Yaşanabilir Kentsel Mekan

Yaşanabilirlik Kavramı Kelime karşılığı olarak “yaşanabilirlik”, bir yerleşim yerinde insanların yaşamasına elverişli tüm koşulların değerlendirilmesi ve ölçülmesine ilişkin parametreler bütünüdür. İnsanların temel ve daha üst düzey nitelikteki gereksinimlerinin karşılanma düzeyi yaşanabilirlik kavramının anlamını oluşturur (Parlak, 2011). Günümüzde, yaşanabilirlik çalışmaları coğrafya, sosyoloji, psikoloji, ekonomi, tarih, eğitim, sağlık, ulaşım ve mimariye kadar bir çok disiplin altında farklı yönleri ile ele alınmaktadır. Bir manada bu çeşitliliğin getirisi olarak, diğer taraftan da bu kavramın göreceli olmasından dolayı, yaşanabilirlik nedir sorusuna şimdiye kadar ortak bir tavır ve tanım ile cevap verilememiştir (Bowling, A., vd. 1995). 1980’lerden sonra ciddi bir ivme kazanan sosyal ve ekonomik küreselleşme ve bununla birlikte gelen hızlı kentleşme sonucu, kentsel yaşanabilirlik, ölçüm ve tanımlanma konusundaki zorluklara rağmen (Woolcock, 2010), güvenlik, sağlık, ekonomik imkanlar, ulaşılabilirlik ve rekreasyon gibi daha birçok konuda şehir insanı için son derece önemli bir olgu haline gelmiştir. (Vuchic, 1999; Woolcock, 2010).

Yaşanabilirlik algısı, kişilerin ihtiyaç ve refah düzeylerine, kültür ve yaşanılan coğrafyaya göre değişkenlik göstermektedir (Keçeli, 2012). Kentsel yaşanabilirliğin kişilerin algıları ve yaşadıkları çevreye ait tecrübelerinin bileşimi olduğunu benimseyen bir çok araştırmacı bulunmaktadır (Sipahi, 2002). Bu değişkenlik ve göreceli yapıya rağmen, ekonomik fırsatlar, sosyo-kültürel aktiviteler, mekan algısı, eğitim, sağlık, spor gibi kamu hizmetlerinin erişilebilirliği, yeşil alan ve rekreasyon hizmetlerinin varlığı, güvenlik gibi unsurlar yaşanabilirlik araştırmalarında genel kabul gören altlıkları oluşturmaktadır.

Kaal’a göre (2011), yaşanabilir kent tanımı ve yaklaşımları ütopik ve tamamının bir arada bulundurulması zor olgulardır. Buna göre, genel olarak, güvenli, iyi bir altyapıya sahip, servis sektörünün ve kamu hizmetlerinin dengeli dağıldığı, ekonomik olarak canlı, güçlü ve doğal çevreye zararsız olan yerleşimlerin yaşanabilir kent tanımına tam uyduğu yönündeki söylemlerin doğruluğu tartışmaya açıktır. Bu nedenle, kentsel yaşanabilirlik konusunun konjektürel (konjektür:çoğunlukla yetersiz zeminlere dayanılarak gerçek, doğru, hilesiz olduğu farz edilen bir önermelere verilen ad) olarak ele alınması ve yine bölgesel, kültürel ve sosyo-ekonomik özelliklerin ön planda tutulması, bu alandaki araştırmaların kalitesi ve doğruluğu açısından önem arz etmektedir. Uluslararası görsel ve yazılı medyada yankı bulan magazinsel indekslerin dışında, yurtiçi ve yurtdışında yapılmış olan yaşanabilirlik çalışmaları da büyük oranda bu çizgide kurgulanmışlardır (Vuchic, 1999; Keçeli, 2012; VCEC, 2008; Yavuzçehre, S. P., vd. 2006). Ülke ve bölge ölçeğinden, şehir ve mahalle ölçeğine kadar inilmiş, aynı zamanda yukarıda bahsi geçen şehir fonksiyonları, elverişlilik, ulaşılabilirlik, uygunluk, lokasyon, dağılım ve benzeri belirleyicilerle incelenmiştir.

Kentsel Mekan Kavramı Kentin fiziksel yapısı, genel bir çerçeve içinde binalar ve binalar dışında kalan alanlar olarak ikiye ayrılabilir. Kentsel dokunun yapılaşmamış alanları, yani binalar dışında kalan bölümleri olan kentsel mekanlar, kentin dolaşım sistemini var ederken beraberinde, kent halkının ortak paylaşımlar yaşamasına olanak veren bir zemin yaratır. Yaşayan kentler nitelikli kentsel mekanlarında yayaların zaman geçirebildiği, dış mekan yaşantısının canlı ve çekici olduğu, dolayısıyla güçlü sosyal ilişkilerin kurulduğu fiziksel çevreler olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu tür kentler için kentsel mekanlar, fiziksel, sosyal ve ekonomik açıdan farklı kazanımların kaynağıdır.

