ОНЦЛОХ

ЦАГ АГААРЫН ДЭЛГЭРЭНГYЙ МЭДЭЭЛЛИЙГ 8 ДУГААР НҮҮРЭЭС УНШИНА УУ.

Бүх эрх хуулиар хамгаалагдана ©

УЛС ТӨРЕрөнхий сайд Ж.Эрдэнэбат олимпоос медаль хүртсэн тамирчдыг шагналаа. Цэргийнхний тэтгэмжийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах төслийг УИХ буцаав. ГХ-ны сайд Ц.Мөнх-Оргил ОХУ-ын Гадаад хэргийн сайд С.Лавровт илгээлт илгээжээ. УИХ-ын чуулганаар Авлигатай тэмцэх үндэсний хөтөлбөрийг баталлаа. АН Сонгуулийн ерөнхий хороо хууль зөрчиж, олонхын талд шийдвэр гаргасан гэв.

ЭДИЙН ЗАСАГУлсын хэмжээнд 22 талбайд 19 компани газрын тосны хайгуул хийж байна.Ипотекийн зээл хүссэн 481 иргэний 35.8 тэрбум төг рөгийн санхүүжилтийг шийдэв."Тавантолгой"-н хувьцаа эзэмшигчдийн ээлжит бус хурал ирэх сарын 7-нд болно.Оюутолгойн ордод хувь эзэмшдэг “Entrée Gold” 1.1 сая ам.долларын алдагдал хүлээв. АНУ-ын Холбооны нөөцийн банк бодлогын хүүгээ хэвээр үлдээлээ.

НИЙГЭМАкадемич Д.Рэгдэлийг ШУА-ийн Ерөнхийлөгчөөр батламжилжээ. 60 сая үгийн сантай мон-гол хэлний алдаа засах программыг танилцууллаа. Үерийн аюултай бүсэд 2500 орчим өрх суурьшиж байгааг НОБГ-ын дарга мэдэгдэв. 2016 оны Дэлхийн хөгж-лийн индекс тайланд 149 улсаас Монгол 76-д жагсчээ.БЗД-ийн ИТХ анхдугаар ху-ралдаанаа хийж, Засаг дар гад Д.Пүрэвдавааг дэвшүүллээ.

ДЭЛХИЙТуркийн Дотоод хэргийн яам төрийн эргэлтийн улмаас 1218 цагдааг халав. Өмнөд Солонгосын Ерөнхий лөгчийг мөрдөн байцааж болзошгүй байна.Пакистаны Карачи хотод галт тэрэгний ослоор 17 хүн амиа алджээ. Wikileaks-ийг үндэслэгч Ж.Ассанж Клинтоны и-мэйл илэрсэнд ОХУ хамаагүй гэв. Италид өчигдөр дахин газар хөдөлж, хүч нь 4.8 магнитудад хүрлээ.

ЦАГ АГААР

2016.11.04, БААСАН ~ №231 (509)

АМ.ДОЛЛАР ЮАНЬ РУБЛЬ

49200.00%

96.4900.005% 2396.13 354.49 37.79

ЗЭС 5-ЧИНГИС БОНД

1301.800.41%

777.120.27%

89.5500.06%

АЛТMSE ALL 10-ЧИНГИС БОНД

0 0 5 0 9

Зуух тарааж, утаагүй түлш үйлдвэрлэж, дулаалгын дээвэр айлуудад тараасан ч, энэ бүхний эцэст мөнөөх утаа буурсангүй. Харин одоо ямар шинэ менежментээр ажиллах нь ч тодорхойгүй байна. 3

С.Батсайхан / ЗГМ©

Ялж, ялагдаж сурахыг зөвлөв

"Зургаан нэр дэвшигч түрэмгийлэн төрийн ажлыг гацааж байна". > 2

Дунд бизнес эрхлэгчдийн гуравны хоёр нь зээлтэйБизнесийн загвар, дотоод нөхцөлөө өөрчлөх, сайжруулах шаардлагатай. > 12

Төмөр хамгаалалтаас татгалзах хэрэгтэйТөмөр гупертэй машинд мөргүү лэхэд нэг бол хүнд гэмтэл авна, эсвэл амь насаа алдана. > 7

Клинтоны туслахууд буюу хаанаасаа хаалгач нь

Оросын эсрэг үү, алан хядагчдын эсрэг үү

УЛААНБААТАР2016.11.04

ҮҮЛШИНЭ

6° -5°

YНЭ: 600₮

ZASAG.COБҮРЭЛДЭХҮҮНКОМПАНИ

~ T H E O F F I C I A L G A Z E T T E ~

ЗГМ

5

11

ЗГМ: СЭДЭВ

ЭДИЙН ЗАСАГ

Шинэчлэл хүлээсэн төрх эмнэлгүүд

Аялал жуулчлал, уул уурхай хослох боломж

Үхэх, төрөхийн зааг дээр бужиг­наж байдаг амаржих газруудын хонгилд цүдгэр гэдэстэй эхчүүд олноороо хонох нь хэвийн үзэгдэл байлаа. Харин сүүлийн нэг жилд төрөлтийн тоо бууран, “Амгалан” амаржих газар ашиглалтад орж, зарим төрөх эмнэлэг өргөтгөлтэй болсон нь энэ хүндрэлийг бага ч гэсэн сааруулжээ.

“Дөнгөж амаржсан нялх

“Говийн бүсийн өрсөлдөх чадварын чуулган” хоёр дахь өдрөө Мандалговь хотноо үргэлжилж байна. “Нэг говь, Нэг зорилго” уриан дор болж буй энэ удаагийн чуулганаар говийн бүсийн аялал жуулчлал, хариуцлагатай уул уурхай, жижиг, дунд үйлдвэрлэл болон нийгмийн баримжаатай эдийн засгийг хөгжүүлэх сэдвээр тус чуулганд оролцогчид хэлэлцэж байна. Мөн энэ үеэр хувийн хэвшлийг дэмжих болон хөрөнгө оруулалтын чиглэлээр цаашид баримтлах бодлогоо Өмнөговь, Дорноговь, Дундговь аймгийн

Б.Баярмаа@bayarmaaZGM

Б.Баяртогтох@bayartogtokhZGM

бие тэй эхийг тэргэнцэр дээр суул гаад, сул ор хайна гэдэг амаргүй. Манайх 75 ортой ч за римдаа 100­110 эх амарждаг. Ко ридортоо эвхдэг ор нэмээд, боломжоороо зохицуулдаг. Гэх дээ ийм ачаалалтай үе цөөхөн болсон” гэж Эх, хүүхдийн эрүүл мэндийн үндэс ний төвийн төрөх тасгийн эмч ярилаа. Харин Нэгдүгээр тө рөх буюу "Өргөө" амаржих газарт 2015 онд өдөрт 45 эхийг амар жуулдаг байсан бол өнөөдөр 30­40 болж буурсан байна. Тус эм нэ лэг 150 ор бүхий өргөтгөлтэй болж, “Амгалан” амаржих га зар руу Сүхбаатар дүүргийн эхчүү­дийг шилжүүлнээр ачаалал ийн хөнгөрчээ.

удирдлага танилцууллаа.Тус чуулга уулзалтыг Эдийн

зас гийн бодлого, өрсөлдөх чадварын судалгааны төв, Дундговь аймгийн Засаг даргын Тамгын га зар, МҮХАҮТ, ХБНГУ­ын Кон­рад­Аденауэр сан, Монголын эдийн засгийн чуулган болон Мон голын бизнесийн зөвлөл хамт ран зохион байгуулж байна. Эдийн засгийн бодлого, өрсөл дөх чадварын судалгааны төв(ЭЗБӨЧСТ)­ийн Удирдах зөв лө лийн дарга П.Цагаан “Говийн бүс нь Монгол Улсын нийт газар нут гийн 22.3 хувийг эзэлдэг ч нийт хүн амын 5.6 хувь нь амь дардаг.

Утаа өтгөрч, төсөв замхрав

Төрөх эмнэлгүүд тооноос чанарт шилжих цаг болжээ

Улс төр

2 ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ 2016.11.04, БААСАН ~ №231 (509)

ТОДРУУЛГА & ЗАЛРУУЛГА

Уншигч та манай сонины мэдээ, нийтлэл, сурвалжлагатай холбоотой тодруулж, залруулах шаардлагатай

санал, хүсэлт байвал

› OPED@ZASAG.CO

Утас: 99901526 хаягаар бидэнтэй холбогдоно уу.

НАМУУД

Дүүргийн Сонгуулийн хэсгийн хорооноос Ардчилсан намаас нэр дэвшсэн зургаан нэр дэвшигчийг хууль зөрчсөн үндэслэлээр нэрийн жагсаалтаас хассан тогтоол гаргасан.

» ХУРАЛГамшгийн эрсдэлийг бууруулах Азийн сайд нарын анхдугаар бага хурал Энэтхэгийн нийслэл Шинэ Дели хотноо үргэлжилж байна. 2018 онд Азийн сайд нарын II бага хурлыг Монгол Улсад зохион байгуулахтай холбогдуулан Шадар сайд У.Хүрэлсүх бага хурлын нээлтэд үг хэлэв. Мөн ОБЕГ-ын дарга, бригадын генерал Т.Бадрал “Гамшгийн эрсдэлийг бууруулах үйл ажиллагааг уур амьсгалын эрсдэлийн удирдлагын стратегид нэгтгэх, хэрэгжүүлэх улсын болон орон нутгийн стратеги” сэдвээр илтгэл тавих аж.

» ТОО

39.2Тэрбум төгрөг. Засгийн газрын тусгай сангийн тухай хуулийн хүрээнд 2016 онд 243 иргэн аж ахуйн нэгжээс 51.7 тэрбум төгрөгийн санхүүжилт хүссэн. Одоогоор 102 төсөлд 39.2 тэрбум төгрөгийн зээл олгоод байна.

» ЗӨВЛӨМЖҮАБЗ Эдийн засгийн хүндрэлийг даван туулах, тогтворжуулах хөтөлбөрийн төслийн тухай Сангийн сайдын илтгэлийг хэлэлцээд зөвлөмж гаргажээ. Уг зөвлөмжид хувийн хэвшлийг дэмжих, бизнесийн болон гадаад, дотоодын хөрөнгө оруулалтын орчинг сайжруулах бодлого хэрэгжүүлэх ёстойг онцолсон байна.

» УУЛЗАЛТУИХ-ын гишүүн Н.Энхболд ХБНГУ-ын “Фридрих Эбертийн сан”-гийн Монгол дахь төлөөлөгчийн газрын төсөл хариуцсан удирдагч Ч.Оюунгэрэлийг хүлээн авч уулзлаа. Уулзалтаар УИХ-ын туслах, зөвлөхүүдийг тус сангийн хөтөлбөрийн хүрээнд Германд дадлагажуулж, сургахад туслалцаа үзүүлж, хамтран ажиллах хүсэлт тавив.

» ШААРДЛАГА Баян-Өлгий аймгийн Ардчилсан намын хорооноос тус намын даргын үүрэг гүйцэтгэгч Д.Эрдэнэбатад шаардлага хүргүүлжээ. Уг шаардлагад фракц хоорондын талцал, хэдэн бүлэглэлийн явцуу эрх ашгаас болж АН удаа дараагийн сонгуульд ялагдсаныг онцолсон байна. Тиймээс “Нэг Ардчилал”-ын санаачилгыг дэмжиж, намын удирдлагыг гартаа авахыг санаархсан фракц, бүлэглэлийг тарааж, зөвхөн АН-ын туган дор нэгдэж, шинэчлэл эхлүүлэх хэрэгтэйг намын удирдлагадаа уламжилжээ.

» ТОМИЛГООБагануур дүүргийн ИТХ-ын анхдугаар хуралдаан болж, ИТХ-ын даргаар С.Даваасүрэн, тэргүүлэгчдээр Н.Ганбаатар, Э.Номинчулуун, Д.Батнасан, Ж.Мөнхцэцэг, Б.Батболд, А.Өсөхжаргал нарыг сонгосон байна. Харин Засаг даргаар Ц.Сандаг-Очирыг нэр дэвшүүлж, нийслэлийн Засаг даргад өргөн мэдүүлж, баталгаажуулахаар болов.

ЗГМ ТОВЧХОН

Б.Ганбаяр / ЗГМ©

Ялж, ялагдаж сурахыг зөвлөв

"Зургаан нэр дэвшигч түрэмгийлэн төрийн ажлыг гацааж байна"

Б.ТогтохЗГМ

Орон нутгийн сонгууль улс орон даяар явагдаж дууссан. Тэгвэл энэ удаагийн сумдын ИТХ­ын сонгуульд Ардчилсан намын 6900 нэр дэвшигч өрсөлдөж, 2650 нэр дэвшигч буюу 37.9 хувь нь ялалт бай­гуулжээ. Өөрөөр хэлбэл, 330 сумын 104­т нь Ардчилсан нам ялалт байгуулж, олонхыг бүрдүүлж байгаа аж. Харин нийслэлийн есөн дүүргийн 295 нэр дэвшигчээс 98 нь ялалт байгуулжээ. Есөн дүүргийн гуравт Ардчилсан нам ялалт байгуулсан гэдгийг тус намын

даргын үүрэг гүйцэтгэгч Д.Эрдэнэбат онцоллоо.

Тэрбээр “Бид энэ удаагийн сонгуульд нэг л зарчим баримталсан. Ялсан бол ялсан юм шиг байх, ялагдсан бол ялагдлаа хүлээн зөвшөөрөх хэрэгтэй. Ард түмний сон гол­тоор сонгогдсон төлөөлөгчийг хэн нэгэн хүний шийдвэрээр буцаах нь ардчилсан улс оронд байж болохгүй зүйл. МАН­ын удирдлагууд энэ үйлдлүүддээ дүгнэлт хийх ёстой. Аль аль нь ялж, ялагдаж сурах хэрэгтэй” гэв.

Түүнчлэн Баянзүрх дүүргийн Засаг дарга Д.Пүрэвдаваа тус дүүрэгт үүсээд буй нөхцөл байдлын талаар мэдээлэл өгөв. Тэрбээр “Баянзүрх дүүрэгт Ардчилсан нам 22, МАН 19 суудал авсан тухай Сонгуулийн ерөнхий хорооны дүн гарсан. Энэ дүнг СЕХ болон нийслэлийн Сонгуулийн хороо албан ёсоор зарласан. Гэвч Баянзүрх дүүргийн Сонгуулийн хэсгийн хорооны дарга ямар нэгэн шалтгаангүйгээр зургаан хүний

нэрийг хассан. Энэ удаагийн сонгуулийн хуулийн гол онцлог нь маргааныг сонгуулийн хороо биш шүүх шийдэх юм. Эцсийн маргааныг шүүх шийдэх зохицуулалтай байхад дүүргийн сонгуулийн хорооны даргын тогтоолоор хассан. Энэ бол хүчин төгөлдөр бус шийдвэр. Үүнээс үүдэн анхдугаар хуралдаанаа хийх боломжгүйд хүрээд байна” гэлээ.

Харин НИТХ­ын төлөөлөгч Д.Баттулга “Сүхбаатар дүүрэгт Ардчилсан намаас нэр дэвшсэн хоёр хүнийг хууль бусаар хассан. Энэ асуудлаар шүүхийн байгууллагад хандсан бөгөөд анхан болон давж заалдах шатны шүүхээс хууль бус гэдгийг нотолсон шийдвэр гарсан. Иймд эдгээр хүний нэр дэвшиж байсан тойрог дээр дахин сонгууль явуулах тухай шүүхийн шийдвэр гаргуулах үйл ажиллагаа явагдаж байна. Мөн тус дүүргийн долдугаар тойрог дээр ирц хүрээгүйн улмаас нэмэлт санал хураалт явуулах шаардлагатай байсан.

Гэвч Сонгуулийн хэсгийн хороо ирц бүрдсэн гэж илт гуйвуулж, 50 гаруй хүний саналаар илүү байсан МАН­ын хоёр нэр дэвшигчийг баталгаажуулсан. Үүнийг шүүхэд өгсөн. Шүүх хэрэг үүсгэсэн” хэмээн байр сууриа илэрхийлэв.

Мэдээллийн төгсгөлд орон нутгийн сонгуулийн үр дүнг гуйвуулсан албан тушаалтнуудыг шүүх болон АТГ­аар шалгуулахаар хандаад байгааг онцолсон юм.

Харин энэ талаар Баянзүрх дүүргийн ИТХ­ын төлөөлөгч А.Баяраас тодруулахад “Дүүр­гийн Сонгуулийн хэс гийн хороо ноос Ардчилсан намаас нэр дэвшсэн зургаан нэр дэвшигчийг хууль зөрчсөн үндэслэлээр нэрийн жагсаалтаас хассан тогтоол гаргасан. Гэвч нэрийн жагсаалтаас хасагдсан Ардчилсан намын зургаан нэр дэвшигч түрэмгийлэн төрийн ажлыг гацааж байна. Нэр дэвшигчдийн хууль зөрчсөн үйлдэл баримттайгаа байгаа. Тиймээс хурал гацааж буй

зохисгүй үйлдлээ нэн даруй зогсоохыг Баянзүрх дүүргийн Ардчилсан намын удирдлагаас шаардаж байна” гэсэн тайлбарыг өгөв.

Ерөнхийлөгчөөс өргөн мэдүүлсэн Авлигатай тэмцэх үндэсний хөтөлбөрийг УИХ-аар баталлаа. Уг хөтөлбөрийг Хууль зүйн байнгын хорооны хуралдаанаар хэлэлцэх үеэр УИХ-ын гишүүн Ж.Ганбаатар авлигын хэргээр ял шийтгэл хүлээсэн хүмүүсийг төрийн

­Засгийн газрын мөрийн хөтөлбөрт үйлдвэрлэлийн чиглэлийн тодорхой салбаруудад аж ахуйн нэгжийн албан татварыг 90 хувь хөнгөлөх буюу одоо байгаа 10 хувийг

нэг болгохоор тусгасан. Гэхдээ 1.5 тэрбум хүртэлх

төгрөгийн борлуулалттай аж а х у й н нэгжүүдэд хамааралтай. Уг татварын хөн гө лөлтөд дөрвөн салбарыг сонгосон. Гэвч хэлэлцүүлгийн шатанд УИХ­ын гишүүдийн саналаар 5­6 салбар нэмэгдэж, дэмжигдсэн. Дөрвөн салбарт нэг хувийн татварын асуудлыг хэрэгжүүлснээр жилд 1.3 тэрбум ам.долларын татварын хөнгөлөлт үзүүлэхээр байсан. Төсвийн орлого тэр хэмжээгээр буурна гэсэн үг шүү дээ. Тэгвэл гишүүдийн санал дэмжигдэж, таван салбар нэмэгдвэл нийт гурван тэрбум төгрөгийн татварын хөнгөлөлт үзүүлнэ.

Сангийн сайд Б.Чойжилсүрэн

­Гадаадаас авах зээлд маш болгоомжтой хандах ёстой. Улс орны аюулгүй байдлын баталгаа бол эдийн засгийн аюулгүй байдал юм. Бид зээл авах асуудлыг анхааралтай

ажиглаж байна. УИХ­ын даргын БНХАУ руу,

Ерөнхий сайдын Япон улс руу хийсэн айлчлалын талаарх албан тоот явуулахыг хүссэн. Одоогоор албан тоот ирээгүй байна. Бид дахин хүсэлтээ тавина. Бага хүүтэй зээлийг ямар үндэслэлээр авах гэж буйг тодруулах шаардлага байна. Нэг улсаас эдийн засгийн хэт хараат байх нь сайн зүйл авчрахгүй. Бид долдугаар сард ажил хүлээлгэж өгөхдөө 1.3 тэрбум гадаад валютын нөөцтэй данс хүлээлгэж өгсөн. Гэвч бидний ажлыг харлуулах гэж хийсэн мэдэгдэл олон улсад Монголын нэр хүндийг навс унагасан.

УИХ дахь АН-ын бүлгийн дарга С.Эрдэнэ

ЗГМ: ТОДРУУЛГА

Ж.Ганбаатар: Нэг хүнийг дахин шийтгэж болохгүй гэнэ

Б.Даваатогтох@datoZGM

албанд ажиллуулахгүй байх санал гаргасан ч, гишүүдийн дэмжлэг авч чадаагүй юм. Энэ талаар УИХ-ын гишүүн Ж.Ганбаатараас дараах зүйлийг тодрууллаа.

