YНЭ. 600₮ Хуурай, хүйтэн өвөл айсуй · 2019-08-27 · Хурлын...

ОНЦЛОХ

ЦАГ АГААРЫН ДЭЛГЭРЭНГYЙ МЭДЭЭЛЛИЙГ 7 ДУГААР НҮҮРЭЭС УНШИНА УУ.

Бүх эрх хуулиар хамгаалагдана ©

УЛС ТӨРСум, дүүргийн ИТХ-ын ээлжит сонгуулийн санал хураалт маргааш орон даяар эхэлнэ.Ерөнхий сайдыг томилсны 100 хоног өнгөрсөн даваа гарагт боллоо.Сангийн яамны Төрийн нарийн бичгийн даргыг өнөөдөр сонгон шалгаруулна.Азийн сайд нарын Бага хурал зохион байгуулахад дэмжлэг хүсэв.ХЗДХЯ-ныхан Хар тамхитай тэмцэх тухай хуулийн төсөл боловсруулахаар болжээ.

ЭДИЙН ЗАСАГМонголыг зорих жуулчид есдүгээр сард 2.5 хувиар өсөж, 325 мянгад хүрчээ. Орон сууцны үнийн индекс жилийн дүнгээр 7.3 хувиар буурсан байна. 12 долоо хоногтой, 60 тэрбум төгрөгийн Засгийн газрын үнэт цаас арилжив. БНХАУ-ыг чиглэх гадаадын шууд хөрөнгө оруулалт есдүгээр сард 1.2 хувиар өслөө. S&P “Rosneft” зээлжих зэрэглэлийг "BB+", төлөвийг нь тогтвортой болгов. Сингапурын экспорт есдүгээр сард 4.8 хувиар буурчээ.

НИЙГЭМАвтобусанд иргэд үүргээ биелүүлж буй, эсэхэд 601 хянагч хяналт тавин ажиллаж байна.Гемодиализ болон цусны хавдартай өвчтөний эмчилгээний зардлыг ирэх оноос төр даана.ШУА-ийн ерөнхийлөгчөөр академич Д.Рэгдэлийг сонгожээ.Газраа чөлөөлсөн 140 өрхийг орон сууцанд түр хугацаагаар оруулах шийдвэр гаргав. Манай улсын иргэн хар тамхины хэрэгт сэжиглэгдэн, Эрээн хотод саатуулагджээ.

ДЭЛХИЙСирийн хямралтай уялдуулан ОХУ-д хориг тавихаас Европын холбоо татгалзлаа. Латви улсад НАТО-ийн өргөн цар хүрээтэй цэргийн сургуулилалт эхэллээ. Их Британи хөрөнгө оруулагчдад ээлтэй шилдэг таван улсын жагсаалтаас хасагдлаа. Хаан ширээгээ шилжүүлэх Эзэн хааны хүсэлтийг Японы Засгийн газар хэлэлцэж эхлэв. БНХАУ 31.7 сая ам.долларын авлига авсан төрийн ажилтанд цаазын ял оноолоо.

ЦАГ АГААР

УЛААНБААТАР2016.10.18

6° -4°БАГА ЗЭРГИЙН ЦАСТАЙ

“Ла нинья” үзэгдэл энэ өвөл үргэлжилснээр Монгол орны өвлийн цаг агаар хуурай, хүйтэн болох төлөвтэй байна. 5

Эдийн засгийн коридор байгуулах ажлыг урагшлуулнаИрэх дөрвөн жилийн хамтын ажиллагааныхаа зургийг гаргах саналаа илэрхийлэв. > 2

YНЭ. 600₮

ZASAG.CO

2016.10.18, МЯГМАР ~ №221 (499)

БҮРЭЛДЭХҮҮНКОМПАНИ

~ T H E O F F I C I A L G A Z E T T E ~

Зээлээс үүдэлтэй дефляци Монголд нүүрлэсэнМонгол Улсад нүүрлээд буй дефляци бусад улсынхтай адилгүй. > 12

АМ.ДОЛЛАР ЮАНЬ РУБЛЬ

2309.59 343.27 36.49

ЗЭС 5-ЧИНГИС БОНДАЛТMSE ALL 10-ЧИНГИС БОНД

0 0 4 9 9

Жүүдийн нүүдлийн их давалгаа айсуйРадикал исламизмын суртлаар тархиа цэнэглэ-сэн залуус Европын олон хотод бүгж байна. > 4

1253.700.26%

818.430.08%

С.Батсайхан/ЗГМ©

ЗГМ

Хүчирхэг удирдагч ардчиллаас чухал

Португал “Зүүний баримжаат” төсөв танилцууллаа

Төлснийхөө хэрээр хүртэх дүрмээр “тоглоё”

НИЙТЛЭЛЧИЙН БУЛАН ЗГМ: ЗОЧИН

Ц.Дэмбэрэл: Хөдөлмөрийг ялгадаггүй орчинд оюун ухаан хөгждөгЗ.Цэлмэг@tselmegZGM

Монголчууд оюуны итгэлцүүрээр дэлхийд зургадугаарт ордог. Гэвч хөгжил нь оюуны чадвартайгаа дүйж чаддаггүй нь ямар шалтгаантай асуудлыг өмнө нь манай сонин хөндсөн. Энэ талаар Оюуны чадварын IQ төвийн тэргүүн, профессор Ц.Дэмбэрэлтэй ярилцлаа.

-Монголчуудын оюуны өндөр чадварын нууц нь юунд байдаг вэ?

-Одоогоос хоёр сая жилийн тэртээ Африк тивд үүссэн хүн олон удаа нүүдэллэсэн. Тухайн үед хүн төрөлхтний тархи 500 гр хүрэхгүй жинтэй байсныг судлаачид тогтоосон юм билээ. Хүн төрөлхтний их нүүдэл хоёр салсны нэг нь Саудын Арабаар дамжин, Уралын нурууны цаад руу чиглэсэн.

Харин удаах нь Памирын нуруугаар дамжин Төв Азид ирсэн гэдэг. Төв Азийн уур амьсгал хүн нутаглахад тохиромжтой байсан учир их нүүдлийн нэг хэсэг нь суурьшиж, үлдсэн байна. Ийн суурьших явцад хүний тархи 1.3 кг болтлоо томорчээ. Тиймээс Монголын бүс нутгийг оюун ухаант хүн төлөвшсөн газар гэж үздэг. Хүн халуун бүс нутагт анх үүссэн хэдий ч оюун ухаан нь сэрүүвтэр бүс нутагт бүрэлдсэн юм.

6

89.8300.1%

46750.79%

96.7000.02%

Хуурай, хүйтэн өвөл айсуй

ЗГМ. ИНФОГРАФИК

Б.Энхжаргал@enkhjrglZGM

1961 онд төрсөн эмэгтэйчүүд энэ жил 55 нас хүрч, тэтгэвэрт гарч буй. Гэтэл нэрийн дансанд нь нэг ч төгрөг алга. Уг нь нийгмийн даатгалын шимтгэлд өнгөрсөн хугацаанд төлсөн мөнгө нь байх ёстой.

Харамсалтай нь, иргэдийн төлсөн нийгмийн даатгалын шимтгэлийг өнөөдрийг хүртэл

бодит хуримтлал болгож чадаагүй байна (Тэр мөнгө ахмадуудын тэтгэвэр болон тараагдаж байсан). Харин нэрийн данс эзэмшигчдийн нэр дээр хоосон бичилт хийсээр өдий хүрсэн юм. Өөрөөр хэлбэл, өнөөдөр 55 хүрч буй "иргэн Долгорын нэрийн төгрөг тэд” гэсэн бичилтийг л хийж байгаа гэсэн үг.

ГАДААДАД АМЬДАРЧ БУЙ МОНГОЛЧУУД

Гадаад харилцааны яам©

2016 ОНЫ ЕСДҮГЭЭР САРЫН БАЙДЛААР НИЙТ

130,000БУСАД ОРОНД

8600

32000

25000 8600

6500

4900ОХУ

БНСУ

ЯПОН

БНХАУАНУ

500ЭНЭТХЭГ

2000АВСТРАЛИ

6000ШВЕД

900ПОЛЬШ

1200УНГАР

АВСТРИ2500

5800КАЗАХСТАН

5300КАНАД

3500ТУРК

ХБНГУ4700

4600ФРАНЦ

ИСПАНИ1500

5900ЧЕХ

Үл хөдлөхийн уналт саарч байнаЭДИЙН ЗАСАГ

Г.Байгал@baigalZGM

Хүйтний ам наашилж, барил-гын салбар намжих цаг хаяанд ирлээ. Хөхүүрийн амтай зэрэг-цэн аварга миксерийн дуу хадаан ирдэг энэ салбар сүү лийн жилүүдэд зуны цагт ч амар даг болсныг та анзаарав уу. Цаг уурын эрхээр зогсдог байсан барилгын салбар эдийн засгийн хуулиар намжиж буй нь энэ. Баригдаж дуусаагүй, араг ясыг нь зангидаад орхисон барилгуудтай

уншигч та цөөнгүй таарсан гэдэгт эргэлзэхгүй байна. Барилга, үл хөдлөх хөрөнгийн салбар бүхэлдээ “хөлджээ”. Тоон үзүүлэлтүүд ч үүнийг гэрчилнэ.

Үндэсний статистикийн хорооны тээврийн үзүүлэлтийг сөхтөл төмөр замын ачаа тээврийн хэмжээ оны эхний есдүгээр сард 10 орчим хувиар хумигджээ. Шалтгаан нь төмөр замаар тээсэн барилгын материалын тоо 43 хувиар багас-санаас үүдэлтэй аж.

113

УИХ-ын дарга, М.Энхболд БНХАУ-д албан ёсны айлчлал хийж байгаа. Айлчлалын эхний өдөр БНХАУ-ын Чунчинь хотноо болж өнгөрсөн БНХАУ-ын Коммунист нам ба дэлхийн яриа хэлэлцээ хуралд оролцож үг хэлсэн юм. Хуралд дэлхийн 50 орны 70 гаруй намын дарга оролцжээ. Хурлын үеэр ОХУ-ын Единая Россия намын удирдлага болон Япон улсын парламен-тын гишүүн Япон, Монголын парламентын бүлгийн дарга ноён Хаяаши нартай уулзсан байна.

Энэ удаагийн олон улсын хуралд тухайн орны хууль

тогтоох байгууллагын тэргүү-нүүд, түүнчлэн нөлөө бүхий намын удирдлагууд оролцож буйгаараа онцлог юм. 2014 оноос эхтэй энэхүү яриа хэлэлцээнд оролцогчдын тоо жил ирэх тусам нэмэгдсээр байна. Энэ удаад тэд эдийн засаг дахь засаглалыг сайжруулах чиглэлээр ярилцжээ. Саяхан болж өнгөрсөн "Жи-20"-ийн уулзалтын үеэр Хятад улс энэ талаар санаачилга гаргаж, дэлхий нийтийг уриалаад байна. Хурлын үеэр УИХ ын дарга, МАН-ын дарга М.Энхболд анхаарал татсан хэд хэдэн уулзалтад оролцжээ.

ОХУ-ын талаас энэ удаад тус улсын эрх баригч намын Ерөнхий нарийн бичгийн даргын орлогч ноён Сергей Владимирович хүрэлцэн иржээ. Ноён Сергей Владимирович УИХ-ын дарга, МАН-ын дарга М.Энхболдтой уулзав. Уулзалтын эхэнд ОХУ-д болж өнгөрсөн сонгуулийн үр дүнд олонхын санал авч

сонгогдсонд баяр хүргэж буйгаа УИХ-ын дарга М.Энхболд илэрхийл сэн. Нэгдсэн Орос нам нь бай гуу лагдсан цагаасаа эхлэн МАН-тай хамтын ажиллагаа тай явж ирсэн бөгөөд анхны ху ралд нь П.Жасрай агсан оролцож байжээ. Нам хоорондын хамтын ажиллагаа нь өнөөдрийг хүртэл амжилттай явж иржээ. Хоёр нам энэ онд хамтын ажиллагаагаа дүгнэж, ирэх дөрвөн жилийн хамтын ажиллагааныхаа зургийг гаргах саналаа энэ үеэр илэрхийлэв.

Өнгөрсөн хавар Ташкентад

болсон ОХУ, БНХАУ, Монгол Улсын гурван талт яриа, хэлэл-цээний үеэр хөрш орнуудын хэрэгжүүлэх Эдийн засгийн коридор байгуулах хэлэлцээнд өндөр дээд хэмжээнд гарын үсэг зурсан. Энэхүү үйл ажиллагааг бодит ажил болгох чиглэлээр ОХУ-ын талд хүсэлт тавилаа. Эдийн засгийн коридорыг байгуулахын тулд нэн тэргүүнд Улаанбаатар хотноо байгуулах Ажлын хэсгийг хүлээн зөвшөөрч байгаагаа илэрхийлэх батламж бичгээ яаралтай илгээхэд хүчин чармайлт гаргахыг хүссэн юм. Хэрэв ОХУ-ын тал зөвшөөрсөн батламж гаргавал БНХАУ-ын талаас хүлээн зөвшөөрч, ажлаа эхлүүлэхэд бэлэн гэсэн хариу өгчээ. ОХУ-ын тал ч үүнийг нааштайгаар хүлээн авч, хөрш орнуудын харилцааны жишиг болсон Эдийн засгийн коридор байгуулах ажлыг урагш луулахад анхаарлаа хандуулна гэдгээ илэрхийлэв.

нийслэлийн төс вийн хөрөнгөөр 14, Японы тус лам жаар найм, нийт 21 цэцэр лэг ашиглалтад орох аж. Ингэснээр цэцэрлэгийн багтаамж 5375-аар нэмэгдэнэ. Мөн 2017 онд ашиглалтад орох 850 хүүхдийн хүчин чадал бүхий есөн цэцэрлэгийн барилгын

ажил үргэлжилж байна. Ху-вийн цэцэрлэг, сургууль нь боловс ролын төрийн ачааллыг буу руулахад чухал хувь нэмэр оруулж байгааг тайланд тус гажээ. Тодруулбал, энэ хичээ лийн жилд хувийн 72 цэцэр лэг шинээр ашиглалтад орсон байна. Үүнээс гадна бай-гууллагын дэргэдэх цэцэрлэгийг дэмжсэнээр Гадаад хэргийн яам, Хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын яам дэргэдээ цэцэрлэгтэй болж, ажиллагсдынхаа 100 хүүхдийг хамруулжээ. Мөн ХХААХҮЯ болон Уул уур хайн яам дэргэдээ цэцэрлэг бай гуулахаар ажиллаж байгаа аж.

Шинэ Засгийн газар бай гуул-

сан эхний сард цэцэрлэгийн хомсдлыг шийдвэрлэх талаар хэ-лэлцэв. Ингээд есөөс дээш давхар ба рилгын зураг төсөлд цэцэр лэг тө лөв лөж байхаар Барилга хот бай гуу лалтын яаманд даал гасан юм.

Харин энэ оны хичээлийн жилд ерөнхий боловсролын 798 сургуульд 561,691 су-рагч суралцаж байна. Үүнээс хөдөө гийн 563 сургуульд нийт суралцагчдын 58.6 хувь буюу 329,151, Улаанбаатар хотын ерөнхий боловсролын 235 сургуульд 41.4 хувь буюу 232,540 сурагч тус тус суралцаж байгаа аж. Өнгөрсөн хичээлийн жи лээс хүүхдийн тоо 26636-аар

нэмэгджээ. 2015 оны хичээлийн жилд

Улаанбаатар хотын 24 сур-гуу лийн 6.3 мянган сурагч гу рав дугаар ээлжинд хичээллэж байв. Гэтэл энэ оны хичээлийн жилд 34 сургуулийн 9923 сурагч гур ван ээлжээр хичээллэж байна. Улаанбаатар хотод энэ онд хувийн 1500 суудлын хүчин чадалтай найман сургууль сургалт эрхлэх зөвшөөрөл авч, үйл ажил лагаагаа явуулж эхэлжээ. Харин сургуулийн хүртээмжийг нэмэг дүүлэх чиглэлд 2016 онд нийт 6960 суудалтай 17 сур гууль, 2017 онд нийт 11408 суу дал бүхий 22 сургууль улсын хэм жээнд ашиглалтад оруулна.

Дэлхийн олон орны парламентийн тэргүүнүүд, намын дарга нар оролцсон хурлын үеэр УИХ ын дарга, МАН-ын дарга М.Энхболд анхаарал татсан хэд хэдэн уулзалтад оролцов.

Энэ удаагийн уул-зал таар эдийн

засаг дахь засаг-лалыг сайжруу лах талаар ярилцжээ

Ху вийн цэцэрлэг, сургууль

төрийн ачааллыг буу руулж

байна

Улс төр

2 ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ 2016.10.18, МЯГМАР ~ №221 (499)

Ирэх онд улсын хэмжээнд нийт 11408 суудал бүхий 22 сургууль ашиглалтад оруулна

Б.ТогтохЗГМ

-УИХ-ын сонгуулиар Ард чил-сан нам цөөн суудал авсан. Гэхдээ ялагдчихлаа, цөөнх болчихлоо, юу ч хийж чадaхаа байлаа, бид хариу цахгүй гэдэг үгийг хэлэх эрх байхгүй. Тийм бодол ч бидэнд байхгүй. Гоншгонохгүй ураг шаа харж ажлаа хийнэ. Үүнийг үүрэг гэж би ойлгож байгаа. Хэдийгээр сонгуулийн үр дүн гээр 76 гишүүний 65-ыг Ар дын намынхан авсан боловч сонгогчдын 45 хувь нь МАН-д, Ардчилсан намд 34 хувь нь санал өгсөн байдаг. Үлдсэн нь бусад нам болон бие даагчдад өгсөн. Нийтэд нь дүгнэвэл ардчиллыг дэмждэг улс төрийн бусад хүчин бие даагчдын хамт 55 хувьд хүрнэ.

УИХын гишүүн Д.Эрдэнэбат

ЭШЛЭЛ АЙЛЧЛАЛ

-Эдийн засгийн хүндрэлийг даван туулах онцгой хөтөл-бөрийг Засгийн газар анх удаа үйл ажиллагааныхаа хөтөлбөрт тусгаснаараа онцлог. Эдийн засаг хүнд байна гээд үйл ажиллагааны хөтөлбөрөө хэрэгжүүлэхгүй байж болохгүй. Эхлээд эдийн засгийн хямралыг давна. Эхний 100 хоногт багтааж зарим зорилт, арга хэмжээгээ хэрэгжүүлж эхэлсэн. Манай Засгийн газар алдах, алгуурлах эрхгүй Засгийн газар.

Ерөнхий сайд Ж.Эрдэнэбат

ТОДРУУЛГА & ЗАЛРУУЛГА

Уншигч та манай сонины мэдээ, нийтлэл, сурвалжлагатай холбоотой тодруулж, залруулах шаардлагатай санал, хүсэлт

байвал

› [email protected]

Утас: 99901526 хаягаар бидэнтэй холбогдоно уу.

» СОНГОЛТ-2016Сум, дүүргийн ИТХ-ын сонгуулийн санал хураалт маргааш орон даяар эхлэх бөгөөд Улаанбаатарынхаар 07.00-22.00 цагийн хооронд үргэлжилнэ. Энэ удаагийн сонгуулиар 21 аймгийн 1613 баг, нийслэлийн есөн дүүргийн 152 хорооноос нийт 7282 төлөөлөгчийг сонгох юм. Эдгээр мандатын төлөө өрсөлдөхөөр 15212 нэр дэвшигч бүртгүүлсэн.

» ЗАСГИЙН ГАЗАРЕрөнхий сайдыг томилсны 100 хоног өнгөрсөн даваа гарагт тохиолоо. Харин Засгийн газрын 100 хоног ирэх арваннэгдүгээр сарын эхээр тохиох аж. Улс төрийн жишгээр бол Засгийн газрын 100 хоногийг чухалчилдаг.

» ТАЗЗасгийн газраас ирүүлсэн захиалгын дагуу Төрийн албаны зөвлөл Сангийн яамны Төрийн нарийн бичгийн даргын сонгон шалгаруулалтыг өнөөдөр хийнэ. Мөн Засгийн газрын хэрэгжүүлэгч агентлаг Ашигт малтмал, газрын тосны газрын даргын албан тушаалд томилох ажилтны сонгон шалгаруулалтыг өнөөдөр хийхээр төлөвлөжээ.

» УУЛЗАЛТШадар сайд У.Хүрэлсүх НҮБ-ын Хүн амын сангийн суурин төлөөлөгч Наоми Китахараг өчигдөр хүлээн авч уулзлаа. Уулзалтаар Монгол Улсын Засгийн газар, НҮБ-ын Гамшгийн эрсдэлийг бууруулах газартай хамтран 2018 онд Улаанбаатар хотноо Гамшгийн эрсдэлийг бууруулах Азийн сайд нарын бага хурал зохион байгуулахад хамтран ажиллаж, дэмжлэг үзүүлэхийг Шадар сайд хүсэв.

» ТОО

76Гэмт хэрэг. Сүүлийн үед хар тамхи, мансууруулах бодистой холбоотой гэмт хэргийн гаралт өсөх хандлагатай байна. Энэ онд цагдаагийн байгууллага мансууруулах бодис, сэтгэцэд нөлөөлөх эм бэлдмэлтэй холбоотой 222 үйлдэл бүхий 179 хүнд холбогдох 76 гэмт хэрэгт мөрдөн байцаалтын ажиллагаа явуулж байна. Гэмт хэргийн үзүүлэлтээс шалтгаалан Хууль зүй, дотоод хэргийн яамнаас Хар тамхитай тэмцэх тухай хуулийн төсөл боловсруулахаар болжээ.