Kentsel mekanlar, kentsel dokunun yapılaşmamış alanları, binalar dışında kalan bölümleridir. Nitelikli kentsel mekan düzenlemeleri, kentsel yaşama fiziksel, sosyal ve ekonomik açıdan farklı katkılar sağlar. Bu tür kazanımlara ulaşabilmek için kentsel mekanın kullanıcı gereksinimlerine cevap verebilmesi gereklidir. Başarılı tasarımlarda, mekanın niteliğini etkileyen doğal, fiziksel, sosyal ve ekonomik özelliklerin birlikte değerlendirildiği görülmektedir. Bakan ve Konuk’a göre kentsel mekan, eni, boyu,yüksekliği, yani mekan olmasını sağlayan üç boyutlu yapısının dışında, tüm kentsel olaylar için zemin oluşturması, kentliler tarafından kullanılması ve yararlanılması ile anlam kazanır (Bakan ve Konuk 1987).Kentsel mekanlar nitelikli yaşam alanları sunarak kullanıcıların beklentilerine cevap verebilmelidir. Başarılı tasarımlarda, mekanın niteliğini belirleyen doğal, fiziksel, sosyal ve ekonomik özelliklerin göz ardı edilmediği görülmektedir. Şimdi topoğrafya, iklim ve manzara verileri kapsamında bir değerlendirme yaparak, doğal özelliklerin kentsel mekan niteliği ve kullanıcı konforu(yaşanabilirlik) üzerindeki etkilerini inceleyelim.

Topografyanın Kullanımı Kentsel mekan çözümlerinde topografik veriler, öncelikle alanın farklı özellikteki bireyler tarafından kullanılmasında engel oluşturmayacak şekilde değerlendirilmelidir. Eğimli bir arazi yapısı, yaya ulaşımında merdiven, rampa gibi öğelerin kullanılmasını gerektirir. Farklı kotlardaki platformları birbirine bağlayan bu öğelerin temel işlevi, tüm kullanıcıların kentsel açık alanda her noktaya rahatlıkla ulaşmasını sağlamaktır. Kentsel mekanların güçlü sosyal ilişki ağları oluşturması için bu sistem iyi kurulmalıdır. Kentsel mekanın yaşlı, çocuk ve engelliler tarafından ulaşılabilir olması, kentteki herkesin ortak paylaşım yaşayabilmesi anlamına gelir ki, bu da kişisel ve toplumsal gelişimi olumlu yönde etkiler.

Lynch iyi bir kent formunu tanımlarken, “ulaşılabilirlik” ilkesinin sağlanması gerektiğini ifade etmiştir. Ona göre iyi bir kent formu insanların birbirlerine, aktivitelere, servislere, bilgiye ve mekanlara ulaşmasını sağlamalıdır ve bu ulaşım günün her saati, her mevsim devam edebilmelidir. İnsan sosyal bir varlıktır ve çevresiyle ilişki kurarak kendisini sosyal bir grubun parçası hissetmesi temel gereksinimlerinden biridir. İlkel toplumlarda ve elektronik iletişimin gelişmesine rağmen modern toplumlarda, kentte yapılan gezilerin büyük bir bölümünü insanların birbirini ziyaret etme isteğinin oluşturması bu gereksinimin göstergesidir (Lynch 1984).

İklimsel Özellikler Kentsel mekanlar, bulundukları bölgenin iklimsel özellikleri değerlendirilerek, konforlu kullanım alanları sağlama düşüncesi ile düzenlenmelidir. İklimsel verilerin başarılı bir biçimde yorumlanması, insanların binalarla birlikte dış mekanları da kullanabilmelerini sağlamaktadır. İklimin kötü etkilerinin azaltılması, bu alanları daha kullanılır hale getirir. Tasarımcıların hedefi inşa edilmiş çevrede, iç ve dış mekanlarda insan yaşamı için gereken konforu sağlamak olmalıdır. İklimsel faktörler insan konforunu etkilemektedir ve insanların kendilerini rahat hissettiği dış mekanlar yaratmak için, yerin iklimsel yapısı iyi bilinmelidir.

Rüzgar, gün ışığı-radyasyon, nem ve sıcaklık birbiri ile ilişkili olarak insan konforunu etkiyen iklimsel faktörlerdir (Şekil 3.1). Kentsel mekan düzenlemelerinde yerin iklimsel yapısına bağlı olarak bu veriler değerlendirilmeli, zararlı etkilerden korunmak için önlemler alınırken, olumlu etkilerden yararlanılmalıdır.

