlike

Lümeni olan organlardaki (Mide, duodenum, jejenum, ileum, kolon, rektum, üreter, mesane, üretra, uterus ve safra kesesi) her dereceden laserasyon, perforasyon ve rüptürlerParankimal organlardaki (Böbrek, karaci¤er ve dalak) subkapsüler hematom, laserasyon ve rüptürlerPankreas ve adrenal glanddaki kontüzyon(hematom), laserasyon ve perforasyonlar Retroperitoneal hemoraji ve hematomKar›n içinde kanama veya baflka patoloji olmasa bile, eksplorasyon ya da radyolojik yöntemlerle tan›s› kesin olarak konulan peritonu delen yabanc› cisim

Yaflamsal TehlikeBTM ile Giderilemez

Yaflamsal TehlikeYaflamsal TehlikeYaflamsal TehlikeYaflamsal TehlikeYaflamsal Tehlike

Yaflamsal Tehlike

Özefagusta nazogastrik beslenme gerektiren korozif madde yaralanmalar› Özefagusta darl›k/yutma güçlü¤ü oluflturmayan ve beslenme deste¤i gerektirmecek derecedeki hafif korozif madde yaralanmalar›Perikard tamponad›Kalpte kontüzyon, laserasyon, perforasyonKorda tendinea laserasyonuAkci¤erlerde kontüzyon ve laserasyon, Hemotoraks, pnömotoraks/tansiyon pnömotoraks, pnömomediastinum, hava embolisiYelken gö¤üs

170

Vertebral Kolon-Medulla Spinalis-Periferik Sinirler

Üst Ekstremiteler

Alt Ekstremiteler

BTM ile GiderilemezBTM ile Giderilemez

Yaflamsal Tehlike

BTM ile GiderilemezBTM ile GiderilemezBTM ile GiderilemezBTM ile Giderilemez

BTM ile GiderilebilirBTM ile Giderilemez

Uyluk, bald›r veya parmaklarda soyulma (degloving) tarz›nda yaralanmaKompartman sendromuyla birlikte ekstremite yaralanmas›Parmaklar hariç ekstremitenin herhangi bir yerinden amputasyonKas-Tendon ve Ligamanlar Tendon kopmalar›Kas laserasyonuEklem kapsülü laserasyonuDiz ve bilekte kolleteral/cruciate ligaman laserasyonu, meniskus y›rt›¤›EklemlerKontüzyon ve burkulmalarHemartroz, hidroartroz

BTM ile GiderilemezBTM ile GiderilebilirBTM ile Giderilemez

Yaflamsal Tehlike

BTM ile GiderilemezYaflamsal TehlikeYaflamsal Tehlike

BTM ile GiderilemezBTM ile GiderilebilirBTM ile Giderilebilir

Tüm periferik sinirlerdeki yaralanmalarPleksus Brakialis'teki sadece gerilme ile olan yaralanmalarPleksus Brakialis'teki di¤er yaralanmalar Kord/kauda equina kontüzyon ve laserasyonu (Hangi derecede olursa olsun)Disk yaralanmas› ve herni Disk yaralanmas› ve herni (kord hasar› varsa)Kord kontüzyonu ve laserasyonunun efllik etti¤i k›r›k ya da ç›k›klarFacet kilitlenmesi-kaymas›‹nterspinoz ligament laserasyonu (Hiperfleksiyon zorlanmas›)Ani burkulma (akut sprain-whiplash)

BTM ile GiderilemezBTM ile Giderilemez

Yaflamsal Tehlike

BTM ile GiderilemezBTM ile GiderilemezBTM ile GiderilemezBTM ile Giderilebilir

BTM ile Giderilemez

Yaflamsal Tehlike

Kol, önkol veya parmaklarda soyulma (degloving) tarz›nda yaralanmaKompartman sendromuyla birlikte ekstremite yaralanmas›Parmaklar hariç ekstremitenin herhangi bir yerinden amputasyonKas-Tendon ve Ligamanlar Tendon laserasyon ve kopmalar› Kas laserasyonuEklem kapsülü laserasyonuEklemlerKontüzyon ve burkulmalarHemartroz, hidroartrozCrushOmuz, dirsek ve bilekte kemik ve k›k›rdakta yo¤un tahribat, ekstremitenin tümü ya da bir k›sm›nda ezik tarz›nda "crush" yaralanma

171

K›lavuz

VÜCUTTA KEM‹K KIRILMASININ DE⁄ERLEND‹R‹LMES‹

Aç›klama: Vücuttaki kemik k›r›klar›, k›r›¤›n hayat fonksiyonlar›na et-kisine göre HAF‹F (1), ORTA (2-3) ve A⁄IR (4-5-6) olarak s›n›fland›r›l-m›flt›r. Eklem ç›k›klar› da, iskelet sistemindeki anatomik bozukluklar ol-du¤undan bu s›n›flama içinde de¤erlendirilmifltir.