» ПАРЛАМЕНТУИХ-ын Тамгын газрын ажилтнуудын хууль, эрх зүйн онолын мэдлэгийг дээшлүүлэх зорилтын хүрээнд “Хууль тогтоомжийн тухай хуульд заасан аргачлалуудыг хэрэглэх дадлага олгох” сэдвээр сургалт зохион байгуулжээ.

ЗГМ ТОВЧХОНЗАСГИЙН ГАЗАР

Цэцэрлэгийн багтаамжийг 5375-аар нэмэгдүүлнэ гэв

УИХ-ын дарга М.Энхболд Засгийн газрын Хэрэг эрхлэх газ рын дарга Ж.Мөнхбатад ал-бан бичиг хүргүүлсэн. Уг албан бичигт ирэх баасан гарагийн чуулганы нэгдсэн хуралдаанд төрийн өмчийн болон хувийн хэвшлийн сургууль, цэцэрлэгийн өнөө гийн байдал, хүртээмжийг нэмэг дүүлэх чиглэлд авч хэ рэг-жүүлж буй арга хэмжээний та лаар мэдээлэл хийхийг үүрэг болгожээ.

Тэгвэл энэ оны хичээлийн жилд цэцэрлэгийн хүртээмжийг 2015 онтой харьцуулахад 7.5 хувь буюу 16898 хүүхдээр нэмэг дүүлсэн байна. Энэ хичээлийн жилд төрийн өмчийн 865, хувийн хэвшлийн 506, нийт 1371 цэцэрлэгт 242,286 хүүхэд суралцаж байгаа аж. Үүнээс 44 хувь болох 106,711 хүүхэд Улаанбаатарт, 56 хувь нь буюу 135,569 хүүхэд орон нутгийн цэцэрлэгт хамруулс-ныг Засгийн газрын тайланд тусгажээ. Улаанбаатар хотод 625 цэцэрлэг үйл ажиллагаа явуулж байгаа бөгөөд үүний 404 нь хувийн хэвшлийнх аж. Энэ оны хичээлийн жилд цэцэрлэгт шинээр 62679 хүүхэд элсэхээс Улаанбаатарт 27579, хөдөө орон нутагт 35100 хүүхэд элссэн байна.

Цэцэрлэгийн хүр тээмжийг нэмэгдүүлэх хүрээд энэ онд улсын төсвийн хө рөн гөөр 16,

Б.Ганбаяр / ЗГМ©

Эдийн засгийн коридор байгуулах ажлыг урагшлуулна

Нэгдсэн Орос нам тай ирэх дөрвөн жилийн хамтын ажиллагааны хаа зургийг гар гах са налаа илэрхийлэв

амжаа гүй байна. Өөрөөр хэлбэл, бидний нэрийн данс гэж яриад байгаа тэр тоо, тооцоолол, хийсвэрээр бүртгэдэг дүнг бодит мөнгө болгоно гэх баталгаа байхгүй. Биелсэн ч иргэд 30 жилийн турш улсад мөнгө өгчихөөд түүнийхээ үр шимийг сар бүрийн амьжиргааны хэдэн төгрөгөөр цувуулж авах байд-лаар хүртэхийг хүсэхгүй байна. Муугаар бодоход тэтгэвэрт гарахын өмнө өөд болвол, өнгөрсөн амьдралынхаа турш төлсөн мөнгө өөрийнх нь амьд-рал, үр хүүхдийнх нь хэнд ч наалдахгүй байна гэдэг харам-салтай л байж таарна.

АЖИЛЛАГСДЫН 90 ХҮРТЭЛ ХУВЬ НЬ ХУВИЙН

ТЭТГЭВРИЙН САНТАЙБусад улс орон энэ асуудлыг

шийдсэн сайн туршлага бий. Тус орнуудад иргэн хүн тэтгэвэрт гарна гэдэг төрөө сөө сар бүр олгодог хэдэн төгрөгийг аваад амь зуухыг хэл дэггүй аж. Тэтгэврийн тогтолцоо нь манайхаас тэс өөр.

Тодруулбал, тэтгэврийн сангаа хувь хүн өөрөө бий болгоно. Ийм хувийн сан улсын сангаас маш олон давуу талтай. Нэгдүгээрт, иргэд тэтгэврийн сандаа хэчнээн төгрөг хуримтлагдаж байгааг бүрэн хянах боломжтой. Бүр түүгээрээ дамжуулан хувь цаа, хөрөнгийн зах зээлд орол цож, өөрийн мөнгөө өссөн нэмэг-дүүлэх боломжтой. Үүнээс гадна тэтгэвэрт гарсан хойноо хуримтлуулсан мөнгөө хэсэг-чилж, эсвэл нэг дор бөөнөөр авах эсэх нь тухайн хүний сонголт байдаг.

Монголд ирж буй гаднын жуулчдын дийлэнх нь ахмадууд байдгийг Та анзаарсан байх. Учир нь гадаадынхан тэтгэвэрт гарахаараа шууд аялж эхэлдэг бөгөөд хуримтлуулсан мөнгөө өөрийн дураар захиран зарцуулах эрхтэй байдагтай нь холбоотой юм.

Анхны хувийн тэтгэврийн сангууд Дэлхийн II дайны дараа Европ, АНУ-д үүссэн юм билээ. Тэдгээр нь анх иргэдийг сайн дурын үндсэн дээр оролцуулдаг, хувийн компанийн удирдлага дор үйл ажиллагаагаа явуулдаг байсан. Харин өнөөдөр өндөр хөгжилтэй орнуудад хувийн тэтгэврийн тогтолцоо ажиллагсдын дийлэнх хувийг хамрах болжээ. Жишээ нь, Голланд, Австрали, Швед, Норвеги, Швейцарьт гэхэд ажил лагсдын 90 хүртэл хувь нь хувийн тэтгэврийн сантай. Харин АНУ, Германд ажиллагсдын 50-60, Баруун Европын бусад оронд 20-30 хувь нь энэ төрлийн тогтолцоонд хамрагдсан байна.

Хувийн тэтгэврийн сан нь дотроо хувийн болон байгуул-

1 Харахад хадгаламжийн дэвтэр мэт бичилт байдаг. Харин ашиглая гэхээр ямар ч мөнгөгүй уг дансанд нийт ес орчим их наяд төгрөгийн бичилт хийгджээ. Энэ бол өнгөрсөн оны статистик. Өнөөдөр дээрх тоо улам л өссөн.

Дэлхийн банкны хийсэн судалгаанаас эшлэе. Манай улс 1995 онд Тэтгэврийн даатгалын сангийн тухай хуулийг баталсан. Уг хуулийг батлах үедээ 1960 оныхныг хамруулна хэмээн тооцож байсан юм. Тэгвэл манай улсын нийт хүн амын 60 хувийг 15-54 насныхан эзэлдэг аж. Харин тэтгэврийн насныхан нийт хүн амын арван хувь. Тэрчлэн Монгол Улсын хүн ам 10-15 жилийн хооронд нэлээн эрчимтэй үргэлжлэх

3

Нийтлэлчийн булан

2016.10.18, МЯГМАР ~ №221 (499) ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ

Нийт хүн амд эзлэх ахмад настан 2050 онд 53 хувьд хүрнэ

Төлснийхөө хэрээр хүртэх дүрмээр “тоглоё”ч, 2030 оноос саарч, дундаж нас жилт нэмэгдэх хандлагатай байгаа аж. Ингэснээр нийт хүн амд эзлэх ах мад настны тоо 2050 онд 53 хувьд хүрэх тооцоог Дэлхийн банк ныхан хийжээ. Энэ бол одоо гийн тэтгэвэр авч буй хүний тоо даруй тав дахин өснө гэсэн үг.

АХМАДУУДЫН ТЭТГЭВЭРТ САРД 110-115 ТЭРБУМ ТӨГРӨГ

ЗАРЦУУЛДАГ Манай улс өндөр настны

тэтгэвэрт сард дунджаар 110-115 тэрбум төгрөг зарцуулдаг. Гэхдээ Тэтгэврийн болон Тэтгэмжийн сан гэсэн хоёр сан үлдэгдэлгүй байдаг аж. ХАХНХ-ын сайд асан С.Эрдэнэ ажлаа өгөхдөө 900 гаруй тэрбум төгрөгийн чөлөөт үлдэгдлийн мөнгөн дүнтэйгээр Нийгмийн даатгалын санг хүлээлгэн өгчээ. Үүн дээр дээрх чөлөөт үлдэгдлийн мөнгөн дүнгийг арилжааны банкинд байршуулсан 960 тэрбум төгрөг нэмэгдэнэ.

Тэгэхээр 1995 оноос өмнө тэт гэ вэрт гарсан иргэдийн мөн-гийг төсвөөс хариуцах бол 1995 оноос хойшхид нь одоо гийн шимтгэл төлж байгаа иргэ дийн мөнгөнөөс тэтгэвэр ол гохоор тооцож байгаа. Гэвч өдий хүртэл тус санд бодит мөнгөн хуримтлал бий болоогүй. Иймд өмнө нь төсвөөс олгодог байсан тэр тогтолцоо өнөөдрийг хүртэл оршсоор л байна. Энэ ачааллыг манай төрийн сан даахгүй хэмжээнд хүрээд буй. Тиймээс 1960 он гэсэн томьёоллыг 1979 болгох шинэчлэлийг тэтгэврийн тогтолцоонд бий болгохоор Монголын парламент Төрөөс тэтгэврийн шинэчлэлийн талаар баримтлах бодлогыг өнгөрсөн оны зургадугаар сард баталсан. Энэ бол нийгмийн даатгалын сангийн ачааллыг бууруулахын тулд авч буй Засгийн газрын арга хэмжээ гэж ойлгож болно.

Яагаад гэвэл, 1960 оноос хойш төрсөн хүн бүрийн төлсөн мөнгөний нийлбэр хоёр их наяд орчим төгрөг болчихсон. Харин 1995 онд энэ хууль үйлчилж эхлэхэд эрх зүйн хувьд үүрэг хариуцлага хүлээх чадамжтай буюу 16 нас хүрч байсан хүүхдүүд бол 1979 оныхон. Тиймээс 1960 он гэх томьёоллыг 1979 болгож хойшлуулбал 2034 он хүртэл даатгалын сангийн ачаалал арай хөнгөрнө. Харин энэ хугацаанд хуримтлалаа бүрдүүлнэ хэмээн тооцож байгаа бололтой. 1995 оноос хойш өнөөдрийг хүртэл тэтгэврийн нэрийн дансанд нэг ч төгрөг хуримтлуулж чадаагүй шиг, 2034 онд бас л хоосон бай хыг үгүйсгэх аргагүй.

Мөн Монгол Улс 2020 онд бүрэн хуримтлалын тэтгэврийн тогтолцоонд шилжинэ гэж байгаа. Гэвч өнөөг хүртэл хагас тог тол цоонд ч шилжиж

лагын гэсэн хоёр хувилбартай байдгаас гадна тус бүртээ оролцооноос хамаарч сайн дурын болон заавал оролцох гэсэн төрлүүдтэй. Ер нь л хувийн тэтгэврийн тогтолцоонд ажил олгогчид томоохон үүрэгтэй. Яагаад гэвэл тэтгэв-рийн санд ажиллагсдынхаа өм нөөс хураамж төлдөг тул байгууллагын оролцоотой тэт-гэврийн тогтолцоо нь иргэдээ илүү их хуримтлалтай болгож чаддаг юм байна.

Дэлхийн 80 орчим улсад үйл ажиллагаа явуулж буй "British Petroleum”-ийн жишээг энд өгүүлье. Тэнд хүн ажилд орохдоо "Миний тэтгэврийн дансанд ажил олгогч та төдийг, би өөрөө тэднийг төлнө, ул-саас тэдийг хийнэ. Миний тэт гэв рийн хадгаламж "British Petroleum”-ийн харьяанд байна” хэмээн тохирчихдог аж. Энэ мэтчилэн том үйлдвэрийн газрууд дэргэдээ тэтгэврийн сантай. Түүнийхээ хөрөнгийг үржүүлж, хөгжүүлж байдаг санхүүгийн байгууллагуудтай гэрээтэй ажилладаг.

ХУВИЙНХАН ДҮРЭМГҮЙ ТОГЛОХЫГ ХҮСЭХГҮЙ

Монгол Улсад хувийн тэтгэв-рийн сангийн тогтолцоог бий болгох оролдлогууд гарч байсан. Гэхдээ төрийн зүгээс биш. Харин МҮХАҮТ, Санхүүгийн зах зээлийн холбоо болон зарим хувийн компанитай хамтран тэтгэврийн сангийн тогтолцоог нэвтрүүлэхэд хамтран ажил-

лах санамж бичгийг хоёр жи лийн өмнө байгуулж байв. Харамсалтай нь, санамж би-чиг цаа сан дээр л буугаад байна. Бүхэл бүтэн сал барын тог тол цооны асуудал учраас хувийн хан бие даагаад шийд-чихэд амаргүй нь мэдээж.

Харин өнгөрсөн зургадугаар сард УИХ-аас баталсан Төрөөс тэтгэврийн шинэчлэлийн талаар

баримтлах бодлогод хувийн тэтгэврийн санг бий болгох тогтолцооны талаар ганц үсэг ч байхгүй. Хувийн хэвшлийнхний дэв шүүлсэн санаа, эхлүүлсэн ажил нь олигтой урагшлахгүй байгаа нь энэ талын нарийн хууль, дүрэм журам байхгүйтэй холбоотой аж.

Түүнчлэн даатгалын бо-лоод тэтгэврийн сангийн хөрөнгөөр санхүүгийн зах зээл дээр гара хыг хуулиар хориглодогтой хол боотой хэмээн мэргэжилтнүүд тайлбарлаж байна. Хэрэв энэ асууд луудаа шийдэж, тэтгэврийн сан-гаа байгуулчихвал өөрийн хө дөл мөрөөр бий болгосон ху римтлалаараа өтөл насандаа са наа амар амьдран суух боломж бид бүгдэд бий.


Аж ахуйн нэгжийн дэргэд ийм сан байхаас гадна хувь хүмүүсийн өөрсдийнх нь сан ч бий. Менежментийг нь улс хийдэг гэсэн үг. Нийгмийн даатгалын сан, Төрийн сан зэрэгт иргэд мөнгөө байршуулна. Уг мөнгийг нь манайхан шиг арилжааны банканд байр-шуулахгүй бөгөөд Засгийн газрын найдвартай сайн бонд худалдаж аваад явбал тухайн хуримтлал эрсдэлд ордоггүй. Дээр нь хоёр, гурван хувийн хүү нэмж аваад, сангаа өргөжүүлэх боломжтой. Мэдээж тэтгэвэрт гарсныхаа дараа хэрхэн захиран зарцуулах эрх нь нэрийн дансны эзэнд бий юм.

» Шинэ Засгийн газар ажлаа хүлээн авах үед Нийгмийн даатгалын санд 900 гаруй тэрбум төгрөгийн чөлөөт үлдэгдлийн мөнгөн дүнтэй байжээ.

» Анхны хувийн тэтгэврийн сангууд дэлхийн хоёрдугаар дайны дараа Европ, АНУ-д үүссэн.

» УИХ-аас баталсан Төрөөс тэтгэврийн шинэчлэлийн талаар баримтлах бодлогод хувийн тэтгэврийн санг бий болгох тогтолцооны талаар ганц үсэг ч байхгүй.

Гадаадынхан тэтгэвэрт гарахаараа шууд аялж эхэлдэг бөгөөд хуримтлуулсан мөнгөө өөрийн дураар захиран зарцуулах эрхтэй байдагтай нь холбоотой.

Судлаачийн үг


Олхонуд БаярхүүОлон улсын харилцааны профессор

Погром & Алия

BBM©

Францын жүүдийн шашны 1200 томхон төлөөлөгчийн 40 хувь нь шашны бэлгэ тэмдгээ ил зүүж явахаас айдаг, Бельгид 36 хувь нь мөн тэгдэг гэж байна.

ТУЗ-ийн даргаЭрдэнэбаатарын ДОЛГИОН

Ерөнхий эрхлэгчЦэвлээгийн МӨНХЖИН

Тэргүүн орлогч эрхлэгчЦэвээндолгорын ЦЭВЭЭНХЭРЛЭН

Утас: 99901526Орлогч эрхлэгч

Лхагважавын СУГАРМААУтас: 99903584

Улс төр, нийгмийн мэдээллийн албаЭдитор Б.Гандолгор

Утас: 99901483

Эдийн засаг, бизнес мэдээллийн албаЭдитор Р.Оюунцэцэг

Утас: 99901621

Гадаад контент, соёл энтертайнментын албаЭдитор Б.Энхжаргал

Утас: 99901682

Г.ЛхагвасүрэнУтас: 99903581

Улаанбаатар хот, Сүхбаатар дүүрэг, I хороо, Энхтайваны өргөн чөлөө,

“Блю Скай тауэр” 407 тоотУлсын бүртгэлийн дугаар: 1024

Утас: 70103131, Факс: 70106065

Zasag.Co“Чөлөөт хэвлэл”

сангийн хэвлэх үйлдвэрт хэвлэв

Дугаарын удирдагчР.Оюунцэцэг

“Засгийн газрын мэдээ” сонин нь ардчилсан, шударга ёс, хүний эрхийг

дээдэлж, чөлөөт сэтгүүл зүйн хэм хэмжээг бүрнээ сахин, олон ургальч үзлийг

илэрхийлэх мэдээллийн индэр байж, нийт Монгол үндэстний ойлголцол, эв нэгдлийг

бэхжүүлэхийг эрхэм зорилгоо болгоно.

0 0 4 9 9

РЕДАКЦИ

ЗАР СУРТАЛЧИЛГАА

ХАЯГ

ЦАХИМ ХУВИЛБАР

Brexit Европт их гай тарина гэх шүүмжлэл, дайралт нэн их тааралдах боллоо. Европт антисемитизмын (еврейн эсрэг үзэл) шинэ, хүчирхэг давалгаа үүсгэж, тэр нь жүүдүүдийн Европоос дайжихад хүргэж мэднэ хэмээн Европын жүүдийн номлогчдын зөвлөлийн дарга, Москвагийн ерөнхий раввин Пинхас Гольдшмидт мэдэгдлээ. Тэрбээр Европарламентад энэ талаар сэтгэл түгшим мэдэгдэл хийж, энэ тив бүх еврей нараасаа хагацах нь ээ хэмээн сүрдүүлэв.

Соёлжиж гэгээрсэн XXI зуунд жүүдүүдийг хөөж туух дээрээ тулна чинээ европчууд муухай санаалаагүй байх. Тэднийг үндэстний хувьд үзэн ядаж, үй олноор нь цээрлүүлэн зургаан сая хүний аминд хүрсэн нацистуудыг бид мартаагүй байна. Тэгтэл өнөө цагт тэр нь амилаад ирж буй бололтой. Байр нь солигдчихож. Одоо бол нацистууд бус, ерөөсөө европчууд ч биш, Европын мусульманчууд тийм нүгэл үйлдэнэ гэнэ. Жүүдүүдийг жигшин зэвүүцэж хөөж туух, алж хядах, хор хүргэх явдал бүр хэдэн мянганы түүхтэй үзэгдэл болох талаар түүхэн аялал хийе.

“Еврейские погромы” гэх (хомроголон хядах - Anti-Jew-ish pogroms) орос нэршил XIX-XX зууны зааг үед Орост ихээхэн дэлгэрчээ. Армянчуудыг түрэгүүд хядсанаас дутахгүй үзэгдэл, гэм нь ганц нутагт, нэг хотод бус Хаант Орос даяар өрнөжээ. Томхон хядлагууд өмнө нь дундад зуунд Англи, Герман, Франц, Чех, Швейцарь гэхчлэн Европын томхон орнуудад явагдаж байв.

Жүүдийн нүүдлийн их давалгаa айсуй

хэмээн зүйрлэв. Нэг галт тэрэг нь радикал ислам, исламын терроризм; нөгөө галт тэрэг нь хуучин Европын антисемитизм, хэт барууныхан. Хоёр поезд хоёулаа Европын жүүд нарт бодит аюул занал, иймд хоёр поездыг хожимдоогүй дээр нь үтэр түргэн зогсоох ёстой хэмээн жүүдийн шашны “их хамба” Гольдшмидт айлдав. Гольдшмидтын үзэж байгаагаар, бүр уриалж байгаагаар Европт цагаачлан ирэгсэд бүгдээрээ Европын үнэт зүйлийн тогтолцоонд бүрэн дасан зохицож, Ойрхи Дорнодоос тээж ирсэн тэр антисемитизм, радика лизмаасаа бү рэн ангижирсан байх ёстой болох нь ээ!

Гэтэл өнөөгийн Европт жүүдүүд сэтгэл тайван аж төрж, суурьшиж, ажиллах нөхцөл хумигдаж байгаа хэмээн энэ раввин хэлж байна. Тэдний 22 хувь нь иудын шашны баяр ёслол, арга хэмжээнд очихоос айж балмагддаг. Учир нь тэнд аюулгүй байдал нь баталгаагүй. Францын жүүдийн шашны 1200 томхон төлөөлөгчийн 40 хувь нь шашны бэлгэ тэмдгээ ил зүүж явахаас айдаг, Бельгид 36 хувь нь мөн тэгдэг гэж байна.

Гольдшмидтийн зовнил үнэний ортойгоор барахгүй бүр батлагдана. Ганц баримт. Европт одоо бугшиж буй XXI зууны лалын экстремизм, өнгөрсөн зууны нацизмын хоорондын адил талыг олж харж ажигласан Ришар Праскье гэж франц зүтгэлтний тайлбар. Тэрбээр Францын жүүдийн байгууллагуудын зөвлөлийн дарга. Радикал исламизм, нацизм хоёр ингэж дуу дуугаа авалцах гэж дээ хэмээн шогширч ирээд л бичсэн нь буй. Тэрбээр Елисейн ордонд 2012.10.07-нд очиж, Ерөнхийлөгч Франсуа Олландад энэ үгээ хэлсэн байх ба цаадах нь тэгтлээ шимтээгүй бололтой. Биднийг үхэл рүү хөтлөх үүрэг бүхий маш олон идэвхтнүүдээс

бүрдсэн лалын үүр хороод Франц даяар унтаж байна шүү хэмээн тэрээр бүр анхааруулж байжээ.

