Yazılım Kalitesi ve Standartlar - Mersis

Yazılım Kalitesi ve Standartlar

Meriç Aykol

Mersis Bilgi Teknolojileri Danışmanlık Ltd.

BT Projeleri ve Sorunlar

• Gartner Institute’un BT sektörü araştırması

– Projelerin %74’ü başarısız ya da maliyet/zaman hedeflerini aşıyor

– %51’i bütçesini %200 oranında aşıyor

– Hedeflenen özelliklerin %75’ini karşılayabiliyor

• Standish Group - 2000 (Chaos in the new Millenium 2000)

– Yazılım projelerinin başarıya ulaşma oranı %28

– Diğerleri ya başarısız (%23) ya da zorlanmış (%49) projeler

• Gartner Institute 2001 BT sektörü araştırması

– Amerika’da her yıl başarısız BT projeleri için 75 milyar dolar harcanıyor

– Başarısızlığın en önemli nedeni, projelerin kötü yönetilmesi

2

BT Projeleri ve Sorunlar

3

1994 2003

Project Cancelled 31.1% 15%

Project Challenged52.7% (189% average overrun cost

of their original estimates)51% (43% avarage cost overrun)

Project Succeeded 16.2% 34%

Money Wasted$140 billion ($80 billion in failed

projects)

$55 billion ($38 billion in failed projects with another $17 billion in

cost overruns)

SW Research Center 2007- Jonathan Lee

Yazılım Üretimi

Farklı özellikler gösterir

– Ürün sanaldır

– Mühendislik, sanat, zanaat, bilim dalı...

– Üretimde tekrar az, her proje yeni bir iş olma özelliğinde

– Farklı kişilerin ürüne etkileri daha fazla

– Hataları önlemek proje koşul/maliyetleri içinde çok zor

– Ürünün kalitesini, onu üreten sürecin kalitesi belirler, süreç odaklı

kalite yaklaşımı hakimdir

– Müşteriye sağlanan ürün/hizmet, yönetilen süreçlerin çıktıları

– Süreç yönetimi temelli düşünce, metodoloji kullanımını öne

çıkarıyor

4

Performans için Temel Faktörler

5

Ürünün maliyeti, zaman ve kaliteyi belirleyici ana faktörler..

Ne : Teknoloji

Nasıl : Teknikler

Kim : Sosyoloji

Kaliteli Yazılım

• Az hata olması

• Kullanıcı/Müşteri gereksinimini karşılaması

• Arızalar arası zamanın uzunluğu

• Arızaların hızlı giderilmesi

Yazılım Kalitesi İlkeleri

• Kalite ilkeleri iyi uygulamalar ile oluşmuştur

– Erken tanı ve erken çözüm maliyeti düşürür

– Ürün değil süreç önemlidir

– Sürekli iyileştirme hedeflenmelidir

– Standart ve ölçüler kullanılmalıdır

Yazılım ve Süreç

• Süreç bir işi yapma yöntemidir

• Genellikle altsüreç ve işlemlerden oluşur

• Amacı, standart oluşturmak, değişkenliği azaltarak iyileşme

sağlamaktır

• Belgelenmiş ve tekrarlıdır

• Girdi ve çıktıları vardır

Yazılım Süreci

9

Aktiviteler

Model ve Standartlar

Model Nedir?

• Etkili süreçlerin karakteristiklerini tanımlar

• Süreçlerin iyileşmesi için yol haritası verir

PSP

IEEE/EIA

12207

Baldrige

ISO/IEC

15504

People CMM

IPD-

CMM*

SECAM

SCE

MIL-STD-

498

DOD-

STD-

2167A

MIL-STD

499B*

ISO/IEC

12207IEEE

1220

SDCE

SE-CMM

EIA/IS

731

EIA/IS

632

ISO 9000

series

EIA 632

SSE-

CMM

ISO/IEC 15288*

CMMI

SA-

CMM

Q9000

DOD-

STD-

2168

FAA-

iCMM#

RTCA

DO-178B

SW-CMM

TL9000

ISO

15939*

PSM

SCAMPI

CBA IPI

SAM

FAM**

Process Stds

Quality StdsMaturity or

Capability

ModelsAppraisal

methodsGuidelines

Six

Sigma

J-STD

016

DOD-

STD-

7935ATSP

www.software.org

Yazılım Geliştirmede Standart ve Modeller

12

Süreç İyileştirme

IDEAL

14

IDEAL Modeli

• Yalnızca iyileştirmesüreçlerinitanımlayan, planlanması ve yönetilmesi için yolgösteren birorganizasyonelgeliştirme modelidir

