Yeisuwasananamwanamwana Luka analeleleleLuka1:1-2 1 Luka1:3-4 Yeisuwasananamwanamwana Luka...

Luka 1:1-2 1 Luka 1:3-4

Yeisu wasana namwanamwanaLukaana leleleleWalo bagubagunana

Bukine bwaite kana tolelelele iya Luka. Luka iya nigeYeisu ana apositoloyao tuwelo kalikava yabo, yo iya nigeYudiya tomona. Luka iya Giliki tomona, yo ana paisowadoketa iya towoiwoisi. Iya mekanakava Paulo sitakitakik-ili yo paisowa sibaibaiwa sipaisowaili kabo Luka wasananamwanamwana ikatai-namwanamwai kabo buki bwaiteilele Giliki tomonliyao kaiweli. Luka iya iyakenayagilaYeisu iya tomo dudulaina yo iya Tolebolebo tomo Yudiyayo siya nige tomo Yudiya kaiweli. Ana buki kalonamena edeedede sibaibaiwa iedeedede-yagili tobubutumayo siya tomo sigite-lobiyegili Yeisu ikatekamkamna-yagiliyo isaguili. Yo buki bwaite koina sinesineo ali paisowaedeededeli sibaibaiwa talobaili. Ginauli tupwaliyao kalinuwatu silalaki Luka ana edeedede kalona mena bwaitekawanoi mumugana, Yaluyaluwa Tabuna ana paisowa,yaliyaya yo Yaubada ala pwanoli inuwatu-pwaikili.

1-2 Ae taubala Tiopilo. Saugana Yeisu imiyamiyayanuwa yaulina mena tomeli tupwali luwamai mena anapaisowa meuloina sigitai manli mena. Ana boita mulinamena wasana siyawasayan yo sikawa-yawasosiyan koli-mai. Na tomo sibaibaiwa wasanane silele-lobiyenako.3-4 Na yau Luka tabe wasanane edeededeliyao meuloiliyaloyaloyaili na yatano-gogonagilima. Edeededeliyaoneiyatubuya ana kabi koina ilau yo kanasiga ana sae bulibulimena na mesabana kali lau sidudulai yo inamwanamwa.Koinaele yanuwatui inamwanamwa tem yalele-lobi-yegili

Luka 1:5 2 Luka 1:14kowa tomo lalakina Tiopilo kaiwem, namesabana ukwataitawae tomeliwo siyakayakatai-yanako koliwo bwaimwanawalo yawasosi. Mwa bukine bwaite yalele ilalaowa koliwo.

Anelose iyawatagili Sakalaiya koina kabo Elisabeti YoniToyababitaiso ikabiyan

5 Saugana kin Elodi dedei Yudiya iloiloinayan na top-waoli yabo iya esana Sakalaiya iya imiyamiya topwaolineAbaidiya ana boda kalona mena, wainena esana Elisa-beti, iya tabe ilaomaya Eloni ana susu koina, na Eloniiya Mosese kanakava yo topwaoli bagubagunana. 6 Yolilabuine ali miyamiya inamwanamwasosi Yaubada mannamena na Yaubada ana loina yo ana walo meuloina iyaeleBuki Tabu beyabeyana koina simuliya namwanamwai.7 Elisabeti me wainena Sakalaiya silike. Nige natuli ipa-pagan kaiwena Elisabeti imiyayai.

8 Sauga yabo Sakalaiya ana bodao ali sauga paisowana Sakalaiya iya iyaele topwaoli ali paisowa ipaipaisowaiYaubada manna mena. 9 Kabo veku mena venu yabosivenuwan besiele topwaoli ali loina na mesabana tomoyabo sigitesipwai na ilusae Yaubada ana Nume Tabukalona mena ginauli bwalaina namwanamwana inisensiigabu kaba gabugabu pwatana mena. Sakalaiya iya gite-sipwa ilobai kabo iya ilusaeNumeTabukalonamena. 10Nainisensi sauga gabuna koina, totapwalolo boda lalakinasiyaele gana muli mena sikawakawanoi.

11 Sakalaiya iyaele Nume Tabu kalona mena kaboYaubada ana anelose yabo iyawatagili inisensi kabagabugabuna dedei ulaulana mena. 12 Saugana Sakalaiyaanelosene igitai kabo katena ipitali yo imatausi. 13 Naanelosene iwalo koina iba, “Sakalaiya, tabu kumamatausi,am kawanoi Yaubada ibenalanako. Koinaele wainemElisabeti natum tauna kani ikabiyan kabo esana kupeiYoni. 14 Iya kani nuwamiu ikabi-namwanamwaili yo

Luka 1:15 3 Luka 1:23kwayaliyaya yo tomo sibaibaiwa naga kani siyaliyayaana yawatagili kaiwena, 15 kaiwena iya esana kaniilalaki Yaubada manna mena. Tabu wain yo wailakaikaiwena inunuma. Saugana tem sinana ikabi kaniYaluyaluwa Tabuna iloyapowon yo tabe besiele analalaki koina Yaluyaluwa Tabuna iloyapowon. 16 SiyaYudiya, bwaimwa boda Isileli, sibaibaiwa kani ikele-yapileyoili silaoma Yeoba ali Yaubada koina. 17 Yonimumugana yo ana kaiwe besiele palopita Ilaitiya yoiya ibagunama kabo muli mena Guyau iyawatagili. Yoiya kani tomo iyanuwabuili, na tamaliyao yo nat-uliyao ikele-yapileyoilima siyamala boda kaigeda, yosiya togamwapanapanawa nige Yaubada siyayakasisiyanikele-yapileyoili nuwatu namwanamwana sikalai be-siele siya todudulai ali nuwatu na mesabana tomoikatububunagili Guyau ana laoma kaiwena.”

18 Kabo Sakalaiya iwalo anelosene koina iba, “Toisabokilakilala kani kupaisowai na yakatai am walone iyamalayawasosi? Kaiwena yau yalikeko yo wainegu tabe be-siele ilike.” 19 Anelosene Sakalaiya kainana iyamaisaiba, “Yau Gabeliela, sauga meuloina yatotolo Yaubadamannamena, iya iyawasayau yalaoma yaedeedede koliwoyo wasa namwa-namwana bwaite yayawasayan koliwo.20 Na nige yagu walo kumemeliyan koinaele kani kilak-ilala bwaite yapaisowai. Kani nige kainam ipapagankanasiga kaliyatenane koina yagu waloyameli yawalowe-nako koliwo iyamala yawasosi.”

21 Siya totapwalolone siyaele sisanasana Sakalaiya kai-wena, yo sinuwapwanopwano gubesi na imiya-mamalaweNume Tabu kalona mena. 22 Saugana iyawatagilima nigesowana iedeedede, nimanamo iyapaisowa kolili, kabotomo meuloili sikatai yakato yakenayan yabo iyawatagilikoina Nume Tabu kalona mena. 23 Sakalaiya ana sauga

Luka 1:24 4 Luka 1:35-37pwaoli paisowana imwawasi, kabo ipileyoi ana yanuwamena. 24 Kabo wainena Elisabeti isiuma. Saugananeisiuma waikena valigigi kalona mena nige iyayawatag-ili mayale mena imiyamiyaya nume mena kaiwena siyaYudiya mumugali. 25 Kabo Elisabeti iba, “Yaubada yagumiyayaine mwalimwalinena ikele-gabaen tomo manlimena. Mwa sauga bwaite koina isaguiyau.”*

26-27 Saugana Elisabeti isiuma ana waikena sikisi(6) Yaubada ana anelose Gabeliela iyawasa sinenuwanuwabolana koina esana Meli, iya imiyamiyaNasaleta Galili dedeina mena. Iya ikawakawalulu tomoesana Yosepa koina Deibida ana susu koina. 28 Aneloseneilaoma koina yo iba, “Daumwali koliwo. Yaubada imulololalakina koliwo yo iya mekamkava.” 29 Na iyamo Melime ana katewakaka imatausi anelosene ana walokaiwena. Meli inuwanuwatu, “Tawae walone bwaitekana katai?” 30 Kabo anelosene iwalo koina iba, “Meli,tabu kumamatausi, kaiwena Yaubada imulolo koliwo.31 Kani kusiuma yo ukabi natum tauna na esana kupeiYeisu. 32 Iya kani tokaiwe, yo tomo kani siyogayaniYaubada Tomiyasaesosi Natuna. Yeoba ala Yaubada kaniloina kaikaiwena iwolena besiele beyabeyana iwolenatubuna Kin Deibida koina. 33 Yo Isileli tomoliyao, Yakoboana bodao, kani iloinayagili, nige ana kaba mwawasi.”34Meli anelosene kainana iyamaisa iba, “Gubesi kani anayawa-yawatagili? Yau nuwanuwabolagu.” 35-37 Kaboanelosene iwalo Meli koina iba, “Yaubada ginaulimeuloina sowasowana ipaisowaili. Yaluyaluwa Tabunakani ilobima koliwo yo Tomiyasaesosi ana kaiwe menakusiuma. Kabo melumelune esana kani sipei YaubadaNatuna kaiwena iya tabutabuna. Kubenali sauga bwaite.* 1:25: Yudiya ali nuwatu yakato tem sine yabo nige natuna ipapaganbwaimwa ana kaba mwalimwaline.

Luka 1:38 5 Luka 1:48Elisabeti, am susu iya ikedukeduluma. Na tabe iya besieleisiuma natuna tauna. Tomo meuloili sibatoko kani nigemelumelu ilolobai, na iyamo iya isiuma kabona anawaikena sikisi (6).” 38 Mwa Meli iba, “Yau Yaubada anatopaisowa. Besimo na tawae kuwaloweni iyawatagilimakoliyau.” Kabo anelose Meli ilogabaeni.

Meli ilau Elisabeti iboeyani39 Sauganane koina Meli itolo, ikatububu yo

mwayamwayau ilau Yudiya yanuwana yabo, iyaelekoya mena koina. 40 Saugana iyawatagili mwa ilauilusae Sakalaiya ana nume mena yo ikawa-toki Elisabetikoina. 41 Meli ana kawatoki Elisabeti ibenalani,kabo melumelune Guyau sinana kainana ikilala mwaimwasali diyana mena. Elisabeti Yaluyaluwa Tabunailoyakalapowoni, 42 kabo kainana lalakina mena iwaloMeli koina iba, “Yaubada imuloloiwo, kam mulolo sinemeuloili kali mulolo ilalaki-gabaegili. Yo melumelubwaimwa kani ukwabiyani Yaubada imuloloi tabe.43 Gubesi kowa yagu Guyau sinana na kuyakasisi-yagaulalakina na kulaoma ugiteyau? 44 Saugana am kawatokiyabenalani ilusae tenagu mena, kabo melumelu iyaliyayayo imwasali diyagu mena. 45 Yaubada imuloloiwo,kaiwena kumeli yakato kani iginauli besiele ana walokoliwo.”

Meli Yaubada itobalani46 Kabo Meli iba, “Kategu Yeoba itobalani, 47 yo

yaluyaluwagu iyaliyaya Yaubada yagu Tolebolebo koina.48 Na yatobalani kaiwena bwagana yau ana topaisowanige yagu namwanamwa ipapagani iya ikatekamkamna-yagau na sauga bwaite yo sauga ilalaoma yaso yo

Luka 1:49 6 Luka 1:64yaso kani siedeedede kaiwegu siwaloba, ‘Yaubada imu-loloi.’ 49 Yatobalani kaiwena Yaubada Tokaiwesosi gin-auli lalakili ipaisowai kaiwegu. Esanane yakayaka-sisina. 50 Yaso yo yaso kolili siya siyakasisiyani anakatekamkamna imiyamiya kolili. 51 Nimana koina gin-auli lalakili ipaisowailiko yo siya siboma sipei-seyagiliyo sinuwatui yakato esaline silalaki, na iyamo ali bodaitatagwaligwali. 52 Toloina lalakili ali kaba miya ko-lili ikalaili yo ipei-yataluli, na siya esali kikiuli ipei-seyagili. 53Ginauli namwanamwali isoiyagiliko toguliyamkolili sikalapowoni, na towasawasa iyawasali silau nimagaibuli. 54 Ana topaisowao boda Isileli isaguiliko, nigeinunuwa-mwatainagili na ikatekamkamna-yagili yo is-aguili, 55 besiele ana waloyameli tubulao kolili, besieleana waloyameli Abelamo yo tubunao yaso yo yaso kolili.”56 Na Meli naga imiyamiya Elisabeti koina sauga kanamamalawe besiele waikena yaiyona, kabo muli menaipileyoi ana dedei mena.

Yoni Toyababitaiso ana yawatagili wasana57Elisabeti ana kabi kana sauga ilobai kabo ikabi natuna

tauna. 58 Ana eliyamwao yo totounao wasa sibenalaniyakato Yaubada Elisabeti imulolo lalakina koina, kabomekalikava siyaliyaya toyawa. 59 Melumelu ana kaliyateeit (8) ilobai kabo silaoma na nigwenigwe mumuganasiginauli koina. Kabomuli mena yakato tamana Sakalaiyaesana sipei-panaisan koina. 60 Na sinana iba, “Imiyawa.Esana kwapei Yoni.” 61Na siwalo koina siba, “Am susuwoluwali mena nige yabo esa besiele bwaite.” 62 Kabonimali mena siedeedede Sakalaiya koina sineliyan toisaboesa sipei melumelune koina. 63 Sakalaiya kaba leleleleyabo ikawanoiyan kolili, kabo ilele iba, “Iya esana Yoni.”Kabo meuloili kateli ipitali. 64 Sauganane koina Sakalaiya

Luka 1:65 7 Luka 1:77-78kainana ipei yo memenana imalamalae yo sowasowanaiedeedede, kabo iyatubu iedeedede yo Yaubada itoba-tobalan. 65 Na ali elieliyamwao meuloili ginauli kabanuwapwanopwano bwaite sigitai kabo simatausi lalak-ina. Yo wasa bwaite idebalala ilau yanuwa meuloili siyasimiyamiya Yudiya dedeina mena yo koya kolili. 66 Tomomeuloili siya wasana sibenalani sinuwanuwatu yo sinelisiba, “Nuwana bwaliga melumelu bwaite kani iyamalatomo lalakina yabo?” Siwalo besiele kaiwena sigitaiYaubada ana kaiwe koina imiyamiya.

Sakalaiya Yaubada itobalani67 Yoni tamana Sakalaiya Yaluyaluwa Tabuna iloy-

akalapowoni kabo ipalopisai Yaubada ana walo iwaloweniiba, 68 “Yaubada tatobalani iya Isileli ala Yaubada iyailaoma kita ana tomoyao isaguila yo ilivasila. 69 Anatopaisowa Deibida tubunao luwali mena Tolebolebokaikaiwena yabo iyatolo kaiwela, 70 besiele bagubagu-nana anawaloyameli palopitao yakayakasisili siwaloweni.71Tolebolebone iya kani ileboila kala tokalomagigili meu-loili kolili. 72 Kabo tubulao ikatekamkamna-yagili yo anawaloyameli bwaite iya iboma iginauli inuwatu-kalatani.73 Iwaloyameli tubula Abelamo koina, 74-75 yakato ileboilakala tokalomagigili kolili, kabo tabu tamamatausi, name ala katepatu tapaisowa koina, yo sauga meuloinamumugala sidudulai yo sinamwanamwa manna mena.76 Na kowa natugu, kani tomo siba, ‘kowa Tomiyasae-sosi ana palopita yabo’ kaiwena kubagunama yo kulaukamwasa ukwatububunan Guyau kaiwena, 77-78 yo anatomoyao kani kuyanuwapeili mumugali naenaeli kolilisinuwabui. Guyaune mumugana ibiga yo ala Yaubadaana katekamkamna koina iloyakalapowon, nuwanuwanatomo ali pwanoli inuwatu-pwaikili na lebo silobai. Lebo

Luka 1:79 8 Luka 2:6-7mayalena kani itunsae kolila, 79 kabo siya boniboniyai yoboita dedeina koina simiyamiya mayale silobai. Yo kabomeuloila ibaguna-yagila nuwa-daumwali kana kamwasakoina.”

80 Melumelu ilalalaki yo Yaluyaluwa Tabuna iloy-akalapowon. Kabo ilau imiya-suwala dedei leleyannayo wedowedoli koina. Yoni imiyamiya bwaine koinakanasiga iyawatagili tomo Yudiya (Isileli) manli menakabo iguguye kolili.

2Yeisu ana kabi(Madiu 1:18-25)

1 Elisabeti ikabiko kabo Sisa Ogosito loina iyawasatomo meuloili kolili siya simiyamiya Loma ana kabaloina yaulina mena. Loinane iba tomo meuloili silauna esaliyao sileleli loina bukina koina.* 2 Bwaite sensisibagubagunana iyawatagili saugana Kuliniyasi iya Siliyadedeina ali gavana. 3Mwameuloili silau ali yanuwamenana mesabana esaliyao sileleli. 4 Kabo Yosepa Nasaletailogabaen Galili dedeina mena yo ilau yanuwa Bedeliemabwaimwa dedei Yudiya. Bwaite yanuwane wasana ilalakikaiwena Deibida ana yanuwa. Na Yosepa Deibida ana susukoina ilaoma mwa ilau Bedeliema. 5 Yosepa mekanakavaMeli silau na esali silele kaiwena iya ikawakawalulu Melikoina yo tabe kikiunamo Meli ikabi. 6-7 Saugana Yosepate Meli simiyamiya Bedeliema Meli ana sauga ilobai kik-iunamo ikabi. Bedeliema kalona mena kaba kaiyawasisiloyaloyai na nige yabo silolobai. Na ebaebai ali kabakeno numena silobai kabo koina Meli ikabi natuna tauna,iya natuna tobagubaguna. Melimelumelune isumakalekotupwatupwali kolili yo ibui ebaebai ali kaba kekan koina.* 2:1: Kaina Dimdim siba ‘Sensisi’ (Census)

Luka 2:8 9 Luka 2:208 Boniyainane koina sipi togitekalatan tupwaliyao

simiyamiya dedeinane koina, bubu mena ali sipisigitegite-kalatagili. 9 Kabo Yaubada ana aneloseiyawatagili kolili. Yo ana wasawasa mayalena imayale-takikilagili mwa simatausi lalakina. 10Yo anelosene iwalokolili iba, “Tabu kwamamatausi, wasa namwanamwanayakalaiyama kolimiu kani tomomeuloili ali kaba yaliyaya.11 Kabona kami tolebolebo Mesaiya sikabi Deibida anayanuwa mena. 12 Ami kaba kataina bwaite besiele.Ebaebai ali kaba keno numena kalona mena melumelunekani kwalobai sisuma kaleko tupwatupwali kolili nasibui ebaebai ali kaba kekan koina ikenokeno.” 13 Kabomwayamwayaumena anelose bodaliyao silobima bulibulimena yo mekalikava anelose bagubagunana siyabodakaigeda. Meuloili Yaubada sitobatobalani siwaloba,14 “Yaubada bulibuli mena tatobalan. Na yanuwa yaulinamena daumwali ilau siya analiyao Yaubada iyaliyayakolili.”

15 Kabo aneloseyao sipi togitekalatani silogabaegiliyo sipileyoi bulibuli mena. Na sipi togitekalatan si-bomayoi siedeedede, siba, “Talau Bedeliema na tagitaitawae bwaite ginauline iyawatagili, bwaine Yaubada anawalo-masala kolila anelosene gamwana mena.” 16 Mwasipi togitekalatan mwayamwayau mena silau yo silobailiMeli te Yosepa ebaebai ali kaba keno numena kalonamena. Tabe sigitai melumelune ebaebai ali kaba kekankoina ikenokeno. 17 Imwawasi silau yo wasana siyawasatomo kolili tawae anelose ana walo melumelune kaiwena.18 Tomo meuloili kateli sipitali yo sisiliyata saugana sipitogitekalatan ali walo sibenalan. 19 Na Meli nuwatumeuloina iwadamli katena mena, na inuwatu-kalatagilisauga meuloina. 20 Yo sipi togitekalatani sipileyoi meali yaliyaya yo me ali tobali yo Yaubada sikawakawatokikoina tawae sigitaiyako yo sibenalan, tawae anelose ana

Luka 2:21 10 Luka 2:28walo kolili.

Melumelune esana sipei21 Saugana melumelune ana kaliyate eit (8) ilobai, kabo

nigwenigwe mumugana siginauli koina besiele Yudiyamumugali. Imwawasi esana sipei Yeisu, besiele esa bwaitetauna kona anelose iwalowen-bagunayanmulimena kabosinana isiuma.

Silau Nume Tabu Yelusalema koina22-24 Meli ana sauga mogi imwawasi kabo Meli yo

Yosepa nuwanuwali silau Nume Tabu Yelusalema koinana mesabana Meli kana kawa-namwanamwa ikalai yobesiele tabe Yeisu kana walo-mulolo ikalai. Meli kanakawa-namwanamwa kaiwena kani man sikalaili sipwaoli-yagili Yaubada koina besiele Mosese ana loina iba ‘Bune-tutu labui o nuwana bunebune labui sikalailima.’ NaYeisu kana walo-mulolo kaiwena kani silawan Nume TabuYelusalema koina sabi olenayanna Yaubada koina besieleYaubada ana loina silele Buki Tabu kalona mena iba, ‘To-bagubaguna melumelu tataoliyao meuloili kwayakasisi-yagili Yaubada koina.’ Kabo Yosepa yo Meli mekalikavamelumelune silau Yelusalema paisowane bwaite kaiweli.

25 Tomo yabo imiyamiya Yelusalema esana Simioni,mumugana idudulai yo imeli yawasosi Yaubada koinayo Yaluyaluwa Tabuna imiyamiya koina yo isanasanaIsileli ali Tolebolebo kaiwena. 26 Yaluyaluwa Tabunaana yawatagili koina iyanuwapei kani nige iboboitakanasiga Mesaiya bwaite Yaubada iwaloyameli igitaimanna mena. 27 Na Yosepa yo Meli siyaele NumeTabu kalona mena sisanasana topwaoli yabo kaiwenayakato tem ilaoma na melumelune iwalo-yakasisiyanYaubada koina besiele Mosese ana loina. Kabo saugananekoina Yaluyaluwa Tabuna Simioni iyakenayan ilau ilusaeNume Tabu kalona mena. 28 Kabo Simioni ilusae

Luka 2:29 11 Luka 2:38ilobaili melumelune ikalai nimana mena isapwali yoYaubada itobalan, 29 iwaloba, “Yaubada, sauga bwaiteilonamwayan am topaisowa kutalamwagau daumwalikoina yaboita, besiele beyabeyana kuwaloyameli koliyau.30Kaiwena yaboma mangu mena am lebo tomona yagitai,31 bwaimwana ukwatububunan tomo meuloili kaiweli nasigitai. 32 Iya mayale, kabo siya nige Yudiya tomoliyaoimayale kolili na am kamwasa sikatai, yo kai am tomoyaoIsileli ikabi-wasawasa-yagimai.”

33 Na Meli yo Yosepa kateli ipitali Simioni ana walo-tobali kaiwena bwaite iwaloweni melumelune kaiwena.34 Kabo Simioni iwalo-muloloili yo iwalo Meli koina iba,“Kubenali, melumelune bwaite Yaubada igitesipwai bodaIsileli sibaibaiwa ikeleyatololi lebo silobai yo sibaibaiwatabe iya kaiwena sibeku nae silobai. Yaubada ipei iyaana kilakilala, na tomo sibaibaiwa sikawa-naenaeyani,35 kabo ali nuwatu wadawadamna ipei-yawatagilagilimayale mena. Na kowa kamkamna kamnana besielekaleya kelepana kani katem isakona.”

36Kwabukwabuli yabo iya palopita esana Ana, Penuwelinatuna ana susu Aseli na iya ikedukeduluma. Beyabeyanaikasole me wainena simiyamiya bolime kana baibaiwaseben, 37 kabo wainena iboita yo ikatububun. Na saugabwaite ana bolime kana baibaiwa eiti powa (84). Iya sineyakayakasisina kaiwena sauga ibaibaiwa imiyamiyaNumeTabu koina, boniyai yo kaliyate kawanoi kaiwena mekana guliyam ikalakisiyeyan. Ikawakawanoi yo itapwat-apwalolo Yaubada koina. 38 Sauganane koina iyawatag-ilima Nume Tabu kalona mena ilau Meli yo Yosepakolili kabo melumelune igitai yo ikawatoki Yaubadakoina melumelune kaiwena. Imwawasi iedeedede tomomeuloili kolili siya siyaele Nume Tabu kalona menamelumelune kaiwena. Siya meuloili Ana ana edeed-

Luka 2:39 12 Luka 2:49ede sibenabenalan sisanasana Mesaiyane iya yakatoYelusalema ileboi Loma ali loina koina. 39 MelumeluneYeisu kana walo-mulolo sibenalan kabo Yosepa yo Melipwaoli sigabu Meli ana kawa-namwanamwa kaiwena be-siele Yaubada ana loina koina. Imwawasi kabomekalikavamelumelune sipileyoi silau ali yanuwa mena Nasaletadedei Galili koina. 40 Yo melumelune me ana kaiweilalaki isaesae yo sonoga ikalapowoni yo Yaubada anakatekamkamna imiyamiya koina.

Yeisu silobai Nume Tabu kalona mena41 Bolime kaigeda kaigeda Yeisu tamana yo sinana

silaulau Yelusalema mwalelikwa soina kaiwena.42 Saugana Yeisu ana bolime kana lalaki tuwelo, kabome tamana yo sinana silau soine kaiwena besiele tamanayo sinana siginaginauli. 43 Soine imwawasi, Meli yoYosepa yo tomo meuloili sipipileyoi ali yanuwa mena.Na gamene Yeisu silogabaen Yelusalema, na tamanayo sinana nige sikakatai. 44 Ali nuwatu yakato iyaiyaele boda luwali mena mekalikava silolo toyawa,kabo kaliyate meuloina silaulau. Yo tabe siloyaloyaitotouliyao yo ali elieliyamwao kaloli mena. 45 Na nigesilolobai, kabo sipileyoi tabe silau siloyai Yelusalema.46 Na kaliyate yaiyona koina kabo silobai Nume Tabukalona mena mekanakavao loina kana toyakayakataiwosimiyasio yo siedeedede iya ali edeedede ibenabenalanyo inelineli-yagili. 47 Siya analiyao ana walo sibenalani,kateli sipitali kaiwena me ana katai yo toyakayakataiali neline iyamaisa-yadudulaili. 48 Saugana tamana yosinana sigitai kateli sipitali. Mwa sinana iwalo koina iba,“Natugu, gubesimumuga bwaite uginauli kolimai? Yau yotamam kanuwanuwatu lalakina yo kaloyaloya kaiwem.”49 Kainana iyamaisa iba, “Gubesi mwa kwaloyaloyaiyau,sowasowana wakatai yau yamiyamiya Tamagu ana nume

Luka 2:50 13 Luka 3:7mena.” 50Naanawalo kanadudulai nige sikakatai. 51Kabomekanakavao tamana yo sinana sipileyoi silauNasaleta yoali walo iobigaili. Kabo sinana ginauli bwaite iyawatagiliinuwatu-kalatan namwanamwai yo ipei katena mena.52 Na Yeisu ana bolime yo ana katai ilalaki ilaulau, yobesiele tabe Yaubada yo tomo siyaliyaya lalakina kaiwena.

3Yoni Toyababitaiso ana guguye(Madiu 3:1-8 yo Yoni 1:19-28)

1 Saugana bwaite Sisa Taibiliya ana sauga loina kanabolime piptin (15) koina Pontio Pailato igavana dedeiYudiya koina, Elodi iloina dedei Galili koina, kanakavaPilipi iloina dedei Ituliya yo Tilakoniti kolili, yo Lisaniasiloina dedei Abilini koina, 2yo Anasamekanakava Kaiyapasiya topwaoli lalakili kali tobagunao. Na saugananeYoni Sakalaiya natuna imiyamiya ule mena dedei le-leyanna koina kabo Yaubada kainana iyawatagili koina.3 Mwa ilau Waila Yolidan dedeina mena, yo iguguyetomo kolili iba, “Mumugamiu naenaeli kolili kwanuwabuina kwababitaiso kabo Yaubada ami pwanoli inuwatu-pwaikili.” 4 Iyawatagili besiele tabe palopita Aiseyailelelele ana buki kalonamena, “Tomo yabo iyogayoga ulebwagabwaga mena, iba, ‘Guyau ana kamwasa kwasepa,wakatububun yo kwayasapusapu, 5 kalokaloli meuloilikwayabanasili yo koyakoyali meuloili wakeli-sapusapuli,kamwasa loloyouyouli wakeli-yadudulaili yo mala veku-vekuli kwayasapusapuli. 6 Kabo tomo meuloili Yaubadaana lebo sigitai.’ ” 7 Boda lalakina* silaoma Yoni koina* 3:7: Luka ana nuwatu yakato bodane bwaite luwali mena Palisiyao yo loinakana toyakayakataiwo simiyamiya. Wagitai Luka 7:30. Na Madiu ana nuwatusiya Palisiyao yo Sadusiyao wagitai Madiu 3:7

Luka 3:8 14 Luka 3:16yakato iyababitaisoli kabo iwalo kolili iba, “Komiu be-siele weso. Yaiya iwalo kolimiu yakato sowasowamiuYaubada ana munamunai iya ilalaomane kwayabubu-gabaen? 8 Ilonamwayagimiu tem mumugamiu nae-naeli kwasikotanagili na uwenamwanamwana iyawatagiliyawasimiu koina. Tabu kwanunuwatui yakato kwaba, ‘Kaitubumai Abelamo, mwa koina kai Yaubada ana tomoyaogitegite-sipwaimai.’ Na yawalo kolimiu, bwaite mwakotakaiwena Yaubada iya sowasowana veku ikalaili yo koliliAbelamo tubunao iyamayaleli. 9 Yaubada ana kilamivakiliyako yakato mayau meuloili siya nige siuweuwenamwanamwa yaili mena ikoili siguli na igabae-luseyagilimayau wedowedolina koina.”

10 Na boda sineli Yoni koina siba, “Kabo tawae kanikaginauli?” 11 Kainali iyamaisa iba, “Yaiya tem kanakabobo labui, yabo iyauyan iya nige kana kabobo ipa-pagan koina, yo yaiya tem mekana tabe iginauli besielebwaite.” 12 Takesi kana totano tupwaliyao silau yakatoiyababitaisoli, kabo sineli koina siba, “Toyakayakatai,temga tawae kaginauli?” 13 Mwa ali neli iyamaisa iba,“Tabu takesi kwatatano-likwai tomo kolili, na kana lalakibwaite loina iwalowen besiele wakalai.” 14 Tokaleyayaotupwali sineli koina siba, “Na gubesi kai, tem tawae kag-inauli?” Mwa ali neli iyamaisa iba, “Tabu tomo kwayaya-didigali na ali mane siyeyawa yo tabu kwayayakewa-mwakomwakota na siyayamaisamiu, na besi maisamiubwaite wakakalaine koina kwamiyamiya.” 15 Na tomoYudiya Mesaiya ana laoma kaiwena sisanasana, kabokateli mena sinuwanuwatu yo sineli siba, “Yoni iya Me-saiya o nigele?” 16KaboYoni iwalomeuloili kolili iba, “Yauyayababitaisomiu waila koina na yabo iya ilalaoma iyaesana ilalakisosi, yau esagu nige ilalalaki, yau nige yagunamwanamwa ipapagan yakato sowasowagu kaena kana

Luka 3:17 15 Luka 3:26suma kanamaina yakele-gabaegili. Na iya kani iyababitai-somiu Yaluyaluwa Tabuna yo mayau koina. 17Ana saboloiyaele ikabikabi-kalatan nimana mena, na iyayatubu anawiti kanna mekanakava mosomosona itanoi kabo kannayawasosi ikelegogon ipeili ana lakawa mena, yo mo-somosona igabu mayau koina, bwaite nige sauga yaboiboboita.” 18Na Yoni kabiyakaiwe besiele tabe sibaibaiwaiwalowegili, kabo koina tomo ikabiyakaiweli yo wasanamwanamwana iguguyeyan kolili.

19 Yoni iguguguguye tomo kolili kanasiga Elodi ipeinume pan mena. Na Elodi dedei Galili kali toloina iyakanakava wainena Elodiyasa ikwayai yo mumuga nae-naena sibaibaiwa tabe ipaisowaili mwa kaiwena Yoniiyokoiyan. 20 Kabo Elodi imunamunai yo mumugananaenaena ietulanyoi yo Yoni ipan ipeiluseyan nume panmena.

Yoni Yeisu iyababitaiso(Madiu 3:13-17 yo Malika 1:9-11)

21Saugana Yoni tomomeuloili iyababitaisoli kabo Yeisutabe iyababitaiso. Na Yeisu iyaele ikawakawanoi kabobulibuli itasoke, 22 mwa Yaluyaluwa Tabuna kana koleyabesiele bunetutu ikaisuluma koina, kabo kaina yabo ilobi-maya bulibuli mena iba, “Kowa natugu yamulolo lalakinakoliwo yo yayaliyaya lalakina kaiwem.”

23 Saugana Yeisu ana bolime nuwana besiele teti(30) kabo ana paisowa iyatubu. Na tomo sibatokoyakato Yeisu tamana Yosepa. Yosepa tamana Eli, 24 Elitamana Madati, Madati tamana Libai, Libai tamanaMeleki, Meleki tamana Yanai, Yanai tamana Yosepa,25 Yosepa tamana Madatiyasi, Madatiyasi tamana Emosi,Emosi tamana Neyama, Neyama tamana Esili, Esilitamana Nagai, 26 Nagai tamana Madi, Madi tamana Ma-datiyasi, Madatiyasi tamana Semeina, Semeina tamana

Luka 3:27 16 Luka 4:3Yoseki, Yoseki tamana Yoda, 27 Yoda tamana Yowanani,Yowanani tamana Lesa, Lesa tamana Selubabela, Seluba-bela tamana Salatieli, Salatieli tamana Neli, 28 Nelitamana Meleki, Meleki tamana Adi, Adi tamana Kosami,Kosami tamana Elimadami, Elimadami tamana Eli, 29 Elitamana Yosuwa, Yosuwa tamana Eliesa, Eliesa tamanaYolima, Yolima tamana Madati, Madati tamana Libai,30 Libai tamana Simioni, Simioni tamana Yuda, Yudatamana Yosepa, Yosepa tamana Yonami, Yonami tamanaEliyakim, 31 Eliyakim tamana Meliya, Meliya tamanaMena, Mena tamana Matada, Matada tamana Netan,Netan tamana Deibida, 32 Deibida tamana Diyese, Diyesetamana Obedi, Obedi tamana Bowasa, Bowasa tamana Sal-imoni, Salimoni tamana Nason, 33Nason tamana Aminad-aba, Aminadaba tamana Adamina, Adamina tamana Anai,Anai tamana Esiloni, Esiloni tamana Pelesi, Pelesi tamanaYuda, 34 Yuda tamana Yakobo, Yakobo tamana Aisake,Aisake tamana Abelamo, Abelamo tamana Tela, Telatamana Naoli, 35Naoli tamana Selugi, Selugi tamana Leu,Leu tamana Pelegi, Pelegi tamana Ebeli, Ebeli tamana Sila,36 Sila tamana Kenana, Kenana tamana Apakisadi, Apak-isadi tamana Semi, Semi tamana Nowa, Nowa tamanaLemeki, 37 Lemeki tamana Metusela, Metusela tamanaInoke, Inoke tamana Yeledi, Yeledi tamana Malaleli,Malaleli tamana Kenana, 38 Kenana tamana Inosi, Inositamana Seti, Seti tamanaAdama, Adama tamanaYaubada.