Günümüzde iklime önem verilmeden yapılan tasarımlarda sonradan sağlanmaya çalışılan konfor için kullanılan teknoloji, hem çok maliyetli, hem de gereken performansı sağlayamaz düzeydedir. Bu nedenle, bina ve kentsel mekan düzeyinde iklim temel bir veri olarak tasarımın başında değerlendirilmeli ve mekansal düzen bu çerçevede düşünülmelidir. Ancak ne yazık ki, günümüzde pek çok kent böyle bir sürecin sonucunda şekillenmemiştir. Yeni yerleşmeler için yapı düzenlerinin oluşturulmasında iklimsel verilerin kullanılması önemli iken, bu anlayış çerçevesinde gerçekleştirilmemiş yapısal çevrelerdeki kentsel mekanlarda, plansızlık sonucunda ortaya çıkan farklı etkiler için bir çözüm sağlanması önemli ve gereklidir. Bu nedenle korunma ya da yararlanma amaçlı düzenlemeler yapılarak dış mekanlarda gereken konfor koşulları sağlanmalıdır. Böylece, oluşturulan mikro iklimin etkisiyle kullanıcılar için kentte binalar dışında yaşanılır mekanlar yaratılabilir.

Norman Foster’inLondra’daki 179.8 metre yüksekliğindeki ‘Swiss Re Headquarters’ binası

Kentsel mekanda rüzgardan korunma amacıyla rüzgar kırıcı elemanlar kullanılabilir. Bitkilendirme ve çitler oluşturma, rüzgar kırıcı olarak en sık kullanılan çözümlerdir. Bunlar arasında en fazla etkiyi, yaklaşık olarak %50 gözenekli bir yapıya sahip olanları sağlamaktadır. Dolu yüzeyli rüzgar kesicilerin ve duvarların üst kısımlarında girdapların oluşması bu elemanların etkinliğini azaltmaktadır. Ağaçlandırma bu nedenle daha etkili bir çözüm sağlamaktadır. Ağaçlar aynı zamanda, havayı temizleyici, sıcaklığı düşürücü ve gürültü kesici-azaltıcı olarak kentsel mekanda çok yönlü kazanımlar oluşturur (Voolley 2003).Bitkilendirme, rüzgarın enerjisinin bir kısmını absorbe ederek, içinden ve çevresinden geçişinde sürtünme yaratarak, bir kısmını üst noktalara saptırarak ve gelişigüzel hareket etmesini sağlayarak, rüzgar hızını azaltmaktadır (Beer 1990).

Sıcaklık Güneş ışınları da rüzgar gibi farklı iklimsel bölgelerde, yaz ve kış aylarında istenen veya istenmeyen iklimsel bir faktördür. Soğuk bölgelerde ve kış süresince, dış mekanlarda radyasyondan yararlanılan güneşli bölümler bulunduğu takdirde, bu mekanlar iklimin sert yapısına rağmen kullanılabilmektedir (Şekil3.4).

Yaklaşık olarak 22C°’nin altındaki sıcaklıklarda dış mekanda oturabilmek için güneş ışınlarına gereksinim duyulduğu belirtilmiştir. Ayrıca bu bölümlerin rüzgardan da korunması gerekmektedir. Kentsel mekan düzenlemesinde kullanılan ağaçların, kışın yaprak döken türden olması, güneş ışınlarının ulaşmasını engellemeyeceği için olumlu bir etki yaratmaktadır. Yaprak döken ağaçlar yazın güneş ışınlarını keserken,kışın geçirgenlik sağlayarak iklimsel konfor açısından ideal bir çözüm oluşturmaktadır (Beer 1990, Lynch1967). Dış mekanların yapıların güneyinde yer alması da, bu alanların kullanılacaklarını garanti etmemektedir. Burada en iyi güneş alan noktanın tasarımı önemlidir. Bu mekanın güneşlenme alanı olarak düşünülmesi, özel bitkiler kullanılması, rüzgardan korunmasının sağlanması gibi başka etkiler de tasarımlarda değerlendirilmelidir (Alexander 1977). Sıcak bölgelerde ve yaz aylarında ise, kentsel mekanların kullanılması için, güneş ışınlarından korunmuş alanların oluşturulması gereklidir. Binaların konumlanmasına bağlı olarak gölgeli alanlar sağlanabilir.(şekil 3.5)

İklimsel etkilerden korunmak için ağaçlandırma yapılması yaklaşımı tarihte ilk kent meydanı olma niteliği taşıyan agorada da görülmektedir. Devlet adamı Kimon 5. yüzyılda, Atina agorasına çınar ağaçlarının dikilmesini sağlamış ve bu şekilde Yunan kentlerinin ana toplanma mekanı olan agorada gölgeli bir çevre yaratılmıştır (Spillecke 1998).

Binaların çeperlerinde oluşturulan nişler ve arkadlar kentsel mekanda güneş ışınlarından korunulan mekanlar yaratmaktadır. Binaların kenarlarında kamusal-özel arası bir mekan tanımlayan arkadlar binalarla dış mekanlar arasında güçlü bir ilişkinin kurulmasını sağlamanın en klasik çözümüdür. Koruyucu etkinin sağlanması için arkadların tavanı fazla yüksek yapılmamalıdır (Alexander 1977). Yapılarda oluşturulan nişler ile dış mekanda serin ve sıcak lokal etkileri olan bölümler oluşturulabilmektedir.

