yem anizleri.doc

YEM ANALİZLERİ VE LABRATUVAR

1

(A)FİZİKSEL ANALİZLER

Fiziksel analizlerin tayin metodu beş duyu organı ile yapılan gözlemlerdir. Bunlar;

Görünüş kontrolü: Yemlerin veya hammaddelerin kaba ince ve toz formda olup olmadığı,

yabancı madde içerip içermediği göz önüne alınarak yapılır.

Renk kontrolü: Yemlerin ve hammaddelerin kendine has renkte olması koşulu

aranır.küflenme, çürüme, kızışma, renkteki bozulmalar şeklinde kendini belli eder.

Koku kontrolü: Yemlerin ve hammaddelerin kendine has kokusu vardır.bunun dışındaki

kokular, yemde olumsuzluk kriteri olarak kabul edilmektedir.

Tat kontrolü: Her yemde tat kontrolü yapılamaz. Tat kontrolü yapılabilmesi için yemin maya

veya un formunda olması gerekir.

Farklı delik çaplarındaki elekler yardımıyla, karma yemlerde ve hammaddelerde tane

büyüklükleri belirlenir. Özellikle pelet yemlerde, pelet büyüklüğünün belirlenmesinde elekler

kullanılır. Bunun için 1.5-3 mm’lik elekler de 100 gr. Yem elenir ve elekte kalan (%) olarak

ifade edilir. Elek sınıflandırılmasında büyük, orta, küçük ve elek altı şeklinde tanımlanan

tanelerin oransal fazlalığı yemin homojenite değerini belirler.

(B) KİMYASAL ANALİZLER

Kimyasal analizi yapılacak yem özellikle 1mm’lik elekten geçecek şekilde değirmende

öğütülür.

Weende Analiz Metodu: En büyük avantajı; kolay olması ve fazla zaman almamasıdır. 6

grupta toplanır.

1. Su ve Kuru Madde Tayini

Metodun esası; Yemin belli bir ısıda ağırlığı sabit kalıncaya kadar kurutulmasından

ibarettir. Böylece kurutmaya konan yemden azalan ağırlık uçan su miktarını, geri kalan

ağırlıkta kuru madde miktarını verir.

Analizin yürütülmesi; Ağızları geniş ve 105ºC’de kurutulmuş cam kapaklı kurutma

kapları desikatöre alınır. 10-15 dk. soğutulur. 0.0001 gr. hassasiyetle darası tespit edilir. Bu

kurutma kaplarının içerisine analiz yapılacak yemden 2-5 gr. arası tartılarak konulur (az sulu

yemlerden 2 gr. , çok sulu yemlerden 5 gr. civarında). Son tartı ile dara arasındaki fark

örneğin ağırlığını verir. Tartılan örnekler kapakları açık halde 105 ºC etüve konularak

kurutmaya alınır ve 3 saat bekletilir (bu süre bir gecede olabilir). Ertesi sabah kuru madde

kapları etüvden alınarak kapakları açık halde soğuması için 10-15 dk. desikatörde tutulur.

Daha sonra desikatörden çıkartılarak kurumuş örnek ve dara ağırlıkları tartılır.(kuru

2

örnek+dara) ağırlığından dara ağırlığı çıkartılarak kuru örnek miktarı bulunur ve şu formülle

hesplanır.

% K.M=Kurumuş örnek ağırlığı(g)/ Analize alınan örnek ağırlığı(g) x100

2. Ham Kül ve Organik Madde Tayini

Metodun esası; Yem örneğinin 550 ºC ye kadar ayarlı yakma fırınında kızıl dereceye veya

yem örneğinin tamamen yanıp geriye açık griden beyaza kadar geğişen renkte bir kül

kalıncaya kadar yakılmasıdır. Yemdeki yanan maddeler organik, yanmayan maddeler

inorganik (ham kül) veya mineral maddelerdir.

KULLANILAN CİHAZLAR: Hassas Terazi(1 mg hassasiyette),Kül Fırını

KULLANILAN ALETLER: Şahit Numune Kavanozu, Spatül, Porselen kroze, kroze

maşası, Desikatör(etkin bir nem çekisi bulunan)

KULLANILAN KİMYASALLAR:-

ANALİZİN YAPILIŞI:

1- Sabit ağırlıkta(105 ºC’de en az 1 saat beklemiş) porselen krozeler desikatöre alınır.

2- 10-15 dk. soğutulur.

3- Süre sonunda sırayla 0.0001gr. hassasiyetli terazide daraları alınır.

4- İçine 2-5gr. yem numunesi konur.

5- Krozeler vakit geçirmeden 550 ºC’deki kül fırınına dikkatlice koyulur.

6- 5 saat boyunca yakma işlemi uygulanır.

7- Süre sonunda fırın kapatılarak kapağı açılır ve bir süre soğumaya bırakılır.

8- Krozeler kroze maşası ile desikatöre alınarak oda sıcaklığına gelene kadar soğutulur ve

tartılır(Son Tartım).

HESAPLAMALAR:

Ham Kül(%)= (Yanmış örnek ağırlığı / Analiz için alınan örnek ağırlığı) x100

Organik maddeler ise 2 yöntemle hesaplanır.

a) % Organik Madde= % Kuru Madde - %Ham Kül

b) % Organik Madde= 100-(% Su + % Ham Kül)

3. Ham Yağ Tayini

Metodun esası: Yem örneğinin yağ çözücü maddeler ile (etil, eter, benzin, petrol eteri

gibi) ekstrasyona tabi tutulup yağın örnekten ayrılarak tartılmasından ibarettir.

GEREKLİ MALZEMELER:

1. Yem örneği

3

2. Soxhlet cihazı

3. Hartuç( Yağ külahçığı)

4. Hassas terazi

5. Kurutma dolabı

6. Eter

Soksalet cihazı: Birleşik bir sistemdir. Yağ baloncuğu, kartuşunun bulunduğu ayrıştırma

bölümü ve soğutma işleminin gerçekleştiği yoğunlaştırma bölümü olmak üzere üç

bölümden oluşur.ihtiyaca bağlı olarak bir veya daha fazla soksalet düzeneği

kurulabilmektedir.