Vücutta birden fazla kemik k›r›¤› bulunmas› halinde hayat fonksiyon-lar›ndaki etkinin saptanmas› aç›s›ndan skorlamaya gidilmifltir. Tablolarda6 de¤eri mevcut olmay›p bu dereceye skorlama sonucu var›lacakt›r. Bu-nun için flöyle bir hesaplama yap›lacakt›r: K›r›lan her bir kemi¤in derece-si bulunacak, bunlar›n kareleri al›narak toplanacak ve ç›kan toplam›n ka-rekökü al›nacakt›r. Ç›kan sonucun küsuratl› olmas› halinde; küsurat0,5'den yüksek ise bir üst derece al›nacakt›r.

Örnekler: 1- Kiflide bir tarafta kapal› radius k›r›¤› ve di¤er tarafta aç›k radius k›-

r›¤› olsun. Radius k›r›¤›n›n derecesi: 2Aç›k radius k›r›¤›n›n derecesi: 3‹kisinin birlikte skorlanm›fl derecesi √22+32=√4+9=√13=3,6 = 4 Bu yaralanmada k›r›klar›n toplam›n›n hayat fonksiyonlar›na etkisi

A⁄IR(4) olarak de¤erlendirilecektir.

2- Kiflide üç adet falanks k›r›¤›, metakarp k›r›¤› ve aç›k radius k›r›¤› ol-sun.

Falanks k›r›¤›n›n derecesi: 1Falanks k›r›¤›n›n derecesi: 1Falanks k›r›¤›n›n derecesi: 1Metakarp k›r›¤›n›n derecesi: 2Aç›k radius k›r›¤›n›n derecesi: 3√12+12+12+22+32=√1+1+1+4+9=√16=4Bu yaralanmada k›r›klar›n toplam›n›n hayat fonksiyonlar›na etkisi

A⁄IR(4) olarak de¤erlendirilecektir. Bu raporun sonucu flöyle yaz›labilir: Vücuttaki kemik k›r›klar›n›n hayat fonksiyonlar›na etkisi Hafif(1), Or-

ta(2-3) ve A¤›r(4-5-6) olarak s›n›fland›r›ld›¤›nda ve birden fazla k›r›k ol-mas› nedeni ile skorlama yap›larak; kiflide mevcut olan üç adet falanks,metakarp ve aç›k radius k›r›klar›n›n müfltereken; hayat fonksiyonlar›n›A⁄IR(4) derecede etkileyece¤i kanaatine var›lm›flt›r.

172

KIRI⁄IN HAYAT FONKS‹YONLARINI ETK‹LEMEDERECES‹

KAFA BÖLGES‹a) Kafatas›- Kubbede tek bafl›na lineer k›r›k (2) - Kubbede çökme k›r›¤› (4) - Kaidede k›r›k (4) - Etmoid kemi¤i k›r›¤› (Kafa taban›n› ilgilendirmeyen) (2) - Etmoid kemi¤i k›r›¤› (kafa taban›nda k›r›k varsa) (4) - Mastoidde çökme (4) - Frontal sinüs d›fl lamina k›r›¤› (2) - Frontal sinüs iç lamina k›r›¤› (3) - Frontal sinüs iç-d›fl lamina k›r›¤› (4) - Styloid k›r›¤› (müstakil) (1) - Petros kemik k›r›klar› (4) b) Yüz - Burun kemi¤inde lineer k›r›k veya uçta kopma k›r›¤› (1) - Burun kemi¤inde parçal› k›r›k, çökme k›r›¤› (2) - Zigomatik kemikte lineer k›r›k (2) - Zigomatik kemikte parçal› veya çökme k›r›¤› (3) - Maksillada k›r›k (Kapal›) (2) - Maksillada k›r›k (Aç›k) (3) - Lefort I (2) - Lefort II (3) - Lefort III (4) - Mandibulada k›r›k (2) - Mandibulada parçal› k›r›k (3) - Mandibulada aç›k k›r›k (3) - Temporo-mandibular eklem ç›k›¤› (1) - Alveol k›r›¤› (2) - Hyoid k›r›¤› (2) - Troid k›k›rdak k›r›¤› veya kesi¤i (2)

GÖ⁄ÜS BÖLGES‹- Klavikula k›r›¤› (2) - Klavikula aç›k k›r›¤› (3) - Sternoklavikular ç›k›k (1) - Akromioklavikular ç›k›k (1) - Akromiyon K›r›¤› (2) - Sternumda k›r›k (2) - Sternum Parçal› K›r›¤› (4)

173

K›lavuz

- 1 kaburga k›r›¤› 1) - 1 kaburga kemi¤inde birden fazla k›r›k (2) - Skapulada k›r›k (çatlak, kopma k›r›¤›, ayr›ks›z k›r›klar) (2) - Skapula k›r›¤› (parçal› /ayr›kl›/aç›k) (3) - Glenoid ve boyun k›r›¤› (2) - Glenoid eklem içi k›r›¤› (3)