Ağaçlar konfor sağlayıcı etkilerinin yanı sıra, son yıllardaki kentsel projelerde kentsel altyapının bir parçası gibi gerekli görülmüştür. İnsanların sokaklarındaki ağaçları neden sevdikleri ile ilgili çeşitli araştırmalar yapılmıştır. Bu çalışmaların sonucunda, insanların ağaçları gölge sağlaması, sokağı zenginleştirmesi ve canlandırması, görsel olarak sakinleştirici olması, havayı temizlemesi ve oksijen miktarını arttırması, binaları gizlemesi, bir anlamda mahremiyet sağlaması, doğa ile ilişki sağlarken betonun soğuk sertliği karşısında sıcak bir etki yaratması, gürültüyü kesmesi, sokakları düzenli göstermesi ve eşsiz olduklarında bulundukları yere kimlik kazandırması gibi nedenlerden dolayı sevdikleri görülmüştür (Oktay 2001). (New York’taki Union Square Meydanı)

• Mikro iklimin düzenlenmesinde sıcak bölgeler için önemli olan bir etken ise suyun kullanılmasıdır. Geniş bir yüzeyde suyun buharlaşması sonucunda serinletici bir etki sağlanmaktadır. Kentsel mekan düzenlemelerinde kanal, havuz gibi öğelerin kullanılması iklimleme yaratan önemli bir araçtır.

Paris’teki Trocadero Meydanı

Manzara Kentsel mekan düzenlemelerinde manzaraya ya da daha geniş bakış açısı sağlayan bölgelere doğru yönelim sağlanması önemlidir. İnsanlar genel olarak dış mekanda güvende oldukları hissini duydukları bir yerde durmak ve açıklığa doğru bakmak istemektedir. Kullanıcıların kendilerini rahat hissedebilecekleri mekanlar yaratmak için güven hissi sağlayan bir arka fon ve daha büyük bir alana bakış olanağı sağlanmalıdır. Bu açıdan, yapılan düzenlemede öncelikle arkası olan küçük bir bölüm oluşturulmalı ve bu mekan bir açıklığa yönlendirilmelidir. Böylece her insan kentsel mekan içinde doğal olarak bir pozisyon aldığında,manzaraya yönlenmiş olacaktır (Şekil 4.1, Şekil 4.2). Yaratılan alan bir bahçe ya da kent meydanı da olsa, bu iki maddenin sağlanması aynı ölçüde önemli ve etkilidir (Alexander1977). (Eskişehir Şelale Park)

Doğal veriler tasarıma yön veren önemli bir kriter de olsa, mekanın niteliğini etkileyen belirleyiciler çok boyutlu bir yapıya sahiptir.Dış mekanların niteliğinden söz edilebilmesi için doğal verilere ek olarak, fiziksel, sosyal ve ekonomik açıdan pek çok özellik birlikte ele alınmalıdır. Dış mekanı sınırlayan yapıların biçimsel ve işlevsel yapısı, alanın boyut ve biçim özellikleri, mekanda yer alan kent mobilyalarının niteliği, toplum yapısı, kentsel mekanın kullanıcıları olan yayaların algısı, çeşitlilik gereksinimi, aktivite, güvenlik, temizlik, bakım çalışmaları ve yönetim gibi konular, mekanın niteliğini belirleyen ve yaşanabilirlik algısını destekleyen diğer faktörlerin alt başlıklarına ilişkin örnekler olarak sıralanabilir (Şahin 2006).

• Yaşanabilirlik ve yaşanabilir kentlerin planlanması için farklı akademik çalışma ve kurumsal değerlendirmeler yapılmaktadır. Çeşitli endekslerle dünyada ve Türkiye’de yaşanabilir kentler sıralanmaktadır. Bu bağlamda genel olarak üzerinde uzlaşılan ilke ve değerler Kalkınma Bakanlığı’nın 10. Kalkınma planı ön raporunda aşağıda tanımlanan başlıklarda özetlenmektedir:

Ekoloji• 1. Mimari ve kentsel tasarım için ekolojik değerlerin korunması• 2. Yerel peyzajın dikkate alınması, yerel çevre değerlerinin korunması• 3. Ekolojik sürdürülebilirlik ve sürdürülebilir kalkınma• 4. Temiz çevre, gürültü kirliliğinin önlenmesi, hava ve su kalitesinin• arttırılması• 5. Ekoloji ve ekonomi dengesiArazi Kullanımı• 1. Karma arazi kullanımları• 2. İşyeri-konut mesafelerinin çalışanların maliyetini karşılayabilecekleri uzaklıkta olması• 3. Yaya ve bisiklet mesafesindeki erişimi öncelikli olması• 4. Toplu taşımla erişilebilen arazi kullanım planlaması• 5. Kendi kendine yeten ve yaygın olmayan (compact) arazi• kullanımlarına yönelim• 6. Yenilikçi kullanımlar• 7. Yaşama ve çalışma alanı birlikteliği