ANALİZİN YÜRÜTÜLMESİ:

Bir gün önce yağ külahçıklarının içerisine 5 gr. örnek tartılır. 95 ºC’deki kurutma

dolabında bir gece bekletilir. Yağ balonları da 105 ºC’deki kurutma dolabında bekletilir.

Ertesi gün çıkartılır, tartılarak darası tespit edilir. Yağ balonları ve içerisinde yem örneği

bulunan kartuj soxhlet cihazına yerleştirilir. Kartıjların bulunduğu bölmeye önce sifon

yapıncaya kadar sonra ½ külah boyu kadar eter konulur. Cihazın ısıtıcıları çalıştırılır. Ve ısı

39 ºC’ye ayarlanır. Ortalama 6-8 saat kadar sirkülasyona terk edilir. Bu süre sonunda kirli eter

ortamdan uzaklaştırılır. Yağ balonları cihazdan alınarak bir gece 105 ºC’deki kurutma

dolabında bekletilir. Ertesi gün balonlar tartılarak ham yağ-dara miktarı bulunur.bundan dara

miktarının düşürülmesiyle örnekteki ham yağ miktarı yüzdeye çevrilmesiyle %ham yağ

miktarı bulunur.

Ham Yağ (%)= (Örneğin ham yağ miktarı/örnek miktarı) x100

Yağ Asitleri analizinde de; numune metil esterizasyona tabi tutulur ve gaz kromatografisine

enjekte edilerek cihazın, kolonun ve dedektörün sıcaklıkları ayarlanır.

Balık Yağı için önerilen bir analiz metodu şöyledir; (Shımadzu Analysis Guidebook Food

product analyses);

Kolon :CBP20 (25mx0,22mm I.D. df=0,25Mikrometre)

Kolon sıcaklığı :210 C

Enjeksiyon Sıcaklığı : 230 C

Dedeksiyon Sıc. :203 C (FID )

Taşıyıcı Gaz : He 100 kPa

(0,52mL/min at 210 C )

Enjek. metot :Split 1:100

Gaz Kromatografisi

4

Bir karışımda gaz halinde bulunan veya kolayca buharlaştırılabilen bileşenlerin birbirinden

ayrılması amacıyla gaz kromatografisi yöntemi kullanılır. Bu yöntemde ayrılma, bileşenlerin

farklı katı yüzeylerdeki farklı adsorpsiyon ilgilerine göre gerçekleşir. Numunede bulunan

bileşenler bir cihazla spektrum haline getirilir ve bu spetrumda bulunan her pik ayrı bir

bileşeni gösterir. Kullanılan cihazlarda, kolondan önce örnek maddesinin buharlaştırılması

için ısıtılan bir bölme veya katı örneklerin gaz halindeki ürünlere dönüştürülmesi için bir

piroliz bölmesi vardır. Kolon, sıcaklığı ayarlanabilen veya programlanabilen bir fırına

yerleştirilir.

Sıvı örnekler, bir enjektör yardımıyla cihazın giriş kısmına verilir. Kolon çıkışına yerleştirilen

uygun bir dedektörle izlenen sinyal, gerektiğinde uygun bir dedektörle integre edilir.

4. Ham Protein Tayini

Metodun esası: Yemlerdeki N’li besin maddelerinin hepsini önce kuvvetli asit daha

sonrada kuvvetli alkali ile reaksiyona sokularak amonyak durumuna getirilmesi ve bu

amonyağın belirli normalitede asitle bağlanmasını sağlamaktır.

KULLANILAN CİHAZLAR: Hassas Terazi(1 mg hassasiyette), Protein yaş yakma ünitesi,

Protein distilasyon Ünitesi.

KULLANILAN ALETLER: Şahit Numune Kavanozu,spatül,Külsüz filtre kağıdı

(S&S Mavi Bantlı),Kjeldahl tüpleri(42*300 mm), yarı-otomatik büret(25 ml), beher

(500 ml)

KULLANILAN KİMYASALLAR: % 97-98’lik Sülfürik Asit(H2SO4), Gerhard Katalizör ,

%33’lük Sodyum Hidroksit(NaOH), % 4’lük Borik Asit(H3BO4), 0,1 N Hidroklorik

asit(HCL), Tashiro İndikatörü


Kjeldahl metodu ile yapılan Ham Protein analizi 3 aşamada gerçekleşir.

1.Yaş Yakma

2.Distilasyon

3.Titrasyon

1.YAŞ YAKMA AŞAMASI

5

1. 3 adet külsüz filtre kağıdı alınır ve ortasından katlanarak ikiye bölünür.

2. Her bir parça katlanarak 0,5 g. civarı numune 1 mg hassasiyetle tartılır.

3. Tartılan numune kağıtla birlikte hassas bir şekilde katlanarak tüpe konulur.(Paralel

çalışılmalıdır.)

4. Her bir tüpe 2’şer adet Gerhard katalizörü(tablet) koyulur.

5. Üzerine 15’er ml Sülfürik Asit eklenir.

6. Tüpler çelik tüp sehpası ile birlikte yaş yakma bölümüne yerleştirilir.

7. Emiş başlığı kapatılıp oturma durumu iyice kontrol edilir.

8. Su trompu açılır.

9. Cihaz çalışmaya başlatılır.

10. Çözelti berraklaşıncaya kadar 420 ºC’de 45 dakika yakma işlemi yapılır.

11. Yakma işlemi sonunda tüpler üniteden çıkartılarak el ile dokunabileceğimiz kadar

soğumaya bırakılır.

12. Soğuyunca su trompu kapatılır.

2.DİSTİLASYON AŞAMASI

1. Önce cihaz açılır.

2. Gerekli çözeltilerin(Distile Su,Borik Asit,Sodyum Hidroksit) yeterli olup olmadığı

kontrol edilir.

3. Önceden programlanmış olan cihaz önce boşta çalıştırılır.

4. Her bir tüp sırasıyla distilasyon ünitesinin sol tarafındaki bölmeye yerleştirilir.Sağ

taraftaki bölmeye ise 500 ml’lik beher iyice yerleştirilir.(Soğutucunun ucu en az 1 cm

derinlikte beher içinde toplanan sıvı içinde olması sağlanır.)