BATIN-PELV‹S BÖLGES‹: a) Pelvis Kemikleri: - ‹liak kemikte küçük kopma k›r›¤› (1) - ‹liak kemikte korpusta k›r›k (2) - ‹liak kemikte korpusta aç›k k›r›k (3) - ‹liak kanat k›r›¤› (duverney)(2) - ‹liak kanat aç›k k›r›¤› (3) - ‹skion k›r›¤› (2) - Pubis k›r›¤› (2) - ‹skion pubis müflterek k›r›¤› (3) - Symphysis Pubis ayr›lmas› (Basit; 0-5 cm aras›) (3) - Symphysis Pubis ayr›lmas› (A¤›r; 5 cm'den fazla) (4) - Asetabulum kenar k›r›¤› (tavan/üst dudak) (2) - Asetabulum kubbe k›r›¤› (taban) (3) - Asetabulum k›r›kl› ç›k›¤› (santral luksasyon) (4) - Sakroiliak ayr›lma (K›r›k tek tarafl› ise) (3) - Sakroiliak ayr›lma (K›r›k çift tarafl› ise ) (4) - ‹skion k›r. + pubis k›r. + sakroiliak ayr›lma (malgaigne)(Tek tarafl›) (4) - ‹skion k›r. + pubis k›r. + sakroiliak ayr›lma (malgaigne) (Çift tarafl›) (5) - Sakrum k›r›¤› (2) - Sakrum parçal› k›r›¤› (3) - Koksiks k›r›¤› (2)

OMURGA BÖLGES‹: - Pros.Spinosus k›r›¤› (2) - Pros.Spinosus aç›k k›r›¤› (3) - Prosessus transversus k›r›klar› (2) - Prosessus transversus aç›k k›r›¤›/k›r›klar› (3) - Lamina k›r›¤› (4) - Lamina aç›k k›r›¤› (4) - Korpus kopma k›r›¤› (2) - Korpus aç›k kopma k›r›¤› (3) - Korpus k›r›¤› (3) - Korpus çökme k›r›¤› (% 20'den az) (3) -Korpus çökme k›r›¤› (% 20'den çok) (4)

174

- Korpus aç›k çökme k›r›¤› (4) - Omur kaymas› (nörolojik defisitsiz) (2) - Omurgan›n k›r›kl› ç›k›klar› (instabil) (4) - Omurgan›n k›r›kl› ç›k›klar› (instabil-aç›k) (4) - Faset K›r›¤› (4) - Pedikül K›r›¤› (4) - Jefferson k›r›¤› (4) - Hangman k›r›¤› (4)

ETRAF BÖLGES‹: - Omuz ç›k›¤› ( Akromio-klaviküler) (1) - Habitüel omuz ç›k›¤› (1) - Omuz ç›k›¤› (Gleno-humeral) (2) - Sterno- klaviküler ç›k›k (2) - Omuz ç›k›¤›+tuberkulum majus k›r›¤› (3) - Humerus cisim k›r›¤› (3) - Humerus cisim parçal› k›r›¤› (4) - Humerus cisim aç›k parçal› k›r›¤› (5) - Humerus kollum flirurjikum/anatomikum k›r›¤› (4) - Humerus kollum flirurjikum/anatomikum aç›k k›r›¤› (5) - Humerus suprakondiler k›r›¤› (3) - Humerus suprakondiler aç›k k›r›¤› (4) - Humerus medial ve lateral (birlikte) epikondil k›r›¤› (2) - Epikondil k›r›¤› (Basit kopma k›r›¤›) (1) - Kondil k›r›¤› (medial-lateral/eklemiçi/kondil T ve Y k›r›klar›) (4) - Aç›k kondil k›r›¤› (5) - Humerus tuberculum majus k›r›¤› (2) - Dirsek ç›k›¤› (2) - Dirsek ç›k›¤› (aç›k) (3) - Radius cisim k›r›¤› (2) - Radius cisim aç›k k›r›¤› (3) - Radius alt uç k›r›¤› (Pouteau-Colles) (2) - Ters PC k›r›¤› (Smith Goyrand) (2) - PC + Stlyoid k›r›¤› (2) - Styloid kopma k›r›¤› (1) - Radius boynu k›r›¤› (2) - Radius bafl› k›r›¤› (2) - Radius distal eklem içi k›r.+karpal ç›k›k (Barton) (3) - Radius bafl› ç›k›¤› (2) - Radius bafl› ç›k›¤› (aç›k) (3) - Ulna cisim k›r›¤› (2) - Ulna cisim aç›k k›r›¤› (3)