Орчин үеийн антисемитизм буюу жүүдүүдийг үзэн ядах үзлийн тодорхой жишээ нь ХАМАС-ын Харти дахь дараах үгс: “Цаг нь болоогүй байна . Мусульман ч у уд жүүдүүдийг хараахан ялаагүй байна. Жүүдүүдийг алж эхлээгүй байна. Гэвч тэднийг мөшгөсөөр байх болно” гэх нь антисемитизм өнөөдөр радикал исламизмын гол үзэл суртал, өнгөрсөн үед нацизмын гол үзэл суртлын залгамж болсны илэрхийлэл бус уу? Нацистууд жүүдүүдийг жоом, харх, бактери нян, хордуулагч гэж нэрлэж байсан бол өнөөдөр радикал исламистууд жүүд, христианчуудыг хамтруулаад сармагчин, гахай, илжиг, нохой гэх нь юуны ялгаа байна хэмээн Праскье асууж байжээ.

Ерөнхийлөгч Ф.Олландад ингэж хандсаар байтал цаадах нь налайж байж байгаад террорист халдлагыг өмнүүрээ гаргачихав. Алжир гаралтай франц залуу Мухаммад Мера Тулуз хот дахь жүүдийн коллежийн багш, сурагчдыг буудаж хөнөөсөн ба тэр үед нь Иерусалимаас очсон явуулын номлогч суманд нь өртжээ. Мухаммад Мера дөрвөн настай жүүд хүүхэд рүү тулгаж байгаад хээв нэг буудчихаад аллагаараа бахархсан. Лалын сайтуудад олзуурхан бичсэн. Өмнө нь Мухаммад Мера гурван цэргийн алба хаагчийг буудаж алсан нэгэн байв.

Хэрэг үүсгээд мөрдөх явцад энэхүү Мера нь Аль-Кайдагийн гишүүн, “Фурсан аль-изза” гэх бүлгийн дайчин байлдагч болох нь тогтоогджээ. Энд Мера гэдэг залууг сурталчилж байгаа бус түүгээр төлөөлүүлэн Баруун Европт иймэрхүү ажил эрхэлдэг, тархиа угаалгачихсан, юунд ч бэлэн байгаа мянга мянган “Мера”-г дүрслэн үзүүлмээр байна. Мухаммад Мера дунд сургууль төгсөхдөө л цагдаад 18 гэмт хэрэг бүртгүүлчихсэн, 2000-аад онд Афганистан, Пакистанд зөндөө оччихсон, 2007 онд Кандагарт баривчлагдаад гурван жилийн ял авчихсан, 2008 онд Талибаны босогчид Кандагарын шорон руу дайрах үеэр 1200 хоригдол оргосны дотор энэ франц эр цохиж явсан аж. Радикал исламизмын үзэл суртлаар тархиа нэвт цэнэглэсэн залуу Францдаа эргэж очоод “Фурсан аль-изза”-д элсчээ. Тэгэхээр ийм этгээд Европын олон хотуудад лалын хорооллуудад бүгж байгаа, дээрээс нь “Арабын хавар”-ын хөлөөс дайжин дүрвэгч нэрээр хэдэн мянгаараа Европт оччихсоныг нэр заасан Ришар Праскье, мөн Пинхас Гольдшмидт нар анхааруулж буй хэрэг бус уу?

Их Британид “British Еxit” гэх санал асуулга болоход 51.9 хувь нь Европын холбооноос гарахын төлөө санал өгсөн. Ирц 72 хувьд хүрч, 33.5 сая хүн санал өгсний бараг 100 хувь нь цагаачлал, дүрвэгчдийн урсгалын эсрэг байсан. Хэрэв Францад Марин Ле Пен хатагтай Ерөнхийлөгчийн сонгуульд ялбал “French Exit” явагдахгүй гэх баталгаа байхгүй. Өөрөө яг тийм референдум явуулна хэмээн амалсан.

Шинэхэн баримт. Унгар нь Сербитэй залгаа хил дээрээ урт өндөр хашаа босгож байна. Дүрвэгсдийн урсгалаас сэргийлнэ. Хилийн дагуу гахайн толгой өлгөж, лалын дүрвэгсдийг айлгая гэдэг

дээрээ тултлаа туйлширлаа. Унгараас Европарламентад суугаа депутат Дьёрдь Шопфлин Европын Парламентын индрээс улайм цайм тэгж хэлж байв. Унгарт референдум явуулаад үзтэл 95 хувь нь лалын голдуу дүрвэгсдийг нутагтаа оруулахгүй гэсэн дүн гарчээ.

Жүүдүүд төдийгүй жирийн европчууд мусульманчуудаас нүүр буруулж байгаа нь тэр юм. Хэрэв байдал эсрэгээр эргэж, Европын ардчилал, хүний эрхийн өгөөмөр зан хөдөлж хаалгаа нээвэл мянга мянган “Мухаммад Мера” орж ирээд жүүдийн байгууллага, синагог, суурин, хорооллуудыг түйвээх нь гарцаагүй. Тэгж гэмээнэ ээлжит “Алия” (хөрвүүлбэл сэргэн мандалт, сэрэлт, босож өндийх гэсэн үг) нүүрлэнэ. Энэ нь Израиль руу үй олноороо дүрвэн очихыг хэлж байна. Тийм түүхэн үзэгдэл хэд хэдэн үе шаттай өрнөж байжээ. “Алия” гэдэг нь сионизмын үндсэн бүрдэл, Израилийн “Эргэж ирэх тухай” хуулиар хуульчлагдсан үйл явц юм. “Алия” нь Сионд эргэж очих жүүдүүдийн хүслээс үүдэлтэй. Түүх сөхвөл анхны “Алия” 1882-1903 онд Европ дахь их погромын үед тохиожээ.

Хоёр дахь нь 1904-1914 онд дэлхийн нэгдүгээр дайны өмнөх их бужигнааны үед, гурав дахь нь 1919-1923 онд Оросын хувьсгал, ард иргэний дайны дараа, дөрөв дэх нь 1924-1929 онд Орос дахь яргалал, өлсгөлөн, хамтралжуулалтын сүүдэр дор, тав дахь нь 1929-1939 онд нацистууд засгийн эрх авсан, Европ их дайны босгон дээр ирсэн үед өрнөжээ. Дэлхийн II дайн бол жүүдийн их холокастын үе юм. Их сүйрэл хэмээн буулгана. “Алия Бет” гэх түүхэн шилжилт хөдөлгөөн 1933-1948 онд үргэлжилжээ. Ийнхүү Израилийн үндсэн хүн ам зовсон ертөнцийн өнцөг булан бүрээс Сион нутагтаа цугларчээ. Израиль улс 1948 онд байгуулагдаад л маргаашаас нь арабчуудтай дайтаж эхэлсэн. 1950-иад онд энэ улс цэгцрээгүй, дайны байдалд байхад дараагийн “Үй олны Алия” тохиосон ба хожмоо улс улсаас репатриац (эх орон руу нь буцаах) маягаар Алия өрнөж байв. СССР-ээс 1970-аад оны турш жүүдүүдийг, Этиопоос “Моше”, “Шломо” ажиллагаагаар үй олон жүүдиийг явуулсан гэхчлэн. СССР нурсны дараа 1989-2004 онд сүүлчийн “Алия” түүхнээ бүртгэгдээд байна. “Алия” гэдэг нь буянтай үйлс, эх орон элгэн саднаа гэсэн жүүд цустай хүн бүхэнд дуудлага болон очно гэж үзээд “Алия” нэртэй улс төрийн нам (Исраэль ба-Алия буюу Yisrael BaAliyah, англиар утгачилбал Israel on the up) хүртэл байгуулагдан Израилийн парламентад төлөөлөлтэй болж, бүр Засгийн газарт хэд хэдэн сайдаа суулгаж байв. Орос хэлтэн жүүдүүдийн эл нам 1996-2003 онд Израильдаа үлэмж нөлөөтэй байснаа одоо Ликуд намд нэгдэж оржээ.

Жүүдүүдээр их оролдож, байнга дарамтлан, ад шоо үзүүлсэний шан удахгүй Европоос дараагийн Алиягаар нөхцөлдөх нигуртай. Израиль улсыг хүний урсгал дарна, харин бэхжүүлэх л байх даа?

Дөрвөн настай жүүд хүүхэд рүү хээв нэг буудчихаад бахархсан

Үндэсний агаарын тээвэрлэгч МИАТ ХК-ийн “Boeing 767-300” агаарын хөлгийн нисэх бүрэлдэхүүн Бүгд Найрамдах Бангладеш Ард Улсын “Биман Бангладеш Эйрлайнс” компанитай байгуулсан нойтон түрээсийн гэрээт ажлаа нэг сарын хугацаанд амжилттай гүйцэтгээд өчигдөр эх орондоо ирлээ.

Нисгэгч, агаарын хөлгийн

үйлчлэгч, инженер техникийн ажилтан, нислэг, үйлдвэрлэл зохицуулалтын ажилтан зэрэг нийт 41 хүний бүрэлдэхүүнтэй баг Катар, Арабын нэгдсэн Эмират , Малайз, Бангладеш улсын зургаан хот руу 27 удаагийн нислэгээр 310 блок цагийн нислэг үйлдэж, Монголын нисгэгчдийн ур чадвар олон улсын хэмжээний өндөр түвшинд байгааг дахин

МИАТ ХК-ийн нисгэгчид амжилтаа бататгаад ирлээбүрэлдэхүүн, хөлөг болон гуравдагч этгээдийн өмнө хүлээх хариуцлагын даатгалыг бүрэн хариуцаж, харин түрээслэгч нь зорчигч, ачаа тээшний хариуцлагын даатгал, газрын үйлчилгээ, агаарын хөлгийг нислэгт гаргах ажлыг гүйцэтгэдэг түрээсийн нэг хэлбэр юм.

Агаарын тээврийн бизнес нь улирлаас шалтгаалан ачаалал ихсэж, багасдаг онцлогтой. Ялангуяа, зорчигчийн урсгал багасах үед компанийн орлогыг бууруулахгүйн тулд зарим онгоцоо гаднын авиа компаниудад түрээслүүлдэг. Ингэж агаарын хөлгийн ашиглалтыг нэмэгдүүлэх менежмент хийж буй нь үр дүнгээ өгч байгаа хэмээн компанийн удирдлагууд онцолж байна.

Энэ онд МИАТ ХК гадаадын

хоёр авиа компанитай нойтон түрээсийн гэрээ байгуулж, нислэг үйлдсэний нэг нь энэ юм. Мөн БНЧУ-ын агаарын тээврийн "Тravel Service" компанитай нойтон түрээсийн гэрээ байгуулж, зургаан сарын хугацаанд амжилттай гүйцэтгээд энэ сарын 6-нд эх орондоо газардсан юм. Тэд Испани, Франц, Итали, Нидерланд, Герман, Англи, Турк гэх мэт 23 улсын 55 хот руу 2185 блок цагийн нислэг хийсэн.

Цаашид МИАТ компани үйл ажиллагаагаа өргөжүүлэн, Америк, Канадад нислэг үйлдэхээр судалж байна. Ингэснээр компанийн эдийн засгийн өгөөж нэмэгдэх, Европын стандартад нийцсэн үйлчилгээ нэвтрэх болоод манай улсын агаарын тээврийн салбарын нэр хүндийг өргөхөд чухал ач холбогдолтой юм.

Гэхдээ ХХ зууны эхээр Хаант Орост болсон хядлага хамгийн том, хамгийн жигшим нь.

Харин түүхэн судруудад бичсэнээр бүр анх манай эрин дөнгөж эхлээд 0038 онд Александриад, 1066 онд Гранадад явагдаж, түүний дараа жүүдүүд үй олноороо Европ руу дүрвэж, анхлан Аль-Андалуст христианчуудын газар нутагт хүрчээ. Тэгэхээр Европын жүүдийн түүх XI зуунаас яригдах болж байна. Гэвч хядлага үргэлжилсээр. Тэдийг жигшин зэвүүцэж, хөөж туусан, алж хядсан Европын анхны погром нь Загалмайтны анхдугаар аян дайн 1096 онд Рейн мөрний сав газар дэгдэж, 12000 жүүд илд мэсний бай болжээ. Дараа нь 1189-1190 онд Англид шинэ Хаанаа ширээнд нь залах үеэр жүүдийн эсрэг погром дэгджээ.

1320 онд Испани, Франц даяар жүүдүүдийг авлаж, жүүдийн 120 сууринг түйвээн бусниулсан байна. 1348-1351 онд Франц, Германд тахлын үеэр жүүд нарын 50 том, 150 жижиг сууринг устгаж бусниулжээ. 1391 онд Испанид 4000 жүүдийг нэг амиар хөнөөсөн хэрэг гарчээ. Испанид суурьшсан жүүдүүд Португал, Алжир, Марокко руу дүрвэв. 1648 онд Польшид 100 мянган жүүд алуулж, Польш, Украин дахь жүүдийн суурин дүүргүүдийн 30 гаруй хувь нь үгүй болжээ. 1819 онд Германд жүүдүүдийг айхтар гэсгээж байв гэхчлэн “Яасан ч заяагүй, хөөрхийлөлтэй ард түмэн бэ?” гэмээр мөрүүд хөврөөд байх нь тэр.

Раввин Гольдшмидтийн ярьснаар Их Британи Европын холбооноос гарсны дараа энэ тив тогтворгүй болж, харин исламистууд, радикал барууныхан хүчээ авах гэнэ. Жүүдүүд тэгснээрээ хоёр галт тэрэгний завсарт хавчуулагдан дайрагдана, тэр хоёр нь хоёр талаасаа асар хурдтай явж байгаа

нотоллоо. МИАТ ХК нь анх 2013 онд

нойтон түрээсийг нэвтрүүлж, Бангладешийн “Биман Бангладеш Эйрлайнс” компанитай гэрээ байгуулан, хоёр сар гаруйн хугацаанд Саудын Араб, Арабын нэгдсэн Эмират улс руу нислэг үйлдэж байсан юм.

Нойтон түрээс гэдэг нь түрээслүүлэгч тал агаарын хөлөг, техник үйлчилгээ, нисэх

5

Нийгэм

ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ2016.10.18, МЯГМАР ~ №221 (499)

Г.Сайнзаяа@sainzayaZGM

Б.БямбасүрэнЗГМ


Бөмбөрцгийн хойд бүсэд "Ла нинья"-гийн нөлөөллөөр хүйтний эрч тархаж, Монголд Сибирээр дамжин ирнэ.

Бичин жилд зуд болдог гэсэн ам дамжсан яриа малчдад төдийгүй монголчуудад сэрэмжлүүлэх дохио өгч байгаа. Гэвч байгалийн үзэгдлийн талаар шинжлэх ухааны үндэслэлтэй нотолгоо одоогоор алга. Оросын хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр ирэх өвөл нэлээд хүйтэн байна хэмээн анхааруулжээ. Манай улсын хувьд зуд болж болзошгүй гэсэн болгоомжлол байсаар байна. Дэлхий нийтэд "Эль ниньо" гэж томъёолдог байгалийн хэт хүйтрэх үзэгдэл нь хоёр жилийн хэлбэлзлийн нөлөөгөөр өнгөрсөн өвөл тун ч тогтворгүй байжээ. Цаг агаар чийглэг, нэгдүгээр сарыг хүртэл цас бага унаж, богино өвөл болсон.

Гэвч ирэх өвлийн өнгө өөр байх төлөвтэйг Америкийн Цаг уур судлалын институт “NOAA”-гийн мэргэжилтнүүд хэлэв. Тодруулбал, 2016-2017 оны өвөл дэлхий даяар агаарын температур дунджаас сэрүүн байх аж. Үүний шалтгаан нь "Ла нинья" үзэгдэл. Энэ нь далайн гадаргуу дахь усны температур халуун бүс орчмын Номхон далайн гадаргуугийн уснаас 0.5-аар бүлээн болох хэвийн бус үзэгдлийг хэлдэг аж. "Ла нинья" үзэгдэл зуны турш ажиглагдсан бөгөөд намар, өвөл үргэлжлэх магадлал нь 75 хувь байна. Энэ нь зүүн зүгт хоёр жилд ажиглагдах хэлбэлзэлтэй хосолсноор ирэх өвлийн зураг

Энэ өвлийн өнгийг Цаг уур, орчны шинжилгээний газрын дарга С.Энхтүвшингээс тодрууллаа.

-Бичин жилийн зуд энэ жил давтагдана хэмээн малчид ярьж байна?

-Бичин жил болгон зуд болдог-гүй юм. 1943, 1944 оны зуд монголчуудын голд орчихсон юм шиг байна. Бичин жил эхэндээ толгойгоо хаялдаг, дуусаад ирэхээ рээ сүүлээ шарвадаг гэсэн ойлголттой болжээ. Бичин жил бүр зуд болдоггүй гэдэг нь судал-гаагаар тогтоогдсон.

Зуд их олон янз. Цас их унавал цагаан зуд, цас орохгүй бол харын зуд, олон хоног хүйтэрвэл хүйтний зуд болдог. Дээр нь манай монголчууд сүүлийн үед хариуцлагын зуд гэдэг зүйлд нэрвэгддэг болсон. Ялангуяа засаг солигдох үед хариуцлагын зуд нүүр лэдэг. Давтамж нь ойртож байгааг зориудаар хэлье. Энэ өвлийн хувьд зохион байгуулалт сайтай байж, өвөлжилтийн

Хуурай, хүйтэн өвөл айсуй

Нутгийн 30-40 хувьд өвөлжилт хүндрэх төлөвтэй

20162017 оны өвөл дэлхий даяар агаарын температур дунджаас сэрүүн байна

өнгөрсөн жилийнхээс өөр болж байгаа юм.

Тодруулбал, бөмбөрцгийн хойд хэсэгт үүсэх хуй салхины эрч зөөлөрнө гэсэн үг. Далайн гадаргуугийн усны температур халах үзэгдэл таван сараас бага хугацаагаар ажиглагдахыг шинжлэх ухаанд "Эль ниньо" гэж нэрлээд буй.

Өнгөрсөн өвөл ойрын хэдэн жил үзэгдээгүй хүчтэй хуй салхи олон удаа дэгдсэн. Үүний улмаас шуурга цастай чийглэг өвөл болсон. Түүнчлэн "Эль ниньо" үзэгдэл тун тогтворгүй байсан нь бөмбөрцгийн хойд бүсийн цаг агаарт хүчтэй нөлөөлсөн хэмээн судлаачид дүгнэв.

Өнгөрсөн жилийн өвлийн их хүйтэн, их цас холын Америк, Европ, тэр дундаа Өмнөд Азийн орнуудыг нөмөрсөн юм. АНУ-ын зүүн эргийн мужуудад цасан шуурга бараг долоо хоног тасралтгүй шуурч, цасны зузаан зарим бүс нутагт 70 см-т хүрч байв. Шуурганаас үүдэлтэй хохирол тухайн үед гурван тэрбум ам.долларт хүрсэн бөгөөд

амиа алдсан хүний тоо бараг 100-д хүрсэн юм. Түүнчлэн Нью-Йорк, Вашингтон хотын зарим гүүр, нүхэн гарц, хурдны замыг тодорхойгүй хугацаагаар хаасан.

Өмнөд Азийн орнуудаас Тайвань хамгийн их хохирол амсаж, 57 хүн осгож амиа алдсан харамсалтай хэргүүд гарч байлаа. Тайваньд нэгдүгээр сард агаарын температур дунджаар 16 градус байдаг. Гэтэл өнгөрсөн жил дөрөв дахин буурч, төвийн халаалтын системгүйгээс үүдэлтэй олон асуудал тулгарсан. Орон гэргүй хүмүүс осгож болзошгүй тул түр хоргодох байранд байрлуулж байв. Хонконгод ч мөн хүйтний эрч чангарч, дунд сургуулиудыг түр

бэлтгэлээ сайн хангачихвал зуд болох магадлал бага байгаа.

-Энэ өвлийн цаг агаарын төлөв ямар байх вэ?

-Энэ жилийн хувьд газар нутгийн 60 хувьд бэлчээр хэвийн, 35 хувьд гандуу байна. Иймээс бэлчээрийн даац хэтэрсэн, цас ахиу орж болзошгүй газрууд, гандуу гэсэн ангилалд багтсан аймгууд өвөлжилтийн бэлтгэлээ сайн хангах хэрэгтэй. Цасан бүрхүүл тогтох, уул даваа хаагдахаас өмнө хадлан тэжээлээ бэлтгэх нь чухал.

Арваннэгдүгээр сарын дунд үеэс цасан бүрхүүл тогтох төлөв-тэй байгаа. Улмаар нийт нутгийн 30-40 хувьд, тэр дундаа гандуу байсан төв болон зүүн зүгийн нутгаар өвөлжилт хүндэрч болзошгүй байна. Өнгөрсөн хоногт орсон хоёр удаагийн цаснаар гэхэд Их нууруудын хотгор, Увс, Хэнтий, Завхан зэрэг аймагт цасан бүрхүүл тогтсон.

-Хур тунадасны хэмжээ нэлээд ахиу байх төлөвтэй байна гэсэн урьдчилсан мэдээ гарсан байсан?