4Seitani Yeisu iwoyai(Madiu 4:1-11 yo Malika 1:12-13)

1 Yeisu waila Yolidan ilogabaen Yaluyaluwa Tabunailoyakalapowoni, kabo ikalai ilawan ule mena dedei le-leyanna koina. 2 Yo kaliyate poti kaloli mena SeitaniYeisu iwoyawoyai. Kaliyateliyaone kolili Yeisu nige kanyabo ikakan, na kaliyate mwawamwawasina koina kaboiguliyam lalakina. 3Kabo Seitani Yeisu itonani iwalo koina

Luka 4:4 17 Luka 4:16iba, “Tem walo yawasosi kowa Yaubada Natuna kuwalovekune bwaite koina iyamala beledi.” 4 Yeisu Seitanikainana iyamaisa iba, “Buki Tabu iwaloba, ‘Nige yakatotomo kanmo koina sikekan na yawasili silobai.’ ” 5 KaboSeitani Yeisu iyoganyoi sikawasae koya mamalawenakoina yo sauga kubwakubwana koina kaba loina meu-loina yanuwa yaulina mena iyakenayan. 6 Kabo iwalokoina iba, “Kaiwe meuloina yaeyawa koliwo na kabaloina meuloina yo wasawasana meuloina kuloinayagili.Kaiwena Yaubada iyeyama koliyau, yo tem nuwanuwagusowasowana bwaite yaolena yabo koina. 7 Na tem kup-walou koliyau ginauli bwaite meuloina kani yaeyawa.”8 Yeisu Seitani kainana iyamaisa iba, “Buki Tabu iwaloba,‘Kupwalou Yeoba am Yaubada koina, iya kaigedamokoina kupaisowa.’ ” 9 Tabe Seitani Yeisu iwoyai yoi silauYelusalema yo sisae Nume Tabu kewa molosina menayo iwalo itolo. Kabo iwalo koina iba, “Tem yawasosikowa Yaubada Natuna, ukwapusele lobi bwaite koina.10Kaiwena Buki Tabu iba, ‘Yaubada kani iwalo aneloseyaokolili sigitekalatan-namwanamwaiwo, 11 yo nimali koinasikabi-kalatagiwo, kabo kani nige kaem yabo kuyayatu-pan veku koina.’ ” 12Kabo Yeisu Seitani kainana iyamaisaiba, “Buki Tabu iba, ‘Tabu Yeoba ami Yaubada kutonato-nan.’ ” 13 Seitani ana woya iyemwawasi Yeisu koina kaboilogabaen yo isanasana sauga yaboyoi kaiwena.

Tomo Nasaleta Yeisu sisikotanan(Madiu 4:12-17 yo 13:53-58 yo Malika 1:14-15 yo 6:1-6)

14Yaluyaluwa Tabuna ana kaiwe imiyamiya Yeisu koinakabo ipileyoi ilau Galili yo wasana idebalala dedei meu-loina kolili. 15 Ilau ali nume tapwalolo kolili iyakayakatai,kabo tomomeuloili sitobalan. 16Kabo Yeisu ilau Nasaleta,dedeine bwaine koina iya ilalakiya, kabo kaliyate Sabati

Luka 4:17 18 Luka 4:25koina ilau ilusae nume tapwalolo mena besiele mumu-gana Sabati kaigeda kaigeda iginaginauli. Itolo Buki Tabusabi yasilina, 17 kabo palopita Aiseya ana buki moumounasiwolena koina. Bukine ikalai ikala yo ana leleleleilobai yo iwalo bwaite besiele, 18 “Yaubada Yaluyaluwanaimiyamiya koliyau kaiwena igitesipwaiyau yo iyaoloi-yauna wasa namwanamwana yaguguyeyan tobubutuma ko-lili. Iyawasayau yalau siya panpanli kolili yawalo livasisilobai yo tomangibugibu kolili yawalo manli siyalalali.Iyawasayau yalau siya simiyamiya loina kolokololonayaulina mena kolili yalivasili, 19 yo yawalo tomo koliliyaba, sauga bwaite iyawatagiliko yo Guyau ana tomoyaoileboili.”

20 Kabo Yeisu ana yasili iyemwawasi bukine imouyoiyo iwolena-yapileyoi buki kana togitekalatan koina kaboimiyasio sabi yakayakatai. Mwa tomo meuloili numetapwalolo kalona mena manli ilau sigitagitai. 21 KaboYeisu iwalolau kolili iba, “Aiseya anawalo Buki Tabumenayayasiliyako kwabenabenalanwa kaliyate kabona iyamalawalo yawasosi.” 22 Tomo meuloili Yeisu sitobalan yonuwali iyai ana edeedede namwanamwali kaiweli. Naiyamo siba, “Na bwaite iya Yosepa natuna, wa?” 23 Yeisuiwalolau kolili iba, “Yakatai kani kwawalo koliyau kwaba,‘Doketa, kubomayoi kuwoisiwo.’ Kani walone bwaitekwawalowen koliyau kaiwena yagu paisowa kaikaiwenayapaisowailiko Kapeneomi koina wasali kwabenalagilikona nuwanuwamiu yapaisowaiyoili tabe bwaite koina yaguyanuwane koina na tem wakawa-yawasosi yakato yautowoiwoisi yabo. 24 Yawalo yawasosi kolimiu, nigepalopita yabo ana yanuwa tomonliyao siyayaliyaya kai-wena. 25 Kani kaba gite labui yawalowegili kolimiu kabowakatai yakato komiu tomo Yudiya Yaubada isikotanag-imiuko. Palopita Ilaitiya ana sauga koina kwabukwabu-

Luka 4:26 19 Luka 4:35liwo sibaibaiwa simiyamiya Isileli kalona mena yo meu-loili sikamkamna kaiwena bolime yaiyona yo tupwananige galewa itatalu mwa guliyam lalakina iyawatagiliyanuwane dedeina meuloina koina. 26 Na Yaubada nigeIsileli kwabukwabuli yabo isasagui. Na Yaubada Ilaitiyaiyawasa ilau kwabukwabuli yabo, iya nige Isileli sinenabesi, iya imiyamiya dedei Salepati yanuwana Saidonidedeina mena. 27 Yo besiele tabe palopita Ilaisa anasauga koina, tolepelo sibaibaiwa simiyamiya Isileli kalonamena na Ilaisa nige yabo iwowoisi na Neiman dedei Siliyatomona iya mwa iwoisi.”

28 Tomo meuloili nume tapwalolo mena sauganawalone bwaite sibenalan kabo simunamunai lalakina.29 Mwa sitolo yo Yeisu siniuli-yawatagilan yanuwadedeina mena, yo sikalai silawan koya malanaenaenabwaine yanuwane sikabi pwatana mena. Ali nuwatuyakato situbali-kalai ilobi iboita, 30 na ilosola boda luwalimena mwa ilau.

Yeisu yaluyaluwa biki yabo itao-yawatagilan(Malika 1:21-28)

31 Kabo Yeisu Nasaleta ilogabaen ilau Kapeneomibwaimwa Galili ana kaba loina dedeina yabo, yo kaliyateSabati koina ilau nume tapwalolo mena yo iyakayakataitomo kolili. 32 Meuloili kateli sipitali ana yakayakataikaiwena, kaiwena iedeedede me ana kaiwe. 33 Na tomoyabo iyaele nume tapwalolo kalona mena yaluyaluwabiki ilusae koina, kabo yaluyaluwa biki iula-edeededemwa iyogayoga kainana lalakina mena iba, 34 “Ei.Yeisu game Nasaleta, gubesi mwa kulaoma kolimai?Yakato nuwanuwam me yagu bodao kusibayanaemai?Yakataiwo, kowa Yaubada ana tomo yakayakasisina.”35 Yeisu iyokoiyan iba, “Kumwanou yo kuyawatagilikoina.” Kabo yaluyaluwa bikine tomone igabae-lobiyen

Luka 4:36 20 Luka 4:43bwatano mena tomo meuloili manli mena, muli menayaluyaluwa bikine iyawatagili tomone koina na iyamotomone nige isisilae. 36 Tomo meuloili kateli sipitali kabosinelineli kalikavao kolili siba, “Gubesi ana yakayakataitomone koina me ana kaiwe iedeedede yaluyaluwa bikikolili kabo silu-yawatagili.” 37Mwa Yeisu wasana idebal-ala dedeinane koina.

Yeisu tomo sibaibaiwa iwoisili(Madiu 8:4-17 yo Malika 1:29-34)

38 Yeisu nume tapwalolo ilogabaen ilau Saimon Pitaana nume mena. Saimon bwasiyana keduluma ikasiebwa,yona iwedowedoli lalakina, mwa sikawanoi Yeisu koinatem isagui. 39 Kabo ilau itolo salina mena yo meana walo kaiwe iba, “Kasiebwa kulowasi.” Mwa yonawedowedolina imwawasi, kabo sauganane koina kedu-lumane itolo yo kan ipaisowai kaiweli. 40 Dabweloisusugu kabo tomo siya analiyao kali kasiebwa uloiliuloili meuloili sikalaili silawagilima Yeisu koina na ni-mana ipeili kaigeda kaigeda yoli mena kabo meuloili kalikasiebwa simwawasi. 41 Besiele tabe yaluyaluwa bikiitao-yawatagilagili siyawatagilima tomo sibaibaiwa koliliyo siyoga siwaloba, “Kowa Yaubada Natuna.” Na Yeisuyaluyaluwa bikine iyokoiyagili yo nige itatalamwagilisiedeedede, kaiwena sikatai yakato iya Mesaiya.

Yeisu iyawatagili ilau iguguye yanuwa tupwaliyao kolili(Malika 1:35-39)

42Malala kikiuna, Yeisu yanuwane ilogabaen ilau dedeiyabo koina siya nige tomo simiyamiya. Tomo siloy-aloya Yeisu kaiwena, mwa sauganane silobai kabo sito-nan tem siwalo-nuwai na imiyamiya kolili na tabu ilolo-gabaegili. 43 Na iwalo kolili iba, “Yaubada ana kabaloina wasana namwanamwana kani yayakayakatai-yani

Luka 4:44 21 Luka 5:8-10yanuwa tupwaliyao tabe kolili, mwa kaiwena Yaubadaiyawasayau yalaoma na paisowane yapaisowai.” 44 Kaboilau tomo Yudiya siya simiyamiya dedei kaigeda kaigedakolili iyakayakatai ali nume tapwalolo kolili.

5Yeisu iwalo Saimon Pita iyamala tomo kali togomana(Madiu 4:18-22 yo Malika 1:16-20)

1 Kaliyate yabo koina Yeisu itotolo kalita Genasaletabusu galagalana mena, kabo tomo meuloili sietubatubali-yagili kaiwena nuwanuwali silau Yeisu salina mena natem Yaubada ana walo sibenalan. 2 Na Yeisu togomanaali waga labui igitaili magu mena silogabaegili yo silauali yagida sideudeulili. 3 Kabo ilau imwalisae waga yabokoina bwaite Saimoni Pita ana waga yo iwalo koina iwose-yawatagilan nige kana mwayaga imamamalawe magumena. Kabo imiyasio waga mena yo iyakayakatai tomokolili. 4 Saugana ana edeedede imwawasi, mwa iwaloSaimoni koina iba, “Waga kuwose-yawatagilan ilau didiumena ami yagida wagabae-lobiyegili na iye kwayakonali.”5 Saimoni Yeisu kainana iyamaisa iba, “Taubala, boniyaimalamalawena kakaiwe-boita nige iye yabo kayayakona,na am walo kaiwena yagida kani yagabae-lobi-yegili.”6 Saugana siginauli bwaite besiele mwa iye sibaibaiwasikona masa kikiunamo yagida sitaigali. 7 Kabo silokaloikalikavao kolili siya simiyamiya wagane labuinane koinana silaoma sisaguili. Saugana kalikavao siyawatagili ko-lili mwa waga labui sitauli-yakalapowonli yo kikiunamosisalili. 8-10 Saimoni mekanakavao kateli sipitali iyebwaite siyakonali kali baibaiwa kaiwena. Besiele Saimonikanakavao labui, Yemesa yo Yoni, Sebedi natunao, katelisipitali. Saimoni nuwana imayale bwaite kaba nuwap-wanopwanone kaiwena kabo tutulina italu-sakonayani

Luka 5:11 22 Luka 5:17Yeisu manna mena yo iba, “Guyau kulogabaegau kaiwenayau tonaenaena.” Yeisu iwalo Saimoni koina iba, “Tabumatausi. Sauga bwaite yo sauga silalaoma komiu kanikwayamala tomo kali togomana.” 11Kabo silau sikosae aliwaga siniuli-seyagili yo ginauli meuloina silogabaegili yoYeisu simuliya.

Tolepelo ana meli Yeisu koina mwa woisi ilobai(Madiu 8:1-4 yo Malika 1:40-45)

12 Saugana Yeisu iyaele yanuwa yabo koina tomoyabo imiyamiya bwaine koina, iya kasiebwa lepelo yonameuloina isibayanayanae. Saugana tomone Yeisu igi-tai, kabo ilau tutulina italu-sakonayan yo ipwalou koinayo ikawanoi samasamalulu koina iba, “Guyau, temnuwanuwam kuwoisiyau.” 13 Yeisu nimana iyagayantomone ikabitonan, mwa iba, “O, nuwanuwagu. Yominamwanamwa.” Kabo sauganane koina kana lepeloimwawasi. 14 Mwa Yeisu iwalo kaiwe koina iba, “Tabutomoyabo anawasa kuwowolena, na kulau topwaoli koinayo yom kuyakenayan. Kulau kupwaoli Yaubada koina amwoisi kaiwena besieleMosese ana loina, kabo tomo sikataiwalo yawasosi yom inamwanamwako.” 15 Bwagana iwaloyakato tabu tomo yabo ana wasa iwowolena na iyamoYeisu ana paisowa wasana idebalala, kabo tomo sibaibai-wasosi silaolaoma koina na ana walo sibenabenalan yoiwoisili ali kasiebwa kolili. 16 Na sauga ibaibaiwa bodailogabaegili yo ilau dedei paepaeli bwagabwaga menaikawakawanoi.

Tokewa ali meli kaiwena Yeisu ali tokasiebwa iwoisi(Madiu 9:1-8 yo Malika 2:1-12)

17 Kaliyate yabo koina Yeisu iyakayakatai tomo ko-lili. Palisiyao yo loina kana toyakayakataiwo siya siyaelesimiyasio, silaomaya Galili dedeina meuloina kolili, yo

Luka 5:18 23 Luka 5:26silaoma Yelusalema taon koina yo Yudiya dedeina meu-loina kolili. Kabo Yaubada ana kaiwe imiyamiya Yeisukoina na tokasiebwao iwoiwoisili. 18 Tomo tupwaliyaototawalololi yabo imiyamiya ana kaba keno mena sike-wai sikalaiyama sitonan yakato siluseyan nume kalonamena yo sipei-yatalu Yeisu manna mena. 19 Na nigesowasowali sikewa-luseyan, kaiwena tomo sibaibaiwasosi.Kabo simwalisae nume pwatana mena yo nume bwakoinasisoke-lapan. Mwa me ana kaba keno siyadalolo-lobiyenama boda luwaluwalili mena Yeisu manna mena.20 Saugana ali meli Yeisu igitai kabo iwalo totawalololikoina iba, “Yagu eliyam, am pwanoli Yaubada mannamena yanuwatu-pwaikiliko.”

21 Loina kana toyakayakataiwo yo Palisiyao sibomamosinuwanuwatu bwaite besiele, “Gubesi, yaiya tomonebwaite iya iwalo-bwagabwaga mwa Yaubada ilikwai?Nige tomo yabo sowasowana pwanoli inuwatu-pwaikili,Yaubada ibomamo sowasowana.” 22 Ali nuwatu Yeisuikataiyako, kabo iwalo kolili iba, “Tawae kaiwena ginaulibwaite kwanuwanuwatuili katemiu mena? 23 Imalamalaetem totawalololi koina yawalo, ‘Am pwanoli yanuwatu-pwaikili’ kaiwena bwaimwa nige mwalimwaline koliyautem nige itotolo. Na iyamo tem yawalo koina, ‘Kutoloam kaba keno ukwalai yo kulau’ na nige itotolo kaniyamwalimwaline lalakina. 24Nuwanuwagu wakatai TomoNatuna me ana kaiwe yanuwa yaulina mena sowasowanatomo ali pwanoli inuwatu-pwaikili.” Kabo Yeisu iwalototawalololi koina iba, “Yawalo koliwo, kutolo am kabakeno ukwalai yo kupileyoi am nume mena.” 25 Kabomwayamwayau itolo tomo meuloili manli mena yo anakaba keno iya koina ikenokenowa ikalai kabo Yaubadaitobatobalan ipileyoi ana nume mena. 26 Tomo meu-loili kateli sipitali, kabo Yaubada sitobatobalan yo me

Luka 5:27 24 Luka 5:34ali matausi siba, “Ginauli bwaite kaliyate kabona tagitaiiyamala uloi molosina.”

Tonaenaeli siya sinuwabui nuwanuwali Yeisu(Madiu 9:9-13 yo Malika 2:13-17)

27Mulina mena Yeisu ilogabaegili ilalauyoi kabo takesikana totano yabo esana Madiu, esana labuina Libai, ig-itai ana kaba paisowa mena imiyasio imiyamiya. Kaboiwalolau koina iba, “Kumuliya koliyau.” 28 Kabo Ma-diu itolo yo ginauli meuloina ilogabaegili na imuliyakoina. Silau Madiu ana nume mena, 29 kabo Madiuiwalo kan lalakina sikatububunan Yeisu kaiwena. Yeisuiyaele ikekakekani takesi kana totano yo tomo tupwaliyaosibaibaiwa simiyamiya mekalikavao Yeisu me ana tobe-naliyao sikekani toyawa. 30 Na Palisi tupwaliyao yo loinakana toyakayakatai tupwaliyao, siya tabe simiyamiyaboda Palisi luwali mena, sibalabalamumu ana tobenaliyaokolili siwaloba, “Tawae kaiwena mekamikavao takesikana totano yo ali tali tonaenaeli tupwaliyao wakekanyo kwanuma toyawa?” 31 Yeisu kainali ibenalan kaboiyamaisa iba, “Tonamwanamwa nige nuwanuwali towoi-woisi, tokasiebwaomo siya nuwanuwali. 32 Yalaoma nigeyakato siya siba ‘kai todudulai’ yayoganli na yalaomatolopwanoli yayoganili kabo ali naenaena koina sin-uwabui.”

Neli guliyam kana kalakisiye kaiwena. Yeisu anayakayakatai yo Yudiya mumugali nige sitotoyatoyawa.

(Madiu 9:14-17 yo Malika 2:18-22)33 Tomo tupwali siwalo Yeisu koina siba, “Yoni ana

tobenaliyao sauga sibaibaiwa guliyam sikalakisiyeyan yosikawakawanoi. Tabe Palisi ali tobenaliyao sipaipaisowaibesiele bwaite. Na kowa am tobenaliyao simiyamiyakankan yo simiyamiya numanuma.” 34 Yeisu kainaliiyamaisa iba, “Tem kasole soina sipaisowai kani nige

Luka 5:35 25 Luka 6:3-4sowana tokasole tauna ana eliyamwao guliyam sikalak-isiyeyan, saugana iya iyaele mekalikava. 35 Na sauganatokasole taunane sikele-gabaen luwali mena, mwa kaliya-tenane koina kani guliyam sikalakisiyeyan.” 36Yeisu walokobwaibwaili mena iwalowen kolili iba, “Nige sowanatomo yabo kaleko waluwaluna tupwatupwana kwamabeyabeyana koina ibwalui. Tem iginauli besiele, kalekowaluwaluna itabelulun kaleko beyabeyana koina na tai-galina ilalaki. 37 Tabe, nige sowana tomo yabo wainwaluwaluna isuwai kwapi kaba suwe beyabeyali kolili.Tem iginauli besiele, kani wain waluwaluna isese isaena koina wain kwapi kaba suwene iyuigali yo wainne yokwapi kaba suwene sisibayanaeli. 38 Bwaite nigele. Wainwaluwaluna sisuwai kwapi kaba suwe waluwaluli kolili.39 Na tomo siya simanasam wain beyabeyana kamnanakoina, genuwali wain waluwaluna. Kani siwaloba, ‘Wainbeyabeyana inamwanamwa.’ ”

6Yeisu iya Sabati kana guyau(Madiu 12:1-8 yo Malika 2:23-28)

1 Kaliyate sabati yabo koina Yeisu ilusae witi kanatano mena. Ana tobenaliyao siguliyam kabo witi kannasikibwali, nimali mena sikopali na silolo-kekakekan. 2Nasaugana Palisi sigitaili kabo siwalo Yeisu koina, “Tawaekaiwena sabati kana loina kwalikwai?” 3-4 Yeisu kainaliiyamaisa iba, “Saugana Kin Deibida me ana eliyamwaosiguliyam silusae Yaubada ana nume mena kabo Deibidabeledi yakayakasisina ikalai yo ikan yo siya mekanakavaobeledine tupwana iwolegili. Walo yawasosi Moseseana loina ilikwai kaiwena loinane iwalo yakato top-waolimo kali lonamwa sikan na Yaubada Deibida nigeikakawa-naenae-yani. Nuwana Deibida edeededena nige

Luka 6:5 26 Luka 6:14kwayayasili yo nige kwanunuwatu-kalatan.” 5Kabo Yeisuiwalo kolili iba, “Tomo Natuna iya sabati kana Guyau.”

Tomo yawasina ginauli lalakina kabo muli mena Sabatikana loina

(Madiu 12:9-14 yo Malika 3:1-6)6 Sabati yabo koina Yeisu ilusae nume tapwalolo mena

yo tomo iyakayakataili. Na nume tapwalolone koina tomoyabo iyaele imiyamiya nimana belubeluna. 7 Palisiyaoyo loina kana toyakayakataiwoYeisu simanman-kulakulaikaiwena nuwanuwali Yeisu kaba yakewaina yaina yabosilobai na koina siyakewai. Mwa koina sigitegite-namwanamwai tem tomone iwoisi Sabati mena. 8 Na alinuwatu ikatailiko kabo iwalo tomo nimana belubelunanekoina iba, “Kulaoma kutolo bwaite koina.” Yo iginaulibesiele. 9 Kabo Yeisu iwalo Palisiyao yo loina kana toy-akayakataiwo kolili iba, “Toisabo paisowa ilonamwayagilaSabati koina, namwanamwa tapaisowai o nae tapaisowai?Tomo yawasina talebo o taunuyamate?” 10 Yeisu mannailau tomo kaigeda kaigeda igitaili kabo tomone koinaiwalolau iba, “Nimam kutu.” Kabo nimana iutu yo in-amwanamwa. 11Na Palisi bodaliyaone me ali munamunailalakina mwa sibomamo siedeedede tem tawae siginauliYeisu koina.

Yeisu yoli tuwelo igitesipwaili(Madiu 10:1-4 yo Malika 3:13-19)

12Sauganane koina Yeisu isae koyamena ikawakawanoiYaubada koina kanasiga yanuwa ilayan. 13 Dabweloimwalisae kabo ana tomuliyayao iyoganli silaoma koinayo yoli tuwelo igitesipwaili yo iwalo kolili, iba, “Esamiyaoapositolo.” Na esa bwaite apositolo kana katai tosage-nawasa. 14 Siya igitesipwailiko yoli tuwelone esaliyaobwaite, Saimoni iya esana ipei Pita, Anidulu iya Saimonikanakava, Yemesamekanakava Yoni, yo Pilipi, Batolomiu,

Luka 6:15 27 Luka 6:2315 yo Madiu yo Tomasi, yo Yemesa yabo Alipio natuna yoSaimoni iya ilaomaya boda Selot* 16 yo Yudasa Isikaliotaiya naga Yeisu iwalo-masalan yo italamwan toloinao ni-mali mena yo tabe Yudasa yabo iya tamana esana Yemesa.

Yeisu tomo sibaibaiwa iwoisili(Madiu 4:23-25)

17 Kabo Yeisu me ana tobenaliyao yoli tuwelo silobiyo itolo dedei mala bakubakuna koina yo tomuliyayaosibaibaiwa yo tabe boda lalakina silaoma simiya-takikilanna ana edeedede sibenabenalan. Sibaibaiwa silaomayanuwa kikiuli Yudiya kalona mena, besiele Yelusalemataon koina, yo tupwaliyao silaomaya Taiya yo Saidonikolili bwaimwa kalita Mediteleiniya dekawana mena.Meuloili nuwanuwali iwoisili ali kasiebwa kolili. 18 Tabesiya me ali nuwapolowe kaiwena yaluyaluwa bikiimiyamiya kolili, meuloili iwoisili. 19 Boda lalakinanenuwanuwali Yeisu sikabitonan kaiwena sigitai kaiwelalakina iyawatagili koina yo tomo meuloili iwoisili.

Tomo siya Yaubada imuloloili(Madiu 5:1-12)

20Yeisumanna ilau siya simulimuliya koina kabo iwalo-lau kolili iba, “Komiu tobubutuma, Yaubada imuloloimiukaiwena ana kaba loina imiya kolimiu. 21 Komiu saugabwaite waguliyam Yaubada imuloloimiu kaiwena kaniiloya-kalapowonmiu. Komiu sauga bwaite kwavalamYaubada imuloloimiu, kaiwena iya kani ikabi-yaliyaya-yagimiu. 22Yaubada imuloloimiu tem tomo sikalomagigi-lagimiu yo sipei-kaisulu-wagimiu ali nume tapwalolomena yo sikawa-naenae-yagimiu yo sisikotanagimiu amimeli Tomo Natuna koina kaiwena. 23 Tem polowene* 6:15: Yudiya tomonliyao kaloli mena boda yabo imiyamiya esali Selotna bodane nuwanuwali Loma tomoliyao sitawoili Yudiya kalona mena nasibomamo siloinayagili.

Luka 6:24 28 Luka 6:32bwaite kwalobalobaili, sauganane koina kwayaliyaya yokwaselo kaiwena maisamiu lalakina iyaele bulibuli menaisanasana. Kwanuwatu-kalatan, beyabeyana Yudiyatubuliyao mumuga naenaenane bwaite siginauli palop-itao kolili. 24 Na komiu towasawasa kateguwao komiu,bwaliga kwasilae, kaiwena ami miya namwanamwanakwalobaiyako imwawasiko. 25 Komiu bwaite saugawakekan diyasese bwaliga kwasilae, kaiwena kani wag-uliyam. Komiu sauga bwaite totalatalawasi, bwaligakwasilae, kaiwena kani kwavalam nuwanuwanae molosi.26 Komiu towalo-sonoga mwakomwakotali sauga meu-loina tomo ami mwakota mena sitobatobalanagimiu,bwaliga kani kwasilae. Kwanuwatu-kalatan bwaite,beyabeyanaYudiya tubuliyao palopitaomwakomwakotalisitobatobalanagili.”

Kami tokalomagigiliwo kwamulolo kolili(Madiu 5:38-48 yo 7:12a)

27 Yeisu iwaloyoi iba, “Komiu bwaite kwabenabenalikoliyau na yawalo kolimiu, kami tokalomagigiliwo kwa-mulolo kolili. Siya sikalomagigi-lagimiu mumugamiuinamwanamwa kolili, 28 siya sikawa-naenae-yagimiu kwa-mulolo kolili yo siya siyakamkamnamiu wakawanoi kai-weli. 29 Tem tomo yabo papalim gegebam iunui kutage-lakeile papalim ulaulam kuwolenayoi na tabe iunuiyoi.Tem tomo yabo kam kwama tulutulu ikalai, tabu ku-mumunamunai na kutalamwan ikalai yo tabe kuetulankwama yaboyoi kuwolena. 30 Yaiya tem ginauli yaboikawanoi koliwo kuwolena mowoi, yo tem tomo yaboam gogo yabo ikalai tabu kuwawalo samasamalulu amgogone kaiwena. 31Mumuga bwaite nuwanuwamiu tomosiginauli kolimiu, komiu tabe waginauli kolili. 32 Temkumulolo am eliyam koina kaiwena imulolo koliwo na

Luka 6:33 29 Luka 6:38nige kumumulolo kam kaleya koina bwaite nige maisamimiyamiya bulibuli mena. Kaiwena tomo meuloili yo tabetonaenaeli ali tomomo simulolo kolili, bwaite mumuganenigemaisana imiyamiya bulibulimena. 33Temmumugaminamwanamwa am eliyam koina kaiwena mumugana in-amwanamwakoliwonanigemumugam inanamwanamwakam kaleya koina bwaite nige maisam imiyamiya bulibulimena. Kaiwena tomo meuloili yo tabe tonaenaeli mumu-gali sinamwanamwa ali tomomo kolili, bwaitemumuganenige maisana imiyamiya bulibuli mena. 34 Tem ginauliyabo kuwolena am eliyam koina kaiwena kani iyamaisa-yavivila koliwo na nige kuwowolena kam kaleya koinabwaite nige maisam imiyamiya bulibuli mena. Kaiwenatomo meuloili yo tabe tonaenaeli siyauya ali tomomokolili, bwaitemumugane nigemaisana imiyamiya bulibulimena. 35Na komiu ilonamwayagimiu kami tokalomagig-iliwo kwamuloloili yo mumugamiu inamwanamwa kolili.Tem ginauli yabo kwaolegili tabu ami nuwatu yakatokani siyamaisa-yavivilayoiyama kolimiu. Tem waginaulibesiele bwaite naga kabomaisa lalakina wakalai yo komiukwaemala Tomiyasaesosi natunao. Kaiwena Yaubadatomo naenaeli yo tabe siya nige sikakawatoki koina imu-loloili. 36 Tomo meuloili wakatekamkamna-yagili, besieleTamamiu ikatekamkamna-yagili.”

Kawanaenae walona(Madiu 7:1-5)

37 Iwaloyoi iba, “Tabu kamikavao ali pwanoli kwaloy-aloyaili kisi Yaubada ami pwanoli iloyaloyaili. Tabukwaba, ‘Siya tomo naenaeli’, kisi Yaubada iwalo besielebwaite kaiwemiu. Kamikavao ali pwanoli kwanuwatu-pwaikili, na Yaubada ami pwanoli inuwatu-pwaikili.38 Kwayauya kamikavao kolili, kabo Yaubada iyauyakolimiu. Kaiwena iya bosa itauli meuloina ikalapowon

Luka 6:39 30 Luka 6:45masumasuwe kabo iyeyawa kolimiu. Na liyene bwaitekwaolena kamikavao kolili bwaimwa iya kani liyenewakalai tabe besiele.” 39 Yeisu walo bwaite iwalowenkolili iwaloba, “Wagite-kalatagimiu yaiya mulina menakwalalau. Nige sowasowana tomangibugibu yabo ana talitomangibugibu iyogan. Tem iginauli besiele, kani yolilabuine sibeku gula mena. 40 Tosikulu nige sowasowanaana toyakayakatai ilalaki-gabaen, na kaigeda kaigeda temana sikulu meuloina iyemwawasi, ee iya kani besieleana toyakayakataine. 41 Gubesi tem mayau tasilina ku-mankulakulai kamkava manna mena na kowa sapalelelalakina iyaele manim mena nige kunuwanuwatu kai-wena? 42 Tem sapalele lalakinane nige ugigitai iyaelekowa manim mena, gubesi mwa nuwanuwam kuwalokamkava koina kuba, ‘Kaukava, mayau tasilinane yakele-gabaen manim mena.’ Tomwakomwakota kowa. Bagunanaga sapalele lalakinane manim mena ukwele-gabaenkabo manim imayale, ee kani sowasowam mayau tasili-nane ukwelegabaen kamkava manna mena.”

Mayau namwanamwana yo mayau naenaena kanli walona(Madiu 7:16-20 yo 12:33-35)

43 “Nige sowasowana mayau namwanamwana iuwekanna naenaena ipei. Besiele tabe, nige sowasowanamayau naenaena iuwe kanna namwanamwana ipei.44 Mayau kaigeda kaigeda kanli tagitaili kabo takataitoweya mayau namwanamwana yo toweya mayau nae-naena. Nige sowana bosibosi kanna takibwa samasamalikoina, yo nige sowana oine kanna takibwa mayau boi-boitana koina. 45 Tem tomo mumugana namwanamwanaikalapowon katena mena uwena namwanamwana kaniiyawatagili. Tem tomo mumugana naenaena ikalapowonkatena mena uwena naenaena kani iyawatagili. Tawae

Luka 6:46 31 Luka 7:5tem katelamena ikalapowon iya bwaimwa iyawayawatag-ilimaya gamwala mena.”

Tokabi-nume yoli labui(Madiu 7:24-27)

46 Kabo Yeisu iwaloyoi iba, “Tawae kaiwena kwawalokoliyau, ‘Guyau, Guyau,’ na nige yagu walo wagiginauli?47-48 Yaiya tem ilaoma koliyau yo yagu walo ibenalan yoisanapuwan, iya besiele tonume-kabi namwanamwana.Iya bwatanone ikeli-lobiyen yauli mena veku kaikai-wena koina kabo ana numene iyatolo vekune koina.Saugana yalubwasi ididi, ilau numene iunui na nige sowa-sowana numene inukui, kaiwena tomone numene ikabi-namwanamwai imatuwa. 49Na yaiya yagu walo ibenalanmowoi na nige isasanapuwan ee iya besiele tonume-kabinaenaena. Iya ana nume iyatolo bwagabwagai dekawapwatana mena. Saugana yalubwasi ididi yo nume iunuimwayamwayau numene iguli, yo ana guline dagugunailalakisosi.”