175

K›lavuz

- Troklear k›r›k (2) - Troklear k›r›k (aç›k) (3) - Olekranon k›r›¤› (2) - Olekranon k›r›¤› (aç›k) (3) - Ulna 1/3 üst k›r›¤› + Radius bafl› ç›k›¤› (Monteggia) (3) - Monteggia (aç›k) (4) - Ulna alt uç ç›k›¤› + Radius k›r›¤› (Galeazzi) (2) - Galeazzi (aç›k) (3) - Dirsekte üçlü kapal› k›r›k (4) - Dirsekte üçlü aç›k k›r›k (Side-wipe) (4) - Bilek (karpal) kemiklerinde k›r›k (2) - Bilek (karpal) kemiklerinde aç›k k›r›k (3) - Bilek (karpal) kemiklerinde aç›k parçal›, ezik fleklinde k›r›k (4) - Metakarp k›r›¤› (2) - Metakarp aç›k k›r›¤› (3) - Metakarp k›r›kl› ç›k›¤› (3) - Karpometakarpal ç›k›k (1) - Karpometakarpal aç›k ç›k›k (2) - Metakarpofalangeal ç›k›k (1) - Metakarpofalangeal aç›k ç›k›k (2) - Bafl parmak metakarp k›r›¤› (Bennet; kiflinin kendi eylemiyledir) (2) - 5. metakarp boyun k›r›¤› (Boksör k›r; kiflinin kendi eylemiyledir) (2) - El parmak kemi¤i k›r›¤›, ç›k›¤› (1) - El parmak kemi¤i aç›k k›r›¤›/k›r›kl› ç›k›¤› (2) - T›rnak düzeyinden amputasyon (1) - Parma¤›n herhangi bir düzeyden amp. veya dezartikülasyonu (2) - Baflparmak interfalangeal eklemüstü amp. (2) - Kalça eklemi ç›k›¤› (asetabulum üst dudak k›r›kl› veya k›r›ks›z) (4) - Femur bafl› k›r›¤› (4) - Femur bafl› aç›k k›r›¤› (5) - Femur boynu (kollum) k›r›¤› (4) - Femur boynu aç›k k›r›¤› (5) - Intertrokanterik k›r›k (4) - Intertrokanterik aç›k k›r›k (5) - Subtrokanterik k›r›k (4) - Subtrokanterik aç›k k›r›k (5) - Femur kondil (medial/lateral) k›r›¤› (4) - Femur epikondil k›r›¤› (2) - Femur suprakondiler k›r›¤› (4) - Femur suprakondiler aç›k k›r›¤› (5) - Femur cisminde k›r›k (4) - Femur cisminde parçal› k›r›k (5)

176

- Femur cisminde aç›k k›r›k (5) - Femur cisminde aç›k parçal› k›r›k (5) - Femurun z›mba fleklinde delinmesi (ateflli silah) (3) - Patellada ekstansör fonksiyonu bozmayan küçük kopma k›r›¤› (parsiyel) (1) - Patellada aç›k parsiyel k›r›¤› (3) - Patella k›r›¤› (2) - Patella aç›k k›r›¤› (3) - Patella parçal› k›r›¤› (3)- Patella aç›k parçal› k›r›¤› (4) - Diz ç›k›¤› (3) - Tibiada küçük kopma k›r›¤› (1) - Tibiada k›r›k (4) - Tibiada aç›k k›r›k (5) - Tibia kondil (lateral-medial) k›r›¤› (2) - Tibia her iki kondil (plato) k›r›¤› (3) - Plato+Fibula bafl› k›r›¤› (4) - Fibula k›r›¤› (2) - Fibula boyun k›r›¤› + kondil k›r›¤› (3) - Pilon-tibial k›r›k (tibia alt uç eklemiçi parçal› k›r.+fibula k›r›¤›) (4) - Pilon-tibial aç›k k›r›k (5) - Malleol kapal› k›r›¤› (2) - Malleol aç›k k›r›¤› (3) - Bimalleoller kapal› k›r›k (Pott) (3) - Bimalleoller aç›k k›r›k (4) - Trimalleoller k›r›k (Cotton) (3) - Cotton (aç›k) (4) - Kalkaneus k›r›¤› (2) - Kalkaneus çok parçal› ve/veya aç›k k›r›¤› (3) - Talusta k›r›k (2) - Talus çok parçal› ve /veya aç›k k›r›¤› (3) - Tarsal kemik k›r›klar› (2) - Radyokarpal, perikarpal, interkarpal, subtalar, transtarsal ç›k›klar (2) - Tarsal kemiklerin aç›k k›r›klar› (3) - Sessamoid k›r›klar› (1) - Metatars k›r›¤› (2) - Metatars aç›k k›r›¤› (3) - Metatars ç›k›¤› (1) - Ayak parmak kemi¤i k›r›¤› (1) - Ayak parmak kemi¤i aç›k k›r›¤› (2) - Ayak parmak kemi¤i ç›k›¤› (1)

177

K›lavuz

ZEH‹RLENMELERDE YARALANMA A⁄IRLI⁄ININ DE⁄ERLEND‹R‹LMES‹

Zehirlenme olgular› mutlak adli olgulard›r. Bu kapsamda bu tip hasta-lar›n de¤erlendirilmesi s›ras›nda; öncelikle, tedaviye bafllamadan yeterlimiktarda kan ve/veya di¤er vücut s›v›lar›n›n al›narak, uygun koflullardasaklan›lmas› bir zorunluluktur.

Bu bölümde zehirlenme olgular›nda yeni TCK kapsam›nda "yaflamsaltehlike" k›staslar› ve yaralanma düzeyinin standart bir flekilde belirlene-bilmesine yard›mc› olabilecek ölçütler belirlenmifltir. Ancak de¤erlendir-mede; zehirlenme olgular›nda da di¤er hastal›klarda oldu¤u gibi kifliselbulgular, hastan›n klinik durumu ve toksik maddenin özel etkileri öncelik-le dikkate al›nmal›d›r.