-Олон жилийн цаг уурын ажиглалтын дүнгээс үзэхэд жилийн хур тунадасны хэмжээ

НИЙСЛЭЛИЙН ӨВӨЛЖИЛТИЙН БЭЛТГЭЛНийслэлийн хэмжээнд өвөлжилтийн бэлтгэл хангах ажил

Цас, мөс хайлуулах зориулалтын давс, бодис: 92%

1199.3

639.3

тонн бодис хэрэгцээтэй

тонн нөөцөлсөн

1501.8

542.1

959.7

тонн давс бэлтгэх ёстойгоос

тонн нөөцөнд

нөөцлөх шаардлагатайтонныг

Дүүргүүдийн бэлтгэл ажил:

95.5%90%92.7%96%95%93%96.6%91.4%

Бага

нуур

Бага

ханг

ай

Баян

гол

Баян

зүрх

Нала

йхСо

нгин

охай

рхан

Сүхб

аата

р

Хан-

Уул

Чинг

элтэ

й

МЭДЭЭЛЭЛ ТЕХНОЛОГИЙН СИСТЕМИЙН

ИНЖЕНЕР

“Сентеррагоулд Монголия” ХХК нь “Системийн инженер”-ийн ажлын байранд ажилтан шалгаруулж авна. Тус ажлын байр нь үндсэн ажлын байр бөгөөд уурхайн талбайд 5 хоног ажиллаж, 2 хоног амрах ажлын хуваариар, Мэдээлэл технологийн ахлах инженерт ажлаа тайлагнан, түүний шууд удирдлага дор ажиллана.

ҮНДСЭН ЧИГ ҮҮРЭГ:

• Компанийн мэдээллийн систем, энтерпрайз серверүүдийн найдвартай ажиллагаа, нууцлал, аюулгүй байдлыг ханган ажиллах, мэдээллийн технологийн тусламжтай шинэ бүтээгдэхүүн, үйлчилгээг санал болгох, нэвтрүүлэх, хэрэгжүүлэх

• Сервер болон сүлжээний удирдлага, дотоод програм хангамж, нөөц систем, систеийн удирдлага болон түүнтэй холбоотой гэмтэл зэрэг бүхий л асуудлыг хариуцах, хянах, хэвийн ажиллах нөхцөлийг хангаж ажиллах

• СОКС-ын хэрэгжилтийг хангаж ажиллах. Холбогдох бодлого журмыг даган мөрдөн СОКС-ын шаардлагуудад нийцүүлэн тэдгээрийн хэрэгжилтийг хангах;

• Үйл ажиллагааны бэлэн байдлыг дээд хэмжээнд хангахын тулд дэд бүтэц болон үйлдвэрлэлийн бүхий л системийг хянах, тохиргоо хийх

МЭРГЭЖИЛ, ТУРШЛАГА:

• Холбогдох чиглэлээр их дээд сургууль төгссөн байх; • Уг чиглэлээр 2, түүнээс доошгүй жил ажилласан ажлын туршлагатай байх;• Microsoft, SUN, Linux серверүүд дээр ажиллах байсан туршлагатай байх;• AD, Exchange, Hyper-V, Fileserver, Backup system, Antivirus, RC болон сүлжээ

системийн хяналтын системүүдийн талаар мэдлэгтэй байх• Зарим программын хэл жишээ нь Oracle, MySQL болон UNIX скрипт бичих,

унших чадвар эзэмшсэн байвал давуу тал болно; • Серверийн архитектур болон сүлжээний аргачлалуудыг эзэмшсэн байх;• HP, Dot-Hill зэрэг серверүүдийн ашиглалт, засвар үйлчилгээний талаар мэдлэгтэй

байх• Ажлын лог, бүртгэл хөтлөх, тайлан гаргах ур чадвар эзэмшсэн байх

УР ЧАДВАР, МЭРГЭШИЛ:

• Англи хэлний бичгийн болон ярианы мэдлэгтэй байх;• Компьютер болон сүлжээний гэмтлийг засах, системийн хэрэгжилт болон үйл

ажиллагааны талаар мэдлэгтэй байх;• Багаар ажиллах, өөрийгөө хөгжүүлэх, олон асуудал зэрэг шийдэх чадвартай байх; • Харилцааны өндөр соёлтой байх,

Дээрх ажлыг сонирхсон хүмүүс дэлгэрэнгүй анкетаа өргөдлийн хамтаар [email protected] цахим шуудангийн хаягаар, эсвэл Бодь цамхагийн 1-р

давхарын хүлээн авах дээр “Сентеррагоулд Монголия” ХХК-ийн Хүний нөөцийн хэлтэст хаяглан

2016 оны 10 дугаар сарын 24-ний дотор ирүүлнэ үү.

Зөвхөн сонгогдсон өргөдөл гаргагчидтай холбогдох болохыг анхаарна уу.

АЖЛЫН БАЙРНЫ ЗАР

Хаяг: Чингэлтэй дүүрэг, Чингисийн талбай, Бодь цамхаг, 11 давхар, ш/х 223, Улаанбаатар-15160,

Утас: 31-77-98, Факс (976-11) 31-61-00.

ЗГМ: ТОДРУУЛГА

ЗГМ: ИНФОГРАФИК

бага байна. 2011, 2012 онд хам-гийн дээд түвшиндээ хүрсэн. 1985 оноос хойш агаарын температур тогтвортой дулаарч байна. Дэлхийн ажиглалтын дүнд 2016 оныг хамгийн дулаан жил боллоо гэж үзэж байгаа.

-Бэлчээрийн судалгаа хийсэн үү. Отрын бүс нутгийн талаар мэдээлэл өгөхгүй юу?

-Нийт нутгийн 60 орчим хувь бэлчээрийн нөөц бий. Харин газар нутгийн 10 хувьд нь даац 1-3 дахин хэтэрсэн. Баян-Өлгий аймгийн Өлгий, Ногооннуур, Толбо, Цэнгэл, Сагсай, Увсын Тэс, Наранбулаг, Тариалан, Малчин, Завхан сум бэлчээрийн даац хэтэрсэн бүсэд хамаарч байгаа.

Мөн Ховдын найм, Говь-Алтайн нэг, Архангайн зургаа, Өвөрхангайн хоёр, Булганы зургаа, Төв аймгийн гурван сум дээрх ангилалд орсон. Зүүн бүсээс Хэнтийн Дадал, Өмнөдэлгэр, С ү хба ат ары н Уулба я н , Сүхбаатар, Мөнххаан суманд бэлчээр хүрэлцэхгүй байна. Түүнчлэн Дундговийн Адаацаг, Дорноговийн Иххэт, Өмнөговийн Даланзадгадад бэлчээрийн даац хэтэрсэн байна.

Булган аймгийн Сайхан сумын Хульж багийн малчин Д.Баасансүрэн:

-Цаг агаар хүйтэн болохоос гайгүй өвөл болно гэж бодож байна. Намар болохоор тарва-ганы ичээ наана цаанаасаа, тэнгэрийн байдал хаяанаасаа болдог юм. Энэ намар хачиг их унасан болохоор цас багатай, өнтэй өвөлжинө гэсэн найдлага тээж сууна.

Булган аймгийн Дашин-чилэн сумын Доргонт багийн малчин П.Төрмөнх:

-Настай хүмүүс тэнгэрийн байдал, байгалийн зарим өөрчлөлтийг ажиглаж, ирэх өвлийн өнгийг шинждэг. Гэвч тэр уламжлал сүүлийн үед алга болох гээд байна. Миний хувьд ажиглаж тандсан зүйл алга.

Хачиг уналаа гэж нутгийн олон ярьж байсан. Тэгэхээр өвөлдөө цас бага унах болов уу. Сүүлийн жилүүдэд нэлээд орой хүйтрэх болсон. Тиймээс нэг, хоёрдугаар сараас л хүйтрэх байх.

Дундговь аймгийн Говь-Угтаал сумын гуравдугаар багийн малчин Б.Нямсүрэн:

-Намар цас их орохоор зуд зулддаг гэсэн үг бий. Энэ намар цас их орлоо, өвөл өнтэй болох байх. Уг нь оготно, зурмын хөеөгөө бэлтгэсэн байдал, усны шувууд буцах байдлыг ажиглаж тэнгэрийн өнгийг шинждэг л дээ. Энэ жил тэгж чадсангүй. Бичин жилийн зуд гэж яриад байдаг ч байнга давтагддаг үзэгдэл биш байх. Харин хавартаа нэлээд ха-хир хүйтэн болж магадгүй.

ЗГМ: НЭГ АСУУЛТ

Өвөл өнтэй, хавар хахир болж магад

ИРЭХ ӨВЛИЙН ЗУРХАЙ

Ирэх өвлийн өнгө ямар байх бол. Ажиглагдсан зүйл байгаа юу?

Өнгөрсөн жилийн өвөл

шиг их цас орохгүй

хугацаанд хаасан бөгөөд агаарын температур хасах 3.1 градуст хүрснийг хэвлэлүүд мэдээлж байлаа. Хятадын Гуанжоу зэрэг өмнөд хотод цас орсон нь сүүлийн 50 жил тохиогоогүй үзэгдэл болж Бээжинд хасах 17 градус хүрч хүйтэрсэн нь сүүлийн 30 жилийн хамгийн хүйтэн өдрөөр “тодорсон”. Их хүйтэн арлын орныг ч тойроогүй. Японы төвийн бүс нутгуудад цас орсноос галт тэрэг болон нислэг хойшлогдож, таван хүн амиа алдсан. Түүнчлэн Чежү аралд 12 см цас унасан нь өнгөрсөн 30 гаруй жилд тэмдэглэгдээгүй өөрчлөлт байв. Үүний улмаас нисэх буудлыг түх хааж, 86 мянган жуулчны аяллыг зогсоож, 1100 нислэгийг цуцалсан сүржин үйл явдлууд ар араасаа өрнөснийг та санаж буй биз.

Дэлхийн дулаарал үргэлжилж байгаа энэ цагт өвлийг

таамаглахад хариултаас илүү асуулт олон гарч ирнэ. Өнгөрсөн жил "Эль ниньо"-гийн хүч давамгайлсан бол энэ жил "Ла нинья" хүч сулхан ч үргэлжлэх төлөвтэй байгаа. Энгийнээр тайлбарлавал, өнгөрсөн өвөл шиг цас, шуургагүй, цаг агаар харьцангуй тогтуун байна гэсэн үг. Харин хүйтэн уур амьсгалын нөлөө цөөнгүй газарт ажиглагдаж болзошгүй байна.

Ингэхэд далайн усны гадаргуу дахь дулааны температур дээшлэх, доошлох үзэгдэл бидэнд хамаатай юу гэж үү? Энэ нь Сибирээр дамжин бидэнд шууд бусаар нөлөөлдөг юм. Энэ ч утгаараа шууд хамааралтай гэдгийг өнгөрсөн жил Парист болсон НҮБ-ын Уур амьсгалын өөрчлөлтийн хуралд оролцохын өмнө цаг уурын өөрчлөлтийг дэлхийг тойрон судалсан сайн дурын эрдэмтэд Монголд ирэхдээ өгүүлсэн билээ.

90%

ЗГМ: Зочин

ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ6 2016.10.18, МЯГМАР ~ №221 (499)

С.Батсайхан / ЗГМ©

1-Тархины хөгжилд уур

амьсгалын нөлөө зонхилдог гэсэн үг үү?

-Тархи бол сэрүүн бүсэд сайн хөгждөг. Гэхдээ хүйтэнд тархи ажилладаггүй. Учир нь хүн эрчмээ биедээ зарцуулчихдаг. Харин халуун бүсэд бол тархины эд эс идэвхждэггүй. Өөрөөр хэлбэл, нэмж томордоггүй. Экватор руу ойртох тусам тархины хэмжээ жижиг байдаг нь үүнтэй холбоотой. Тархины хөгжилд хойд өргөргийн 40-50 градус л хамгийн тохиромжтой байдаг. Нэг ёсондоо монголчууд тархи томрох, хөгжих булаг дээр байгаа хэрэг.

-Үүнийг нотлох өөр ямар жишээ байна вэ?

-XIII зууны байлдан дагуул-лын үед хамаг л чадалтай, тэн хээтэй нь бусад газар оронд эзэн сууж, тарж явсан. Хэлмэгдүүлэлтийн үед ч сэхээтнүүдийг нь түүгээд үгүй хийсэн. Гэсэн ч өнөө хэр нь монголчуудын IQ өндөр байгаа нь бид тархи томрох голомтын бүсэд амьдардагтай холбоотой гэсэн үг. Эхийн хэвлийд байх үеэсээ л газар орчинтойгоо

Ц.Дэмбэрэл: Хөдөлмөрийг ялгадаггүй орчинд оюун ухаан хөгждөг

Амар хялбараар амьдрах аргаа хурдан олдог нь бидний өндөр IQийн нэг сул тал

зохицон, мэргэн өвгөдөөсөө дутуугүй оюуны чадавхтай хүүхдүүд төрж байна шүү дээ.

-Оюуны ундаргын эх дээр байж монголчууд яагаад хөгжиж чадахгүй байгаад олон хүн гайхахад хүрдэг?

-Монгол Улс худалдан авах чадвараар хэмжсэн ДНБ-ий үзүүлэлтээрээ 191 орноос 128 дугаарт эрэмбэлэгдэж байна. Уг тооцоог АНУ-ын Тагнуулын ерөнхий газраас хийдэг. Энэ бол маш бодитой тооцоо. Тэнд дэлхийн хамгийн өндөр оюун ухаан байдаг. Монголчууд тархины хэмжээгээр нэгдүгээрт, оюуны итгэлцүүрээр дэлхийд зургадугаарт орж байна. Бидний дээр Итали, Хятад, Япон, Солонгос бий. Гэхдээ хятадуудын оюуны чадвар бүс нутгаараа харилцан адилгүй. Италид Атилла хааны үр сад очиж суурьшсан бол Япон, Солонгос зэрэг оронд мөн л эндээс хүмүүс очсон байдаг.

-Та мэргэжлийн хүний хувьд энэ ялгаатай байдлыг хэрхэн

дүгнэдэг вэ?-Нүүдэлчдийн өндөр IQ-ийн

нэг сул тал нь амар хялбар аргаар амьдрах ухаанаа маш түргэн олдог. Өөрөөр хэлбэл, бусдын бүтээснийг булаагаад, эзэн суучихдаг. Суурин иргэншилтэй ард түмэн бол уулын цаана юу байдгийг, тариа тарих газар өөр хаана байдгийг ч мэдэхгүй. Харин нүүдэлчид хавь ойрын суурин хүмүүсийн хөдөлмөрийг дарлах байдлаар амьдраад сурчихсан.

Мөн нүүдлийн аж төрөх ёс бол суурьшлын иргэд шиг хөдөлмөрлөх шаардлага байхгүй. Морин дэл дээр исгэрээд л малаа хариулдаг, биеэр хийдэг ажил багатай. Гэтэл мал хариулах, морь уралдуулах нь орчин үеийн хөгжлийн ойлголтоор ажил хөдөлмөрт тооцогдохоо больсон. Өөрөөр хэлбэл, нүүдэлчид бүтээлч хөдөлмөр эрхэлж сураагүй. Энэ нь одоо л илэрч байна.

-Нүүдэлчдийн төрөлх чадвар суурин иргэншилд дасан зохицохгүй байна гэсэн үг үү?

-Тийм ээ. Өндөр IQ-тэй нүүдэл чид хоорондоо хэзээ ч нэгддэггүй. Би чадах юм чинь гээд явах жишээтэй. Харин суурьшмал иргэншлийн нэг онцлог нь нийлж байгаад муу арга сэдэхдээ уран. Тиймээс нүүдэлчдийн дайчин чанарыг дарах арга олсон нь шарын шашны хамгийн хүлцэнгүй,

маш бүтээлч бус буюу паразит ахуйг номлодог урсгалыг хүчээр оруулсанд байгаа юм. Манжийн хаан ч Ар Монголыг номхотгоход бидэнтэй хамтарч ажилласан Түвдэд талархаж байна гэж хэлсэн нь бий.

Нүүдэлчид номхорсон хэдий ч бусдын бүтээснийг булаадаг чанар нь арилаагүй. Тиймээс монгол эрчүүд бүгд лам болж, малчдаа шулж, олон зууны турш амьдарсан. Харин эмэгтэйчүүд нь хачин ажилсаг, дайчин болчихсон. Оюуны өндөр чадвартай, аливааг өөрөөр хардаг еврей эр хүнд өөрсдөөс нь гадна зөвхөн монгол эмэгтэй л тохирдог гэж өөрсдөө ярьдаг. Монгол эмэгтэйчүүд ажилсаг, эр нөхрөө хүндэлдэг, дэмжиж чаддагаараа дэлхийд гайхагдаж байна.

-Одоо үүнийг зөв зохион байгуулалтад оруулж болох-гүй гэж үү?

-Сүүлийн хэдэн зуунд Монголд төр гэж байсангүй. Одоо ч жинхэнэ агуулгаараа байхгүй л байна. Олон зууны турш Монголын төр хоёр хөршөөс хараат байсан. Ийм хараат төр оюун ухааныг нухчин дардаг, эс бөгөөс өөрсдийнхөө эрх ашигт ашигладаг байж. Үүний нэг тод жишээ нь Ман-жийн хааны үед ноёдод зэрэг зиндаа өгч, отго жинсээр ялга-даг байсан.

Дараа нь ЗХУ-ын үед ч эрдэмтдийг зэргээр нь эрэмбэлж, цалинг нь тогтоодог

байсан. Ийм нөхцөлд хүмүүс юм хийж бүтээхийн төлөө биш, зэрэг цолоо яаж нэмэгдүүлэх вэ л гэж боддог. Гэтэл барууны зах зээл оюун ухаантай хүмүүстээ эрдмийн мөр хөөх боломжийг олгож өгсөн.

-Энэ их том ажил. Хүмүүсийг гэгээрүүлж, унаган бүтээлч чанар олгох ёстой. Үүнд боловсролын байгууллага чухал үүрэгтэй. Мөн манай шашин ч үеэ өнгөрөөлөө.

-Монголчууд төрөө дээдэл-дэг ч сүүлийн үед голох нь ихсэж байна?

-Найман жилийн өмнөөс яригдаж эхэлсэн Төрийн албаны тухай хуулийг нэн түрүүнд батлах шаардлагатай. Хөгжилтэй оронд төрийн албанд ажиллагсдыг туршлагаас гадна оюуны итгэлцүүрийн маш өндөр шалгуураар авдаг. Амжилттай хэрэгжиж байгаа бэлэн загваруудыг шууд авч болно. Нэг нам нь төр барихдаа өөрсдийн баахан хүнийг томилдог. Дөрвөн жилийн дараа дахиад өөр намынхнаар солигддог балай жишиг байж болохгүй.

-Бэлэн авчихаар ямар загвар байна вэ?

-Канадын төрийн албаны хууль бол маш сайн шүү дээ. Төрийн албан хаагчдын чадавхыг тогтвортой дээш-лүүлдэг, байнга шигшиж, шал гаруулдаг. Орчин үед төрийн албаны хамгийн зөв тогтолцоо Канадынх. Манайх ч гэсэн тэр жишгийг ава хаар сүүлийн 10-аад жил ярилаа. Өндөр IQ-ийн нэг том давуу тал нь аливаа зүйлийн хамгийн сайныг нь л авдаг. Тийм учраас шинэ зүйлд дасан зохицох чадвар маш сайтай. Ухаалаг төртэй болчихвол ард түмэн нь ухаантай юм чинь ямар ч шийдвэрийг нь дагаад явчихна.

-Суурин иргэншлийн хөгж лийг өөрсдийн өндөр IQ-тэйгээ холбох ямар гарц байна вэ?

-Бид давуу талаа үүнд л тулгуурлаж гаргах ёстой. Суурин иргэншлийн гол чанар болох бүтээлч байдлыг нүүдэлчдийн өндөр IQ-тэй зөв холбох хэрэгтэй.

-Яаж?-Бүтээлч чадвар гэдэг бие

биенийхээ дэмжлэг дээр илэрдэг онцлогтой. Хүн бүрийг өөртөө тохирсон хөдөлмөр эрхлэх боломжоор хангаж өгөх учиртай. Ухаандаа, малаар бол нэг нь хөл, нөгөө нь сүүл, чих, нүд болж байж нэг бүтэн мал болно. Цөмөөрөө толгой болно гээд дайрвал сүүлгүй явах хэрэг үү. Ялаа шавуулаад өтөж үхэх үү. Ингэж эрэг шураг мэт эв эеэрээ нийлж байж бүтээлч чанарыг тэтгэх ёстой.

Үүнийг хөгжүүлэхэд л давын өмнө төр өөрөө ухаантай байх ёстой. Төрийн тууштай бодлого чухал.

-Жаахан дэлгэрүүлж болох уу. Оюун ухааныг дэмжих ямар жишиг зах зээлд үйл-чилдэг гэсэн үг вэ?

-Үүний нууц нь хөдөлмөрийг ялгалгүй үнэлдэг. Биеийн болон оюуны хөдөлмөрийг аль алиныг нь ижил үнэлдэг. Хөдөлмөр л бол хөдөлмөр гэж үзсэн. Уурхайн нүүрс ухахад ч оюун ухаан орно. Юм бичихэд ч биеийн хөдөлмөр ордог.

Мөн амьдрах анхдагч хэрэгцээгээ сайн хангах боломж бүрдүүлж өгснөөр хүмүүс ажиллахын төлөө амьдардаг. Гэтэл монголчууд амьдрахын төлөө ажилладаг. Зах зээлийн нийгэмд хүнээс даргын алба хашиж байна уу, уурхайчин хийж байна уу гэж асуудаггүй. Зөвхөн ажилтай, эсэхийг нь л лавладаг. Тиймээс баруунд ажлын сул орон тоо гэж бараг үгүй. Гэтэл ажил болоод цалин голдог хазгай баримтлал Орос, манай хоёрт л байна шүү дээ.

