1

Yedi Temel Araç

• Kalite Kontrol Araçları (Yedi Temel Araç) Nicel veriler– Histogram– Sebep Sonuç Diyagramı– Kontrol Çizelgesi– Pareto Diyagramı– Kontrol Kartları– Yayılım (Scatter) Diyagramları

• 7M Araçları (Yedi Yeni Araç) Nicel ve nitel veriler– Yakınlık Diyagramları– Ağaç Diyagramları– Süreç Karar Program Kartları– Matris Diyagramları– İlişkiler Digrafı– Önceliklendirme Matrisleri– Faaliyet Ağı Diyagramı

2

VERİ TÜRLERİ

Aralık verisi

Yaş - Gelir55 7500042 68000. .. .

Yaş - Gelir55 7500042 68000. .. .Alınan kilo

+10+5..

Alınan kilo+10+5..

Nominal veriler

Kişi Medeni durumu1 married2 single3 single. .. .

Kişi Medeni durumu1 married2 single3 single. .. .Bilgisayar no marka

1 IBM2 Dell3 IBM. .. .

Bilgisayar no marka1 IBM2 Dell3 IBM. .. .

3

VERİ TÜRLERİ

Aralık verisi

Yaş - Gelir55 7500042 68000. .. .

Yaş - Gelir55 7500042 68000. .. .Alınan kilo

+10+5..

Alınan kilo+10+5..

Nominal veriler

Nominal veriler ile tek Yapabileceğimiz, her kategoriye düşen veri miktarını/oranını hesaplamaktır.

IBM Dell Compaq Diğer Toplam25 11 8 6 5050% 22% 16% 12%

IBM Dell Compaq Diğer Toplam25 11 8 6 5050% 22% 16% 12%

4

1. Histogram

• Histogram çizilmesinin en önemli sebebi, ilgilenilen

değişkenin nasıl bir dağılış gösterdiği hakkında bilgi

sahibi olmaktır. Örneğin dağılış şekilsel olarak çift tepeli

bir görünümde ise örneklenen anakütlenin ilgilenilen

özellik bakımından karışık olduğunu gösterebilir.

5

72 78 84 74 6672 64 79 73 7874 77 73 86 5452 90 95 53 8270 75 81 81 7763 70 74 62 7678 62 67 77 6786 66 87 62 6981 76 68 67 8072 84 88 71 68

Örnek

Bir jant üreticisi, üretim bandından çıkan jantların ağırlıklarını ölçmüş ve yukarıdaki verileri elde etmiştir.

6

Histogram 1

1009080706050

2

1

0

C10

Freq

uenc

y

iiAralık sayısı fazla-Aralık genişliği az bu nedenle UYGUN DEĞİL

7

Histogram 2

95908580757065605550

10

5

0

C10

Freq

uenc

y

8

Histogram 3 (Normal Dağılış)

95908580757065605550

10

5

0

C10

Freq

uenc

y

9

Histogram - Çarpıklık

Kuyruk sağda, pozitif yöne doğru çarpık, sağa çarpık.

Örnek: Zor bir sınavın notları

Simetrik dağılım, çarpıklık yok

Örnek: Normal bir sınavın notları

Kuyruk solda, negatif yöne doğru çarpık, sola çarpık.

Örnek: Kolay bir sınavın notları

10

Histogramda mod

Çift tepeli (iki modlu- bimodal) dağılım

Çok modlu (multi-modal) dağılım

11

Histogramların Hazırlanması (Sürekli Değişken Verileri İçin)

Adım1: Kaç adet veri olduğu sayılır

Adım2: Veriler bir kağıda küçükten büyüğe sıralanır

Adım3:Değişim Aralığı hesaplanır

(En Büyük Değer-En Küçük Değer)

Adım4:Aralık sayısı belirlenir

(Analizin tipine göre 5-20 aralığı veya örnek hacminin karekökü esas alınabilir)

12

Adım5: Sınıf aralığı hesaplanırDeğişim Aralığı/Aralık Sayısı

Adım6: Aralıkların başlangıç noktaları belirlenir

Adım7: Her aralığa düşen veri adedi sayılır

Adım8: Histogram oluşturulur.

13

Çubuk Grafik

Bar Chart

01020304050607080

1 2 3 4 5 More

#students

Freq

uenc

y

73

5236

64

28

Bir şirketin 5 farklı departmanında çalışan 253 kişiye, çalışma şartlarından memnun olup olmadığı sorulmuştur. Memnun olduğunu söyleyenlerin departmanlara göre dağılımı yukarıdaki gibidir.