1-Basit T›bbi Müdahale ‹le Giderilebilecek Nitelikteki Zehirlenme Olgular› A-Yaln›zca semptomatik tedavi ile yetinilen olgularB-Gözlem süresince her hangi bir komplikasyon saptan›lmayan olgu-

larC-Gastrik lavaj ve aktif kömür d›fl›nda tedavi gerektirmeyen olgular

2-Vücuda Ac› Veren Veya Sa¤l›¤›n›n Ya Da Alg›lama Yetene¤inin Bozulmas›na Neden Olan Durumlar Belirlenen yaflamsal tehlike ölçütlerinin bulunmad›¤›, ancak basit t›b-

bi müdahale ile giderilemeyecek ölçüde klinik bulgusu olan olgular bugruptad›r.

3-Yaflamsal Tehlike Oluflturan Zehirlenme Olgular›Yaflamsal Tehlike Kriterleri: Dozaj: Toksik doz biliniyor ve güvenilir verilere dayan›yorsa, madde-

nin kan düzeyinin toksik dozda olmas›GKS: 8 ve alt›ndaki de¤erler yaflamsal tehlikenin varl›¤› aç›s›ndan

gösterge olmakla birlikte, 9 ve üzerindeki de¤erler negatif bir göstergeolarak kabul edilmemelidir.

Entübasyon endikasyonuHekim taraf›ndan CPR (Cardio-Pulmoner Resusitasyon) uygulanma-

s›.‹leri yaflam deste¤i uygulanarak kalp-akci¤er-beyin canland›rma ifllemiuygulanmas›

Dializ, Hemoperfüzyon, Hemofiltrasyon, Plazmoferez uygulanm›fl ol-mas›

Metobolik de¤erlendirmede: -Aç›klanamayan anyon a盤› olan yüksek metobolik asidoz durumla-

178

r›nda intoksikasyon düflünülmelidir. -pH de¤erinin 7,2'nin alt›nda olmas›-pCO2 de¤erinin 45 mmHg'dan yüksek olmas›-K de¤erinin 6.4mEq/L'nin üzerinde ve 2mEq/L'nin alt›nda olmas›7- Konvülsiyonlar› olmas›8- Tansion Arterial sistolik kompanetin 80mmHg'n›n alt›nda olmas›9- Sinüs ritmi d›fl›nda ritmi olan ve blok bulunan olgular

Yaflamsal Tehlike Aç›s›ndan Özel Gruplar:

1-T›bbi Tedavide Kullan›lan ilaçlar›n doz afl›m›n›n söz konusu oldu¤u olgularda: ‹lac›n özel toksik etkisi (kardiotoksik etki, aritmi, hemototoksik etki

vb) ayr›ca göz önüne al›nmas› gereken bir durumdur. Örne¤in Trisiklikantidepresanlar santral sinir sistemi ve kardiak ileti sistemine olan toksiketkileri nedeni ile belirlenen kriterler d›fl›nda özel de¤erlendirme gerektir-mektedir.

2-CO Zehirlenmelerinde:- Olgunun ilk bulundu¤unda bilinç bozuklu¤u olmas›, - HbCO düzeyinin %20'nin üzerinde olmas›- Hiperbarik oksijen tedavisine gerek duyulmas›- 4 saatten uzun süren oksijen tedavisi gereksinimi- Spesifik BT ya da MR bulgular›, beyin d›fl› organ bulgular›; miyokart

enfarktüsü, rabdomyoliz( CPK, LDH, ALT yükselmesi)

3-Mantar Zehirlenmelerinde:Serum transaminazlar›n›n yükselmesi, ikter, karaci¤er matitesinin kü-

çülmesi ve hepatik ensefolapati

4-Etil Alkol Zehirlenmelerinde:Klinik bulgular›n da desteklemesi flart›yla, kan alkol düzeyinin

200mg/dl ve üzerinde olmas›

5-Metil Alkol Zehirlenmelerinde:Klinik bulgular›n da desteklemesi flart›yla, kan düzeyinin 30 mg/dl

(%80mg letal doz) ve üzerinde olmas›, Görme fonksiyonuna ait problemlerin olmas›

6-Tar›m ‹laçlar› ile Zehirlenmelerde:Antikolinesteraz enzim düzeyi ve di¤er spesifik enzim düzeyleri ile il-

gili bilgi ve kay›t mevcutsa ve bu düzeyler literatürde belirlenen kritikdüzeyler ise "yaflamsal tehlike"nin varl›¤›ndan bahsedilebilir.

179

K›lavuz

DUYU VEYA ORGANLARIN ‹fiLEV‹N‹N SÜREKL‹ ZAYIFLAMASI YA DA Y‹T‹R‹LMES‹ AÇISINDAN DE⁄ERLEND‹RME

Vücutta duyu veya organlar›n ifllevinin sürekli zay›flamas› ya dayitirilmesine yol açan haller sadece bu listedekilerle s›n›rl› de¤ildir. Bun-lar adli t›bbi uygulamadan bildi¤imiz belli bafll› durumlar olup kemikk›r›klar› baflta olmak üzere, daha pek çok travmatik lezyon iyileflmeaflamas›nda, vücutta kal›c› anatomik ve fonksiyon bozuklu¤u b›rakabilir.Vücutta kal›c› anatomik ve fonksiyon bozuklu¤u olup olmad›¤› aç›s›ndanayr›ca de¤erlendirme yap›lacakt›r.