7Loma tokaleya ali tobaguna anameli Yeisu koina ilalakisosi(Madiu 8:5-13)

1 Saugana Yeisu ana edeedede boda kolili iyemwawasikabo ilau yanuwa Kapeneomi. 2 Na Loma tokaleya alitobaguna yabo iyaele bwaine koina. Ana topaisowayabo iya imulolo lalakina koina ikasiebwa kikiunamoiboita. 3 Saugana tobagunane Yeisu wasana ibenalan,kabo Yudiya ali tautaubalao lalakili tupwaliyao iyawasalisilau koina yakato sikawanoi ilau ana topaisowa ikabi-namwanamwai. 4Saugana tautaubalaone silau siyawatag-ili Yeisu koina mwa sikawanoi samasamalulu siwaloba,“Tobagunane iya tomo namwanamwana sowasowanamotem kusagui. 5 Kita Yudiya imulolo kolila mwa ama

Luka 7:6 32 Luka 7:12nume tapwalolo ikabiyako.” 6 Kabo Yeisu mekanakavaosilau kikiunamo siyawatagili tobagunane ana numemena, kabo tobagunane ana elieliyamwao iyawasali silaukainana siwalowen siba, “Guyau, imiyawaya tabu kubomakuyayapoloweo. Yau nige yagu namwanamwa ipapaganna tem yayoganwo kulaoma yagu nume mena. 7 Bwaitekaiwena mwa nige sowasowana yalaowa koliwo kaiwenanige yagu namwanamwa ipapagan. Tem kuwalomo nayagu topaisowa inamwanamwa. 8Yakatai sowasowam ug-inauli besiele, kaiwena yau yamiyamiya yagu tautaubalaolalakili ali loina yaulina mena, yo yauligu mena yagutokaleyayao simiyamiya. Tem yawalo yabo koina ‘kulau’kani ilau, yo tem yawalo yaboyoi koina ‘kulaoma,’ kaniilaoma. Na tem yawalo yagu topaisowa koina ‘bwaiteuginauli,’ kani iginauli. Mwa kowa sowasowam amwalomo koina kasiebwane kumalimaliuwan.” 9 SauganaYeisu walone bwaite ibenalan kabo katena ipitali, mwaitagelakeile iwalolau boda siya simulimuliya koina iba,“Yawalo kolimiu, nige tomo yabo yalolobai Isileli kalonamena ana meli kana lalaki besiele tomone bwaite. Mwatobagunane ana topaisowa woisi ilobaiyako.” 10Kabo anaelieliyamwaowa tobagunane iyawasali silau Yeisu koina,sipileyoi silau ana numemena, kabo sigitai ana topaisowainamwanamwako.

Yeisu kwabukwabuli yabo natuna tauna ikele-yatoloyoiboita mena

11 Nige sauga mamalawena Yeisu ilau yanuwa yaboesana Neini. Kabo me ana tobenaliyao yo boda lalakinamekalikavao silau. 12 Saugana siyawatagili yanuwa kabalusalusaena dedeina mena, tomo tupwaliyao silobaili,toboita yabo sikewai siyayawatagilanama. Toboitanesinana kwabukwabuli yo natunane tauna kaigedamo.Na boda lalakina mekalikava sinana silotoyawa silaulau.

Luka 7:13 33 Luka 7:2213 Saugana Guyau Yeisu sinene igitai katena ikamkamnamwa iwalolau koina iba, “Tabu valam.” 14 Kaboilau toboitane kana nabwanabwau ikabitonan, na siyatokewa silaulau sitolo. Iwalolau toboitane koina iba,“Game, yawalo koliwo kutolo.” 15 Kabo yawasina ipiley-oima itolo imiyasio yo iyatubu iedeedede. Mwa Yeisugamene iwolena-yapileyoi sinana koina. 16 Tomo meu-loili simatausi yo nuwali ipwanopwano kabo Yaubadasitobatobalan siba, “Palopita esana lalakina yabo bwaiteiyawatagili kolila. Yaubada ilaomako kita ana tomoyaoisaguila.” 17 Mwa Yeisu ana paisowa bwaite wasanasiyadebalala dedei meuloina kolili yo dedei tupwaliyaotabe kolili.

Yoni ana nuwalabulabui Yeisu kaiwena(Madiu 11:2-19)

18 Yoni Toyababitaiso ana tobenaliyao ana wasasiwolena ginauli meuloina kaiweli bwaite Yeisuipaipaisowailine. Kabo yoli labui iyoganli, 19 yo iyawasalina tem silau Guyau Yeisu koina sineli siba, “Gubesi, kowatomonaele Yoni iwalowalowegiwowa iyaele kulaomane,o naga kasanasanai tomo yaboyoi kaiwena?” 20 Sauganayoli labuine silau siyawatagili Yeisu koina kabo siwalolaukoina siba, “Yoni Toyababitaiso iyawasamai mwabwaite kalaomane nuwanuwamai kaneli tem kowatomonaele iwalowalowegiwowa iyaele kulaomane, onaga kasanasanai tomo yaboyoi kaiwena?” 21 Saugananekoina Yeisu tomo sibaibaiwa kali muya uloili uloilisimiyamiya ikabi-namwanamwaili, yaluyaluwa biki itao-yawatagilagili yo manli gibugibuli meuloili manli silala.22 Yoli labuine Yoni iyawasali kainali Yeisu ibenalan iba,“Kwapileyoi Yoni ana wasa kwaolena tawae iyawatagiliwagitaiyako yo kwabenalanako. Toman gibugibu manlisilalako yo kaeli naenaeli silokeikeileko, tolepelo yoli

Luka 7:23 34 Luka 7:30sinamwanamwako, totenakolawalo sibenalanako, toboitasitoloyoiko, yo tobubutuma wasa namwanamwanakana yakayakatai sibenalanako. 23 Siya nige sinunuwa-labulabui kaiwegu Yaubada imuloloili.”

24 Yoli labuine sipipileyoi kabo Yeisu iyatubu iedeed-ede boda kolili Yoni kaiwena. Iwaloba, “Tauna konaYoni Toyababitaiso ule bwagabwaga mena imiyamiyatomo iyabayababitaisoli yo komiu kwalau koina. Nasauganane koina tawae nuwanuwamiu wagitai? Nigekwalalau yakato tomo dabedabeuna wagitai. Kaiwenatomo dabedabeuna iya besiele lei liguna yaumai iyuiyui-kalakalai. Na Yoni iya nige besiele, wa? 25 Temnigele, kabo tawae nuwanuwamiuwagitai? Nuwana tomoyabo kaleko namwanamwana ilikwa? Nigele, kaiwenasiya kaleko namwanamwali silikwali simiyamiyaya kinali nume mena. 26 Na tawae nuwanuwamiu wagitai?Nuwana palopita yabo? Yawalo kolimiu, walo yawasosiYoni iya palopitao bagubagunali ilalaki-gabaegili. 27 Yonikaiwena mwa Yaubada iwalo-masalan palopita gamwanamena iba, ‘Yagu tosagenawasa kani yayawasa-bagunayanna iya am kamwasane ikatububun kaiwem.’ 28 Yawaloyawasosi kolimiu, yanuwa yaulina kana tomiya baguba-gunali yo kanasiga kabona meuloili Yoni Toyababitaisoilalaki-gabaegili. Na iyamo yaiya tem imeli yakato yauMesaiya iya imiyamiya Yaubada ana kaba loina koinayo Yoni Toyababitaiso ilalaki-gabaen.”* 29 Boda meka-likavao takesi kali totano Yeisu ana walo bwaite sibenalankabo siba, “Yaubada ana walo idudulai”, kaiwena siyabwaite beyabeyana Yoni iyababitaisoli. 30 Na Palisiyaoyo loina kana toyakayakataiwo Yaubada ana nuwatu kai-weli sisikotanan, kabo nige sitatalamwagili yakato Yoni* 7:28: Bwaite koina Yeisu Yoni Toyababitaiso ipeiyatalu kaiwena ana kataiMesaiya kaiwena ikikiu.

Luka 7:31 35 Luka 7:38iyababitaisoli.

Yeisu Yudiya toloinao ikawa-yauyaule-yagili31 Yeisu iwalo Yudiya toloinao kolili iwaloba, “Gubesi

na komiu mumugamiu yo ami tali Yudiya mumugali?Kaba gite bwaite kani yawalowen ami nuwamayale kai-wena. 32 Gagagiliwo simiyasio kaba gimwala menasiyogayoga kalikavao kolili siba, ‘Kasole kana igo kayuina komiu nige kwaseselo, boita walina kawaliyan nakomiu nige kwavavalam.’ Mumugamiu besiele gagag-ili mumugali kaiwena nuwanuwamiu lalakina tem mu-mugamiu yaume yagu tobenaliyao kamuliya. Na sauganamumugamiu nige kamumuliya wakawa-naenae-yagimai.33 Komiu tomwakomwakota kaiwena Yoni ilaoma yoguliyam ikalakisiyeyan kawanoi kaiwena yo wain nigeinunuma. Iya todudulai na komiu wakawa-kabaleya-yani.34 Yo yau Tomo Natuna yalaoma yakekan yo yanumakabo komiu kaiwegu kwaba, ‘Tomone bwaite iya tokankalakalabili yo tonuma kalakalabili, iya takesi totano yotonaenaeli ali eliyam.’ 35 Na yau yawalo kolimiu yakatosonoga yawasosi ilaomaya Yaubada koina yo naga uwenatagitai kabo sonogane takawa-yawasosiyan.”

Sine ganaganawalina ana mulolo Yeisu koina ilalakisosikabo Palisi yabo ana mulolo

36 Palisi yabo esana Saimon ikawanoi Yeisu koinatem ilau yo mekanakava sikekan. Kabo ilau Saimonana nume mena ilusae imiyasio yo ikekan. 37 Yosine ganaganawalina yabo imiyamiya yanuwane koina.Wasa ibenalan yakato Yeisu iyaele ikekakekan Saimonana nume mena kabo olo bwalaina namwanamwasosinabotolina ikalaiyama. 38 Yeisu iyaele ikekakekan kabosinene ilau ilusae itolo Yeisu salina mena yo ivalavalammatalilona ididi-lobi kaena mena yo kaena ibuta mwa

Luka 7:39 36 Luka 7:45itona koina kaena isau yo kaena inisoili yo olo bwalainanamwanamwana isuwe-lobiyen kaena mena yo iyaoloi.39 Saugana Saimon sinene ana paisowane igitai, kaboinuwanuwatu bwaite besiele, “Yabatoko tomone bwaiteYeisu iya palopita yabo na nuwana nigele. Tem iyapalopita yabo kani ikatai yakato sinene bwaite iya sineganaganawalina yo itawoi, na nigele, nige ikakatai,kaiwena italam na sinene bwaite yona ikabitonan.”40 Yeisu Saimon ana nuwatu ikataiyako kabo iwalo koinaiba, “Saimon, edeedede yabo nuwanuwagu yawalowenkoliwo.” Mwa Saimon italam iba, “Besiele. Toyakayakataikuwalowen na yabenalan.” 41 Kabo Yeisu edeededeneiwalowen koina iba, “Tomo labui mane sibuki taubalayabo koina, yabo kana buki siliba kana baibaiwa paibiandeledi na yabo kana buki siliba kana baibaiwa pipti.42 Kabo siya yoli labuine nige sowasowali kali bukinesiyamaisa kabo taubalawa kali bukiwa isoke-gabaegiliiwaloba, ‘Yanuwatu-pwaikimiu kami bukine kaiweli.’ ”Yeisu ana edeedede iyemwawasi kabo ineli Saimon koinaiba, “Yoli labuine kolili, yaiya kani imulolososi taubalanekoina?” 43 Kabo Saimon kainana iyamaisa iba, “Yagunuwatu nuwana tomo bwaite kana buki lalakinane iyaimulolososi taubalane koina kabo muli mena kana bukikikiunane, kaiwena ana taubala ana nuwatu-pwaikinanekaiwena mwa iyaliyaya lalakina ana taubalane koina.”Mwa Yeisu iba, “O, walo yawasosi.”

44 Kabo Yeisu itagelakeile manna ilau sinene koina,kabo iwalo Saimon koina iba, “Tabu sinene ugigitai tawaeiginaginauline koliyau? Saugana yalaoma am numemena nige waila kuleleguyama na kaegu yadeuli na iyamatalilona koina kaegu iyabuta yo itona koina isauli.45 Kabona nige kuninisoiyau yagu lusaemane koina, nasine bwaite saugana ilusaema iyatubu kaegu inisonisoi

Luka 7:46 37 Luka 8:2-3yo nige ilolopei. 46 Nige olo ukwakalaiyama na itogukuyayaoloi na iya olone bwalaina namwanamwana isuwaikaegu kolili na iyaoloili. 47 Kabo yawalo koliwo, sinenekana buki lalakinane bwaimwa kana katai ana pwanoliibaibaiwa ganawali koina Yaubada isoke-gabaegiliko mwakaiwena sinene ana mulolo koliyau ilalakisosi. Na kowaSaimon kam buki kikiuna Yaubada isoke-gabaenako nabwaimwa nige ginauli lalakina koliwo mwa kaiwena ammulolo koliyau nige ilalalaki.” 48 Kabo Yeisu iwalolausinene koina iba, “Am pwanoli Yaubada manna menainuwatu-pwaikiliko.” 49 Siya mekanakavao simiyagogosikekakekan sibalabalamumu siba, “Toisabo tomo bwaiteyakato pwanoli inuwatu-pwaikili?” 50 Kabo Yeisu iwalosinene koina iba, “Am meli ikabi-namwanamwaiwo. Ku-lau me am nuwa-daumwali.”

8Sinesineo mekalikava Yeisu

1 Mulina mena Yeisu ilotakikili yanuwa lalakili yokalo kikiuli kolili, Yaubada ana kaba loina wasananamwanamwana iyakayakataiyan tomo kolili. Yeisu meana tobenaliyao yoli tuwelo, 2-3 yo sinesineo sibaibaiwamekalikavao sitakitakikili. Na kaloli mena yoli yaiyonamosiya tauna kona me kali kasiebwa yo yaluyaluwa bikiimiyamiya kolili na Yeisu iwoisiliko. Siya esaliyao bwaite.Meli iya sibaMagidala, iya tauna kona yaluyaluwa biki kalibaibaiwa seben Yeisu itao-yawatagilagili koina, yo Susanayo tabe Yowana, iya wainena Kusa iya bwaimwana Elodiana nume kana topaisowa lalakina. Sinesineo sibaibaiwasiboma alimane yo ali gogo sitalamwagili kabo kolili Yeisume ana tobenaliyao sigitegite-kalatagili.

Patu toyasulu kana walo kobwaibwaili(Madiu 13:1-9 yo Malika 4:1-9)

Luka 8:4 38 Luka 8:134 Tomo sibaibaiwa silaoma dedei uloi uloi kolili yo

silogogoma silaoma Yeisu koina kabo iedeedede koliliwalo kobwaibwaili mena iba, 5 “Tomo yabo ilau tanomena patu iyasululi sabi kuma. Saugana patu iyasul-uli, tupwali sitalu-suwala silau kamwasa mena yo tomosiutuyapatuli kabo man sieva-talu yo sikanli. 6 Tupwalisitalu-suwala silau malavekuveku mena. Mwayamwayausikin na iyamo bwatanone nige ibabalubalu, nige wailakabo kinne siweweka. 7Tupwali sitalu-suwala silau kawasinaenaeli luwalimena. Na kawasi naenaelimwayamwayausikin-saema yo sipanli simomosi-yamateli. 8 Na patutupwali sitalu-dudulai bwatano namwanamwana koinakabo sikin-lalaki yo siuwe yo sidibubu kanli wan andeledi(100).” Yeisu ana walo iyemwawasi yo iyoga kainanalalakina mena iba, “Tem metenamiu, ilonamwayagimiuwalone bwaite kwabenalan yo kwanuwatu-kalatan.” 9 Yosaugana Yeisu ana tobenaliyao sineliyan walo kobwaib-wailine kana bui kaiwena, 10 iba, “Yaubada ana kabaloina kana nuwatu wadawadamna yalivasiyako kolimiukabo nuwamiu sidudulai na siya tomo uloili nigele.Walo kobwaibwaili mena yaedeedede kolili na mesabanasimanman-kulakulamo na nige sigigitai, yo sibenabenal-imo na nige sikakatai.”

Yeisu patu toyasulu kana kobwaibwaili ikabiyamayale(Madiu 13:18-23 yo Malika 4:13-20)

11 Yeisu iwaloba, “Patu toyasulu ana walo kobwaib-waili kana dudulai bwaite besiele. Patune Yaubada anawalo. 12Patu toyasulu iyasululi na sitalu-suwala kamwasamena bwaimwa siya tomo Yaubada ana walo sibenalankabo Seitani ilaoma yo walone kateli mena ikele-gabaenna tabu simemeli yo lebo silolobai. 13 Patu toyasuluiyasululi na sitalu-suwala malavekuveku mena bwaimwatomo siya walone sibenalan yo mwayamwayau me ali

Luka 8:14 39 Luka 8:20yaliyaya sipeili kateli mena. Na ginauli kaigeda walonenige sinuwanuwatu dudulai kateli mena, lamli nigesilolobi namwanamwa kabo ali meli nige imamamalawe.Saugana tem woya o polowe silobai mwayamwayauyaluyaluwali sibui yo sisikote. 14 Patu toyasulu iyasululina sitalu-suwala kawasi naenaeli luwali mena, bwaimwatomo siya walone sibenalan mowoi, na yanuwa yaulinakana yaliyaya yo kana wasawasa kaiwena sinuwanuwatu,kabo walone bwaite sipan-yamate, nige kanna ipa-pagan. 15 Patu toyasulu iyasululi na sitalu-dudulaibwatano namwanamwana koina, bwaimwa tomo siyawalone sibenalan yo sikabi-kalatan kateli mena. Katelisikalapowon nuwatu dudulaina yo namwanamwana yosikalakisiye kanasiga uwena iyawatagili.”

Yeisu iya ala mayale kabo nige sowasowana ala meli Yeisukoina tawadam

(Malika 4:21-25)16 Yeisu iwaloyoi kolili iwaloba, “Tem mayale tagabu,

gubesi, tapei gulewa yaulina mena o kaba keno yaulinamena? Nigele. Tapei kaba peina mena na mesabanatomo meuloili numene koina silusae na mayalene sigitai.17 Tawae tomo siwadam kateli mena Yaubada kani iya-mayale na tomo meuloili sikatai. 18 Tawae kwabenalankwanuwatu namwanamwa kaiwena. Yaiya me ana kataiYaubada kaiwena Yaubada kani ietulan. Yaiya iboma ananuwatu mena yo ana katai mena Yaubada kani ikele-gabaen.”

Analiyao siya Yeisu ana susuwo?(Madiu 12:46-50 yo Malika 3:31-35)

19 Yeisu sinana yo kanakavao silaoma sabi gitainana nige sowasowali silau salina mena kaiwena bodailalakisosi. 20 Kabo tomo yabo ana wasa iwolena iba,

Luka 8:21 40 Luka 8:28-29“Sinam yo kamkavao siyaele bwaite sitotolo gana mulimena, nuwanuwali siedeedede koliwo.” 21 Yeisu kainanaiyamaisa, iba, “Siya Yaubada ana walo sibenalan yosipaisowai ali miyamiya koina siya mwa sinaguwao yokaukavao.”

Yeisu yaumai yo wowoli iloinayagili(Madiu 8:23-27 yo Malika 4:35-41)

22 Kaliyate yabo koina Yeisu me ana tobenaliyao wagayabo koina simwalisae kabo iwalo kolili iba, “Takuketalopanaisi dedei yabo mena.” Kabo sikuke silau.23 Sikalakalau na Yeisu ikenokeno. Yo wowoli lalakinasilobai yo tabe bagolu isuwesuwe-likwa waga mena masakikiunamo waga ipowon yo isalili. 24 Ana tobenaliyaosilau koina siyanoi siba, “Taubala, Taubala, kutolo masakikiunamo tasalili.” Kabo Yeisu itolo yo yaumai yo bagoluiyokoiyagili. Yo yaumai ilopei yo sowasowaga idaumwali.25Yo iwalo kolili iba, “Tomalaele naga kwamemeli.” Kabokateli sipitali yo simatausi lalakina yo sienelineli-yagilisiba, “Toisabo tomo bwaitete? Ginauli meuloina kainanasibenalan yo tabe besiele yaumai yo bagolu.”

Yeisu tokabaleya yabo iwoisi(Madiu 8:28-34 yo Malika 5:1-20)

26 Yeisu me ana tobenaliyao silopanaisi siulisi Gelasa.Na dedei Gelasa bwaimwa Galili na iyamo dedei yabomena. 27 Saugana Yeisu ikaisuluma waga mena tomoyabo yaluyaluwa biki imiyamiya koina igitai. Na tomonesauga meuloina mekowakowana nige ana nume ipapaganna imiyamiya salai luwaluwalili mena. 28-29 Sauganayaluyaluwane imiyamiya koina nige sowana yabo ipan-kalatan bwagana tem seni koina sipan. Sauga tupwananimana yo kaena sipanli seni mena na iyamo nimanamena iutusili yo seni kaenamena igoluli yo yaluyaluwane

Luka 8:30 41 Luka 8:37ana kaiwe koina iyabubu ilau dedei paepaeli bwagab-waga mena. Tomone Yeisu igitai kabo iwui yo ilaomakoina, manna mena tutulina italu-sakonayan yo ip-walou. Yo Yeisu iwalo yaluyaluwa biki koina iba,“Kowa yaluyaluwa biki tomone bwaite koina kuyawatag-ilima.” Kabo yaluyaluwa bikine iyoga kainana lalakinamena iba, “Yeisu, Yaubada Tomiyasaesosi Natuna, tawaenuwanuwam uginauli koliyau? Tabu kuyayakamkam-nayau.” 30 Yo Yeisu ineli koina iba, “Kowa esam?” Kabokainana iyamaisa iba, “Yau esagu Boda”. Iwalo besielekaiwena yaluyaluwa biki sibaibaiwa tomo bwaite kalonamena simiyamiya. 31 Kabo sikawanoi samasamaluluYeisu koina tabu igagabae-yataluli gula kaba silae kalonamena bwaimwa Giyena koina. 32 Na putete salina menapolo baibaiwali sidumudumuli. Kabo yaluyaluwa bikinesikawanoi Yeisu koina tem silusae polone kolili. Yeisu ita-lam, 33 kabo yaluyaluwa bikine siyawatagili tomone koinayo silau silusae polone kolili. Kabo polo gwauli sisagenasilobi mala naenaena mena sibeku na sigalomwasi kalitamena.

34 Saugana polo togitekalatan sigitai sisagena silauyanuwa lalakili yo yanuwa kikiuli kolili na ginauli meu-loina siwalo-masalagili tomo kolili. 35Kabo tomomeuloilisilaoma na tem manli mena sigitai tawae iyawatagiliko.Saugana siyawatagilima Yeisu koina, tokabaleyane silobaiyo sigitai, iya baguna yaluyaluwa biki bodaliyao silusaekoina, imiyasio Yeisu kaena mena, imiyamiya mekanakwama yo kulukuluna idudulaiko kabomeuloili simatausime ali nuwa pwanopwano. 36 Siya Yeisu ana paisowasigitaiyako kalikavao tomuliyama ali wasa siwolegili toka-baleyane gubesi Yeisu anawoiwoisina. 37Kabo tomomeu-loili Gelasa koina sikawanoi Yeisu koina tem ali dedeineilogabaen kaiwena meuloili me ali matausi lalakina. Mwa

Luka 8:38 42 Luka 8:47Yeisu ipileyoi wagane koina yakato ikukeyoi ilau. 38 Anasauga mwalisae tokabaleyane ilau koina ikawanoi temmekanakava sikuke silau. Na Yeisu nige itatalam yoiba, 39 “Kuvivila kulau am susuwo ali wasa kuwolegilitawae Yaubada ipaisowai kaiwem.” Na tokabaleyane ilauitakikili yanuwane tomoliyao kolili iedeedede tawae Yeisuipaisowaiyako koina.

Yeisu sinesineo labui iwoisili(Madiu 9:18-26 yo Malika 5:21-43)

40 Yeisu me ana tobenaliyao sikuke silopanaisiyoimasiulisi. Saugana Yeisu ikaisulu boda lalakina silaomame ali yaliyaya siyogan kaiwena sisanasanai. 41 Kabotomo yabo esana Yailo, iya tapwalolo kana tobagunayabo, ilaoma. Sauganane Yeisu igitai, manna mena tu-tulina italu-sakonayan, na ikawanoi samasamalulu temilau ana nume mena, 42 kaiwena nige natuna yaboyoi,natunane bwaite kaigedamo sinena ana bolime tuweloikasiebwa lalakina masa kikiunamo iboita. Kabo Yeisumekanakava silau. Yo boda lalakina simulimuliya nasiyetubatubali. 43 Na bodane luwali mena sine yabo meana kasiebwa, kwasine ididididi bolime tuwelo na iyamonaga medidina. Tomo sibaibaiwa sitonan tem siwoisina nige sowasowali. 44 Sinene ilau Yeisu dagelana menakana kaleko sopana ikabitonan. Mwayamwayau kwasineana didi ilopei. 45 Kabo Yeisu iba, “Yaiya ikabitonagau?”Meuloili siwaloba, “Nigele”. Yo Pita iba, “Taubala, bodalalakina siyatakikilagiwo silaulau yo siyetubatubali mwasitupaiwo.” 46 Na Yeisu iba, “Yakatai yabo ikabitona-gau kaiwena yalotonan yagu kaiwe tupwana iyawatagilikoliyau.” 47 Sinene ikatai nige sowasowana ikeno-wadamkabo me ana matausi yo me ana tabubu ilaoma italu-miyasio Yeisu manna mena yo iba, “Yau yakabitonagiwokaiwena nuwanuwagu woisi yalobai. Kam kaleko sopana

Luka 8:48 43 Luka 9:3yakabitonan kabo mwayamwayau woisi yalobai.” Tomomeuloili sinene ana walo sibenalan. 48 Yeisu iwalolausinene koina iba, “Natugu, ammeli iwoisiwo, kulaume amnuwa-daumwali.”

49 Yeisu iyaelemo iedeedede kabo tomo yabo Yailoana nume mena wasa ilawanama iba, “Natum iboitako.Nige sowana toyakayakatai ana sauga kuyavenuwan.”50 Yeisu tomone ana walo ibenalan na iwalolau Yailokoina iba, “Tabu ukakatewakaka na kumelimo koliyau nanatum inamwanamwa.” 51 Saugana silaoma siyawatagiliYailo ana nume mena Yeisu bodane ikausili tabu silu-lusae bwaimwanamo Pita, Yoni yo Yemesa yo gamasinenetamana yo sinana. 52 Bodane meuloina sivalavalam koy-asili gamasinene kaiwena na iba, “Valam besi. Kaiwenagamasinene nige iboboita ikenokenomo.” 53 Ali nuwatuiboitako mwa Yeisu ana walo kaiwena simalumaluwan.54 Yeisu gamasinene nimana mena ikabilau iba, “Gama-sine, kutolo.” 55 Kabo gamasinene boita mena itoloyoi,yaluyaluwana ipileyoima, manna ilala yo ana kaba kenomena itolo yo imiyasio. Yeisu iwalo kana siwolena yoikekan. 56 Sinana yo tamana kateli sipitali siyaliyaya naiwalo kaiwe kolili iba, “Tabu yaiya yabo koina kwawawalo-masala yagu paisowa bwaite kaiwena.”

9Yeisu tobenaliyao iyawasali siyawatagili(Madiu 10:5-15 yo Malika 6:7-13)

1Yeisu tobenaliyao yoli tuwelo iyoganlima simiyagogo,kabo kaiwe yo loina iwolegili kolili na yaluyaluwa bikisitao-yawatagilagili yo tomo siya mekali kasiebwa sikabi-namwanamwaili. 2 Kabo iyawasali siyawatagili silauYaubada ana kaba loina wasana siyakayakatai-yani yotokasiebwa sikabi-namwanamwaili. 3 Sauga kikiunamokabo silau na kali loina iwolegili, iwalo kolili iba, “Tabu

Luka 9:4 44 Luka 9:11ginauli yabo kwalolokalai ami laune kaiwena, tem sige,tem kaleko kana tobwa, tem kan o tem mane. Yo temkami kwama tabu labui. 4 Tem kwalusae yanuwa yabokoina yo tomo yabo iyoganmiu, kwamiyamiya ana numemena kanasiga yanuwane kwalogabaen. 5 Tem yanuwayabo tomonliyao nige siyayaliyaya kaiwemiu, kaemiudekadekawana wakotatai-yani, kabo sikatai yakato kalimaisa kani silobai. Imwawasi kabo yanuwane kwalo-gabaen.” 6 Mwa tobenaliyaone siyawatagili silotakik-ili silau yanuwa yo yanuwa kolili, kabo yanuwa meu-loili kolili wasana namwanamwana siyakayakatai-yani yotokasiebwao sikabi-namwanamwaili.

Elodi nuwana ipwanopwano Yeisu kaiwena(Madiu 14:1-12 yo Malika 6:14-29)

7 Elodi, iya dedei Galili kana gavana, ginauli meu-loili bwaite Yeisu ipaisowaili wasana ibenalan. Kabonuwana ipwanopwano yo inuwanuwatu lalakina kaiwenatomo tupwaliyao siwaloba, “Tomone bwaite iya YoniToyababitaiso boita mena itoloyoima.” 8 Tupwaliyaosiwaloba, “Bwaimwa Ilaitiya iyawatagilimayoi.” Yo tabetupwaliyaoyoi siba, “Palopitao bagubagunali yabo itoloy-oima boita mena.” 9 Na Elodi iba, “Beyabeyana yawaloYoni galogalona sitomyako, na tomone bwaite yaiya iyana tomo meuloili ana paisowa meuloina kaiweli siedeed-ede?” Kabo Elodi nuwanuwana lalakina tem Yeisu igitai.

Yeisu ginauli kaba nuwapwanopwano ipaisowai tomo paibitausan iyakanli

(Madiu 14:13-21 yo Malika 6:30-44 yo Yoni 6:1-14)10Kabo tobenaliyao yoli tuwelo esali ipeili apositoloyao

sipileyoima Yeisu koina yo ali paisowa meuloina wasanasiwalowen koina. Kabo siyamo ikalaili mekanakavaosilau yanuwa yabo esana Betesaida. 11 Na boda lalakina

Luka 9:12 45 Luka 9:20Yeisu ana laune wasana sibenalan kabo siyamuli-kusuli.Yeisu iyaliyaya kolili mwa iyoganlima, kabo iedeededekolili Yaubada ana kaba loina kaiwena yo siya sikasiebwayo nuwanuwali namwanamwa silobai iwoisili. 12 Kabokikiunamo dabwelo isugu, tobenaliyao yoli tuwelo silauYeisu koina siwaloba, “Bodane kuyawasali silau kalo lalak-ili yo kalo kikiuli kolili dedei salili mena, kabo kali yokaba keno siloya kaiwena dedei bwaite paepaeli bwagab-waga.” 13 Kabo Yeisu kainali iyamaisa iba, “Komiu kankwaolegili sikekan.” Kabo tobenaliyao siwalo-talawasikoina siba, “Bwaite tawae kolimai imiyamiyane bwaimwabeledi paibi yo iye labui. Gubesi, nuwanuwam kalauna kan kayamaisa bodane bwaite kaiweli?” 14 Na bo-dane bwaite kaloli mena tatao kali baibaiwa besiele paibitausan. Yeisu iwalo ana tobenaliyao kolili iba, “Tomokwayakasali boda kaigeda pipti yo boda kaigeda pipti nakwawalo simiyasio.” 15Mwa tobenaliyao siginauli besiele,kabo tomo meuloili simiyasio. 16 Yo Yeisu beledi paibiyo iye labui ikalaili isakaisae bulibuli mena yo iwalo-muloloili Yaubada koina kabo itabekivikivili, iwolegili anatobenaliyao kolili yo siya siyauyan tomo kolili. 17 Tomomeuloili sikekan diyali sisu, kabo ali kantele tobenaliyaositano-gogon sitauli kodo mena kodo kana baibaiwatuwelo.

Pita iwalo-masala Yeisu iya Mesaiya(Madiu 16:13-28 yo Malika 8:27—9:1)

18 Kaliyate yabo Yeisu ibomamo ikawakawanoi na anatobenaliyao siya siyaelemekanakavao kabo ineli kolili iba,“Boda siwaloba yakato yau yaiya?” 19 Kainana siyamaisasiwaloba, “Tupwaliyao siba kowa Yoni Toyababitaiso, tup-waliyao siba kowa Ilaitiya yo tupwaliyao siba kowa palop-itao bagubagunali yabo itoloyoima boita mena.” 20 Kabo

Luka 9:21 46 Luka 9:29Yeisu iba, “Na komiu, kwawalo yakato yau yaiya?” Pitakainana iyamaisa iba, “KowaMesaiya iya Yaubada iwaloy-ameliyako.” 21 Kabo Yeisu ana tobenaliyao iyanuwapeiliiba, “Tabu tomo yabo ana wasa kwaolena.” 22Yo iwaloyoikolili iba, “Tomo Natuna kani kamkamnameuloina ilobai,kabo Yudiya ali toloinao yo topwaoli lalakili yo loina kanatoyakayakataiwo kani sisikotanan yo siunuyamate kabokaliyate yaiyona koina kani itoloyoi.”