• İsmini içerdiği beşfazın başharflerinden almıştır

• Organizasyonlaraetkin yazılımiyileştirmeyisağlayan bir altyapıiçin rehberlik sağlar

IDEAL Modeli

• Başlangıç Aşaması (Initiating)– Değişiklik hareketini başlat– Kapsamı belirle– Sponsor/sponsorları belirle– Altyapıyı hazırla

• Teşhis Aşaması (Diagnosing)– Bulunulan durum ve hedeflenen durumu

gözönüne alarak, bulguları belirle– Çözüm yollarını belirle

• Hazırlık Aşaması (Establishing)– Önceki aşamada hazırlanan bulgular

üzerinde öncelikleri belirle– Yaklaşım ve yöntemleri belirle– Önceliklere göre eylem aşamasını detaylı

olarak planla

• Eylem Aşaması (Acting)

– Çözüm geliştir

– Çözümleri gözden geçir, sına

– Çözümü uygula

Bilgi Aşaması (Learning)

Önceki deneyimlere ait veri topla ve verileri analiz

et, doğrula

Sonraki iyileştirmeye yönelik veri topla, önerileri

hazırla/değerlendir

Software Engineering Body of Knowledge (SWEBOK)

• 1997 –

• Katılımcılar:– IEEE Computer Society

– Association for Computing Machinery

– NITS (ABD), NRC (Kanada)

– Boeing, SAP Labs Canada, Raytheon, Bell Canada

• www.swebok.org

• Amaç– YM disiplininin kapsamını ve sınırlarını tanımlamak

– YM literatürüne erişimi kolaylaştırmak

– YM mesleğine tutarlı ve evrensel bir görünüm kazandırmak

– Ders programları ve sertifikasyon için temel oluşturmak

http://www.swebok.org/

Software Engineering Body of Knowledge (SWEBOK)

Yazılım Mühendisliği

Yazılım gereksinimleri

Yazılım tasarımı

Yazılım gerçekleştirme

Yazılım sınama

Yazılım bakımı

Yazılım Yönetimi

Yazılım konfigürasyon yönetimi

Yazılım mühendisliği yönetimi

Yazılım süreç mühendisliği

Yazılım araç ve yöntemleri

Yazılım kalitesi

Kapsam

ISO / IEC - 12207

ISO / IEC - 12207

• Amaç “Yazılım Yaşam Döngüsü” için ortak bir çerçeve sunmak

– Satın alma, yazılım sağlama, geliştirme, işletim ve bakım

– Yönetim, kontrol ve iyileştirme

• Yazılım yaşam döngüsü için tanım

12207 Süreçleri

20

Primary Processes

Acquisition

Development

Organizational Life Cycle Processes

Supply

Operation

Maintenance

Improvement

Management Infrastructure

Training

Supporting Processes

Validation

Documentation

Configuration Management

Quality Assurance

Verification

Joint Review

Audit

Problem Resolution

12207 Süreçleri

21

• process implementation

• system requirements analysis

• system architectural design

• software requirements analysis

• software architectural design

• software detailed design

• software coding and testing

• software integration

• software qualification testing

• system integration

• system qualification testing

• software installation

• software acceptance testing

Süreçler aktivitelerden oluşur

Geliştirme süreci aktiviteleri

SPICE Nedir?

22

Software

Process

Improvement

and

Capability

dEtermination

Yazılım

Süreci

İyileştirme

ve

Yeterlilik

Belirleme

ISO 15504 (SPICE) Nedir

• 1993’te Uluslararası Standartlar Örgütü (ISO), tarafından başlatılan bir

çalışmanın ürünüdür

• Yazılım süreç değerlendirmesi için bir çerçeve oluşturur

• Süreç iyileştirme veya yetenek belirleme amaçlarıyla kullanılabilir

• İki boyutlu bir modeldir: Süreç boyutu ve yetenek boyutu

• Süreç yeteneği 6 düzeyde ölçülür:– 0: Eksik (incomplete)