14

Histogram ile ilgili bir link

http://www.ratrat.com/histogram_explorer/he.html

15

2. Kontrol Çizelgeleri

• Kontrol çizelgeleri, maddeler listesi şeklinde düzenlenen ve her bir maddenin ne kadar sıklıkta görüldüğünü gösteren araçlardır.

• En basit şekliyle kontrol çizelgeleri, olması muhtemel olayların önceden tanımlaması yoluyla veri toplama sürecini kolaylaştıran araçlardır.

• Bu sunumda, çeşitli kontrol çizelgelerinin anlatılması ve örneklendirilmesi amaçlanmıştır.

16

Bazı kontrol çizelgesi türleri

• Süreç kontrol çizelgeleri

• Kusur kontrol çizelgeleri

• Tabakalı kusur kontrol çizelgeleri

• Kusur konum kontrol çizelgeleri

• Sebep-sonuç diyagramı kontrol çizelgeleri

17

Kontrol Çizelgeleri

• İyi tasarlanmış bir kontrol çizelgesi araştırmacının sorularına cevap verebilir nitelikte olmalıdır.

– Her şey yapıldı mı?

– Bütün kontroller yapıldı mı?

– Problem ne kadar sıklıkta oluşuyor?

– Problemler X kısmından daha çok Y kısmını mı ilgilendiriyor?

18

Kontrol Çizelgeleri

• Bu sorular ayrıca veri toplayan kişinin, ilgilenilen noktalara ve bunların önemine dikkatini toplamasına yardımcı olur.

• Kontrol çizelgeleri, basit olmalarına rağmen, süreç iyileştirme ve problem çözme araçlarında oldukça kullanışlıdır.

19

Süreç Kontrol Çizelgeleri

• Süreç kontrol çizelgeleri, verilerin frekans dağılımlarının çentik (tally) çizelgelerini ve histogramlarını oluşturmak için kullanılırlar.

• Süreç kontrol çizelgesi ölçüm değerlerinin aralıklarını listeleyip gerçekleşen her gözlem için bir işaret koymak ile oluşturulur.

20

Örnek Süreç Kontrol Çizelgesi

21

Kusur Kontrol Çizelgeleri

• Burada farklı kusur tipleri listelenir ve gözlenen frekanslar kaydedilir.

• İşaretlerin kaydedilmesine özen gösterildiği takdirde kontrol çizelgesi bir bar grafiğe benzemektedir.

22

Örnek Kusur Kontrol Çizelgesi

23

Tabakalı Kusur Kontrol Çizelgeleri

• Bu tür kontrol çizelgeleri, belirli bir kusur tipini mantıksal kriterlere göre tabakalara ayırır.

• Kusur kontrol çizelgesinin bir problemin kök nedenine veya nedenlerine ilişkin yeterli bilgi sağlayamadığı durumlarda tabakalı kusur kontrol çizelgesi kullanılır.

24

Örnek Tabakalı Kusur Kontrol Çizelgesi

parça parça parça parça parça

25

Kusur Konum Kontrol Çizelgeleri

• Bu kontrol çizelgeleri aslında, belli bir sorunun nerede meydana geldiğini gösteren çizimler, fotoğraflar, yerleşim diyagramları veya haritalardır.

• Kök nedenleri belirlemede ve düzeltici faaliyetleri planlamada konum (hatanın meydana geldiği yer) önemlidir.

26

Kusur Konum Kontrol Çizelgeleri (Devam)

• Bu diyagram, başka türlü resmedilmesi zor olan bir sorun bölgesini tanımlamayı kolaylaştırır.

• Pek çok kelime ile anlatılmaya çalışmaktansa sorun bölgesini bir resim ile göstermek çok daha değerlidir.

27

Örnek Kusur Konum Kontrol Çizelgesi - 1

28

Kırmızı işaret: çizik

Mavi işaret: vuruk

Örnek Kusur Konum Kontrol Çizelgesi - 2

29

Sebep-Sonuç Diyagramı Kontrol Çizelgeleri

• Sebep sonuç diyagramları da kontrol çizelgesi olarak kullanılabilir.

• Diyagram hazırlandıktan sonra çalışma sahasına gönderilir ve belli bir sebep veya olay meydana geldiğinde de uygun ok işaretlenir.

30

3. Pareto Analizi

• Pareto Analizi, birden fazla potansiyel fırsattan hangisinin önce ele alınacağını belirlemek için kullanılan bir fırsat sıralama sürecidir.

• “Pek çok önemsiz içinden birkaç önemliyi ayırmak” olarak da bilinir.