-Хөтөлбөрийг Хууль зүйн байнгын хорооны хурал-даанаар хэлэлцэх үеэр ямар санал дэвшүүлсэн бэ?

­Авлигын хэргээр ял шийт­гүүлсэн хүмүүсийг төрийн өндөр албанд ажиллуулахгүй байх санал гаргасан юм. Засгийн газрын мөрийн хөтөлбөрт ч энэ асуудал тусгагдсан байгаа. Гэвч гишүүдийн дэмжлэг авч чадаагүй.

-УИХ-ын гишүүд дэмжих-

гүй байгаа шалтгаанаа хэрхэн тайлбарлаж байна?

­Хууль зүйн байнгын хорооны дарга болон зарим гишүүн нэг хүнийг дахин дахин шийтгэж болохгүй гэх үндэслэлээр дэмжих боломжгүй гэсэн. Өөрөөр хэлбэл, нэгэнт ял шийтгэлээ авчихсан байхад төрийн албанд ажиллах эрхийг нь хязгаарлаж болохгүй гэсэн тайлбар хэлсэн. Би энэ асуудлыг Авлигатай тэмцэх үндэсний хөтөлбөрт тунхагийн зарчмаар заавал оруулах ёстой гэж байна. Ер нь Авлигатай тэмцэх үндэсний хөтөлбөр гэдэг бол шударга ёсыг тогтоож байгаа явдал. Бид ийм хөтөлбөртэй, ийм зорилттой, үүнийгээ биелүүлнэ гэж байгаа юм. Хамгийн чухал нь авлигын хэргээр ял шийтгэл хүлээж байсан хүн төрийн өндөр албан тушаалд очиж ёсгүй. Энэ чинь ёс зүйн асуудал.

-Гадны улс орнуудад ямар жишиг байдаг юм бол судалж үзэв үү?

­Гадаадад ямар жишиг байдгийг сайн мэдэхгүй байна. Гэхдээ энэ бол ойлгомжтой асуудал. Өмнө нь ямар нэгэн байдлаар авлигын хэрэгт холбогдож, итгэл алдаж байсан бол өндөр дээр албанд битгий хэл төрийн албанд томилогдохгүй байх ёстой. Үүнийг л шударга зарчим гэж ойлгодог.

ЭШЛЭЛ

Авлигын хэргээр ял эдэлсэн хүн төрийн өндөр алба хаших ёсгүй

» 330 сумын 104-т нь Ардчилсан нам ялалт байгуулж, олонхыг бүрдүүлж байгаа аж.

» Нийслэлийн есөн дүүрэгт нэр дэвшсэн 295 нэр дэвшигчээс 98 нь ялалт байгуулжээ.

» Сонгуулийн үр дүнг гуйвуулсан албан тушаалтнуудыг шүүх болон АТГ-аар шалгуулахаар хандсан.

» Утааг бууруулахад чиглэсэн төсөл хөтөлбөрүүд нь өгөөжөө өгсөнгүй, иргэд эрүүл мэндээрээ хохирсоор байна.

» Манай улсын тав хүртэлх насны хүүхдийн эндэгдлийн тэргүүлэх шалтгаанд амьсгалын тогтолцооны өвчлөл бичигдэж байгаа.

» Иргэд өөрсдөө л утаанаас хамгаалах арга хэрэглэхгүй бол засаг, төрд найдаад хэрэг алга.

3

Нийтлэлчийн булан

2016.11.04, БААСАН ~ №231 (509) ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ

Утаатай тэмцэх ажил дахиад л бүтэлгүйтэх нь. Учир нь өнөөд­рийг хүртэл Агаарын бохирдлыг буу руулах үндэсний хороо хурал даж, хийж хэрэгжүүлэх ажлын хаа чиглэлийг гарга­сангүй. Энэ байгууллагаас гаргасан үүрэг чиглэлийн дагуу хөдөлдөг газрын удирдлагууд нь хийх ажлаа мэдэхгүй суу на. Нийслэлийн Агаарын бохирд­лыг бууруулах газар л гэхэд хэрхэх нь тодорхойгүй байна. Холбогдох мэргэжилтний яриагаар “Утаагүй Улаанбаатар” хөтөлбөрийн хэрэгжилтийн хугацаа 2016 онд дуусаж буй тул өөр шинэ ажил эхлүүлэх шаардлагатай байгаа аж. Эрх бүхий байгууллага хуралдаагүй болохоор ямар хөтөлбөр хэрэг­жүүлэхийг хэлэхэд эрт байна гэсэн юм.

Харин улаанбаатарчууд өнөөх л өтгөн хар утаагаар утуулж, амьсгалсан хэвээр. Сонгинохайрхан, Баянзүрх, Чингэлтэй, Сүхбаатар дүүргийн зарим хэсэгт их бохирдлын улаан гэрэл хэдийнэ асчээ. Уг нь агаарын чанарын индекс 500 гэсэн үзүүлэлтийг давж байвал удаан хугацаагаар гадаа байж болохгүйг ДЭМБ­аас анхааруулдаг. Хятадын Бээжин, Энэтхэгийн Шинэ Дели хотод агаарын бохирдлын хэмжээ ДЭМБ­аас анхааруулсан их бохирдолтой түвшинд хүрсэн тохиолдолд аюулын дохио хангинуулж, анхааруулдаг юм билээ. Гэтэл монголчууд байдаг л үзэгдэл мэт хүлээж авсаар бүр дасчихаж. Жилийн жилд их бохирдлын улаан гэрэл асахад Онцгой байдлын ерөнхий газар ч аюулын дохио дуугаргаж

Утаа өтгөрч, төсөв замхрав2017 онд таван тэрбумыг зарцуулж, утааг 10 хувиар бууруулна

Б.Гандолгор @gandolgorZGM

байсангүй. Улаанбаатарын агаарын бохирдлыг аравдугаар сараас гуравдугаар сар хүртэл үргэлжилдэг гэж судлаачид үздэг.

Утааг бууруулахад чиглэсэн төсөл хөтөлбөрүүд нь өгөөжөө өгсөнгүй, иргэд эрүүл мэндээрээ хохирсоор байна. Эрүүл мэндийн байгууллагын статистик мэдээллийг сөхөхөд, амьсгалын замын өвчлөл эрс нэмэгджээ. Уушгиар дагнан мэргэшсэн эмчийн ярьснаар сургуулийн насныханд урьдчилан сэргийлэх үзлэг хийхэд 10 хүүхдийн хоёр нь гуурсан хоолойн үрэвсэл буюу бронхиттой байсан байна. Мөн астмаар өвчилсөн хүүхэд ч цөөнгүй бүртгэгджээ.

Сүүлийн үед амьсгалын замын өвчлөл нэмэгдэж, эдгэрэхгүй ужгирах болсныг агаарын бохирдолтой холбоотой гэж үзэж буйгаа олон улсын судлаачид тэмдэглэжээ.

Ханиад томуу зэрэг амьсгалын дээд замын үрэвсэл нь хатгалгаа болж хүндрэх нь элбэг байдаг болов. Энэ нь тав хүртэлх насны хүүхдийн нас баралтын шалтгааны 15 хувийг эзэлж байгаа гэсэн мэдээллийг Эрүүл мэндийн яамнаас гаргаж байсан. Түүнчлэн Дэлхийн эрүүл мэн­дийн байгууллагаас мэдээлж буйгаар жилд амьсгалын замын өвчний улмаас 922000 хүүхэд эндсэн гэх мэдээлэл бий.

Манай улсын тав хүртэлх насны хүүхдийн эндэгдлийн тэргүүлэх шалтгаанд амьсгалын тогтолцооны өвчлөл орж байна. 2014 оны байдлаар тав хүртэлх насны хүүхдийн эндэгдлийн 83.1 хувийг нялхсын, 54.2 хувийг 28 хоногтой нярайн эндэгдэл эзэлж

байгаа аж. Нөгөөтэйгү үр, өвлийн

улиралд үр зулбах, ураг амьгүй болох үзэгдэл элбэг тохиолддог болсон. Үүнийг ч агаарын бохир долтой холбоотой болохыг ДЭМБ­ын Суурин төлөөлөгч, доктор Су Нюунт­У өнгөрсөн жил манай сонинд ярилцлага өгөх үеэрээ онцолж байсан юм. Зөвхөн Эх хүүхдийн эрүүл мэндийн үндэсний төвд өсөлтгүй жирэмслэлтийн 400 орчим тохиолдол бүртгэгдсэн байна. Ингээд үзэхээр утаа монголчуудын эрүүл мэндэд ямар хэмжээний аюул учруулж буй нь тодорхой харагдах биз.

Японы нэгэн эмч манай улсад ирээд буцахдаа Монголд уушгины эмнэлэг байгуулбал хэдэн жилийн дараа хамгийн ашигтай ажилладаг байгууллага болох нь гэж хэлсэн нь ч учиртай. Утаатай тэмцэх тухай жил бүр яриад суугаад байх биш, дорвитой ажил хийхгүй бол уушгигүй болох цаг ойрхон байна гэснийг сануулсан дохио бус уу.

Хамгийн гол нь, утаатай тэмцэх ажил үр дүнгээ өгөөгүйд бас учир бий. Та бодоод үздээ. Өнгөрсөн жилүүдэд утаатай тэмцэх ажилд 250 орчим тэрбум төгрөг тухай холбогдох баримт тайланд тэмдэглэсэн байдаг. Гэвч үнэн хэрэгтээ тийм биш. Энэ мөнгийг хэзээ, юунд, хэрхэн зарцуулсан гэдэг тайланг өнөөдрийг хүртэл тодорхой гаргаагүй байгаа.

Зуух тараасан, утаагүй түлш үйлдвэрлэсэн, дулаалгын дээвэр айлуудад өглөө, энэ бүхний эцэст утаа буурсангүй. Харин одоо ямар шинэ менежмент гар гах вэ гэдэг нь тодорхойгүй байна.

ЖАЙКА­гийн хийсэн судал­гаагаар нэг тонн нүүрсийг шатаахад 45 килограмм нүүрс­хүчлийн хий, 12 килограмм хүхэрлэг хий ялгардаг болохыг тогтоожээ. Мөн нэг тонн нүүрснээс азотын исэл тав, том ширхэглэлт тоосонцор (PM) зургаан килограмм ялгардаг байна. Тэгэхээр нэг өрх таван

тонн нүүрс хэрэглэдэг гэж үзвэл Улаанбаатар хотын гэр хорооллын 180 мянган айл өвлийн улиралд барагцаагаар 900 гаруй мянган тонн нүүрс түлдэг гэсэн тооцоо гарч байна. Үүний дүнд 40 сая 500 мянган килограмм нүүрсхүчлийн хий ялгаруулдаг гэсэн үг. Мөн автомашинаас ялгарах хорт утаа 70 орчим хувийг нь эзэлдэг гэсэн үзүүлэлт бий. Автомашины тоо сүүлийн зургаан жилд тав дахин нэмэгджээ. Одоогоор 800 мянган машин бүртгэлтэй буюу 1000 хүнд 200 орчим машин ногддог гэсэн судалгааг нэгэн төрийн бус байгууллагаас гаргаж байсан.

Улаанбаатарын нэг иргэн өдөрт хэдэн арван килограмм хорт утаа залгиж байгааг Агаарын бохирдлыг бууруулах ү н д э сн и й хо р о он ы хон анзаардаг болов уу. Гол нь агаарын бохирдолд хүүхэд хамгийн их өртөмтгий байдаг. Автомашинаас ялгарах утаа, агаарын бохирдол хүүх дийн эрүүл мэндэд заналхийлж байна гэсэн үг.

Утааны тухай гоё үлгэр ярьж, жил бүр иргэдийг сэнхрүүлсээр байтал хууль ч гууль болов. Үндсэн хуульд монгол хүн амьд явах эрхтэй. Эрүүл аюул­гүй орчинд ажиллаж, амьдрах

эрхтэй гэж заасан. Энэ заалт байнга зөрчигдсөөр ирлээ. Гэтэл нийслэлчүүд давагдашгүй хүчин зүйл мэтээр хандсаар өдийг хүрэв.

Энэ жил утаатай тэмцэх ажил бүр ч замхрах нь. Төсөв, сан хүү хүндэрсэн гэсэн шалт­гаанаар таван тэрбум төгрөг зарцуулахаар ярьж байна. Ийн утаатай тэмцэнэ гэсэн нэрээр их мөнгө хаяж, үр дүн гарахгүй болохоор эцэстээ таван тэрбум төгрөгөөр хэмжигдэв. БОАЖЯ 2017 онд таван тэрбум төгрөгөөр утааг 10 хувиар бууруулах үүрэг хүлээжээ. Үүнээс ихийг амлаж, хийж чадахгүйгээ ч мэргэжилтнүүд хүлээн зөвшөөрсөн. Харин иймэрхүү зорилго, зорилттой ажиллавал Улаанбаатар хэзээ ч утаанаас салахгүй нь бололтой. Жилээс жилд зарцуулдаг төсөв нь ч хумигдах шинжтэй.

Эцэст нь, иргэд өөрсдөө л утаанаас хамгаалах арга хэрэг лэхгүй бол засаг, төрд найдаад хэрэг алга. ДЭМБ­ын зөвлөснөөр хүн бүр утаанаас хамгаалах амны хаалт хэрэглэж занших л өөрсдийнхөө эрүүл мэндэд оруулж буй том хөрөнгө оруулалт болох нь.

Агаарын бохирдлыг

бууруулах газар л гэхэд юу хийх нь

тодорхойгүй

Улаанбаатар-чууд өнөөх л өтгөн хар

утаагаар утуулж,

амьсгалсан хэвээр.

Сонги но- хайрхан,

Баянзүрх, Чингэлтэй, Сүхбаатар дүүргийн

зарим хэсэгт их бохирдлын

улаан гэрэл аль хэдийнэ асчээ.

С.Батсайхан / ЗГМ©

Судлаачийн үг

4 ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ 2016.11.04, БААСАН ~ №231 (509)

Эдийн засгийн шинэ нэр томъёо

Саяхны түүх. Зөвлөлт Холбоот Улс задран тусдаа 15 БНУ болж салсны дараа эхний 10 жилдээ багагүй зовлон амссан. Шилжилтийн уналт гэрлийн хурдаар явсан. Гэтэл XXI зуун тэдэнд шинэ боломж, шинэ амжилт авчирчээ. 2000–2007 оны найман жилд өсөлт мэдрэгдэж, дэлхийн нүүрсхүчлийн зах зээлд эрэлт өсөж экспортоор булж өгчээ. Орост жилийн дундаж өсөлт 7.2 хувь, Казахстанд 10.2 хувь, Азербайжанд бүр хэтрээд 17 хувь, түүхий эдгүй ч нутгаа транзитын статустай болгосных Кыргызэд 4.5 хувь, Молдавт 5.6 хувийн өсөлт өлхөн хангасан юм. 2007 оныхоо төгсгөлд дүгнэж үзэхэд хуучин СССР-ийн 15 БНУ-аас ДНБ-ээ огцом өсгөж чадсанд Азербайжан 2.4, Узбекистан 1.9, Белорусс 1.8, Армен 1.7, Казахстан 1.5 дахин өсгөж, харин Гүрж, Тажикистан, Молдав нь дотроо иргэний дайн мөргөлдөөнтэй гэдгээрээ сүүл мушгиж байв. “Зөвлөлтийн 15 БНУ” гэж Москвад ярьж бичдэг, тооцдог боловч Балтийн гурван улс тэгж нэрлүүлэх тун дургүй, тиймдээ ч энэ статистикийг тэд таашаахгүй. Энэ ч яахав, Оросыг таниулахын тулд түүвэрлэсэн түүхэн баримт.

Эдүгээ даян дэлхийд газрын тосны үнэ унаад байна. Нэг ёсондоо нефтийн зах зээл хямралын байдалтай. Бидний харж байгаагаар Орос энэ

Нефть: Хөгжлийн дарангуйлaл, технорубльхямралын зовлонг их амслаа. Аялал жуулчлал нь хумигдсан, нефтиэ дагаад рубль унасан. Нефтийн үнийн уналтын цаана хожиж байгаа нэртэй ч Иран, дайтаж буй Ирак, дайнд бараг татагдан ороод буй Саудын Араб, мөн Венесуэл, Бразил, Нигериа гээд нэрлэвэл хэд хэдэн хохирогч улс гараад ирэх ч юм шиг. Харин хожиж байгаа нь оросуудын үздэгээр Хятад, Америк, Энэтхэг, Мексик, Канад. Хямд үнэ тэдэнд ашиг өгөөд буй аж.

Оросын хувьд үнийн энэ уналтын нөхцөлд хохирогчоороо тэвчээртэй байж, улам хатуу ширүүн нөхцөлд дасан зохицох шаардлагатай хэмээн төр засаг нь уриалан дуудаж, ятгана. Өрнөдийн орнуудын оршин суугчид шиг байх албагүй, тэдэнтэй бүү барьц гэх ухуулга ч хийж байх шиг. Оросын эрх баригчид дайны байдалд эдийн засгаа бариад байхаа мэднэ. Улам ч хүнд нөхцөлд оросууд дасан зохицоход бэлэн. Санкцыг болиулъя хэмээн Путин өөрөө хүсэхгүй бол орос иргэд юу ч хийлтэй билээ? Хамт л гүрийгээд байх нь тэр.

Пулитцерийн нэрэмжит шагналт Майкл Хилтзик гэдэг хүн “Los Angeles Times” сонинд нефть ба дарангуйллыг хосолсон байх ёстой гэх санаагаар олон эшлэл авч бичихдээ Путинийг нэгдүгээрт тавьж, Украинд зэвсэгт интервенц хийсний шанд нефтийнх нь үнэ унаж буй гэх маягаар бичсэн байх юм. Өмнө нь Обаматай өрсөлдөөд ялагдсан Митт Ромни мөн ингэж ярьсныг Хилтзик эшлэсэн байна. АНУ-д Орос заналхийллээ хэмээн Ромни нэмж хэлжээ. “Украин дахь Путиний авантюр дипломатын ба эдийн засгийн сүйрэл түүнд авчирлаа” гэх үгс явж байна. Оросын талаар мэргэшсэн эксперт Андерс Аслунд нэгд, хоёрт, гуравт гэж байгаад ингэж ярьжээ. Орос гурвалсан бүтэлгүйтэлд нэрвэгдлээ. Нэгд энэ бол капитализмаас жийрхсэн дотоодын базаахгүй байдал, хоёрт өрнийнхний санкц, санкц тавиулсан Орос гадаад өрөө дахин санхүүжүүлэх боломжгүй боллоо, улсын нөөц нь хурдтай багасаж байна. Гуравт, нефтийн үнийн уналт. Нефтийн үнээс

рублийн ханш шалтгаалдаг, ханш унасан, их инфляци айсуй. Ийм нөхцөлд яадаг вэ гэвэл капитал гадагшаа урсаад байх нь тэр. Хилтзикийн зөвлөж байгаагаар Путинд Украинаас ухарч гарахаас өөр хувилбар байхгүй, тэгвэл санкцаас гарна.

Газрын тосны үнэ унаад Орос нь хамгийн хямдаар түүнийг зардаг орнуудын жагсаалтад наймдугаарт явааг Bloomberg-ийн судалгаа харуулжээ. Энэ нь литр бензиний дундаж үнээр 2016 оны III улиралд тооцож гаргасан дүн юм. Тэгэхдээ тэр хямд гээд байгаа нь Европын орнууд дотроо юм. Европт литр шатахууны доод үнэ гэж 0.58 ам.доллар (36.13 рубль) юм байна л даа. Бүр хамгийн хямд гэвэл дарангуйлагч дэглэм бүхий Венесуэлд байна.

Литр бензинийг цонжнуудаас 0.01 ам.доллар гэх үнээр авдаг гэж байна. Нэг цент юм болов уу. Хоёрдугаар байрт мөн л сонгодог дарангуйлах дэглэм бүхий Саудын Араб, литр шатахуун 0.24 ам.долларын үнэтэй. Гуравдугаар байрт мөн дарангуйлах дэглэм бүхий Иран 0.34 ам.долларын ханштай. Гэтэл Bloomberg-ийн судалгаагаар хүний эрхийг дээдэлдэг, нээлттэй ардчилсан орнуудад шатахууны үнэ лут өндөр ажээ. Нидерланд, Норвег, Гонконгт дунджаар 1.68, 1.78, 1.87 ам.доллар гэх үнэ есдүгээр сарын 1-ний байдлаар гозойж байв. Шатахуун борлуулдаг 61 улс дээр Bloomberg бүтэн улирлын турш судалгаа хийжээ.