– 1: Yerine getirilen (performed)

– 2: Yönetilen (managed)

– 3: Kurulmuş (established)

– 4: Kestirilebilir (predictable)

– 5: Sürekli iyileşen (optimizing)

23

ISO 15504 (SPICE) Süreçleri

• Tanımlanan süreç alanları beş kategoride gruplandırılmıştır:

– Müşteri-Sağlayıcı: Yazılım Edinme, Yazılım Sağlama (satış vb.),

Gereksinimlerin Toplanması, İşletme

– Mühendislik: Geliştirme, Bakım

– Destek: Dokümantasyon, Konfigürasyon Yönetimi, Kalite Güvence,

Doğrulama (verification), Geçerleme (validation), Ortak Gözden

Geçirme, Denetleme, Sorun Çözme

– Yönetim: Yönetim, Proje Yönetimi, Kalite Yönetimi, Risk Yönetimi

– Kurumsal: Kurumsal Yönlenme, Süreç İyileştirme, İnsan Kaynakları,

Altyapı, Ölçüm, Yeniden Kullanım

24

SPICE (ISO 15504) Modeli Kapsamı

– Yazılım satın alma

– Yazılım geliştirme

– İşletim

– Bakım ve destek süreçleri için

Planlama, yönetim, gerçekleştirme, denetim ve iyileştirme aracıdır

25

Süreç Nitelikleri

26

1.Düzey “Yapılan” 1.1 Süreç performansı

2.Düzey “Yönetilen” 2.1 Performans yönetimi

2.2 İş ürünü yönetimi

3.Düzey “Kurumsallaşmış” 3.1 Süreç tanımı

3.2 Süreç kaynakları

4.Düzey “Kestirilebilen” 4.1 Ölçümleme

4.2 Süreç denetimi

5.Düzey “Eniyilenen” 5.1 Süreç değişimi

5.2 Sürekli iyileştirme

ISO/IEC 15504

Süreç Kategorileri (ISO 12207)

27

DESTEK

DESTEKLEYEN SÜREÇLERANA SÜREÇLER

MÜHENDİSLİK

MÜŞTERİ

ORGANİZASYON SÜREÇLERİ

PROJE ORGANİZASYON

28

CMMI

CMM Nedir

• 1989’da Carnegie Mellon Üniversitesi’nin ABD Savunma

Bakanlığı sponsorluğundaki Yazılım Mühendisliği

Enstitüsü (SEI) tarafından ortaya konan “Yetenek

Olgunluk Modeli”

• Etkin bir yazılım sürecinin anahtar elemanlarını

tanımlayan bir çerçeve modeldir. Olgun olmayan bir

süreçten olgun ve disiplinli bir sürece giden bir yol çizer

– “Yetenek olgunluğa bağlıdır”

– “Olgunluk zamanla gelişir ve ölçülebilir”

29

CMM Nedir

• Yazılım sürecinin olgunluğunu değerlendirmek ve diğer

organizasyonlarla karşılaştırmak için bir ölçüm aracıdır

• 5 olgunluk düzeyi ve 17 anahtar süreç alanı

tanımlanmıştır

• Her olgunluk düzeyi için belirlenen anahtar süreç

alanlarını başaran firmalar, o olgunluk düzeyinin notunu

alır

30

CMMI Nedir?

• 1987 yılında ABD Savunma Bakanlığı’nın kurduğu Software Engineering

Institute (SEI), bu alanda bir öncü kurum olarak yazılımdan sonra değişik

alanlar için küçük farklarla ayrı birer CMM modeli çıkarmıştır:– Yazılım mühendisliği için CMM (Software CMM v2.0c)

– Tümleşik ürün geliştirme için CMM (IPD-CMM v0.98)

– Sistem mühendisliği için CMM (EIA/IS 731 SECM)

– Temin prosesi için çeşitli modeller (SA-CMM v1.01)