-Энэ хазгай баримтлалыг яаж зөв голдиролд оруулах вэ?

Анхдагч хэрэгцээгээ

хангачихвал ажиллахын

төлөө амьдардаг

» Монгол эмэгтэйчүүд ажилсаг, эр нөхрөө хүндэлдэг, дэмжиж чаддагаараа дэлхийд гайхагдаж байна.

» Суурин иргэншилтэй ард түмэн бол уулынхаа цаана юу байдгийг, өөр тариа тарих газар хаана байдгийг ч мэдэхгүй.

» Ухаалаг төртэй болчихвол ард түмэн нь ухаантай юм чинь ямар ч шийдвэрийг нь дагаад л явчихна.

» Италид Атилла хааны үр сад очиж суурьшсан бол Япон, Солонгос зэрэг оронд мөн л эндээс хүмүүс очсон байдаг.

The Swiss Agency for Development and Cooperation (SDC) is Switzerland’s international development and cooperation agency withing the Federal Department of Foreign Affairs. To find our more information, please refer to our website:

www.eda.admin.ch/mongolia

VACANCY NOTICE

What we offer:• A position as Project Officer -

Rangeland (60%) and Monitoring and Evaluation (40%) within the project coordination unit in Ulaanbaatar

• An opportunity to work in a development project in the agriculture sector (sustainable rangeland management, improved marketing of livestock products and better animal health services)

• Good working conditions, attractive compensation package and opportunities for further professional development

Applications:Candidates are invited to submit a Curriculum Vitae, including at least 3 recent references and copies of certificates plus a Motivation Letter explaining an interest for the position electronically to the following address: [email protected] by mentioning the project and the position no later than 15th of November 2016. Only short-listed candidates will be contacted. No additional information will be provided via telephone or emails.

Green Gold/Animal Health Consolidation Project (2017-2020)The Swiss Agency for Development and Cooperation (SDC) in Mongolia seeks to hire a highly motivated professional as a Project Officer - Rangelands (60%) & Monitoring and Evaluation (40%) for its Green Gold/Animal Health Consolidation Project to be implemented during the period January 1, 2017 - December 31, 2020. SDC invites highly motivated and competent pro-fessionals to apply for the vacant post.

What you bring:• Master or PhD or Bachelor degree

in natural resource management, environment, social sciences, economy or related field

• 3-5 years working experience in development projects in similar fields

• Practical experiences in monitoring and evaluation and in rangeland management

• Knowledge in gender equality mainstreaming

• Interpersonal and team working skills and capacities to deliver results on time

• Availability for frequent travels in rural areas

• Excellent written and spoken communication skills in both English and Mongolian

National Project Officer for Rangelands & Monitoring and Evaluation



VACANCY NOTICE

What we offer:• A position as a Project Officer

for Marketing within the project coordination unit, based in Ulaanbaatar




Green Gold/Animal Health Consolidation Project (2017-2020)The Swiss Agency for Development and Cooperation (SDC) in Mongolia seeks to hire a highly motivated professional as a Project Officer for Marketing for its Green Gold/Animal Health Consolidation Project to be implemented during the period January 1, 2017 - December 31, 2020. SDC invites highly motivated and competent professionals to apply for the vacant post.

What you bring:• Master or PhD in economy, marketing or

agriculture• 3-5 years working experience in

development projects or in private sector• Knowledge and practical experiences in

market system approaches• Experiences in supporting cooperatives by

providing technical business advices• Proven facilitation and marketing skills• Good understanding of the agricultural

sector (processing and trading)• Interpersonal and team working skills and

capacities to deliver results on time• Availability for frequent travels in rural

areas • Excellent written and spoken communication

skills in both English and Mongolian

National Project Officer for Marketing

7

Лавлах

2016.10.18, МЯГМАР ~ №221 (499) ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ

MNB Bloomberg Боловсрол Монгол ТВ08.00

12.00

14.00

18.00

20.00

22.00

09.00 “Voice of America” англи хэлний хичээл

11.35 Жайка NHK үзүүлж байна. Хүний гар

14.15 “Их орны төлөө” Дуулга студиэс бэлтгэв

19.05 Нийтийн шилдэг 10 дууны албан ёсны жагсаалт

21.05 Цаг үе, үзэл бодол (шууд)

22.10 “Адал явдлын эрэлчид” Францын уран сайхны кино

07.00 “Эзэнт гүрнийг босгосон нь” нэвтрүүлэг

11.30 “Шилдэг санаа” нэвтрүүлэг

15.00 “Бизнесийн төв цэг” нэвтрүүлэг

17.00 “Bloomberg Surveillance” шууд орчуулгын хөтөлбөр

20.00 Made in Mongolia. “Трансвест Монголиа ХХК” нэвтрүүлэг

22.30 “Амжилтад хязгаар үгүй” нэвтрүүлэг

09.00 “Cook club” хоолны шоу нэвтрүүлэг

12.15 Кино миний амьдрал

14.05 “Хүрээлэн амьд ертөнц” нэвтрүүлэг. 61 дүгээр цуврал

18.30 “Score news” мэдээллийн хөтөлбөр

20.50 “Зөв үнийг таа” шоу нэвтрүүлэг

23.00 “Найзууд” ОАК 177, 178 дугаар анги

10.00 Хүүхдийн цаг 41 дүгээр хэсэг

11.40 “Хар хаймран гутал” хүүхэлдэйн кино 36 дугаар анги

14.00 “Ан амьтдын ертөнцөөр” 23 дугаар анги

19.00 Амжилтын эхлэл 7 дугаар хэсэг

20.00 "Оргил цаг" мэдээллийн хөтөлбөр

22.30 “Хавай 5-0” (season 6, 6 дугаар анги)

ТВ ХӨТӨЛБӨР ОНЦЛОХ ҮЗВЭР

Багачуудын музейд саатаарай

Музей гэхээр ихэвчлэн “хүрч болохгүй” гэсэн бичигтэй шилэн хоргонд хийсэн үзмэрүүдтэй, дүнсгэр өрөөнүүд санаанд буудаг. Харин “Багачуудын музей” энэхүү уламжлалт төсөөллийг эвдэх цоо шинэ орон зай болон нээгдэх гэж байна. Сурах нь хөгжилтэй байж болохыг багачуудад ойлгуулах зорилготой байгуулагдсан тус музей нь 2-7 насны хүүхдүүд болон гэр бүлүүдэд зориулсан юм. Тоглоомын газрыг сургуультай өвөрмөц байдлаар хослуулсан нь музейн онцлог болжээ. Музейг энэ сарын 22-нд Шангри-Ла Моллын гуравдугаар давхарт нээнэ. Музейн онцлох үзмэрээр “Барилгачин найзууд”-ыг дурдаж болно. Барилга барихын тулд төлөвлөх, хэмжих, угсрах, засварлах, цэцэрлэгжүүлэх гээд олон зүйлд анхаарлаа хандуулах шаардлагатай болдог. Тэгвэл энэ бүгдийг хүүхдүүд өөрийн гараар угсарч, барих боломжтой юм.

НИСЛЭГИЙН ЦАГИЙН ХУВААРЬУБ-Бээжин 17.15 19.30Бээжин-УБ 20.30 23.00УБ-Сөүл 07.40 12.05Сөүл-УБ 13.20 16.05УБ-Хонконг 07.50 12.25Хонконг-УБ 13.25 18.05Бишкек-УБ 04.25 10.05УБ-Бишкек 11.05 13.25Москва-УБ 00.00 19.00

УБ-Москва 13.50 14.28Москва-УБ 21.35 07.30УБ-Эрхүү 21.10 02.40Эрхүү-УБ 15.35 06.20УБ-Сүхбаатар 21.15 05.12Сүхбаатар-УБ 20.55 05.03УБ-Замын-Үүд 17.20 07.05Замын-Үүд-УБ 17.35 08.55

ГАЛТ ТЭРЭГНИЙ ЦАГИЙН ХУВААРЬ

З.БаатарЗГМ

ЗГМ. КОМИКС

Одоогоос 60 жилийн тэртээ тусгаар тогтнолоо зарласан Унгар улсын “Улаанбаатар дахь Унгарын долоо хоног” арга хэмжээ үргэлжилж байна.

Ойн арга хэмжээг тохиолдуулан “Blue Moon” арт галерейд тус улсын ард түмний эрх чөлөөний төлөө тэмцлийн түүхийг өгүүлсэн гэрэл зургийн үзэсгэлэн долоо хоног үргэлжлэх юм байна. Мөн Унгарын сонгодог болон ардын хөгжмийн агуу зохиолч Бела Бартокийн уран бүтээл, ололт амжилтын талаар үзэгчид мэдэх боломжтой.

Гэрэл зургийн үзэсгэлэнгийн нээлтийн үеэр Унгар улсад төгсөгч монгол оюутнуудын урласан арьсан цүнхний худалдаа, дарс болон зөгийн бал зэрэг тус нутгийн өвөрмөц онцлогийг тусгасан, үндэсний сор болсон хүнсний бүтээгдэхүүний амталгаа болж өнгөрөв.

“Улаанбаатар дахь Унгарын долоо хоног”-ийн хүрээнд аравдугаар сарыг дуустал ням гараг бүр “Кемпински” зочид буудалд Унгарын үдийн зуушаар зоог барих нээлттэй арга хэмжээ болох юм байна.

УРЛАН

Унгарын долоо хоног

ЦАГ АГААР

УЛААНБААТАР X.18 6o

-4o

X.19 7o

-6o

X.20 5o

-2o

X.21 4o

-7o

X.22 6o

-6o10м/с

8 м/с

7 м/с

5м/с

7м/с

6м/с

8 м/с

9м/с

7м/с

6м/с

ҮүлшинэБага зэргийн цас орно Үүлшинэ Үүлшинэ Багавтар үүлтэй

УВС 6o

-5o

ХОВД 10o

0o

ЗАВХАН 6o

-2o

БАЯНХОНГОР 9o

-2o

ГОВЬ-АЛТАЙ7o

0o

ӨВӨРХАНГАЙ12o

-1o

АРХАНГАЙ 9o -3o

ХӨВСГӨЛ 4o

-4o

БУЛГАН 5o

-8o

ТӨВ 5o

-5o

ДУНДГОВЬ17o 0o

ӨМНӨГОВЬ 18o

5o

ГОВЬ-СҮМБЭР 9o

-3o

ДОРНОГОВЬ12o

-3o

СҮХБААТАР 6o

-4o

ХЭНТИЙ 7o

-6o

СЭЛЭНГЭ 3o

-6o

ОРХОН 4o

-5o

ДАРХАН-УУЛ 5o

-4o

ДОРНОД 4o

-5o

БАЯН-ӨЛГИЙ6o

2o

Билгийн тооллын 18Намрын адаг шар нохой сарын дөрвөн ногоон мэнгэтэй харагчин тахиа өдөрҮс засуулбал. Эд малын гарлагатайНаран ургах, шингэх. 07.18-18.09Барилдлага. АрвидахШүтэн барилдлага. Авахуй

Аргын тооллын аравдугаар сарын 18. Ангараг гараг. Бил гийн тоол лын 18. Нэгэн эхийн зургаан хөв гүүн одтой, харагчин тахиа өдөр.

Өдрийн наран 7 цаг 18 минутад ман даж, 18 цаг 09 минутад жаргана. Тухайн өдөр үхэр, могой жилтнээ аливаа үйлийг хийхэд эерэг сайн ба бич, тахиа жилтнээ сөрөг муу нөлөөтэй тул элдэв үйлд хянамгай хандаж, биеэ энхрийлүүштэй. Эл өдөр худалдаа арил жаа хийх, бизнес эхлэх, хүү сан-гийн эх хатгах, эд адгуус авах, зээл авах, арви жуулах, дэлгэрүүлэх үйлийг эхлэх, лусыг тахих, хагалгаа хийлгэх, буг дарах, газрын ам бооход сайн. Мод суулгах, нарийн зөвлөгөөн хийх, сэтгэлд сэвтэй газар очих, байшингийн суурь тавих, угаал үйлдэхэд муу. Өдрийн сайн цаг нь хулгана, бар, туулай, морь, хонь, тахиа болой. Хол газар яваар одогсод баруун зүгт мөрөө гаргавал зохистой. Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулахад тохиромжгүй.

ЗУРХАЙ

ҮЗВЭР

чадлыг хэмжих нэгжХӨНДЛӨНГӨӨР. 4. Хоорондоо залган цуварч, хэдэн зуун км үргэлжлэх уулс6. Өвлийн нөөцөө алдчихвал амиа хорлодог, ойн жижиг мэрэгч7. Алдарт дуучин асан8. Далайн хүчтэй шуурганд нэрвэгдэн, 1000 гаруй хүн

нь амь үрэгдсэн, Карибын тэнгисийн улс9. Арабуудын хүнсэндээ өргөн хэрэглэдэг шавж11. Богд хаант Монгол Улсын анхны Сангийн сайд, Түшээтхан13. Монголчуудын дээр үеэс хэрэглэж асан цайны сав14. Төрөлх газар орон

ЗГМ. СҮДОКҮ

(Өмнөх дугаарын хариу)

798

2

9

543

2

1

6

91

5

6

6

8

7

584

3

4

814563792

295874613

367129584

756318429

921456378

438792165

189645237

643287951

572931846

ҮГИЙН СҮЛЖЭЭ

Өмнөх дугаарын хариу / 10.17

БОСООГООР.1. Том оврын ятга хөгжим2. Зорчигч тээврийн автомашин3. Перс нэртэй байсан улс5. Булган аймгийн Хутаг-Өндөр сумын нутагт байдаг дөрвөн

ширхэг унтарсан тогоо бүхий үзэсгэлэнт газар6. Малын нэгэн төрлийн тэжээл10. Хонь, ямааны будаж боловсруулсан арьс11. Маш бага хэмжээ12. Цахилгаан эрчим хүчний

Mr. Баагийгийн ПАЯН.....

ЯнжмааЯнжмаа

Янжмаа...

Би өөрийгөө Сүхбаатар гээд зүүдлээд....

Чи яагаад шөнө намайг Янжмаа гээд

дуудаад байв?Хүн сонин шүү, хайртай учраас хардаж зовдог,

энхтайваны төлөө дайн хийдэг, эрүүл мэндийн

төлөө гээд хор уудаг

СЭРЭМЖЛҮҮЛЭГ

85 иргэнийг аварчээ

Өнгөрсөн амралтын өдрүүдэд нийслэлийн Онцгой байдлын газарт гал түймрийн 16 дуудлага иржээ. Эдгээрээс хамгийн ноцтой нь ням гарагт болсон галын аюул байв. Тухайлбал, Хан-Уул дүүргийн 3 дугаар хороонд Зэвсэгт хүчний 0310 дугаар ангийн албан тушаалтны байрны нэг давхарт түймэр гарч, эд зүйлс шатаж байсныг гал сөнөөгчид шуурхай ажиллаж унтраажээ. Энэ үеэр 85 иргэнийг угаартах аюулаас аварсан байна.

Мөн Сүхбаатар дүүргийн 16 дугаар хороо, Бэлхийн 33 гудамжинд найман ханатай гэр шатсан дуудлагаар аврагчид очиж, 28 настай эмэгтэй болон 2-4 насны хүүхдүүдэд анхны тусламж үзүүлэн Яаралтай тусламжийн эмч нарт хүлээлгэн өгсөн байна. Сүүлийн үед гал түймрийн аюул ихсэх хандлагатай байгаа тул ард иргэдийг анхаарал болгоомжтой байхыг онцгой байдлын газрынхан анхаарууллаа.

Хүүхдийн мөнгөө цахи-маар шалгана

Хүүхдийн мөнгө авах эрх-тэй 660 мянган хүүхдийн тоонд таны хүүхэд багтсан, эсэ хийг Хөдөлмөр, халамжийн үйлчилгээний ерөнхий газрын цахим хуудсаар дамжуулан шалгах боломжтой болжээ.

Үүний тулд http://check.hudulmur-halamj.gov.mn/check/checking.php гэсэн линкээр ороод, зөвхөн хүүхдийнхээ регистерийн дугаарыг оруулснаар 20000 төгрөгийг сар бүр бэлнээр авах, эсвэл 2019 оноос авах уу гэдгээ шалгаж болно.

Хэрэв танай гэр бүл өрхийн мэдээллийн нэгдсэн санд байгаа амьжиргааны түвшний 502.567 босго онооноос доогуур багтаж байгаа бол хүүхдийн мөнгийг хуучин жишгээр бэлнээр авах юм байна. Харин 502.568 ба түүнээс дээш оноотой бол 2019 оноос хүүхдийн 20000 төгрөгийг нөхөж авах болно.

1 2 3

4 5 6

7

8 9

10

11

13 14

12

УДЭТД.Төрбат, Г. Бирваа “Харц хатан” түүхэн жүжиг өнөөдөр 17.00 цагт,Д.Равжаа, А, Шартолгой “Саран хөхөө” жүжиг энэ сарын 21-нд 19.00, 22-нд 17.00 цагт,Б.Лхагвасүрэн “Тамгагүй төр” энэ сарын 27, 28-нд 19.00 цагт тус тус тоглоно.

УДБЭТЖ.Бизе “Кармен” дуурь 18, 19-ний 17.00 цагтЦ.Нацагдорж “Гүнгэрийн гүнж” дуурь энэ сарын 22-нд 17.00 цагтП.И. Чайковский “Хунт нуур” балет энэ сарын 23-нд 17.00 цагтЖ.Верди “Аида” дуурь энэ сарын 29, 30-нд 17.00 цагт тус тус тоглоно.

МИШЭЭЛ ЭКСПОӨвлийн хувцасны үзэсгэлэн худалдаа энэ сарын 28-30-нд болно. Үзэсгэлэнд үндэсний үйлдвэрүүдээс гадна “Zara”, “United colors of Benet-ton” дэлгүүр оролцож хямдралтай худалдаа зарлах юм.

ШАНГРИ-ЛА УЛААНБААТАР“Явуу” брэнд загварын коллекцоо Монголд анx удаа толилуулаxад бэлэн боллоо.Загварын шоу энэ сарын 21-ний 19.00 цагт тус буудлын “Grand Ballroom” танхимд болох юм байна. Тасалбарын үнэ 100 мянган төгрөг.

IT PARKОлон улсад эрчимтэй түгэж буй “Дижитал бизнес” хэмээх ойлголтыг дэлгэрүүлж, компаниуд бизнесээ энэ чиглэлээр явуулах арга замыг танилцуулах “Digital business conference-2016” ирэх сарын 15-нд Шинжлэх ухаан, мэдээлэл технологийн паркт болно.

ШАНГРИ-ЛА МОЛЛХүүхэд тоглож, наадах явцдаа хөгжилтэй аргаар сурах нь илүү амар болохыг ойлгуулах "Багачуудын музей" аравдугаар сарын 22-нд Шангри-Ла Моллын гуравдугаар давхарт болох гэж байна. Үйл ажиллагааг 2-7 насныханд зориулжээ.

Битгий худлаа ярь....

Байршил


ОДДЫН ХОТХОНХэмжээ. 119 м2Өрөө. 4 Граж. 2 /20 м2/Үнэ. 2,500,000 м2 /түрээс/Хаяг. ХУД

BUDDHA VISTAХэмжээ. 122Өрөө. 4 Граж.Үнэ. 750 сая /худалдана/Хаяг. ХУД, Зайсан

ПАРКСАЙД РЕЗИДЕНСХэмжээ. 52.58- 178.47 м2Өрөө. 2-5Граж. Үнэ. 2,600,000-3,000,000 Хаяг. БЗД

СЭЛБЭ ХОТХОНХэмжээ. 172м2Өрөө. 4 /пентхаус/Граж. 2 машины зогсоолҮнэ. 3,0 /түрээслүүлнэ/Хаяг. "Орчлон 1" сургууль

НҮХТХэмжээ. 900 м2 /газар/Хэмжээ. 250 м2 / зуслангийн байшин/Граж. 3 машины зогсоолҮнэ. 500,000,000

RESIDENCE 60Хэмжээ. Өрөө. 1-5 Граж. дулаан зогсоолҮнэ. 1750-2650 $Хаяг. БЗД, 4-р хороо

SEOUL ROYAL COUNTYХэмжээ.200м2Өрөө. 4 /3 давхарт/ Үнэ. 3000 $Граж. 2 Хаяг. ХУД, Зайсан

SEOUL PLAZAА зэрэглэлд байршилтай, нийт 11 давхар, 8800 м2 талбайтай, 1-4 давхарт. Өндөр зэрэглэлийн худалдаа, үйлчилгээний төв 5-9 давхарт. Оффис 10-11 давхарт. Ресторан, лоунж 2016 оны зургадугаар сард бүрэн ашиглалтанд орно.Хаяг. БГД, “Сөүл плаза” бизнес төв

GALAXY TOWERХэмжээ. 737 м2 Өрөө. Граж. 40 машины зогсоолҮнэ. 2550$ /худалдана/Хаяг. ХУД

ИХ МОНГОЛ РЕЗИДЕНСХэмжээ. 195 айлынӨрөө. 3-4 /сонголт/Граж. Газар доорх байгууламж бүхий 165 гражХаяг. БЗД

RIVER GARDENХэмжээ. 179,8 м2Өрөө. /4 унтлагын өрөө/ Граж. 2 машины зогсоолҮнэ. 3,900,000 /худалдана/Хаяг. ХУД, Маршалын гүүр

BLUE SKYХэмжээ. 118 м2Өрөө. 3Граж. Үнэ. 1,500,000 /түрээслүүлнэ/Хаяг. ХУД, Зайсан

MD CENTERХэмжээ. 2380 м2Өрөө. 3 давхар, 2 жигүүрГраж. 30-40 машины ил зогсоол 20 машины дулаан гражҮнэ. 2,500,000 /худалдана/Хаяг. ХУД, 15 -р хороо

BLUE GEM-4Хэмжээ. 15 давхарӨрөө. СонголттойГраж. байгааҮнэ. 2,800,000- 3,200,000 Хаяг. БГД, UB Place-ын хажууд

ЦЭЛМЭГ ТӨВХэмжээ. 9 давхар оффисӨрөө. тус бүр 624 м2Граж. ил зогсоолҮнэ. 60,000-70,000 /түрээслэнэ/2200-2900 $/худалдана/Хаяг. CБД, 1-р хороо

ЗАЙСАН ГОЛДЕН ВИЛЛХэмжээ. 100 айлын орон сууцӨрөө. 3-5 /сонголттой/Граж. 150 автомашины зогсоолҮнэ. 3,500,000-3,800,000 Хаяг. ХУД, 11-р хороо

BRAUHAUSХэмжээ. 100 м2Өрөө. /2 унтлагын өрөө/ Граж. Үнэ. 200,000 $ /худалдана/Хаяг. Сөүлийн гудамж

9 ЭРДЭНЭХэмжээ. 642 айлын орон сууцӨрөө. 2-3Граж. Үнэ. Хаяг. БГД 3-р хороо

NARAN PLACEХэмжээ. 120 айлын тохилог сууцӨрөө. 2-5 /сонголттой/Граж. давхар зогсоол /төлөвлөсөн/Үнэ. Хаяг. БЗД, 6-р хороо

REGENCY RESIDENCEХэмжээ. 165 м2Өрөө. /3 унтлагын өрөө/ Граж. машины зогсоолтойҮнэ. 335,000 $ /худалдана/Хаяг. БЗД, 13 дугаар хороо

Mongolian Property Management GroupReal Estate Service · Real Estate Appraiser · Real Estate Developer

Address. Sukhbaatar district, Narny zam 56, Zamiin tsagdaa, Tsoma Office, 601, Ulaanbaatar, MongoliaPhone. +976 8806 8207, +976 8800 3620

www.mpmgroup.mn

RE//MAX MongoliaТанд зориулсан үл хөдлөх хөрөнгийг эндээс...