‹fllevde sürekli zay›flama‹fllev kayb›

‹fllevde sürekli zay›flama‹fllev kayb›

‹fllev kayb›‹fllevde sürekli zay›flama‹fllevde sürekli zay›flama‹fllevde sürekli zay›flama‹fllevde sürekli zay›flama‹fllevde sürekli zay›flama‹fllevde sürekli zay›flama

‹fllevde sürekli zay›flama‹fllevde sürekli zay›flama

‹fllev kayb›‹fllev kayb›‹fllev kayb›

‹fllevde sürekli zay›flama‹fllev kayb›‹fllev kayb

‹fllevde sürekli zay›flama‹fllev kayb›‹fllev kayb›‹fllev kayb›

‹fllev kayb›‹fllev kayb›‹fllev kayb›‹fllev kayb›‹fllev kayb›

KAFATASI5-25 cm2 kemik eksikli¤i 25 cm2 den fazla kemik eksikli¤iKULAKHer kulak ayr› bir duyu organ› olarak de¤erlendirilecektir. 50-80 dB aras› iflitme kayb› 80 dB üzeri iflitme kayb› GÖZHer bir göz ayr› bir duyu organ› olarak de¤erlendirilecektir.Görme kusurlar›Ifl›k hissi, el hareketleri, parmak sayma, 1/10 - 2/10 - 3/10 görme dahil4/10 - 5/10 - 6/10 - 7/10 görme dahilTravmatik flafl›l›kHemianopsiTravmatik sürekli epiforaTravmatik total ptosisDiplopiGö¤üs Organlar›LobektomiPnömoektomiBat›n Organlar›SplenoktemiNefrektomi Terminal ileum hariç ince barsak rezeksiyonu (70-300 cm)Terminal ileum hariç ince barsak rezeksiyonu (300 cm üzeri) Terminal ileum rezeksiyonuKal›n barsak rezeksiyonu(Hemikolektomi)Rektum ve anüs rezeksiyonuSistektomiSafra kesesinin ç›kart›lmas›Genital OrganlarGlans penis amputasyonuTam penis amputasyonuTestis kayb›Ovaryum kayb›Uterusun kayb›

180

D‹fiLERDifllerin çi¤neme ve konuflma fonksiyonlar› yönünden de¤erlendirilme-

sinde; her bir difl çeflidi için puanlama yap›lm›flt›r. Difl kay›plar›nda puan-lar›n toplam› 15-30 aras›nda ise; ifllevin sürekli zay›flamas›, 30'un üzerin-de ise; ifllevin yitirilmesi olarak kabul edilecektir. Puanlama flöyle yap›la-cakt›r:

Kanin: 4,5Kesici: 4Premolar: 31. ve 2.. Molar: 33. Molar: 0,5

TRAVMA SONRASI GEL‹fiEN RUHSAL BOZUKLUKLARIN DE⁄ERLEND‹R‹LMES‹

Basit t›bbi müdahale ile giderilebilecek ölçüde bozukluklar:Belirgin bir psikiyatrik bozukluk tablosu kriterlerini doldurmayacak

(Uluslar aras› s›n›fland›rma ve tan›mlama kriterlerine göre) her türlü geçi-ci nöropsikiyatrik flikayetler.

Alg›lama yetene¤inin bozulmas›na neden olan durumlar:Psikiyatrik bir tan› ölçütü kriterlerini dolduran geçici bozukluklar (Psi-

kotik durumlar, demanslar gibi kal›c› ve a¤›r tablolar hariç)

Duyulardan veya organlardan birinin ifllevinin sürekli zay›flama-s›na neden olan bozukluklar:

Merkezi sinir sisteminin ifllevlerinde kal›c› olarak zay›flama (Kal›c›post konküzyonel sendrom, genel t›bbi duruma ba¤l› kiflilik de¤iflikli¤i gi-bi)

Duyulardan veya organlardan birinin ifllevinin yitirilmesine veyaiyileflme olana¤› bulunmayan hastal›¤a neden olan bozukluklar:

Travmatik olaya ba¤l› olarak ortaya ç›kan psikozlar, demans, di¤er nö-rolojik ve biliflsel ifllev kayb› ile seyreden a¤›r, kal›c› psikiyatrik bozuklukve sendromlar.