“The New York Post” сонинд геополитик судлаач Ральф Питерсийн бичсэнээр баррель нефть 60 доллараас давж өсөхгүй удаж байгаа нь Саудын Арабын буруу бодлогоос шалтгаалж буй ажээ. Энэ нь Умард Америк дахь эрчим хүчний шинэ эрэл

хайгуулын тусгал мөн нь мэдээж, гэвч Ираныг сөхрүүлнэ гэж гүрийх нь Саудын буруу бодлого болох аж. Саудитууд Ираныг дайсагнах нь мэдээж, тэд бүс нутагтаа лалын шашны жанжлалын төлөө мөнхөд өрсөл дөгчид, үүний сацуу Сирид Асадыг унагах гэсэн Саудынхны чин хүсэлд Орос тээг тавьчихсанаас Оросыг сөхрүүлнэ гээд давхар үзчихсэн болж таарч байна. Путинийг саудитууд сөхрүүлж даанч чадсангүй.

Харин армиа улам бэхжүүлээд эхлэв. АНУ-ын Конгресс Оросын эсрэг санкцаа чангатгав, үүнд нефтийн үнийн уналт бүр ч нэрмээс болох учиртай. Гэвч байдаггүй. Тэгэхлээр нь АНУ-д өөр нэг шингэн түлш-занарын хий гаргаж ирээд “найрсаг бус” Орос, Иран, Венесуэлийг дарамталъя гэв.

Санкц, газрын тосны үнийн уналт зэргээс Орос хотойх гүйгээр барахгүй “хөгжлийн дарангуйлал”, “технорубль” гэхчлэн шал өмнөө ойлголтуудыг гаргаад ирлээ. Рублийн ханш унаж, хэт савлаж байгаагаас Орост аж төрдөг гадаадынхан хамгийн түрүүн хохирчээ. Пааникт орсон олон орос хүн рублиэ доллар, еврогоор хуу сольж эхлэв. Гэвч хадгаламжаа хямгадах сайн арга биш гэдгийг валютын зах зээл харуулаадахлаа. Эргээд оросынхоо валют руу хошуурч эхэлжээ. Яагаад ингэв? Юуны өмнө нефтийн дэлхийн үнэ цаашаа унах нь багасна, унахгүй болно, харин ч өснө гэх тооцоог эдийн засгийн шинжээчид гаргаад иржээ. Санкц нь эргээд Европын эдийн засгийн бүтцэд буруугаар нөлөөлсөн тул Орос ба Европ нь хямралаас хамт-ран гарах дипломатын гарцыг хамт ран хайхаас аргагүй болжээ. Одоо рубль зарах биш, эргүүлж худалдан авах тактик сонгох боллоо. Эсвэл рублиэ үнэ цэнэтэй бэлэн бараа бүтээгдэхүүн болгох ёстой. Мэдээж уналт Орост хаа сайгүй мэдрэгдэж байна. Гэхдээ хамгийн ихээр хохирч байгаа нь аялал жуулчлалын салбар. Гадаад руу цувж өгдөг орос аялагчдын цуваа эрчээ алдсан. Энэ нь идэж уух, өмсөх зүүхээс холуур, жаргал цэнгэлийн

Хөгжлийн диктатур гэх онол

ийнхүү Орост мэндлэх нь

ТУЗ-ийн даргаЭрдэнэбаатарын ДОЛГИОН

Тэргүүн орлогч эрхлэгчЦэвээндолгорын ЦЭВЭЭНХЭРЛЭН

Утас: 99901526

Орлогч эрхлэгчЛхагважавын СУГАРМАА

Утас: 99903584

Улс төр, нийгмийн мэдээллийн албаЭдитор Б.Гандолгор

Утас: 99901483

Эдийн засаг, бизнес мэдээллийн албаЭдитор Р.Оюунцэцэг

Утас: 99901621

Гадаад контент, соёл энтертайнментын албаЭдитор Б.Энхжаргал

Утас: 99901682

Г.ЛхагвасүрэнУтас: 99903581

Улаанбаатар хот, Сүхбаатар дүүрэг, I хороо, Энхтайваны өргөн чөлөө,

“Блю Скай тауэр” 407 тоотУлсын бүртгэлийн дугаар: 1024

Утас: 70103131, Факс: 70106065

Zasag.Co“Чөлөөт хэвлэл”

сангийн хэвлэх үйлдвэрт хэвлэв

Дугаарын удирдагчР.Оюунцэцэг

“Засгийн газрын мэдээ” сонин нь ардчилсан, шударга ёс, хүний эрхийг

дээдэлж, чөлөөт сэтгүүл зүйн хэм хэмжээг бүрнээ сахин, олон ургальч үзлийг

илэрхийлэх мэдээллийн индэр байж, нийт Монгол үндэстний ойлголцол, эв нэгдлийг

бэхжүүлэхийг эрхэм зорилгоо болгоно.

0 0 5 0 9

РЕДАКЦИ

ЗАР СУРТАЛЧИЛГАА

ХАЯГ

ЦАХИМ ХУВИЛБАР

Олхонуд Баярхүү Проф.

асуудал бол түүнийг тэвчих хэрэгтэй хэмээн Оросын төр далдуур ухуулаад байдаг нь тийм учиртай. Оросын аялал жуулчлалын компаниуд алдагдалтай ажиллаж байна.

Гэвч Оросын эдийн засгийн бүтэц өөрийг заана. Нефтиэс орж ирдэг орлого Оросын төсвийн 45 хувийг бүрдүүлдэг. Баррель нефтийн үнэ 100 доллар хавьцаа эргэлдээд байхад л болчихно. Алт-валютын нөөц нь Оросынх 74 тэрбум ам.доллар байна. Гэлээ гээд зардлыг хэмнүүлэх талаар Путин гэнэтийн лут бодлогоо тунхаглаж эхэллээ. “Манай нөөц аугаа их ээ. Нийгмийн салбарт өгсөн амлалтуудаа мөрдөж ажиллаж чадна гэдэгтээ бид бат итгэлтэй байна” – Путин хэлжээ.

Путиний тэр төлөвлөгөө гэдэгт “хөгжлийн төлөө диктатур”, мөн “технорубль” хоёр багтана. Доллар ч биш, рубль ч биш, харин технорубль гэдгээр гадаадын хүчирхэг шинэхэн техник, технологи авч нефтяник гэгчдээ зэвсэглэнэ. Өөрсдөө шинэ технологи бүтээх санхүүжилтээ тэр технорублиэрээ хийнэ. Энэ бол санхүүгийн параллел систем байх болно. Үүнд СССР-ийн үеийн туршлагыг ашиглана. Тэр үед гурван янзын рубльтэй байсан: эхний рубль нь худалдан авах, бэлнээр төлөх рубль. Бэлэн бусаар төлөх бас нэг мөнгө байх ёстой, энэ нь аж ахуйн субьектүүдийн хоорондын төлбөр тооцооны хэрэгсэл. Гурав дахь рубль нь “СЭВ-ийн рубль” (Эдийн засгийн харилцан туслалцах зөвлөл). Энэ бол клирингийн систем. Шилжих рубль – Монгол Улс өр тавьчихаад байсан мөнгөн тэмдэгт л дээ.

Зөвлөлт Холбоот Улсын үед ийм гурван санхүүгийн систем үйлчилж байсныг Путин XXI зуунд сэргээхийг хүсчээ. Ийм системээ ОХУ нь батлан хамгаалах салбарт нэврүүлнэ гэв. Тэр нь суурь машины аж үйлдвэр гэж бууна. Дараагийн салбар нь түүхий эдийн олборлолт, нефть, түүний экспорт байх болно. Долларын хараат байдлаас гаргах олон салбарыг энд хамруулна. Хөдөө аж ахуй, газар тариаланг босгоё гэвэл “технорубль” гэдгээ

NOTICE OF VACANCY (1 OF 2)MongoliaFood and Nutrition Social Welfare – Additional Financing ProjectLoan #: 3086 SFProcurement title: Project Manager

1. BACKGROUND

The Ministry of Labor and Social Protection (MLSP) is seeking to recruit experienced and qualified individual for the Project Manager position for “L3086-MON (SF): Additional Financing of Food and Nutrition Social Welfare Project”.

2. JOB PURPOSE

The Project Manager will be responsible for the overall management and monitoring of implementation of the project under the supervision of the MLSP. The Project Manager will work closely with MLSP, the executing agency, and the two implementing agencies of the project; ADB; and other partners involved in project implementation.

3. SCOPE OF WORKS, TASKS AND EXPECTED DELIVERABLES

1. Manage the staff of the project implementation unit;2. Liaise with the MLSP and ADB;3. Ensure that sufficient counterpart funds are included in the draft MLSP

budget submitted to MOF;4. Prepare quarterly and annual reports to the MLSP and ADB in line

with the project in a format consistent with ADB’s project performance management system;

5. Act as a secretariat for the project steering committee;6. Monitor the implementation of project activities and report to the

MLSP and ADB;7. Ensure overall coordination among consultants (firms and individual)

as per TOR;8. Prepare annual project work plans approved by the MLSP;9. Ensure that procurement activities and fund flow arrangements are

in accordance with ADB guidelines and government requirements;10. Support MLSP in recruiting consultants and monitor the process;11. Arrange for annual audits of project accounts and ensure their timely

submission; and12. Assist ADB missions in undertaking reviews; prepare in advance of

the missions the reviews of the status of project activities, status of consultant recruitment and procurement, implementation of covenants, and gender plan.

4. QUALIFICATION REQUIREMENTS

• Master’s degree in Public Policy, Public Administration or Business Administration;

• Minimum of 5 years of demonstrated experience in labor and social protection sector;

• Prior experience in government organizations and projects funded by the Asian Development Bank (ADB), World Bank, and other international financial organizations;

• Experience in project management, procurement and financial man-agement

• Procurement Accreditation Skills Scheme or A3 certificate for Public Procurement of Goods, Work, and Services is required;

• Well established knowledge about social sectors of Mongolia;• Highly developed analytical skills and critical reasoning abilities;• Competent in leading teams;• Result oriented, creative problem solver, high standard and values;• Capable of effective management of Administrative Staff through

action planning and execution;• Excellent negotiation and communication skills to interact with all

levels of stakeholders;• Fluency in English speaking, listening, reading, and writing.

5. REQUIRED DOCUMENTS FOR ALL CANDIDATES

1. Civil servant’s application2. Curriculum Vitae in English and Mongolia3. Copies of diploma(s) and certificate(s) with English translation4. Reference letter(s) from past employer(s) (English and Mongolia)

All interested candidates should submit his/her application and other related documents in an enclosed package to the following address:

Address: Room #805, Ministry of Labour and Social Protection, Government Building-2, UN Street, Chingeltei District, Ulaanbaatar,

Mongolia

Phone number: 51-261119

Expression of interests lacking required documents will be disqualified from the evaluation. The short-listed candidates will be invited to the interview jointly conducted by the Ministry and ADB.

Submitted documents will not be returned to applicant.

Submission deadline: 10:00 am, 17 November 2016MINISTRY OF LABOUR AND SOCIAL PROTECTION

СССР-ийн үеийн санхүүгийн хоёр дахь хэлбэр байдлаар ашиг лана. Хөдөөгийнхөнд бэлнээр нь нефть, шатахуун өгнө, цахилгаан өгнө, гэхдээ үнэгүй. Нефтийн ба эрчим хүчний компаниуд монополь байдлаа алдчих вий гэж айлтгүй. Төр гэж байдаг бол хатуу нударгаар зохицуулалт хийнэ. Нефтедоллар ба монополийн эсрэг шинэчлэл хийж байгаа тул тэр хатуу нударгаа “хөгжлийн төлөө дарангуйлал” гэж нэрлэж, ойлгуулж болно. Газрын тосны олборлолт, эрчим хүчний өсөлт байгаад байдаг, тэнд нь доллар үйлчлээд байх юм бол уналт, өсөлт хослоод, савлаад байх учраас долларыг шахахын тулд тэгж хатуурхахаас аргагүй гэнэ. Либерал чөлөөт зах зээл гэдэг рүү халдаж таарах нь байна.

Монополийн диктатур, Төв банкны диктатур гэж одоо байгаа бол түүнийг нь сө рөөд хөгжлийн диктатур гэх онол ийнхүү Орост мэндлэх нь тэр. Дарангуйлал буюу дикта тур гэдэг нь ардчиллыг хөсөр дүүл-сэн улс төрийн ойлголт байдаг бол Орост тийм биш гэж үзэх нь байна. Хийх хэлэх, ярих бүтээхийн хослол. Нэг цэгт төв-лөрүүлэх арга ухаан, менежмент.

Улс орныг хөгжүүлэх страте-гийн тодорхой төслүүд дээр аваад үзвэл үнэ төлбөргүй киловатт/цаг, үнэ төлбөргүй тээвэр, үнэ төлбөргүй хангалт, цаана нь хязгааргүй их өсөлт. Орос орон эдийн засаг, техно-логийн бүрэн эрхт байдлаа алдахгүй, эргэж найдвартай олж авахын баталгаа гэж оросын эрдэмтэд өгүүлж байна. Оросын төр засаг тун удахгүй шинэ бодлогоо зарласнаар нэг талаас байгалийн баялгаа хуримтлал болгон зөв хуваарилдаг Булан-гийн орнуудын жишгийг энэ том хавтгайд турших, эсвэл азаа үзэх, аз заяахгүй бол хэрхэх вэ гэдэгт бас хариултаа бодож боловсруулж суугаа. Нөгөө талаасаа 1960-1970-аад онд Зүүн Азийн дарангуйлагч дэглэмүүд (Өмнөд Солонгос, Тайвань гэх мэт) туршчихсан “Хөгжихгүй бол ална, шийтгэнэ” хэмээн айлгаж, сүх далайж хүчээр хөгжүүл дэг Азийн “барууд”-ын туршлагыг Орос руу татаж авчирч ч байх шиг...

►11

Манай төрөх эмнэлгүүд хэвтэх ороор гачигддаг ч хүний нөөцийн хувьд дутагддаггүй

5

ЗГМ: Сэдэв

2016.11.04, БААСАН ~ №231 (509) ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ

Шинэчлэл хүлээсэн төрөх эмнэлгүүд

◄1Үнэндээ өдөрт 30­40 хүүхэд эх

барина гэдэг норм, стандартаас давсан үзүүлэлт ч манай эмнэлгүүд ачаалалдаа тааруулан ажиллахаас аргагүй байна.

Гэсэн ч төрөх эмнэлгийн түмэн асуудал үүгээр намжсангүй. Өдгөө энгийн төрөх тасгийн ачаалал эрсдэлтэй жирэмсэн эхчүүдийн тасагт “өвлөгдөөд” байна.

ЭРСДЭЛ ДАГУУЛСАН ТӨРӨЛТ

Амаржих дөхсөн тулгар эхчүүд хүйт даасан жижиг өрөөнд чичрэн суух нь өр өвдмөөр. Хамаг байдгаараа дулаалсан ч сандал дээр хэдэн цагаар хөдөлгөөнгүй сууна гэдэг амаргүй. Тэдний зарим нь сул ор гарахыг бүтэн 24 цаг хүлээчихээд тэсэлгүй гэртээ буцдаг аж. Зарим нь даарснаас ханиад хүрч, биеийн байдал нь улам хүндэрдэг

байна. Энэ байдал “Өргөө” амаржих газрын Жирэмсний эмгэгийг эмчлэх хэсгийн энгийн дүр зураг болчихжээ. Уг тасагт төрөх хугацаа нь хэтэрсэн, эхэс нь ховхорсон, хожуу хордлоготой гээд хүндрэлтэй эхчүүд ирдэг. Нөхөн үржихүйн насны эмэгтэйчүүдийн эрүүл мэндийн үзүүлэлт нийтээрээ муудсан, орчны бохирдол ихэссэнтэй холбоотойгоор энэ хэсгийн ачаалал эрс нэмэгджээ. Ядаж байхад тус эмнэлэг дулааны шугамын төгсгөл дээр байдаг тул жирэмсэн эхчүүд байтугай эмч нар нь гадуур хувцсаа өмсөх нь холгүй суудаг болжээ. Жижүүр эмчийг оройн ээлж хүлээлгэж өгөхөд найман эмэгтэй суугаагаараа үлдсэн бол өглөөний 12.00 цагт энэ тоо буурах нь бүү хэл 13 болоод өсчихсөн байх жишээтэй.

Эх, хүүхдийн эрүүл мэндийн үндэсний төвд ч энэ дүр зураг ижил. Тус эмнэлгийн хамгийн ачаалалтай хэсэг нь мөн л Эрсдэлтэй жирэмсэн судлалын тасаг. Учир нь гуравдугаар шатлалын эмнэлэг тул бусад амаржих газраас хамгийн хүнд нь энд ирдэг аж. Энэ тасаг 65 ортой ч ачаалал нь 15­20 хувиар хэтрэх нь энгийн үзэгдэл. Сүүлийн жилүүдэд элэгний B, C вирусийн халдвар, зүрхний гажиг, бөөрний үрэвсэлтэй зэргээс гадна суурь өвчинтэйгээ хавсарсан хүнд хордлоготой эхчүүдийн тоо өссөн байна. Тухайлбал, Эх, хүүхдийн эрүүл мэндийн үндэсний төвд 2014 онд зүрх, судасны өвчтэй жирэмсэн эх 500 гаруй ирсэн бол 2015 онд энэ тоо 700 болж нэмэгдсэн гэж эмнэлгийн Тусламж, үйлчилгээний менежер Н.Алгирмаа хэллээ. Энэ нь төрөх насны эмэгтэйчүүдийн эрүүл мэндийн байдал тааруугаас гадна хорт зуршил ихэссэнтэй холбоотой гэж мэргэжлийнхэн

Эх, хүүхдийн эрүүл мэндийн үндэсний төвийн Эх барих, эмэгтэйчүүдийн эмнэлгийн зөвлөх эмч Н.Дашзэвэгээс эмнэлгийн ачааллын талаар тодрууллаа.

ЗГМ: ТОДРУУЛГА

ЗГМ: ИНФОГРАФИК

Н.Дашзэвэг: Ачаалал ихсэх тусам хүйн халдвар гарах эрсдэл нэмэгддэг

-Танай эмнэлгийн ачаалал хэр байна вэ?

­Манай төвийн Эх барих, эмэгтэйчүүдийн эмнэлгийн ажлын ачаалал байнга өндөр байдаг. Хүлээн авахад өдөрт 80­120 хүн үзүүлж, 40­60 эх амаржиж байна. Нэг эмч өдөрт 35­40 хүн үзэж байгаа нь их ачаалал. Манайх төрөх тасгаас гадна эмч нарт сургалт явуулж, судалгааны ажил хийж, арга зүйн удирдлагаар бусад эмнэлгийг хангах үүрэгтэй байдаг. Мөн хөдөө орон нутаг руу яаралтай хагалгаа хийхээр явах тохиолдол ч цөөнгүй. Гэтэл Сонгинохайрхан дүүргийн 10­н хорооны жирэмсэн эхчүүдийг хүлээж авч байгаа нь бидний ажлын ачааллыг улам нэмж байна. Дээр нь, Нэгдүгээр төрөх эмнэлгийн Эмэгтэйчүүдийн яаралтай мэс заслын өрөөний тааз нурснаас хагалгаанд орох шаардлагатай эмэгтэйчүүдийг нь хүлээж авч байгаа.

-Ачаалал нэмэгдсэнээр ямар эрсдэл гарч болох вэ?

­Эмнэлгийн үйлчилгээний чанар муудаж, эхчүүдийн дунд хүлээлт, чирэгдэл их болно. Мөн тухайн өрөөнд хүний нягтаршил ихэсч, ачаалал нэмэгдэх тусам хүйн халдвар гарах эрсдэл нэмэгддэг. Одоогоор манайд

ийм тохиолдол гараагүй ч ачаалал нэмэгдээд байвал үгүйсгэх аргагүй. Бид урьдчилан сэргийлэх арга хэмжээ авч байгаа.

-Танай эмнэлгийн ачааллыг бууруулъя гэвэл ямар арга хэмжээ авах шаардлагатай вэ?