31

Pareto Analizi Nerede Kullanılır?

• Pareto analizi, bir kalite geliştirme programının çeşitli aşamalarında bir sonraki adımı belirlemek için kullanılmalıdır.

• Pareto analizi “bir sonraki istatistiksel proses kontrol takımı hangi bölümde olmalıdır” veya “ilk önce hangi tip kusur üzerinde odaklanmalıyız” gibi sorulara cevap vermek için kullanılır.

32

Pareto Analizi Nasıl Yapılır?

Aşağıdaki veriler, bir yedek parça üreticisinin artan müşteri şikayetleri probleminin analizi için kaydedilmiştir.

Problem Şikayet SayısıYanlış sayıda 100Geç teslimat 87Yanlış ürün 235Hasarlı ürün 75Kötü paket 35Yanlış fatura 22

33

Pareto Analizi Nasıl Yapılır? (Devam)

1. Grafik için sınıflamaları (Pareto kategorileri) belirle. Eğer istenen bilgi mevcut değilse, kontrol listeleri ve log listeleri tasarlayarak bilgiyi elde et.

2. Analiz için bir zaman aralığı seç. Aralık tipik performansın bir temsilcisi olabilecek kadar uzun olmalıdır.

3. Her kategorideki toplam meydana gelen olay (maliyet, kusur, vb.)sayısını belirle. Ayrıca genel toplamı da belirle. Eğer genel toplamın sadece çok küçük bir kısmını oluşturan birkaç kategori varsa, bunları “diğer” adlı bir kategoride gruplandır.

Problem Şikayet SayısıYanlış sayıda 100Geç teslimat 87Yanlış ürün 235Hasarlı ürün 75Kötü paket 35Yanlış fatura 22

34

Pareto Analizi Nasıl Yapılır? (Devam)

4. Kategori toplamlarını genel toplama bölüp, 100 ile çarparak her kategorinin yüzdesini hesapla.

5. Kategorileri toplam olay sayısına göre büyükten küçüğe sırla.6. Her kategoriye, önceki kategorilerin yüzdelerini ekleyerek kümülatif

yüzdeleri hesapla.

Problem Şikayet Sayısı (Frekans) Yüzde Kümülatif

YüzdeYanlış ürün 235 0.42 0.42Yanlış sayıda 100 0.18 0.60Geç teslimat 87 0.16 0.76Hasarlı ürün 75 0.14 0.90Kötü paket 35 0.06 0.96Yanlış fatura 22 0.04 1.00Toplam 554 1

35

Pareto Analizi Nasıl Yapılır? (Devam)

7. Sol dikey ekseni 0’dan en az genel toplama kadar ölçeklenmiş bir grafik oluştur. Eksene uygun bir isim ver. Sağ dikey ekseni 0’dan %100’e kadar ölçeklendir. Sağdaki %100, soldaki genel toplam ile aynı seviyede olsun.

8. Yatay ekseni kategori isimleriyle etiketlendir. En soldaki kategori en büyük değerli, ikincisi bir sonraki en büyük, vb. olsun.

36

Pareto Analizi Nasıl Yapılır? (Devam)

9. Her kategorinin miktarını gösteren çubuklar çiz. Çubukların uzunluğu sol dik eksen tarafından belirlenir.

10. Pareto analizi tablosunun kümülatif yüzde sütununu gösteren bir çizgi çiz. Kümülatif yüzde çizgisi sağ dikey eksen tarafından belirlenir.

kategori

Yanlis faturaKötü paket

Hasarli ürünGeç teslimat

Yanlis sayidaYanlis ürün

freka

ns

600

500

400

300

200

100

0

Yuzde100

50

0357587100

235

37

Kusur Tipi İçin Pareto Analizi Örneği

kusur tipi kusur sayisiA 50B 46C 30D 24E 15F 12G 10H 8I 3J 2

38

Maliyet İçin Pareto Analizi Örneği

kusur tipi maliyetF 2900H 2500G 1500E 1000I 600J 500D 400C 300A 200B 100

39

Tabakalı

Pareto

Analizi

Örneği

40

Hatalı Ürün Türleri İçin Pareto Analizi Örneği

41

4. Sebep Sonuç Diyagramları

• Dr.Kaoru Ishikawa tarafından bulunmuştur.• Belirli bir problem ile ilişkili olan bilginin tamamının bir

araya getirilmesi ve grafik üzerinde gösterilmesi için kullanılır.

• Ishikawa diyagramı, balık kılçığı diyagramı ve sebep sonuç diyagramı adlarıyla da anılır.