Yeisu kana muliya ipolowesosi23 Kabo iwalo meuloili kolili iba, “Tem yabo

nuwanuwana imuliya koliyau iboma ana namwanamwaisikotanan, kabo kaliyate kaigeda kaigeda kana keloseikalai yo ikewai na imuliya koliyau. 24 Kaiwena yaiyatem nuwanuwana iboma yawasina ileboi kani yawasinaigabaen, na yaiya tem yawasina igabaen kaiwegu ee kaniyawasinane ileboi. 25 Tem tomo yabo yanuwa yaulinameuloina ikalai iloinayan na ibomayoi yaluyaluwanaigabaen yo maisana naenaena ilobai, tawae kananamwanamwa? Nigele, awa? 26 Tem tomo yaboimwalimwaline-yagau yo yagu walo imwalimwalineyanee yau Tomo Natuna kani yamwalimwaline-yani sauganatem yapileyoima me yagu wasawasa yo mekaukavaTamagu ana wasawasa yo mekaukava aneloseyaoyakayakasisili ali wasawasa. 27 Yawalo yawasosi kolimiu,tomo tupwaliyao siyaele bwaite koina Yaubada ana kabaloina sigitai kabo muli mena kani siboita.”

Yeisu iya Yaubada ana gitesipwa tomona(Madiu 17:1-8 yo Malika 9:2-8)

28 Yeisu walone bwaite iwalowen nuwana kaliyate eit(8) imwawasi kabo tobenaliyao yoli yaiyona ikalaili Pita,Yoni yo Yemesa mekanakavao silau sikawasae koya menasabi kawanoi. 29 Iya iyaele ikawakawanoi na manna

Luka 9:30 47 Luka 9:39kana koleya ibui yo kana kaleko mayamayalesosina yoipigapigabu. 30Kabo tautaubalao labui Mosese yo Ilaitiya,31 sitolo-mayale Yeisu salina mena mayaleli ipigapigabuyo mekalikava Yeisu siedeedede ana boita kaiwena, nagakani iboita Yelusalema koina besiele Yaubada ana nuwatu.32 Pita mekanakavao manli ikenokeno mwa sikenomatena saugana sikeno-tolo kabo Yeisu ana wasawasa sigitaiyo tabe tautaubalao labui sigitaili mekalikava sitotolo.33 Tautaubalao labuine ali sauga logabaenna Yeisu, kaboPita iwalo koina iba, “Taubala, inamwanamwa tem kitatamiyamiya bwaite koina. Kabo gwau yaiyona takabili,yabo kowa kaiwem, yabo Mosese kaiwena yo yabo Ilaitiyakaiwena.” Iwalo besiele na nige ikakatai tawae kaiwenaiwalowalone. 34 Saugana Pita iyaelemo iedeedede yaloy-aloi ilaoma meuloili iyakaboboili kabo Pita yo kanakavaolabui simatausi, kaiwena siya siyaele silusaeko yaloyaloikalonamena. 35Kabo kaina yabo ilaoma yaloyaloine koinaiba, “Bwaite natugu iya yagitesipwai, kwabenali koina.”36Saugana kainane imwawasimwaYeisu ibomamo sigitai.Sauganane koina tobenaliyao simwanou yo nige tomoyabo ana wasa siwowolena ginauli bwaite sigigitaine kai-wena.

Yaubada ana kaiwe koina yaluyaluwa biki kaikaiwenagamene koina Yeisu itao-yawatagilan

(Madiu 17:14-18 yo Malika 9:14-27)37 Yanuwa ilayan Yeisu me ana tobenaliyao yoli yaiy-

ona silobima koya mena, kabo boda lalakina silaomaYeisu mekalikava sielobelobe. 38 Tomo yabo bodaneluwali mena iyoga-laoma iba, “Toyakayakatai, yakawanoikoliwo, natugu tauna ukwate-kamkamna-yani kaiwenaiya natugune kaigedamo. 39 Sauga ibaibaiwa yaluyaluwabiki koina imiyamiya yo iwui yo ikikiwasi yo polugamwana mena iyawayawatagili. Na yaluyaluwa bikine

Luka 9:40 48 Luka 9:49nige natugu ilologabaen kanasiga yona meuloina isi-bayanayanae. 40Mwa yakawanoiko am tobenaliyao koliliyakato yaluyaluwane sitao-yawatagilan na nige sowa-sowali.” 41 Kabo Yeisu iwalo tobenaliyao kolili iba, “Yoguikwatakwata-yagimiu. Kaiwena komiu te yau tamiyamiyasauga imamalawesosi yo yakalakisiye-yagimiu na nuwananige ami meli ipapagan na yaluyaluwa bikine kwatao-yawatagilan.” Kabo Yeisu itagelakeile yo iwalo tomonekoina iba, “Natum ukwalaiyama koliyau.” 42 Na sauganagamene ilalaoma kabo yaluyaluwa bikine igabae-yatalubwatano mena yo ikikiwasi. Yeisu iwalo yaluyaluwabikine koina iyawatagili, kabo gamene ilogabaen yo in-amwanamwa. Mwa Yeisu gamene iwolena-yapileyoitamana koina. 43Yo tomo meuloili kateli sipitali Yaubadaana kaiwe lalakina kaiwena. Tomo siya siyaele sin-uwanuwatu ginauli meuloili bwaite Yeisu ipaipaisowailikaiweli, mwa iwalo ana tobenaliyao kolili iba, 44 “Yaguwalo bwaite kwabenalan-namwanamwai. Tomo Natunasauga kubwakubwana koina kani sitalamwan tomo nimalimena.” 45 Na tobenaliyao nige nuwali imamayale Yeisuana walone kaiwena. Matausi kaiwena nige sowasowalisineli koina ana walo kana dudulai kaiwena.

Yaiya esana yanuwa yaulina mena ipeiyatalu nagaYaubada kani ipeiseyan

(Madiu 18:1-5 yo Malika 9:33-40)46 Tobenaliyao ali boda kalona mena siegamwagamwa-

pakiki-yagili tem yaiya kaloli mena esana ilalaki. 47Yeisuali nuwatu ikataiyako kabo melumelu kikiuna yabo iyo-ganama yo iyatolo salina mena. 48 Kabo iwalo kolili iba,“Yaiya tem esagu mena melumelu kikiuna yabo isaguibwaimwana iya isaguiyau, na yaiya tem isaguiyau ee iyakagu toyawasa tabe isagui. Yaiya tem luwamiu menaesana kwapeiyatalu ee iya esana ilalakisosi.” 49 Kabo

Luka 9:50 49 Luka 9:59Yoni iwalo Yeisu koina iba, “Taubala, tomo yabo kagi-tai esam mena yaluyaluwa biki itao-yawatagilagili kabokawalo-kausi tabu ipapaisowai yoi, kaiwena iya nige alaboda yabo.” 50 Yeisu iwaloba, “Tabu kwawawalo-kausikaiwena yaiya tem nige ikakalomagigi-lagimiu bwaimwaiya kamikava.”

Sameliya yanuwana yabo tomoliyao Yeisu sisikotanan51 Yeisu ana boita kana sauga ikelakubwamako

mwa kani yanuwa yaulina ilogabaen na ipileyoibulibuli mena kabo ana nuwatu iyakaiwe yakato ilauYelusalema. 52 Tomo tupwaliyao iyawasa-bagunayagilisilau dedei Sameliya yanuwana yabo koina na kabamiya sikatububunan Yeisu mekanakavao kaiweli. 53 Nayanuwane tomonliyao nige Yeisu koina siyayaliyayatem ilusae ali yanuwa mena, kaiwena sikatai yakatoilalau Yelusalema kaiwena na siya Sameliya NumeTabu Yelusalema koina sisikotanan. 54 Saugana tobenaliYemesa yo Yoni wasane bwaite sibenalan simunamunaimwa sineli Yeisu koina siwaloba, “Taubala, nuwanuwamkalau kawalo mayau ilobima bulibuli mena yo igabulisiwedoli?” 55 Mwa itagelakeile manna ilau kolili kaboiyokoiyagili, 56 mwa Yeisu me ana tobenaliyao silauyanuwa uloina koina.

Yeisu kana muliya kaiwena sowasowana tatalam yawasosi(Madiu 8:19-22)

57 Yeisu me ana tobenaliyao silalau kamwasa mena,kabo tomo yabo iwalolau koina iba, “Toisabo yanuwakoina kulalau, kani yamuliya koliwo.” 58 Yeisu tomonekainana iyamaisa iwaloba, “Bwauwa ule mekali gulasimiyamiya yo man sievaeva me kali noi simiyamiya, nayau Tomo Natuna nige yau kaba miya ipapagan na koinayakeno.” 59Tabe iwalo tomo yaboyoi koina iba, “Kumuliya

Luka 9:60 50 Luka 10:6koliyau.” Na tomone Yeisu kainana iyamaisa iwaloba,“Guyau, kutalamwagau na kusanasanaiyau tamagu iboitayalau yapei, kabo yamuliya koliwo.” 60 Kabo Yeisu iwalokoina iba, “Toboita ali toboita sipei, na kowa kulaomakulau Yaubada ana kaba loina wasana kuluwewasayani.”61 Yo tomo yaboyoi iwaloyoi Yeisu koina iba, “Taubala,nuwanuwagu yamuliya koliwo na baguna kutalamwa-gau na yalau yakawa-kaiyoni totouguwao kolili.” 62 NaYeisu iwalo koina iwaloba, “Tem yaiya tomo nuwanuwanaipaisowa na sauga meuloina igitegite-pileyoi iya nigesowasowana Yaubada ana kaba loina kaiwena ipaisowa.”

10Yeisu tomo kali baibaiwa sebenti tu iyawasali siyawatagili(Madiu 11:20-24)

1 Kabo muli mena Yeisu boda uloili igitesipwailitomuliyayao kaloli mena yo iyawasali kali baibaiwasebenti tu sibaguna silau yanuwa yo kalo meuloiliiya kani ilau kolili. Ali lau koina yoli labui labuiiyawasali. 2 Kali loina iwolegili iwaloba, “Tano ilalakikanna simatuwa, na topaisowa nige sibabaibaiwa. Nasowasowana wakawanoi Guyau koina, iya tano tanuwa-gana, na tem topaisowao tupwaliyaoyoi iyawasali silaowasisaguimiu ana tano kannawakeli. 3Na kani yayawasamiukwalalau besiele sipi silalau bwauwa sokasokali luwalimena. 4 Tabu ami mane wakakalaili o tem ami gogo kanatobwa, o tem kaemiu kana suma kwalolokalaili. Tabukwalolo-totolo kamwasa mena na tomo mekamikavaokwaedeedede. 5 Saugana tem kwamwalisae nume yabokoina baguna kwawalo kolili kwaba, ‘NuwadaumwaliYaubada iyeyawa numene kana tomiya kolimiu.’ 6 Temtomo me ali nuwadaumwali simiyamiya, ami walo-mulolo nuwadaumwali kani imiyamiya kolili. Tem

Luka 10:7 51 Luka 10:15nigele, ami walo-mulolone kani ipileyoiwa kolimiu.7 Kwamiyamiya numene koina, kabo kan yo waila siyasiyeliwa wakekan yo kwanuma kaiwena ilonamwayanbwaite topaisowa maisana. Tabu kwatatakikili numeyo nume kolili. 8 Tem kwalusae yanuwa yabo koinana tomo siyoganmiu yo siyaliyaya kaiwemiu kannesikakatububunanne kaiwemiuwakekan. 9Tokasiebwaoneyanuwane koina wakabi-namwanamwaili yo ali wasakwaolegili kwawaloba, ‘Yaubada ana kaba loina ilaomakosalimiu mena.’ 10 Na tem kwalusae yanuwa yabo koinana tomo nige siyayaliyaya kaiwemiu, kwalau ali kamwasamena kwawaloba, 11 ‘Ami yanuwa kauna yo dekadekawanakaekaemai mena ipatu kakotatai-yani kolimiu na wakataikani maisana naenaena kwalobai. Tabe kwanuwatu-kalatan yakato Yaubada ana kaba loina ilaomako salimiumena.’ 12Na yawalo kolimiu, yanuwane siya sisikotanag-imiu yatala kana sauga koina kali maisa kani ilalakisosisikalai kabo Sodoma.

13 Oo tomo Yudiya kwamiyamiya yanuwa Kolasinyo Betesaida katekamkamnamiu, bwaliga kani kwasilae.Tauna kona ginauli kaba nuwapwanopwano yapaisowai-liko luwamiu mena, na nige kwanunuwabui. Ginaulikaba nuwapwanopwanone nige yapapaisowaili Taiya yoSaidonimanlimena. Na temyapaisowaili Taiya yo Saidonimanli mena kani mwayamwayau kwauya kwamana sik-wamai yo kau koina simiyasio yo sinuwabui. 14 Na siyaTaiya yo Saidoni, Yaubada kani isikotanagili kaiwena siyatoyauyaule yawasosi. Na yawalo kolimiu, yatala kanakaliyate koina, komiu Kolasin yo Betesaida, maisamiuipolowesosi kabo muli mena Taiya yo Saidoni kali maisa.15Gubesi komiu Kapeneomi? Nuwana ami nuwatu yakatoYaubada esamiu ikeleisinan bulibuli mena? Nigele. Kaniipeiyatalumiu kwalobi molosi toboitao ali yanuwa gunna

Luka 10:16 52 Luka 10:22mena.” 16Kabo Yeisu iwaloyoi yoli sebenti tune kolili iba,“Yaiya tem ami walo ibenalan yagu walo ibenalan. Yaiyatem isikotanagimiu, isikotanagau. Na yaiya isikotanagaubwaite iya kagu toyawasa isikotanan.” Yeisu ana walobwaite sibenalan kabomeuloili silau yo sipaisowai besieletawae Yeisu iwalowen kolili.

Tomo sebenti tune sipileyoima Yeisu koina(Madiu 11:25-27 yo 13:16-17)

17 Yoli sebenti tune sipileyoima me ali yaliyaya yosiwaloba, “Guyau, tomo meuloili ama walo sibenalan.Yo tabe besiele yaluyaluwa biki saugana esam menakawalo kolili ama walo sibenalan simwasali siyawatagili.”18 Yeisu iyaliyaya ali paisowa kaiwena kabo kainali iya-maisa iba, “Yamanman-kulakula na Seitani yagitai anakaiwe ibelu yo bulibuli mena ibekuma besiele pigabu.19Ami kaiwe yaeyawa na sowasowana weso yo gasakilikilipwatali mena kwalau kwautu-yamateli yo kami tokalo-magigili Seitani ana kaiwe wakaiwe-gabaen, nige sowa-sowana kwasilae. 20 Na tabu yakato yaluyaluwa biki amiwalone sibebenalanne kaiwena kwayaliyaya. Na iyamokwayaliyaya kaiwena esamiu Yaubada ilele-lobiyenakoana buki koina bulibuli mena.” 21 Sauganane koinaYaluyaluwa Tabuna yaliyaya koina Yeisu iloyakalapowonkabo iwaloba, “Tamagu, bulibuli yo yanuwa yaulina aliGuyau, yatobalanagiwo kaiwena am kaba loina kana kataikuwadam tosonoga yo tokatai kolili yo kuyamayaleyakosiya besiele gagagili kolili. Tamagu, yakawa-toki koliwokaiwena am nuwatu kupaisowai besiele.”

22 “Katai meuloina Tamagu iyeyamako na yayamayaletomo kolili. Nige yabo ikakataiyau iyamo Tamagu yo nigeyabo Tamagu ikakatai yaumo Natuna yo siya yagitesip-waili Tamagu yayamayale kolili.”

Luka 10:23 53 Luka 10:3223 Yeisu itagelakeile manna ilau ana tobenaliyao yoli

tuwelo sibomamo kolili iwalolau iba, “Walo yawasosiYaubada iwalo-muloloimiu kaiwena tawae komiu wagitaitomo tupwaliyao nige sigigitai. 24 Na yawalo kolimiu,palopitao yo kin bagubagunali sibaibaiwa nuwanuwalilalakina tawae komiu wagitai siya tabe sigitai, nanige sigigitai, yo nuwanuwali lalakina tawae komiukwabenalan siya tabe sibenalan, na nige sibebenalan.”*

Walo kobwaibwaili tomo Sameliya kaiwena25 Sauga yabo koina loina kana toyakayakatai yabo

itolo na Yeisu itonan ineliyan iwaloba, “Toyakayakatai,tawae yapaisowai na yawasi miyamiya yaina yalobai?”26Yeisu kainana iyamaisa iba, “Buki Tabu ana walo gubesiam yasiyasilina? Kana dudulai gubesi am kalakalaina?”27 Mwa tomone iwaloba, “Yeoba am Yaubada kumulolokoina katem meuloina koina, yaluyaluwam meuloinakoina, am kaiwe meuloina koina yo am nuwatu meuloinakoina. Yo kamkava kumulolo koina besiele kuboma ku-mulolo koliwo.” 28 Yeisu iwalolau koina iwaloba, “Amwalo idudulai. Kupaisowai besiele na yawasi miyamiyayaina ukwalai.” 29 Na loina kana toyakayakatainenuwanuwana iboma ipeiseyan yakato iya todudulai. Kaboiwalo Yeisu koina iwaloba, “Yaiya kaukava na yamulolokoina?” 30 Ana walo Yeisu iyamaisa iwaloba, “Tomoyabo ilaomaya Yelusalema ilalau yanuwa Yeliko kaiwenakabo tokewali sikeno-wadam kamwasa mena, sikabikala-tan kana kwama silolo yo ana gogo meuloina sikewalilina siunu-gwalagwalai kikiunamo iboita kabo silogabaen.31 Na sauganane koina topwaoli yabo ilalau kamwasanekaigedana koina. Saugana tomone igitai ikenokeno kaboilogege ilau papali yabo mena. 32 Besiele tabe tapwalolo* 10:24: Yeisu iwalowalo ibomayoi kaiwena yo ana yakayakatai kaiweli.

Luka 10:33 54 Luka 10:40kana topaisowa yabo susu Libai tomona, iyawatagilimadedeinane koina yo tomone igitai kabo ilogegeyoi ilaukamwasa papali yabo mena. 33 Na Sameliya tomonayabo imwalisae ana donki pwatana mena ilaulau yoiyawatagili dedeinane koina tomone igitai ikenokeno,kabo katena ikamkamna-yani. 34 Kabo ikaisulu ilau olibekanna mekanakava oine ikalaili kana gai kolili ipeili yokaleko mena ipanli. Ipeiseyan ana donki pwatana menayo ilawan yanuwa mena, kabo ilawan nume taumanayabo koina yo igitekalatan. 35 Yanuwa ilayanyoi, kabosiliba labui iwolena nume taumana tanuwagana koinayo iwalolau koina iwaloba, ‘Tomone bwaite ugitekalatanna saugana tem yapileyoima tawae kusagui koina kaniyayamaisa-yapileyoi koliwo.’ ” 36 Kabo Yeisu ana edeed-ede iyemwawasi yo inelilau loina kana toyakayakataikoina iwaloba, “Gubesi am nuwatu? Tomone yoli yaiy-onane luwali mena yaiya tosilaene kanakava?” 37 Loinakana toyakayakataine neline iyamaisa iwaloba, “Iyaikatekamkamna-yani mwa isagui.” Kabo Yeisu iwalolaukoina iwaloba, “Tabe kowa kulau kupaisowai besiele.”

Yeisu iyaele Mata yo Meli ali nume mena38 Yeisu me ana tobenaliyao ali laune koina siyawatag-

ili yanuwa yabo koina. Na yanuwane koina sine yaboesana Mata imiyamiya. Yo iya Yeisu iyoga-luseyan ananume mena. 39 Na Mata kanakava imiyamiya esanaMeli iya ilau imiyasio Yeisu salina mena na ana edeed-ede ibenabenalan. 40 Na Mata inuwanuwatu lalakinakan kana paisowa yo paisowa tupwaliyao kaiweli kaboilau Yeisu koina yo iwaloba, “Guyau, gubesi am nuwatupaisowa meuloina yabomamo yaginaginauli na kaukavaMeli ilogabaegau iyaele mekamkava am edeedede iben-abenalan na nige isasaguiyau? Kuwalo na ilaoma is-

Luka 10:41 55 Luka 11:9aguiyau.” 41 Guyau Mata kainana iyamaisa iba, “Mata,Mata, kunuwanuwatusosi ginauli meuloili kaiweli, 42 naginauli kaigedamo kana nuwatu ilalaki. Bwaite Meliigitesipwai inamwanamwasosi, kabo tabu yaiya yaboikakausi.”

11Yeisu ana yakayakatai kawanoi kaiwena(Madiu 6:9-13 yo 7:7-11)

1 Sauga yabo Yeisu iyaele ikawakawanoi yanuwa yabokoina. Saugana ana kawanoi iyemwawasi, kabo anatobenali yabo iwalo koina iba, “Guyau, kuyakataimai natem kakawanoi besiele Yoni ana tobenaliyao iyakataili.”2 Kabo Yeisu iwalo kolili iwaloba, “Saugana wakawanoikwawalo bwaite besiele. Tamamai, esam siyakasisiyan,mumugam ilobima. 3 Kaliyate kaigeda kaigeda ka-mai kuyelima kolimai. 4 Ama naenaena kunuwatu-pwaikili, kaiwena kamakavao meuloili ali naenaena koli-mai kanuwanuwatu-pwaikili. Tabu kulalawagimai woyakoina.”

Takawanoi samasamalulu5 Kabo Yeisu iwaloyoi kolili iwaloba, “Kaba gite yabo

bwaite. Tem yabo kolimiu boniyai luwaluwalina ilau anaeliyam ana nume mena yo iba, ‘Kaukava, beledi yaiyonakuyelima, 6 kaiwena kagu taumana yabo ilaoma kamwasamamalawena koina iyaele yagu nume mena, na nige kanyabo imiyamiya koliyau na yaolena koina.’ 7 Tem anaeliyam kainana iyamaisa iwaloba, ‘Tabu kuyayanoiyau,gamwa yakausiyako yo menatuguwao kakenokeno nigesowasowana yatolo yo ginauli yabo yaeyawa.’ 8 Naiyamo tomone ana kipisi-samasamalulu kaiwena kani anaeliyamne itolo na tawae nuwanuwana iwolena. 9 Nayawalo kolimiu, wakawanoi kabo Yaubada iyeyawa, yo

Luka 11:10 56 Luka 11:18kwaloya kabo kwalobai, yo wakipisi kabo gamwa isokekolimiu. 10 Kaiwena tem yaiya ikawanoi kani ikalai,yaiya iloyai kani ilobai yo yaiya ikipisi kani gamwa isokekoina. 11-13 Kabo takatai tem takawanoi Yaubada koinayakato Yaluyaluwa Tabuna iyeyama kolila kani iginaulibesiele, kaiwena iya katena sokesokena yawasosi. Iya anamulolo kita natunao kolila ilalakisosi kabo tama yanuwayaulina ali mulolo natuliyao kolili. Komiu tamaliyao,tem natumiyao sikawanoi iye kaiwena, gubesi, kani wesokwaolena? Nigele. O tem sikawanoi pou kaiwena, kanigasakilikili kwaolena? Nigele. Bwaine besiele, temtakawanoi Tamala koina YaluyaluwaTabuna kaiwena kaniiyeyama kolila.”

Yeisu iya nige Seitani ana boda yabo kaiwena ikalekaleyaSeitani ana boda koina

(Madiu 12:22-30 yo Malika 3:20-27)14 Yaluyaluwa biki yabo imiyamiya tomo yabo koina

yo nige sowasowana iedeedede. Yeisu ilau tomone koinayo yaluyaluwa bikine itao-yawatagilan. Kabo tomoneiyatubu iedeedede kabo sauganane koina boda katelisipitali. 15 Na Palisi tupwaliyao siwaloba, “Yeisu iyaimiyamiya Seitani ana boda kalona mena mwa kaiwenasowasowana yaluyaluwa biki itao-yawatagilagili.” 16Bodatupwaliyaoyoi nuwanuwali Yeisu sitonan kabo siwalokoina siwaloba, “Kilakilala yabo uginauli na kakatai waloyawasosi am kaiwe ilaoma Yaubada koina.”

17 Yeisu bodane ali nuwatu ikataiyako kabo iwalolaukolili iwaloba, “Tem boda kaigeda na siyakasa boda labuisipaisowai kolili na sibomayoi siekalekaleya-yagili kabobodane kani mwayamwayau itatagwaligwali imwawasi.Tabe besiele tem susu yabo iyakasa kani mwayamwayauitatagwaligwali imwawasi. 18 Ee besiele tabe Seitani

Luka 11:19 57 Luka 11:23

ana boda. Tem sibomayoi siekalekaleya-yagili ko-lili kabo bodane kani mwayamwayau itatagwaligwaliimwawasi. Na iyamo nigele, Seitani ana boda ikaiwe, kai-wena siyesagusagu-wagili, na nige siekalekaleya-yagili.Na komiu kwawawalo yakato yau Seitani ana bodayabo mwa kaiwena yaluyaluwa biki yatao-yawatagilagili.Bwaine mwakota kaiwena tem yau yamiyamiya Sei-tani ana boda kalona mena kani nige yaluyaluwa bikiyabo yatatao-yawatagilan. 19 Komiu Palisiyao ami to-benaliyao yaluyaluwa biki sitao-yawatagilagili. Na yautem Seitani ana kaiwe koina yaluyaluwa biki yatao-yawatagilagili kabo yaiya ana kaiwe koina komiu amitobenaliyao yaluyaluwa biki sitao-yawatagilagili? Kai-wena ama paisowa kaigedana. Na ami tobenaliyao amiyakewa mwakomwakotana kani siwalo-masalan kolimiukaiwena siya sikataiyako yakato Yaubadamo ana kaiwekoina sowasowana yaluyaluwa biki tatao-yawatagilagili.20 Na tem Yaubada ana kaiwe koina yaluyaluwa bikiyatao-yawatagilagili walo yawasosi Yaubada ana kabaloina ilaomako kolimiu. 21-22 Tem tokaiwe yabo ananume igitekalatan yo ana kaleya kelepana yo ana ebeuinonowaili, me ana nuwadaumwali kaiwena ana meli ipeiana kaleya kelepana yo ana ebeu kolili. Na sauganatem yabo iya ana kaiwe ilalakisosi ilaoma mekanakavasikaleya yo iunui kani ana kaleya kelepana yo ana ebeuikele-gabaegili koina. Imwawasi kani ana gogo wasawasaiyauyan. Bwaine besiele yaginauli saugana tomone nigekainana yawoisi, yakaleya Seitani koina, yaunui, anakaleya kelepana yo ana ebeu yakele-gabaegili yo tomoneyawasina yaolena-yavivila. 23 Yaiya nige imiyamiyakoliyau iya kagu tokalomagigili. Yo tem yaiya yabo nigemekaukava kapapaisowa-gogo iya yagu paisowane kanatosibayanae.”

Luka 11:24 58 Luka 11:31Yaluyaluwa biki ana pileyoima tomone kalona mena(Madiu 12:43-45)

24 Yeisu iwaloyoi iba, “Saugana yaluyaluwa bikiiyawatagilima tomo yabo koina, yaluyaluwane dedeileleyana ule bwagabwaga mena itakitakikili ana kabakaiyawasi iloyaloyai, na nige yabo ilolobai. Mwa iba,‘Naga kani yapileyoi tomone yalologabaenne koina.’25 Saugana ipileyoi igitai tomone katena besiele numeyabo sikuyayakoyo sikatububu-nonowaiyako. 26Kabo ilauyo ana tali yaluyaluwa biki kolili kali baibaiwa seben tabeikalaili siya mumugali naenaesosili, kabo mekanakavaosilusae yo simiyamiya tomone katena koina. Tomoneana miyamiya bagubagunana inae na bwaite muli menainaesosi.” 27 Saugana Yeisu iyaele iedeedede kabo sineyabo iyoga-laoma bodane luwali mena iba, “Sineneikabiwo yo susuna koina kususu tatobalani.” 28 Yeisukainana iyamaisa iwaloba, “Siya analiyao Yaubada anawalo sibenalan yo siobigai sinamwanamwasosi kabo mulimena sinene iya ikabiyau kana tobali.”

Tomo nuwanuwali Yeisu kilakilala yabo iginauli sigitai(Madiu 12:38-42)

29 Tomo bodali ilalaki ilaulau kabo Yeisu iwalolau koliliiwaloba, “Yaso bwaite komiu toyauyaule, nuwanuwamiukaba gite yabo yaginauli kaiwemiu na kani nige kabagite yabo yaeyawa, bwaimwanamo iyawatagiliko palopitaYona koina. 30 Yona iyamala kaba gite tomo Ninibe kai-weli, na besiele tabe yau Tomo Natuna yaemala kaba giteyaso bwaite saugane kaiwemiu. 31 Kaliyate yatala koinaSeba ali toloina lalakina sine yabo (kuin) kani itolo yoikawa-naenae-yagimiu kaiwena sauga beyabeyana koinailaomadedei kelamamalawe koina yavana ana dedeimenanuwanuwana Kin Solomoni ana yakayakatai sonosono-gana ibenalan. Na yawalo kolimiu, yabo iyaele bwaite, iya

Luka 11:32 59 Luka 11:39Kin Solomoni esana ilalaki-gabaen. Na ana yakayakatainige kwabebenalan yo nige kwanunuwabui. 32 Tabekaliyate yatala koina tomo Ninibe kani sitolo sikawa-naenae-yagimiu, kaiwena sauga beyabeyana koina Yonaana guguye sibenalan kabo mumugali naenaena koinasinuwabui. Na yawalo kolimiu, yabo iyaele bwaite, iyaYona esana ilalaki-gabaen. Na ana guguye nige kwabebe-nalan yo nige kwanunuwabui.”

Kaba gite mayale kaiwena(Madiu 5:15 yo 6:22-23)

33 Nige sowasowana tomo yabo mayale igabu kaboiwadam o gulewa ikalai yo mayalene ikopwaiki. Nakani ipei ana kaba miya mena na mesabana siya tolusaenumene koina mayalena sigitai. 34 Manim iya besieleyom kana mayale. Tem manim sinamwanamwa, kaniyom meuloina imayale. Na tem manim sinae, kani yommeuloina iboniboniyai. 35Ugitekalatagiwo tabumayalenekatem mena iboboniboniyai. 36 Kabo tem yom meuloinaimayale yo nige dedei yabo iboboniboniyai kani meuloinaimayale yawasosi besiele odam mayalena imayamayalekoliwo.

Palisiyao yo loina kana toyakayakataiwo ali mwakota kai-wena maisana silobai

(Madiu 23:1-36 yo Malika 12:38-40)37 Saugana Yeisu ana walo iyemwawasi Palisi yabo

ikawanoiyan tem ilau ana nume mena yo mekanakavasikekan. Kabo Yeisu ilau ana nume mena ilusae yoimiyasio kaba kekan mena. 38Na Palisine igitai Yeisu nigenimana idedeuli kekan kana loina kaiwena kabo katenaipitali.* 39 Kabo Yeisu iwalo koina iwaloba, “Komiu boda* 11:38: Yudiya ali loina bwaite besiele. Baguna nimali sideulili kabosikekan.

Luka 11:40 60 Luka 11:46Palisi besiele komwa yo gaeba bikibikili, kaiwena dage-lamiumo kwadeudeulili, na kalomiu ipowon yawasosikewali yo mumuga naenaeli kolili. 40 Toyauyaule komiu.Iya Yaubada kaigedana dagela yo kalo iboma labuineiyamayaleli. 41Na temga gogo wasawasane kalomiumenasiya kwamankikiwasi-yagili sauga meuloina kwasoiyagilitobubutumao kolili kani yomiu meuloina sikapwa. 42 Ookatekamkamnamiu Palisi, bwaliga kwasilae. Kaiwenaloina lalakili kwanuwa-mwatainagili na loinamo kikiulikwanuwanuwatu-kalatagili. Loina lalakili siya Yaubadaana mulolo yo yatala dudulaina. Loina kikiuli siya loinakaigalu yo pam yo venavena kaiweli. Komiu ami saugawagabagabaen kaigalu yo pam yo venavena kali yakasakoina, kikiuna kwaolena Yaubada koina na meuloinawakalai kaiwemiu. Na ilonamwayagimiu bwaite gin-auli lalakiline waginauli-baguna-yagili kabo muli menaginauli kikiuli. 43 Oo katekamkamnamiu Palisi, bwaligakwasilae. Kaiwena nume tapwalolo koina nuwanuwamiukwamiyasio baguna tomo manli mena. Tabe tem tomosilobaimiu kaba maketi koina nuwanuwamiu sigitaimiuna me ali yakasisi sikawatoki kolimiu. 44Oo katekamkam-namiu, bwaliga kwasilae. Kaiwena komiu katemiu luwanamena ginauli naenaeli sipowon besiele salai siya nigekilakilala yabo yo tomo nige sikakatai yakato kalonamena bowa ikalapowon, kabo silolokeikeile pwatali menasiutumonamona.”

45 Loina kana toyakayakatai yabo Yeisu ana waloibenalan, kabo iwalolau koina iwaloba, “Toyakayakatai,saugana am walo kuwalowen palisi kaiweli ee kaitabe ukawa-naenae-yagimai.” 46 Yeisu kainana iya-maisa iwaloba, “Oo katekamkamnamiu loina kana toy-akayakataiwo, komiu tabe bwaliga kwasilae. Kaiwenaloina polopoloweli kwapeili tomo pwatali mena kabo kali

Luka 11:47 61 Luka 11:54kayakayale ipolowesosi kolili na komiu nige ginauli yabokwapapaisowai na yakato kwasaguili. 47Oo katekamkam-namiu, bwaliga kwasilae. Kaiwena palopitao salaili menakali nuwatu-kalatan kwapaisowaili na siya palopitaonetubumiyao siunuyamateli. 48Kabo kwawalo-masalagimiutubumiyao ali paisowa wakawa-namwanamwa-yani, kai-wena siya palopitao siunuyamateli yo komiu salaili menakilakilala kwapaisowaili. 49 Bwaite kaiwena Yaubada anasonoga mena iwaloba, ‘Palopitao yo apositoloyao kaniyayawasali silau kolili, mwa tupwaliyao kani siunuya-mateli yo siya tupwaliyao siyakamkamnali.’ 50 Mwakoina komiu yaso bwaite kani maisa naenaena meuloinakwalobai palopitaone ali boita kaiweli yanuwayaulina anakaba tubu mena yo kanasiga kabona. 51 Iyatubuya Eibelikoina kanasiga Sekalaiya. Sekalaiya siunui kaba pwaoliyo Nume Tabu kana dedei yakayakasisina luwaluwalilimena. Na yawalo kolimiu, todudulai ali boita meu-loina maisana komiu yaso bwaite kani kwalobai. 52 Ookatekamkamnamiu komiu loina kana toyakayakataiwo,bwaliga kwasilae. Kaiwena Yaubada ana katai kanaki iyaele wakele-gabaenako. Nige Yaubada wasanakwayayakatai-yadudulai tomo kolili. Mwa kaiwena kaninige kwaboma kwalulusae. Tabe siya nuwanuwali silusaeali kamwasa wakaukausi.”