­Юуны түрүүнд Яармагт баригдаж байгаа Дөрөвдүгээр төрөх эмнэлгийг нэн яаралтай ашиглалтад оруулах хэрэгтэй байна.

Ингэвэл Сонгинохайрхан дүүргийн эхчүүдийг тийшээ шил жүү лэх боломжтой. Мөн нөхөн үржихүйн насны эмэгтэй­чүүд эрүүл мэнд дээ анхаарвал эрсдэлтэй жирэмс лэлтийн тоо буурна шүү дээ. Хүн бүр матема­тикч болох албагүй. Харин бүгд эцэг, эх болно гэсэн үг байдаг. Тиймээс гэр бүл төлөвлөлтөө зөв хийгээд, жирэмсний хянал­тандаа эрт орох хэрэгтэй.

» “Өргөө” амаржих газрын Жирэмсний эмгэгийг эмчлэх хэсэг болон дутуу тээлтийн эмгэгийг эмчлэх хэсгээр гурван өдрийн дотор 227 хүн үйлчлүүлжээ.

» Судалгаанд оролцсон эмэгтэйчүүдийн 31.6 хувь нь илүүдэл жинтэй байна.

»Эх хүүхдийн эрүүл мэндийн үндэсний төвд 2014 онд зүрх, судасны өвчтэй жирэмсэн эх 500 гаруй ирсэн бол 2015 онд энэ тоо 700 болж нэмэгдсэн.

тайлбарлав. ДЭМБ­ын санхүүжилтээр

хот, хөдөөгийн 50 гаруй мянган хүний дунд хийсэн судалгаанаас харахад нөхөн үржихүйн насны эмэгтэйчүүдийн архины хэрэглээ нэмэгджээ. Судалгаанд оролцсон эмэгтэйчүүдийн 33.5 хувь нь ямар нэг хэмжээгээр архи хэрэглэдэг гэсэн байна. Мөн 5.5 хувь нь тамхи татдаг бөгөөд үүнээс 18.2 хувь нь өдөрт 20 ба түүнээс дээш ширхэг тамхи хэрэглэдэг гэсэн судалгаа гарчээ.

ТООНООС ЧАНАРТТөрөх эмнэлгийн ачааллыг

бууруулах эхний бөгөөд энгийн арга нь төрөх эмнэлгийн тоог нэмэх гэдгийг амтай бүхэн ярьдаг. Гэхдээ төрөх эмнэлгийн ачаалал бол зөвхөн хэвтэх орны

тухай асуудал биш юм. Ачаалал их байна гэдэг нь эмчийн нэг хүнд зарцуулах цаг улам хомс болно гэсэн үг. Ялангуяа, амь нас нь дээсэн дөрөөн дээр байгаа жирэмсэн эхэд хангалттай цаг гаргаж чадахгүй байна гэдэг эмч нарын буруу биш. Ийм давчуу хугацаанд хүндрэлтэй төрөх эхийг зөв оношилж, тохирсон арга хэмжээ авна гэдэг эмчээс багагүй ур чадвар шаардах нь ч ойлгомжтой.

Манай төрөх эмнэлгүүд хэвтэх ороор гачигддаг ч хүний нөөцийн хувьд дутагддаггүй. Нэгдүгээр төрөх эмнэлэг гэхэд хангалттай орон тоотой. Харин эмч, эх баригчийн тооны харьцаа олон улсын жишгээс урвуу байдаг гэдгийг удирдлагууд нь онцоллоо. Гаднын эмнэлгүүдэд олон эх баригчтай, цөөн тооны мэргэшсэн, чадварлаг эмчтэй байхыг чухалчилдаг. Тодруулбал, мэргэшсэн сайн эмч өөрөө эх барих чадвартай байхыг шаарддаг аж. Түүнчлэн, таван эмчийг нэг туршлагатай эмч хариуцан ажилладаг профессорын багийн систем манайд дутагдаж байгааг албаныхан онцолж байлаа. Энэ нь ахлах профессор нь багийнхаа эмч нарын эмчилгээний үр дүнг өөрөө бүрэн хариуцаж, заавар, зөвлөгөө өгдөг тогтолцоо юм. Манайд эмч бүр эмчилгээнийхээ хариуцлагыг хүлээх хуультай учраас залуу эмч нарыг хөгжихөд тушаа болсоор байна. Үүнээс гадна орны тоогоор тухайн эмнэлэгт санхүүжилт олгодог хуучны тогтолцоог ч халж, гүйцэтгэлээр нь мөнгө олгодог болбол эмнэлгийн үйлчилгээ нэг шат дээш ахина гэдгийг салбарынхан тодотгож байна. Асуудлаас салдаггүй төрөх эмнэлгүүдийн тооноос чанарт шилжих цаг аль хэдийнэ болсныг энэ бүхэн илтгэж байна бус уу.

Манайд эмч бүр эмчилгээнийхээ хариуцлагыг хүлээх хуультай учраас залуу эмчнарыг хөгжихөд тушаа болсоор байна.

С.Батсайхан / ЗГМ©

Төрөлт МОНГОЛ УЛСЫН ХЭМЖЭЭНД

2016 оны I-IX сард

2015 оны нийт төрөлт

60,849

59,3202015 оны I-IX сард

“Өргөө” амаржих газар

9163 10,707 12,423

12,742

15,917

52736059

11,020

16,002 15,917 7816

2010 2011 2012

2014 20152013 2016 оны I-IX сард

“Өргөө” амаржих газар

“Хүрээ” амаржих газар

“Амгалан” амаржих газар ЭХЭМҮТ

Цаг хугацааны эрхээр аливаа газар нутаг хэрхэн өөрчлөгдөж буйг тайлахад Робертын газ­рын зурагны цуглуулга тусалж магадгүй юм.

Роберт Берло хар багаасаа л газрын зурагт татагджээ. Сан Францискогийн унаган иргэн тэрбээр машины арын суудал дээр газрын зургийг анхааралтай гэгч нь үзсээр аян замын уртыг бардаг байв. Энэхүү сонирхол нь түүнийг 11 нас хүрэхэд газрын зурагны цуглуулга болон өргөжжээ.

Робертын цуглуулга түү-нийг 71 насандаа өөд болох хүртэл буюу 2012 он гэхэд 12 мянга хол давсан байв. Гэхдээ тэрбээр газрын зурагт дуртай-даа цуглуулаагүй аж. Харин доторхыг нь “ухаж төнхөх” дуртай байсан юм. Тоолж барш-гүй олон цагийг газрын зургийн өгөгдөл, мэдээлэл бүрийг хүс-нэгт, график, диаграмм болгон нэгтгэхэд зарцуулсаар олон арван жилийг үдэв.

Роберт Берло авто замын сүлжээнээс эхлээд жижигхэн хотуудын хүн амын нягтаршил гээд өгөгдөл бүрийг “голохгүй” цуглуулдаг нэгэн байв. Одоо тэрхүү бүх цуглуулга өмнө нь ил болоогүй байсан олон мэдээллийн эх булаг болж хувирах нь тэр.

Берлогийн хүү Марк “Аав минь мэдлэгийн том уурхай байжээ” хэмээв. Маркийг бага байхад Берло аяллын турш буудаллах, шатахуун авах, цайлах хамгийн сайн гэсэн газруудыг сонгож, аяллын маршрутаа гаргадаг байжээ. Мөн “жолоо барьж явахдаа л хаагуур, аль замыг сонгож аяллаа үргэлжлүүлэхээ газрын зураг дээр сурамгай гэгч нь холбодог байсан” хэмээн эхнэр Жуанита нь дурсав. Оройн хоолны дараа ихэнх нь зурагт үзэж, тархиа амрахаар гардаг

зуршилтай. Харин Берло л шөнө дунд хүртэл сонгодог хөгжим сонсонгоо газрын зураг дээрээ ажилладаг байжээ.

Жуанита нэгэн удаа томоо гэгч дугтуйнаас нөхрийнхөө газрын зураг, тэмдэглэлүүдийг гаргаж сонирхуулав. Нямбай гэгч нь эвхсэн тэдгээр тэмдэглэлээс Сан Францискогийн метро, автобус, таксины хуваарийн өөрчлөлтийг хэдэн арван жилээр тоймлон харж болохоор аж. Мөн төрөл бүрийн гар бичмэл, метроны удирдлагаас ирсэн захидал гээд зам болон нийтийн үйлчилгээний түүхэнд мэдээллийг хэрхэн үнэлж байсныг Берло тэр үед хэдийнэ ойлгосныг илтгэх олон баримт байв. Мөн хэд хэдэн жижиг хотыг өөрөө холбож дүрсэлсэн зурагнууд байжээ. Аав өөрийгөө хөгжөөхийн тулд л газрын зураг дээр ийн зурдаг байсан гэж боддог байснаа хүү

Марк хуваалцав. “Тэр яг л хот байгуулалтын эрт үеийн “Sim-City” зэрэг видео тоглоомын ха рандаа, цаасан хувилбараар зугаацаж байгаа мэт санагддаг байлаа” хэмээн өгүүлнэ.

Роберт Берло газрын зураг-ныхаа цуглуулгыг 2011 онд Стенфордын их сургуульд хандивласан аж. Стенфордын их сургуулийн номын санд Берлогийн бичиж, хэвлүүлсэн хэд хэдэн ном бас бий. Эдгээрийн нэг нь “Калифорни муж улсын хотуудын хүн амын түүх” хэмээх томоохон ном юм. Олон номын олон зуун хуудсанд Калифорни муж улсын хотуудын хүн амын түүхийг хүснэгт хэлбэрээр үзүүлсэн байдаг. Бүр Сан-Диего хотыг анх байгуулах испаничуудын суурьшил эхэлсэн 1769 оноос хойш шүү дээ. Харин номынхоо өмнөтгөлд Калифорни муж улсын нутаг дэвсгэрт хүн суурьшиж байсан газруудаас нэгийг нь ч орхигдуулалгүйгээр хүн амын түүхийг дахин бичихийг оролдсон гэдгээ Берло дурдсан байна. Тэрбээр АНУ-ын Хүн амын тооллогын товчооны мэдээллийг бүрэн гүйцэд болгоход өөрийнх нь ном ихээхэн тус болно хэмээн найдсан нь энэ аж. Берло эл

номоо бичиж эхэлсэн 2000 оноос өмнө АНУ-ын Хүн амын тооллогын товчооны тооллогод газар нутгийнх нь хил хязгаарыг албан ёсоор хуульчилж өгөөгүй жижиг суурингуудын хүн ам орхигдох тохиолдол хэвийн үзэгдэл байжээ.

Харин түүний газрын зургийн цуглуулгыг Стенфордын их сургуулийн Улс төр судлаач Клейтон Нолл улс төрийн үүднээс судалж буй аж. Тодруулбал, АНУ-ын хурдны замын сүлжээний хөгжил тус улсын улс төрийн бодлоготой хэрхэн холбогдож буй уялдаа холбоог гаргах зорилготой аж. Түүнчлэн хурдны замын сүлжээг тэлснээр Америкийн улс төрд хот, хөдөөгийн зааг ялгаа хэрхэн үүссэнийг судлах юм байна. Судалгааны төслийн багийнхан Берлогийн цуглуулгыг эхний ээлжинд дижилтал хувилбарт оруулахаар ажиллаж буй аж. Хаа байсан 1926 оноос хойших авто замын сүлжээний зургуудыг дижитал хэлбэрт оруулах ажилдаа төслийнхөн одоогоор хэдийнэ 3000 цаг зарцуулаад байна. Гэхдээ нэгэнт дижитал хэлбэрт оруулж эхэлсэн л бол статистик шинжилгээг давхар хийгээд явдаг аж.

Роберт Берло бусад газрын зураг цуглуулагчдаас огт өөр. Цуглуулагчдын сонирхол ихэвчлэн түүхэн юм уу, хийц, хэвлэлт сайтай газрын зургаар хязгаарлагдах төдий. Марк Берло хааяа аавтайгаа хамт газрын зураг цуглуулагчдын арга хэмжээнд оролцдог байжээ. Гэвч тэнд ирсэн цуглуулагчид болон аавынх нь хооронд асар том ялгаа байгааг Марк ойлгосон байна. Тэрбээр “Аав тийшээ газрын зураг авах гэж очиж байгаагүй юм. Харин газрын зурагт байгаа статистик, жижиг гэлтгүй тоо баримт бүрийг хайж очдог байсан” хэмээв. Роберт Берло ийн мэдээллийг нь авсан газрын зураг дээрээ цэнхэр өнгөөр серийн дугаар тавьдаг зуршилтай аж. Үүгээрээ олон цуглуулагчийн цухлыг барсан гэдгийг хүү нь хожим дурссан билээ.

“Аав минь өнөөгийн ертөнцөд өөрчлөлт хийхийг хүссэн учраас л ийн ажилладаг байсан. Яагаад гэвэл, анхан шатны мэдээлэл цуглуулах нь түүний хамгийн сайн хийж чаддаг байсан ажил. Тэр зүгээр л мэдээлэл цуг-луулж, эр гээд түүнийгээ хүмүүс ашиглаж болох хэмжээнд гаргаж тавь сан” хэмээн Марк өгүүлэв.

Танин мэдэхүй

6 ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ 2016.11.04, БААСАН ~ №231 (509)

Газрын зургийн нууц

ЦАХИЛГААН БАРАА ГАР УТАС

1. "Toyota Vitz" зарна. 2010 онд үйлдвэрлэгдсэн. 2016 онд орж ирсэн. Утас: 880011232. Автомашины хагарч цуурсан шил наагч зарна.Хүргэлттэй. Үнэ: 35000Утас: 996799623. Шинэ дугуйнууд зарна.Үнэ: 100.000 төгрөгУтас: 880067344. Agiom шинэ дугуйнууд зарнаУтас:99101688 /Үнэ тохирно/5. 2009 oны "FX35" хямд зарна. Үнэ: 25 сая Утас: 991114686. "G500" zarna 2004­2012. Дотор гаднагүй он залуу болгосон машин оролцуулна. Утас: 999934347. 2003 оны 2012 орж ирсэн сувдан цагаан өнгөтэй, beams­2.0 мотортой, ухрах камертай "Grand mark 2" яаралтай зарна.Үнэ 5 сая. Утас: 966517948. 2009 оны "HUMMER H2" зарна.Утас:917778779. 2008 оны "LX570" зарна.Үнэ:60 сая Утас: 9911146810. "Full option A8" зарна. Утас: 9999510811. "Sonata 6" маш хямд зарна. 2­3 хоногийн өмнө орж ирсэн.Утас: 94981894 , 88067150

ҮЛ ХӨДЛӨХ НОМ, ХЭВЛЭЛ

1. Бүх төрлийн ном хэвлэл худалдаалж байна.Утас: 991441542. Хуучин номнууд зарна.Утас: 94640105 3. Бизнес удирдлагын магистерийн ангид хэрэглэгдэх 2003­2008 оны Pearsons interna­tional edition номнуудыг тус бүр 30.000 төгрөгөөр зарна. Утас 991536374. Ээж ба хүүхэд ном зарна. Утас: 990894015. Сэргэн мандалтын үеийн нэрт зураачдын бүтээлийг өнгөтөөр хэвлэж, орос хэлээр нийтэлсэн Монголд цөөн байдаг уран зургийн ном зарна. Утас: 996259216. Монго лын залуучуудад хүн төрөлхт ний хөгж лийн их алхаатай хөл нийлүү лэхийн зэрэгцээ өөрийн үндэсний зан заншил, ухамсар, ёс суртахууныхаа үнэт зүйлийг гээлгүй зөв хослуулан авч явахыг зөв ухамсарлан ойлгуулах энгийн хялбараар илэрхийлж чадсан “Монгол хүний хөгжил төлөвшлийн ДЭЭД УХААН” ном уншигчдын гар дээр очиж байна.Утас: 981110297. Бизнес удирдлагын магистрийн ангид хэрэглэгдэх 2003­2008 оны Pearsons interna­tional edition номнуудыг тус бүр 30.000 төгрөгөөр зарна. Утас: 99153637

1. Америк элчиннгийн урд 2­3өрөө байр зарна 11­р хороололд Америк элчиннгийн урд талд 2­оос 3 өрөө байр зарна. СБД­ийн хажууд Америк элчиннгийн урд тал­д, 11­р хороолол, 1989 оны, 70,63 м.кв, 3­н өрөө 55,21м,кв 2­р өрөө 9 давхарын 3­9 давхарт, тавилгагүй, гал тогоо тусдаа, ариун цэврийн өрөө тусдаа цэвэрхэн, өвөлдөө дулаахан, наран талруу харсан цонхтой 2­3 өрөө сайхан байр зарна. /1­мкв 1,700,000­1.650.000/ Утас:919040102. 10­р хороололд Сувилахуйн сургуулийн хойно 47м.кв хоёр өрөө байр зарна.Утас: 881921303. Төмөр замд СОТ­н таван давхарт угсармал байрны хоёр өрөө байр зарна. Утас: 994664944. Урлан бүтээх төвийн хойно байрлалтай. "Хурд" констракшн барьсан, ванн, жорлон тусдаа бүх цонх наран тал руугаа харсан байр. Том тагттай. Утас: 911816185. Хан­Уул дүүрэгт Peace town хотхонд 58.92м.кв байр зарна машин оролцуулж болно. Утас: 990976396. Модны 2­т угсармалын гурван өрөө байр зарна. Утас: 99105070 7. 2 өрөө үйлчилгээ явуулах боломжтой байр зарна БЗД 8­р хороо Баянзүрх хотхон 108­р байрны 1­р давхарт дэлгүүр, сургалт, цэцэрлэг, үйлчилгээ явуулах боломжтой 43 мкв 2 өрөө байр хямд зарна. Хаяг: Офицерийн тойргоос уруудаад Баянзүрх хотхон 108­р байр Утас: 80612065

1. Гэр болон оффиссын сүлжээ хүрдэггүй газарт сүлжээ дахин дамжуулагч суурилуулна. Угсралт тохиргоо үнэгүй.Утас: 757520202. Black iPad mini Wi Fi 64GB багтаамжтай. Үнэ: 400.000. Утас: 889981383. Ipad1 wifi 16gb зарна. Утас: 990025084. Төмөр гадаргуутай 2TB багтаамжтай зөөврийн hard диск зарна. Утас: 988866555. "Sony Vaio core i5" notebook хямд зарна. Үнэ:500.000 Утас:881027406. Sony 15.6 Core I7 560­d зарна. model VPCF133FX In­tel(R) Core(TM)i7 Q740 1.70 ghz Ram 4g hhd 500gb Display 15.6 inch numlockУтас: 887717677. “Kory notebook shop” бүх төрлийн used нөтбүүк, таблет худалдаалж байна. Үнийн хувьд хамгийн хямд, өргөн сонголттой. Өдөр бүр 11.00­20.00 цагийн хооронд ажиллана. Утас: 899979868. Wifi хүч нэмэгч дамжуулагч суурилуулна. Утас: 75752020

КОМПЬЮТЕР БА ДАГАЛДАХ ХЭРЭГСЭЛ

UBshop.mnЧӨЛӨӨТ ХУДАЛДААНЫ ПЛАТФОРМ

Юу авмаар байна? Юу зармаар байна?

ubshop.mn сайтад та зараа байрлуулбал манай сонины зарын энэ хэсэгт шууд орох юм. Зөвхөн кирил үсгээр бичсэн, холбоо барих утас, зарах үнэ нь тодорхой зарууд энэ хэсэгт орохыг анхаарна уу.