5. Ve numuneler distilasyon işlemine tabii tutulur.

3.TİTRASYON AŞAMASI

İşlem sonunda bir müddet beklenerekten 500 ml beher içinde toplanmış olan destilat

İçerisine 10 damla Tahiro İndikatörü eklenir ve vakit geçirmeden 0,1 N Hidroklorik Asit ile

(pembe renge kadar) titre edilir.

HESAPLAMA:

1 ml 0,1 N HCL=1,4015 mg N-NH4’e eşdeğerdir.

S ml 0,1 N HCL=Sx1,4015 mg N-NH4

Sx1,4015 mg N-NH4 Sx1,4015/1000 g Azot

m(numune miktarı) içinde (S-Skör)x1,4015/1000 g Azot var ise

100 g içerisinde X Azot vardır.

6

X=(S-Skör) x1,4015 g Azot x 6,25 =…….Ham Protein

10xm

S=Titrasyonda harcanan HCL asit çözeltisinin hacmi(ml)

Skör=Şahit deneyde titrasyonda harcanan HCL asit çözeltisinin hacmi(ml)

Bu değer 0,1 olarak alınır.

m=Alınan örneğin miktarı(g)

NOT:6,25 Faktörü=Ortalama olarak proteinlerin %16 Azot içerdiği kabul edilir.Bu

yüzden,bulunan yüzde azot miktarı 6,25 faktörü ile çarpılarak protein miktarı hesaplanır.

Amino Asit analizinde HPLC önerilen metottur, bunun için numune belirlenen oranda dilüe

edilir( örn 500 kat), membran filtresinden filtre edilir, 10mL süzüntüden enjekte edilir, uygun

görülen analitik koşullar ise şöyledir;

Kolon : Shim-pack Amino_Na

Mobil Faz : Amino Asit analizi mobil faz Na tipi Kit

A Likid B likid gradient elution metot

Sıcaklı k : 600C

Akış Hızı : 0,5mL /dk

Dedksiyon : Floresans Dedektör

(Ex348nm Em 450nm)

Raksiyon agent :Amino asit reaksiyon kilid OPA kit

A sıvısı : sodyum hipoklorit / borik asit tamponu

B sıvısı : Opa,N-asetilsistin / borik asit tamponu

Reaksiyon agent : 0,2mL/min A ve B sıvıları için akış hızı.

5. Ham Selüloz Tayini

Metodun esası: Yem maddesindeki protein, ham selüloz ve karbonhidratı çözmek için

arka arkaya belirli konsantrasyondaki Sülfürik Asit(H2SO4) ve Potasyum Hidroksit(KOH) ile

kaynatılır. Süzme işleminden sonra kalması muhtemel organik kalıntılar seyreltik Sülfürik

Asit, Sodyum Hidroksit, saf su ve aseton ile yıkanır. Kalıntı kurutulur, tartılır ve yakılır.

Yakma sonunda görülen ağırlık farkından ham selüloz miktarı belirlenir.

7

KULLANILAN CİHAZLAR: Hassas Terazi(1 mg hassasiyette), 2’li Ocak, Vakum Pompası

Seti ve Nuçe Erleni, Etüv,103 ºC ±1 ºC ayarlı, Kül Fırını(550 ºC’ye ayarlı)

KULLANILAN ALETLER: Şahit Numune kavanozu, Spatül, Beher(250 ml), Pipet, Puar,

Gooche Kroze(Por 2,30 ml), Quarz Kumu, Baget, Piset

KULLANILAN KİMYASAL/ÇÖZELTİLER:

% 1,25’lik Sülfürik Asit

% 28’lik Potasyum Hidroksit

% 1’lik Sülfürik Asit

% 1’lik Sodyum Hidroksit

Aseton


1. 250 ml’lik behere 1 g yem numunesi tartılır(Num.Mik).

2. Üzerine 100 ml % 1,25’lik Sülfürik Asit Çözeltisi eklenir.

3. 2’li ocak üzerine yerleştirilip 30 dakika boyunca kaynatılır.

4. Süre sonunda 10 ml % 28’lik Potasyum Hidroksit eklenir ve 30 dakika daha

kaynatılır(Bu süreler içinde kaynamaların çok iyi olması gerekmektedir).

5. Diğer taraftan Gooche Kroze Nuçe erleni üzerine yerleştirilir ve içerisine Quarz kumu

8-10 mm yüksekliğe kadar doldurulur.

6. Vakum çalıştırılır ve saf su ile 2 kez yıkanarak sıkı bir Quarz kum tabakası oluşması

sağlanır.

7. Kaynatılan numune sıcak olarak cam süzgeçten geçirilir.

8. Süzme işlemi sırasında ham selüloz parçacıkları tıkanmalara sebep olabilir. Bunu

önlemek için vakum kesilerek quarz kum tabakasının üzeri cam bagetle hafifçe

karıştırılır.

9. Numune süzüldükten sonda 2 defa sıcak su ile yıkama yapılır.

10. Sırayla 10 ml % 1’lik Sülfürik Asit, 2 defa sıcak su, 10 ml Sodyum Hidroksit, 2 defa

sıcak su, 10 ml % 1’lik Sülfürik Asit, 2 defa sıcak su ile yıkanır.

11. En son aseton ile yıkama yapılır.

12. Tüm numunelerin yıkama ve süzme işlemi bittikten sonra Gooche Krozeleri ½ saat

Etüv’de tutulur.

13. Süre sonunda desikatöre alınır ve 1. tartımları alınır.(Tartım 1)

14. Tartılan krozeler yakma fırınına koyularak 550 ºC’de 2 saat yakılır.

15. Süre sonunda desikatörde soğutulur ve tekrar tartım alınır.(Tartım 2)

HESAPLAMALAR:

8

% Ham Selüloz = Tartım1-Tartım2 x100

Num Mik.(g.)