Kamusal Alanlar• 1. Kentlerin kamusal mekânlarının düzenlenmesinde toplumsal ilişkilerin dikkate alınması• 2. Sokakların toplumsal ilişkilerin kurulduğu bir mekan olması• 3. Herkes için yeterli kamusal alan sağlanması• 4. Maliyeti karşılanabilir, konforlu ve erişilebilir konut sağlanması• 5. Karar alma süreçlerine katılım olanağının sağlanması ve yurttaş yükümlülüklerinin yerine

getirilmesi• 6. Çeşitliliği hoşgörü ve tolerans ile zenginliğe çeviren, ötekileştirmeyen, dezavantajlı ve

yardıma muhtaç toplum kesimlerini kollayan bir sosyal yapının kurulması• 7. Diyalogun her ortam ve şartta temel öncelik olması• 8. Kamusal alanların yaşatılması için kamusal etkinliklerin düzenlenmesi• 9. Yurttaşların bilgi, deneyim ve görüşlerine saygı duyulması ve dinlenmesi• 10. Komşuluğun değerinin korunması ve yaşatılması• 11. Saygı kavramının ve toplumsal karşılığının sürdürülebilir kılınması• 12. Toplumsal, cinsel ve etnik kimliklere saygı duyulması

Ulaşım• 1. Toplu taşımın, yayalığın ve bisiklet kullanımının özendirilmesi• 2. Herkes için ucuz, konforlu ve güvenli toplu taşım sağlanması• 3. Engelliler için erişilebilirliğin ve hizmet kalitesinin arttırılması• 4. Mimari ve kentsel tasarımın sağlıklı bir yaşama uygun kolay hareket edilebilir çevreler üretmesi• 5. Ulaşım planlaması ile arazi kullanımının ilişkisinin toplu taşımın etkinliğini arttıracak şekilde

kurulması• 6. Trafik ve yol güvenliğinin arttırılması• 7. Kentsel kamusal hizmetlere kolay erişimin sağlanmasıSağlık• 1. Halk sağlığının korunması• 2. Birey ve toplulukların gen havuzuna saygı• 3. Sağlıklı yaşam alanlarının oluşturulması• 4. Herkes için erişilebilir, sağlıklı ve sürdürülebilir gıda ve tarım• ürünleri

Güvenlik• 1. İnsan temel hak ve hürriyetlerin korunmasına yönelik güvenlik• 2. Tüm yaş gurupları için kentlerin çekici ve güvenli kılınması• 3. Bireysel güvenliğin sağlanması• 4. Tüm kamu hizmetlerinde bireyin can ve mal güvenliğinin temel• öncelik olmasıTasarım• 1. Yerel ve bölgesel mimari kültüre ve eserlere saygılı• 2. Tasarımın yerel ve bölgesel tarihle barışık olması• 3. Yerel iklim koşullarının ve malzemelerin kullanımı• 4. Kentlilerin hafıza mekânları oluşturmalarını sağlayacak anıt, imge simgeleri korumak ve toplumsal

uzlaşıyla yenilerini oluşturmak• 5. Etkileşimli ve nitelikli sanat yapıtlarına yatırım yapılması• 6. Halk sanatlarının desteklenmesi• 7. Kentsel tasarım ve estetiğin gündem yapılması• 8. Estetik değerlerin geliştirilmesi• 9. Geleneksel mimari tarzların gelecek kuşaklara aktarılması

Eğitim / Kültür• 1.Gündelik yaşamı zenginleştiren geleneklerin

yaşatılması• 2. Somut olmayan kültürel mirasın tanımlanması,

arşivlenmesi, yaşatılması ve gelecek kuşaklara aktarılması

• 3. Çocukları kentlerin ve mekânın planlanması süreçlerine katmak

• 4. Eğitim ve sosyal bütünleşmenin sağlanması• 5. Kültürel kimliklere saygı gösterilmesi• 6. Çocuklar ve gençler için özgür sosyalleşme

olanakları sağlayan kamusal mekânların geliştirilmesi

• 7. Yalıtılmamış ve belirgin siyasal yargıları dayatmadan uzak rekreasyon ve boş zaman geçirme olanaklarının kentlilere sağlanması

• 8. Herkes için erişilebilir ve maliyeti karşılanabilir bir eğitim sürecinin tasarlanması

• 9. Çevre ve kültüre saygının eğitim sürecinin temeli haline getirilmesi

Kalkınma• 1. Yerel ticari işletmelerinin ve yerel üretim

biçimlerinin korunması ve yaşatılması• 2. İş fırsatları yaratabilen bir ekonomik

çevrenin sağlanması• 3. Herkese kapasite geliştirebilme

olanaklarının sağlanması• 4. Sürdürülebilir kalkınmayı, yenilenebilir

enerji türlerini kullanmayı ve çevresel değerlere saygıyı esas alan bir iş ortamını özendirmek