• CMMI modelinin bir amacı bunları birleştirmektir

• CMMI bir taraftan da ISO 15504 uyumlu olma amacını güder

• CMMI süreç tanımlama, süreç iyileştirme ve yetkinlik değerlendirmesi için

rehberlik sağlar

• CMMI, önceki modeller gibi en iyi uygulamaların organize bir birikimidir

31

CMM Düzeyleri Dağılımı

32

Mart 2002 – 1158 Şirket Mart 2008 - 2674 Şirket

Seviye 1 %25 290 Şirket %1,5 40 Şirket


Seviye 3 %24 278 Şirket %41,9 1.120 Şirket


Seviye 5 %5.5 64 Şirket %12,3 329 Şirket

Açıklanmayan %8 214 Şirket

Mart 2002’de yayınlanan SEI`in yaptığı araştırmaya göre 1997 - 2001 arası CMM

değerlendirmelerine katılmış 1158 şirket ve Mart 2008’de yayınlanan SEI`a rapor edilmiş 2674

şirkete ait değerlendirme sonuçları

CMMI’ın Genel Yapısı

• CMMI tek bir modeli iki değişik biçimde temsil eder:

– Sürekli Temsil

– Basamaklı Temsil

• Tek model, yazılım üreten gruplarda (firmalarda) süreçlerin

varlığını, yetenek ve olgunluk düzeylerini değerlendirir

– Basamaklı model önceki CMM modeline benzer. Yazılım üreten firmalar,

firma olarak olgunluk düzeyi notu alır

– Sürekli model ise SPICE modeline benzer. Süreçler tek tek

değerlendirilerek bir süreç yetenek düzeyi notu alırlar

37


CMMI bu iki temsil biçimini ilişkilendirmiştir.

– Süreç alanı yeteneği Sürekli temsil

– Organizasyonel olgunluk Basamaklı temsil

İki temsil biçimi arasındaki Eşdeğerlik (equivalent staging)

ilişkisi ile olgunluk notu, belirli süreçlerde alınan yetenek

notlarından elde edilebilir.

Süreçler 6 düzeyinde yetenek notu alabilir.

Firmaların aldığı olgunluk notu için ise 5 düzey belirlenmiştir.

38


39

Basamaklı

ML 1

ML2

ML3

ML4

ML5

Organizasyonun olgunluğu

(süreç alanları grubu) için

Sürekli

Tek bir süreç alanı için

SA SA

Sü

reç

Ala

nı

Yet

eneğ

i

SA


Süreç Yetenek Düzeyleri Firma Olgunluk Düzeyleri

(CL) (ML)

0 Eksik (incomplete) -

1 Yerine getirilen (performed) Başlangıç (initial)

2 Yönetilen (managed) Yönetilen (managed)

3 Tanımlı (defined) Tanımlı (defined)

4 Nicel yönetilen Nicel yönetilen

(quantitatively managed) (quantitatively managed)

5 Sürekli iyileşen (optimizing) Sürekli iyileşen (optimizing)

40

CMM Olgunluk Düzeyleri

• 1992 yılından itibaren CMM bazlı yazılım süreç iyileştirme

çalışmalarına başlayan şirketlere ait veriler baz alınarak

– CMM L2’ye ulaşmak 24 ay

– CMM L3’e ulaşmak 22 ay

– CMM L4’e ulaşmak 32 ay

– CMM L5’e ulaşmak 16 ay sürmektedir

»Bu süreler ortama 300 çalışanlı bir yazılım şirketi için doğrudur

»Süreler çalışan sayısı ile doğrudan ilintili

(Software Engineering Institute, Carnegie Mellon University, March 2002, Process Maturity Profile of the

SW Community 2001 Year End Update, page29)


5 İyileşen

4 Niceliksel Yönetilen

3 Tanımlı

2 Yönetilen

1 Yerine Getirilen

0 Eksik


Süreç yerine getirilmiyor veya kısmen yerine getiriliyor.

Süreç alanın özel amaçlarından biri veya daha fazlası sağlanamıyor.

5 İyileşen


3 Tanımlı

2 Yönetilen

1 Yerine Getirilen

0 Eksik


Süreç alanı özel amaçlarını sağlıyor.

Belirlenen girdi iş ürünleri kullanılarak belirlenen çıktı iş ürünleri elde ediliyor.

5 İyileşen


3 Tanımlı

2 Yönetilen

1 Yerine Getirilen

0 Eksik


5 İyileşen


3 Tanımlı

2 Yönetilen

1 Yerine Getirilen

0 Eksik

Süreci yerine getirmek için;

• Organizasyonel politikalar var

• Planlar yapılıyor.

• Gerekli kaynak sağlanıyor.

• Çalışanlar eğitiliyor.