Хаяг. Баянзүрх дүүрэг, 26 хороо Их хүрээ гудамж, Парк сайд төвийн 3 давхарт

Утас. 77073399, 94093390, 94043390http.//www.remax.mn

BELLA VISTAХэмжээ. 165 м2Өрөө. 3 Граж. 1 машины гражтайҮнэ. 4,000,000 /түрээслүүлнэ/Хаяг. ХУД, Зайсан

ҮЛ ХӨДЛӨХИЙН МЭДЭЭЛЛИЙГ ИЛҮҮ ХҮРТЭЭМЖТЭЙ ИЛҮҮ ХЯМДААР

Утас. 99903584, 99903581

Та үл хөдлөх хөрөнгийн мэдээллээ байршуулахыг хүсвэл доорх утсаар

холбогдоно уу.

ROMANA RESIDENCE Хэмжээ. Цоо шинэ 66мкв талбайтай Өрөө. 2 өрөө байр түрээслүүлнэҮнэ. 1000$Хаяг. ХУД

ЗАЙСАНГИЙН ОРГИЛ Хэмжээ. 136,06 м2Өрөө. 5 өрөө байрыг гадаадын иргэнд яаралтай түрээслүүлнэ.Үнэ. 2000$Хаяг. ХУД

JAPAN TOWN, C4 APARTMENTХэмжээ. 138.52 мкв талбайтай Граж. 1 машины зогсоолтой Өрөө. 3 өрөө байр түрээслэнэҮнэ. 2400$Хаяг. ХУД

EASTERN PLAZAХэмжээ. 150-300 м2Зориулалт. Оффис үйлчилгээГраж. Машины зогсоолтойҮнэ. Зах зээлийн үнээр түрээслүүлэх болон худалданаХаяг. Хотын А зэрэглэлийн бүс болох СБД, Сөүлийн гудамж, NARAN Mall их дэлгүүрийн чанх хойно.Утас. 98995225, 90112555

Жолоочгүй машиныг "дээрэлхэх"санаа

Москва Европыг сандаргаж эхэллээ

Тайландчууд бүтэн жил гашуудна

Жолооч нар автомат жолоодлоготой машиныг хялбархан гүйцэж чадна гэж боддогийг судалгаа харууллаа. > 10

Европын холбооны удирдагчид Оросын зүгээс Европын до-тоод бодлогод нөлөөлөх оролдлогын талаар хэлэлцэнэ. > 10

Тайландын дараагийн хааныг залах ёслол хэдэн сараар ч хойшилж магадгүйг эрх баригч цэргийнхэн мэдэгдэв. > 10

Чарльз КловерБНХАУ-ын эрх баригчид

Тяньанмэний талбайд 1989 онд өрнөсөн хэргээр шоронд хо-ригдсон сүүлчийн хоригдлыг чимээгүйхэн суллах гэж байна. Хятадын мэдээллийн хэрэгслүүд хоригдлыг суллах товын талаар таг чиг байгаа нь Бээжин 27 жилийн өмнөх эсэргүүцлийн ажиллагааг түүхээсээ арчин хаяхаар оролдож буйн илрэл юм.

Эсэргүүцлийн ажиллагаанд оролцогчдын нэг, Хэбэй мужийн ажилчин Мяо Дэшунь санаатайгаар галдан шатаасан

хэргээр цаазын ял сонсох үедээ 25 настай залуу байлаа. Мяо овогт болон хамт ажилладаг дөрвөн залууг нь шатаж байгаа танк руу сагс чулуудсан хэрэгт буруутгасан юм. Тухайн үед тулгасан цаазын ялыг хоёр жилийн дараа гүйцэтгэхээр хойшлуулсан байна.

Мяо овогтыг бямба гарагт суллах ёстой ч нэрийг нь олон нийтийн болон орон нутгийн мэдээллийн хэрэгсэлд нийтлэхийг хориглосон тул эрх чөлөөтэй болсон эсэхийг нь шалгах боломжгүй. Хятадын

ардын чөлөөлөх арми танк, зэвсэг техникээ ард түмнийхээ эсрэг чиглүүлж, Тяньанмений талбайг зорьсон цагаас хойш 27 жил өнгөрлөө. Тэр цагаас хойш хэдэн зуу, магадгүй хэдэн мянган хүнийг хядсанаа нийтээс тас нуусаар өдий хүрчээ.

Эсэргүүцлийн ажиллагаанд оролцсон хэргээр шоронд хоригдсон 1602 хүний нэг болсон Мяо овогт нь хэрэг хүлээхээс татгалзсанаасаа болж хамгийн сүүлд суллагдаж байгаа юм. Бусад хоригдол хэр гээ хүлээсэн, эсвэл засан хү мүүжүүлэх

сургалтад хам рагд сан тул ялын хуга цаагаа богиносгож чаджээ.

“Хэрэг хүлээхээс татгалзсан нь өөрт нь гай боллоо” хэмээн хамт хоригдож байсан Дун Кэнкунь тайлбарлаж байна. Тэрбээр Мяо овогтоос холбоо тасраад бараг хорин жил болж байгаагаа өгүүлсэн юм. Мяо овогт шоронгоос гарахдаа гепатит В, шизофрени өвчтэй, оюуны хувьд эрүүл бус нэгэн болох талаар Сан Франциско дахь хүний эрхийн Dui Hua Foundation байгууллага мэ дэгд сэн. “Гадаад ертөнцтэй ямар ч холбоогүй олон жилийг

өнгөрүүлсэн хүн. Хэргээ хүлээх, шоронгийн албад лагын хөдөлмөр эрхлэхээс татгалзсан түүнтэй 1990-ээд онд хамт ял эдлэгсэд туйлын туранхай эцэнхий хүн байсныг дурсдаг” хэмээн тус байгууллага тайлбарлав.

“Амьдралынхаа аль сайхан үеийг шоронд өнгөрөөсөн Мяо овогт эдүгээ 50 хэвийсэн” хэмээн гэрийн хорионд байгаа тэрс үзэлтэн Ху Жя өгүүллээ. “Гар утас гэж юу байдгийг ч мэдэхгүй, гудамж хөндлөн гарахаас ч эмээдэг хүн болж биз. Үлдсэн насандаа баясаж цэнгэх ч

чадваргүй болсон байх” хэмээн тэрбээр таамагласан юм.

Мяо овогтод оноосон цаазын ялыг 1991 онд бүх насаар нь шо ронд хорих ял болгон хөнгө-рүүл жээ. Тэр цагаас хойш ялыг нь тогтмол хөнгөрүүлсээр өдий хүрсэн талаар Dui Hua бай гуул-лага тайлбарлав. Ар гэрийнхэн нь 10-аад жилийн өмнө түүний хүсэлтээр эргэхээ зогсоожээ. “Одоо түүний гэр бүл хаана байгааг мэдэхгүй. Гэхдээ хайж байгаад олно” хэмээн Ху овогт өгүүлсэн юм.

“Тяньанмен”-ий сүүлчийн хоригдлыг чимээгүйхэн суллана

Питер ВайсПортугалын Засгийн газар

Европын холбооны холбог дох хууль тогтоомжийг зөрчил-гүйгээр иргэдийн тэтгэвэр тэтгэмжийг өсгөх, орлогын татварыг багасгах, ядуусын амьдралыг дэмжих заалт тусгасан 2017 оны төсвийн төслийг танилцууллаа. Тус улс хоёрдахь удаагаа санхүүгийн тусламж авч болзош гүй хэмээн хөрөнгө оруулагчид түгшиж байна. Португалийн социалист засгийн газрын тэр гүүн, Ерөнхий сайд Антонио Коста үүнийг “Дэмий айдас” хэмээв. Португалын эрх баригч Социалист нам оршин тогтнохын тулд эрс зүүний үзэлт сонгогчдод түшиглэхээс аргагүй болоод байгаа юм.

Энэ оны төсвийн алдагдлыг зорилтот хэмжээнээс нь үл хэтрүүлэх үүднээс нэмэлт арга хэмжээ авахаа тус улс өнгөрсөн ням гарагт Европын комисст танилцуулсан. Ка-на дын DBRS үнэлгээний агентлаг Португалын зээлжих зэрэглэлийг бууруулах эсэхээ энэ баасан гарагт шийдвэрлэмэгц ирэх оны төсвийн төсөл илүү тодорхой болно. Тус агентлаг зээлжих зэрэглэлийг бууруулах тохиолдолд Португал нь Европын төв банкны бонд ху-далдан авах хөтөлбөрөөс гарч, Засгийн газар нь санхүүжил-тын эх үүсвэрээсээ хагацах аюултай. Брюссельтэй “Сайн харилцаа”-гаа хадгалахын зэрэгцээ иргэдийнхээ орлогыг дэмжиж, шууд татварыг багасгах зорилготой энэ төсөл “Жинхэнэ зүүний төсөв” болж чадсаныг Сангийн сайд Марио Сентено тайлбарлаж байна.

Байнга төсөв хэтрүүлж ирсэн Португал улсыг торгохоос энэ удаа татгалзах шийдвэрийг Европын холбоо өнгөрсөн найм-дугаар сард гаргасан. Лиссабон төсвийн тэнцвэрийг цаашид бариулж чадахгүй аваас Европын холбооны санхүүжилтийг зогсоохоор Европын комисс тухайн үед анхааруулж байлаа. Хориг арга хэмжээнээс мултарч чадсан Португал энэ бямба гарагт төсвийнхөө төлөвлөгөөг тус комисст танилцуулах ёстой. Төсвийн эцсийн хувилбарыг аравдугаар сарын эцсээр Португалын парламент санал хурааж батлах юм.

Одоогийн төлөвлөгөөгөөр 2017 оны төсвийн алдагдлыг дотоодын нийт бүтээгдэхүүний 1.6 хувиас үл хэтрүүлэхээр заажээ. Тус улсын төсвийн алдагдал жилийн өмнө 4.4 хувьтай гарсан бол энэ онд 2.4 хувь байх төлөвтэй. Евро бүсийн дүрмээр гишүүн улсын төсвийн алдагдлын дээд хязгаар дотоодын нийт бүтээгдэхүүний гурван хувиас хэтрэх ёсгүй.

Ноён Сентено Европын хол-бооноос тавьж буй шаард лагад нийцүүлэн Structural deficit буюу Засгийн газрын бодлогоос үүдэлтэй төсвийн алдагдлыг 0.6 хувиар бууруулах зорилт тавьж байна. Мөн энэ онд дотоодын нийт бүтээгдэхүүний 129.7 хувьтай тэнцэж байгаа Засгийн газрын өрийг 2017 онд 128.3 хувь болгон бууруулахаар заав.

Төсвийн төслийг парла-мент дахь социалист Засгийн газарт үлэмж нөлөөтэй ра-дикал Зүүний блок эвсэл, хатуу чиг шугам баримтлагч Коммунист нам болон сайд нартай удтал хэлэлцсэний эцэст боловсруулжээ. Төсвийн асуудлаар парламент дахь гурван хүчний хооронд дэгдсэн маргаан Португалд улс төрийн тогтворгүй байдал үүсгэнэ хэмээн саяхан болтол шүүмжлэгчид сэрэмжлүүлж байлаа. Гэвч ноён Костагийн хүчин чармайлтын дүнд байгуулсан шинэ эвсэл шүүмжлэгчдийн түгшүүрийг намжаалаа. Энэ долоо хоногт явуулсан санал асуулгаар эрх баригч Социалист намыг дэмжигчдийн тоо төвч барууны сөрөг хүчнийг дэмжигчдээс 5.6 хувиар илүү гарсан юм. Португалын Засгийн газрын зээл авах нөхцөл ч сайжирч тус улсын 10 жилийн хугацаатай бондын өгөөж сүүлийн дөрвөн сарын үнэмлэхүй үзүүлэлттэй гарлаа.

Португалын төрийн ажилтны сар тутмын тэтгэврийн хэмжээг 10 еврогоор өсгөж дундажаар 628 еврод хүргэх заалтыг зүүний хүчин төсвийн төсөлд оруулжээ. Мөн хүүхдийн тэтгэмж, бага орлоготой айл өрхөд олгох нийгмийн халамжийн мөнгийг өсгөж, орлогын татварыг багасган, төрийн ажилтнуудын цалинг нэмэхээр заажээ.

Дээрх заалтуудтай уялдан тус улсын төсвийн зардал өснө. Энэхүү зардлыг чихэрлэг ундаанд оноох татварыг өсгөх, 600 мянган еврогоос дээш үнэлгээтэй орон сууцанд “Тансаг хэрэглээний” татвар оноох замаар нөхөхөөр төлөвлөж байна. Мөн орон сууц түрээслэх Airbnb онлайн сүлжээгээр жуулчдад түрээслэх байрны татвар 15 байсныг 35 хувь болгон нэмэх юм.

Олон улсын ажиглагчид, үнэлгээний агентлагууд, сөрөг хүчин тус улсын эдийн засгийн өсөлт сул, өр зээл хэтэрсэн, банкны салбар эмзэг байгаад түгшсэн хэвээр. Ноён Коста жилийн өмнө засгийн эрхэнд гарахдаа Португалийн эдийн засгийн өсөлтийг жилийн гурван хувьд хүргэх амлалт өгсөн. Гэвч тус улсын эдийн засаг энэ онд ердөө 1.2, ирэх жил 1.5 хувиар өсөхөөр байгаа.

Португал “Зүүний баримжаат” төсөв танилцууллаа

Стив ЖонсонХөгжиж буй эдийн засаг

бүхий харьцангуй ардчилсан орнууд улстөрчдөөс авторитар удирдагчдыг илүүд үзэж байгааг Дэлхийн эдийн засгийн форумын (ДЭФ) шинэхэн судалгаа батлав. Эдгээр улсын улстөрчдийг ёс суртахууны үзүүлэлтээр үнэлэх тохиолдолд Сингапур, Руанда, Персийн булангийн орнуудын удирдагчид БНХАУ, төв Азийн орнуудтай тун ойролцоо, сайн үзүүлэлттэй гарлаа. Харин Бразил, Парагвай, Нигери, Мексик, Румын улстөрчдид ёс суртахууны үзүүлэлтээр хамгийн доогуур байр эзэлцгээв. “Судалгааны дүгнэлт хэвшмэл ойлголтоос зөрж байгаа”-г тус форумын Судалгаа шинжилгээ хариуцсан захирал Тьерри Гейгер анхаарууллаа. Жил тутам нийтлэдэг Дэлхийн өрсөлдөх чадварын тайланд хавсаргасан уг дүгнэлтийг 138 улсын дотоод болон гадаадад буй бизнесменүүдээс 2007 оноос хойш авсан судалгаанд тулгуурлан гаргажээ.

Форумаас “Улс төрчдөд итгэ” ангиллаар явуулсан судалгаанд хамгийн тааруу үнэлгээг Ту нис авлаа. Тунис нь 2011 оны Арабын хавраас хойш эдийн засгаа амжилттай хөгжүүлж чадсан цорын ганц улс. Тус улс уг нь Ерөнхийлөгч Зейн аль-Абидин Бен Алигаа түлхэн унагахаас өмнө буюу 2010 онд явуулсан судалгаагаар уг ангилалд шилдэг 15-д багтаж байжээ. Энэ удаа ардчилсан тогтолцоонд шилжсэн

Тунис бүр 63 дугаар байр руу ухарлаа. Ардчиллын үзүүлэлт нь дорд сон улсын тоонд Өмнөд Аф-рик, Барбадос, Өмнөд Солонгос, Исланд, Кипр, Испани орж байна.

Энэ оны судалгаагаар улс-төр чид дөө хамгийн их итгэл хү лээл гэдэг хөгжиж буй зах зээл бүхий 20 улс тодорсон. АНУ-ын Засгийн газраас санхүүждэг, төрийн бус Freedom House байгууллагаас энэ 20 улсын 13-ыг нь “Эрх чөлөөгүй”, гурвыг нь “Хагас эрх чөлөөтэй”, дөрвийг нь “Эрх чөлөөтэй” гэсэн ангилалд багтаажээ.

Улстөрчид нь ёс суртахууны хувьд хамгийн доогуур үзүү-лэлттэй, хөгжиж буй 20 орныг авч үзвэл ганц ч улс “Эрх чөлөө-гүй” гэсэн ангилалд багтаж чадсангүй. Ийм 20 улсаас зургаа нь “Эрх чөлөөтэй”, 14 нь “Хагас эрх чөлөөтэй” ангилалд оржээ.

Center for Systemic Peace, Political Instability Task Force хэмээх АНУ-ын төрийн бус хоёр байгууллага дэлхийн улс орнуудыг ардчиллын үзүүлэл-тээр нь жил бүр хэмжиж, шал га руулдаг. Оноо ихсэх тусам ард чил лын үзүүлэлт сайжирдаг. Хасах 10-аас нэмэх 10 хүртэлх оноо бүхий шалгуураар хэмжих тохиолдолд улстөрчдийн ёс суртахууны хувьд “Хамгийн сайн” үнэлгээтэй 20 улс дун д-жаар “-1.6” оноо авч байна. Гэтэл ёс суртахууны хувьд “Хамгийн муу” 20 улсын дундаж үзүү лэлт “+7.5” байгаа юм.

“Ардчилал, эрх чөлөө болон ёс суртахууны хэм хэмжээ

хоорондоо ийм их хамаарал тай гэж бодсонгүй” хэмээн Дэл-хийн эдийн засгийн форумаас тайл барлав. Улстөрчдөд ит гэх үзүүлэлтээр нь эрэмблэх тохиол-долд хөгжиж буй зах зээл бүхий баян чинээлэг Син гапур, Арабын нэгдсэн Эмират гэсэн хоёр улс Норвег, Шинэ Зеландын урд орж дэл хийд тэргүүллээ. Энэ хоёр улсыг зэргэлдээх ядуу хөршүүдтэй нь харьцуулахад авлигад идэгдсэн улстөр-чид хавьгүй бага. “Сингапур ардчилсан улс биш. Учир нь албан хаагчид нь дэлхийд хамгийн өндөр цалин авдаг. Цалин сайтай бол авлига авах хэрэг юун” хэмээн ноён Гейгер тайлбарлав.

“Баян чинээлэг улсууд л улс-төрчдөө илүүтэй хүндэтгэдэг гэсэн ойлголт ерөнхийдөө нийтлэг” хэмээн хөгжиж буй зах зээлд хөрөнгө оруулдаг Renaissance Capital банкны эдийн засагч Чарльз Робертсон өгүүллээ. Ардчилал сул хөгжсөн орнуудад “Богино хугацаанд алба хашихдаа амжиж авлига авах санаархал ихэсдэг байж болзошгүй. Харин автократ тогтолцоот улсын удирдагчид насан туршдаа эрх барьдаг тул мөнгө хангалттай санагддаг биз” хэмээн ноён Робертсон таамаглав.

Нэг хүнд ногдох орлогоор нь авч үзсэн ч тус форумын үнэлгээнд гайхал төрөм зүйл их. Жишээ нь, нэг хүнд ногдох дотоодын нийт бүтээгдэхүүний хэмжээ нь өнгөрсөн онд 732

ам.доллар байсан Руанда дэл-хийд долдугаарт орох “Цэвэр улстөрчид”-тэй болж таарлаа. Нэг хүнд ногдох ДНБ нь 2843 ам.доллар байдаг Бутан улс Япон, Франц, АНУ-ын урд орж 25-д жагсав. Руандагийн Ерөнхийлөгч Пол Кагаме төрийн ажилтнуу-дын авлигатай эрс тэмцэж, Бутан улс “Үндэстний аз жаргалын хэмжүүр ашиглан, эзэн хаан нь нэр хүндтэй байдаг” талаар ноён Робертсон анхаарууллаа.