6. Nitrojensiz (Azotsuz) Öz Maddeler Tayini

MİNERAL MADDELERİN TAYİNİ

A)TUZ (KLORİD) TAYİNİ

Metodun esası: Bu metoda göre yemde bulunan tuzların suda çözündürülüp, süzülmesi

ve Cl iyonlarının AgNO3 ile titre edilerek ayrıştırılması işlemine dayanır.

KULLANILAN CİHAZLAR: Hassas Terazi,

Çalkama Makinesi ( Dk’da 40 çalkalama için)

KULLANILAN ALETLER: 25 ml’lik Büret

600 ml ‘lik Erlen

500 ml’lik Balon Joje

Huni

Kaba Filtre Kağıdı

Pipet

KULLANILAN KİMYASALLAR: Carrez 1 Çözeltisi

Carrez 2 Çözeltisi

K2CrO4 Çözeltisi

0,1 N AgNO3

Aktif Karbon

ANALİZ YAPILIŞI:

KÖR SARFİYATI

1. 250 ml’lik balon jojeye 0,5 gr kadar aktif karbon eklenir.

2. 175 ml sıcak su eklenir. yaklaşık 5dk kadar çalkalanır.

3. Üzerine 5’er ml Carrez 1 ve Carrez 2 çözeltileri eklenerek yarım saat

boyunca çalkalayıcıda karıştırılır.

Bundan sonraki basamaklar işlem basamağı ile aynıdır.

İŞLEM BASAMAĞI

1. 500 ml’lik balon jojelere 5 gr numune tartılır.

9

2. Üzerine 1 gr aktif karbon eklenir.

3. Üzerine 350 ml sıcak saf su eklenip yaklaşık 5dk kadar çalkalanır.

4. Üzerine 10’ar ml Carrez 1 ve Carrez 2 çözeltileri eklenerek yarım saat boyunca

çalkalayıcıda karıştırılır.

5. Çalkalama işlemi bittikten sonra çizgisine kadar saf su ile tamamlanır ve 15 dk kadar

dinlendirilir.

6. Karışımın tamamı kaba filtre kağıdı ile süzülür.

7. Süzüntüden 200 ml alınır üzerine 2 ml K2CrO4 eklenir.

8. 0,1 N AgNO3 ile titre edilir.

9. Dönüm noktasında parlak, canlı sarı renk hafif turuncu olunca titrasyon işlemine son

verilir.

10. Dönüm noktasının ardından rengin kararlılığını kontrol etmek için birkaç dk beklenir.

HESAPLAMA:

( Numune Sarfiyatı – Kör Sarfiyatı ) X 58,454

% TUZ ( NaCl ) = --------------------------------------------------------------

200

B)KALSİYUM (Ca) TAYİNİ

Metodun esası: Kül haline getirilen yem numunesi HCL asit ile muamele edilerek , örnekteki

kalsiyum , kalsiyum okzalat halinde çöktürülür.Elde edilen çökelek sülfürik asit içerisinde

çözdürülür ve potasyum permangenat ile titre edilir.

KULLANILAN KİMYASALLAR: HassasTerazi(0,001 mg. hassasiyette), 2’li Ocak, Kül

Fırını(600 ºC’ye ayarlı)

KULLANILAN ALETLER: Spatül,250 ml’lik erlen , 100 ml’lik beher , külsüz filtre

kağıdı(S&S Mavi Bantlı), huni, balon joje(250 ml), porselen kroze, maşa, desikatör

KULLANILAN KİMYASALLAR:

N Potasyum permanganat çözeltisi (KMNO4)

%0.04’lük Brom krezol yeşili

%30’luk Sitrik asit çözeltisi

Amonyak (NH3) d:0.98 mg/ml

Teknik HNO3 çözeltisi

%18.76’lık H2SO4 çözeltisi (d:1.13 mg/ml)

10

%27.66’lık HCL çözeltisi (d:1,14 mg/ml)

Doygun amonyum okzalat çözeltisi


1.NUMUNE ÖN HAZIRLIK İŞLEMİ

1) 1 mg duyarlılıkta tartılmış 5 g civarındaki yem numunesi 600C’ye ayarlı kül fırınında

5 saat boyunca yakılır.

2) Küller 250 ml yada 150 ml’lik beherler içerisine alınır. Üzerine 40 ml % 27,66’lık

HCL çözeltisi ,60 ml saf su ve 1 ml nitrik asit konur.

3) Ocak üzerinde kaynamaya bırakılır.Kaynamaya başladıktan sonra 30 dak. boyunca

kaynatılır,soğutulur.

4) Çözelti hafif ılık iken 250 ml’lik balon joje içerisine süzülerek alınır. Beherler sıcak

saf su ile yıkanarak iyice süzülür.

5) Balon Joje çizgisine kadar saf su ile tamamlanır.

2.TİTRASYON İŞLEMİ

1) Hazırlanan bu çözeltiden 50 ml alınarak 100 ml’lik mezüre aktarılır.

2) Üzerine 1 ml sitrik asit çözeltisi , 5 ml amonyum klorür çözeltisi ilave edilerek 100

ml’ye kadar saf su ile tamamlanır ve 250 ml’lik erlene aktarılır.

3) Çözelti ısıcı üzerinde kaynamaya bırakılır.

4) Kaynamaya başladığı anda ısıtıcı üzerinden alınarak üzerine 8 damla brom krezol

yeşili ve 30 ml sıcak amonyum okzalat çözeltisi ilave edilir.

5) Eğer çökelek oluşursa damla damla %27.66’lık HCL eklenerek çökelek çözdürülür.

6) PH metre kontrolü ile çözeltinin pH’sı 4.4-4.6 olana kadar NH3 eklenir.pH bu aralığa

geldiği zaman çözelti açık mavi bir renk alır.

7) Çözelti 1/2 saat su banyosunda çökeleğin tamamen çökmesi için bekletilir.

8) Su banyosundan çıkarılan çözelti 1 saat dinlendirilmeye bırakılır.

9) 1 saat sonunda çözelti süzgeç kağıdından süzülür. Süzgeç kağıdı birçok defa sıcak saf

su ile yıkanır.

10) Süzgeç kağıdı huniyle birlikte alınarak altına temiz bir erlen koyulur.