UBSHOP.MN

АВТОМАШИН

1. Соронзон орны хүчээр агаарт эргэлдэх ДЭЛХИЙН БӨМБӨРЦӨГ бүхий сувенир зарна. Утас: 960129382. Германаас ирсэн мотор (generator) зарна. Цоо шинэ. Утас:990934693. Нийтийн хоолны бизнест чухал хэрэгцээтэй тоног төхөөрөмж болох хөргүүртэй шүүгээ үнэ тохиролцож яаралтай зарна. Дээд талдаа салад, ногоо зэргийг хөргөлтийн шаардлагын дагуу хадгалах найман секцтэй, доод талдаа хөргөгчтэй шүүгээтэй. /гурван сар л хэрэглэсэн/ Гадуур нийтийн хоолны тоног төхөөрөмжийн дэлгүүрт 2.600.000 төгрөгөөр худалдаалагддаг, эрэлт хэрэгцээ өндөртэй тоног төхөөрөмж юм. Худалдах үнэ: 2 саяас эхэлнэ. Худалдах доод үнэ: 1.8 сая.Утас: 757520204. Солонгосоос оруулж ирсэн сүүлийн үеийн шинэвтэр хоёр хаалгатай том хөргөгч яаралтай хямд зарна. Утас: 99236582

1. Ухаалаг цагтай байхад утсаа хаях, дуудлага сонсохгүй байх асуудалгүй боллоо. GSM сүлжээ SIM карт дэмжинэ. Дурын дугаар руу залгах дуудлага хүлээн авах боломжтой. Мессеж бичих, сэрүүлэг, цаг, pedometer, тооны машин гэх мэт олон үйлдэлтэй.Утас: 96012938 , 998188322. АНУ­аас ирсэн "iPhone 6" 16GB gold, gray. Үнэ:1.250.000 шинэ, задлаагүй. Утас:991273313. АНУ­аас ирсэн цоо шинэ задлаагүй “Factory Unlocked Iphone 6s” 16gb хар өнгөтэй утас зарна. Үнэ: 1.800.000 ­гаас хямдраад 1.700.000 Утас: 990854244. Евро стандартын оригинал "Samsung Galaxy S6" утас зарна. Үнэ: 800.000 Утас: 996062935. Хамгийн сайн гэгддэг official SM­N900 note 3 зарна. Утас: 995090456. Дубайгаас авч ирсэн 18к “Vertu signature rose gold” зарна. Үнэ: 1.5 сая. Утас: 99979107

МӨНГӨ, САНХҮҮ

1. Бүх төрлийн зээлийг барьцаагүйгээр түргэн, шуурхай чөлөөлнө. Шимтгэл 1 хувиас бага. Утас: 95351111, 89201111, 90222255

Хувиргасан амьд организмтай барилгын материалаар хийсэн байшин газар хөдлөлтөд нурахгүй байх боломжтой хэмээн эрдэмтэд үзэж байна.

Их Британийн эрдэмтэд гене-тикийн өөрчлөлттэй цемент гар гаж авах туршилт хийж эхэл-жээ. Туршилт амжилттай болбол ийм цемент барилгын чанарын стандартын нэг хэсэг болно гэдэгт тэд итгэж байгаа аж.

“Боддог” цементийг хөгжүүлж буй био дизайнерууд өмнө нь бетон засах чадвартай бактери гаргаж авсан шинэхэн төгсөгчид юм. Энэ удаагийн бүтээл нь хөрсөнд ирсэн даралтын хариуд өөрөө өөрийгөө барьцалдуулах чадвартай цемент юм байна. Тэд уг бактерийг гаргаж авахын тулд 122 бактерын генийг судалжээ. Үүний үр дүнд бактерын геномын дарааллыг өөрчилж, ирж буй даралтын хэмжээ ихсэх тусам хоорондын барьцалдах чадварыг нь сайжруулан хувиргасан байна.

Яваандаа био дизайнерууд цавуулаг уургийн генийг био-цемент бий болгох чадвартай генээр орлуулахаар төлөвлөж буй аж. Ингэснээр байшинг аюулгүй болгож, өөрөө өөрийгөө барьдаг суурь бүхий байшин барих боломж бүрдэх юм.

Хятадын эрлийзжүүлсэн цагаан будааны нэрт эрдэмтэн Юань Лунпин саяхан биологийн шинжлэх ухааны олон улсын хуралд нэгэн шинэ нээлтээ танил цуулжээ. Тэрбээр өөрөө судлан тарьж буй шорвог усны цагаан будааныхаа ид шидийг хуваалцаж, тариалах боломж бо-лол цооны талаар ч дурдсан байна.

Юань Лунпин “Шорвог усны цагаан будааны хөгжилд гэрэлт ирээдүй бий. Хятад улсад газар тариалан эрхлээгүй 10 сая га талбай хужирлаг газар бий. Мөн тэнгисийн эрэг дагуух газрын хэмжээ нийтдээ 670 мянган га. Энэ бүхнийг ашиглан шорвог усны тутарга тарих юм бол 0.06 га бүрээс 300 кг ургац авах боломжтой” гэсэн байна.

Өдгөө Шаньдунь мужийн Чиндао хотод шорвог усны цагаан будааг туршилтын журмаар тарьж байгаа аж.

Роберт Берло­гийн газрын зу раг цуглуулах со нир хол нь бусад цуг луу­лагчаас огт өөр

З.Цэлмэг@tselmegZGM

“Боддог” цементСОНИРХОЛТОЙ ТУРШИЛТ

Шорвог усанд тутарга тариалж байна

Тэрбээр мэдээллийг

"ухаж төнхөх" дуртай байсан

мөргөлтийн хүчийг өөр дээрээ шингээдэг тул бусдад учруулах хохирол нь хавьгүй багассан юм.

Өдгөө тусгай зориулалтын төмөр гупертэй машины асууд-лыг улс орон болгон янз бүрээр зохицуулж байна. Зөвхөн 2000 онд Европын хэмжээнд төмөр гупертэй машинд мөргүүлснээс болж 2000 хүн нас барж, 18 мянган хүн гэмтсэн судалгаа гарчээ. Энэ үеэс хойш Европын холбоо шинээр үйлдвэрлэж буй автомашинд (тусгай зориулалтынх л биш бол) төмөр гупер суурилуулахыг хориглсон. Харин Австралид 2002 онд bullbar-тай холбоотой тусгай стандарт гарсан юм. Энд зааснаар зайлшгүй шаардлагатай биш бол хүмүүст аюул учруулж болох төмөр гупер суурилуулахыг хоригложээ. Харин Орост гар хийцийн тоноглол тавибал торгууль хүлээлгэдэг байна. Үйлдвэрийн бус аргаар хийсэн учир аюултай гэж үздэг аж.

Манай орны тухайд төмөр гупертэй машин замаар сүлжилдэх нь энгийн үзэгдэл. Хэн дуртай нь өөрийн машиндаа ийм тоноглол суурилуулж болно. Харин энэ асуудлыг зохицуулсан дүрэм журам огт байдаггүй талаар албаны хүн хэллээ. Бид Замын цагдаагийн газрын Урьдчилан сэргийлэх, олон нийттэй харилцах хэлтсийн мэргэжилтэн, цагдаагийн ахмад Я.Соронзонболдтой уулзаж, төмөр гуперийн талаар зарим зүйлийг тодруулсан юм.

-Дэлхийн олон оронд төмөр гупер автомашинд суу ри-луулахаас татгалзах болжээ. Харин Монголд энэ төрлийн

хэрэглээг зохицуулсан дүрэм, журам байдаг уу?

-Автомашины гуперийг ихэвч лэн хуванцар материалаар хийдэг. Энэ нь тухайн машин ямар нэг байдлаар мөргөлдөхөд цохилтын хүчийг өөр дээрээ шингээх, бусдад хор хохирол бага учруулах зориулалттай. Харин төмөр гуперийг олон улсад bullbar гэж нэрлэдэг. Энэ нь тусгай зориулалттай автомашинд хэрэглэх ёстой зүйл. Бартаат замын болон цэрэг, цагдаа, хүчний байгууллагын машинд голдуу хэрэглэдэг. Өөр дээрээ болон тухайн тээврийн хэрэгсэлдээ аюул учруулахгүйгээр цохилтын хүчээс хамгаалдаг тоноглол. Ийм тоноглол хийсэн машиныг ихэнх улсад төв суурин газар явахыг хориглосон байдаг.

Харин Монголд төмөр гупер хэрэглэх ёстой юу, үгүй юү гэсэн тодорхой стандарт, дүрэм журам байхгүй. Гэхдээ стандарт байхгүй гээд хэн дуртай нь хэрэглээд байж болохгүй л дээ. Учир нь маш их эрсдэлтэй. Дэлхий нийтэд хүний амь нас хохирсон ослын 12 хувь нь төмөр гупертэй автомашинаас болсон гэсэн судалгаа бий.

Мөн төмөр гупертэй автомашин цагт 25 км-ийн хурдтай явж байгаад хүн мөргөвөл 40 км/цагийн хурдаар мөргөсөнтэй адил хохирол учруулдаг бай на. Хөдөлгөөнд оролцож бай гаа хүмүүст энэ мэт аюул занал-хийлэл учруулж байгаа тул хэрэглэх шаардлагагүй.

Үйлдвэрээсээ зориулалтын төмөр гупертэй машин орж ирдэг. Зарим төрлийн жийп болон УАЗ-ийн машинууд ийм байдаг. Ийм машиныг замын хөдөлгөөнд оролцуулахгүй гэсэн журам байхгүй. Гэхдээ зохицуулалт байхгүй юм чинь яасан ч яахав гэсэн байд лаар хандмааргүй байна. Хөдөлгөөний аюулгүй байдал, бусад тээврийн хэрэгсэл, явган зорчигчоо бодох ёстой. Ядаж л замын хөдөлгөөнд оролцохдоо маш болгоомжтой байхгүй бол том аюул учруулж мэднэ.

Сүүлийн үед автобусанд төмөр гупер хийдэг болж. Энэ бол маш аюултай. Мэдээж тухайн автобусны жолооч явган зорчигчийг мөргөнө гэж хөдөлгөөнд орохгүй л дээ. Гэхдээ автын осол дандаа санамсар болгоомжгүйгээс болдгийг санахад илүүдэхгүй. Бусад оронд төмөр гуперийг тодорхой хэмжээгээр хэрэглэдэг. Гэхдээ манайх шиг суудлын автомашин болон автобусанд хэзээ ч суурилуулдаггүй.

Албаны хүний хариулт ийм байна. Тиймээс мундаг тоног-лолтой машин уналаа гэж онгирох биш, бусдын эрх ашгийг хүндэлж, төмөр хамгаалалтаас аль болох татгалзах нь зүйтэй юм байна.

7

Авто

2016.11.04, БААСАН ~ №231 (509) ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ

Стандарт байхгүй гээд хэн дуртай нь хэрэглээд байж болохгүй

Г.Баярсайхан@bayarsaikhanZGM

Б.ЭнхжинЗГМ

Төмөр хамгаалалтаас татгалзах эрин

Урдаа төмөр хамгаалалт суурилуулсан том том жийпнүүд сүртэй харагдана. Мөргөлдөхөд машин нь эвдрэхгүй, жолооч гэмтэл авахгүй амар л даа. Ийм тоноглолыг олон улсад bullbar гэж нэрлэдэг юм билээ. Харин манайд бол ихэвчлэн гупер гэж ярина.

Төмөр гуперийг анх Австралид хэрэглэж эхэлжээ. Зам дээр давхиж явахад имж урдуур нь үсрэн гарч ирээд машин гэмтээх болсон тул жолооч нар тусгай тоноглол суурилуулсан юм. Энэ үед төмөр гуперийг машины хамгаалалтын зайлшгүй хэрэгсэл гэж үздэг байв. Яваандаа бусад оронд дэлгэрч, бүр гоёл чимэглэл болж хувирчээ.

Гэвч удалгүй төмөр тоног-лолын сөрөг тал ажиглагдах боллоо. Энэ нь бусад машин болоод явган зорчигчид маш их хохирол учруулж байв. Ялангуяа, явган зорчигч төмөр гупертэй машинд мөргүүлэхэд нэг бол хүнд гэмтэл авна, эсвэл амь насаа алдана. Тиймээс то моохон үйлдвэрлэгчид ма-ши ны гуперийг хуванцраар хийх болжээ. Хуванцар нь

Төмөр гупертэй машинд мөргүү-

лэхэд нэг бол хүнд гэмтэл авна, эсвэл амь насаа алдана

Өвлийн эхэн сар гарч, хүйт орохтой зэрэгцээд жолооч нар өвлийн дугуйгаа хийх шаардлага тулгардаг. Зун, өвлийн дугуй хийцийн хувьд өөр, барьцалдах чадвараар ялгаатай тул зайлшгүй солих нь зүйтэй. Харин жолооч нар болж өгвөл шинэ дугуй авч тавих нь чухал гэдгийг мэргэжлийн хүмүүс хэлж байна.

Өдгөө манайд зарагдаж буй дугуй ихэвчлэн 10 жилийн настай, тухайн орондоо ашиглалтын хугацаа нь дууссан байдаг. Харахад хээ нь шинээрээ, ямар ч асуудалгүй мэт. Гэвч дугуй үйлдвэрлэснээс хойш 3-4 жилийн дараа хатаж эхэлдэг аж. Өөрөөр хэлбэл, барьцалдах чадвар нь муудна гэсэн үг. Ийм дугуй хөдөлгөөнд оролцож байх үед эрсдэл үүсгэх нь мэдээж. Тиймдээ ч өндөр хөгжилтэй оронд үйлдвэрээс гараад удсан л бол дугуй шинэ байсан ч хэрэглэдэггүй байна.

Зарим оронд өвлийн ду-гуйг хэдэн сард хийх ёстой зэрэг хэрэглээг зааж өгсөн байдаг. Манай орны тухайд жолооч нар өөрсдөө мэдээд шийддэг. Гэхдээ дугуйгаа солих хамгийн тохиромжтой үе нь аравдугаар сар гэдгийг Замын цагдаагийн газрын мэргэжилтнүүд санууллаа. Аравдугаар сар гарсан л бол цас ороогүй байсан ч дугуйгаа солихыг тэд зөвлөсөн. Учир нь гадаа хүйтрэхэд асфальтан зам

хөлддөг. Ийм зам дээр зуны дугуйтай явбал гулгах, шарвах эрсдэл бий. Харин өвлийн дугуй халтиргаатай, хөлдүү замд явах чадвар өндөр. Тиймээс заавал цас орохыг хүлээлгүй дугуйгаа солих нь болзошгүй эрсдэлээс хамгаалах чухал алхам болж байна. Хэрэв одоог хүртэл зуны дугуйтайгаа яваа жолооч байвал яаравчлах хэрэгтэй болох нь.

Шинэ машин худалдаж авсан жолооч даатгалд хамрагдах ёстой болдог. Тэгвэл зарим оронд даатгалын газар нь дөрвөн ширхэг өвлийн дугуйтай машины л даатгалыг хийнэ гэсэн шаардлага тавьдаг аж. Өвлийн дугуйны ач холбогдлыг ийм өндрөөр үнэлсэн хэрэг. Энэ бол дарамт биш, хөдөлгөөний аюулгүй байдлын соёл юм.

Зуны дугуйгаа сольсон ууЗӨВЛӨГӨӨ

Японы Nissan компани Note загвартаа шинэчилсэн е-Power хэмээх өвөрмөц технологи бүхий гибрид хүч дамжуулах анги ашиглав. Уг загвар нь дотоод шаталтын хөдөлгүүр, цахилгаанаар ажилладаг хүч дамжуулах ангийн шилдэг хослол болж чадлаа хэмээн үйлдвэрлэгч нь тайлбарлаж байна.

Энэхүү е-Power гибрид хүч дамжуулах ангийг цахилгаанд залгаж цэнэглэх шаардлагагүй нь гол давуу тал болж байна. Одоогоор ийм технологи ашиг-ладаг гибрид хүч дамжуулах ан гитай BMW i3 зэрэг бүх авто машиныг гадаад сүлжээнд залгаж цэнэглэдэг. Залгаж цэ-нэг лэх шаардлагагүйн ачаар жолооч машины цэнэг хэр үлдсэн эсэхийг байнга шалгаж, ца-хилгаанаар цэнэглэх станц хайх шаардлагагүй болж байгаа юм.

Шинэ Note загвар нь дотоод шаталтын хөдөлгүүр зүтгэх хүч үүсгэх нэг эх сурвалж

болдог гибрид машинаас онц лог ялгаатай. Урд дугуйг зөвхөн цахилгаан мотор эр-гүүлнэ. Цахилгаан мотор нь урд суудал дор байрлуулсан литий-йоны аккумулятороос тэжээл авч ажиллана. Дугуй болон хүч дамжуулах анги-тайгаа холбогддоггүй, дотоод шаталтын хөдөлгүүр нь зөвхөн аккумулятороо цэнэглэх үүрэг-тэй.

Шинэ Note-ийн шатахуун хэмнэлтийн үзүүлэлт одоогоор тодорхой бус. Гэхдээ “Энэхүү е-Power технологитой машины дотоод шаталтын хөдөлгүүр тэр бүр ажиллаад байхгүй. Шатахуун хэмнэлт нь ялангуяа хотын нөхцөлд уламжлалт гибрид машинуудаас ч илүү” хэмээн Nissan компани тайлбарлав.

Уг загварыг эхлээд Японы дотоодын зах зээлд нийлүүлэхээр төлөвлөж байна. Цаашид шинэ-чилсэн e-Power технологийг Nissan-ий бусад загварт ч ашиглах юм.

Нэг удаагийн цэнэгээр үнэм-лэхүй хол зай туулах чадвартай “Ногоон” автомашинаар АНУ-ын Tesla Model S загварыг нэрлэ-сээр өдий хүрлээ. Уг амжилтыг Японы Honda компанийн Clarity FCV загвар 589 километр болгон эвдэж чадлаа.

Өнгөрсөн онд Токиогийн авто-салонд нийтэд анх сонирхуул сан уг загварыг удахгүй АНУ-ын зах зээлд нийлүүлнэ. Ус тө рөгчийн элементээр ажил ладаг 177 морины хүчтэй цахил-гаан мотор бүхий уг заг вар нь өдөр тут мын хэрэглээнд бензин болон ди-зель хөдөлгүүртэй ижил үзүүлэлт бүхий автомашинаас ялгарах

юмгүй хэмээн үйлдвэрлэгч нь тайлбарлаж байна.

Устөрөгчөөр цэнэглэх станц одоогоор АНУ-д ч төдийлэн түгээмэл бус. Honda компани Clarity FCV загварыг “Ногоон” тээврийн хэрэгслийн дэд бүтэц хамгийн сайн Калифорни муж улсад борлуулах юм. Шинэ загварын үнийг албан ёсоор зарлаагүй ч 60 мянга орчим ам.доллар байх болов уу хэмээн хэвлэлүүд таамаглаж байна.

Prius-ээс хэмнэлттэй Nissan NoteУстөрөгчийн автомашинHonda Clarity FCV

ОНЦЛОХ МЭДЭЭ

Г.ОчирбатЗГМ

ЗГМ: ИНФОГРАФИК

6,000,000

60,000

50,000

40,000

30,000

20,000

10,000

01970 1980 1990 2000 2010

Жил бүр дунджаар ийм тооны осол бүртгэгддэг

40%

10% 28% 660,000 4.6

33% 30%согтууруулах

ундаа хэрэглэсэн үедээ жолоо

барьсан

хайхрамжгүй жолоодлогоос

хурдаа тохируулж яваагүйгээс

үүдэлтэй

ЗУУРДААР АМИА АЛДАГДСДЫН

АНХААРАЛ САРНИСАН ЖОЛООДЛОГО

СЕКУНД

гар утсаараа мессеж

бичсэнээс

утсаар ярьж байхдаа

Машин барьж явахдаа гар

утас ашигласан тохиолдол

Мессеж бичих үед замаас

харцаа салгадаг дундаж хугацаа

хүн анхаарал нь сарнисан2012 онд 421,000жолоочийн гаргасан ослоос болж гэмтэл авчээ

3 жолооч тутмын нэг нь жолооны ард мессеж бичдэгээ хүлээн зөвшөөрсөн

5 хүн тутмын нэг нь машин барих үедээ сүлжээгээр хайлт хийж

байснаа хүлээн зөвшөөрчээ

АНУ-ЫН АВТОМАШИНЫ ОСОЛ

ОСЛООР АМИА АЛДСАН ХҮНИЙ ТОО

Лавлах

8 ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ 2016.11.04, БААСАН ~ №231 (509)

THE CORPORATE HOTEL AND CONVENTION CENTRE

“Nomadic Ballet Production” энэ сарын 11, 13, 19-нд 12.00 болон 16.00 цагт “Цасан гоо ба долоон одой” нэртэй тоглолт хийх гэж байна. 1937 онд ах дүү Гриммийн зохиолоор Уолт Дисней студид бүрэн хэмжээний хүүхэлдэйн кино болгон бүтээсэн энэхүү алдарт зохиолыг Монголд анх удаа бүрэн хэмжээний сонгодог балетын хэлбэрээр толилуулна.