YEN‹ RAPOR fiABLONLARITCK'daki de¤ifliklikler do¤rultusunda, adli rapor talebinde bulunacak

olan hakim ya da cumhuriyet savc›lar›n›n istem yaz›lar› de¤iflecek, hekim-ler taraf›ndan düzenlenecek olan adli raporlar›n sonuç flablonlar› da de¤i-flecektir. Birkaç örnek verecek olursak;

181

K›lavuz

ÖRNEK 1: (ESK‹)….. Cumhuriyet Baflsavc›l›¤›'n›n ….. tarih ve …. say›l› yaz›s› ile

….. 'in ateflli silah yaralanmas› ile ilgili olarak hayati tehlike geçirip geçir-medi¤i, kaç gün ifl ve gücünden kald›¤›, çehrede sabit eser ve uzuv zaaf›veya uzuv tatilinin söz konusu olup olmad›¤› sorulmaktad›r.

(YEN‹)….. flahs›n sa¤l›¤›n›n ya da alg›lama yetene¤ini bozup bozma-d›¤›, yaflam›n› tehlikeye sokup sokmad›¤›, basit bir t›bbi müdahaleyle gi-derilebilecek nitelikte olup olmad›¤›, duyular›ndan veya organlar›ndan bi-rinin ifllevinin sürekli zay›flamas›na ya da yitirilmesine, yüzünde sabit izeneden olup olmad›¤› sorulmaktad›r.

fiah›s hakk›nda düzenlenmifl, a) ..... b) ..... c) ..... incelenmesinde; ..... saptand›¤› anlafl›ld›¤›na göre,

SONUÇ: (ESK‹)....o¤lu .... do¤umlu .... 'in 30.04.2005 günü geçirmifloldu¤u ateflli silah yaralanmas› sonucunda;

1- Yaralar›n tarif edilen lokalizasyonlar› ve nitelikleri göz önüne al›nd›-¤›nda, flahs›n vücuduna bat›n sol alt kadrandan girip, gluteal bölge sa¤ ta-raftan ç›kan bir adet ateflli silah mermi çekirde¤i isabet etmifl oldu¤u,

2- Bat›n yaralanmas›na ba¤l› multipl ileal, çekal ve mezo perforasyonuile sa¤ eksternal iliak venin perfore oldu¤u, gerekli onar›m esnas›nda 15cm.lik barsak k›sm›n›n rezeke edildi¤i tarif edildi¤ine göre yaralanman›n;

a- fiahs›n hayat›n› tehlikeye maruz k›ld›¤›, b- 25 (yirmi befl) gün mutad ifltigaline engel teflkil eder nitelikte oldu-

¤u, c-Çehre s›n›rlar› dahilinde herhangi bir lezyon tarif edilmedi¤inden,

çehrede sabit eser tayinine mahal olmad›¤›, d-Uzuv zaaf› veya uzuv tatili niteli¤inde olmad›¤› kanaatini bildirir ra-

pordur.

SONUÇ:(YEN‹) 1-Yaralar›n tarif edilen lokalizasyonlar› ve nitelikleri göz önüne al›nd›-

¤›nda, flahs›n vücuduna bat›n sol alt kadrandan girip, gluteal bölge sa¤ ta-raftan ç›kan bir adet ateflli silah mermi çekirde¤i isabet etmifl oldu¤u,

2-Bat›n yaralanmas›na ba¤l› multipl ileal, çekal ve mezo perforasyonuile sa¤ eksternal iliak venin perfore oldu¤u gerekli onar›m esnas›nda 15cm.lik barsak k›sm›n›n rezeke edildi¤i tarif edildi¤ine göre yaralanman›n;

a-fiahs›n yaflam›n› tehlikeye soktu¤u, b-Yüz s›n›rlar› dahilinde herhangi bir lezyon tarif edilmedi¤inden, yüz-

182

de sabit iz tayinine mahal olmad›¤›, c-Duyular›ndan veya organlar›ndan birinin ifllevinin sürekli zay›flama-

s›na ya da yitirilmesine neden olmad›¤› kanaatini bildirir rapordur.

ÖRNEK 2: (ESK‹) ....... Cumhuriyet Baflsavc›l›¤›'n›n ..... tarih ve ..... say›l› yaz›s›

ile .....'nun darp nedeniyle hayati tehlike geçirip geçirmedi¤i, kaç gün ifl vegüçten kalacak flekilde yaraland›¤› dair kesin raporu istenmektedir.

(YEN‹) fiahs›n maruz kald›¤› yaralanman›n; Kiflinin yaflam›n› tehlike-ye sokup sokmad›¤›, basit bir t›bbi müdahaleyle giderilebilecek nitelikteolup olmad›¤› sorulmaktad›r.

fiah›s hakk›nda düzenlenmifl, a) ..... b) ..... c) ..... incelenmesinde; ..... saptand›¤› anlafl›ld›¤›na, Kafada k›r›k ya da kafa içi travmatik de¤iflim, büyük damar- iç organ

lezyonu tarif ve tespit edilmedi¤ine göre,

SONUÇ: (ESK‹) fiahs›n travmaya ba¤l› ar›zas›n›n; a) fiahs›n hayat›n› tehlikeye maruz k›lmad›¤›, b) 5(befl) gün mutad ifltigaline engel teflkil eder nitelikte oldu¤u kana-

atini bildirir rapordur.

SONUÇ: (YEN‹) fiah›sta travmaya ba¤l› oluflan yumuflak doku lezyonlar›n›n; a-Kiflinin yaflam›n› tehlikeye sokmad›¤›b-Basit bir t›bbi müdahale ile giderilebilecek nitelikte oldu¤u kanaatini

bildirir rapordur.