11) Çökelek önce 50 ml sıcak 18.76’lık H2SO4 çözeltisi ile sonrada 50 ml sıcak su ile

yıkanır.

12) Son hacmi 100 ml olan çözelti 75ºC’ye kadar ısıtılıp sıcakken ayarlı 0.1 N KMnO4 ile

titre edilir.

13) Çözelti açık pembe renk aldığında titrasyona son verilir ve harcanan KMnO4 hacmi

kaydedilir.

11

3.HESAPLAMALAR:

% Kalsiyum=F*S*X*Se*100/M(g)

F=K2MnO4’ÜN Faktörü

S=Net Sarfiyat(ml)

Se=Seyreltme Faktörü(Hazırlanan Çözelti /Alınan Çözelti=250/50=5)

M=Alınan örnek(tartılan kül) miktari(g)

X= 0.1 N KMnO4 çözeltisinin her ml’si 2.004 mg Ca bağlamaktadır.

Sonuç olarak kısaca şu şekilde hesaplanabilir:

% Kalsiyum=1,002*S/M(g)

4. YAKMA YÖNTEMİ

Çok düşük kalsiyum miktarları için bu yöntem izlenir.

1) Numune ön hazırlık işlemi aynen titrasyon yöntemindeki gibi yapılır.

2) Hazırlanan bu çözeltiden 50 ml alınarak 100 ml’lik mezüre aktarılır.

3) Üzerine 1 ml sitrik asit çözeltisi , 5 ml amonyum klorür çözeltisi ilave edilerek 100

ml’ye kadar saf su ile tamamlanır ve 250 ml’lik erlene aktarılır.

4) Çözelti ısıcı üzerinde kaynamaya bırakılır.

5) Kaynamaya başladığı anda ısıtıcı üzerinden alınarak üzerine 8 damla brom krezol

yeşili ve 30 ml sıcak amonyum okzalat çözeltisi ilave edilir.

6) Eğer çökelek oluşursa damla damla %27.66’lık HCL eklenerek çökelek çözdürülür.

7) PH metre kontrolü ile çözeltinin pH’sı 4.4-4.6 olana kadar NH3 eklenir.pH bu aralığa

geldiği zaman çözelti açık mavi bir renk alır.

8) Çözelti 1/2 saat su banyosunda çökeleğin tamamen çökmesi için bekletilir.

9) Su banyosundan çıkarılan çözelti 1 saat dinlendirilmeye bırakılır.

12

10)1 saat sonunda çözelti süzgeç kağıdından süzülür.Süzgeç kağıdı birçok defa sıcak saf

su ile yıkanır.

11)Yıkamadan sonra süzgeç kağıdı darası alınmış krozeye alınarak 105 ºC’deki etüvde 1

saat kurutulur.

12) Sonra 550 ºC’deki fırında 1 saat yakılır.

13) Fırından çıkan kül soğutulur ve üzerine birkaç damla %18.76’lık H2SO4 konularak

çözdürülür.

14) Tekrar 105 ºC’deki etüvde 1 saat kurulur

15) Sonra 550 ºC’deki fırında 1 saat daha yakılır.

16) Soğutulur ve tartım yapılır.

HESAPLAMALAR:

%Kalsiyum=(Son Tartım-Dara)/M(g)*100*0.2944*5

M=Alınan örnek(tartılan kül) miktari(g)

C) FOSFOR (P) TAYİNİ

Metodun Esası: fosfor asidinin AVM(1) ile tepkimesi sonucu reaksiyona giren

çözeltinin 430 nm.dalga boyundaki bir spektrofotometre yardımıyla kalorimetrik olarak

ölçülmesi esasına dayanır.

KULLANILAN CİHAZLAR: Spektrofotometre, 600 C’ye ayarlanabilen fırın.

KULLANILAN ALETLER: Spatül, porselen kül kroze, pipet (25’lik ve 1’lik), Balon

Joje(250 ml ve 100 ml), Külsüz Filtre Kağıdı (S&S Mavi Bantlı)


% 27,66’lık Hidroklorik Asit(HCL)

Konsantre Nitrik Asit (% 65 HNO3)

Amonyum Hepta Molibdat ((NH4)6MO7O24*4H2O)

Amonyak (% 26’lık NH3)

Amonyum Mono Vanadat (NH4VO3)

Potasyum Dihidrojen Fosfat (KH2PO4)


1.NUMUNE ÖN HAZIRLIK İŞLEMİ

1) 1 mg duyarlılıkta tartılmış 5 g civarındaki yem numunesi 600ºC’ye ayarlı kül fırınında 5

saat boyunca yakılır.

13

2) Küller 250 ml yada 150 ml’lik beherler içerisine alınır.Üzerine 40 ml % 27,66’lık HCL

çözeltisi ,60 ml saf su ve 1 ml nitrik asit konur.

3) Ocak üzerinde kaynamaya bırakılır.Kaynamaya başladıktan sonra 30 dak. boyunca

kaynatılır,soğutulur.

4) Çözelti hafif ılık iken 250 ml’lik balon joje içerisine süzülerek alınır.Beherler sıcak saf su

ile yıkanarak iyice süzülür.

5) Balon Joje çizgisine kadar saf su ile tamamlanır.

2.STANDART HAZIRLANMASI

1) 0.5,10,15 ve 20 ppm’lik standart çözeltiler hazırlanır.

2) 5 ppm için 0,5 ml Stok Fosfor Çözeltisi alınır, üzerine 20 ml Vanadyum Molibdat

Eriği konur ve 100 ml’ye saf su ile tamamlanır. İyice çalkalanır.

3) 10 ppm için 1 ml Stok Fosfor Çözeltisi alınır,üzerine 20 ml Vanadyum Molibdat Eriği

konur ve 100 ml’ye saf su ile tamamlanır.İyice çalkalanır.

4) 15 ppm için 1,5 ml Stok Fosfor Çözeltisi alınır,üzerine 20 ml Vanadyum Molibdat

Eriği konur ve 100 ml’ye saf su ile tamamlanır.İyice çalkalanır.