53 Yeisu numene ilogabaenako. Kabo sauganane koinaPalisimekalikavao loina kana toyakayakataiwome alimu-namunai kabo siyatubu Yeisu sikawa-naenae-yani mwasiloina yakato kani neli sibaibaiwa sineliyagili koinana tem sigamwapakiki mekalikava. 54 Kaiwena siyanuwanuwali tem Yeisu ana edeedede koina lopwano yabosilobai na mesabana koina sikabikalatan.

Luka 12:1 62 Luka 12:912

1 Sauganane tomo bodali kali baibaiwa tausan yo tausansilogogoma yo sietubatubali-yagili, kabo Yeisu iedeedede

baguna ana tobenaliyao kolili iwaloba,“Wagite-kalatagimiu Palisi ali yisti kaiwena, mumugali

mwakomwakotana bwaite kabona yawalowenakokolimiu kisi mumugaline ipanaisiwa kolimiu. 2 Tawaeginauli wadawadamli waginaulili kani simayale tomo

sigitaili sikataili. 3Kabo tawae kwawalowalowenboniboniyai mena kani tomo sibenalan imayale, yo

tawae kwabalabala-mumuwan kamikavao tenali menabiliutusi kalona mena kani siyoga kaikaiwe ganamuli

mena na tomo meuloili sibenalan.”Tabu kwamamatausi tem tomo nuwanuwali siunuya-

matemiu(Madiu 10:26-33 yo 12:32 yo 10:19-20)

4 “Yagu eliyamwao, tabu tomo kwamamatausagili siyatem nuwanuwali siunuyamatemiu kaiwena siya sowa-sowana kwapimiumo siunuyamate, na nige sowasowaliginauli yaboyoi siginauli boita mulina mena. 5 Amiwasa yaeyawa, Yaubadamo iya kwamatausan, iya anakaiwe imiyamiya sowasowana yomiu iunuyamateli yomuli mena tabe sowasowana ikele-luse-yagimiu mayauwedowedolina koina. Besiele yawalo kolimiu, iya bwaitekwamatausan. 6 Bwagana kitekitele valigigi sigimwala-yagili maisana toeya labuimo, na Yaubada nige kitekite-lene yabo igigite-gabaen. 7 Besiele tabe komiu itomiuwiyaliyao kali baibaiwa iyasiliyako. Kabo tabu kwa-mamatausi kaiwena komiu maisamiu ilalakisosi kabokitekitele meuloili maisali. 8 Na yawalo kolimiu, temyaiya tomo manli mena iwalo-masala yakato iya yagutomo, iya esana kani yau Tomo Natuna yawalo-masalanYaubada ana aneloseyao manli mena. 9 Na tem yaiya

Luka 12:10 63 Luka 12:19tomo manli mena siuvalayagau, yau tabe kani yau-valayan Yaubada ana aneloseyao manli mena. 10 Yaiyatem Tomo Natuna ikawa-naenaeyan, sowasowana in-uwabui na nuwatu-pwaiki ilobai Yaubada koina saugayatala koina, na yaiya iwalo kawasewa YaluyaluwaTabuna koina, Yaubada tomone ana pwanoli kani nigeinunuwatu-pwaiki. 11 Saugana tem sikalaimiu silawag-imiu Yudiya ali nume tapwalolo mena yatala kaiwena,o tem sipeimiu yanuwa kana toloinao manli mena tabukwanuwanuwatu tawae kani kwawalowen na koina li-vasi kwalobai. 12 Kaiwena sauganane koina YaluyaluwaTabuna iyakenayagimiu tawae kani kwawalowen.”

Tabu tanuwanuwatusosi yanuwa yaulina kana wasawasakaiweli

13 Tomo yabo boda luwali mena iwalo Yeisu koinaiwaloba, “Toyakayakatai, kuwalo kaukava koina tamamaiana wasawasa bwaite iboita-gabaegili iyakasa tupwanaiyeyama koliyau.” 14 Yeisu kainana iyamaisa iwaloba,“Eliyam, yaiya ipeiyau na yaemala ami toloina na mesa-bana tamamiu ana wasawasa yayakasa yomiu labui kai-wemiu?” 15 Kabo Yeisu iwalo bodane kolili iwaloba,“Wagite-kalatagimiu, tabu kwamamankikiwasi ginauliuloi yo uloi kaiweli, kaiwena bwagana tem ami wasawasaibaibaiwa, nige sowasowamiu yawasimiu kwalobai wa-sawasane kolili.” 16Kabowalo kobwaibwaili mena iedeed-ede kolili iwaloba, “Towasawasa yabo ana witi kana tanokanna ilalakisosi. 17Kabo inuwanuwatu yo iba, ‘Nige yagukaba lopei ipapagan na yagu tano kanna yatano-gogon nayapeiseyan. Kani gubesi yagu paipaisowaina? 18Kani yag-inauli bwaite besiele. Yagu lakawa kani yasokeli na lalakiliyakabili kabo bwaine koina yagu witi kanna mekanakavayagu wasawasa tupwaliyao tabe yakatububunagili nayapeiseyagili. 19 Imwawasi kabo yabomayoi kani yawalo

Luka 12:20 64 Luka 12:28koliyau yaba, Oo yagu gogo wasawasa sibaibaiwasosimwa yapeiseyagiliko sowasowana bolime sibaibaiwa sis-aguiyau. Kabo yakaiyawasi, yakekan, yanuma yo yay-aliyaya kanasiga yaboita.’ 20 Na Yaubada iwalo koinaiba, ‘Yauyaule kowa. Bwaite boniyaine koina yawasimyakelegabaen na kuboita. Ginauline meuloina bwaite ku-pepeiliwa kaiwem siya kani tomo uloili sikalaili.’ ” 21 Anawalo kobwaibwaili iyemwawasi kabo Yeisu iwaloba, “Nabesiele tabe tomomeuloili kolili, siya ali wasawasa sikele-gogonagili sibomayoi kaiweli kani sibubutuma Yaubadamanna mena.”

22 Kabo Yeisu iwalo ana tobenaliyao kolili iwaloba,“Yawalo kolimiu, tabu kwanuwanuwatusosi yawasimiukaiwena yo kwawaloba, ‘Tawae kan kakan o tem tawaekani kalilikwane?’ 23 Yawasi kana nuwatu ilalakisosikabo kan kana nuwatu. Yola kana nuwatu ilalakisosikabo kaleko kana nuwatu. 24 Kwanuwatui man aoaokaiweli, siya nige sikumakuma yo nige sikekelikeli. Yobwagana nige ali lakawa ipapagan na iyamo Yaubadaiya iyakayakanli. Komiu ginauli lalakisosina Yaubadamanna mena kabo man. 25 Gubesi, yaiya luwamiu menasowasowana yawasina kana sauga ikabi-yamamalawe temsauga meuloina inuwanuwatusosi me ana kate wakaka?Nigele, awa? 26Walo yawasosi katewakaka ginauli bwaitekikiuna kaiwena nige ana sagu kolila. Kabo tawae kaiwenaginauli kikiuli tupwaliyao tabe kaiweli kwanuwanuwa-tusosi? 27 Kwanuwatui mula lalali kaiweli. Siya nigesipaipaisowa yo siya nige ali kaleko sikokonakona. Na yauyawalo kolimiu, walo yawasosi Kin Solomon ana kalekowasawasa inamwanamwasosi. Na iyamomula lalaline kalikoleya sinamwanamwasosi kabo muli mena Kin Solomonana kalekowasawasa kana koleya. 28Kabo takatai Yaubadakawasi kali kwama iwolegili kawasine kabona tagitaili

Luka 12:29 65 Luka 12:37-38silala na bwaliga siboita yo sigabuli mayau mena. Komiukawasi kwanamwanamwa-gabaegili mwa walo yawasosikami kwamaone kani iyeliwa. Na komiu ami melinige ilalalaki bwaite yagu walone kwanuwatu-kalatan.29 Tabu me ami katewakaka na kwanuwanuwatu tawaekani wakakan yo tawae kani kwanunuma. 30 Yanuwayaulina tomonliyao siya nige tomeli sauga meuloina gin-auliline besiele siloyaloyaili. Na Tamamiu iya ikataiyakokomiu ami nuwatu ginauline kaiwena. 31 Na Yaubadaana kaba loina kwaloya-bagunayan kabo muli menaginauline kaiweli kwanuwanuwatune kani iyeliwayoikolimiu. 32 Komiu yagu boda kikiuna, tabu kwama-matausi, kaiwena Tamamiu nuwanuwana lalakina temana kaba loina iyeyawa kolimiu. 33 Ami gogo wasawasawagimwala-yagili na manenane kwaolena tobubutumaokolili. Bwaite kamwasane koina bulibuli kana wasawasawakalai, iya bwaite Yaubada ana tobwane nige sowa-sowana sauga yabo inae yo nige sowasowana sauga yaboimwawasi (gaibuna). Dedeinane koina nige tokewalisilaulau yo nige sowasowana wesoweso sisibayanaeli.34 Toisabo dedei koina ami wasawasa imiyamiya kaniyaluyaluwamiu imiyamiya tabe koina.”

Takatububu Yeisu ana laoma kaiwena(Madiu 24:45-51)

35 Yeisu iwaloyoi iba, “Wakatububu-nagimiu paisowakaiwena, kami kaleko kwalikwali, kami beleti kwapanliyo tabe ami odam siwedowedoli. 36 Kwayamala be-siele topaisowa sisanasana ali taubala ipipileyoima ka-sole kekanna yabo koina. Kabo sauganane iyawatag-ilima ikipisi gamwamenamwayamwayau sisoke kaiwena.37-38 Inamwanamwa topaisowaone kaiweli tem sauganaali taubala ipileyoima na ilobaili siyaele sisilasilawa bwa-gana boniyai luwaluwalina o tem yanuwa layalayanna

Luka 12:39 66 Luka 12:48koina iyawatagilima. Yawalo yawasosi kolimiu, ali taubalapaisowa kalekona kani ilikwa yo kana beleti ipan-kalatan,kabo iwalo simiyasio ali kaba miyasio kolili yo kaliikalailima iwolegili yo sikekan. 39 Kwanuwatu-kalatanbwaite. Tem nume tanuwagana ikataiyako toisabo saugatokewali ilalaoma kani ikatububu na isanasanai tabutokewaline ana nume isosoke yo ilulusae. 40 Na komiuwakatububunagimiu. Saugana Tomo Natuna iyawatag-ilima kani iyakate-yapitalimiu kaiwena ana sauga laomanige wakakatai.”

41 Pita ineli Yeisu koina iwaloba, “Guyau, kaba gitebwaite kuwalowenne kai kaiwemai o tomo meuloili kai-weli?” 42 Guyau kainana iyamaisa iba, “Yau yaedeededeiya yaiya topaisowa sanasanapuna yo kalakalakisiyenakaiwena. Iya ana taubala paisowa iwolena ana numeigite-kalatan yo ana susuyao iyakanli kekan kana saugayawasosi koina. 43 Tem ana taubala ipileyoima yo ig-itai paisowane iginaginauli, kani ikawa-namwanamwa-yani. 44 Yawalo yawasosi kolimiu, ana taubala kani ig-itesipwai yoi yo ipei ana gogo meuloina igitekalatagili.45 Na tem topaisowane ana nuwatu yakato ana taubalakani nige imwamwaya-mwayauma kabo iyatubu ana talitopaisowao tatao yo sinesineo iunu-gwalagwalaili, yoikekan, inuma yo tabe inuma kabakabaleya, 46na sauganaana taubala ipileyoima kani katena ipitali kaiwena anapileyoima kana kaliyate yo kana sauga nige ikakatai.Kabo taubalane topaisowane kani iunu-gwalagwalai yoigabaen toyauyaule ali dedei koina bwaimwa Giyena.47 Tem topaisowa yabo ikataiyako tawae ana taubalanuwanuwana iginauli kaiwena, na tem nige ikakatububutawae ana taubala ana nuwatu kani ana pileyoima koinaunu lalakina ilobai. 48Na tem topaisowa yabo ana taubalaana nuwatu nige ikakatai yo ipaisowa-yanae sowasowana

Luka 12:49 67 Luka 12:56sisapi na kana sapi nige ilalalaki. Tabe besiele temtopaisowane kana yauyauya lalakina ilonamwayan anataubala kaiwena ipaisowa lalakina na tem kana yauyauyalalakisosina ilonamwayan ipaisowa lalakisosina.”

Yeisu kaiwenamiya yakasa yo kalomagigili kani siyawatag-ili

(Madiu 10:34-36)49 Kabo Yeisu iwaloyoi iwaloba, “Yau yalaoma

na mayau kalapulupululuna yakalaiyama yanuwayaulina mena. Ilonamwayan tem baguna mayauneiyatubu iwedowedoli kabo yalaoma. 50 Babitaiso yabopolopolowena iyaelemanigumena kani yababitaiso koinana iyamo yaluyaluwagu ipolowesosi kanasiga babitaisoneyaemwawasi. 51 Tabu kwanuwanuwatu yakato yalaomayanuwa yaulina mena daumwali yakalaiyama. Nigele, nayalaoma kolimiu kani miya-yakasa iyawatagili. 52 Bwaitekoina yo sauga ilalaoma susu kani miya yakasa silobaiyoli yaiyona siya yagu boda na siya yoli labui kagutokalomagigiliwo o nuwana tabui dedei yabo. 53 Tama yonatuna tauna koina kani yakasa iyawatagili kolili, yo tabesina yo natuna sinena koina kani yakasa iyawatagili yotabe lawana keduluma yo lawana sine koina kani yakasaiyawatagili kolili.”

Yeisu iyokoiyagili kilakilala kali nuwamayale kaiwena(Madiu 16:2-3 yo 5:25-26)

54 Yeisu itagelakeile yo iwalolau boda kolili iba,“Saugana tem yaloyaloi dubadubana yabo wagitai ikin-saema bwauli mena, kwawaloba, ‘Kani galewa italu,’ kabomuli mena iyawatagili besiele. 55 Tem yaumai yavanailotalu kwawaloba, ‘Kani yanuwa iwedowedoli,’ kabomulimena iyawatagili besiele. 56 Komiu tomwakomwakota.Yanuwa yaulina kali kilakilala wakilalali, na Yaubada

Luka 12:57 68 Luka 13:5ana kilakilalao nige nuwamiyao simamayale-yagili saugabwaine waluwalunane kaiwena.”

Wakatububu yatala kaiwena57 “Tawae kaiwena nige sowasowana kuboma ugite-

sipwa tawae inamwanamwa yo idudulai? 58 Tem tomoyabo iyakewaiwo yonuwanuwana iyatalayagiwo, kutonankaiwe na tem kamwasa mena kuyadudulai bagunayanna mesabana tabu ilalawagiwo kaba yatala koina kisibwaine koina sipeiwo toyatala koina kabo toyatala ipeiwopilisiman nimali mena na sipei-luseyagiwo deli mena.59 Yawalo yawasosi koliwo, tem sipei-luseyagiwo delimena, nige sowana kuyawatagili kanasiga kam yagayagameuloina kuyamaisaoli.”

13Tem nige tanunuwabui ala pwanoli kolili kani taboita

yawasosi1 Sauganane koina tomo tupwaliyao silaoma yo Yeisu

ana wasa siwolena yakato Pailato Galili tomoliyao tup-waliyao iunuyamateli saugana sipwaopwaoli YelusalemaNume Tabu mena. 2 Yeisu kainali iyamaisa iba, “Nagakwanuwatu bodane bwaite Pailato iunuyamateli siya alipwanoli ilalakisosi Yaubada manna mena kabo tomoGalili meuloili ali pwanoli? Gubesi, bwaite kaiwena mwasikamkamna? 3 Nigele. Na yawalo kolimiu tem nigeami pwanoli kolili kwanunuwabui komiu tabe meuloimiukani kwaboita. 4 Beyabeyana nume malamalawesosinaSailoma koina iguli mwa italu tomo kali baibaiwa eitin(18) pwatali mena yo siboita. Gubesi, siya tomone bwaiteali pwanoli ilalakisosi Yaubada manna mena kabo tomoYelusalema meuloili ali pwanoli? 5 Nigele. Na yawalokolimiu, tem nige ami pwanoli kolili kwanunuwabuikomiu tabe meuloimiu kani kwaboita.”

Luka 13:6 69 Luka 13:166 Kabo Yeisu walo kobwaibwaili mena iwalolau kolili

iba, “Mayau yabo besiele damaya tomo yabo ikumai anatano mena, ikin kabo ilau kanna iloyaloyai, na nige yaboilolobai. 7 Kabo iwalo tano kana togitekalatan koinaiba, ‘Ugitai, bolime yaiyona koina yalaoma mayaunekanna yaloyaloyai, na nige yabo yalolobai. Ukogabaenkaiwena bwatano kanna iyaveyavenuwan bwagabwagai.’8Togitekalatan kainana iyamaisa iba, ‘Taubala, imiyamiyabolime kaigedayoi naga kabo bwatanone yaina menayakeli-takikilan yo bwatanone kanna mekanakava yaeb-weli. 9 Tem bolime ilalaoma na iuwe, ee inamwanamwa-sosi. Na tem nigele kani kabo tako-gabaen.’ ”

Yeisu sine dagelana youyouna iwoisi Sabati mena10 Yudiya ali Sabati yabo koina Yeisu ilau nume tap-

walolo mena yo iyakayakatai tomo kolili. 11Na sine yaboiyaele imiyamiya nume tapwalolo mena yaluyaluwa bikiyabo ilusae koina yo ikasiebwa bolime kana baibaiwa eitin(18). Sinene dagelana iyou yo ilolopwalopwalou yo nigesowasowanadagelana iyadudulai. 12SauganaYeisu sineneigitai iyoga isaema koina kabo iwalo sinene koina iba,“Sine, livasi kulobaiyako kam kasiebwa koina.” 13Nimanaipeili sinene koina kabo sauganane koina sinene itolo-dudulai yo Yaubada itobalan. 14 Kabo nume tapwalolokana tobaguna imunamunai, kaiwena Yeisu tokasiebwaneiwoisi kaliyate sabati koina. Kabo tobagunane iwalo tomokolili iwaloba, “Kaliyate sikisi sowasowana tapaisowa.Kabo kaliyateliyaone kolili kwalaoma woiwoisi kaiwenana kaliyate sabati koina nigele.”

15 Yeisu tomone kainana iyamaisa iba,“Tomwakomwakota komiu, meuloimiu kaliyate Sabatikoina kwapaisowa saugana ami yakayakan kwalivasiliali nume mena kwaniuli-yawatagilagili na kwayakanliyo kwayanumali. Besiele wa? 16 Na sinene iya Abelamo

Luka 13:17 70 Luka 13:24tubuna yabo, yo Seitani ipan bolime eitin. Na sowasowanakana panne talivasi Sabati koina. Kaiwena tomo ginaulilalakina Yaubada manna mena kabo yakayakan.”17 Saugana Yeisu iwalo bwaite besiele kabo kanatokalomagigiliwo simwalimwaline. Na tomo meuloiliginauli namwanamwalimeuloina Yeisu iginaulili kaiwenasiyaliyaya.

Yaubada ana kaba loina kana koleya kaba nuwapwanop-wano

(Madiu 13:31-32 yo Malika 4:30-32)18KaboYeisu iwaloyoi iwaloba, “Toisabo kaba gite koina

na Yaubada ana kaba loina kana koleya yawalo-lawankoina? 19 Bwaite besiele mayaune esana ketabu patuna,tomo yabo ikalai yo ikumai bwatano mena. Patunekikitoitoinane ikin yo iyamala mayau lalakina yabo, kaboman meuloili silaoma na ali noi siginaulili lagalaganakolili. Bwaite kaba nuwapwanopwano kolila.” 20 KaboYeisu iwaloyoi iba, “Kaba gite labuina bwaite koina naYaubada ana kaba loina kana koleya kani yawalo-lawankoina. 21 Bwaite besiele, sine yabo yisti kikiuna ikalaiyo isuwai pwalawa baiki yaiyona kalona mena, kabomekanakava iyebweli kanasiga yistine pwalawa meuloinailusae kalona mena kabo pwalawa isese. Bwaite kabanuwapwanopwano kolila.”

Gamwa kipakipana kana lusae kaiwena(Madiu 7:13-14,21-23)

22 Yeisu ilalau Yelusalema kaiwena na ana laune koinayanuwa lalakili yo yanuwa kikiuli kolili iyakayakataitomo kolili. 23 Tomo yabo luwali mena ineli koinaiba, “Guyau, nuwana tomo nige sibabaibaiwa kanilebo silobai?” 24 Kabo Yeisu iwalo boda kolili iba,“Wakaiwe kwalusae kaba lusae kipakipana koina. Yawalokolimiu, tomo sibaibaiwa sitonan nuwanuwali silusae

Luka 13:25 71 Luka 13:32na nige sowasowali. 25 Saugana tem nume tanuwa-gana ana gamwa ikausi, komiu Yudiya kani kwatotologana muli mena yo wakipikipisi kwawaloba, ‘Guyau,gamwa kusoke kaiwemai,’ na kabo kani kainamiu iya-maisa iwaloba, ‘Sauga imwawasiko, nige yakakataimiuyo tabe toweya kwalaomaya.’ 26 Kabo kani kwawalokoina kwaba, ‘Na iyamo tauna kona mekamakava kowatakekan yo tanuma. Yo kutolo ama kamwasa kolili, mwakuyakayakataimai.’ 27 Na kainamiu kani iyamaisa iba,‘Nige yakakataimiu yo tabe toweya kwalaomaya. Meu-loimiu kwalowasi, komiu tonaenaena.’ 28 Komiu Yudiyakani kwavalavalam yo mwakamiu siyekalasi saugana amitali Yudiya bwaimwa Abelamo, Aisake, Yakobo yo palop-itao wagitaili simiyamiya Yaubada ana kaba loina mena.Na komiu kani sikele-yawatagilagimiu kwamiyamiya ganamuli mena. 29 Tomo uloili kani silaomaya dabwelo anakaba sae yo ana kaba sugu, dedei pwata yo dedei pae,kabo simiyasio Yaubada ana kaba loina koina na sikekan.*30 Kabo tomo siya esaliyao kikiuli kani simiya-baguna yosiya esaliyao lalakili kani simiya-muliya.”

Yeisu nuwana inae Yelusalema kana tomiya kaiweli(Madiu 23:37-39)

31 Sauganane koina boda Palisi tupwali silau Yeisukoina siwalolau siba, “Yanuwane bwaite kulogabaenna kulau dedei uloina koina kaiwena kin Elodinuwanuwana iunuiwo.”† 32 Yeisu kainali iyamaisa iba,“Kwalau kwawalo bwaine bwauwane sokasokananekoina kwawaloba, ‘Kabona yo bwaliga yaluyaluwa bikikani yatao-yawatagilagili yo tokasiebwaone yawoisili,na kaliyate yaiyonane koina kani yagu paisowa* 13:29: Iwalowalo siya nige Yudiya kaiweli. † 13:31: Elodi bwaite esanaElodi Antipas. Na iya nige Elodine nuwanuwana Yeisu iunuyamate Yeisumekikiuna mena.

Luka 13:33 72 Luka 14:6yaemwawasili.’ ” 33 Yo Yeisu iwaloyoi iba, “Na besielebwaite kabo kaliyatene kabona yo bwaliga yo bolawayalalauyoi mwa kaiwena nige sowasowana palopita yaboiboita dedei uloina koina bwaimwanamo Yelusalema.34 Oo Yelusalema kana tomiya, komiu tubumiyao bagunapalopitao siunuili yo siya Yaubada iyawasali tubumiyaokolili silovekuili. Sauga meuloina nuwanuwagu amitomo yakele-gogonagilima besiele kamkam sinenanatunao ikele-gogonagili pepena yaulina mena, nanige nuwanuwamiu besiele. 35 Na kabo ami numetabu kani imiya-bwagabwaga. Na yawalo kolimiu, nigetabe kani wagigitaiyau yoi kanasiga yapileyoimayoi,kabo sauganane koina kani kwatobalanagau kwawaloba,‘Yaubada iwalo-muloloi iya ilaoma Guyau esana mena.’ ”

14Sabati kana loina kaiwena

1Yudiya ali Sabati yabo koina, Yeisu ilau Palisi ali bodakali tobaguna yabo ana nume mena ikekan. Na siya tup-waliyao kekanne koina simanman-kulakulai nuwanuwalitem ginauli yabo sigitelobai na tem siyakewai. 2Na tomoyabo iyaele imiyamiya Yeisu manna mena yona silolo.3Kabo Yeisu ineli Palisiyao yo loina kana toyakayakataiwokolili iwaloba, “Ilonamwayan tem tokasiebwa tawoisikaliyate Sabati mena o tem nigele?” 4 Na simwanoumonige kainana siyayamaisa. Kabo Yeisu ikabi-lau tomonekoina yo iwoisi inamwanamwa yo iyawasa ilau. 5 Mwakabo iwalolau kolili iba, “Temyabo kolimiu natum tauna otem am bulumakau ibeku waila keli kalona mena kaliyateSabati koina, kani mwayamwayau kulau kutabeisin, be-siele wa?” 6Na simwanoumo.

Tem tomo yabo iboma ipeiseyan, Yaubada kani ipei-yatalu

Luka 14:7 73 Luka 14:14

7 Yeisu igitai tomo siya kekan kaiwena siyoganlimanumene koina sibomamo tomo lalakili ali kaba miyasigitesipwaili yo simiyasio kolili. Saugana mumugali ig-itelobai kabo walo bwaite iwalowen kolili iwaloba, 8 “Temtomo yabo ikawanoi kulau kasole soina koina tabu ku-mimiyasio tomo lalakili ali kaba miyane koina, kisi kabamiyane sigitesipwaiyako tomo uloina kaiwena, bwaiteiya esana esam ilalaki-gabaen. 9 Kabo soi tanuwaganaiya yomiu labui iyoganmiu kani ilaowa yo iwalo koliwo,‘Bwaite kaba miyane kutolo-gabaen na tomone bwaiteimiyasio koina,’ mwa kowa kani kumwalimwaline yokulau kumiyasio mulisosi mena. 10 Na tem siyoganiwokekan koina kulusae kulau kumiyasio mulisosi menakabo sauganane tem soi tanuwagana ilaowa, kani iba,‘Yagu eliyam, kutolo kulau kaba miya namwanamwanakoina kumiyasio.’ Kabo tomo meuloili siya mekamkavaowakekan kani sigitaiwo kowa esam ipagan. 11 Kaiwenatem tomo yabo iboma ipeiseyan Yaubada kani ipei-yatalu, yo tem yabo iboma ipeiyatalu, Yaubada kaniipeiseyan.” 12 Kabo Yeisu iwalo nume tanuwagana koinaiba, “Saugana kala pwasinasina kanna o tem lolau kannakupaisowai, am eliyamwao tem kamkavao o tem to-toumwao, tem towasawasao siya am yanuwa mena, tabukuyoyoganli. Kaiwena tem uginauli besiele, ee siyakani siyamaisayoi koliwo. Mwa bwaite kani maisamukwalaiyako. 13 Sauganane tem soi uginauli kabo to-bubutuma siya nima youyouli yo tolosigesige yo toman-gibugibu kuyoganli. 14 Kani mumugamne koina Yaubadaanawalo-mulolo kulobai. Siya nige sowasowali siyamaisa-yapileyoi koliwo na sauga ana kaba mwawasi koina temtodudulai sitoloyoima boita mena Yaubada kani maisamiyeyawa.”

Analiyao siya simiyasio soi kanna sikekan Yaubada ana

Luka 14:15 74 Luka 14:22kaba loina koina?

(Madiu 22:1-10)15 Siya Palisiyao tokekanne simiyasio kekanne koina,

kalikava yabo Yeisu ana walone ibenalan, kabo iwalo-gagasa koina iba, “Siya simiyasio soi kanna sikekanYaubada ana kaba loina koina siya kani siyaliyayalalakina.” 16Kabo Yeisu walo kobwaibwaili yabo iwalowenkolili iba, “Tomo yabo kekan lalakina iginauli kabo tomosibaibaiwa iyoganli kekanne kaiwena. 17 Kaliyatenanekoina kekanne iginauli kabo ana topaisowa iyawasailau iwalo siya beyabeyana kekanne kaiwena ikawanoi-yagili iwalo kolili iba, ‘Kwalaoma ginauli meuloinasikatububunanako.’ 18 Kabo kaigeda kaigeda siwalo-panaisi. Tomo bagubagunana iwalo topaisowane koinaiba, ‘Bwatano yabo yayamaisayako naga yalau yagitaimwa yawalo koliwo kani nige yalalaowa.’ 19 Yo yaboyoitabe iwaloba, ‘Bulumakau sanaulu yayamaisaliko, nayalalau yapaisowa-tonagili.* Mwa yawalo koliwokani nige yalalaowa.’ 20 Yaboyoi tabe iba, ‘Bwaitewaluwaluna kabo yakasole mwa kani nige yalalaowa.’21 Kabo topaisowane ipileyoi ilau tomone ali sikotewasana iwalowen ana taubala koina. Taubalaneimunamunai lalakina kabo iwalo ana topaisowa koinaiba, ‘Mwayamwayau kupileyoi kulau yanuwane kanakamwasa lalakili yo kikiuli kolili na tobubutumao yosiya nimali siyou, tomangibugibu yo siya kaeli sinaekuyoganlima silaoma yagu nume mena.’ 22 Kabotopaisowa iginauli besiele ana taubala ana walo.Imwawasi kabo ipileyoima yo iwalo koina iba, ‘Taubala,amwalo yaginauliyako besiele kuwawalowenwa, na numekalona ilalaki iyaele imiyamiya nige naga ikakalapowon.’* 14:19: Tem nuwanuwana ipaisowa-tonagili kani ipeili kaba giyali valigigikolili na igitai tem sipaisowa dudulai.

Luka 14:23 75 Luka 14:3223 Mwa taubala iwaloyoi ana topaisowane koina iba,‘Kupileyoi kulau kuyawatagili ganamuli molosi menakamwasa lalakili yo kikiuli kolili, na tomo kuwalosamasamaluluili silaoma na mesabana yagu numesiloyakalapowon. 24 Na yawalo kolimiu, siya tomoneyayoga-bagunayagili kani nige yagu soi kanna yabosikakan-tonan.’ ”

Tem nuwanuwam Yeisu kumuliya baguna kunuwanuwatugubesi sowasowana kupaisowai o nigele

(Madiu 10:37-38 yo 5:13 yo Malika 9:50)25 Tomo boda lalakina mekalikava Yeisu silotoyawa

silaulau, kabo itagelakeile kali koleya mena iwalo koliliiba, 26 “Tem tomo yabo nuwanuwana imuliya koliyaubaguna tamana, sinana, wainena, natunao, kanakavao,dunao kali nuwanuwatu isikotanagili yo tabe ibomayoimumugana isikotanagili kabo sowasowana iyamala kagutomuliya. 27 Yaiya tem nige kana kelose ikekewaiyo imumuliya koliyau ee iya nige sowasowana iyamalakagu tomuliya. 28 Tem yabo kolimiu nuwanuwananume lalakina ikabi baguna imiyasio na inuwanuwatukabikabine maisana kana lalaki isa, kabo ikatai temana mane besiele sowasowana numene ikabiwoli otem nigele. 29 Na tem tuki iyatololi yo nige sowa-sowana numene ikabi woli ee kani tomo meuloili sigi-tai sitalatalawasiyan. 30 Kani siwaloba, ‘Tomone bwaitenumene iyatubu ikabi, na nige sowasowana iyemwawasi.’31 Tem kin yabo ana tokaleyayao kali baibaiwa ten tau-san yo nuwanuwana siyawatagili silau mekalikava kinyabo tabe ana tokaleyayao kali baibaiwa tuwenti tau-san na sikaleya kani baguna imiyasio na inuwanuwatugubesi sowasowana situbali-yavivilali siya silalaoma ka-leyane kaiwena o tem nigele. 32 Tem nige sowasowana

Luka 14:33 76 Luka 15:3kana kaleyane mekalikavao sikaleya kani ana tosage-nawasao iyawasali silau kana kaleyane koina yo sikawanoisaugana naga silalaoma salili mena siwaloba, ‘Tawae kanikaeyawa na tabu kaleya iyayawatagili?’ 33 Besiele tabebwaite, tem yabo kolimiu nige ana wasawasa meuloinaisisikotanan, ee iya nige sowasowana iyamala kagu to-muliya. 34 Ilonamwayagila tem kita besiele kalita meana kaiwe. Kalita ginauli namwanamwana na tem anakaiwe yo kamnana imwawasi, nige sowasowana taula-kalikalitayoi. 35 Nige ana paisowa ipapagan. Nige ilolon-amwayan na bwatano ikabi-namwanamwai,† mwa sowa-sowana tagabaen mowoi. Tem metenamiu, walo bwaitekwabenalan na kwanuwatu-kalatan.”

15Palisiyao ali walo lolokwalaleleli kaiweli Yeisu walo kob-

waibwaili yaiyona iedeedede-yagili(Madiu 18:12-14)

1 Tonaenaeli sibaibaiwa silaoma Yeisu koina simiya-takikilan nuwanuwali ana edeedede sibenalan. Yo tonae-naeli bodane kaloli mena takesi kana totano tupwaliyaosimiyamiya. 2 Na saugana Palisi mekalikavao loina kanatoyakayakataiwo sigitai tonaenaeli sibaibaiwa silalaomaYeisu koina kabo sibalabalamumu yo sietaetalapili siba,“Tomone bwaite tonaenaeli iyoganli, yo mekanakavaosikekan. Tawae kaiwena ana sauga iyavenuwan lolok-walaleleli kolili?” 3 Kabo Yeisu kainali iyamaisa yo walokobwaibwaili yaiyona iedeedede-yagili.