42

Sebep Sonuç Diyagramları (Devam)

Hazırlık Aşamasında;

• Geliştirilecek olan alanın akış diyagramını geliştirmek. • Çözülecek problemi tanımlamak• Problemin mümkün tüm sebeplerinin bulmak için beyin

fırtınası tekniğini kullanmak• Beyin fırtınasının sonuçlarını mantıksal kategorilere

ayırmak• Her bir kategorideki bütün verilerin ilişkisini doğru olarak

görüntüleyecek sebep sonuç diyagramı oluşturmak

43

Sebep Sonuç Diyagramı Nasıl Çizilir?

ADIM1 : Büyük büyük boy bir kağıdın sağ en üst köşesine bir kutuçiziniz ve kutuyu işaret eden yatay bir ok çiziniz. Kutunun içine, çözmeye çalıştığınız problemin tanımını yazınız.

PROBLEM

44

ADIM 2: Yatay çizginin üstüne ve altına kategori adlarını yazınız.Bunları bir ağacın gövdesinden çıkan dallar olarak düşününüz.

PROBLEM

Kategori 1 Kategori 2 Kategori 3

Kategori 5 Kategori 6Kategori 4

Sebep Sonuç Diyagramı Nasıl Çizilir? (Devam)

45

ADIM 3: Her bir kategori için ayrıntılı sebep verilerini belirleyiniz. Bunları dallar üzerinde önem derecesine küçüklü büyüklü alt dallar olarak düşününüz.

PROBLEM

Kategori 1 Kategori 2 Kategori 3

Kategori 5 Kategori 6Kategori 4

Sebep Sonuç Diyagramı Nasıl Çizilir? (Devam)

46

Sebep Sonuç Diyagramı Çeşitleri

• Yayılım analizi tipi diyagram “bu yayılım neden oluşur?”

Ürünün neden her yeri aynı renkte değil? • Üretim süreci sınıf sebep sonuç diyagramı

diyagramın ana kategorileri veya dalları olarak üretim süreçlerini gösterir.

• Sebep belirleme sebep sonuç diyagramı kategorilere göre gruplandırılmış mümkün tüm sebepler

47

Sebep Sonuç Diyagramının Faydaları

• Kendi başına bir eğitim aracıdır• Farklı fikirlerin oluşmasını teşvik eden bir rehber olarak

hizmet eder • Diyagramı oluşturulduktan sonra, araştırmanızın bir

kaydı olur • Sebep sonuç diyagramı geçerli anlama seviyenizin bir

gösterimidir

48

CEDAC – Ek Kartlarla Sebep Sonuç Diyagramı

• Japon Dr.Ryuji Fukuda tarafından geliştirilmiştir.• Grup, toplantılarındaki fikirlerin yanı sıra, toplantı

odasının dışındaki fikirleri de küçük kartlarda toplayabilir.

• Kartlar, grup içinde bulunmayan kişilerden veri toplamak için bir araç olarak kullanılırlar ve süreç ile yakın ilişkide bulunan herkese dağıtılabilirler.

• Çoğunlukla, kartlar, standart sebep sonuç diyagramındaki kısa girişlerden daha fazla bilgi sağlarlar.

49

Örnek Sebep Sonuç Diyagramı -1

50

Örnek Sebep Sonuç Diyagramı -2

İŞGÜCÜ MAK İNELER

METOTLAR MATERYALLER

MÜ ŞTERİYEODAKLANAMAMA

YÖNET İCİLER

B İLENEN PROB.HİTAPETMEME

UZUN SAATLERDAHA ÇOKSEYEHAT

ALANMÜHEND İSLERİ

EKSİK ALETLER

GARANT İ YOK

BELGESİZ

ALAN ONARIMI

ACİLGÖREVLENDİRME

YO ĞUN SATIŞ

SATI ŞLAR

İZLEME YOK

ÖDÜL YOK

SATI Ş ELEMANLARI

TELEFONPERSONEL İ

E ĞİTİMSİZ

YAVA Ş

BİLGS.GEÇİRİLMEYENBİLGİ

ÇA ĞRININİZLEDİĞİ TELF.