• 5. Girişimciliğin teşvik edilmesi• 6. Kamu ve özel sektör işbirliği• 7. Toplum tabanlı örgütlenmelerin

geliştirilmesi• 8. Yerel kalkınma modellerinin teşvik

edilmesi

Ricard Vines Meydanı Projesi(Katalonya-İspanya) Lleida’nın Seu Vella Katedrali etrafında ve tüm şehrin hakim geniş yeşil açık alanların birinde kent meclisi buranın düzenlenmesini referans noktası olarak seçmiş ve bu doğrultuda bir yarışma düzenlemiştir. Kabul gören projenin odağındamüzisyen Ricard Vines’a adanmış bir heykel için büyük bir yeşil açık alan oluşturulması vardır.Yaya ile trafiğin birbirine geçtiği bu noktanın ayrıştırılması ve düzenlenmesi de önem taşımıştır. Kültürel anlamla bir labirent çalıştırmak, derin sembolün yorumlanması. “inth” vakıf sitesi anlamına gelen Yunanca kelime ile kelimenin “labyr” bölümünün kökeni, kaya ve taş ile ilgisini kurmak başlangıç olmuş, etimoloji belirsiz olsa da, yol haritası dans ve koreografi için kullanılan bir alana ulaşmak olmuştur.

• Ricard Vines Meydanında insanlar ve trafik çelişkisinde, yayalar kamusal alanda kendilerini özgür hissedecekleri konuma getirilmiştir.• Alanların taş kaplamaları özel yürüme yol bildiren kaplamalar ve ağaç dikimleri ile anlatılırken

konut girişlerinde düzenlenen küçük yeşillerle yumuşatılmıştır.Dairenin bir tarafındaki ışık kaynağı ile güçlendirilen geniş bir heykel kamusal alan ve kolektif bir kimlik işareti olarak sokak konseptini meydana getirir. Kare genelde toplum fikrinin yaşatıldığını, çemberin ortasında kurulu heykel ise burasının şehrin geri kalanından ayıran dönüm noktası olduğunu temsil eder.

• Würth La Rioja Müzesi Bahçeleri (İspanya) Ana fikrin kaynağı; topografik, morfolojik ve topolojik koşullarının değerlendirilmesi ve buradan yeni peyzaj formları getirerek müdahale şekilleridir. Böylece bu alan düzenlemesi için argümanlar elde edilmiş oldu.

Düzensiz çizgiler doğa, dallar, yapraklar, kanallar, çatlaklar, nehirler gibi tamamen doğal ortam ögelerini anımsatmaktadır. Bu anlamda doğal olan bu izler sanal bir ızgara gibi görünür ve zemin geometrisi bu ızgaraya yaslanır. Bu yüzden oluşacak perspektif ya da manzara her biri farklı biçimlerde oluşabilir. Sonuç olarak, keyfi bir geometri gibi görünse de bahçe her yerinde kendine göre bir gerekçeyle kendine gore bir denge sağlamaktadır.

Düzensiz çizgiler, genişleyerek ve yer yer daralarak, iç içe kesiştiği yerlerde topografya ile uyuma girerler. Zemin, beton duvarlar ve bitki örtüsünün durgunluğu içine dağılmaktadır.

Singapur’da bir kamusal alan düzenlemesi

Tasarım; görünüm ve kullanımıyla bu açık alanı değiştirerek bir kent parkı haline geliştirerek getirmektedir. Kent parkı ve alışveriş merkezinin gelişmesi birbirini tamamlayacak şekilde yeşil bir halı gibi serilmesi ve ziyaretçilere hoş geldiniz diyen bir çekim alanı olarak düşünülmüştür. Tamamlanmış kentsel park mahalle için de bir yeşil alan, hava almak için akciğer olarak görev yapacaktır.Bu alanların ekolojik ve hem eğlenceli hem de didaktik olarak ele alınması, gençler ve yaşlılar için bir kentsel bir vahaya çevrilmesi, doğal çevrenin öğrenilmesine teşvik etmek için etkinlik göstereceği muhakkaktır. Sürdürülebilir kaynakların kullanılması ve geri dönüşümlü ahşap bir kompozit malzeme bu projenin bir “eco-kiremit” gibi ekoloji dostu malzemelerle ele alınması zihniyetteki farklılığı özetlemektedir

Mount-Royal Park 1874 yılında Frederick Law Olmsted tarafından tasarlanan Mount-Royal Park yılda beş milyondan fazla ziyaretçiyi ağırlamaktadır. Bu parkın yenilenmesini yapan Olmsted, duvarları yıkılmış merdivenleri çamurlu yollara inen parkı düzenlemiş,parkın kendi şiirselliği içinde bir kottan diğerine inen merdivenler tasarlamıştır. Olmsted geleneğe uygun olarak dağın kendi özelliklerini yeniden yorumlamış, mevcut trafiği sakinleştirip düzenlemiş, yağmur suyu denetimi yapmış ve bazı yer döşemesi kaplamalarında değişimler yaratmıştır. Ekolojik esaslarla su yönetimi ve orman yönetimi ilkeleri altında tasarımını gerçekleştirmiştir.

Bir yer döşemesi ve anlattıklarıZemin taş kaplamalarında “BARIŞ” kelimesi bir çok dilden kabartma olarak yazılmıştır.

Bir yol boyaması bile ne kadar çok şeyi değiştirebilmektedir. Vercorin, İsviçre’de küçük bir kasabadır.Sokakları Lang Baumann tasarımı ile boyamıştır.Boyalı sokaklarında eski dünyaya karşı güçlü bir yan yana olma fikrinin ifadesi amaçlanmıştır ve bu durum kullanıcıların psikolojik olarak olumlu hissetmesini sağlamıştır.