CORPORATE HOTELАзийн шилдэг дизайнер Д.Отгонжаргалын “O Couture" загварын шоу энэ сарын 12-нд 19.00 цагт болно. Энэ үеэр шинэ жилийн баярт зориулсан гоёлын даашинзны загваруудыг танилцуулна. Тасалбарын үнэ 100-150 мянган төгрөг.

МОНГОЛ БӨХИЙН ӨРГӨӨ Говь-Алтай аймгийн “Хантайшир” дэвжээний 15 жилийн ойд зориулсан улс, аймгийн алдар цолтой хүчит 224 бөхийн барилдаан арваннэгдүгээр сарын 12-ны 14.00 цагаас болно.

UB PALACEУлсын филармонийн гоцлол дуучин Т.Аминагийн “Асан дурлая” бие даасан тоглолт арваннэгдүгээр сарын 11-нд 19.00 цагаас ганцхан удаа болно. Тоглолтод ирсэн хүн бүрт дуучны хоёр дахь цомгийг бэлэг болгон өгөх юм. Тасалбарын үнэ 20 мянган төгрөг.

МОНГОЛЫН УРЧУУДЫН ЭВЛЭЛМэргэжлийн театр үүсэж хөгжсөний 85 жилийн ойг угтаж тус театрын ерөнхий зураач Т.Ганхуяг бие даасан уран бүтээ-лийн үзэсгэлэнгээ толилуулж байна. Үзэсгэлэн энэ сарын 7-ныг дуустал үргэлжилнэ.

CROCUS EVENT HALL1980-1990-ээд онд хөгжийн ертөнцийг эзэгнэж байсан Английн “London beat”, Германы “La Bouche” хамтлагийн тоглолт өнөөдөр 19.00 цагт болно.

MNB Bloomberg Боловсрол Монгол ТВ08.00

12.00

14.00

18.00

20.00

22.00

09:20 “211 дүгээр камер” уран сайхны кино

12:00 “Соёл эрдэнэ” хөтөлбөр

14:30 “Итгэл сэтгэлийн гал” хөрөг нэвтрүүлэг

17:30 Залуу зохион бүтээгч -2016

21.05 Баасан гараг (шууд)

22.50 “Хатагтай Дизигийн жолооч” уран сайхны кино

08.00 "Bloomberg Daybreak Asia" шууд орчуулгын хөтөлбөр

11.00 "Made In Mongolia. Натурал Эссеншлс ХХК" нэвтрүүлэг

14.00 "Хөрөнгө оруулалт 2016" тусгай хөтөлбөр

17.00 "Bloomberg Surveillance" шууд орчуулгын хөтөлбөр

20.00 "Блумбергийн ярилцах цаг" нэвтрүүлэг

22.00 "Хөгжилд хүрсэн түүх" нэвтрүүлэг

09.45 "Монголчууд XX зууны эхэнд" нэвтрүүлэг

12.15 "Улаанбаатар би чамд хайртай" ОАК 3 дугаар анги

14.05 "Ялалт" ток шоу (Авто спортын ОУХМ Д.Болдбаатар)

19.00 "Баг" ОАК 5 дугаар анги

20.40 "80 саяын уналт" асуулт хариултын шоу нэвтрүүлэг

23.00 "Найзууд" ОАК 201,202 дугаар анги

09.30 Тог тог тог (season-3) 19 дүгээр хэсэг

11.40 "Хар хаймран гутал" хүүхэлдэйн кино 49 дүгээр анги

15.00 Өөрчлөлт (season-4) 24 дүгээр хэсэг

18.00 “Наашаа цаашаа” нэвтрүүлэг

21.00 "Бидний таван хүүхэд" ОАК 53 дугаар анги

22.30 "Хавай 5-0" (season-6) ОАК 19 дүгээр анги

ТВ ХӨТӨЛБӨР ОНЦЛОХ ҮЗВЭР

Алдарт хөгжмийн зохиолч Ж.Вердийн үдэш

Улсын дуурь бүжгийн эрдмийн театрын арваннэгдүгээр сарын тоглолтын хуваарь гарчээ. Энэ сард тус театрын уран бүтээлчид Ж.Чулууны "Уран хас", П.И.Чайковскийн "Хунт нуур" болон “Франческа да Римини”, З.Хангалын “Эрдэнэсийн охид” балет, Ж.Пуччинигийн "Чио Чио Сан" дуурь тоглоно. Монголын болон дэлхийн сонгодог урлагийн бүтээлүүдийг үзэгч олонд толилуухаас гадна энэ сарын 17-нд Италийн Парма хотын театртай хамтран алдарт хөгжмийн зохиолч "Ж.Вердийн үдэш" тоглолт хийх юм байна. Түүний "Аида", "Травиата", "Трубадур", "Риголетта" зэрэг оргил бүтээлүүдээс толилуулах аж. Түүнчлэн их зохиолч Д.Нацагдоржийн мэндэлсний 110 жилийн ойд зориулан Б.Дамдинсүрэнгийн "Учиртай гурван толгой" дуурь, Ж.Мэнд-Амарын “Үйлийн гурван толгой” балет гарна.

НИСЛЭГИЙН ЦАГИЙН ХУВААРЬУБ-Хонконг 07.20 10.50Хонконг-УБ 12.00 17.40УБ-Токио 08.55 13.40Токио-УБ 14.40 20.10УБ-Сөүл 09.45 12.50Сөүл-УБ 14.20 17.50УБ-Бээжин 18.55 20.10Бээжин-УБ 21.10 00.40

УБ-Москва 13.50 14.28Эрээн-УБ 18.00 11.15УБ-Бээжин 07.15 14.04УБ-Хөх хот 20.00 20.49Хөх хот-УБ 22.50 11.15УБ-Эрхүү 21.10 02.40Эрхүү-УБ 15.35 06.20УБ-Сүхбаатар 21.15 05.12Сүхбаатар-УБ 20.55 05.03УБ-Эрдэнэт 20.30 07.45Эрдэнэт-УБ 19.10 05.48УБ-Замын-Үүд 17.20 07.05Замын-Үүд-УБ 17.35 08.55

ГАЛТ ТЭРЭГНИЙ ЦАГИЙН ХУВААРЬ

Б.БямбаЗГМ

ЗГМ: КОМИКС

Монгол Улсад орох, гарах эрхийн хүчин төгөлдөр баримт бичиг бүхий Монгол Улсын болон Монгол Улсад оршин суух зөвшөөрөл, олон удаагийн визтэй гадаад улсын иргэнийг бүртгэл хяналтын цахим төхөөрөмж ашиглан нэвтрүүлж эхэллээ.

Цахим гарцаар саадгүй, шуурхай нэвтрэхийн тулд урьдчилан бүртгэл хийлгэх шаардлагатай. Үүний тулд гадаад паспорт дээрээ наалт буюу цахим гарцаар нэвтрэх зөвшөөрөл олгосон талаарх тэмдэглэгээг хийлгэх юм. Ингэснээр цахим гарцаар 5­15 секундийн хугацаанд шалгагчгүйгээр шуурхай нэвтрэх нөхцөл бүрдэж буй. Наалт наалгах хүсэлтэй иргэдийг “Чингис хаан” олон улсын нисэх буудал, Дүнжингарав дахь Нийслэлийн үйлчилгээний нэгдсэн төвд ажлын өдрүүдэд 08.00­ 17.00 цагт бүртгэж байна. Бүртгэл хийлгэх явцдаа баруун, зүүн гарын долоовор хурууны хээ өгч, төхөөрөмжид цээж зураг авахуулна. Цахим гарцаар нэвтрэх зөвшөөрлийг зорчигчийн бичиг баримт, визийн хүчинтэй хугацаагаар олгоно.

Бүрдүүлэх материалын жагсаалт.Анкет (Бүртгэлийн ажилтнаас авах)Гадаад паспорт (хүчинтэй

хугацаа зургаан сараас доошгүй байх)

БҮРТГЭЛ

Хилээр 5-15 секундэд нэвтрэх боломжтой

ЦАГ АГААР

УЛААНБААТАР XI.4 6o

-5o

XI.5 -2o

-9o

XI.6 -6o

-10o

XI.7 -6o

-16o

XI.8 0o

-13o6 м/с

8м/с

9 м/с

7 м/с

10 м/с

7 м/с

7 м/с

6 м/с

6 м/с

6 м/с

Бага зэргийн цас орноҮүлшинэ Үүлшинэ Үүл багаснa Багавтар үүлтэй

УВС 0o

-7o

ХОВД 5o

-3o

ЗАВХАН 6o

-6o

БАЯНХОНГОР 5o

-7o

ГОВЬ-АЛТАЙ 2o

-9o

ӨВӨРХАНГАЙ 8o

1o

АРХАНГАЙ 7o -1o

ХӨВСГӨЛ -2o

-7o

БУЛГАН 5o

-5o

ТӨВ 5o

-5o

ДУНДГОВЬ 11o -5o

ӨМНӨГОВЬ 11o

-3o

ГОВЬ-СҮМБЭР 7o

-4o

ДОРНОГОВЬ 6o

-7o

СҮХБААТАР 6o

-5o

ХЭНТИЙ -4o

-11o

СЭЛЭНГЭ -4o

-9o

ОРХОН 3o

-1o

ДАРХАН-УУЛ -4o

-8o

ДОРНОД 2o

-8o

БАЯН-ӨЛГИЙ7o

1o

Билгийн тооллын 5Өвлийн тэргүүн шарагчин гахай сарын таван шар мэнгэтэй цагаан бар өдөрҮс засуулбал: Эд мал арвижнаНаран ургах, шингэх: 07.46-17.33Барилдлага: ИдэрШүтэн барилдлага: Тийн мэдэхгүй

Аргын тооллын арваннэг-дүгээр сарын 4, Сугар гараг. Бил гийн тооллын 5. Гар одтой, цагаан бар өдөр.

Өдрийн наран 07 цаг 46 минутад мандан, 17 цаг 33 минутад жаргана Тухайн өдөр морь, нохой жилтнээ аливаа үйлийг хийхэд эерэг сайн ба бар, туулай жилтнээ сөрөг муу нөлөөтэй тул элдэв үйлд хянамгай хандаж, биеэ энхрийлүүштэй. Эл өдөр эе, эвээ ололцох, хамтын хөдөлмөр эхлэх, гэрээ хэлцэл байгуулах, найр хурим хийх, бэр гуйх, инж өгөх, авах, үнэт эрдэнийн зүйл авах, сүм дуганыг сэргээх, амилуулах, өглөгийн түллэг хийх, хишиг дуудуулах, хот балгадын үйл, цэрэг, цагдаагийн үйл, тангарагаа буцаахад сайн. Гөлөг тэжээх, золиг гаргах, бомбын үйл, хүүхэд хөлд оруулахад муу. Өдрийн сайн цаг нь хулгана, үхэр, луу, могой, хонь, нохой болой. Хол газар яваар одогсод баруун урагш мөрөө гаргавал зохистой. Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулбал эд, мал арвижна.

ЗУРХАЙ

14. Эрин үе15. Тарчиг хоосонХӨНДЛӨНГӨӨР:1. Хэрэглэж эдэлсэн хуучин нэхий4. Өвлийн спортын хэрэгсэл5. Монголчуудын нэгэн уламжлалт тоглоом, .... хаях6. Арга заль10. Монгол ардын дуу13. Оросын автомашины марк15. Монголд өргөн хэрэглэгдэж ирсэн Чехийн мотоцикл16. Шашны номыг эхлүүлэх баргил хоолойт17. Урт үргэлжлэх уулсТАШУУГААР:1. 1960-аад оны сүүлчээрх

ЗГМ: СҮДОКҮ

(Өмнөх дугаарын хариу)

5

97

3

9

9

6

2

9

4

68

2

15

7

658

1

3

2

357896124

128345697

469712853

874961235

291583476

635427918

983274561

746159382

512638749

ҮГИЙН СҮЛЖЭЭ

Өмнөх дугаарын хариу / 11.03

ҮЗВЭР

Нью-Йоркт үүссэн хөдөлгөөн, урлагийн нэг төрөл3. Авхаалж11. Оросын агуу яруу найрагч12. Шарилжны төрлийн өргөст ургамал

БОСООГООР:1. Өэлүн эхийн өсгөж хүмүүжүүлсэн олзны таван хүүгийн нэгэн. Мэргэдийг дарахад олдсон хүү2. Завхан аймгийн харьяат улсын харцага3. Тайланд улсын хуучны нэр

5. Монгол гэрийн дээврийн доор байх давхарга7. Далайн зөөлөн биетийн бүрхүүл, сувд гаргадаг хатуу эд8. Ромын католик шашны тэргүүн9. Шимийн архийг нэрж гаргадаг ундаа

О Д О О Б Э Р Х

Н А М Ж Й Л Ж АБ

Х А Р А

А М А Р С А Н А

Н А А Р У Ч И Г

Н Г АГ

И

АЖ

В

ОЙ

ЭЛ

ЧО

ЛО

НО

ФИ

РГ

АН

АВ

Б

Л

Л

А

1 2 3

6 79

1211108

151416

17

5

13

4

ЗӨВЛӨГӨӨ

Дархлааг дэмжих долоогоно

Эм судлалын судалгаагаар долоогоны жимсний ханд нь туршилтын амьтны зүрхний үйл ажиллагааг тэтгэхийн хамт их тундаа захын болон дотоод эрхтэнүүдийн судсыг өргөсгөдөг байна. Долоогонод байдаг ур солын, олеанын хүчил нь зүрх, тархины цусны эргэлтийг эрчимжүүлэхийн зэрэгцээ артерийн даралтыг бууруулна. Түүнчлэн цусан дахь холестерины хэмжээг бууруулах, тайвшруулах үйлдэлтэй.

Долоогоны жимс, цэцгээр бэлт гэсэн эмийг зүрхний ажиллагаа доголдож зүрхний невроз, хэм алдагдах, зүрхний үйл ажиллагаа сулрах, нойр хулжих, бамбай булчирхайн үйл ажиллагаа хэт ихсэх, судас хатуурах, эмэгтэйчүүдийн цэвэр шил тийн үед цочимтгой ууртай болох зэрэгт хэрэглэнэ. Шингээлт сайжруулах, биеийн тамир тэнхээ нэмэгдүүлэх, бөө рөнд хүч оруулах, дуслыг тогтоох үйлдэлтэй.

Н.Эрдэнэбаяр, Э.Тамир©

Mr. Баагийгийн ПАЯН.....

Өөө яг унах нь

ээ.

Арай л удаж байна

шүү ...

Үсэрвэл үсрээчээ. Энэ

чинь одоо ажлаасаа хоцорлоо.

ТЭТГЭЛЭГ

Ерөнхийлөг-чийн нэрэмжит тэтгэлэг олгоно

Шилдэг оюутанд олгох Мон­гол Улсын Ерөнхийлөгчийн нэрэмжит тэтгэлгийг жил бүрийн тав, арванхоёрдугаар сард олгодог уламжлалтай юм. Энэ удаагийн тэтгэлгийг амжилттай сурч хөдөлмөрлөн, үлгэр жишээ онцгой амжилт гаргасан дотоодын дээд боловс ролын сургалтын бай гуул лагын бакалаврын хөтөл бөрийн өдрийн ангийн оюутан, коллеж, мэргэжлийн сургалт, үйлдвэрлэлийн төвийн 30 хүртэлх суралцагчид олгох аж. Тэтгэлэгт нэр дэвшигчийн материалыг энэ сарын 15­ны дотор Ерөнхийлөгчийн Тамгын газарт хүлээн авна.

Дүрвэгсдэд харгис хандаж байгааг Amnesty International шүүмжлэв

Их Британи агаарын бохирдлыг бууруулах ажлыг яаравчлав

Цахим наймааг цэцэглүүлэгч Хятад залуус

Amnesty International-ийн тайлан Италийг талархагч олон улсын тусламжийн байгууллагын магтаалтай зөрчилдөв. > 10

Лондонд агаарын бохирдлоос үүдэлтэй өвчин жил бүр 9400 хүний үхлийн шалтгаан болдог. > 10

Хятад залуусын жилийн дундаж орлого 2024 он гэхэд 13000 болж өсөх төлөвтэй. > 10

Кортни ВиверАрдчилсан намын нэр дэвшигч

Америкийн Ерөнхийлөгчийн сонгуульд ялбал хэн Цагаан ордонд орж, хэн нь тэндээс гарах тухай яриа өрнөж эхэллээ.

Хиллари Клинтон албаны харилцаанд хувийн и­мэйлээ ашигласан болон энэ талаар Холбооны мөрдөх товчооны шинэ мөрдөн байцаалт зарла сан. Энэ нь 2016 оны Ерөн хий­лөгчийн сонгууль болоход долоо хүрэхгүй хоног үлдээд буй үед саналыг эргүүлэх эрсдэл үүсгэв. WikiLeaks­ээс илчилсэн материалууд АН­ын нэр дэвшигчид үзүүлэх улс төрийн нөлөөг багасгах тэмцэл ид дундаа явагдаж байна. Үүний зэрэгцээ Клинтоны талынхны бужигнасан ертөнц дотор нөлөөний төлөөх өрсөлдөөн ширүүсэв. Ингээд Клинтоны бараа бологсдын хэн нь хэн бэ. Ардчилсан нам Цагаан ордонд ямар үүрэг гүйцэтгэх вэ гэдийг авч үзье.

ХУМА АБЕДИН: ХАМГААЛАГЧ

Олон жилийн турш улс төрийн ажиглагчид удаан хугацаанд Хилларид ажиллаж буй хувийн туслагч залуу эмэгтэй ямар үүрэгтэйг сонирхож ирсэн. Хэрэв хатагтай Клинтон Ерөнхийлөгчөөр сонгогдвол тэр Цагаан ордны захиргааны тэргүүн болох уу. Клинтоны

Эрика СоломонОросын цэргийнхэн Алеппо

хотод бүгсэн босогчдыг баасан гараг гэхэд эндээс гарахыг тулган шаардав.

Энэ хугацаанд 200 мянга орчим энгийн иргэн хашигдсан Сирийн хоёр дахь том хотыг бөмбөгдөхгүй юм байна. Башар Асадын дэглэмийг дэмжин хэдэн сарын турш агаарын дайралт хийсэн оросууд босогчдод хандан 09.00­19.00 цагийн хооронд хоёр чөлөөтэй зурвасаар дамжин зэвсэгтэйгээ гарахыг санал болгосон юм. Энгийн иргэд болон шархдагсад бусад зургаан зурвасаар бүслэгдсэн хотоос гарч болно.

Босогчид харин оросуудыг эндээс гаргах талаар хэлэлцээ хийж болох юм гэжээ. Альдин Аль Зинки бүлгийн төлөөлөгч Ясир Алиюсуф “Хэрэв Москва үнэхээр энх тайвныг хүсэж байгаа юм бол тэд босогчидтой хэлэлцээ хийж, Сирийн дайны талбараас нэр хүндээ гутаалгүй гарч болно” гэж мэдэгдсэн байна. Тэрбээр оросууд 15 хоног гал

зогсоосон хэмээвч бөмбөгдөлт үргэлжилсэн гээд “Бид Оросын зүгээс зарласан нэг талын гал эвлэрлийг хүсэхгүй байна. Бид бүслэлтийг сэтлэх ажиллагаа эхлүүж байгаа.Нэлээд ч урагш давшсан” гэжээ.

Олонх бүлэг болон дэмжигчид аюулгүй гарцыг үл зөвшөөрч, хүн амын бүтцийг хүчээр өөрчлөх гэсэн оролдлого хэмээн буруутгав. Дэглэмийн цэргүүд босогчдыг бүслээд хүмүүс гарахыг зөвшөөрөх хүртэл замуудыг хааж байсан туршлага бий. Сирийн сөрөг хүчний дийлэнхийг хүн амын олонх болох суннит мөргөлтнүүд бүрдүүлдэг юм. Мөн тэднийг бүс нутгийн суннит шашинт улсууд болон өрнөдийнхөн дэмжиж байгаа юм. Ерөнхийлөгч Асадыг голдуу үндэсний цөөнх алавит шашинтнууд болон Оросын хүчин, хөрш зэргэлдээ Ливан, Ирак улсуудаас ирсэн шийт шашинтны зэвсэгт бүлгүүд дэмждэг.