"1MDB" төрийн сангаас бараг дөрвөн тэрбум ам.доллар зувчуулсан хэрэг илэрсэн ч Малайз нь улстөрчдөд итгэх үзүү лэлтээр харьцангуй дээ-гүүр буюу дэлхийд 27 дугаар оржээ. Улстөрчдийн ёс сур та хууны үзүүлэлтээр дэл-хийд хамгийн доод байрыг эзэлж буй Латин Америкийн 12 улсын 10-т нь баялгийн тэгш бус хуваарилалтаар тайлбарлаж болохгүй байгаа юм. Латин Америкийн улсуудын улстөрчиддөө итгэх дундаж үзүүлэлт боломжит долоон онооноос 2.08 оноог авчээ. Гэтэл тус бүс нутгийн орнуудаас илт ядуу амьдралтай Сахар орчмын Африкийн улсуудад уг үзүүлэлт илүү сайн буюу 2.89 оноотой. “Латин Америкийн улсуудын хувьд сул дүн гарсан шалтгаан нь авлига. Энэ бүс нутгийн ул-суу дад улстөрчид, ардчилалд ит гэл алдарсанд гайхах зүйлгүй” хэ мээн Capital Economics-ийн эдийн засагч Нил Ширинг өгүүллээ.

Хүчирхэг удирдагч ардчиллаас чухал

BBM©

Хаан ширээг залгамжлах болон хааны байр суурийг хэлэлцэх, мэдээлэх явдал тус улсад хуулиар хориотой бөгөөд зөрчвөл 15 хүртэлх жилийн хорих ял оноодог аж.

Артур БислиОросын зүгээс Европын орнуудын хэт барууны болон жижиг намуудыг санхүүжүүлж, дотоод бодлогод нөлөөлөх оролдлого хийж буй тухай нууц мэдээлэл илэрсний дараа Европын холбооны удирдагчид уг асуудлыг хэлэлцэнэ. Оросын онгоцууд Сирийн Алеппо хотыг бөмбөгдсөнөөс Москватай харилцаа хурцдаж байгаа. Үүний зэрэгцээ Кремль Европын дотоод улс төрийн асуудалд хутгалдаж буй сэжиг, таамгийг Броюссельд энэ долоо хоногт болох ЕХ-ны дээд хэмжээний уулзалтаар хэлэлцэх юм байна.Уг хэлэлцүүлгийг сарын өмнөөс төлөвлөсөн ба Вашигтон Москваг хакердсан мэдээллээ тараах замаар АНУ-ын Ерөнхийлөгчийн сонгуульд хөндлөнгөөс хуруу дүрж байна хэмээн буруутгасны дараахан болж буйгаараа онцлог юм. Европын дипломатууд манай сурвалжлагчид ярихдаа хэт барууны болон популист намуудад Оросын зүгээс санхүүгийн дэмжлэг үзүүлж буй талаар түгшүүр нэмэгдлээ гэжээ. Европын хэд хэдэн улсын тагнуулын байгууллага Москватай холбоотой байж

магадгүй улс төрийн хүчнийг шалгаж эхлээд байгаа аж. Нэгэн дипломат “Энэ бол ноцтой асуудал. Орших, эс оршихуйн түгшүүр болж хувирлаа. Нөхцөл байдлыг ухамсарлах ёстой. Бүхнийг төвлөрсөн өнцгөөс харах арга хэрэгсэл дутаж байна” хэмээн өгүүлэв.Лхагва гарагт дээд хэмжээний уулзалтын үеэр хамгийн эмзэг асуудлыг хэлэлцдэг албан бус зоог дээр ЕХ-ны удирдагчид Оростой харилцах талаар санал бодлоо солилцох юм байна. Сирийн Алеппо хотын бөмбөгдөлтийн улмаас Оросын эсрэг бодлого газар авч, Украйнаас Крымийг салган авсны дараа эхэлсэн Москвагийн эсрэг хоригийг цуцлах ирээдүй тун бүрхэг болж байгаа юм. Итали, Унгар, Грек улсууд уг хоригийг эсэргүүцэх аястай байсан билээ.Москва Европын хэрэгт оролцлоо гэх шүүмжлэлийг үргэлж няцааж ирсэн авч Европын зарим дипломат оросууд улс төрийн дотоод маргааныг саатуулах, гуйвуулах нууц явуулга хийдэг талаар сэжиглэж байгаа аж. Европын зөвлөлийн гадаад харилцааны ахлах ажилтан

Тайландчууд бүтэн жил гашууднаТайландын дараагийн хааныг

залах ёслол хэдэн сараар ч хойшилж магадгүйг эрх баригч цэргийнхэн мэдэгдэв. Саяхан таалал төгссөн хаан Бхумибол Адуяадежийг ор-шуулсны дараа үе залгамжлах хунтайжийг суудалд нь зална хэмээн төлөөлөгч нь мэдэгдлээ. Хаан ширээ шилжүүлэх асуудлыг Тайландын хуучинсаг засаглалд олон жил ажилласан туршлагатай генерал, 96 настай Прем Тинсуланонда хариуцаж, эрх мэдлийг хэрэгжүүлэх юм. Тэрбээр мөн Хүндэт зөвлөгчдийн хорооны ерөнхийлөгчийн алба хашдаг аж.

Эрх баригч цэргийнхэн 1972 онд аавынхаа үе залгамжлагчаар нэрлэгдсэн хунтайж Маха Важиралонкорныг хаан ширээнд залахад эргэлзэх зүйлгүй гэж мэдэгдсэн байна. Хаан ширээг шилжүүлэх явдал таалал төгссөн хааны өвчтэй байсан сүүлийн хугацаанд нэлээд сэтгэл түгшээж байв. Учир нь хунтайжийг эцэгтэй нь адил шүтэн биширдэггүй бөгөөд цэргийнхэн засгийн эрх авсныг иргэд эсэргүүцсэн хандлагатай байгаа юм. Тайланд улс албан ёсоор Үндсэн хуульт хаант засаглалтай боловч Бхумибол хаан 70 жил ширээнд суухдаа өөртөө ихээхэн эрх мэдэл төвлөрүүлжээ.

Хаан ширээг залгамжлах болон хааны байр суурийг хэлэлцэх, мэдээлэх явдал тус улсад хуулиар хориотой бөгөөд

Москва Европыг сандаргаж эхэллээ

BBM©

Питер КэмпбеллТүрэмгий жолооч нар автомат

жолоодлоготой машинтай замын хөдөлгөөнд оролцохдоо хялбар-хан гүйцэж түрүүлж чадна гэж боддогийг судалгаа харууллаа. Уралдах сонирхолтой жолооч нар зам дээр автомат машинтай өрсөлдөхдөө хүн жолоодсон машиныг гүйцэхээс амархан гэж боддог аж. Учир нь тэд ийм маши ныг “дээрэлхэж” болно хэмээн найддаг тухай Лондоны эдийн засгийн сургууль болон Goodyear компанийн хамтарсан судал гаанд дурджээ.

Зам дээр илүү болгоомжтой явдаг жолооч нар хүртэл өөрийгөө жолоодож буй машинд найр тавих дургүй. Гэхдээ тэдэнд зам тавьж өгөхөөс татгалзахгүй гэсэн байна. Энэхүү судалгаа өөрийн жолоод-логотой технологид нийгэм хэрхэн ханддагийг мэдэх хам-гийн үр дүнтэй хүчин чармайлт боллоо. Үүнд 11 орны 12000 хүн болон хэд хэдэн бүлгийг хамруулав. Хүн жолоодсон ба автомат жолоодлоготой машины харилцан үйлчлэл нь уг технологийг боловсруулагчдад тулгарч буй гол бэрхшээлийн нэг юм.

Замын хөдөлгөөний нэг бичиг дээгүй дүрэм болох автобус ны араас гарч буй машинд зам тавьж өгөх үйлд-лийг хүний оролцоогүйгээр давтан гүйцэтгэхэд хэцүү гэж судалгааны төслийн удирдагч Крис Теннант ярилаа. Өрсөлдөх дуртай гэж өөрсдийгөө танил-цуул сан бүлгийн зарим хүн автомат машинд суурилуулсан хурдны хязгаар болон уулзвар дээр хурд сааруулах аюулгүйн төхөөрөм жийн давуу талыг ашиглаж болно гэж хэлсэн

байна. Британийн нэг жолооч “Тэд үргэлж дүрмээ дагадаг тул би гүйцэж түрүүлэхэд зовлонгүй” гэсэн бол нөгөөх нь “Тэд зогсох ёстой. Харин би тойроод гарчихна” хэмээв.

Гэхдээ олонх нь уулзвар дээр автомат машинд зам тавьж өгнө гэснийг ноён Теннант онцол-жээ. Тэрбээр “Гэхдээ хүмүүс ийм машиныг шинэ жолоочтой адитгаж үздэг тухай хариулт олон байсан” гэв. Өөрийгөө жолооддог маши ныг ослоос зайлсхийхээр програм чил сан байдаг тул хэт болгоомжлох магадлалтай. Ийм үед хүн жолоодох нь давуу байдагийг судалгаа харуулав.

Энэ оны эхээр Google компа нийн жолоочгүй машин автобусны хажуугаас мөргөж осол гаргасан юм. Автомат машин автобусыг зогсоолоос хөдлөхөд зам тавьж өгөх ёстой байж. Ослын дараа Google-ийн төлөөлөгч хэлэхдээ, зам дээрх бусад машины хөдөлгөөнийг тооцох зарим өөрчлөлтийг машинд суулгана гэжээ. Уг судалгаанд Бельги, Чех, Франц, Герман, Итали, Голланд, Польш, Серби, Испани болон Шведийн жолооч нар хамрагдсан. Эднээс Британийн жолооч нар Европын бусад орныхоос илүү автомат машинаас болгоомжилж байгаа нь тогтоогдов.

Асуулгад хариулт өгсөн Брита-нийн 1450 жолоочийн 55 хувь нь зам дээр автомат машинтай зэрэгцэж явахаас эвгүйцдэг гэсэн бол бусад орны дундаж нь 39 хувь байна. Түүнчлэн Британийн жолооч нарын 83 хувь өөрийгөө жолоод дог машин буруу ажил-лахаас эмээдэг гэсэн бол энэ үзүүлэлт бусад орны хувьд 71 хувьтай гарчээ.

Жолоочгүй машиныг “дээрэлхэх” санаа

зөрчвөл 15 хүртэлх жилийн хорих ял оноодог аж. 2014 онд цэргийн эргэлтийг толгойлж, Ерөнхий сайдын албыг авсан генерал Праиут Чан-Очад хааныг нас барсны дараа хунтайж хандан “Тайландын ард иргэд улс орны удирдлага болон хаан ширээг шилжүүлэх талаар санаа зовохгүй байхыг дамжуулж өгөөрэй” хэмээн ярьсан байна. Генерал Праиут нэг жилийн гашуудал

зарлаж, хунтайж ард түмэнтэйгээ хамт гашуудах хугацаа хүссэн гэж мэдэгджээ. Тэрбээр “Шашны болон оршуулгын ёслолыг гүйцээсний дараа цаашдын алхмыг ярилцана” хэмээсэн юм.

Оршуулгын ёслолын хугацааг нарийн товлоогүй учир нэг жил болон түүнээс цааш хугацаанд ч гашуудал үргэлжилж бол-зошгүй. Бхумиболын өмнө хаан байсан түүний ах Ананда

Махидолыг 1946 онд Бангкокт буудуулж нас барсны дараа чандарлах ёслол дөрвөн жил үргэлжилсэн түүхтэй. Түүнчлэн хаан ширээнд залагдаагүй үед хэрэг эрхлэгч буюу регентийг томилдог туршлага бий. Насанд хүрээгүй угсаа залгамжлагч Бхумибол, Швейцарт сургуу-лиа дүүргэх шаардлагатай байсан тул хунтайж Рангсит Праиурасакдийг регент байсан

1947 онд Тайландад төрийн эргэлт гарч байв.

Хуучин Ерөнхий сайд генерал Прем бол Зүүн Өмнөд Азийн хоёр дахь том эдийн засагт нийгмийн томоохон өөрчлөлт явагдаж буй өнөө үед эрх мэдлийн төлөөх дээдсийн тэмцэлд чухал үүрэгтэй хүн. Тэрбээр иргэний Ерөнхий сайд асан Таксин Шинтарватраг эрс эсэргүүцэгчдийн нэг юм. Одоо сайн дураар гэрийн хорионд

буй ноён Шинаватрагийн нам 2001 онд бүх нийтийн сонгуульд ялж, засгийн эрхийг авсан боловч томилогдсон Ерөнхий сайд нар нь шүүхийн шийдвэр болон төрийн эргэлтээр албан тушаалаа алдаж байв. Бямба гарагт их ордны дэргэдах Санам Луанг талбайд гашууд сан олон цугларч, буддын лам нар хааны шари лын дэргэд мөргөл үйлджээ.

Фредрик Весслау “Европт популизм дэлгэрч байгааг Орос далдаас удирдаагүй нь тодорхой. Гэхдээ үүнийг талархан угтаж, зарим тохиолдолд Оросын талыг баримтлагч популист хөдөлгөөн, хэт барууны намуудыг идэвхтэй дэмжиж байгаа нь илэрхий. Москва популист намууд, эдийн засгийн хоригийг цуцлах, Украйныг дэмжихийг зогсоох зэрэг зорилгоо Европт хэрэгжүүлэх холбоотон гэж үздэг” гэжээ.Кремлийн нууц явуулгын талаар Европын зовнилыг АНУ мөн хуваалцаж байна. Вашингтонд өнгөрсөн оны арванхоёрдугаар сард баталсан хуульд тагнуулын албадын удирдлагад хандаж, “Хуучин зөвлөлтийн бүгд найрамдах улсууд болон Европын улсуудад улс төрийн нам, төрийн бус байгууллагуудыг Оросын аюулаас хамгаалах албад санхүүжүүлж байгааг судлах” даалгавар өгчээ. Өнгөрсөн ням гарагт АНУ-ын дэд ерөнхийлөгч Жо Байден хэлэхдээ Обамагийн засаг захиргаа Оросын зүгээс сонгуульд хөндлөнгөөс оролцсон гэх нотолгоонд хариу болгож кибер цохилт өгч

магадгүй гэсэн санаа цухуйлгав.Марин Ле Пений тэргүүлдэг Францын Үндэсний нам 2014 онд Путинтэй ойрын холбоотой гэгддэг Оросын банкнаас есөн сая еврогийн зээл авсан тухай мэдээ шуугиан тарьсан. Цаашилбал Унгарын хэт үндсэрхэг Йоббик намаас Европын парламентад суугаа гишүүнийг Оросын эрх ашгийн төлөө тагнуул хийсэн хэрэгт буруутгаж, бүрэн эрхийг нь хурааж байв.Европ ын дип ломат у уд түүнчлэн Голландад болсон бүх нийтийн санал асуулгаар Украйнтай худалдааны гэрээ байгуулахыг эсэргүүцсэнд сэтгэл түгшиж байгаа гэнэ. Малайзын агаарын тээврийн МН17 нислэгийн онгоцыг буудаж унагасан хэрэгт Оросын тал оролцсон байж болзошгүй сэжиг арилаагүйг үл харгалзан ийм дүн гарсан юм. Латви, Литва, Эстон улсын аюулаас хамгаалах албадаас гаргасан аюулын үнэлгээнд Оросын

талыг баримтлагч бүлгүүдэд Москвагийн оролцоо бий хэмээн дүгнэдэг. Өнгөрсөн зургадугаар сард Чехийн Засгийн газар ноён Путин популист улстөрчдийг дэмжсэнээр Европыг “Хуваан эзлэх” оролдлого хийж байна гэж шүүмжилсэн.Өнгөрөгч долоо хоногт Вашингтонд төвтэй судалгааны бүлэг ОХУ-ын зүгээс Болгар, Словак, Унгар, Латви болон ЕХ-ны бүх орны засаг захиргааг хутган үймүүлэх улс төр, эдийн засгийн нууц арга хэмжээ эхлүүллээ хэмээн дүгнэсэн байна. Стратеги ба олон улсын судалгааны төвийн тайланд Москва холбооны гишүүн бус Серби улсыг мөн онилсныг тэмдэглэжээ. Энд дурдсанаар ОХУ эдгээр орнуудад өөртөө талтай улстөрчдийг татахын зэрэгцээ эрчим хүчний зах зээлийг эзэгнэх болон бусад салбарт нэвтрэх зорилго тавьж байгаа аж. ЕХ-ны дээд уулзалтаас улс төрийн дүгнэлт гарахгүй. Гэхдээ дипломатууд хариу арга хэмжээ авахад хүндрэл үүсдэг нь Оросын үйл ажиллагаа маш нууц байдагтай холбоотой гэсэн юм.

BBM©

11

Эдийн засаг

ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ

ҮЛ ХӨДЛӨХ ХӨРӨНГӨ

АНУ, доллар 2306.59

Евро 2531.83

Япон, иен 22.15

ОХУ, рубль 36.49

БНХАУ юань 342.27

БНСУ вон 2.02

ВАЛЮТЫН ХАНШ

» БАРИЛГА

348.6Тэрбум төгрөг. Барилга угсралт, их засварын ажил есдүгээр сард өмнөх оны мөн үеэс 348.6 тэрбум төгрөг буюу 23.2 хувиар буурчээ.

» ЗАМ ТЭЭВЭР

43.3Хувь. Энэ оны эхний есөн сард төмөр замын ачаа тээврийн 41.2 хувийг дотоодынх бүрдүүлсэн байна. Төмөр замаар тээсэн дотоодын ачаа 6.4 пунктээр буурахад барилгын материалын тээвэрлэлт 679.0 мянган тонн буюу 43.3 хувиар багассан нь голлон нөлөөлжээ.

» АЯЛАЛ ЖУУЛЧЛАЛ

377Мянга. Энэ оны эхний есөн сард улсын хилээр гадаадын 377 мянган хүн нэвтэрчээ. Эдгээр иргэний 325 мянга буюу 86.1 хувь нь аялал жуулчлалын зорилгоор Монгол Улсын хилийг нэвтэрсэн байна.

ЗГМ ТОВЧХОН

2016.10.18, МЯГМАР ~ №221 (499)

Орон сууцны үнийн индексийн уналт саарч байна


◄1Тодруулбал, 697 мянган тонн

барилгын материалаар буурчээ. Тэс өөр салбарын тоон дүнг сөхөөд хартал ийм байна. Тэгвэл салбарын үндсэн мэдээлэлд анхаарлаа хандуулъя. Барилга угсралт, их засварын ажил энэ оны есдүгээр сард өмнөх оны мөн үеэс 348.6 тэрбум төгрөгөөр буурсан. Бараг 25 хувиар багассан байх юм. Агшиж буйг илтгэх үзүүлэлт үүгээр дуусахгүй.

Салбарын гол индикатор орон сууцны үнэ уруудаад удаж байна. 2013 онд оргилдоо тулж байсан орон сууцны үнийн индекс сүүлийн гурван жил дараалан уналтын замдаа орсон. Үнийн индекс өнгөрсөн нэг

Үл хөдлөхийн уналт саарч байнатөгрөгт хүрээд байна. Жилийн хугацаанд 11 хувь буюу 228 мянган төгрөгөөр буурсан гэсэн үг. Үнэ уруудаж буйг батлах бодит жишээ энэ.

Нийслэл хотод өнгө нэмэн сүндэрлэдэг шинэ орон сууцны үнийн индекс нэг жилийн хугацаанд 0.5 хувиар суларсан. Үүнээс үзэхэд шинэ орон сууцны үнийн индекст уналт төдийлэн ажиглагдахгүй байна. Цаашлаад сарын дүнгээр үнийн индекс 0.3 хувиар өсчээ. Ингэснээр дундаж үнэ 2.036 мянган төгрөгтэй тэнцэж байна. Дашрамд хэлэхэд, уншигч та шинэ бөгөөд хямд сууц хайж буй бол Сонгинохайрханыг, үнэтэйг илүүд үзэж буй бол

Сүхбаатар дүүргийг зориорой.Харин хуучин орон сууцны

зах зээлд үнийн уналт хамгийн тод харагдаж байна. Хуучин орон сууцны үнийн индекс нэг жилд 13.9 хувиар унажээ. Нэг хүрэхгүй хувиар уруудаж байсан шинэ орон сууцны индекстэй харьцуулахад энэ бол

жинхэнэ уналт. 80 сая төгрөгтэй байхад хоёр өрөө, тохилог орон сууц авчихна. Учир нь хуучин орон сууцны дундаж үнэ 76 сая төгрөгт хэлбэлзэж байна. Энэ үнэ жилийн өмнө 89 сая төгрөг байсныг “Тэнхлэг зууч” компанийн үнийн хүснэгтээс харж болно. Тэгэхээр “хууччуул” жилийн хугацаанд 13 сая төгрөгөөр хямдарчээ.

Энэ мэдээ худалдан авагчдад таатай сонгогдох нь мэдээж. Гэхдээ баярлах болоогүй. Учир нь орон сууцны үнийн индексийн уналт удааширч байна. Бүр тодруулбал, уналтын хурдаа хасаж байна. Энэ оны тавдугаар сард 11.2 хувиар хэмжигдэж байсан үнийн

уналт өнгөрсөн сарын байдлаар 7.3 хувьд хүрчээ. Өнгөрсөн зургадугаар сараас эхэлсэн энэ үйл явц шинэ болон хуучин орон сууцны аль алинд нь илэрч байна.

Нөгөө талд, ипотекийн зээл олголт саарсан. Монголбанкнаас энэ сард танилцуулсан ипотекийн зээлийн тайланд дурдсанаар наймдугаар сарын байдлаар ипотекийн зээл олголт өмнөх сарынхаас 0.2 хувиар саарчээ. Харин өмнөх оны мөн үеэс 8.7 хувиар удааширсан байна. Үүнээс үзэхэд барилгын салбарын эрэлт, нийлүүлэлт аль аль нь удааширч, үл хөдлөх хөрөнгийн зах зээл “хөлдөж” буйг харж болохоор байна.