• 1. Projenin kimlik bilgileri: Yer: Lleida, İspanyaMimar: EMBT | Enric Miralles – Benedetta TagliabueYüzey: 9200 m²Maliyet: 3.500.000 €Malzeme: beton, kauçuk, granit taş ve çimen / Bench – ahşap ve metal çerçeveProjenin bitiş tarihi: Kasım 2010Client: Lleida City HallIşıklar: Inconel – ILUCAMetalik Yapılar: CALDELSAKaldırım: GLS, İspanya, Tezgah (kentsel mobilya) – MAGOBahçe: vivero Paraire, İspanya – glauca, İspanyaortaklarının ana Adı: Benedetta Tagliabue (Mimar)Baş Mimar: Josep Ustrell, Daniel RossellóFotoğrafçılar: Alex Gaultier, Elena VallesYarışması: Birincilik Ödülü, Kasım 2007Ortak: Alessia Bettazzi, Alice Failla.3D: Giuseppe Maria Fanara.Ön Project 2007Baş Mimar: Josep UstrellOrtak: Alessia Bettazzi, Ivan Grippaldi, Jose Manuel López UjaqueKent mobilyaları: Mireia Soriano Alfara3D: Armando Arteaga, Aylin Yonca MontoyaModel: Gabriele Rotelli, Vanessa Tanguy, Barbara Asnaghi GordilloYürütme projesi 2008-2010Baş Mimar: Josep Ustrell, Daniel RosselloOrtak: Ivan Grippaldi, Jose Manuel López Ujaque, Susana işletim sistemleri Lana, Verena Vogler, Silvia Cama, Georgina Monica Lalli,

• 2. Proje kimlik bilgileri:Yer: Agoncillo, Logroño, La Rioja, İspanyaMimar: Dom Arquitectura – Pablo Serrano ElorduyTasarımcı: Blanca ElorduyOrtak: Ingeniería TorrellaRiggers: Joaquín Sierra, Pablo Devalle.Aydınlatma: CrommOrganizatörü: Würth España SAYüzey: 11,280 m2ONG ve ONG | Şehir Meydanı Kentsel Park

• 3. Proje kimliği:Ödüller: Yapılı Çevre için BCA Evrensel Tasarım Ödülü – Altın, 2010Peyzaj Mimarı: Ong & Ong Ticaret A.Ş.Proje Adı: Kent Meydanı Kentsel ParkYer: 17 Kitchener Road, SingapurTamamlama: 2009Client: Gelişmeler Limited ŞehirGerçekleşme: Aralık 2009Kullanımı: Kentsel Park Geliştirme ProjesiSite Alanı: 7100m2 (Seviye 1), 2350m2 (Seviye 6)Yapısal ve Sivil: Meinhardt (S) Pte LtdPeyzaj Yüklenici: Manzara Ticaret A.Ş. ScenicMekanik ve Elektrik: Parsons Brinckerhoff Consultants Ltd PteMiktar Surveyor: Davis Langdon & Seah (S) Pte LtdKara Surveyor: Kim Kayıtlı Surveyor Tuck TangKardinal Hardy | Peel Girişi – Royal Park Mount

KAYNAKÇA• Şahin E.,Demir N. (2007) Kentsel Mekan Tasarımında Doğal Verilerin Kullanımı,Bursa,TR .1. Alexander, C. (1977) A Pattern Language, New York: Oxford University Press, 1170 s.2. Alexander, C. (2002) The Nature of Order: An Essay on the Art of Building and the Nature of the Universe, California:Berkeley, Center for Environmental Structure, Cilt 1,2,3,4.3. Bakan, K. ve Konuk, G. (1987) Türkiye’de Kentsel Dış Mekanların Düzenlenmesi, Ankara: Tübitak Yapı AraştırmaEnstitüsü Yayınları, 104 s.4. Beer, A. R. (1990) Environmental Planning for Site Development, London: E&FN Spon, 352 s.5. Gehl, J. (1987) Life Between Buildings, New York: VNR, 199 s.6. L’Arca (2004), Sayı 197. s. 11-14.7. Leonard, E. J. (1979) Open Spaces- Open to All, London: Urban Open Spaces (Editör: L. Taylor), AcademyEditions, s. 81-84.8. Lynch, K. (1967) Site Planning, Massachusetts: The M.I.T. Press, 384 s.9. Lynch, K. (1984) Good City Form, Massachusetts: The M.I.T. Press, 514 s.10. Marcus, C. C. ve Francıs, C. (1990) Design Guidelines for Urban Open Space, New York: Van NostrandReinhold, 291 s.