DÖKÜMANSIZ

ÇOK YAVA Ş

B İLGİSAYAR

PROGRM YOK

YETERS İZ KAPASİTE

A ŞIRI YÜKLEME

YETERS İZ HATLAR

TELEFONLAR

TEL.NO.ÇEV İRME

YAVA Ş ÇEVİRME

EKSİK ALETLERUZMAN DE ĞİL

EK İPMAN ONARIMI

TEST EDİLMEMİŞ

BAZEN KUSURLU

TEPK İSİZMÜ ŞTERİ

DE ĞİŞKEN KALİTE

AYRI TEDARİKÇİPARÇALARI KES

A ŞIRI BÜROKRASİ

YAVA Ş DAĞITIM

ZOR TAMAMLAMA

ZAYIF TASARIM

ŞİKAYET OLUŞTURMA

ANALİZ İÇİN UYGUNSUZ

BİLGS.GEÇİRİLMEYENBİLGİ

51

Örnek Sebep Sonuç Diyagramı -3

KALABALIK GİDİŞ YOLU

İNSANLAR POLİTİKALAR

METOTLAR

ALIŞKANLIK

TALİMATLARIN VERİLECEĞİ KAYITİŞLEMLERİNİN UNUTULMASI

ZORUNLU BÖLÜM YERLEŞİMİ

SINIRLI İŞARETLER

BİRİMİN İŞARETLENMEMESİ

KORİDOR DÜZENİ

TESİS

HASTALARIN RÖNTGENBÖLÜMÜNÜ BULMAKTAZORLUK YAŞAMALARI

52

5. Kontrol Kartları

Kontrol kartları iki temel sınıfa ayrılır. Bunlar; Sürekli değişkenler için kullanılanlar(ölçümler veya ölçülebilen özellikler için):

Kesikli değişkenler için kullanılanlar(sayım verileri veya ölçülemeyen özellikler için) : p, np, c,u

X , R, S Kartı

53

Ne zaman hangi kart?

54

Örnek

2520151050

110

100

90Subgroup

Mea

ns

X=99.49

3.0SL=108.0

-3.0SL=90.97

30

20

10

0

Rang

es

R=14.76

3.0SL=31.21

-3.0SL=0.000

Xbar/R Chart for C1-C4

55

Karar Kriterleri

ÜKL

AKL

X

B

A

C

C

B

A

X

X

Test 1. A bölgesinin üstünde bir noktanın bulunması.

ÜKL

AKL

X

B

A

C

C

B

A

X

Test 2. C bölgesinde ya da C bölgesinin üstünde sıra halinde dokuz noktanın bulunması.

ÜKS

AKS

X

B

A

C

C

B

A

X

Test 3. Sıra halinde gittikçe artan ya da azalan altı noktanın bulunması.

X

ÜKS

AKS

X

B

A

C

C

B

A

Test 4. Sıra halinde yukarıya ya da aşağıya dalgalanan ondört noktanın bulunması.

X

56

Karar Kriterleri - Devam

ÜKS

AKS

X

B

A

C

C

B

A

Test 8. Sekiz noktanın merkez çizginin heriki tarafında sıra halinde bulunup C bölgesinde yer almaması

X

ÜKS

AKS

X

B

A

C

C

B

A

Test 7. C bölgesinde(merkez çizginin yukarısında ve aşağısında) sıra halinde onbeş noktanın bulunması.

X

ÜKS

AKS

X

B

A

C

C

B

A

Test 6. B bölgesinde ya da B bölgesinin üstünde sıra halinde beş noktadan dördünün

bulunması.

X

XÜKS

AKS

X

B

A

C

C

B

A

Test 5. A bölgesinde ya da A bölgesinin üstünde sıra halinde üç noktadan ikisinin bulunması.

X

XX

57

8. Yayılım Diyagramı

58

AKIŞ DİYAGRAMLARI

• Girdileri, işlemleri ve çıktıları en basit şekli ile ifade eden

grafiksel gösterim araçlarıdır.

– Girdiler: malzeme, iş gücü, ekipman …

– İşlemler: girdilerin üzerindeki işlemler, depolama, bekleme,

taşıma …

– Çıktılar: ürün veya hizmetler, hurda, yeniden işleme, kirlilik …

• İstenen ve anlaşılır detayda olmalıdırlar.

(Basit olmalıdırlar, ama en basiti değil)

59

KULLANILAN SEMBOLLER (ANSI)

DİKDÖRTGEN işlem yapılansüreç adımını temsil eder.

KARO karar noktasıdır. Bir sonraki aktiviteninuygulanması bu kararın sonucuna bağlıdır.

D "Gecikme" yi ifade eder.

ALTIGEN sembolü hazırlıkaktivitesini gösterir.

AÇEMBER akış diyagramının devam ettiğiniveya diğer bir akış diyagramıyla bağlantılıolduğu noktayı gösterir.

60

ÖRNEK

61

Kalite araçları ile ilgili bir link

http://www.skymark.com/resources/refhome.asp