5) 20 ppm için 2 ml Stok Fosfor Çözeltisi alınır,üzerine 20 ml Vanadyum Molibdat Eriği

konur ve 100 ml’ye saf su ile tamamlanır. İyice çalkalanır.

6) KÖR için 20 ml Vanadyum Molibdat Eriği konur ve 100 ml’ye safsu ile tamamlanır.

İyice çalkalanır.

7) Standart çözeltiler hazırlandıktan sonra Fosfor Standart Eğrisini (Konsantrasyona karşı

Absorbans) elde edebilmek için hazırlanan her bir çözelti KÖR’e karşı 430 nm’de

okutulur.

3.OPTİK YOĞUNLUĞUN ÖLÇÜLMESİ

1) Öncelikle KÖR örnek hazırlanır.Bunun inin Vanadyum Molibdat Eriği’nden 20 ml

alınır,100 ml’lik balon joje içerisinde çizgisine tamamlanır,çalkalanır.

2) Elde edilen kül çözeltilerinin her birinden yine 100 ml balon joje içerisine 1 ml

alınır.Üzerine 20 ml Vanadyum Molibdat Eriği konur ve çizgisine saf su ile

tamamlanır,çalkalanır.

3) Bu esnada cihaz çalıştırılır ve numuneler hazırlandıktan sonra 5-10 dak içinde 430

nm’de okuma yapılır.

4.HESAPLAMA

% FOSFOR= (O.D*Se)*100/1000000

14

O.D=Standart eğrisine göre numunenin okunan ‘Konsantrasyon’ değeri(mg/lt)

Se=Seyreltme Faktörü (5000)

Sonuçta kısaltılmış olarak;

% FOSFOR=O.D *5/10

AĞIR METAL TAYİNİ

2 gr. homojenize örnek (yaş) tartılır. Üzerine 10 ml. HNO3 ilave edilir. Örnek 1 gece

bekletilir. Daha sonra 140 ºC’de yaklaşık 2 saat tutulur. 225 ºC’de uçurma işlemi yapılır.

Örnek 25cc’lik balona alınır. Üzeri saf su ile tamamlandıktan sonra süzülür.

NİŞASTA TAYİNİ

Metodun Esası: Numunenin seyreltik bir asit ile muamele edilmesi sonucunda kaynatılması,

Carez I ve Carez II çözeltileri ile muamele edilip süzülmesi ve elde edilen extraktın optik

sapma değerine göre nişasta ve nişastanın yüksek molekül ağırlıklı parçalanma ürünleri

miktarının bulunması prensibine dayanır.

KULLANILAN CİHAZLAR: HassasTerazi(0,001 mg. hassasiyette), 2’li Ocak, polorimetre

cihazı.

KULLANILAN ALETLER: Polorimetre tüpü, Spatül, kaba filtre kağıdı, Balon Joje, Huni,

tencere.


% 1.125’lik Hidroklorik Asit(HCL)

Carez I

Carez II


Toplam optik sapma analizi

Analizi yapılacak yem örneği 0.5mm’lik elekten geçecek şekilde öğütülür ve 2.5gr.

tartılarak 100ml’lik balon jojeye boşaltılır. Balon jojeye 25ml. %1.28’lik HCl çözeltisi

eklenerek yem örneği iyi bir şekilde dağılıp ıslanıncaya kadar çalkalanır. Balon jojeye ikinci

kez 25 ml.%1.28’lik HCl çözeltisi ilave edilir ve joje kaynamakta olan su banyosuna

yerleştirilir. Topraklanmayı önlemek için balon joje su banyosu içinde belli aralıklarla 15dk.

aynı şekilde çalkalanır. 15dk. sonunda balon joje su banyosundan çıkartılır. Ve içine 30 ml.

soğuk saf su dökülerek hemen 20°C’ye kadar soğutulur. Soğutma işleminden sonra karışıma

5ml. Carrez -1 çözeltisi ilave edilerek bir dakika elde çalkalanır. Sonra 5ml. Carrez -2

çözeltisi ilave edilir ve yine bir dakika elde çalkalanır. Balon joje, ölçü çizgisine kadar saf su

15

ilave edilerek tekrar çalkalanır ve kaba filte kağıdından süzülür. Carrez -1 ve Carrez -2

çözeltileri katıldıktan sonra süzük berrak olmazsa 10’ar ml. aynı çözeltilerden ilave edilerek

süzüğün berrak olması sağlanır. Elde edilen berrak süzüğün polorimetre tüpü konularak bir

polorimetre cihazında optik sayması ölçülür ve aşağıdaki formülle hesaplanır.

Nişasta (%)= 2000(P-p¹) / αD(20º)

P : Toplam optik sayma.

p¹ : %40’lık etil alkolde çözünen maddelerin optik sayması.

αD(20º): Saf nişastanın özel saptırma yeteneğidir. Bu değer karma yemler için +184.0° olarak

ele alınmalıdır.

VİTAMİNLERİN TAYİNİ

Yemlerdeki vitaminler, çeşitli biyolojik ve kimyasal yöntemlerle bulunabilmektedir.

Biyolojik metot sistemi kimyasal metoda göre daha uzun sürelidir. Ancak daha sağlıklı

sonuçlar alınması bakımından, yem biyolojik metot önerilmektedir. Biyolojik metotta; denek

olarak değişik boy ve ağırlıktaki balıklar kullanılır. Çeşitli yöntemlerle balıkların ihtiyaçları

belirlenir. Kimyasal metotlara örnek olarak spektrofotometre, fotometre ve HPLC (High

performance Liquid Chromotography) gibi sistemler sayılabilir.

HPLC: Sıvı kromatografisi yönteminin özel bir uygulaması olan yüksek performanslı sıvı

kromatografisi (HPLC) yönteminde, sabit faz olarak kullanılan parçacık boyutlarının önemli

ölçüde küçültülmesi sonucu hareketli faz ile etkileşen sabit faz yüzey alanı büyür ve böylece

kolonun etkinliği arttırılmış olur. Çok sıkı olarak doldurulmuş kolondan hareketli fazın belirli

bir hızla geçebilmesi için bir basınç uygulanması gerekir. Bu yüksek verimdeki kolonların ve

oldukça yüksek basınçların kullanıldığı HPLC, element türlendirilmesinde en yaygın biçimde

uygulanan kromatografi türüdür.