Сирид зургаан жил үргэл­жилсэн иргэний дайны хамгийн

ширүүн тулалдаан Алеппо хотод болсон бөгөөд баруун хэсэг нь Засгийн газрын цэргүүдийн хяналтад байдаг. Харин зүүн хэсэг нь олон сар бүслэгдээд буй босогчдын гарт байна. Гал зогсоохоос өмнө Орос ба Сирийн байлдааны онгоцууд хотыг тасралтгүй бөмбөгдөж, дэд бүтцийг сүйтгэснээс гадна ус, эм, хүнс, цахилгааны хангамж тасалдсан юм. Босогчид хотын баруун хэсэг рүү гадаадын дэмжигчдээс нийлүүлсэн гэх пуужин, их буугаар буудан цохилт өгч байгаа.

Оросын Батлан хамгаалах яамны төлөөлөгч лхагва гарагт хэлэхдээ аюулгүйн гарцыг Владимир Путины тушаалаар “учир утгагүй хохирлоос зайлсхийхийн тулд” зохион байгуулж байгаа гэв. Алеппод гал зогсоох асуудлаар Орос, Америкийн олон удаагийн хэлэлцээр амжилт хүрээгүй ба талууд бие биеэ үүнд буруутгасан. Москва болон түүний Сирийн түнш нь аядуу гэгдэх босогчид Аль Кайдыг

залгамжлагч Жабхат аль Шам гэгч жихадын бүлгээс салан тусгаарлахын тулд хүчин чармайлт тавихгүй байна гэж шүүмжиллээ. Аль Шамынхан хотын бүслэлтийг сэтлэх дайралтыг удирдаж бай гаа юм. Босогчид болон тэдний өрнөдийн хийгээд бүс нутгийн дэмжигчид нь үүнд цаг хугацаа шаардлагатай бөгөөд бөмбөгдөлтийн улмаас хэт даврагчдын нэр хүнд өсөж байна гэжээ.

Ийм мухардмал байдлын дүнд Оросын тал энхийн хэлэлцээг хойшлуулснаа мэдэгдэв. Оросын Батлан хамгаалахын сайд Сергей Шойгу “Энхийн хэлэлцээний үйл явцыг эхлүүлж, Сирид тайван амьдралыг буцаан авчрах боломж тодорхойгүй хугацаагаар хойшлогдлоо. Одоо өрнөдийн түншүүд хэний эсрэг тэмцээд байгаагаа тодруулах цаг нь болсон. Оросын эсрэг үү эсвэл алан хядагчдын эсрэг үү” хэмээн анхааруулжээ.

Клинтоны туслахууд буюу хаанаасаа хаалгач нь

ЖОН ПОДЕСТА: БОДИТООР СЭТГЭГЧ

Хакердуулсан и­мэйлүүдийн хүсээгүй баатар болсон энэ хүн хатагтай Клинтоны суртал­чилгааны тэргүүнээр ажиллаж, улс төрийн тавцанд үзүүлдэг арга бари лаа давтаж буй. Тэр­бээр Клинтоны ертөнцөд дээш ахих, олны анхаарлыг тата хыг хүсдэггүй агаад хурц, сийрэг толгойтой ахмад дайчин. Зусарч бял дуучид болон араас хутга­лагчид зонхилдог орчинд ноён Подеста хатагтай Клинтоны дутагд лыг ил тод, бодитойгоор хар даг боловч түүнд үнэнч хэвээр үлджээ.

2015 оны зун төрийн хэрэгт хувийн и­мэйл ашигласан талаар шуугиан дэгдэх үед Клин тон сэтгүүлчдээс зайгаа барьсан юм. Тэрбээр энэ тухайд “Хэрэв Хиллари есдүгээр сарын Хөдөлмөрийн баяр хүр­тэл сэтгүүлчдээс зугтвал амиа хорлосноос ялгаагүй. Бид халуун тогооноос уурыг нь гаргах ямар нэг арга олох хэрэгтэй” хэмээн сануулжээ. Дональд Трамп хэрвээ Подеста миний суртал­чилгааны тэргүүн байсан бол и­мэйлд бичсэн зүйлийнх нь төлөө би түүнийг халах байсан гэж мэдэгдсэн. Хатагтай Клин тон түүнийг Цагаан ордонд захир­гааны тэргүү нээр авчрах тухай яриа нэлээд түгсэн. Ноён Подеста Билл Клин тоны үед уг албыг ха­шиж байсан туршлагатай нэгэн.

НИРА ТАНДЕН: ҮНЭНИЙГ ӨГҮҮЛЭГЧ

Хатагтай Клинтоны урт хуга­цааны улс төрийн зөвлө хүү дийн нэг энэ эмэгтэй олон нийтийн арга хэмжээ, уул залт, теле визийн хөтөлбөрт түүнийг төлөөлж, бодлогыг нь хамгаалдаг.

Гэтэл ил болсон и­мэйлд хатаг­тай Тандений бас бус гайхалтай шинж чанар илэрчээ. Тэрбээр Клинтоны тойрон хүрээлэгчдийн дотроос нэр дэвшиг чийн сурталчилгааны аяныг хамгийн хатуу, ёжтой үгээр егөөд сөн хүн болж таарав. Түүний нэг и­мэйлд хатагтай Клинтонд хувийн и­мэйлээ ашиглахыг санал болгосон хүнийг “Моринд чирүүлбэл таар­на” гэжээ. Өөр нэг зурвасыг үзвэл хатаг тай Клинтоны уучлал гуйж чад даггүй зан нь түүний хам гийн эмзэг дутагдал гэсэн байна.

Подеста энэ талаар Хилларийн туслах байсан Шерил Миллс уг санааг гаргасан байх гэж бичихэд Танден хариуд нь “Би Мантелийн "Чонын үүр" гэдэг зохиолыг уншиж байгаа. Тамлан зовоохын хүч гэдэг юм байдаг байх” хэмээсэн аж. Түүний и­мэйлийг уншихад зугаатай боловч

хувийн и­мэйл хакердуулсны уршгаар уг асуудал бараг сөргөөр шийдэгдчихээд байна. Хатагтай Клинтоны дэргэд удтал байсан Абедин нэр дэвшигчийг дэмжих оффисыг толгойлж, санал хүсэлтийг зохицуулахын дээр бодлогын шийдвэрээс гадна үлдэж, түүнийг хамгаалан арыг даах үүрэгтэй. Гэвч Абедин болон нөхрийнх нь и­мэйлийг судлахаар Холбооны мөрдөх

товчоо шинэ мөрдөлт эхлүүлсэн нь түүнд дэм болохгүй нь лав.

Зарим туслагч Клинтоныг шүүмжлэх явдал гардаг авч Абедин тэдний нэг биш. Түүнчлэн эхнэр нь Ерөнхийлөгчид нэр дэвшихээ зарлах гэж байхад Билл Клинтоныг төлбөртэй лекц уншихаа зогсооно уу гэсэн хүсэлт иржээ. Тэр үед Абедин “Ийм шийдвэр бол Хиллари Клинтоны нөхрийн

зөвхөн өөрийнх нь сонголт” хэмээн хуучин зөвлөхүүд далдуур явуулга хийхээс нэр дэвшигчийг хамгаалсан юм. Тэрбээр HRC буюу Хилларийн овог нэрний товчлолыг ашиглан “HRC түүнийг лекц уншихаа зогсоохыг хүсэхгүй байгаа. Би түүнд хуучин Ерөнхийлөгчийг лекцээ бидний хүсэлтээр бус, өөрийн сонголтоор зогсоосныг хэлэх ёстой” хэмээн бичиж байв.

Клинтоны засаг захиргаанд дээгүүр тушаал эзлэ хэд нь саад хийж магадгүй юм.

РОББИ МУК: ӨСӨЖ БУЙ ОД

Хилларийн сурталчилгааны менежер 36 настай ноён Мук Клинтоны ертөнцөд хамгийн залуу нь агаад хамгийн сайн туслагч нь. Түүнийг 2016 оны анхан шатны сонгуульд 2008 оныхоос илүү амжилт үзүүлсний гол шалтгаан гэж үздэг. Ноён Подестагийн адилаар Мук асуудлыг үл хурцатган, ухаалаг хандахыг эрхэмлэдэг нь илэрсэн и­мэйлүүдээс харагдана. Тэрбээр Билл Клинтоныг сурталчилгаа эхлэхээс өмнө Уолл Стрийтэд төлбөртэй лекц уншихаас татгалзахыг ятгажээ.

Түүнчлэн гадаадын Засгийн газруудын ашиг сонирхлыг төлөөлдөг лобби бүлгүүдээс хандив авахгүй байхыг хатагтай Клинтонд зөвлөсөн юм. (Сүүлдээ байр суурь нь зөөлөрсөн байх). Мук хатагтай Тандений адилаар Миллстэй санал зөрдөг байв. Ялангуяа Миллс суртал чилгааны дотоод асуудлаар мөрдөлт хийж эхлэхэд эсэр гүүцжээ. Тэрбээр Подестад бич сэн и­мэйлдээ “Миллсийн хийж буй зүйл юуг ч сайж руу лахгүй. Тэр бид бүгдийн зөвшилц сөн ил тод систем дот­роос нууц зүйл шиншилж байна” хэмээн дурдсан байв.

ДОННА БРАЗИЛЕ: ХОХИРОГЧ

2000 онд Ал Горын суртал­чилгааны менежер асан Донна Бразиле ноён Подестагийн хакер дуулсан и­мэйлийн улмаас хамгийн их хохирсон хүн. Өнгөрсөн сард тэрбээр CNN­ийн улс төрийн тоймчийн албанаас огцроход хүрсэн юм. Учир нь Ардчилсан намын анхан шатны сонгуулийн халз мэтгэлцээн болохын өмнө асуул туудыг Клинтоны сурталчилгааны багт өгсөн нь илэрчээ.

Хатагтай Бразиле гуравдугаар сард Клинтоны нэг туслагчид бичсэн цахим зурвастаа “Маргааш Хилларид хандсан нэг асуултыг сандарч тэвдсэн эмэгтэй тавина. Түүний гэр бүл нь тугалганд хордсон тул Хиллари Ерөнхийлөгч болбол Флинт хотынхонд хэрхэн туслах талаар ярина биз” гэжээ. CNN­ийн удирдлага хатаг тай Бразилээс холбоогоо тасалсан боловч тэр Ардчилсан намын үндэсний хороог түр тэргүүлэхээр болсон юм. Өмнөх тэргүүн Дебби Вассерман­Шульц бас л Клинтоны талыг хэт барьсан тул огцорсон билээ.

Оросын эсрэг үү, алан хядагчдын эсрэг үү

BBM©

Оросын Батлан хамгаалах яам аюулгүйн гарцыг Владимир Путины тушаалаар “учир утгагүй хохирлоос зайлсхийхийн тулд” зохион байгуулж байгаа гэв.

BBM©

BBM©

Цахим наймааг цэцэглүүлэгч хятад залуус

Жеймс КайнжХятадад өргөн хэрэглээний

бараа бүтээгдэхүүний онлайн арилжаа АНУ­ынхаас долоо дахин хурдацтай өсөж байна. Энэхүү аварга хурдац нь өдөр тутмын наймааг гар утсаараа хийгч 415 сая залуусын тус болох нь сүүлд хийсэн шинэ судалгаагаар тодорлоо.

БНХАУ­ын өргөн хэрэглээний барааны онлайн арилжаа 2015 он хүртэлх таван жилд 78.4 хувийн дундаж өсөлттэй явж ирснийг консалтингийн OC&C байгууллагын тайланд тай лбарла жээ. Он лай н арилжааны өсөлт АНУ­д жилд 10.7, Их Британид 7.9 хувьтай байдаг. Хятадад өргөн хэрэглээний барааны онлайн арилжаа 2015 онд 25.3 тэрбум ам.долларт хүрсэн нь АНУ, Их Британийн худалдааг нийлүүлснээс их байна.

Дэлхийн хоёр дахь гол эдийн засаг болох Хятадын онлайн арилжаа үндсэндээ XX зууны сүүлийн 20 жилд мэндэлсэн “Мянганыхан” гэгдэх залуучуудад ногддог. “Энэ үеийн залуусын амьдрал зав чөлөө бага, ажил ихтэй өнгөрч байна. Долоо хоногийн ажлын цаг нь Эдийн засгийн хамтын ажиллагаа, хөгж­лийн байгууллагын гишүүн орнуудын дунджаас 8.3 цагаар илүү. Чухам ийм хүмүүс л өдөр тутмын хэрэглээний бараа худалдаж авахдаа биед амрыг нь бодолцон онлайн захиалга хийдэг” хэмээн дээрх тайланд дурджээ.

Goldman Sachs­ийн судал­гаагаар 2014 онд 5900 ам.доллар байсан хятад залуусын жилийн дундаж орлого 2024 он гэхэд 13000 болж өсөх төлөвтэй байна. Эдгээр залуус л ирэх арван жилд Хятад орны хэрэглээний зах зээлийг тодорхойлж таарна. Найман жилийн дараа хятад залуусын нийт орлого 5.4 их наяд ам.доллар буюу Их Брита нийн дотоодын нийт

бүтээгдэхүүний хэмжээнээс хоёр дахин их болно.

Мянганыхан киноны та­сал бар, аялал жуулчлал, тэжээ вэр амьтны хоол тэжээл, ус цэвэршүүлэгч, биологийн идэвхт хөрөнгөөр исгэсэн йогурт зэрэгт мөнгөө үрэх нь ихэссээр. Ахмад үеийнхэн хүр­тэх аргагүй байсан иймэрхүү бараа, үйлчилгээ нь ажлын уртасгасан цаг, замын түгжрэл, орчны бохирдолд амьдрах хувьтай залууст нэг ёсны “нөхвөр” болдог.

Гэхдээ Хятад орны хэрэглэг­чийн зах зээлийг тодорхойлж буй өргөн хэрэг лээний бараа бүтээгдэхүүний онлайн арилжаа нь тус улсын нийт цахим зах зээлийн дөнгөж тавхан хувийг бүрдүүлж байна. БНХАУ­ын жижиглэн худалдааны цахим зах зээлийн нийт хэмжээ энэ онд 911 тэрбум, 2018 онд 1.57 их наяд ам.долларт хүрэх төлөвтэйг судалгааны China Internet Watch байгууллага тооцоолов.

Энэхүү нүсэр өсөлт нь хэрэглэгчийн дадал зуршлыг

өөрчлөөд зогсохгүй. Бараа бүтээгдэхүүнийг хэрэглэгчдэд шуурхай хүргэх зорилгоор Alibaba, JD.com зэрэг том компа­ниуд ложистикийн системээ сайжруулахад асар их хөрөнгө оруулж байна. Зөвхөн JD.com гэхэд л Хятад даяар найман “Мега” агуулах, 234 том агуулах, 6756 хүргэлтийн үйлчилгээний агуулах ажиллуулдаг. Тус компани Хятадын 18 том хотын хэрэглэгчдэд өргөн хэрэглээний барааг хоёр цагаас үл хэтрэх хугацаанд багтаан хүргэдэг

Жеймс ПолитиГазар дундын тэнгисээс

аварсан дүрвэгсдийн хэн болохыг тодорхойлохдоо Италийн эрх баригчид “Хууль бусаар баривчлах, айлган сүрдүүлэх, хүч хэрэглэх” арга хэрэглэж байгаа нь Amnes­ty International олон улсын байгууллагын судалгаагаар батлагдлаа.

Эрх баригчид Газар дундын тэнгисээс аварч, Италийн эрэгт буулгасан Сахар орчмын бүс нутгаас гаралтай орогнол хүсэгчидтэй “Олон улсын хүний эрхийн хуулийн хэм хэмжээг зөрчсөн байдлаар харьцаж байгаа” талаар уг судалгаанд шүүмжилжээ. Италийн Дотоод хэргийн яамны тооцоогоор энэ онд 159 мянган дүрвэгч, цагаач тэнгис гатлан тус улсад ирээд байна. Жилийн өмнө Италид 153 мянга, 2014 онд бүр 170 мянган дүрвэгч буусан юм.

Италийн боомтуудад буусан орогнол хүсэгчдийг байрлуулдаг “Тусгай төвүүд” дүрвэгсэдтэй зүй бус харьцаж байгааг олон улсын хүний эрхийн байгуул­лага шүүмжилж байна. Урьд нь Италийн эрх баригчид дүрвэгс­дийн хурууны хээг хүч хэрэглэж авах нь зохисгүй хэмээн үзэж байжээ. Гэвч Ром дүрвэгсдээс байцаалт авахдаа хэт хүлцэнгүй хандаж байна гэсэн шүүмжийг Европын холбооны зарим түншүүд нь өрнүүлж эхэлсэнтэй уялдан тус улс хатуу арга хэрэглэхээс аргагүйд хүрсэн юм.

“Гишүүн улсуудад шилжүүлэх дүрвэгч, цагаачдын тоог багас­гах зорилго бүхий Европын холбоо ны зарим удирдлага Италийн эрх баригчдад хуулиас гадуур арга хэрэгсэл ашиглах шахалт үзүүлсэн” талаар Итали дахь Amnesty International­ийн шинжээч Маттео де Беллис уг тайланд бичжээ. Шахалтын дүнд ”Хүчир аян туулж, сэтгэл санаа,

бие махбодийн зовлон амссан дүрвэгсдийг Италид ирмэгц нь цагдаа нар буруу ташаа үнэлэлт дүгнэлтэд тулгуурлан, хууль бусаар хүч хэрэглэж байгаа”­г судалгааны тайланд өгүүлсэн байна.

Олон улсын байгууллагын тайлантай холбогдуулан Ита­лийн Дотоод хэргийн яам тайлбар өгсөнгүй. Уг тайлан нь тэнгисээс дүрвэгсдийг хайж илрүү лэн, аврах ажиллагаа өрнүүлж буй Италийг талархагч олон улсын тусламжийн байгуул лага, гадаадын албаны хүмүү сийн магтаалтай зөрчил­дөв. Гэхдээ цагаач, дүрвэгч нэг бүрийг хэн болохыг нь тодруулах Европын холбооны шаардлагыг биелүүлэх Италийн хүчин чармайлтыг хүний эрхийн байгууллагууд ч үгүйсгэдэггүй. Хурууны хээгээ өгөхөөс татгалздаг дүрвэгсэд хүртэл уг шаардлагад захирагдах ёстой хэмээн эдгээр байгууллага үзэж байна.

Хурууны хээгээ өгөхөөс татгал заж буй дүрвэгч, цагаач­дын ихэнх нь умард Европын улсуудад шилжин амьдрах хүсэл тэй. Гэтэл Европын холбоо­ны хуулиар дүрвэгч зөвхөн анх

буусан улсаасаа орогнол хүсэх эрхтэй. Европын холбооноос тавьсан шаардлагын дагуу байгуулсан тусгай төвүүд нь хүлээн авсан дүрвэгчийн хэн болохыг 48 цагийн дотор тодор­хойлох ёстой. Энэ нь хүний эрх зөрчих шалтгаан болж байгааг тайланд тайлбарлажээ.

Орогнол хүсэгчдийг шил­жүүлэн байршуулах төлөвлөгөөг Европын холбооны зарим гишүүн улс эсэргүүцэж байгаа гаас Итали тусгай төвүү дийг тодор хойгүй хугацаагаар үргэлж лүүлэн ажиллуулсаар. Уг эсэргүүцлээс болоод Италиас бусад улсыг зорих дүрвэгсдийн тоо тун цөөн байгаа юм.

Хүмүүсээс хурууны хээг нь авахын тулд зодох, цахилгаанд цохиулах, тэр ч байтугай нэгэн эрэгтэйн эмзэг эрхтнийг бахиар хавчиж тамласан тохиол дол хүртэл гарсныг Amnesty Inter­national­ийн тай ланд дурджээ. Хурууны хээгээ авахуулахаас татгалзсан дүрвэг чийг гэр бүлийнхэн, нөхдөөс нь тусгаарлаж, тусад нь хорьдог талаар Сицилийн боом тын тусгай төвд ажиллаж байсан буяны байгууллагын ажилтан өгүүлсэн юм.