Хуучин орон сууцны зах зээлд үнийн уналт хамгийн тод харагдаж байна.

Хуучин орон сууц нэг

жилийн дотор 10 сая төгрөгөөр

хямдарчээ



VACANCY NOTICE

We offer:• A position as Project Officer for

Animal Health within the project coordination unit, based in UB



Applications:Candidates are invited to submit a Curriculum Vitae, including at least 3 recent references and copies of certificates plus a Motivation Letter explaining the interest for the position electronically to following address: [email protected] by mentioning the project and the position no later than 15th of November 2016. Only short-listed candidates will be contacted. No additional information will be provided via telephone or emails.

Green Gold/Animal Health consolidation project (2017-2020)

The Swiss Agency for Development and Cooperation (SDC) in Mongolia seeks to hire a highly motivated professional as a Project Officer for Animal Health for its Green Gold/Animal Health Consolidation project to be implemented during the period January 1, 2017 - December 31, 2020. SDC invites highly motivated and competent professionals to apply for the vacant post.

What you bring:• Master or PhD in veterinary sciences or

agriculture with knowledge of animal health• 3-5 years working experience in

development projects in similar fields• Sound knowledge of the veterinary system

in Mongolia• Practical experiences in veterinary and

animal health system• Capacities to deliver technical advice on

animal health issues to national partners• Knowledge of the major animal health

issues in Mongolia• Interpersonal and team working skills and

capacities to deliver results on time• Availability for frequent travels in rural areas • Excellent written and spoken communication

skills in both English and Mongolian

National Project Officer for Animal Health



VACANCY NOTICE

What we offer:• A position as a Project Officer for

Sustainable Rangeland Management within the project coordination unit, based in Ulaanbaatar




Green Gold/Animal Health Consolidation Project (2017-2020)The Swiss Agency for Development and Cooperation (SDC) in Mongolia seeks to hire a highly motivated professional as a Project Officer for Sustainable Rangeland Management for its Green Gold/Animal Health Consolidation Project to be implemented during the period January 1, 2017 - December 31, 2020. SDC invites highly motivated and competent professionals to apply for the vacant post.

What you bring:• Master or PhD or Bachelor degree in natural

resource management, environment, agriculture, economy or related field

• 3-5 years working experience in development projects in similar fields

• Knowledge and practical experiences in sustainable rangeland management

• Experiences in supporting herders organisations (associations, cooperatives)

• Interpersonal and team working skills and capacities to deliver results on time

• Availability for frequent travels in rural areas

• Excellent written and spoken communication skills in both English and Mongolian

National Project Officer for Sustainable Rangeland Management

Монгол Маркетерүүдын дөрөвдүгээр чуулган энэ сарын 20-нд зохион байгуулагдах гэж байна.

“Монголын Үндэсний Маркетингийн холбоо”-ноос санаачлан төр болон хувийн хэвшлийн шилдэг маркетерүүдийг нэгэн дээвэр дор цуглуулсаар даруй гурван жилийг ардаа үджээ. Энэ жилийн хувьд 1000 маркетерүүд “Corporate&Convention Center”-т цуглах бөгөөд Монгол улсад шинэ тутам нэвтэрч буй бизнес, маркетингийн технологи,инновациас туршлага судлах боломжийг маркетерууддаа олгохын зэрэгцээ интернэт маркетинг, нөлөөллийн маркетинг, неро маркетинг зэрэг маркетингийн шинжлэх ухааны олон улс дахь хамгийн сүүлийн үеийн чиг хандлагын талаар ярилцахаар төлөвлөжээ.

Монгол улсад Маркетингийн шинжлэх ухаан үүсч хөгжөөд 22 жил болжээ.

Хэдийгээр залуу салбар боловч хамгийн хурдацтайгаар хөгжиж, дэлхийн маркетеруудтай хөл зэрэгцэн алхаж, бусад үйлчилгээний салбаруудаа манлайлан ажилласаар байна. Цаашид энэ салбар хурдацтай хөгжиж, дэвжсэнээр Монгол үндэсний брэнд, үндэсний үйлдвэрлэгчдийн бараа бүтээгдэхүүн олон улсын зах зээл дээр өндөр борлуулагдах боломжтой болох юм. Өнгөрөгч гурван жил Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн дэмжлэг дор 2000 гаруй шилдэг маркетер төрийн ордонд чуулж байсан билээ.

Тэгвэл 2016 оны “Монгол Маркетрүүдийн

Дөрөвдүгээр чуулган” нь “Бүтээлч Монгол” уриан дор маш өргөн хүрээнд зохион байгуулагдахаар төлөвлөгдсөн байна. Түүний нэг онцлог нь хүрэлцэн ирсэн маркетерууддаа ес дэх удаагийн “Реклам залгигчдын шөнө”дэлхийншилдэгрекламнышоугтолилуулахад ажээ. Мөн Шоуны үеэр дэлхийн хамгийн нэр хүндтэй рекламны фестивалиуд, тэр дундаа “Канны нарслан”, “Эпика”, “Нью Йоркийн Фестиваль”, “Алтан Бөмбөр”, “Клио Авардс” зэрэг нэр хүндтэй наадмуудаас шагнал хүртсэн зар сурталчилгааны шилдэг бүтээлийг танилцуулах юм.

Харин орой нь Сөүл Плазад байрлах “Studio” night club-т “Marketer’s Party” чөлөөт арга хэмжээг зохион байгуулж, нийт маркетеруудтайгаа баярын өдрөө хамтдаа тэмдэглэн өнгөрүүлэхээр болжээ.

Эрхэм маркетер та баярын өдрөөрөө салбарын мэргэжилтнүүдтэйгээ илүү ойр танилцаж, цаашид хамтран ажиллах боломжийг “Монголын Үндэсний Маркетингийн Холбоо” танд олгож байна. Мөн энэхүү арга хэмжээнд оролцсоноор танд маш олон боломжууд нээгдэж, цаашид таны ажил салбарын мэргэжилтнүүд дотроо хэрхэн үнэлэгдэж, олон улсын зах зээлтэй өрсөлдөх вэ гэдгийг маш хялбараар зааж өгөх болно гэдгийг “Монголын Үндэсний Маркетингийн Холбоо”-нызохион байгуулагчдын зүгээс амлаж байна.

Монголын Маркетерүүд чуулна

Зохион байгуулагч: Монголын Үндэсний Маркетингийн ХолбооХаана: “Corporate&Convention Center”Хэзээ: 10 сарын 20Холбоо барих утас: 88086030Фэйсбүүк эвент: https://www.facebook.com/events/691081154377076/Онлайн бүртгэл: event.mnma.mn

жилийн хугацаанд 7.3 хувиар буурчээ. Индексийн бууралтыг шууд үнийн уналт гэж үзэж болохгүй. Гэхдээ уг индексийг гаргахдаа нийслэл орчмын 4929 орон сууцны үнийг жигнэн, тооцдог. Тиймээс индекс орон сууцны үнийн чиг хандлагыг ерөнхийд нь илтгэнэ.

Индекс ийнхүү тасралтгүй буурч байхад үнэ яг хэдэн хувиар уначихаад байна вэ? Нэг жишээгээр үнийн уналтыг тайлбарлая. Баянзүрх дүүрэгт байрлах “Баянмонгол” хорооллын орон сууцны ам метрийн үнэ 2015 оны есдүгээр сард 2.01 сая төгрөг байв. Үүнээс яг нэг жилийн дараа буюу 2016 оны есдүгээр сард 1.78 сая

Эдийн засаг


Ам.долларын индекс долоон сарын дээд цэгт дөхөв

99903584, 99903581

Ам.долларын спот индекс сүүлийн нэг сард (нэгжээр)

АНУ-ын Холбооны нөөцийн банкны тэргүүн Жанет Йел-лен бодлогын хүүгээ алгуур нэмнэ гэж өнгөрсөн долоо хоногт мэдэгдлээ. Мөн тус ул-сын ажилгүйдлийн тэтгэмж хүсэгч иргэдийн тоо сүүлийн 42 жилийн доод цэгт хүрсэн байна. Эдгээр мэдээлэл зах зээлд хүчтэй нөлөөлөв. Гол валю тууд-тай хослох ам.долларын спот индекс долоон сарын дээд цэгт дөхөөд байна. Aм.долларын спот индекс 98.064 нэгжид

хүр лээ. Мөн голлох арван валют тай харьцуулан тооцдог “Bloomberg”-ийн ам.долларын индекс 0.4 хувиар өсөв. Тухайл-бал, ам.доллартай харьцах авст рали доллар болон БНСУ-ын воны ханш 0.3 -09 хувиар суларчээ.

Үүнээс гадна газрын тосны ханш буурлаа. WTI-ийн ханш 0.5 хувиар хямдарч, баррель нь 50.10 ам.долларт хүрсэн бол “Brent”-ийн үнэ 0.3 хувиар уруу даж, 51.81 ам.доллартай тэнцжээ.

МОНГОЛД ҮЙЛ АЖИЛЛАГАА ЯВУУЛДАГ ГАДААД КОМПАНИУД

ТҮҮХИЙ ЭД

НЭР СИМБОЛ НЭГЖ ХАНШ ($) ӨӨРЧЛӨЛТ % ОГНОО

АЛТНЫ СПОТ XAU унци 1254.34 +0.26% 10/17/2016

ЦАГААН АЛТ PLA унци 942.6 +0.33% 10/17/2016

МӨНГӨ SIA унци 17.455 +0.08% 10/17/2016

ЗЭС (COMEX) HGA фунт 211.3 +0.12% 10/17/2016

ТӨМРИЙН ХҮДЭР TIOA тонн 57.08 +1.67% 10/17/2016

WTI ТОС CLA баррель 50.19 -0.32% 10/17/2016

БРЕНТ COA баррель 51.86 -0.17% 10/17/2016

БЕНЗИН XBA 149.65 +0.19% 10/17/2016

БАЙГАЛИЙН ХИЙ NGA Mmbtu 3.235 -1.52% 10/17/2016

НҮҮРС (NYMEX) QZA тонн 40 -1.23% 10/17/2016

НҮҮРС (NEW CASTLE) XWA тонн 87.3 +3.68% 10/17/2016

ЭЛСЭН ЧИХЭР SBA фунт 0.229 -0.04% 10/17/2016

БУДАА RRA центнер 10.19 +0.3% 10/17/2016

БУУДАЙ WA бушель 422.5 +0.36% 10/17/2016

КАКАО CCA тонн 2718 +0.82% 10/17/2016

КОФЕ KCA фунт 1.554 +1.77% 10/17/2016Энэхүү ханшийн мэдээлэл нь хүснэгтэд заасан өдрийн 15 цагийн байдлаарх дүн тул үүнээс хойш өөрчлөгдсөн байх боломжтой.

▲

▲

▲

▲

▲

▼

▼

▲

▼

▼

▲

▼

▲

▲

▲

▲

НЭР СИМБОЛ ХАНШ (нэгж) ӨӨРЧЛӨЛТ ӨӨРЧЛӨЛТ % ОГНОО

NASDAQ COMPOSITE CCMP 5214.161 +0.83 +0.02% 10/17/2016DAX INDEX DAX 10529.36 -51.02 -0.48% 10/17/2016TORONTO STOCK EXCHANGE SPTSX 14584.99 -58.72 -0.4% 10/17/2016S&P/ASX 200 AS51 5388.68 -45.35 -0.83% 10/17/2016S&P 500 INX 2132.98 +0.43 +0.02% 10/17/2016SHANGHAI COMPOSITE SHCOMP 3041.167 -22.64 -0.74% 10/17/2016DOW JONES INDUSTRIAL AVERAGE INDU 18138.38 +39.44 +0.22% 10/17/2016TOP 20 MSETOP 11325.52 +13.06 +0.12% 10/17/2016FTSE 100 UKX 6988.75 -24.8 -0.35% 10/17/2016HANG SENG HSI 23029.31 -204 -0.88% 10/17/2016NIKKEI 225 NKY 16900.12 +43.75 +0.26% 10/17/2016

▲▼▼ ▼▲▼▲▲ ▼▼ ▲

RIO TINTO RIO ASX AUD

WOLF PETROLEUM WOF ASX AUD

PETRO MATAD MATD LON GBX

ASPIRE MINING AKM ASX AUD

GUILDFORD COAL GUF ASX AUD

PROPHECY DEVELOPMENT PCY TSX CAD

TURQUOISE HILL RESOURCES TRQ TSX CAD

SOUTHGOBI RESOURCES SGQ TSX CAD

XANADU MINES XAM ASX AUD

ENTREE GOLD ETG TSX CAD

ДЭЛХИЙН ГОЛЛОХ ИНДЕКСҮҮД

Тухайн өдөр арилжаалагдсан хувьцаа

НЭР СИМБОЛ БИРЖ ВАЛЮТ ХАНШ ӨӨРЧЛӨЛТ % ОГНОО

50.62 -0.84% 10/17/2016

0.025 -10.71% 10/17/2016

2.95 -5.6% 10/17/2016

0.038 +5.56% 10/17/2016

0.013 -7.69% 10/17/2016

3.25 -7.67% 10/17/2016

3.95 +2.07% 10/17/2016

0.32 +1.59% 10/17/2016

0.185 -5.13% 10/17/2016

0.33 -1.49% 10/17/2016

▼

▼

▼

▲

▼

▼

▲

▲

▼

▼

МОНГОЛЫН ХӨРӨНГИЙН БИРЖ

НЭР СИМБОЛ ХАНШ (нэгж) ӨӨРЧЛӨЛТ % ОГНОО

АПУ ХК APU 424.26 0.12 % 10/17/2016ГОВЬ ХК GOV 8600 0.00 % 10/17/2016МАХИМПЕКС ХК MMX 2650 -3.00 % 10/17/2016ДАРХАН НЭХИЙ ХК NEH 20260 1.20 % 10/17/2016СҮҮ ХК SUU 138 -0.22 % 10/17/2016АДУУН ЧУЛУУН ХК ADL 1749 2.34 % 10/17/2016БАГАНУУР ХК BAN 2303 2.36 % 10/17/2016БАЯНГОЛ ЗОЧИД БУУДАЛ ХК BNG 40000 5.26 % 10/17/2016ДАРХАН ЗОЧИД БУУДАЛ ХК DZG 15600 -13.33 % 10/17/2016ГАН ХИЙЦ ХК GHC 15300 -3.16 % 10/17/2016ЖЕНКО ТУР БЮРО ХК JTB 70.27 5.92 % 10/17/2016МОНГОЛЫН ЦАХИЛГААН ХОЛБОО ХК MCH 610 0.00 % 10/17/2016МОНГОЛ ШУУДАН ХК MNP 277 -1.07 % 10/17/2016МЕРЕКС ХК MRX 60 -1.64 % 10/17/2016

▲◄►▼▲▼▲▲▲▼▼▲

◄►▼▼

97,000

96,000

95,000

X/17 98,061

ШУТИСийн Бизнесийн удирдлагын тэнхимийн багш, эдийн засагч Д.Баярмаатай ярилцлаа. Засгийн газар бизнесийн идэвхжлийг сэргээхэд анхаарах хэрэгтэйг тэрбээр онцлов.

-Олон улсын валютын сангийн техникийн баг манай улсад ажиллаж байна. Монгол Улс 2009 онд энэ сангийн Стэнд бай хөтөлбөрийг хэрэг жүүлсэн. Тэр үеийн Монголын эдийн засгийг одоотой харьцуулахад ямар ялгаа ажиглагдаж байна вэ?

-Монгол Улс 2009 онд эдийн засгийн хүнд үетэй нүүр тулж, ОУВС-гийн Стэнд бай хөтөлбөрийг хэрэгжүүлж байлаа. Хөтөлбөр амжилттай хэрэгжиж, үр дүнгээ өгсөн. Тэр үеийг одоотой харьцуулбал нөхцөл байдал илүү хүндэрсэн байж магадгүй. 2008-2009 оны үед бизнесийн орлого өрхийн нийт орлогын 20 хувийг бүрдүүлж байв. Гэтэл одоо ойролцоогоор 14-15 хувийг эзэлж байна. Өрхийн орлогод цалин голлосон хэвээр. Цалингийн хамаарал улам тэлж байна.

Дахин нэг жишээ. 2009 онд Бизнес регистерийн санд бүртгэлтэй аж ахуйн нэгжийн

МАКРО ЭДИЙН ЗАСАГ

Зээлээс үүдэлтэй дефляци Монголд нүүрлэсэнМонгол Улсад нүүрлээд буй дефляци бусад улсынхтай адилгүй

Г.ИлчЗГМ

Боловсруулах үйлдвэрлэл

бараг 12 хувиар агшжээ

40 хувь нь үйл ажиллагаагаа түр болон бүр зогсоож байлаа. Тэгтэл одоо үүдээ барьсан аж ахуйн нэгжийн тоо 50 хувийг давсан. Үүнээс үзэхэд бизнесийн орчин тамирдаж буй нь харагдаж байна.

-Монголын эдийн засагт нүүрлээд буй дефляци ч үүнтэй холбоотой гэж зарим судлаач хэлэх юм. Энэ тухайд та ямар бодолтой байна вэ?

-Санал нэг байна. Зарим хэвлэл дефляцийг хүнсний бүтээгдэхүүний үнийн уналт болон улирлын шинж чанартай хүчин зүйлээс үүдэлтэй гэж тайлбарлаж байна. Миний бодлоор энэ бол хэт өнгөц дүгнэлт. Монголд нүүрлээд буй дефляци бусад улсынхтай адилгүй. Тухайлбал, Японыхоос өөр. Тиймээс илүү гүн гүнзгий судлах хэрэгтэй. Өнөөгийн үнийн уналт нь бизнесийн идэвхжил буурсныг л харуулж байгаа юм. Манайд үүссэн дефляци зээлээс үүдэлтэй. Түүхий эдийн үнэ өсөж, эдийн засаг сэргэж байхад их хэмжээний зээл авч, эдийн засгаа тэлсэн. Энэ үед хумих ёстой байтал урсгал зөрж, тэлэх бодлого явуулсан. Энэ нь өнөөдөр ийм байдалд хүргэж байгаа юм.

Бизнеси й н и дэвх ж и л суларсан үед төсвийн зарлагаа нэмэх нь зүйтэй гэж дэлхийн нөлөө бүхий зарим эдийн

засагч зөвлөдөг. Гэтэл энэ арга нь дотоодын үйлдвэрлэл хөгжсөн улсуудад үр дүнтэй. Монгол шиг импортлогч улсын хувьд төсвийн бодлогоо тэллээ гэхэд мөнгөний нийлүүлэлт нь хилийн чанадыг чиглэх магадлалтай.

-Тэгвэл энэ үед зээлийг хумих нь зөв үү?

-Засгийн газар бизнесийг идэвхжүүлэхэд анхаарах хэрэгтэй. Хүчээр, эсвэл авто матаар зээл олголтыг нэмэгд ү үлснээр бизнес идэвхжихгүй. Зээлийн бус аргуудыг давхар ашиглаж болно. Ялангуяа борлуулалт, экспортыг дэмжих нь зүйтэй.

Богино хугацаанд экспортыг өсгөх ямар гарц байна, түүнийг ашиглах нь чухал.

Тухайлбал, уул уурхайн салбар нь Монголын эдийн засгийн хөдөлгөгч хүч хэвээр байна. Иймд түүхий эдийн экспортоо нэмэгдүүлж болно. Бусад салбарыг ч мартаж болохгүй. Тухайлбал, хөдөө аж ахуйн салбар. БНХАУ-д мах, махан бүтээгдэхүүн экспортлох талаар ярьж байна. Үүнийг бодит ажил хэрэг болгох нь чухал. Үүнээс гадна Монгол Улс Европын холбоонд олон нэр төрлийн барааг импортын татваргүй нийлүүлэх эрхтэй. Үүнийг ашиглаж болно. Энэ

хүрээнд барууны орнуудад амжилттай экспорт хийж буй хувийн хэвшлээ дэмжих хэрэгтэй.

-Үлэмж данхайсан төсвөө далайцтай танах, эдийн засаг таа бодлогын тохиргоо хийх нь чухал болохыг олон улсын байгууллагууд сануул-саар байна. Эдийн засгаа тогтворжуулахад танд ямар санал байна вэ?

-Эдийн засгийн гуравдугаар улирлын үзүүлэлтүүдийг Үндэсний статистикийн хорооноос танилцуулсан. Макро эдийн засгийн үзүүлэлтүүдийг харахад өсөлт бараг зогсох дөхсөн байна. Хамгийн

уналттай байгаа салбар нь боловсруулах үйлдвэрлэл. Энэ салбар бараг 12 хувиар агшжээ. Нөгөө талаас, өрхийн зарлага 10 гаруй хувиар буурсан. Энэ нь энгийн иргэд бүсээ чангалж, хэмнэлтийн горимд шилжсэний шинж.

Олон улсын валютын сангийн хяналтын баг Монгол Улсад ажиллаж байна. Үүнээс үзэхэд ирэх онд Монгол Улс мөнгөний хатуу бодлого баримтлах магадлал өндөр байна. Гэтэл Грекийн туршлагыг харахад мөнгөний хатуу бодлого баримтлаад төдийлэн үр дүнд хүрээгүй байдал ажиглагдаж байна.

Өрхийн зарлага буурсан нь иргэд

хэмнэлтийн горимд

шилжсэний шинж.

YНЭ. 600₮ Хуурай, хүйтэн өвөл айсуй · 2019-08-27 · Хурлын...

Documents

Transcript of YНЭ. 600₮ Хуурай, хүйтэн өвөл айсуй · 2019-08-27 · Хурлын...