Sürecin performansı planlara göre izleniyor.

Sürecin iş ürünlerinin konfigürasyonu yönetiliyor.

Paydaşlar tanımlanıyor ve sürece dahil ediliyor.

Süreç planlara göre değerlendiriliyor.

Daha yüksek seviyeli yönetim tarafından süreç gözden geçiriliyor.


5 İyileşen


3 Tanımlı

2 Yönetilen

1 Yerine Getirilen

0 Eksik

Süreç, organizasyonun uyarlama rehberlerine göre standart süreçlerinden uyarlanmış yönetilen süreçtir.

Sürecin gelecekte kullanımını desteklemek için uygulanması sırasında gelişen iyileştirme bilgileri toplanır.


5 İyileşen


3 Tanımlı

2 Yönetilen

1 Yerine Getirilen

0 Eksik

Niceliksel yönetilen süreç kalite ve süreç performansı için istatiksel ve niceliksel teknikler ile kontrol altında tutalan tanımlı süreçtir.

Süreç performansı tahmin edilebilir.


5 İyileşen


3 Tanımlı

2 Yönetilen

1 Yerine Getirilen

0 Eksik

Süreç performansını sürekli iyileştirmeye odaklanılır.

Süreç o anki ve gelecekteki iş hedeflerini karşılamak için değişir ve adapte olur.

Süreç Alanı Bileşenleri

Tanıtıcı

Bilgiler

Tipik İş

ÜrünleriAlt uygulamalar

Beklenen Bilgilendirici

Özel Hedefler (SG)

Genel Hedefler (GG)

Zorunlu

Sürecin

Amacı

ÖzelUygulamalar

(SP)Genel

Uygulamalar(GP)

Genel Uygulama

Açıklamaları

Süreç Alanı (PA)

Alt uygulamalar

İlgili

Süreç Alanları

CMMI Olgunluk Düzeyleri

Yazılım

Olgunluk

Düzeyi

Olgunluk Düzeyinin Tanımı Anahtar Süreçler

BaşlangıçYazılım süreci gelişi güzel yerine getirilir. Başarı

kişiseldir.

TekrarlanabilirProje yönetim politikaları ve bunları uygulamak için

prosedürler oturmuştur.

Yazılım Konfigürasyon Yönetimi

Yazılım Kalite Güvencesi

Yazılım Altyüklenici Yönetimi

Yazılım Projesi İzlemesi

Yazılım Proje Planlaması

İsterler Yönetimi

TanımlıYazılım geliştirme süreci organizasyon çapında

belgelenmiş, standartlaştırılmıştır.

Gözden Geçirme (peer review)

Grup İçi Düzenlemesi

Yazılım Ürünü Mühendisliği

Tümleşik Yazılım Yönetimi

Eğitim Programı

Organizasyon Süreç Tanımı

Organizasyon Süreç Odaklanması

YönetilenYazılım süreci ve ürün kalitesinin ayrıntılı ölçümleri

toplanmaktadır.

Yazılım Kalite Yönetimi

Nicel Süreç Yönetimi

Eniyileşen

Süreçten gelen nicel geri besleme ve yeni teknoloji ve

buluşlardan pilot uygulamalarla uyarlayarak sürecin

sürekli iyileşmesi sağlanır.

Süreç Değişimi Yönetimi

Teknoloji Değişim Yönetimi

Hata Önleme

CMMI Anahtar Süreç Alanları

• II. Düzey – Gereksinimlerin Yönetimi– Proje Planlama– Proje İzleme ve Kontrol– Tedarikçi Sözleşme Yönetimi– Ölçümleme ve Analiz– Süreç ve Ürün Kalite Güvence– Konfigürasyon Yönetimi

• IV. Düzey– Organizasyonel süreç başarımı– Niceliksel proje yönetimi

• V. Düzey– Organizasyonel yenilenme ve

yaygınlaştırma– Nedensel analizler ve çözümleme

• III. Düzey– Gereksinimleri Geliştirme– Teknik çözüm– Ürün entegrasyonu– Doğrulama– Onaylama (geçerlileme) – Organizasyonel süreç odaklanması– Organizasyonel süreç tanımlama– Organizasyonel eğitim– IPPD (entgre ürün ve süreç geliştirme)

için tümleşik proje yönetimi– Risk yönetimi– Tümleşik takım yaklaşımı– Tümleşik tedarikçi yönetimi– Entegrasyon için organizasyonel altyapı