• 11. Oktay,D. (2001) Planning Housing Environments For Sustainability, İstanbul: Yapı Endüstri Merkezi yayınları,• 127 s.• 12. Pakdil, F. A. (2001) Yaşlı ve Özürlüler için Kentsel Alanların Tasarımı, İstanbul: 1. Uluslararası Kent Mobilyaları• Sempozyumu Bildiri Kitabı, s. 353-356• 13. Rapoport, A. (1969) House Form and Culture, London: Prentice Hall Inc., Englewood Cliffs, 150 s.• 14. Rapoport, A. (2006) History and Precedent in Environmental Design, New York: Plenum Press, 510 s.• 15. Spilecke, M. C. (2003) Antik Yunan Bahçeleri, Ankara: Bahçelerin ve Parkların Tarihi (Editör: H. Sarkowicz),• Dost Kitabevi Yayınları, s. 67-75.• 16. Şahin, E. (2006) Meydanların Kentsel Yaşama Katkısı Üzerine Bir İnceleme: Bursa Örneği, Bursa: Uludağ Üniversitesi,• Yüksek Lisans Tezi (Yayınlamamış), 275 s.• 17. Walker, P. (1997) Minimalist Gardens, Washington: Spacemaker Press, 207 s.• 18. Whyte, W. H. (1979) A Guide to People Watching, London: Urban Open Spaces (Editör: L. Taylor), Academy• Editions, s. 76-77.• 19. Woolley, H. (2003), Urban Open Spaces, London: Spon Press, 212 s.• 20. http://www.biglook.com .• 21. http://www.pps.org/imagedb .• 22. http://www.pps.org .• 23. http://www.usc.edu/dept/geography/losangeles/lawalk/new/pershing.html.• http://www.mimdap.org/?p=56390 .

• Keçeli A.,(2013), Kentsel Yaşanabilirlik ve Cinsiyet ,İstanbul,TR . 1) Alkan. A., Duru, B., (2007). Türkiye’de Kent Çalışmalarının İzinden Giderken “Toplumsal Adalet, Eşitsizlik ve İktidar” Nereye Düşer?, Kent ve Planlama – Geçmişi Korumak Geleceği Tasarlamak, İmge Yayınevi, s. 87-111, Ankara. 2) Bond, J., Corner, L., (2004). Rethinking Ageing: Quality of Life for Older People, Open University Press, Berkshire, England 3) Bowling, A., Brazier, J., (1995). Quality of Life in Social Science and Medicine: An Introduction, SocSci Med, vol.41, issue 10 4) Ewing, R., (2001). Using a Visual Preference Survey in Transit Design, Public Works Management & Policy 5) Ewing, R., (1999). Pedestrian and Transit-Friendly Design: A Primer for Smart Growth, Washington, D.C. 6) Görün, M., Kara, M., (2010). Kentsel Dönüşüm Ve Sosyal Girişimcilik Bağlamında Türkiye’de Kentsel Yaşam Kalitesinin Artırılması, Yönetim Bilimleri Dergisi, vol.8 7) Holloway, A., Wajzer, C., (2008). Improving City Performance through Benchmarking. Paper presented at International Cities Town Centres & Communities Society Conference, Sydney, October 8) Kaal, H., (2011). A Conceptual history of Livability, City: Analysis of Urban Trands, Culture, Theory, Policy, Action, Vol.15, No.5, Routledge, UK 9) Keceli, A., (2012). Effects of Rapid Urbanization on Lıvability in Turkish Cities: A Case Study of Denizli, University of Oklahoma Graduate College, Norman, US 10) Lagro, A., J., (2008). Site Analysis: A Contextual Approach to Sustainable Land Planning and Site Design, Jhon Wiley and Sons, New Jersey, US 11) Laslett, P., (1996). A Fresh Map of Life: The Emergence of the Third Age, 2nd ed., Weidenfeld and Nicolson, London, UK 12) Mollenkopf, H., Walker, A., (2007). Quality of Life in Old Age: International and Multi-Diciplinary Perspective, Springer, Netherland 13) Sipahi, S., (2002). Ulkemiz Illerinin Yasanabilirlik Acisindan Analitik Hiyerarsi Prosesi Teknigi ile Siralanmasi, İstanbul Universitesi, Sosyal Bilimler Enstitusu, Istanbul, TR 14) Victorian Competition and Efficiency Council (VCEC), (2008). A State of Livability: An Investigation into Enhancing Victoria‘s Livability Final Report, State Government Victoria, US 15) Vuchic, V., (1999). Transportation for Livable Cities, Center for Urban Policy Research, Rutgers, NJ, US 16) Woolcock, G., (2010). Measuring Up: Assessing the Livability of Australian Cities, Griffith University, AU 17) Yanık, C., (2012). Kent Sosyolojisi Alanında Yapılan Tezlerin Değerlendirilmesi, Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 2(1): 93-107 18) Yavuzcehre, S. P., Torlak, E. S., (2006). Quality of Life and Municipalities: Denizli Karsiyaka District Sample, Suleyman Demirel Universitesi, Sosyal Bilimler Enstitusu Dergisi, Vol.2, Issue.4, Isparta, TR Önder S.,Aklanoğlu F.,(2002) Kentsel Açık Mekan Olarak Meydanların İncelenmesi,Selçuk Üniversitesi,Konya