Sipi lolokwalalelena† 14:35: Yakato kalita bwatano mekanakava siebweli na kan ikinnamwanamwa. (Kaina Dimdim siba fertilizer)

Luka 15:4 77 Luka 15:124Yeisu ana walo kobwaibwaili bagubagunana iwalowen

Palisiyao kolili iba, “Tem yabo kolimiu ana sipi kalibaibaiwa wan andeledi na kaigeda ikwalalele kani tawaeiginauli? Sowasowana naenti naen (99) ilogabaegilisikekakekan mala bakubakuna mena na iya ilau sipine ik-wakwalalelene iloyai kanasiga ilobai. 5 Sauganane ilobai,me ana yaliyaya ikalai isapwali yo ipeiseyan leyaleyanamena, 6 kabo ikewai yo ipileyoi yanuwa mena yo anaeliyamwao yo yanuwa tomonliyao iyoga-gogonagilima yoiwalo kolili iba, ‘Kaukavao, tayaliyaya kaiwena yagu sipiyabo ikwalalele na yalobaiyako.’ 7Na yawalo kolimiu, temtolokwalalele yabo ana naenaena koina inuwabui tomiyabulibuli ali yaliyaya ilalakisosi kabomulimena ali yaliyayatonamwanamwa naenti naen kaiweli, kaiwena siya nigesilolokwalalele.”

Siliba kwalakwalalelena8 Yeisu ana walo kobwaibwaili labuina iwalowen

Palisiyao kolili iba, “Saugana tem sine yabo ana manesiliba kali baibaiwa sanaulu, yo kaigeda ikwalalele tawaekani iginauli? Odam igabu na ana nume kalona ikuyayo iloya-namwanamwai kanasiga ilobai. 9 Saugananeilobai kabo ana eliyamwao yo ana yanuwa tomonliyaoiyoga-gogonagilima yo iwalo kolili iwaloba, ‘Kaukavao,tayaliyaya kaiwena yagu siliba kwalakwalalelenayalobaiyako.’ 10 Yawalo kolimiu, tem tonaenaena yaboana naenaena koina inuwabui Yaubada ana aneloseyaoali yaliyaya ilalakisosi besiele bwaite.”

Natu lolokwalalelena11 Yeisu ana walo kobwaibwaili yaiyonana iwalowen

Palisiyao kolili iba, “Taubala yabo natunao tatao labui.12Tomulimuliye iwalo tamana koina iba, ‘Tamagu, amwa-sawasa kuyakasa na yau gogo saugamo bwaite kuyeyama.’

Luka 15:13 78 Luka 15:23Kabo tamali ana wasawasa iyakasali yoli labuine kai-weli. 13 Nige sauga imamamalawe, kabo tomulimuliyeana wasawasa meuloina ikelegogon ikalaili yo ilau dedeikelamamalawe koina. Kabo ginauli bwagabwaga koliliana wasawasa iyavenuwagili. 14 Ana wasawasa meu-loina iyemwawasili, kabo guliyam lalakina iyawatagilidedeinane koina yo nige ginauli yabo imiyamiya koina.15 Kabo gamene paisowa iloyai. Na yanuwa yabo kanataubala ilobai yo taubalane iyawasa ilau ana polo ali dedeimena igitekalatagili. 16 Kabo gamene guliyam lalakinailobai. Nuwanuwana lalakina tem polo kali bembemkwapina tupwana koina ikekan na tem diyana isese. Nanigele, nige tomo yabo kan iwowolena ikakan. 17 Kabonuwana imayale iba, ‘Kategu tamagu, ana topaisowameuloili siya siyaele kan namwanamwali sikekakekan nakan tupwa ilalaki imiyamiya, na yau kabona guliyamkaiwena kani yaboita. 18 Saugamo kani yatolo yapi-leyoi tamagu koina yo kani yawaloba, Tamagu, yalop-wanoko Yaubada koina yo kowa koliwo. 19 Nige yagunamwanamwa yabo imiyamiya na ukwawa-natu-wagau,kupeiyau yau besiele am topaisowa yabo.’ 20 Kaboitolo yo ilau tamana koina. Gamene iyaele ilalaomakelamamalawe mena mwa tamana manna ilau igitaiyo katena ikamkamna kabo isagena ilau, natuna isap-wali yo inisoi. 21 Gamene iwalo tamana koina iba,‘Tamagu, yalopwanoko Yaubada koina yo kowa koliwo,nige yagu namwanamwa yabo imiyamiya na ukwawa-natu-wagau.’ 22 Kabo tamana iwalo ana topaisowaokolili iba, ‘Mwayamwayau kwama namwanamwasosinamalamalawena wakalai kwalawanama yo kwayalikwa.Yo nimana mena pasa kwapeili yo kaena kana sumakwapeili. 23 Na kwalau bulumakau natuna sinisinibunawakalaiyama kwaunuyamate kabo takekan toyawa yo tay-

Luka 15:24 79 Luka 15:32aliyaya. 24 Kaiwena natugu bwaite iboita na sauga bwaiteyawasina ilobaiyoi, ilokwalalele na talobaiyoi.’ Kabo kanlalakina siginauli yo siyaliyaya.”

Yeisu ana guguye Palisiyao kolili tonaenaeli siya sinuwabuikaiweli

25 Yeisu ana walo kobwaibwaili yaiyonana ietulaniba, “Sauganane tobagubaguna ipileyoima iyawatagilimanume salina mena ibenalan dagugu yo talawauwau lalak-ina nume mena. 26 Kabo topaisowa yabo iyoganama yokoina ineli iba, ‘Tawae sipaipaisowaine?’ 27 Kainana iya-maisa iba, ‘Kamkava ipileyoima mwa tamamiu kan lalak-ina iginauli kaiwena kamkava lolokwalalelena ilobaiyakome ana namwanamwa.’ 28 Saugana tobagubagunanewalone bwaite ibenalan kabo imunamunai yo isikotenige nuwanuwana ilusae numene kalona mena. Mwatamana iyawatagili koina ikawanoi samasamalulu yakatoilau ilusae. 29 Na tamana kainana iyamaisa iwaloba,‘Ugitai, bolime ibaibaiwasosi yapaisowa kaiwem yaubesiele topaisowa panpanna, yo nige sauga yabo amloinane yalilikwaili. Na nige sauga yabo gouti natunakuyeyeyama yo meyagu elieliyamwao kayaliyaya. 30 Nanatum bwaite iya am wasawasa meuloina iyavenuwansinesineo ganaganawalili kolili na saugana ipileyoimakuwalo bulumakau natuna sinisinibuna siunuyamate iyakaiwena.’ 31 Tamana iwalo koina iwaloba, ‘Natugu, saugameuloina kowa te yau tamiyamiya mwa ginauli meuloinakoliyau kowa am gogo. 32 Na sauga bwaite kamkavainuwabuiko mwa ilonamwayagila takekan yo tayaliyaya.Kaiwena kamkava bwaite iboita na meyawasina, ilok-walalele na talobaiyoi.’ ”

Luka 16:1 80 Luka 16:616

Tanuwanuwatu namwanamwana na takatububu ala saugayatala kaiwena

(Madiu 11:12-13 yo 5:31-32 yo Malika 10:11-12)1 Yeisu nuwanuwana ana tomuliyayao ikabiyakaiweli

yanuwa yaulina kana wasawasa siyapaisowa na mesa-bana temwasawasane imwawasi Yaubada iyoganli silusaesimiyamiya ana nume miyamiya yaina koina. Mwa walokobwaibwaili bwaite iwalowen kolili iba, “Taubala yaboiya towasawasa na togitekalatan ipei ana wasawasaneigitegite-kalatan. Kabo sauga yabo tomo tupwaliyao silautaubalane koina ana wasa siwolena siwaloba, ‘Togitekala-tanne am wasawasa isibasiba-yanae.’ 2 Kabo taubalanetogitekalatanne iyoganama yo iba, ‘Wasam siwalowenyabenalan gubesi? Yagu wasawasa isa kuyapaisowai-liko yo isa simiyamiya kuleleli pepa mena yo kuyeyamakoliyau, kaiwena kani nige kuyayamala togitekalatan yoikaiwegu, kani ukwaisulu paisowane koina.’

3 Mwa togitekalatanne iboma inuwanuwatu yoiba, ‘Tawae kani iyawatagili koliyau? Toweya kaniyamiyaya? Kaiwena kikiunamo yagu taubala yagukaba paisowane koina kani ikele-gabaegau. Genuwaguyaemala tokawakawanoi kisi yamwalimwaline yo nigeyagu kaiwe na paisowa polopolowena yapaisowai besielesiya tokelikeli bwatano. 4 O, kabo nuwagu imayale,yakatai tawae kani yaginauli. Kani toloyagane kaliyagayaga yatom-yataluli na tem saugana yagu kabapaisowane yalogabaen siya toloyagane kani siyoganiyauyalusae yamiyamiya ali nume mena.’ 5Kabo siya analiyaokali yagayaga simiyamiya ana taubalane koina kaigedakaigeda iyoganlima koina. Ineli bagubagunana koina iba,‘Kam yaga kana lalaki isa yagu taubala koina?’ 6 Kainana

Luka 16:7 81 Luka 16:13iyamaisa iwaloba, ‘Oo yagane olo olibe kali baibaiwadalam andeledi.’ Kabo togitekalatan iwalo koina iba,‘Ee kam yagayaga kana lalaki pepana bwaite, ukwalaikumiyasio mwayamwayau na andeledi kusoke-gabaenna kulele-lobiyen pipti.’ 7 Kabo togitekalatan ineliyoilabuina koina iba, ‘Kowa kam yagayaga kana lalakiisa?’ Kainana iyamaisa iba, ‘Yagayagane kana lalaki witikanna baikina andeledi.’ Mwa togitekalatan iwalo koinaiwaloba, ‘Ee kam yagayaga kana lalaki pepana bwaiteukwalai na andeledi kusoke-gabaen na kulele-lobiyeneiti.’ Kabo toloyagaone iwalo silau. 8 Kabo ana taubalanetogitekalatanne ana paisowa wasana ibenalan yo iwalokoina iba, ‘Bwaganaukewali koliyauna iyamoyawasosimokusonoga kaiwena toloyagaone kani siyoganiwo alinume mena saugana tem yasikotanagiwo am paisowanekoina.’ ” Yeisu ana walo kobwaibwaili iyemwawasikabo iba, “Bwaite kobwaibwailine iyakenayagila yakatoyanuwa yaulina tomoliyao ali bisinisi paisowana koinasisonogasosi kabo muli mena tomeliwo ali sonoga. 9 Nayau yawalo kolimiu, yanuwa yaulina kana wasawasakwasoiyagili tomo tobubutumao kolili na siyaliyayakolimiu yo siyamala ami elieliyamwao mesabana temwasawasane imwawasi Yaubada iyoganmiu kwalusaekwamiyamiya ana nume miyamiya yaina koina.

10 Yaiya tem ginauli kikiuna koina iobiga tabe gin-auli lalakili kolili iobiga. Na tem ginauli kikiunakoina imwakota tabe ginauli lalakina koina imwakota.11Besiele komiu, tem nige yanuwa yaulina kanawasawasakwayayapaisowa namwanamwai kani Yaubada nige sowa-sowana wasawasa yawasosi iyeliwa wagigite-kalatagili.12 Yo tem kamikavao ali wasawasa nige kwayayapaisowanamwanamwai kani nige tabe Yaubada ami wasawasaiyeyeliwa. 13 Nige sowasowana tomo kaigeda ipaisowa

Luka 16:14 82 Luka 16:22tautaubalao labui kolili. Kani yabo imulolo koina nayabo isikotanan. Nige sowana labuine kolili kupaisowaYaubada yo wasawasa.”

14 Boda Palisi siya tonuwa-mane, kabo saugana Yeisuana edeedede meuloina kabona iwalowen sibenalan mwaana walone simalumaluwan. 15 Kabo Yeisu iwalo koliliiba, “Tomo manli mena kwayakenayagimiu yakato komiutodudulai na Yaubada katemiu ikatailiko. Na tawae tomosigitai yo siwalo inamwanamwasosi, Yaubada mannamena ginauline ikawa-naenaeyan. 16 Loinao yo palo-pita ali palopisai simiyamiya ilaoma kanasiga Yoni Toy-ababitaiso koina. Mulina mena tomo sibaibaiwa wasananamwanamwana Yaubada ana kaba loina kaiwena siben-abenalan kabo sitonan kaikaiwe na tem silusae. 17Moseseana loina yabo kikiuna kana soke-gabae ikololososi kabomuli mena bulibuli yo yanuwa yaulina ali tatagwalig-wali. 18 Tem tau wainena isikotanan yo sine uloinaikasolanan kani taune iganawali. Yo tem tau yabo ilaomana sinene inainawasenane ikasolanan bwaimwa taune iyaiganawali.”

Towasawasa yabo mekanakava Lasalo edeededeli19 “Towasawasa yabo sauga meuloina kwama kali

koleya namwanamwasosili maisaliyao lalakili ilikwalik-wali yo kaliyate kaigeda kaigeda kan namwanamwanaikankan. 20-21 Tobubutuma yabo esana Lasalo sauga meu-loina sikalakalaiyama towasawasane ana nume gamwanamanna mena sipeipei, iya nuwanuwana towasawasaneana kantele sigabagabaegili ikalaili kolili ikekakekan.Yona meuloina silobalibaliyan yo bwauwa silau koinakana baliyan sinamonamosili. 22 Imiyamiya kabo Lasaloiboita kabo aneloseyao sikalai silawan Abelamo salinamena yo mekanakava simiyamiya. Yo mulina menatowasawasane iboita kabo tomo yona sipei salai mena.

Luka 16:23 83 Luka 16:31

23 Kabo imiyamiya Edesi yo kamkamna lalakina ilob-alobai. Isakaisae igitai Abelamo mekanakava Lasalosiyaele kelamamalawe mena. 24Mwa iyoga iba, ‘TamaguAbelamo, ukwate-kamkamna-yagau na Lasalo kuyawasailau nimana gibuna iyabuta waila mena na ilaoma meme-nagu mena ipei na memenagu iyatulu. Kaiwena yauyakamkamnasosi mayau bwaite kalona mena.’

25 Na Abelamo kainana iyamaisa iba, ‘Natugu,kunuwatu-kalatan tauna kona meyawasim koina yanuwayaulina mena gogo namwanamwali ukalakalaili, naLasalo iya gogo naenaeli ikalakalaili. Na sauga bwaiteLasalo iyaliyaya dedei bwaite koina yo kowa kamkamnalalakina kulobai. 26 Na ginauli yabo tabe, komiu yo kailuwaluwalila mena sowasowaga lalakina imiyamiya, nigesowasowamai kalopanaisiwa yo komiu tabe besiele nigesowasowamiu kwalopanaisima kolimai.’ 27Towasawasaneiwalolau Abelamo koina iba, ‘Tamagu, tem besieleneyakawanoi koliwo Lasalo kuyawasa ilobi tamagu ananume mena. 28 Kaiwena kaukavao yoli valigigi siyaelesimiyamiya. Tem ilau na iyanuwapeili na sinuwabuitabu silalaoma kamkamnane yanuwanane bwaite koina.’29 Abelamo kainana iyamaisa iwaloba, ‘Mosese ana waloyo palopitao ali walo siyaele Buki Tabu mena sowasowalisibenalan.’ 30 Na towasawasane iwalo Abelamo koinaiba, ‘Tamagu Abelamo, bwaite nigele. Na tem tomo yabobesiele Lasalo itoloyoima boita mena na ilau iwalo kolilikani sinuwabui.’ 31Abelamo iwalo koina iba, ‘TemMoseseyo palopitao ali walo nige sibebenalan tabe besiele temtoboita yabo itoloyoima boita mena nige sowana nuwaliikoi na sinuwabui.’ ”

Luka 17:1 84 Luka 17:617

Naenaena kana nuwatu-pwaiki walona(Madiu 18:6-7,21-22 yo Malika 9:42)

1Yeisu iwalo ana tobenaliyao kolili iba, “Walo yawasosi,ginauliline siya tomo siwoya-pwanolili kani siyawatagilina yaiya tomo koina woyane iyawatagili kani maisanapolopolowesosina ilobai Yaubada koina. 2 Tem towoyanetomeli kikiuna iwoya-pwanoli kana maisa Yaubada koinakani ipolowesosi. Kaba gite yabo bwaite yawalowen.Tem tomo yabo veku polopolowena galogalona menasipan yo sigabaen kalita mena igalomwasi iboita maisanatupwana ipolowe kaiwena yona iboita. Na towoyanemaisana Yaubada koina ipolowesosi kaiwena Yaubadakani towoyane yaluyaluwana isibayanae. 3 Mwa wagite-kalatagimiu kisi yabo kwawoya-pwanoli. Tem kamkavailopwano kuwalo koina kuba, ‘Tabu ugiginauli besielebwaite’ yo tem iwaloba ‘O, walo yawasosi tomala yalop-wano,’ kabo ana lopwano kunuwatu-pwaiki. 4 Tabu amnuwatu-pwaiki kamkava koina ilolopei. Tem kamkavailopwano koliwo yo ikawanoi nuwatu-pwaiki kaiwena eekunuwatu-pwaiki. Tem kaliyate kaigeda kalona mena ig-inauli besielemeseben kabo sauga kaigeda kaigeda ilaowayo iba, ‘Yalopwano koliwo tem sowasowana kunuwatu-pwaikiyau’ kabo sauga kaigeda kaigeda ana pwanolikunuwanuwatu-pwaikili.”

Meli walona5 Apositoloyao siwalo Yeisu koina siwaloba, “Ama meli

kuyalalakiyoi.” 6 Kainali iyamaisa iba, “Tem ami melikikitoitoina imiyamiya, bwagana ana kikiu besiele ketabupatuna, sowasowamiu ginauli kaba nuwapwanopwanokwapaisowaili. Kabo tem kwawalo mayau lalakina yabokoina kwawaloba, ‘Kuboma kutasulu yo kuboma kulau

Luka 17:7 85 Luka 17:16ukumaiwo kalita mena,’ kabo kani iginauli besiele amiwalo.”

Kita Yaubada ana topaisowa ilonamwayagila tapaisowamome ala nuwalobi

7 “Tem yabo kolimiu me ana topaisowa panpanna natopaisowane ilau ipaisowa tano mena, o nuwana sipiigitekalatagili, saugana ipileyoima tano mena, kani nigekuwawalo ilaoma imimiyasio na ikekan baguna kabomulimena kowa. 8 Nigele. Kani kuwalo koina mayau ipeina kam iloliga isugu ikatububunan kabo kam ikalaiyamana ukekan yo kunuma. Imwawasi kabo muli mena iyaikekan yo inuma. 9Nige kana lonamwa yakato taubalaneikawa-toki ana topaisowane koina kaiwena topaisowaneiya ipaisowamo besiele ana taubala ana walo. 10 Nabesiele tabe bwaite komiu, saugana tem paisowa bwaiteyaeyawa kolimiu kwaemwawasi woli, kabo kwaba, ‘Kaitopaisowa bwagabwagamo nige ama namwanamwa koli-mai imiyamiya, ama paisowa bwaite kuyeyama kolimaikapaisowamo.’ ”

Tolepelo kali baibaiwa sanaulu Yeisu iwoisili11 Saugana Yeisu ilalau Yelusalema kaiwena, Galili yo

Sameliya luwaluwalili mena iyawatagili. 12 Kikiunamoiyawatagili yanuwa yabo koina kabo tolepelo yoli sanauluilobaili. Sitolo tupwana kali mwayaga iyai, 13 kabosiyoga kainali lalakinamena siba, “Taubala Yeisu, ukwate-kamkamna-yagimai.” 14 Saugana igitaili, mwa iwalolaukolili iba, “Kwalau topwaoli kolili yomiu kwayakenayag-ili.” Silaulau kamwasa mena kabo kali lepelo imwawasi.15 Kalikava yabo saugana yona igitai inamwanamwa kaboipileyoi ilolotobatobali Yaubada koina kainana lalakinamena. 16 Ipileyoi ilau Yeisu koina italu-pwaopwaomkaekaena mena mwa ikawatoki koina. Na iyamo iya

Luka 17:17 86 Luka 17:29Sameliya tomona. 17 Yeisu iba, “Tomo yoli sanaulu (10)yawoisili, na yoli naen (9) toweya siyaele? 18 Iya nigeYudiya dedeina tomona na iya ibomamo ipileyoima naYaubada itobalan.” 19Kabo Yeisu iwalo tomone koina iba,“Kutolo yo kulau, am meli kaiwena kunamwanamwa.”

Yaubada ana kaba loina ana sauga laoma kaiwena(Madiu 24:23-28,37-41)

20 Boda Palisi sineli Yeisu koina siba, “Sauga esanaYaubada ana kaba loina iyawatagili?” Kainali iyamaisaiwaloba, “Saugana tem Yaubada ana kaba loina iyawatag-ili, nige besiele yakato tomo manli mena kilakilalanesigitaili, 21 o tem siwaloba, ‘Kagitai iya bwaite’ o ‘iyabwaine,’ nigele, kaiwena Yaubada ana kaba loinane iyaeleimiyamiya luwamiu mena.” 22 Kabo Yeisu iwalo anatobenaliyao kolili iba, “Sauga ilalaoma nuwanuwamiulalakina Tomo Natuna ana kaliyate yabo wagitai na iyamokani nige wagigitai. 23Tomo kani siwalo kolimiu siwaloba,‘Wagitai iya bwaine’ o tem ‘iya bwaite’ na tabu kwa-mumuliya kolili. 24 Kaiwena Tomo Natuna ana kaliyatekana kilakilala besiele pigabu tem ipigabu luwaluwalibwagabwaga mena na mayalena mena dedei meuloinaimayale kani tomo meuloili sigitai. 25 Na baguna TomoNatuna kani kamkamna lalakina ilobai, yo tabe yasobwaite kani sisikotanan. 26 Besiele beyabeyana Nowaana sauga koina Tomo Natuna ana sauga besiele. Kanitomo iyakate-yapitalili. 27 Sauganane tomo sikekakekanyo sinumanuma sikasokasole kanasiga kaliyatenane koinaNowa ilau ilusae waga kalona mena kabo yalubwasi ididiyo tomo meuloili siboitaoli. 28 Na mumuga kaigedanabesiele tabe Lota ana sauga koina tomo sikekakekansinumanuma gogo sigimwagimwala-yagili, sikumakumayo sinumenume-kabi. 29 Na kaliyatenane koina Lota

Luka 17:30 87 Luka 18:3Sodoma iyabubu-gabaen kabo Yaubada veku salepa we-dowedolina isuwe-lobiyenama bulibuli mena italu besielegalewa yo tomo meuloili igabuli siboitaoli. 30 Na kanibwaite besiele kaliyatene koina Tomo Natuna tomo sik-ilala. 31 Kaliyatene koina tem tomo yabo iyaele ananume kewana mena yo ana gogo iyaele nume kalonamena, tabu ikakaisulu ilulusae ana gogone ikakalaili kai-wena nige sauga imiyamiya. Besiele tem tomo yaboiyaele ipaipaisowa tano mena tabu ipipileyoi ginauli yabokaiwena. 32 Kwanuwatu-kalatan Lota wainena tawaeiyawatagili koina. 33 Yaiya tem itonan yawasina ile-boi kani igabaen yo yaiya tem yawasina igabaen kaniyawasina ileboi. 34 Yawalo kolimiu, boniyainane koinatomo labui kaba keno kaigeda koina sikenokeno, yabokani sikalai na yabo imiyamiya. 35 Besiele tabe sinesineolabui sipaisowa toyawa witi kanna sitamtam, yabo kanisikalai na yabo imiyamiya. 36 Tatao labui sipaipaisowatano mena besiele, yabo kani sikalai na yabo imiyamiya.”37 Saugana tobenaliyao walone bwaite sibenalan, mwasineli Yeisu koina siba, “Guyau, toisabo dedei koina kaniginauli bwaite kuwalowegili siyawatagili?” Kainali iya-maisa iba, “Temwagitai aoao bodali sitowa niu liguli kolilisivalavalam ee wakatai bowa kana kilakilala iyaele yaulimena imiyamiya.”

18Takawanoi samasamalulu tabu yola ikwakwatakwata

1 Kabo Yeisu walo kobwaibwaili yabo iedeedede-yaniana tobenaliyao kolili na tem iyakenayagili yakatosauga meuloina sikawakawanoi na tabu silolopei.2 Iba, “Yanuwa yabo koina toyatala yabo imiyamiyaiya nige Yaubada iyayakasisiyan yo nige tomo kaiweliinuwanuwatu. 3 Na kwabukwabuli yabo imiyamiya

Luka 18:4 88 Luka 18:11tabe bwaine yanuwane koina ilaolaoma toyatalanekoina yo iwalowalo, ‘Kusaguiyau yo kagu tokalomagigilikuyatalayan ana pwanoli koliyau kaiwena.’ 4 Saugaimamalawe toyatalane isikote, genuwana isagui. Mulimena kabo ibomayoi iba, ‘Bwagana nige Yaubadayayakasisiyan yo nige yanuwanuwatu tomo kaiweli,5na kaiwena kwabukwabuline iyapoloweyau kani yasaguiyo ana yatala yaginauli. Tem nigele, kani isamasamaluluilaolaoma kabo kani yogu ikwatakwata-yani.’ ” 6 Yeisuana walo kobwaibwaili iyemwawasi kabo iba, “Wagitaitoyatala naenaenane ana waloyameli sinene koina. Kaboala toyatala dudulaina ana waloyameli kolila sowasowanatameliyan. 7 Yaubada iya bulibuli kana toyatala analoina idudulaisosi kabo muli mena yanuwa yaulinakana toyatala ali loina. Mwa koina takatai yawasosiYaubada ana gitesipwa tomonliyao siya kaliyate yoboniyai sivalavalam koina sagu kaiwena kani isaguili.Nige sowana ali kawanoi ipeipei-yavivila na isanasanabesiele yanuwa yaulina kana toyatalamumugali. 8Yawalokolimiu Yaubada kani mwayamwayau ana tomoyaoisaguili. Na saugana Tomo Natuna ipileyoima, kani isatomo siya simiyamiya yanuwa yaulina mena sitolo kaiweme ali meli ilobaili?”

Palisi yo takesi kana totano ali kawanoi9 Tomo tupwaliyao sibomayoi siwaloseyagili yo ka-

likavao meuloili tabe sigite-lobiyegili. Kabo Yeisuiwalo-kobwaibwaili-yagili tonuwasaesaene kaiweli iba,10 “Sauga yabo tomo labui silau Nume Tabu koina nasikawanoi. Yabo Palisi yo yabo takesi kana totano.11 Palisi ilusae itolo mwa ibomayoi kaiwena ikawanoiiba, ‘Yaubada, yakawatoki koliwo yau nige besiele tomotupwaliyao kaiwena siya tokewali, siya mumugali inae

Luka 18:12 89 Luka 18:18yo siya siganaganawali, yo yau nige besiele takesi kanatotano bwaite. 12 Wiki kaigeda kalona mena kaliyatelabui tapwalolo kaiwena guliyam yakalakisiyeyan. Wikikaigeda kaigeda yaginauli, mumugagu besiele. Yo gin-auli meuloina yalobai kabo yayakasali gwau sanaulu, nagwau kaigeda yamulolowan koliwo.’ 13 Palisi ana waloiyemwawasi kabo takesi kana totano ilusaena itolo suwalagamwamena. Nige isasakaisae bulibuli mena kaiwenameanamwalimwaline yo gamwagamwalinamena ikoikoi iba,‘Yaubada yau tonaenaena, ukwate-kamkamna-yagau.’ ”14 Yeisu ana walo kobwaibwaili iyemwawasi kabo iba,“Yawalo kolimiu, saugana tomone ipileyoi ana numemena, iya idudulai Yaubada manna mena na Palisi iyanigele. Kaiwena tomo meuloili siya sibomayoi sipei-seyagili Yaubada ipei-yataluli yo siya sibomayoi sipei-yataluli Yaubada kani ipei-seyagili.”

Yeisu melumeluwo kikiuli iwalo-muloloili(Madiu 19:13-15 yo Malika 10:13-16)

15 Tomo tupwaliyao melumeluwo kikiuli sikalailimaYeisu koina na tem nimana ipeili pwatali mena. Tobe-naliyao sigitaili kabo ali paisowane kaiwena siyokoiyagili.16Na Yeisu melumeluwone iyoganli silaoma koina yo iba,“Melumeluwo kwatalamwagili silaoma koliyau, tabu kwa-nunuwaili kaiwena melumeluwo besiele bwaite Yaubadaana kaba loina ilonamwayagili yawasosi. 17Yawalo yawa-sosi kolimiu, tem tomo yabo Yaubada ana kaba loina nigeiyayaliyaya-yani yo nige ikakalai besiele melumeluwokikiuli ali kalai, iya kani nige ilulusae koina.”

Towasawasa yabo ana neli Yeisu koina(Madiu 19:16-30 yo Malika 10:17-31)

18 Toloina yabo ineli Yeisu koina iba, “Toyakayakatainamwanamwana, tawae yaginauli na yawasi miyamiya

Luka 18:19 90 Luka 18:30

yaina yalobai?” 19 Kabo Yeisu iwalolau koina iba,“Gubesi, ukwatai tawae kuwalowen saugana ukawa-namwanamwa-yagau? Nige tonamwanamwa yaboimiyamiya, Yaubadamo iboma iya tonamwanamwa.20 Na ukwatai bwaite loinane iba, Tabu ganawali, tabuunuyamate, tabu kewali, tabu kamkava kuyakewabwagabwagai, tamam yo sinam kuyakasisiyagili.”21 Towasawasane iba, “Yagu sauga melumelu koinakanasiga sauga kabona loina bwaite meuloili yaobigaili.”22Yeisu walone ibenalan kabo iwalolau koina iba, “Ginaulikaigeda koina kudeva. Kulau am wasawasa meuloiliugimwala-yagili maneliyao kuwolegili tobubutuma kolilikabo kani amwasawasa kulobai bulibuli mena. Kabo mulimena kulaoma kumuliya koliyau.” 23 Saugana tomonewalone bwaite ibenalan kabo nuwana inae kaiwena iyaiwasawasasosi. 24-25 Yeisu tomone imankulakulai kaboiba, “Towasawasao ali lusae Yaubada ana kaba loina koinaikololososi kabo muli mena kameli sinalom gulana menaana lusola.”

26 Siya ana walo sibenalan sineli siba, “Na kabo yaiyasowasowana lebo ilobai?” 27 Yeisu kainali iyamaisa iba,“Ginauli tawae tomo nige sowasowali sipaisowai Yaubadaiya sowasowana ginauline ipaisowai. Yaubada ibomamoiloina yaiya ilusae bulibuli mena yo yaiya nigele.” 28KaboPita iwalo koina iba, “Na gubesi kai? Ama gogo meuloinakalogabaegili na kalaoma kamuliya koliwo.” 29Yeisu iwalokolili iwaloba, “Walo yawasosi yawalo kolimiu, yaiya temana yanuwa, tem wainena, tem kanakavao, tem sinanayo tamana o tem natunao ilogabaegili Yaubada ana kabaloina kaiwena, 30 kani sauga bwaite koina maisana lalak-isosina yo sauga muli mena yawasina miyamiya yainailobai.”

Luka 18:31 91 Luka 18:42Yeisu iedeededeyoi ana tobenaliyao kolili ana boita kaiwena(Madiu 20:17-19 yo Malika 10:32-34)

31 Yeisu tobenaliyao yoli tuwelo iyoga-suwalagili yoiwalolau kolili iba, “Iyaele talalau Yelusalema kaiwenakabo ginauli meuloina siya palopitao sileleleliwa TomoNatuna kaiwena kani iyamala yawasosi. 32 Kani si-wolena siya nige Yudiya* kolili yo sitalawasiyan, sikawa-naenaeyan, sikaikaisoi, sisapi-gwalagwalai yo siunuya-mate, 33 iboita yo kaliyate yaiyonana koina kani itoloyoiboita mena.” 34 Tobenaliyao Yeisu ana walo nige nuwaliimamayaleyan, anawalo kananuwa-mayale iwadamkolilikabo nige sikakatai tawae walona iwalowalo.

Tomangibugibu yabo anameli Yeisu koinamwawoisi ilobai(Madiu 20:29-34 yo Malika 10:46-52)

35 Yeisu kikiunamo iyawatagili yanuwa Yeliko koinakabo tomangibugibu yabo silobai. Iya imiyasio kamwasadedeina mena yo ikawakawanoi tomo kolili. 36 Sauganaibenalan boda silologabaen, kabo ineli tomo kolili iba,“Tawae siginaginauline?” 37 Kainana siyamaisa si-waloba, “Yeisu game Nasaleta ilalau.” 38 Kabo iyogaiba, “Yeisu, kowa Deibida tubuna, ukwate-kamkamna-yagau.”† 39 Tomo siya sibagubaguna siyokoiyan yo si-walo koina yakato imwanou, na iyoga samasamaluluyoi iba, “Deibida tubuna, ukwate-kamkamna-yagau.”40 Yeisu ilotolo mwa iwalo tomo kolili tomangibugibunesikalaiyama koina. Saugana ilaoma Yeisu koina mwaYeisu ineli koina iba, 41 “Tawae nuwanuwam yapaisowaikaiwem?” Kainana iyamaisa iba, “Guyau, nuwanuwagumangu silala.” 42Yeisu iwalo koina iba, “Ammeli kaiwena* 18:32: Iwalowalo Loma tokaleyayao kaiweli † 18:38: Saugana toman-gibugibune walone bwaite iwalowen Yeisu koina, Yeisu ikatai yakato toman-gibugibune me ana meli ikilala iya Tolebolebo.

Luka 18:43 92 Luka 19:10manim silala, kunamwanamwa.” 43 Sauganane mannasinamwanamwa kabo Yeisu koina imuliya yo Yaubadaitobatobalan. Tomo meuloili ginauline sigitai kabo siyatabe sitobatobali Yaubada koina.

19Tomo lolokwalalelena Sakiusa ana meli Yeisu koina mwa

lebo ilobai1 Kabo Yeisu Yeliko koina ilusae mwa yanuwane

kalona mena ilaulau. 2 Na tomo yabo iyaele esanaSakiusa iya takesi kana totano ali tobaguna yabo, yoiya towasawasa. 3 Nuwanuwana lalakina tem Yeisu ig-itai na nige sowasowana kaiwena saliyana ikubwa yoboda ilalaki. 4 Kabo isagena baguna boda luwali menailau mayau esana sikamole ivinaei kaiwena Yeisu analaomane koina tem igitai. 5 Saugana Yeisu ilaomaiyawatagili dedeinane koina kabo isakaisae yo iwalokoina iba, “Sakiusa, mwayamwayau ukwaisuluma, kai-wena nuwanuwagu sauga bwaite koina am nume menayamiyamiya.” 6Kabo saugana Sakiusa isalulumamayaunekoina me ana yaliyaya Yeisu iyogan silau ana numemena.7 Tomo meuloili sigitai kabo sietaetalapili Yeisu kaiwenasiba, “Gubesi mwa Yeisu ilusae tonaenaenane ana numemena.” 8 Na numene kalona mena Sakiusa itolo yoiwalolau Yeisu koina iba, “Guyau, kani yagu wasawasayayakasa gwau labui kabo gwau yabo kani yaolena to-bubutumao kolili. Tem tomo yabo yamwakotayanakoyo ana gogo yakewaliyako, kani me esopali yayamaisa-yapileyoi.” 9Kabo Yeisu iwaloba, “Kabona Yaubada numebwaite kana tomiyayao ileboili, kaiwena tomone bwaiteSakiusa ana meli ipei Yaubada koina kabo sowasowanatawalo yakato iya tabe Abelamo tubuna yabo. 10 Kaiwena

Luka 19:11 93 Luka 19:17Tomo Natuna ilaoma lolokwalaleleli iloyaili yo ileboilibesiele tomone bwaite.”