GG2: Yönetilen Bir Sürecin Kurumsallaştırılması

Genel PratiklerGenel Hedefler

GG3: Tanımlı Bir Sürecin Kurumsallaştırılması

GP 3.1: Tanımlı Bir Süreç OluşturGP 3.2: İyileştirme Verlerini Topla

GG4: Niceliksel Yönetilen Bir Sürecin Kurumsallaştırılması

GP 4.1: Süreç İçin Sayısal Hedfeler TanımlaGP 4.2: Alt Süreç Performanslarını Stabilize Et

GG5: Sürekli İyileşen Bir Sürecin Kurumsallaştırılması

GP 5.1: Sürekli İyileştirmeden Emin OlGP 5.2: Problemlere Yönelik Kök Nedenleri Ortadan Kaldır

GP 2.1: Organizasyonel Bir Politika OluşturGP 2.2: Süreci PlanlaGP 2.3: Kaynakları SağlaGP 2.4: Sorumlulukları AtaGP 2.5: İnsan Kaynağını EğitGP 2.6: Konfigürasyonları YönetGP 2.7: İlgili Paydaşları TanımlaGP 2.8: Süreci İzle ve Kontrol EtGP 2.9: Bağlılığı DeğerlendirGP 2.10: Durumu Üst Yönetim İle Değerlendir

GG1: Spesifik Hedeflerin Başarımı

GP 1.1: Spesifik Pratikleri Yerine Getir

Genel Hedef ve Pratikler

Adapted from

Cepeda Systems &

Software Analysis, Inc.

CMMI için Kritik Başarı Faktörleri

• Kurumsal başarı için, süreçlerin kurumsal politikalara dayalı olarak

tanımlanması, kurulması, uygulanması ve iyileştirilmesinde mutlaka

üst yönetimin desteği gerekir.

• Süreçler ancak belgelenmişse ve onları bilen ve uygulayan kişiler

olduğu sürece var kabul edilir.

• Her bir çalışan için süreç eğitimi gereklidir. Koçluk ve liderlik son

derece önemlidir.

• Yönetimin her kademesinin işin içinde olması kritik ve önemlidir.

• Süreç iyileştirme faaliyetlerinin takibine odaklanmak önemlidir.

• Belgelenen süreç stabilize olur ve her zaman tekrar edilebilir.

• Tekrar edilen süreç ölçülebilir.

• Ölçülebilen süreç iyileştirilebilir

• Amaç iyileştirilmiş süreçtir. (dolayısiyle kalite, müşteri

memnuniyeti, karlılık, vb.)

53

KAYNAKLAR

• CMMI® for Development, Version 1.2,

http://www.sei.cmu.edu/publications/documents/06.reports/06tr008.html

• Process Maturity © 2008 by Carnegie Mellon University Profile - March

2008, http://www.sei.cmu.edu/appraisal-program/profile/profile.html

• CMMI® Version 1.2 and Beyond …a Tutorial by Carnegie Mellon

University, March 2006, http://www.sei.cmu.edu/programs/acquisition-

support/presentations/cmmiv2beyond.pdf

• CMMI http://www.sei.cmu.edu/cmmi/

• SPICE http://www.sqi.gu.edu.au/spice/suite/download.html

• ISO http://www.sqi.gu.edu.au/sc7-mirror/index_e_frameset.html

• Avrupa Yazılım Enstitüsü http://www.esi.es/

• IDEAL Model http://www.sei.cmu.edu./ideal/ideal.html

54

http://www.sei.cmu.edu/publications/documents/06.reports/06tr008.html

http://www.sei.cmu.edu/appraisal-program/profile/profile.html



http://www.sei.cmu.edu/programs/acquisition-support/presentations/cmmiv2beyond.pdf



http://www.sei.cmu.edu/cmmi/

http://www.sqi.gu.edu.au/spice/suite/download.html

http://www.sqi.gu.edu.au/sc7-mirror/index_e_frameset.html



http://www.esi.es/

http://www.sei.cmu.edu./ideal/ideal.html

Yazılım Kalitesi ve Standartlar - Mersis

Documents

Transcript of Yazılım Kalitesi ve Standartlar - Mersis