ÖRNEK 3: (ESK‹)....... Cumhuriyet Baflsavc›l›¤›'n›n .... tarih ve .... say›l› yaz›s› ile

...' ›n geçirdi¤i trafik kazas› sonucunda; hayati tehlike geçirip geçirmedi¤i,kaç gün ifl ve gücünden kald›¤› ile ilgili kesin raporu istenmektedir.

(YEN‹)….. flahs›n sa¤l›¤›n› ya da alg›lama yetene¤ini bozup bozmad›-¤›, yaflam›n› tehlikeye sokup sokmad›¤›, basit bir t›bbi müdahale ile gide-rilebilecek nitelikte olup olmad›¤› sorulmaktad›r.

..............göre;

183

K›lavuz

SONUÇ: (ESK‹) fiah›sta tarif edilen sa¤ tibia ve fibula aç›k k›r›¤›, sol ön kolda radius ve

ulna k›r›¤›, sol el 2. metakarp k›r›¤›, sol radyal arter, sol el fleksör carpiradyalis ve fleksör pollicis longus tendon ve median sinir kesisine nedenolan olan travman›n;

a- fiahs›n hayat›n› tehlikeye maruz KILDI⁄I, b- 60 (altm›fl) gün mutad ifltigaline engel teflkil eder nitelikte oldu¤u ka-

naatini bildirir rapordur.

SONUÇ: (YEN‹) fiah›sta tarif edilen sa¤ tibia ve fibula aç›k k›r›¤›, sol ön kolda radius ve

ulna k›r›¤›, sol el 2.metakarp k›r›¤›, sol radyal arter, sol el fleksör carpi rad-yalis ve fleksör pollicis longus tendon ve median sinir kesisine neden olantravman›n;

a- fiahs›n yaflam›n› tehlikeye soktu¤u, b- Vücuttaki kemik k›r›klar›n›n hayat fonksiyonlar›na etkisi Hafif(1),

Orta(2-3) ve A¤›r(4-5-6) olarak s›n›fland›r›ld›¤›nda ve birden fazla k›r›kolmas› nedeni ile skorlama yap›larak; flah›sta saptanan k›r›klar›n müfltere-ken; hayat fonksiyonlar›n› A⁄IR(6) derecede etkileyecek nitelikte oldu¤ukanaatini bildirir rapordur.

ÖRNEK 4:

SONUÇ: (ESK‹) ......'›n 14.07.2004 tarihinde meydana gelen traktörden düflmeye ba¤l›

iki tekerlek aras›na s›k›flmas› sonucu sol klavikula cisim k›r›¤›, ve sa¤ hu-merus orta k›s›m cisminde deplase k›r›k hatt›na neden olan travman›n;

a- Hayat›n› tehlikeye maruz k›lmad›¤›, b- 45 (k›rkbefl) gün mutad ifltigaline engel teflkil eder nitelikte oldu¤u, SONUÇ: (YEN‹)

.....'›n 14.07.2004 tarihinde meydana gelen traktörden düflmeye ba¤l› ikitekerlek aras›na s›k›flmas› sonucu sol klavikula cisim k›r›¤›, ve sa¤humerus orta k›s›m cisminde deplase k›r›¤a neden olan yaralanmas›n›n;

a- Kiflinin yaflam›n› tehlikeye sokmad›¤›b- Basit bir t›bbi müdahaleyle giderilemeyecek nitelikte oldu¤u, c- Vücuttaki kemik k›r›klar›n›n hayat fonksiyonlar›na etkisi Hafif(1),

Orta(2-3) ve A¤›r(4-5-6) olarak s›n›fland›r›ld›¤›nda ve birden fazla k›r›kolmas› nedeni ile skorlama yap›larak; flah›sta saptanan k›r›klar›n müfl-

184

tereken; hayat fonksiyonlar›n› A⁄IR(4) derecede etkileyecek nitelikte ol-du¤u kanaatini bildirir rapordur.

ÖRNEK 5:

SONUÇ: (ESK‹) fiah›sta sol humerus cisim k›r›¤›na neden olan travman›n; a- Hayat›n› tehlikeye maruz k›lmad›¤›, b- 25 (yirmibefl) gün mutad ifltigaline engel teflkil eder nitelikte ol-

du¤unu bildirir rapordur.

SONUÇ: (YEN‹) Sol humerus cisim k›r›¤›na neden olan yaralanmas›n›n; a- Kiflinin yaflam›n› tehlikeye sokmad›¤›b- Basit bir t›bbi müdahaleyle giderilemeyecek nitelikte oldu¤u, c- Vücuttaki kemik k›r›klar›n›n hayat fonksiyonlar›na etkisi Hafif(1),

Orta(2-3) ve A¤›r(4-5-6) olarak s›n›fland›r›ld›¤›nda; flah›sta saptanank›r›¤›n, hayat fonksiyonlar›n› ORTA(3) derecede etkileyecek nitelikte ol-du¤unu bildirir rapordur.