Tapaisowa kaikaiwe Yeisu ana pileyoima sauga yatala kai-wena

(Madiu 25:14-30)11Tomo siya siyaele Yeisu ana edeedede sibenabenalan

mwa walo kobwaibwaili yabo iedeededeyan kolilikaiwena tomo ali nuwatu yakato kikiunamo Yeisuilusae Yelusalema na Yaubada ana kaba loina iyatubu.Yelusalema nige imamamalawe Yeliko koina. 12 Iba,“Tomo lalakina yabo ilalau yanuwa kelamamalawe koinana tem kana pwaopwaom wasawasana siwolena naipileyoimayoi iboma ana yanuwa mena iloina. 13 Anatopaisowao yoli sanaulu iyoganlima, mwa yoli sanaulunemane siliba andeledi kaigeda kaigeda iwolegili kolili yoiwalo kolili iba, ‘Mane bwaite kwayapaisowaili kanasigayapileyoima.’ Imwawasi kabo ilau. 14 Na ana yanuwatomonliyao sikalomagigilan kabo tomo tosagenawasasiyawasali silau yanuwane ilalaune koina mwa siba, ‘Nigenuwanuwamai tomo lalakinane bwaite iyamala ama kin.’Na walone bwaite nige sibebenalan.”

15 “Na iyamo tomo lalakinane sipei iyamala kin kaboipileyoima iboma ana yanuwa mena na iloina. Sauganaipileyoima, kabo iba, ‘Topaisowa siya beyabeyana maneyaolegili kolili kuyoganli silaoma koliyau nuwanuwaguyakatai mane gubesi ali yapayapaisowaili, nuwana kanaetulan isa tabe silobailiko.’ 16 Topaisowa bagubagunanailaoma iba, ‘Taubala, beyabeyana mane siliba andeledikaigeda kuyeyama, mwa yayapaisowa mwa kana etulanandeledi kaigeda tabe yalobai.’ 17 Kainana iyamaisa iba,‘Kowa topaisowa namwanamwana am paisowa idudulaikaiwena bwagana ginauli bwaite nige ginauli lalakina naiyamo ugitekalatan namwanamwai, mwa kani yapeiwo

Luka 19:18 94 Luka 19:27yanuwakali baibaiwa sanaulu kuloinayagili.’ 18Topaisowalabuina ilaoma koina iba, ‘Taubala, beyabeyana manesiliba andeledi kaigeda kuyeyama mwa bwaite yaya-paisowa kana etulan pipti yalobai.’ 19 Tomo lalakinaneiwalo koina iba, ‘Inamwanamwa, kani bwaite maisamyaeyawa yapeiwo yanuwa kali baibaiwa paibi kuloinayag-ili.’ 20 Yo topaisowa yaboyoi ilaoma koina iba, ‘Taubala,beyabeyana siliba andeledi kaigeda kuyeyama ee iyaelebwaite, kaleko tupwatupwana kikiuna yakalai mwa ya-suma koina yawadam kisi ikwalalele. 21 Kowa tomokolokololona kaiwena am wasawasa ukwalakalai tomouloili ali paisowa koina. Siya sipelipeli yo sikelikeli nakowa nonowanamo ukwalakalai na kupeipei am lakawamena. Kabo yamatausagiwo mwa manene nige yayaya-paisowa.’

22 Tomo lalakinane iwalolau koina iwaloba, ‘Kowatopaisowa naenaena, na kuboma am walo ipileyoi koliwoyo iletaiwo. Ukwataiyako yau tomo kolokololona yoyagu wasawasa yakalakalai tomo uloili ali paisowa koina.23 Na tawae kaiwena nige kulalau yagu mane kupepeibenki koina na siyapaisowa? Tem uginauli besiele kanikana etulan yalobai. Na nigele, nige kupaipaisowai.’24Kabo iwalo siya sitotolo salina mena kolili iba, ‘Manenewakele-gabaen koina yo kwaolena topaisowa bagubagu-nanane koina iya siliba tu andeledine koina.’ 25Na siwalokoina siba, ‘Na Taubala, iya siliba andeledi ikalaiyako.’26 Kabo tomone lalakinane kainali iyamaisa iba, ‘Yawalokolimiu, yaiya ipagan koina, kani Yaubada ietulan. Nayaiya nige ipapagan koina bwagana kikiuna imiyamiyakoina Yaubada kani ikele-gabaen mowoi.* 27 Na siyasikalomagigili koliyau yo nige nuwanuwali yaemala alikin, kwalau wakalaili silaoma koliyau, kabo wakoyamateli* 19:26: Nuwana iwalowalo meli kaiwena.

Luka 19:28 95 Luka 19:39mangu mena.’ ”

Yeisu ana lusae Yelusalema kana koleya besiele kin yaboana lusae

(Madiu 21:1-11 yo Malika 11:1-11 yo Yoni 12:12-19)28 Yeisu ana walo iyemwawasi kabo ilalauyoi yakato

ilau Yelusalema. 29 Yeisu me ana tobenaliyao siloke-lakubwamako kalo kikiuli labui kolili bwaimwa Bedipegiyo Bedani koya Olibe salina mena kabo tobenali labuiiyawasa-bagunayagili. 30 Iwalo yoli labuine kolili iba,“Kwalau kalone koina na manimiu mena ase yabo kaniwagitai bwaimwa sipan-kalatan. Asene wauwau-bonanige yabo tomo imwamwalisae-tonan. Kwalivasi yokwayoganama. 31 Tem tomo yabo iwalo kolimiu, ‘Tawaekaiwena asene kwalivalivasi?’, kabo kainana kwayamaisabwaite besiele kwaba, Guyau nuwanuwana.” 32 Tobenalilabuiwa siya iyawasaliwa silau yo silobai besiele Yeisu anawalo kolili. 33 Saugana tobenaline asene silivalivasi asetanuwagaliyao siwalo kolili siba, “Tawae kaiwena asenekwalivalivasi?” 34 Kabo tobenaliwone kainali siyamaisasiba, “Guyau nuwanuwana.”

35 Asene sikalaiyama Yeisu koina, ali kaleko siye-seli pwatana mena kabo Yeisu sisagui sikele-mwaliseyanasene koina. 36 Ase mena ilaulau yo tomo tupwaliyaokali kwama siyeseli kamwasa mena. 37 Saugana iyawatag-ilima koya Olibe salina mena kabo tomuliyayao siya bodalalakina siyatubu Yaubada sitobalan kainali lalakinamenakaiwena ginauli kaba nuwapwanopwano sibaibaiwa sigi-tailiko. 38 Siba, “Osana. Yaubada iwalo-muloloi kinne iyailaomaGuyau esanamena. Osana. Daumwali yowasawasabulibuli mena.” 39Palisi tupwaliyao siyaele bodane luwalimena nige siyayaliyaya tomuliyayao ali walo-tobali kai-weli kabo siwalolau Yeisu koina siwaloba, “Toyakayakatai,

Luka 19:40 96 Luka 19:48am tomuliyayao kuwalo simwanou.” 40 Yeisu kainaliiyamaisa iba, “Na yawalo kolimiu, tem simiya-mwanoukani vekune meuloili siyoga.”

Yeisu ana palopisai Yelusalema kaiwena41 Yeisu Yelusalema ilokela-kubwai-yamako mwa

saugana manna igabaen ilau igitai kabo me ana valamtawae kani iyawatagili Yelusalema tomiyayao kaiweli,42 iba, “Tem komiu kaliyate kabona wakatai tem tawaewaginauli yakato daumwali kwalobai inamwanamwa,na iyamo nige sowasowamiu wakatai kaiwena iwadamkolimiu. 43Na sauga ilalaoma kani kami tokalomagigiliwosilaoma sikaleya kolimiu, kabo simiya-takikilagimiukani ami kaba lusae yo ami kaba yawatagili meuloinasimiya-kausili. 44 Ami yanuwa kani sikele-gwaligwaliyo sisibayanaeli, nige veku tupwa yabo imiyamiyadedeine koina yo kana tomiyayao siunuyamateli. Ginaulibwaite siya kani siyawatagili kaiwena Yaubada ilaomanuwanuwana ileboimiu, na iyamo nige wakikilala.”

Yudiya tautaubalao yo topwaoli lalakili ali mane kanakamwasa Yeisu isibayanae

(Madiu 21:12-17 yo Malika 11:15-19 yo Yoni 2:13-22)45 Yeisu ilusae Nume Tabu kalona mena yo togimwala

kalona mena iyatubu itawoili siyawatagili. 46 Iwalolaukolili iba, “Buki Tabu mena Yaubada ana walo sileleiba, ‘Yagu nume esana kani sipei kaba kawanoi.’ Nakomiu kwayapaisowa besiele tokewali ali gula kabalowadam.” 47Kaliyate kaigeda kaigeda Yeisu iyakayakataiNume Tabu mena. Topwaoli lalakili yo loina kana toy-akayakataiwo yo Yudiya tautaubalao simunamunai lalak-ina yo nuwanuwali siunui, 48 na nige sowasowana ginauliyabo siginauli koina, kaiwena tomo meuloili nuwali iyaiana yakayakatai kaiwena.

Luka 20:1 97 Luka 20:820

Yudiya toloinao sitonan tem Yeisu siyakewai ana edeededekoina na Yeisu isonoga-gabaegili

(Madiu 21:23-27 yo Malika 11:27-33)1 Saugana Yeisu tomo iyakayakataili Nume Tabu mena

yo tabe wasa namwanamwana iguguguguyeyan, kabokaliyate yabo koina Yudiya toloinao siya topwaoli lalakiliyo loina kana toyakayakataiwo yo tautaubalao silaomakoina sabi yokoiyanna, 2 siwaloba, “Yaiya ana loina menakulaoma na togimwala kutawoili siyawatagili Nume Tabumena? Yaiya ana loina mena kupaisowai besiele?” 3Yeisuikataiyako yakato sitonatonan na siyakewai ana edeededekoina kabo kainali iyamaisa iba, “Baguna bwaite yagu nelikaigeda kani yaeyawa kolimiu. 4 Kita takataiyako YoniToyababitaiso tomo iyababitaisoli. Yagu neline bwaitebesiele. Gubesi, yaiya ana loina koina Yoni Toyababitaisoipaipaisowane, Yaubada ana loina koina o nuwana tomoali loina kolili?” 5 Toloinaone Yeisu ana neli sibenalankabo siedeedede sibomamo kolili siba, “Tem tawaloba,‘Yaubada ana loina koina’ kani Yeisu ineliyagilayoi kaniiba, ‘Na tawae kaiwena mwa nige Yoni kwamemeliyan?’Tem neline iwalowen kolila kani tamwalimwaline lalak-ina boda bwaitete manli mena kaiwena siya sikataiyakoyakato Yoni tasikotanan. 6 O tem tawaloba, ‘Tomoali loina kolili’ kani boda bwaitete silovekuila kaiwenaali nuwatu yakato Yoni iya palopita yabo yo ipaisowaibesiele Yaubada ana loina koina.” 7 Mwa koina siba,“Nige kakakatai.” 8 Kabo Yeisu iba, “Tem nige sowa-sowamiu yagu neline kwayamaisa, yau besiele kani nigeyawawalowen yaiya ana loina koina ginauliline bwaiteyapaisowai.”

Walo kobwaibwaili togitekalatan naenaeli kaiweli(Madiu 21:33-46 yo Malika 12:1-12)

Luka 20:9 98 Luka 20:189Muli mena Yeisu walo kobwaibwaili bwaite iwalowen

Yudiya toloinao yo tabe boda meuloili kolili iwaloba,“Taubala yabo ana tano ikumai wain bwagabwagamo.Kabo iwolegili tomo tupwaliyao kolili na siyapaisowa nawain maisana siwolena koina. Na iya ilau ilokeikeilededei yabo koina sauga imamamalawe kaiwena. 10 Nakelikeli kana sauga koina taubalane iya imiyamiya dedeiyabo mena na ana topaisowa yabo iyawasa yakato ilauwain uwenamaisana tupwana tano togitekalatanwo koliliikalai ilawan iwolena koina. Na iyamo tano togitekala-tanne topaisowane sikabikalatan yo sisapi mwa siyawasa-yapileyoi menimana. 11 Kabo taubalawa ana topaisowalabuina iyawasayoi kolili kabo kana kaleko silolo yosiunu-gwalagwalai mwa siyawasa-yapileyoi menimana.12 Yo tabe yaiyonana iyawasayoi kolili yo topaisowanesiunui kelepa mena yo mekwasikwasinena sitawoi ipi-leyoi. 13 Kabo taubalane iwaloba, ‘Kani tawae yaginauli?Natugu tauna yamulolo lalakina kani yayawasa, nuwanaiya bwaite natugu kani siyakasisiyan.’ 14Na saugana tog-itekalatan taubalane natunane sigitai sibomayoi siedeed-ede kolili siba, ‘Iya tano tanuwagana natu yawasosina. Ta-lau taunuyamate na kita tanone takalai ala tano.’ 15Mwasikabikalatan yo sigabae-yawatagilan ganamuli mena nasiunuyamate.” Yo Yeisu ana edeedede iyemwawasi yoiwalo kolili iwaloba, “Tawae kani taubalane ipaisowai?16Walo yawasosi, taubalane kani ilaoma togitekalatanneiunuyamateli yo tanone kani iwolena togitekalatan uloilikolili.” Saugana tomo walo bwaite sibenalan siba, “TabuYaubada igiginauli besiele.”

17 Yo Yeisu imankulakulaili yo iba, “Buki Tabu anawalo bwaite, ‘Baguna vekune tokabi nume sisikotananna sauga bwaite Yaubada iyatoloyoi iyamala veku kaikai-wena yo veku meuloili iloinayagili.’ 18 Tem yaiya ibeku

Luka 20:19 99 Luka 20:24veku bwaite pwatana mena kani ikogaogaoli. Na temveku bwaite ibeku tomo yabo pwatana mena kani iko-mutumutu.” 19 Saugana topwaoli lalakili yo loina kanatoyakayakataiwo walo kobwaibwailine bwaite sibenalani,sikatai yakato siya kaiweli mwa iwalowalo, kobwaib-wailine tano togitekalatan bwaimwa siya. Simunamunaikabo sauganane koina nuwanuwali Yeisu sikabi-kalatanna iyamo boda simatausagili kaiwena boda bwaite meu-loili ali nuwatu yakato Yeisu iya palopita yabo.

Yudiya toloinao sitonatonan tem Yeisu siyakewai anaedeedede koina takesi kaiwena na iyamo isonoga-gabaegili

(Madiu 22:15-22 yo Malika 12:13-17)20 Toloinaone Yeisu sigitagitai kabo tomo tupwaliyao

siyawasali koina na sineli mwakota mena gubesina Yeisukaba yakewaina yabo siginauli na siwalo-masalan Pailatokoina kaiwena nuwanuwali Yeisu siyatalayan. 21 Kabotomone silau Yeisu koina sitobali-mwakomwakota siba,“Toyakayakatai, kakatai yakato sauga meuloina kuwaloyawasosi yo am yakayakatai Yaubada ana kamwasa kai-wena idudulai. Yo tabe nige tomo yabo kumamatausan,bwagana tosonosonoga o nuwana towasawasa na iyamonige ugogolulau kolili. 22 Gubesi, sowasowana Sisa kai-wena takesi tapei o nigele?”* 23 Yeisu ikataiyako yakatosiya nuwanuwali Sisa kana kawa-naenae sibenalan na anawalone siwalo-masalan toloinao kolili na tem siyakewaikabo iba, 24 “Mane siliba wakalaiyama kwayakenayagau.”Mwa sikalaiyama yo siyakenayan kabo ineliyagili iba,“Yaiyamakamakayauna yo tabe yaiya esana silelemanene* 20:22: Na Sisa iya Loma tomona yo dedei meuloili iloiloinayagili na takesipolopolowena ipei tomo meuloili kolili na tem Sisa kamwasa kaba lokeikeilesibaibaiwa ipaisowaili yo tabe ana tokaleyayao sibaibaiwa iyamaisali. Natomo Yudiya nige siyayaliyaya takesine kaiweli.

Luka 20:25 100 Luka 20:38koina?” Siwalolau koina siba, “Sisa.” 25Yo Yeisu iwalo ko-lili iba, “Ginauline siya Sisa ana gogo kwaolena Sisa koinana ginauline siya Yaubada ana gogo kwaolena Yaubadakoina.” 26 Saugana ana walo sibenalan kateli sipitali, nigesowasowali ana lopwano silobai tomo manli mena kabosimwanou.

Sadusi Yeisu sineliyan toboita ali toloyoi kaiwena(Madiu 22:23-33 yo Malika 12:18-27)

27 Tabe Sadusi tupwaliyao silaoma Yeisu koina. NaSadusi ali nuwatu yakato nige toloyoi yaboyoi, 28 mwaYeisu sineliyani siba, “Toyakayakatai, Mosese iwalo temtomo yabo ikasole nige natunao na iboita kani kanakavayawasosi ilaoma yo kanakavane kwabukwabulina ika-solanan na tem natunao ipagan siya melumeluwone siya-mala kanakavane boiboitanane iya natunao. 29Na bwaitekaba gite yabo. Tomo yabo mekanakavao yoli seben,tobagubaguna ikasole nige natunao na iboita, 30-31 kabokwabukwabulina kanakava ikasolanan. Besiele kaigedanaiyawatagili kanakava labuina koina besiele yaiyonanakoina yo besiele meuloiline kolili paganne silobai. 32 Anakabamwawasi sinewa iboita. 33Temyawasosi toboita kanisitoloyoi, ali toloyoine koina yoli seben luwali mena yaiyaiya wainena yawasosi, kaiwena meuloiliwa sikasolanan?”

34 Yeisu kainali iyamaisa iwaloba, “Sauga bwaite koinatomo sikasole, 35 na siya Yaubada ikawa-namwanamwa-yagili yo sitoloyoi nige kasoleyoi, 36 kaiwena nige sowanasiboitayoi. Sitoyatoyawa aneloseyao kolili yo Yaubadanatunao kaiwena sitoloyoiko. 37 Mosese iyakenayagilayakato toloyoi ipagan kaiwena mayau kalapulupululunaedeededena koina Mosese iwalo Yeoba koina iba, ‘KowaAbelamo, Aisake yo Yakobo ali Yaubada.’ Bwagana si-boitako yoli yaiyonane siyaele bulibuli mena meyawasili.38 Mwa koina Yaubada nige tomo boiboitali ali Yaubada,

Luka 20:39 101 Luka 20:47siya tomo meyawasili ali Yaubada.” 39 Kabo loina kanatoyakayakatai tupwaliyao siya toloyoi walona sikawa-namwanamwayan siwaloba, “Toyakayakatai am waloidudulai”. 40 Kabo Sadusiyao yo tabe toloinao meuloilinige nuwanuwali neli yaboyoi sineliyan kisi simwalimwa-line.

Yudiya toloinao ali katai Mesaiya kaiwena nige idududulai(Madiu 22:41-46 yo Malika 12:35-37)

41 Yeisu iwalolau bodane sitotolo salina mena koliliiwaloba, “Gubesi na Yudiya toloinao siwalo yakato Me-saiya iya besiele tomo molosi na naga iya kani ilaomayaDeibida kana mumuga kalona mena? 42 Na Deibida ananuwatu nige besiele kaiwena ana Same koina iwaloba,‘Yeoba Yaubada iwalo yagu Guyau koina, ulaulagu menakumiyasio, 43 kanasiga kam tokaleyayao yapeili kaekaemyaulina mena.’ 44 Tem toloinao ali nuwatu idudulaiMesaiya kaiwena kani Deibida Mesaiya ikawa-tubu-wanna iyamo nigele. Ikawa-Guyau-wan besiele talobai anaSame Buki Tabu mena.”

Yeisu loina kana toyakayakataiwo ikawa-naenae-yagili(Madiu 23:1-36 yo Malika 12:38-40)

45 Saugana tomo meuloili ana yakayakataisibenabenalan Yeisu iwalo ana tomuliyayao kolili iba,46 “Wagite-kalatagimiu loina kana toyakayakataiwokaiweli. Kaiwena gagasa mena silaoma kwamamalamalawena siluwuili silolokeikeile kaba gimwalakolili na mesabana tomo sigitaili na sikawatoki kolili.Yo yaboyoi nuwanuwali kaba miya namwanamwalinume tapwalolo kolili yo besiele soi kali sauga koinanuwanuwali simiya-baguna tomo manli mena kaliyakasisi kaiwena. 47 Yo tabe kwabukwabuliwo alinume sikalaili mwakota mena. Kabo muli mena silau

Luka 21:1 102 Luka 21:7sitapwalolo yo ali kawanoi simamalawe na mesabanatomo ali nuwatu yakato siya todudulai. Na nigele, nagaYaubada maisa polopolowena iwolegili.”

21Kwabukwabuli ana mulolo ilalakisosi Yaubada manna

mena kabo muli mena towasawasao ali mulolo(Malika 12:41-44)

1 Yeisu igitai towasawasao silaolaoma Nume Tabukoina ali mulolo mane sipeipeili mulolo kaba peinakoina. 2 Yo tabe igitai kwabukwabuli iya tobubutumayabo ana mulolo pene kikiuli labuimo ipeili. 3 KaboYeisu iwaloba, “Yawalo yawasosi kolimiu, Yaubadamannamena, kwabukwabuli bwaine anamulolo, meuloili ali mu-lolo ilalaki-gabaegili. 4Kaiwena meuloili ali tupwa lalakilisimiyamiya na bwaite kwabukwabuline iya tobubutumayo ana mane meuloina ipei yo nige yaboyoi ana tupwaimiyamiya na koina kana igimwala.”

Yeisu ana walo-masala Nume Tabu ana tatagwaligwalikaiwena

(Madiu 24:1-2 yo Malika 13:1-2)5 Tobenaliyao tupwali Nume Tabu kana koleya

namwanamwana sigitai mwa Yeisu siyakenayan yosiwalo siba, “Taubala, Nume Tabune kana pasao kalikoleya sinamwanamwasosi kaiwena veku lalakili kolilisikabili na tabe tomo ali mulolo namwanamwali kolilisiyapasali.” 6 Kabo Yeisu kainali iyamaisa iwaloba,“Sauga ilalaoma koina ginauline wagitagitailine kanimeuloili sitatagwaligwali yo nige sowasowana vekuyaboyoi itupwa ana kaba miya mena imiyamiyawagitaiyoi.” 7 Mwa sineliyani siba, “Toyakayakatai,toisabo sauga koina ginauline kuwalowalowegilinekani siyawatagilima? Toisabo kilakilala kani kagitai

Luka 21:8 103 Luka 21:19

na kakatai ginauline kani kikiunamo siyawatagili?”8 Kabo Yeisu iwalo kolili iwaloba, “Sauganane koinakani tomo sibaibaiwa esagu mena silaoma na kaigedakaigeda iwaloba, ‘Yau Mesaiya’ yo ‘Sauga ilaomako.’ Nawagitekalatagimiu, kisimo tomo simwakota-yagimiu.Tabu kwamumuliya kolili. 9 Yo sauganane koina tabekani wasa kwabenalagili kaleya yo talawauwau lalakili.Tabu kwamamatausi yo tabu wakakatewakaka kaiwenaginauli bwaitete kani siyawatagili baguna, kabo mulimena yanuwa yaulina ana kaba mwawasi iyawatagili.10 Boda yo boda kani sikaleya yo tabe yaboyoi kaba loinayo kaba loina kani sikaleya. 11 Mwanikiniki lalakili yoguliyam lalakili yo muya lalakili kani siyawatagili dedeimeuloili kolili. Yo ginauli kaba matamatausi yo kilakilalabulibuli mena kani siyawatagili tabe. 12 Na bagunakani tomo sikabi-kalatagimiu yo siyakamkamnamiuyo silawagimiu nume tapwalolo yo nume pan koliliyatala kaiwena. Kaiwena komiu kwameliyagau kanisikalaimiu yo silawagimiu siyatolomiu toloinao yokinyao manli mena. 13 Sauganane koina sowasowanawasa namwanamwana kwayawasayan kolili. 14 Tabukwanuwanuwatu ali yakewaimiu kaiwena yo tabe aliwalo kolimiu kaiwena, 15 kaiwena sonoga yo ami walokani yaeliwa kabo kami tokalomagigili nige sowanasikawa-mwakomwakota-yagimiu. 16Yo kani ami susuyao,nuwana tamamiyao, sinamiyao, kamikavao yo dumiyaoyo ami eliyamwao siwalo-masalagimiu toloinao kolili. Yotupwamiyao kani siunuyamatemiu. 17 Yo tomo meuloilikani sikalomagigi-lagimiu kaiwena komiu kagu tomeliwo.18 Na iyamo nige sowasowana itomiu kaigeda ikwalalele.19 Na tem me ami kalakisiye yo kwatolo kaiwe kaniyawasimiu kwalobai.”

Luka 21:20 104 Luka 21:28Sauga Naenaena Ana Yawatagili(Madiu 24:15-21 yo Malika 13:14-19)

20 Yeisu iwaloyoi iba, “Na saugana wagitai tokaleyayaoyanuwa Yelusalema siyatakikilan kabo wakatai yanuwanekani kikiunamo sisibayanae. 21 Bwaine sauganane koinaYudiya dedeina kana tomiya meuloili ilonamwayagilisiyabubu koya kolili. Yo siya simiyamiya Yelusalemataon kalona mena ilonamwayagili silogabaen. Yo siyaYelusalema gana muli mena tabu silulusae. 22 Kaiwenasauganane koina Yaubada ana sauga gum yai Buki Tabuiwalo-masalanako kani iyamala yawasosi. 23 Ooo. Yawa-sosi yakatekamkamna-yagili siya tosiumao yo toyasuya-susuwo kaiweli, kani ikololososi kolili sauganane koina.Kaiwena kamkamna lalakina kani iyawatagili dedeinanekoina yo tomo Yudiya bwaitete kani sikamkamna, 24 yosiboita kaleya kelepana mena. Siya nige siboboita kanisipanili yo silawagili dedei uloi uloi kolili me kali pan.Siya nige tomo Yudiya kani silaoma na Yelusalema sisi-bayanae yo dedeinane siutumutumutu molosan kanasigaali loinane kana sauga imwawasi.”

Tomo Natuna ana laoma kana kilakilala(Madiu 24:29-31 yo Malika 13:24-27)

25 “Sauganane koina kani kilakilala siyawatagilidabwelo, waikena yo utu kolili. Yo yanuwa yaulinamena tomo meuloili kani sikatewakaka kaiwena kanikalita iyokoyokososi yo dibwali yo bagolu balamumuliyaokani silalakisosi. 26 Tomo meuloili kani simatausi yomankaluwa isaeili yo yoli siwelai yo sisawosawowolisaugana sisanasana tawae kani iyawatagili yanuwayaulina mena. Yo tabe ginauli meuloili bulibuli menaYaubada kani inukuili. 27 Kabo tomo kani sigitai TomoNatuna ilalaoma yaloyaloi mena, me ana kaiwe yo meana wasawasa lalakina. 28 Na saugana ginauliline bwaite

Luka 21:29 105 Luka 21:38

siyatubu siyawatagili kwatolo kaiwe yo wakatepatukaiwena ami lebo kikiunamo kwalobai.”

Kaba gite saido koina(Madiu 24:32-35 yo Malika 13:28-31)

29 Kabo kaba gite bwaite iwalowen iba, “Tem saidoyo mayau meuloili tagitaili, 30 yo liguli waluwaluli sikintakatai yaikin kana sauga ikelakubwamako. 31 Yo tabebesiele saugana tem ginauli meuloina yawawalowegi-line wagitaili siyawatagili, wakatai Yaubada ana kabaloina ikelakubwa-olimako. 32 Yawalo yawasosi kolimiu,ginauli meuloiline yawawalowegiline kani siyawatagilikabo muli mena yasone bwaite imwawasi. 33 Naga bu-libuli yo yanuwa yaulina simwawasi na iyamo yagu walokani nige sowana imwawasi. 34 Na wagite-kalatagimiutabu numa yauyaule yo tabu katemiu yanuwa yaulinakana polowe kolili siloloyapowonli kisi yaluyaluwamiyaosikabi-yabeluli. Tem mumugamiu besiele kani TomoNatuna katemiu iyapitali ana yawatagili kaliyatenanekoina besiele yakayakan sokasokali ali beku sipwasipwakalona mena. 35 Kaiwena tomo meuloili simiyamiyadedei meuloili kolili yanuwa yaulina mena kani kateliyaosipitali. 36 Kabo tabu miya bwagabwaga, sauga meuloinawagitekalatagimiu yo wakawakawanoi yakato me amimeli kaikaiwena na tabu ginauli naenaeline siyayawatag-ili kolimiu. Wakawanoi ami meli ikaiwe na mesabanakwatolo Tomo Natuna manna mena.”

37 Kaliyate kaigeda kaigeda Yeisu iyakayakatai NumeTabu mena. Iboniyai kabo ilau ikeno koya Olibe koina.38 Malala kikiuna tomo meuloili silogogoyoima NumeTabu koina na ana yakayakatai sibenalanyoi.

Luka 22:1 106 Luka 22:822

Yudiya ali tobagunao kamwasa siloyaloyai Yeisu sabi un-uyamatena

(Madiu 26:1-5,14-16 yo Malika 14:1-2,10-11 yo Yoni 11:45-53)1Namwalelikwa soina kananuwatu-kalatan kana sauga

iyawatagilimako. Soine esana labuina pwalawa gaibumonige kana ebweli.* 2 Topwaoli lalakili yo loina kana toy-akayakataiwo kamwasa siloyaloyai tem gubesi na wadammena Yeisu sikabikalatan na siunuyamate, kaiwena tomosimatausagili.

Yudasa Isikaliota ana paisowa3 Kabo Seitani ilusae Yudasa Isikaliota koina, iya yabo

yoli tuwelone kolili, 4 ilau topwaoli lalakili yo NumeTabu kana pilisiman ali tobagunao kolili na mekanakavaosiedeedede gubesina Yeisu iwalo-masalan kolili. 5 Yoana walo kaiwena siyaliyaya na siwaloyameli yakatomaisana mane siwolena. 6Mwa Yudasa italam kabo sauganamwanamwana isanai na wadammena Yeisu italamwankolili na sikabikalatan.

Guyau ana kekan kana katububu(Madiu 26:17-19 yo Malika 14:12-16)

7 Beledi gaibumo nige ebwelina soina kana kaliyateiyawatagilima yo bwaine koina lamiyao siunuili mwale-likwa kanna kana nuwatu-kalatan kaiwena. 8 Kabo Yeisu* 22:1: Sauga beyabeyana koina Yaubada ana anelose, iya boita kanaanelose, iyawasa Itipita koina na Itipita kabi bagubagunali iunuyamateli nasiya tomo Isileli ali gamwa mena ebaebai kwasineli sisau mwa koina boitakana anelose ilaoma na siya tomo Isileli imwalelikwaili, nige iuunuyamateli.Tabe ali yabubu Itipita koina sitotoyasosi, nige sowana sisanasanai yistiana sese kaiwena kabo kali kanalene nige kana ebweli ipapagan. Bwaitekaiwena bolime kaigeda kaigeda tomo Yudiya soine kana nuwatu-kalatansipaipaisowai. Wagitai Buki Tabu beyabeyana esana Siyawatagili peina 12koina.

Luka 22:9 107 Luka 22:19iwalo Pita te Yoni kolili iba, “Kwalau yo mwalelikwa soinawakatububun kaiwela na takekan.” 9 Siwalo koina siba,“Toweya nuwanuwam kakatububun?” 10Kabo iwalo koliliiba, “Kwalusae Yelusalema kabo tomo yabo waila patuikalakalai kani ilobaimiu. Na tomone kwayamulikusuli yomekamikava kwalusae nume mena, 11 yo nume tanuwa-gana koina kwawalo bwaite besiele. ‘Toyakayakataiiwawalo yakato toisabo biliutusi kutalamwan na meyagutobenaliyao mwalelikwa soina kanna kakatububun nakakekan?’ 12 Kani iyakenayagimiu biliutusi lalakina kewamena sikatububunanako. Na bwaine koina mwalelikwakanna wakatububun kaiwela.” 13 Kabo yoli labuine silauYelusalema koina silusae, yo tawae besiele Yeisu iwalo-masalan kolili ginauli meuloili silobaili. Mwa numewakoina mwalelikwa kanna sikatububun kaiweli.

Guyau ana kekan(Madiu 26:20-25 yo Malika 14:17-21 yo Yoni 13:21-30 yo 1

Kolinita 11:23-25)14 Kekan kana sauga koina Yeisu imiyasio teibeline

koina me ana tobenaliyao. 15 Yo iwalo kolili iba,“Nuwanuwagu lalakina tem kekan bwaite takekan toy-awa kabo muli mena yakamkamna. 16 Yawalo yawasosikolimiu, kani nige yakekekanyoi kanasiga Yaubada anakaba loina ilaoma kabo mwalelikwa soina kana dudu-lai iyawatagili yawasosi.” 17 Kabo wain mekomwanaikalai yo kaiwena ikawatoki Yaubada koina kabo iba,“Wakalai bwaite yo kwayauyankolimiu, 18kaiwenayawalokolimiu, sauga bwaite yo sauga muli mena wain bwaitenige sowasowana koina yanumayoi kanasiga Yaubadaana kaba loina iyawatagilima.” 19 Yo pwalawa ikalai yoikawatoki Yaubada koina. Imwawasi ikivi yo iwolegiliana tobenaliyao kolili iba, “Bwaitete yogu yaeyawa kai-wemiu. Waginauli besiele yakato ami kaba nuwatu-

Luka 22:20 108 Luka 22:30kalatagau.” 20 Besiele tabe kekan mulina mena komwaneikalai yo iwolena kolili iba, “Komwane bwaitete kamwasawaluwaluna iya kwasinegu kani ididi kaiwemiu.† 21 Nakagu tokalomagigili iyaele mekalakava teibeli mena yonimana iyaele nimagu salina mena. 22 Tomo Natuna kaniilau boita mena besiele Yaubada ana nuwatu, na iyamokana tokalomagigiline kani katekamkamnana.” 23 Kabotobenaliyao siyatubu sienelineli-yagili sibomayoi koliliyaiya tokalomagigiline.