(C)MİKROBİYOLOJİK ANALİZLER

Yemlerde küflerden kaynaklanan toksinler

Gıda ve yem maddeleri üzerinde gelişen bazı küf mantarları Mikotoksin denilen

kimyasal maddeler meydana getirirler. Bu maddeler insan ve hayvanlarda toksit semptomların

16

ortaya çıkmasına neden olurlar. Mikotoksinler içerisinde insan ve hayvan sağlığı açısından en

tehlikelisi ve en yüksek kanseronojik etkiye sahip olan AFLATOKSİNLERdir. Bunlar

Aspergillus flavui ve Aspergillus parasiticus türlerinin bazı suşları tarafından oluşturulurlar.

KARIŞIK YEMLERDE AFLATOKSİN B1 ANALİZİ

50 gr. örnek tartılır.

20 gr. kıselguhr filtre yardımcısı konur.

10 ml. sitrikasit, 200ml. metilen klorür konarak yarım saat çalkalanır.

Süzme işlemi içinde 10 gr. NaSO4 bulunan kaba yapılır.

100 ml. filtrat toplanınca yavaş olarak çalkalanır ve çökelmesi beklenir.

Whatman 1’den süzülerek 40ml. kolona verilir (40 ml.=10 gr. örnek)

Kolon kromatogrifisi için kolonun dibine çok az cam yünü konur. Diklorametan ile kolonun

2/3’ü doldurulur. 2gr. silikajel ilave edilir. Bagetle karıştırılır. Silikajelin çökmesi beklenir.

Kolon duvarları diklorametan ile yıkanır. Diklorametan seviyesi silikajelin yaklaşık 3cm.

üzerindeyken 2gr. NaSO4 konur ve CH2Cl2, NaSO4 yüzeyine kadar akıtılır. Ekstrakt kolona

verilir. 5ml. CHCl2 ilave edilir.

25 gr. glasiyel asetikasit: toluen (1:9)

25ml. THF: Hexan (1:3)

25ml. asetonitril: eter:hexan(1.3:6) geçirilir. Atılır.

Aflatoksin B1, 60 ml. Aseton: Diklorametan (1.4) ile seyreltilir. Kuruluğa kadar uçurulup

tüpe alınır. Azot gazı altında uçurarak 0.05ml. Asetinitril: Benzen (2:98)’de çözülür.

Kolon kromatografisi

(D)BİYOLOJİK ANALİZLER

Biyolojik analizler fiziksel ve kimyasal analizlerin aksine doğrudan hayvan üzerinde

uygulanır ve yemin kalitesine bağlı olarak organizma üzerindeki etkileri incelenir. Biyolojik

analizlerin en iyi sonuç verenleri sindirim denemeleridir. Yem maddelerinin sindirilebilirliği

denemelerinde yeme sindirilemeyen ve absorbe edilemeyen bir indikatörün katılmasıdır.

İndikatör madde seçiminde şu noktalara dikkat edilmelidir.

a) İndikatör yem ve dışkı içinde iyi bir şekilde dağıtılabilmeli ve örneği temsil

edilebilmelidir.

17

b) İndikatör madde, bağırsak mukozası içinde emilmemeli veya atılmamalıdır.

c) İndikatör maddenin sindirim kanalından geçiş süresi, besin maddeleri ile eşit

olmalıdır.

Bu yönteme göre; Sindirebilirlik katsayısı şu formülle hesaplanmaktadır.

Sindirilebilirlik katsayısı=100-(Yemdeki indikatör madde (%)/ Dışkıdaki indikatör madde

(%)x Dışkıdaki besin maddesi / Yemdeki besin maddesi (%) x 100)

Ancak bu yöntemde fekesin suya atımından sonra örneğin alınması durumunda bazı

hatalar olabilmektedir. Fekesteki besin maddeleri suya geçmekte ve bu nedenle emilim oranı

çok yüksek çıkmaktadır. Bu nedenle bazı çalışmalarda fekesin, rektumdan sıvazlanarak

toplanması yöntemi de uygulanmaktadır.

Çeşitli yem hammaddelerinin hayvanlardaki sindirilebilirliğinin en hızlı tayin yöntemi

olarak genellikle in vitro test kullanılmaktadır. Bu metod, standart şartlar altında

uygulanmakta ve hayvanlardan saf enzimler (protein sindirimi için gerekli olan pepsin gibi)

ekstrakte edilmektedir.ayrıca bu testler, balık yemi yapımında kullanılan değişik

hammaddelerin sindirilebilirliği konusunda bilgiler de vermektedir.( Hoşsu ve diğ., 2001).

(E) MİKROSKOBİK ANALİZLER

Yetiştiriciler ve yem üreticileri satın aldıkları ve sattıkları ürünün kalitesinden emin olmak

için yemin ve hammaddenin kalitesini mutlaka takip etmelidirler. Yemlerin mikroskobik

incelenmesi hammadde ve yem kalitesini tayin etmek için ideal bir yöntemdir.

Fiziksel analiz metodu olan mikroskobik analizler 2 ana gruba ayrılmaktadır. Bunlar; kalitatif

ve kantitatif analizlerdir. Karışım içindeki veya tek başına yabancı maddelerin ve

hammaddelerin belirlenmesi, yüzey özellikleri veya hücre ve iç partikül özelliklerinin

incelenmesi kalitatif incelemedir. Buna karşılık, hammaddedeki kontaminantların, bozucu

maddelerin oranı veya hazırlanmış yemdeki her hammaddenin oranı kantitatif incelemedir.

Polarize ışık, yoğunluk, partiküllerin ayrımı ve kimyasal nokta testleri kalitatif ve kantitatif

testlere ilave edilmiştir. Bu yüzden mikroskobik inceleme sucul yemlerin ve yem

hammaddelerinin incelenmesinde kaliteli program (QA) olarak bilinmektedir.

ANALİZİN YÜRÜTÜLMESİ: Balık yemi üretiminde kullanılan çeşitli hammaddelerden

örnekler alınarak hava geçirmez plastik film koruyucularının içinde tutulur. Benzer şekilde,

farklı peletleme şartlarında tutulan yemlerden alınan örnekler de hava geçirmez kaplarda

saklanır.

Örnekler 8x – 50x oranında büyültme yapabilen geniş açılı, zoom objektifli stereomikroskop

altında incelenmiş olup fotoğrafları mikroskoptan çekilir.

18

mısır mısır gluteni

MİKROSKOBİK MUAYENEDE KULLANILAN OPTİK ALETLER:

BÜYÜTEÇ: Normal olarak gözle görülemeyen özellikleri incelemede en basit araç olarak

kullanılır. Büyüteçler şekil ve büyütme kudreti bakımından farklıdır.

BİNOKÜLER LUP: 10 defadan 30 defaya kadar büyüterek eleme fraksiyonlarının kaba

olanlarını incelemede kullanılırlar.

STEREOMİKROSKOP: Öğütülmüş karma yemlerin incelenmesi için en uygun araçlardan

birisidir. Bunun kombine modelleri, oküler veya objektif değiştirmeden bir düğmenin

çevrilmesi suretiyle 6 defadan 40 defaya kadar büyütme imkanı sağlar. Ayrıca, objektif ile

obje arasında büyükçe bir mesafe bulunduğundan tetkik edilen yem üzerinde iğne veya penset

ile rahatça çalışma kolaylığı vardır. Görüş sahası oldukça geniştir. Daha ince yem

parçacıklarının incelenebilmesi için yedek objektif ve oküler’leri de vardır. Böylece birçok

yem maddelerinin incelenmesinde normal mikroskop gibi kullanılabilir. Bilhassa bulaşmaları

veya hileli karmaları, ki karma yemlerde sık sık rastlanabilir, lup veya az büyüten

mikroskoplarla süratle teşhis etmek, karmayı teşkil eden tek tek yemleri tanımak ve miktar

bakımından kısa zamanda daha iyi tespit etmek mümkündür.

NORMAL MİKROSKOP: Çok ince zerrelerin, nişasta taneciği gibi teşhise yarayan unsurların

özel hücrelerin v.s incelenmesinde kullanılır. Kaba kısımlar lup veya stereomikroskop altında

incelenirken dikkati çeken veya daha etraflıca tetkik edilmesi arzulanan parçacıklar penset ile

ayrılarak ve bundan da preparat hazırlanarak 50 ila 500 defa büyüten normal mikroskopta

incelenirler.mikroskobik canlıların ve bilhassa bakterilerin incelenmesinde 1000 defa büyüten

mikroskop daha uygundur.

19

POLARİZE IŞIK: Yemlerde bulunan kristaller ve minarellerin tabiatları polarizasyon

mikroskobu sayesinde, kimyasal analize tabi tutulmadan, belirli olarak tayin edilebilir.

Yem mikroskopisi için temel alet ve ekipmanlar;

1- Hammadde ve hammadde karışım referanslarının örnek setleri. Bu setler sonuçların

doğrulanması ve yöntemin öğrenilmesi için mutlaka gereklidir.

2- Mikroskoplar

a) Stereomikroskop kapsamlı, geniş mercekli ve 8-50 kat büyütmeli bir objektife

sahip olmalıdır. Binoküler (zoom yapabilen) büyütmeli bir objektif ve geniş bir

tabana sahip olması tavsiye edilir. Yüksek seviyede çift aydınlatıcı ışık kablosu

stereomikroskop için gereklidir. Zaman zaman örneklerin geçirgenliğinin

arttırılması gerektiğinden , alttan ışıklandırmalı tercih edilmelidir.

b) Birleşik mikroskop 100-500 kat büyütme ve yeterli ışık sistemine sahip olmalıdır.

3- Kalibrasyon için; Oküler mikrometre ve zemin mikrometresi

4- Tava ve kapaklı 10, 20, 30 ve 40 mesh göz elekli 3-5 inç çapında elek setleri

5- 0.01- 0.1 gr. Hassasiyette mekanik yada elektronik laboratuvar terazisi.

6- Havan ve havaneli

7- El ekipmanları: paslanmaz çelik setler, pensler, makaslar, ince bıçaklar, iğneler,

spatulalar, küçük fırçalar, küçük cetveller, jilet bıçakları, filtre kağıtları, küçük

damlalıklı şişeler, lamlar, kapaklı beherler, enjektörler ve ekipmanları temizlemek için

uygun bez, kağıt ve ksilol içerir.

8- Porselen buharlaştırma kapları, cam petri kapları, saat camı, küçük deney şişesi, 50

ml’lik beher glass, potalar, tek kullanımlık alüminyum kaplar ve kağıt yada

polipropilen kaplar.

9- Spot pleytler temiz beyaz porselenden olmalıdır.

10- İnceleme tablası: 15x30 mm boyutlarında ve siyah emaye yada siyah formika kaplı

olmalıdır.

11- Isıtma tablası. Düzgün laboratuvar ısıtma tablaları veya lam preparatlarının ısıtılması

yada solventlerin buharlaştırılması için küçük kaynaklar.

12- Aspiratör.

KAYNAKLAR

Korkut, A.Y., Hoşsu, B., Kop, Fırat, A., 2004. Balık Besleme ve Yem Teknolojisi. Ege

Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi Yayınları No:54 Ders Kitabı Dizini No:23, İzmir.

20

Kop, A., Korkut, A.Y., Altan, Ö., Cihaner, A., 2006. Balık Yemlerinde Mikroskobik Analiz

Uygulamarı. Ege Üniversitesi Su Ürünleri Dergisi Cilt:23 pp:247- 252

Akyıldız, A. R., 1968. Yem Analiz Metodları. E.Ü Ziraat Fakültesi Yayınları, İzmir.

Khajarern, J., Khajarern, S., 2008. Yem Mikroskopisi ve Kalite Kontrol El Kitabı. Khon Kaen

Üniversitesi Ziraat Fakültesi Khon Kaen 40002, Thailand

21

yem anizleri.doc

Documents

Transcript of yem anizleri.doc