Yaiya esana ilalakisosi Yaubada ana kaba loina koina?24 Tobenaliyao siyatubu sigamwagamwa-pakiki tem

gubesi na yaiya esana ilalakisosi kolili. 25 Kabo Yeisuiwalo kolili iba, “Siya nige Yudiya ali kinyao mumugalibwaite besiele. Me ali nuwasaesae siloina kaiwe yakatotomo meuloili ali walo sibenalagili yo siyakasisiyagili.26 Na komiu tabu mumugane wagiginauli besiele. Nayaiya kowa nuwanuwam esam ilalaki ilonamwayagiwokuyamala besiele tomulimuliya. Na tem yaiya kowanuwanuwam kuyamala tobaguna ilonamwayagiwo kuya-mala topaisowa. 27 Yaiya esana ilalakisosi, iya imiyasioteibeli mena o iya topaisowane? Tomiyasione esanailalakisosi, wa? Na yau yamiyamiya luwamiu mena nayaemala topaisowa kaiwemiu. 28 Saugana kamkamnayalobailiko komiu mekaukavao, 29 yo besiele Tamagu ig-inauliyako kaiwegu, kabo kaba loina yabo kani yaeyawakolimiu, 30namesabana esamiyao silalaki yagu kaba loinakoina, bwaine koina kani wakekan yo kwanuma yaguteibeli koina yo kwamiyasio kaba miya wasawasali kolilina Isileli bodaliyao yoli tuwelo kwayatalayagili.”

Pita iwawalo yakato Yeisu kani nige iuuvalayan(Madiu 26:31-35 yo Malika 14:27-31 yo Yoni 13:36-38)

† 22:20: Wagitai Ibeliu Peina 8 yo Peina 10.

Luka 22:31 109 Luka 22:3831 Yeisu iwaloyoi iba, “Saimon, Saimon, Seitani ilao-

mako Yaubada ana talam ikalai na tem inukuimiu besieletopaisowa yabo tano witi kanna inukui na tem iyakasalimosomosoliyao ikelegabaegili. 32 Na yau yakawanoikoYaubada koina kaiwem tem tabu am meli ibebelu. Nasauga ilalaoma kani kunuwabui koliyau, na kamkavaoukwabi-yakaiweli.” 33 Pita Yeisu kainana iyamaisa iba,“Guyau, yatalamwagau mekaukava kowa talau nume panmena yo mekaukava kowa taboita.” 34 Yeisu iwalo koinaiba, “Pita, yawalo yawasosi koliwo, kansiga boniyaimuliyakabo kamkam tauna ivalam kani kuuvalayagau meyaiy-ona, kani kuba, ‘Tomone bwaite nige yakakatai.’ ”

Mane mekanakava kaleko kana tobwa yo kaleya kelepanawaloli

35 Kabo ineli ana tobenaliyao kolili iba, “Saugabeyabeyana koina yayawasamiu kwayawatagili yo nigeami mane kana tobwa, o tem kami kaleko kana tobwa otem kaemiu kana suma kwalolokalaili. Gubesi, saugananekoina ginauli yabo kwadeva koina?” Kainana siyamaisasiwaloba, “Nigele”. 36 Mwa iwalo kolili iba, “Na saugabwaitete tem ami mane kana tobwa o tem kami kalekokana tobwa imiyamiya, kwalokalaili. Na tem nige amikaleya kelepana ipapagan, kami kwama tulutulu kaiwenawagimwala-yani na manena wakalai yo kaleya kelepanayabo wagimwalai wakalai kabo kami koleya besiele kaleyalalakina kana toyatubu. 37Kwapaisowai besiele yagu walona mesabana Buki Tabu ana walo iyamala yawasosi iba,‘Tomo kani siwalo yakato Mesaiya imiyamiya kaleyalalakina kana toyatubu ali boda koina.’ Na yawalo kolimiukani tomo sipaisowai koliyau yakato yau kaleya lalakinakana toyatubu na mesabana ginauli meuloina bwaitesileleyako kaiwegu Buki Tabu mena kani kikiunamoiyamala walo yawasosi.” 38Tobenaliyao siwalo koina siba,

Luka 22:39 110 Luka 22:50“Guyau, ugitai kaleya kelepana labui siyaele kolimai.”Mwa kainali iyamaisa iba, “Sowasowana.”

Yeisu ikawakawanoi koya Olibe koina(Madiu 26:36-46 yo Malika 14:32-42)

39 Yeisu iyawatagili yo ilau koya Olibe koina besielemumugana. Ana tobenaliyao siyamuli-kusuli. 40 Yosaugana iyawatagili dedeinane koina iwalo kolili iba,“Wakawanoi Yaubada koina na tabu kwabebeku woyakoina.” 41 Yo ilogabaegili ilau tupwana kana mwayagaiyai, yo tutulina italu-sakonayan yo ikawanoi. 42 Iba,“Tamagu, tem am nuwatu besiele, kamkamna komwanabwaite ukwele-gabaen koliyau, na tabu yau yagu nuwatumena, na kowa am nuwatu mena uginauli.” 43 Kaboanelose yabo ilobimaya bulibuli mena iyawatagili koinayo ikabiyakaiwe. 44Yeisu yaluyaluwana ipolowesosi, kaboikawanoi kaikaiwe, na kamweyaina ididi bwatano menabesiele kwasine ididididi. 45 Yo saugana itolo kawanoikoina, ipileyoiwa ana tobenaliyao kolili ilobaili nuwanaekaiwena sikenomate. 46 Kabo iwalo kolili iba, “Tawaekaiwena wakenokeno? Kwatolo yo wakawakawanoi natabu kwabebeku woya koina.”

Yeisu sikabikalatan(Madiu 26:47-56 yo Malika 14:43-50 yo Yoni 18:3-11)

47 Yeisu iyaelemo iedeedede kabo boda yabosiyawatagilima na Yudasa Isikaliota iya yoli tuweloyabo, kamwasane koina ibagunayagili. Ilaoma Yeisumanna mena yakato Yeisu inisoi, 48 na Yeisu iwalokoina iba, “Yudasa, nuwanuwam kunisoiyau yakatoTomo Natuna kuwalo-masalan?” 49 Kabo saugana anatobenaliyao sigitai tawae kani iyawatagili siba, “Guyau,gubesi, takaleya ala kaleya kelepana kolili?” 50Yo tobenaliyabo topwaoli lalakina ana topaisowa tenana ulaulana

Luka 22:51 111 Luka 22:61ikoutusi. 51 Na Yeisu iba, “Besi.” Kabo topaisowanetenana ikabitonan yo iwoisi. 52-53 Na bodane siyasilaoma na Yeisu sikabikalatan kaloli mena topwaolilalakili yo Nume Tabu kana pilisiman ali tobagunaoyo Yudiya ali tautaubalao. Kabo Yeisu iwalo kolili iba,“Kaliyate sibaibaiwa mekaukavao komiu Nume Tabukoina yamiyasio yo yayakayakatai, na nige wakakabi-kalatagau. Na bwaite sauga gubesi? Kwalaoma me amikaleya kelepana yo me ami kule na wakabi-kalatagauyakato yau kaleya lalakina kana toyatubu? Sauga bwaitekoina komiu boniboniyai bodaliyao ami sauga loina.”

Yeisu silawan yatala kaiwena(Madiu 26:57-58,69-75 yo Malika 14:53-54,66-72 yo Yoni

18:12-18,25-27)54 Kabo sikabikalatan yo silawan siluseyan topwaoli

lalakina ana nume mena. Pita iyamuli-kusulili kanamwayaga iyai. 55 Yo saugana mayau sipei iwedowedolinumene kana gana kalona mena Pita imiyasiomekanakavao. 56 Kabo topaisowa gamasine yabo Pitaigitai imiyasio mayaune koina, imankulakulai yo iba,“Tomone bwaine Yeisu ana boda yabo.” 57 Na Pitaiuvalayan iwaloba, “Gamasine, tomone bwaimwa nigeyakakatai.” 58 Nige sauga imamamalawe na tomo yaboilaoma Pita igitai yo iwalo koina iba, “Kowa ali boda yabo.”Na Pita iba, “Taubala, yau nigele.” 59 Sauga tupwanaimamalawe besiele wan awa mulina mena tomo yaboyoiilaoma igitai yo iba, “Walo yawasosi tomone bwaite Yeisumekanakava kaiwena iya game Galili tabe.” 60Na Pita iba,“Taubala, nige yakakatai tawae kuwalowalowen.” Pitaiyaele iedeedede kabo sauganane koina kamkam taunaivalam. 61 Yo Yeisu itagelakeile yo Pita imankulakulai.Kabo Pita Yeisu anawalo nuwanamena isae sauganaYeisu

Luka 22:62 112 Luka 23:1iba, “Kansiga boniyai muliya kabo kamkam tauna ivalamkani kuuvalayagau meyaiyona.” 62 Kabo Pita numenekana gana ilogabaen ikaisulu iyawatagili bakubaku menayo me ana nuwanae ivalam.

Yeisu siunu-gwalagwalai yo sitalatalawasi-yani(Madiu 26:59-68 yo Malika 14:55-65 yo Yoni 18:19-24)

63 Na tomone siya Yeisu sikabikabi-kalatan nasitalatalawasi-yani yo siunuunui, 64 yo kaleko sikalaimanna sisuma-kausili siunuiyoi kabo siwalo koina siba,“Tem kowa palopita yabo kuwalo kolimai yaiya iunuiwo.”65 Yo walo polopoloweli sibaibaiwa siwalowegili koinayo sikawa-naenae-yani. 66 Yanuwa ilayan kabo Yudiyatautaubalao meuloili bwaimwa topwaoli lalakili yo loinakana toyakayakataiwo silogogoma. Kabo Yeisu silawan alilogogone koina. 67 Siwalo koina siba, “Tem kowa Mesaiyaama wasa kuyeyama kolimai.” Na iwalo kolili iba, “Temami wasa yaeyawa, kani nige yagu walo kwamemeliyan,68yo tem yaneliyagimiu kani nige kainagu kwayayamaisa.69 Na bwaite sauga yo sauga ilalaoma koina kani TomoNatuna imiyasio Yaubada Tokaiwesosi ulaulana mena.”70 Kabo meuloili sineliyan siba, “Yakato kowa YaubadaNatuna?” Yo iwalo kolili iba, “Iyaele bwaimwa komiukwabomayoi kwawalowenako.” 71 Mwa siba, “Besi,kani nige tomo taloloyaiyoili na silaoma siedeededekaiwena. Kawasewane iwalowenako sopana mena na kitatabenalanako.”

23Yeisu itolo Pailato manna mena(Madiu 27:1-2,11-14 yo Malika 15:1-5 yo Yoni 18:28-38)

1 Ali logogo imwawasi kabo Yudiya tautaubalao meu-loili sitolo yo Yeisu silawan ali gavana Pailato koina,iya Loma tomona Sisa ipei Yudiya dedeina meuloina

Luka 23:2 113 Luka 23:12iloiloinayan. 2 Yo siyatubu Yeisu siyakeyakewai Pailatomanna mena siba, “Tomone bwaite kalobai tomo meu-loili iyakatai-yanaeli. Iwalo tabu Sisa ana takesi siyaya-maisa. Yo tabe iwaloyoi yakato iya ibomayoi Mesaiyayo kin yabo.” 3 Mwa Pailato ineli koina iba, “Gubesi,kowa Yudiya ali kin o nigele?” Yeisu kainana iyamaisaiba, “O, besiele am walo.” 4 Kabo Pailato itagelakeiletopwaoli lalakili yo bodane igitaili yo iwalo kolili iba,“Nige loina yabo ililikwai na tem yakawa-naenae-yani.”5Na sisamasamalulu siba, “Tomomeuloili Yudiya dedeinamena iula-munamunaili ana yakayakatai koina. IyatubuGalili dedeina mena kabo muli mena ilaoma bwaitekoina.”

Yeisu itolo Elodi manna mena6 Ali edeedede Pailato ibenalagili mwa ineli kolili iba,

“Nuwana tomone bwaite Galili tomona?” Kabo kainanasiyamaisa siba, “O, besiele.” 7 Saugana Pailato ikataiyakato Yeisu ilaomaya Galili bwaimwa Elodi ana kabaloina mena kabo iyawasa ilau Elodi koina. Na saugananeElodi iya iyaele Yelusalema koina. 8 Na Elodi Yeisu igitaikabo iyaliyaya lalakina, kaiwena wasana ibenalanakoyo sauga imamalawe nuwanuwana tem igitai. Nanuwanuwana ginauli kaba nuwapwanopwano tupwaliyaoYeisu ipaisowaili na igitaili. 9 Kabo neli sibaibaiwaineliyagili Yeisu koina na nige kainana iyayamaisa.10 Topwaoli lalakili yo loina kana toyakayakataiwositotolo salina mena kabo siyakewa-tupatupai. 11 Elodimekanakavao tokaleyayao Yeisu sitalawasiyan yosimalumaluwan. Kabo kaleko mamalawena kana sabanamwanamwasosina sikalai siyalikwa, kabo siyawasa-yapileyoi ilau Pailato koina. 12 Na kaliyatenane koinaElodi mekanakava Pailato sikelabilabin toyawa yo sikawa

Luka 23:13 114 Luka 23:24-25elieliyam tabe, na beyabeyana mekanakava siekalokalo-magigi-lagili.

Pailato Yeisu italamwan iboita(Madiu 27:15-26 yo Malika 15:6-15 yo Yoni 18:39—19:16)

13 Pailato topwaoli lalakili, toloinao yo tomo meuloiliiyoga-gogonagilima, 14 mwa iwalo kolili iba, “Tomonebwaite wakalaiyama koliyau yo kwawalo yakato tomomeuloili iyakatai-yanaeli. Na manimiu mena yanelinamwanamwaiyako na yalobai nige loina yabo ililikwaiyakato yakawa-naenae-yani. 15 Elodi tabe iya besiele nigeyakewane yaina yabo ilolobai, kabo bwaite iya kaiwenamwa iyawasa-yapileyoiyama kolila. Ee na wagitai, nigeginauli yabo igiginauli-yanae na yakato kaiwena iboita.16Koinaele kani yawalo tokaleyayao sikabi-kalatan siunuibalae mena, kabo silivasi ilau.” 17 Na Pailato mumuganabwaite besiele, bolime kaigeda kaigeda, mwalelikwa soinakana sauga koina, tolusae deli yabo iya tem Yudiya sig-itesipwai sikawanoiyan, Pailato kani ilivasi yo iyawatagilideli mena. 18 Na boda lalakina meuloili siyoga kainalilalakina mena siba, “Tomo bwaimwana kuunuyamatena Balabasi kulivasi kaiwemai.” 19 Na sauganane koinatomo yabo imiyamiya deli mena esana Balabasi, iyasipei-gabaen kaiwena tauna kona tomo yabo iunuyamateyo iya kaleya lalakina kana toyatubu Yelusalema taonkoina. 20 Pailato nuwanuwana Yeisu ilivasi kabo iedeed-ede yoi bodane kolili. 21Na siyogayoga siba, “Kuyakelose.Kuyakelose.” 22Kabo iwaloyoi kolili iba, “Tawae kaiwena?Tomone tawae ana nae? Nige yaina yabo yalolobai na temiboita, nuwanuwagu tem yasapi mowoi na yalivasi ilau.”23 Na sisikote kaikaiwe yo siyogayoga kainali lalakinamena siba, “Kuyakelose. Kuyakelose.” Kabo bodane aliyoga-samasamalulu kaiwena mwa Pailato nuwana sikoi.24-25 Kabo iwalo ana tokaleyayao kolili Yeisu siyakelose

Luka 23:26 115 Luka 23:33besiele bodane ali nuwatu. Na iya Balabasi sikawanoiyan,bwaimwa iya tounuyamate tauna kona sipei-gabaen delimena kaiwena iya kaleya lalakina kana toyatubu, ilivasi-gabaen yo ilau.

Yeisu silawan Goligota na siyakelose(Madiu 27:32-44 yo Malika 15:21-32 yo Yoni 19:17-27)

26Tokaleyayao Yeisu sikabikalatan siyogan silawan sabiyakelosena kaiwena. Kabo tomo yabo silobai gameSailini esana Saimoni ilaomaya gana muli mena ilulusaeYelusalema kaiwena kabo sikabikalatan yo siyadidigamwa Yeisu kana kelose siwolena Saimoni ikewai leya-leyana mena Yeisu siyabaguna Saimoni mulina menasilau. 27 Tomo boda lalakina Yeisu siyamuli kusuli, luwalimena sinesineo tupwaliyao siya sivalavalamkoyasili Yeisukaiwena. 28 Yeisu itagelakeikeile yo iwalo kolili iba,“Yelusalema sinesineoliyao, tabu kaiwegu kwavavalamnakwabomayoi kaiwemiu yo natumiyao kaiweli kwavalam.29 Kaiwena sauga ilalaoma kani nae lalakina iyawatagiliyo tomo kani siwaloba, ‘Sinesineo siya miyamiya yailisiya sinamwanamwa, kaiwena nige natuliyao sikakabiliyo nige siyayasuyasusu.’ 30 Mwa sauganane koina kanitomo kamkamna lalakina polowena silotonan kabo siwalokoya kolili siwaloba, ‘Wagunaima pwatamai mena yowakopwaikimaimwayamwayau kaboita.’ 31Mayau kilainatagabu kalapulupululuna nige ikakaiwe na tem mayauleleyanna tagabu kani kalapulupululuna ikaiwesosi. Waloyawasosi yau kani yasilae na komiu naga kwasilae yawa-sosi kaiwena yau besiele mayau kilakilaina na komiubesiele mayau leleyanna.”

32Tomo labui tabe siya nae kana toginauli, tokaleyayaosiyoganli yo mekalikava Yeisu na siyakeloseli. 33 Sauganasilau siyawatagili yanuwa esana siba Kulukulu Yanuwana,

Luka 23:34 116 Luka 23:43kabo Yeisu siyakelose koina, mekanakavao toloinalikwayoli labuine, yabo kana kelose siyatolo dedei ulaulanamena yo yabo dedei gegebana mena. 34 Yeisu iba,“Tamagu, ali pwanoli kunuwatu-pwaikili kaiwena tawaesipaipaisowai koliyau nige sikakatai.” Na tokaleyayaoneYeisu kana kwama sikalai yo venu yabo sivenuwan natem analiyao sibaguna kwamane sikalaili. 35 Tomo meu-loili sitolo Yeisu simankulakulai kabo Yudiya ali toloinaositalatalawasi-yani yo siwalo-lamwalamwai siba, “Tomouloili ileboili, na tem iya Mesaiya, Yaubada ana gitesipwatomona, sowasowana ibomayoi ileboi.”

36 Tokaleyayao tabe Yeisu sitalawasi-yani. Silau koinayo oine malumaluluna siwolena yakato inuma, 37 mwasiwalo koina siwaloba, “Tem kowa Yudiya ali kin kubo-mayoi kuleboiwo.” 38 Lelelele yabo silele kabo situtu-yapatu kana kelose koina kulukuluna pwatana mena iba,‘Bwaite iya Yudiya ali kin.’ 39 Toloinalikwa yoli labuiwasitaketake kali kelose mena, yabo Yeisu ikawa-naenae-yani yo iwaloba, “Tem kowa Mesaiya ee kubomayoikuleboiwo, na tabe kai kuleboimai.” 40 Na yabo iben-abenali mwa kanakavawa iyokoiyan iwaloba, “Nuwananige Yaubada kumamatausan, wa? Na kubenali, yolayaiyonane kala loina kaigedana. 41Kowa yo yau kalamaisaidudulaisosi kaiwena kamwasa naenaena tapaisowai mwamaisana bwaite, na tomone bwaite iya nige ginauli yaboipapaisowa-yanae.” 42 Kabo tomone iwaloyoi Yeisu koinaiba, “Yeisu, saugana tem am kaba loina koina kuyamalakin kunuwatu-kalatagau.” 43 Yeisu kainana iyamaisa iba,“Yawalo yawasosi koliwo, kaliyate kabona kowa yo yaukani tamiyamiya Paladaisi.”

Yeisu ana boita(Madiu 27:45-56 yo Malika 15:33-41 yo Yoni 19:28-30)

Luka 23:44 117 Luka 23:5644 Kala pwasinasina mena kabo dabwelo mayalena

imwawasi yo yanuwa meuloina iboniboniyai kanasigatili koloki lolau mena. 45 Kaleko tabatabana bwaimwasiyatake Nume Tabu kalona mena itaigali isae yo ilobidedei labui. 46 Kabo Yeisu iyoga kainana lalakinamena iba, “Tamagu, yaluyaluwagu yapei nimam kalonamena.” Saugana iwalo besiele mwa yawasina imwawasi.47Tokaleyayao ali tobaguna igitai tawae iyawatagili, kaboYaubada itobalan yo iba, “Walo yawasosi tomone bwaiteiya todudulai yawasosi.” 48Tomomeuloili siya simiyagogoyo simanman-kulakulai saugana sigitai tawae iyawatagi-line nuwali sinae kabo gamwagamwalili situtututu yo sip-ileyoi silau ali nume mena. 49Na Yeisu ana eliyamwao yosinesineo siya beyabeyana simuliyamekanakavao silaomaGalili sitolo-suwala manli ilau ginauli meuloina sigitagi-tai.

Yeisu sipei salai mena(Madiu 27:57-61 yo Malika 15:42-47 yo Yoni 19:38-42)

50-51 Tomo yabo esana Yosepa ilaoma Yudiya dedeinayabo esana Alimadiya mumugana inamwanamwa yoidudulai. Iya isanasanai Yaubada ana kaba loina kai-wena na iya Yudiya ali toloinao kalikava yabo, na iyanige besiele kanakavao ali nuwatu yo ali paisowa koina.52 Ilau Pailato koina Yeisu yona ikawanoiyan yakato ikalai,mwa Pailato italam. 53 Kabo ilau ikelegabaen kelosekoina kaleko namwanamwana koina isuma yo ilau ipeisalai bwaimwa ikeli-nonowaiyako veku koina, salainenige toboita yabo sipepei koina. 54 Kaliyate kabonasabati kana kaliyate katububu na sauga kubwakubwanaYudiya ali sabati kana sauga iyatubu. 55 Sinesineonesiya beyabeyana mekalikava Yeisu silaoma Galili Yosepasiyamuli-kusuli kabo silau salai sigitai Yeisu yona gubesiana peipeina. 56 Imwawasi sipileyoi silau ali nume mena

Luka 24:1 118 Luka 24:11kabo kwapi kaba sausauli yo olo bwalaina namwanamwa-sosili sikatububunagili Yeisu yona kaiwena. Na Yudiya alisabati kana kaliyate ilaoma-oliko kabo sikaiyawasi besieleloina ana walo.

24Yeisu itoloyoi boita mena(Madiu 28:1-10 yo Malika 16:1-8 yo Yoni 20:1-10)

1 Wiki kana kaliyate bagubagunana koina malalakikiuna, sinesineone olo bwalaina namwanamwanasikatububunanako sikalai yo silau salai mena. 2 Sigitaiveku salai gamwana kana kokaukausiwa siyatapipili-suwalanako. 3 Kabo silau silusae salai kalona mena naiyamo nige Guyau Yeisu yona sigigitai. 4 Siya siyaelesinuwanuwatu Yeisu yona kaiwena, kabo saugananekoina tomo labui kali kaleko pigapigabuli sitotolo salilimena. 5 Sinesineone simatausi lalakina mwa sipwaloumanli ilobi bwatano mena. Na tomo labuiwa siwalolaukolili siba, “Tawae kaiwena iya meyawasina kwaloyaloyaitoboita ali kaba miya koina? 6 Nige imiyamiya bwaitekoina, itoloyoiko. Ana walo kwanuwatu-kalatan bwaiteiwalowenako kolimiu sauganamekamikava kwamiyamiyadedei Galili koina, 7 iwaloba, ‘Tomo Natuna kanisitalamwan tomo naenaeli nimali mena na siyakelose,kabo muli mena kaliyate yaiyonana koina kani itoloyoiboitamena.’ ” 8Mwa sinesineowa kabo anawalowanuwalimena isae.

9 Saugana sipileyoima salai mena ginauli meuloinawasana siyawasayan apositoloyao yoli ileben kolili,kalikavao mekalikavao tomuliyayao meuloili tabe.10 Sinesineowa wasa bwaite siyawasayan kolili siyaMeli Magidala yo Yowana yo Meli iya Yemesa sinana,mekalikavao sinesineo tupwaliyao tabe. 11 Naapositoloyao nige sinesineone ali walo simemeliyan,

Luka 24:12 119 Luka 24:22kaiwena ali nuwatune yakato ali edeedede besiele walobwagabwaga. 12 Na Pita itolo yo isagena ilau salai mena.Ipwalou mwa kaleko bwagabwagamo igitai mwa ipileyoiana nume mena yo inuwanuwatu ginauli bwaite anayawatagili kaiweli.

Emiusa kana kamwasamenaYeisu iyawatagili tomuliyayaoyoli labui kolili

(Malika 16:12-13)13 Kaliyate kaigedanane koina tomuliya yoli labui

silalau dedei esana Emiusa kaiwena, Emiusa yoYelusalema kali sowasowaga kana mamalawe besieleileben kilomita. 14 Yoli labui silolo-edeedede ginaulimeuloina iyawatagiliko kaiwena. 15 Siya siyaele silolo-edeedede yo sinelineli ginauline kaiwena, kabo Yeisuiyawatagili kolili yo mekalikava silotoyawa. 16 Sigitaimowoi na nige sikikilala yo nige sikakatai yaiya iya.17 Mwa kabo ineli kolili iba, “Saugana kwalaulau tawaeedeededena kwalolo-edeededene?” Mwa sitalu-tolo kalikoleya besiele nuwali sinae. 18 Yabo esana Kaliyopasaiwalo Yeisu koina iba, “Tolokeikeile sibaibaiwa siyaeleYelusalema, na nuwana kowa kuboma nige ukwakataitawae iyawatagili saugane bwaite kolili.” 19 Kabo inelikolili iba, “Ginauli esana walona?” Kainana siyamaisasiba, “Ginauli bwaite iyawatagili Yeisu game Nasaletakoina. Game bwaite iya palopita yabo, ana edeedede yoana paisowa kaikaiwena Yaubada manna mena yo tomomeuloili manli mena. 20 Topwaoli lalakili mekalikavaoama toloinao sipei gavana nimana mena, kabo italamwansiyakelose na iboita. 21Nakai amanuwatu yakatoYaubadatomone bwaite igitesipwai na kai tomo Isileli ilivasimaiLoma ali loina koina. Na ginauline siyawatagiliko kaliyateyaiyona simwawasiko. 22 Na kai sinesineo tupwaliyaokatemai siyapitali kaiwena kabona malala kikiuna silau

Luka 24:23 120 Luka 24:35salaimena, 23na nige yona silolobai. Saugana sipileyoima,kabo siwaloma kolimai yakato aneloseyao sigitaili nasiwalo kolili siba, ‘Yeisu itoloyoiko.’ 24 Kamakavaotupwaliyao silau salai mena yo besiele sinesineo aliwalo siya tabe besiele silobai, Yeisu yona nige sigigitai.”25 Kabo Yeisu iwaloyoi tabe kolili iba, “Kwayauyaulesosi,yo ami meli ikikiu kaiwena palopitao ali walo Mesaiyakaiwena nige kwamemeliyan. 26 Beyabeyana siwalokoyakato Mesaiya kani kamkamna ilobai kabo muli menailusae ana wasawasa koina.” 27 Kabo Yeisu Buki Tabu anawalo iya kaiwena ikabi-yamayale kolili, iyatubuya Moseseana buki kolili yo palopitao meuloili ali lelelele.

28 Kikiunamo siyawatagili yanuwane silalau kaiwena,kabo Yeisu iginauli besiele bwaite nuwanuwana yakatoilogabaegili ilauyoi. 29Na sikawanoi samasamalulu koinasiwaloba, “Mekamakava kowa tamiyamiya, kaiwena kik-iunamo iboniyai yo yanuwa iboniboniyai.” Kabo ilauilusae nume mena yo mekalikava simiyamiya. 30 Kekankana sauga kabo ilau mekalikava simiyasio kaba miyakoina. Mwa beledi ikalai yo ikawatoki Yaubada koinakabo itabekivikivi yo iyauyan kolili. 31 Iginauli besielebwaite kabo sikilala yo sikatai yaiya iya, na ikwalalelemanli mena. 32Yoli labui sienelineli-yagili siba, “Sauganatalaulau kamwasamena yo iedeedede kolila Buki Tabu anawalo-masala, walo yawasosi katela iwedowedoli, awa?”

33 Na sauganane yoli labuine sitolo yo sipileyoi silauYelusalema, mwa apositoloyao yoli ileben silobaili meka-likavao tupwaliyao simiyagogo. 34 Kabo apositoloyaosiwalolau yoli labuine kolili siba, “Walo yawasosi, Guyauitoloyoiko mwa iyawatagili Saimon koina.” 35 Kabo siyayoli labuine ali wasa siwolegili tawae iyawatagili kolilikamwasa mena. Mwa siwaloba, “Saugana beledi ikalai yoitabekivikivi, kabo koina kakilala iya Yeisu.”

Luka 24:36 121 Luka 24:49Yeisu iyawatagili tobenaliyao kolili(Madiu 28:16-20 yo Malika 16:14-18 yo Yoni 20:19-23 yo AAP

1:6-8)36 Tobenaliyao siyaele siedeedede kalikavao kolili

ginauline bwaite kaiwena, kabo Yeisu iyawatagiliyoi luwaluwalili mena yo iwalo kolili iba, “Me aminuwadaumwali.” 37 Kateli sipitali yo simatausi, alinuwatu yakato kalukaluwa sigitai. 38 Mwa iwalo koliliiba, “Gubesi mwa kwanuwa-pwanopwano yo kwanuwa-labulabui? 39 Nimagu yo kaegu wagitaili. Bwaite yau.Yoguwakabitonan yowakatai, kalukaluwa nige bulumanayo tuwatuwana ipapagan besiele wagigitaine koliyau.”40 Saugana iwalo besiele bwaite kabo nimana yo kaenaiyakenayagili. 41 Siya siyaliyaya lalakina yo kateli sipitalina nige naga simemeli mwa ineliyagili iba, “Tabu kanyabo imiyamiya na yakan?” 42 Kabo iye gabugabunamaimaisana siwolena, 43 mwa ikalai yo ikan manli menana mesabana sikatai iya nige kalukaluwa besi. 44 Kaboiwalo kolili iba, “Tauna kona komiu te yau tamiyamiyana yawaloko kolimiu bwaite besiele, ginauli meuloinasileleyako kaiwegu Mosese ana loina koina, palopitao alilelelele koina yo tabe Same koina siyamala yawasosi.”45 Mwa ali nuwatu ikabi-yamayale na mesabana BukiTabu ana walo kana dudulai sikatai. 46 Iwalolau kolili iba,“Buki Tabu iwalo bwaite besiele, Mesaiya kani kamkamnailobai yo iboita na kaliyate yaiyonana koina itoloyoiboita mena. 47 Kabo iya esana koina kani siguguguguyena tomo sinuwabui na mesabana Yaubada ali pwanoliinuwatu-pwaikili. Kani siyatubu Yelusalema koina kabomuli mena siyadebalala dedei meuloili kolili. 48 Nakomiu kani kwaemala toyawasa ginauli meuloili bwaitekaiweli. 49 Tawae Tamagu iwaloyameliyako kaiwemiuyau kani yayawasayama kolimiu. Na kwamiyamiya

Luka 24:50 122 Luka 24:53naga Yelusalema kanasiga kaiwe ilobima Yaubada koinawakalapowon.”

Yeisu isasae bulibuli mena(Malika 16:19-20 yo AAP 1:9-11)

50 Yeisu tobenaliyao ibagunayagili yo iyoganliYelusalema silogabaen silau Bedani dedeina mena,kabo nimana ikeleisinagili yo iwalo-muloloili. 51 Iyaiyaele iwalowalo-muloloili, na kabo ilogabaegili yoYaubada ikalai isasae bulibuli mena. 52 Siya sipwalouyo sitapwalolo koina, imwawasi kabo me ali yaliyayalalakina sipileyoi Yelusalema. 53 Kabo sauga meuloinasilaulau Nume Tabu koina Yaubada sitobatobalan.

123Buki Tabu Waluwaluna

The New Testament in the Tubetube language, also known as theBwanabwana language, of Papua New Guinea

Nupela Testamen long tokples Tubetube long Niuginicopyright © 2003 Wycliffe Bible Translators, Inc.Language: Tubetube (Bwanabwana) (Bwanabwana)Dialect: TubetubeTranslation by: Wycliffe Bible TranslatorsThis translation is made available to you under the terms of the Creative CommonsAttribution-Noncommercial-No Derivatives license 4.0.Youmay share and redistribute this Bible translation or extracts from it in any format,provided that:

You include the above copyright and source information.You do not sell this work for a profit.You do not change any of the words or punctuation of the Scriptures.

Pictures includedwith Scriptures and other documents on this site are licensed just forusewith those Scriptures and documents. For other uses, please contact the respectivecopyright owners.2012-11-24PDF generated using Haiola and XeLaTeX on 29 Jul 2020 from source files dated 29 Jun20200931f701-f3ab-55d7-a908-17edd28ccc5a

http://www.wycliffe.org

http://www.ethnologue.org/language/tte

http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/

http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/

Yeisuwasananamwanamwana Luka analeleleleLuka1:1-2 1 Luka1:3-4 Yeisuwasananamwanamwana Luka...

Documents

Transcript of Yeisuwasananamwanamwana Luka analeleleleLuka1:1-2 1 Luka1:3-4 Yeisuwasananamwanamwana Luka...