Дүрвэгсдэд харгис хандаж байгааг шүүмжиллээ

Их Британи агаарын бохирдлыг бууруулах ажлыг яаравчлавПилита Кларк

Их Британийн агаарын бохирдлыг бууруулах ажилд гарсан “алдаа”­г яаралтай засах үүргийг тус улсын Дээд шүүхээс сайд нарт даалгасан нь дизель хөдөлгүүртэй автомашинуудад илүү чанд хязгаарлалт тогтоохын дохио боллоо. Их Британид жил бүр 23500 хүний үхлийн шалтгаан болж буй дизель хөдөлгүүрээс ялгардаг азотын давхар ислийн хэмжээг бууруулах ажил Байгаль орчны яамны “Бүрхэг” шийдвэрийн уршгаар саатсаар өдий хүрснийг шүүгч Нил Гарнем шүүмжлэв. Бүр 2010 оноос мөрдөх ёстой байсан Европын холбооны агаарын бохирдлын стандартыг Их Британид “Аль болох нэн даруй мөрдөх тов”­ыг ойрын хугацаанд зарлахаар Байгаль орчны сайд Андреа Лидсом лхагва гарагт мэдэгдлээ.

Дээд шүүхийн шийдвэр нь Хитроу нисэх буудлын өргөтгөлийн ажлыг албан ёсоор үргэлжлүүлэхэд “Ноцтой бэрхшээл үүсгэнэ” хэмээн Лондон хотын засаг дарга Садик Хан зэрэг албаны хүмүүс болгоомжилж байна. Эрх баригчид Хитроу нисэх буудлын гурав дахь нислэгийн зурвасыг байгуулах ажлыг дэмжих шийдвэрийг ердөө өнгөрсөн долоо хоногт гаргажээ. Дээрх шийдвэр нь Лондон хотын удирдлагын төлөвлөгөөнд “Том

цохилт боллоо” хэмээн Либерал ардчилсан намын Тим Фаррон өгүүлэв.

Нисэх буудлын өргөтгөлийн ажил Их Британийн агаарын бохирдлын хууль, журамд харшлахгүйгээр хэрэгжих боломжтой талаар Тээврийн яам албан ёсоор мэдэгдсэн. Засгийн газрын одоогийн төлөвлөгөөнд Их Британийн ихэнх бүс нутагт 2020 он, Лондон хотод 2025 он хүртэл агаарын бохирдлын хэмжээ харьцангуй өндөр байхыг хүлээн зөвшөөрчээ. Гэтэл Лондонд агаарын бохирдлоос үүдэлтэй өвчин жил бүр 9400 хүний үхлийн шалтгаан болдог. Дээд шүүхийн шийдвэрийг “Нухацтай хэлэлцэж, цаашдын үйл ажиллагаандаа харгалзан үзэх”­ээ Байгаль орчны яам мэдэгдээд байна.

Европын холбооны агаарын чана рын стандартыг Их Брита­нийн Засгийн газар мөрдөхгүй байна гэсэн үндэслэлээр таван жил шүүхэд зарга мэдүүлж буй ClientEarth байгаль орчны судалгааны компанийн хувьд уг шийдвэр ялалт боллоо. Тус компанийн заргын дагуу Их Британийн өмнөх Засгийн газар жилийн өмнө бохирдол ихтэй 43 бүс нутагт хэмжилт хийжээ. Өнгөрсөн оны арванхоёрдугаар сард хийсэн уг хэмжилтээр ердөө таван бүс нутгийн агаарын бохирдол Европын холбооны

BBM©

талаар OC&C тайлбарласан юм.Өргөн хэрэглээний ба­

раа ны онлайн худалдаа цэцэг лэж байгаа нь гадаадын компаниудад ч өгөөжөө хайрласаар. АНУ­ын жижиг­лэн худалдааны Costco ком пани 2014 онд Аlibaba­гийн салбар Tmall­оор дамжуулан аме рик хүнсний бүтээгдэхүүнийг Хятадад борлуулахаар шийд­сэн. Ганц бие залуусын бая рын ганц өдөрт л 3.5 сая ам.долларын бүтээгдэхүүн нийлүүлэх хэрэг гарсанд “Мэл

гайхаж, цэл хөхөрсөн”­өө тус компани хожим ярьсан удаа бий. Гэрлэж амжаагүй хятад залуус жил бүрийн арваннэгдүгээр сарын 11­нд тэмдэглэдэг “Гуангунь Жие” хэмээх баярын үеэр Alibaba зэрэг онлайн арилжааны компаниуд өргөн хямдрал зарладаг уламжлалтай. “Гуангунь Жие” нь АНУ­ын Кибер даваа гараг, Хар баасан гараг зэрэг хямдралын баяртай ижил утгатай юм байна.

стандартад нийцсэн байна. Байдлыг залруулах зорилгоор эрх баригчид 2020 он гэхэд Лийдс, Саутхэмптон, Дерби, Бирминхэм, Ноттинхэм гэсэн таван хотод агаарын бохирдол багатай тусгай бүс үүсгэхээр төлөвлөсөн юм.

Харин Засгийн газар төлөв­лөснөөсөө эрт буюу Бирминхэмд 2018 оноос өмнө, Ноттинхэмд 2019 он гэхэд тусгай бүс байгуулахаар яаравчилж байгаа талаар шүүгч Гарнем тайлбарлав. Төлөвлөгөөгөөр Лондон хотод агаарын бохирдол хэт бага тусгай бүсийг 2020 он гэхэд байгуулах ёстой. Харин уг товыг 2019 он болгож наашлуулахаар ноён Хан санал тавиад байна.

Европын холбооноос тавьдаг шаардлагад нийцүүлэхийн тулд авах ёстой арга хэмжээг Байгаль орчны яам шуурхай төлөвлөх хэрэгтэй хэмээн шүүгч Гарнем анхааруулав. Агаарын бохирдлыг бууруулах арга хэмжээг 2020 оноос хойшлуулах аваас Европын холбоо торгууль оногдуулж зардал ч өснө гэдгийг тэрбээр тайлбарласан юм.

Шинэ үеийн дизель хөдөлгүүрт машины хэрэглээнд нэвтрэх хэрээр агаарын бохирдол буурах тооцоонд үндэслэсэн хэт өөдрөг төлөвлөгөө баримталж байгаа талаар Их Брита нийн сайд нар шүүмжилж байна.

Ахмад үеийнхэн хүртэх аргагүй байсан бараа, үйлчилгээ нь ажлын уртасгасан цаг, замын түгжрэл, орчны бохирдолд амьдрах хувьтай залууст нэг ёсны “нөхвөр” болдог.

Засгийн газрын төлөвлөгөө-гөөр Лондонд 2025 он хүртэл агаарын бохирдлын хэмжээ харьцангуй өндөр байхыг хүлээн зөвшөөрчээ.

хөх бүрд, Цагаансуварга зэрэг газрыг түшиглэн жуулчны 15 бааз үйл ажиллагаа явуулж байгаа аж. Эдгээр жуулчны баазын 50 хувь нь төвийн эрчим хүчний системд холбогдсон байна.

Чууулганд оролцож буй “Конрад­Аденаур” сангийн Монгол дахь суурин төлөөлөгч Даниел Шмюкинг “Харьцуулсан судалгаанууд нь аймаг тус бүрийн өнөөгийн байдал болон ил тод байдал нь ямар байгаа талаарх мэдээллийг бодлого боловсруулагчдад танилцуулж байгаа нь ихээхэн ач холбогдолтой. Аймгуудын өрсөлдөх чадварт үнэлгээ өгч, хөгжлөө хэмжих, улмаар тулгамдсан асуудлаа шийдэхэд нь энэ судалгаа нэлээд томоохон

11

Эдийн засаг

2016.11.04, БААСАН ~ №231 (509) ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ

» ГАДААД ХУДАЛДАА

115.2Сая ам.доллар. Үнэт чулуу, алтны экспорт энэ оны эхний есөн сард 115.2 сая ам.доллараар өссөн байна. Мөн нүүрсний экспорт 76.9 сая ам.доллараар дээшилжээ.

» ИПОТЕК

35Хувь. Ипотекийн зээл олголт есдүгээр сард наймдугаар сараас 32.68, өмнөх оны мөн үеэс 35 хувиар тус тус буурчээ.

» ЗЭЭЛИЙН ХҮҮ

8.7Хувь. Банкуудын өнгөрсөн сард олгосон ипотекийн зээлийн жигнэсэн дундаж хүү 8.7 хувьтай байна. Харин өөрийн эх үүсвэрээр олгосон зээлийн жигнэсэн дундаж хүү 13 хувьд хүрчээ.

ЗГМ ТОВЧХОН

АНУ доллар 2396.13 Евро 2664.86 Япон иен 23.04

ОХУ рубль 37.79

БНХАУ юань 354.49 БНСУ вон 2.10

ВАЛЮТЫН ХАНШ

Говийн бүсийн өрсөлдөх чадварын чуулган хамтын ажиллагааг онцоллоо

◄1Монгол Улсын хөгжлийн

тулгуур бүс нутаг. ЭЗБӨЧСТ 2013 оноос Монгол Улсын 21 аймгийг эдийн засаг, засаглалын үр ашиг, бизнесийн орчин, дэд бүтэц гэсэн үндсэн дөрвөн хүчин зүйлсээр 180 гаруй шалгуур үзүүлэлтийг ашиглан аймгуудын өрсөлдөх чадварыг жил болгон тодорхойлсоор ирсэн. Хөрш зэргэлдээ Өмнөговь аймаг гуравт, Дорноговь аравт эрэмбэлэгдэж байхад Дундговь 21­т орж байна. Тиймээс ч бид Дундговь аймгийг сонгож, чуулганаа зохион байгуулж байна” хэмээн онцоллоо.

Тус судалгааны төв нь орон нутгийн хөгжлийг үнэлж, аймгуудын өрсөлдөх чадварын өнөөгийн түвшнийг судлах санаачилга гарган “Аймгуудын өрсөлдөх чадварын тайлан”­г тав дахь жилдээ гаргахаар ажиллаж байгааг дуулгая. Улсын нийт ДНБ­ий 64 хувийг Улаанбаатар хот, үлдсэн 36 хувийг бусад 21 аймаг бүрдүүлж байгаа юм. Чуулганыг орон нутагтаа зохион байгуулж буй Дундговь аймгийн Засаг дарга О.Бат­Эрдэнэ “Манай аймгийн эдийн засгийн үндэс нь мал аж ахуй бөгөөд аймгийн хэмжээнд томоохон үйлдвэр, уул уурхай байхгүй. Тэр утгаараа орлого харьцангуй багатай. Жилийн

Аялал жуулчлал, уул уурхай хослох боломж

төсвийнхөө 80 гаруй хувийг улсаас татаас байдлаар авдаг. Зах зээлийн багтаамж багатай аймгийн нэг. Хэдий ийм ч Улаанбаатар хоттой ойрхон төдийгүй хатуу хучилттай авто замаар холбогдсон. Нар, салхины эрчим хүчний нөөцтэй. Мөн байгалийн үзэсгэлэнт, түүх соёлын газар ихтэй. Дуу хуурын өлгий нутаг. Чуулганд оролцож буй аймгууд тус тусын аймгийн өрсөлдөх чадварыг дээшлүүлэхийн зэрэгцээ говийн бүс нутгийг хамтдаа хөгжүүлэх, харилцан бие биенийхээ давуу болон сул талыг нөхөж, хамтарч ажиллах талаар санал бодлоо солилцсон нь өнөөдрийн чуулганы гол үр дүн гэж үзэж байна” хэмээн тодотгов.

Тус аймгийн хувьд аялал

жуулчлалын салбар харьцангуй хожуу буюу 2003 оноос хөгжсөн аж. Эдийн засгийн тэргүүлэх салбарын нэг болон хөгжих боломжтой гэж үзэж буйгаа чуулганд оролцож байгаа таван хүн тутмын дөрөв нь хэлж байна. Байгалийн үзэсгэлэнт, ховор ан амьтан, ургамалтай, түүх соёлын дурсгалт Их газрын чулуу, Бага газрын чулуу, Онгийн хийд, Сүм

үүрэг гүйцэтгэж байна” хэмээн тэмдэглэлээ. Чуулганд оролцсон Азийн хөгжлийн банкны Хөрөнгө оруулалтын мэргэжилтэн Э.Энэрэлт “Аймгуудын хоорондын хамтын ажиллагаа, ажлын уялдаа холбоо хамгийн чухал. Тиймээс говийн бүсийн аймгууд хамтарч ажиллах нь эерэг үр дүн дагуулна" хэмээн өгүүлэв. Орон нутгийн хөгжлийн боломж, бололцоог хэлэлцэж буй өрсөлдөх чадварын чуулган жилийн өмнө Сүхбаатар аймагт болж байсан билээ. Говийн бүсийн чуулга уулзалт аялал жуулчлал, уул уурхайгаас гадна аймаг хоорондын хамтын ажиллагаа, уялдаа холбоог онцолж байна.

Б.Баяртогтох / ЗГМ©

Зэргэлдээ Өмнө-говь аймаг гуравт

эрэмбэлэгдэж байхад Дундговь

21-т орж байна

NOTICE OF VACANCY (2 OF 2)MongoliaFood and Nutrition Social Welfare – Additional Financing ProjectLoan #: 3086 SFProcurement title: Procurement Specialist

1. BACKGROUND

The Ministry of Labor and Social Protection (MLSP) is seeking to recruit experienced and qualified individuals for the Procurement Specialist position for “L3086-MON (SF): Additional Financing of Food and Nutrition Social Welfare Project”.

2. JOB PURPOSE

The Procurement Specialist is responsible for handling bidding in international and national procurement procedure, preparation of expression of interest, notice inviting tender, prepare TOR, request for proposal, and bidding documents for procurement of consultant services, goods, and works in accordance with ADB guidelines under the supervision of the MLSP.

3. SCOPE OF WORKS, TASKS AND EXPECTED DELIVERABLES

1. Manage all procurement related activities in consultation with project stakeholders and in accordance with agreed procedures of ADB and the MLSP;

2. Assist in the tendering process (including preparation of technical specification; bid evaluation criteria, and other technical requirements)

3. Prepare and update the annual procurement plan in accordance with the project general implementation plan, procurement plan must be in a form and manner acceptable to ADB and the MLSP;

4. Draft necessary procurement documentation, including bidding documents for international competitive bidding, local competitive bidding, and international shopping, prequalification documents, and contract documents;

5. Prepare the budget for procurement packages by component, including the procure-ment list, procurement mode, and distribution list;

6. Handle pre-qualification, short-listing, tender enquiry and bid evaluations of con-tractors for works and suppliers of good including all necessary reporting thereon;

7. Handle the receipt and acceptance of goods in close coordination with the EA/IA’s to ensure timely delivery to users and establish reception procedure and secure compound storage of all items;

8. Ensure the quality of procured items to conform to the technical specifications and standard in accordance to the approved bid document by ADB and signed contract by the EA;

9. Guide, advice and assist the higher education institutions supported under the project to ensure that all the procedures and documents related to procurement are in line with requirements of ADB, and the GOM.

10. Coordinate with contractors and consultants on the submission of deliverables, claims and invoices to ensure the timely payments for contacts entered into by the PIU;

11. Maintain the procurement filing system in a systematic manner;12. Coordinate and hold consultations with the international and national consultants

on procurement related matters;13. Monitor and report procurement implementation status and progress to the Project

Manager of the PIU, MLSP and ADB as required.14. Handle contact management of all signed contracts for both procurement of goods

and recruitment of consultants;15. Maintain a detailed record of the status of all procurement activities and submit it

on a weekly basis to the project Manager, MLSP and ADB;16. Coordinate, implement, supervise and monitor the implementation of the procurement

activities in line with relevant policies and procedures adhered by MOF, ADB and

MLSP;17. Ensure general conformity of the conducted work with administrative, procedural

and legal requirements of the ADB and GOM;18. Develop terms of reference for the consultancy services in close coordination and

consultation with EA and IAs;19. Organize the prequalification meetings for the bidders, as required;20. Review contractor’s proposed work-plan and methodology for undertaking the

consultancies and issue instructions as necessary to modify such plan;21. Develop guidelines for operations and maintenance of complete consultancies;22. Prepare notices/letters on non-compliance to the contractor for approval/endorsement

of the project manager of PIU;23. Prepare and submit quarterly and annual progress reports and provide monthly

narrative report of procurement activities24. Conduct any other tasks deemed necessary in conjunction with the successful

implementation of this assignment.

4. REQUIREMENTS

• Master’s Degree in Business Administration• Procurement Accreditation Skill Scheme /PASS/ or A3 certificate for Public

Procurement of Goods, Work, and Services Procurement is required• Minimum of 3 years of experience in projects, implemented by international or

national organization• Ability to work collaboratively with team as a constructive team member• Previous work experience in procurement management is required, with ADB is

preferred• Be proficient with PC based applications• Fluency in written and oral English is required

5. REPORTING REQUIREMENTS

The Procurement Specialist will work under direct supervision of the Project Manager of the project implementation unit and report to Project Manager.

6. REQUIRED DOCUMENTS FOR ALL CANDIDATES 1. Civil servant’s application2. Curriculum Vitae in English and Mongolia3. Copies of diploma(s) and certificate(s) with English translation4. Reference letter(s) from past employer(s) (English and Mongolia)

All interested candidates should submit his/her application and other related documents in an enclosed package to the following address:

Address: Room #805, Ministry of Labour and Social Protection, Government Building-2, UN Street, Chingeltei District, Ulaanbaatar, Mongolia

Phone number: 51-261119

Expression of interests lacking required documents will be disqualified from the evaluation. Only first ranked candidates will be invited for an interview.

Submitted documents will not be returned to applicant.

Submission deadline: 10:00 am, 17 November 2016

MINISTRY OF LABOUR AND SOCIAL PROTECTION

◄4

180 гаруй шалгуур үзүүлэлтийг ашиглан, аймгуудын өрсөлдөх чадварыг жил болгон тодорхойлсоор ирсэн.

Эдийн засаг

12 ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ 2016.11.04, БААСАН ~ №231 (509)

Дунд бизнес эрхлэгчдийн гуравны хоёр нь зээлтэй

АНУ­ын Олон улсын хөгжлийн агентлаг (USAID) жижиг, дунд бизнесийн санхүүжилтийг дэмжих “REACH” төслийг манай улсад хэрэгжүүлж байна. Тус төслийн захирал Э.Бат­Оршихтой ярилцлаа. Жижиг, дунд бизнес эрхлэгчид бизнесийн загвар, дотоод нөхцөлөө өөрчлөх, сайжруулах шаардлага байгааг тэрбээр онцолсон юм.

-Одоогоор жижиг, дунд бизнес эрхлэгчдийн нөхцөл байдал ямар байна вэ?

-Том дүр зургаар харвал жижиг, дунд бизнес эрхлэгчдийн гуравны хоёр нь зээлтэй. Гэхдээ зээлд хамрагдахдаа бизнесийн төсөл, загвараа танилцуулсан, эсэх нь тодорхойгүй байна. Уг нь арилжааны банкуудад бизнесийн зээл олгох боломж бий. Гэвч бизнес эрхлэгчид зээлийн хугацаа, хүү, барьцаа зэрэг асуудлаас үүдэн хангалттай хамрагдаж чадахгүй байна. Ингэснээр банкуудын зээлийн нийлүүлэлт, жижиг, дунд бизнес эрхлэгчдийн эрэлтийн хоо ронд зөрүү үүсэж байгаа юм. Тий мээс манай төслийн баг энэ зө рүүг багасгаж, уялдаа холбоог сайж руулахад анхаарч байна.

Бизнесийн зээл олголт энэ онд өмнөх жилүүдийнхээс саарсан дүр зурагтай байна. Макро эдийн засгийн байдал хүнд энэ

үед зээл олголтыг нэмэгдүүлс-нээр бизнесүүдийг сэргээж, эдийн засгийг идэвхтэй болгох боломжтой.

-Жижиг, дунд бизнесийн зээлийг арилжааны банкуудаас өөр ямар эх үүсвэрээс авах боломжтой вэ. Шалгуур өндөр гэсэн шалтгаанаар олон улсын байгууллагын зээлд хамрагдаж чаддаггүй?

-Монголд үйл ажиллагаа явуулж буй олон улсын цөөнгүй байгууллага зээлийн сантай. Харамсалтай нь, тухайн бай-гууллагын шалгуурт тэнцэх нь бизнес эрхлэгчдийн хувьд амаргүй даваа болдог. Гэхдээ манай бизнес эрхлэгчид олон улсын жишигт нийцсэн үйл ажиллагаа явуулахыг хүсэж л байгаа бол энэ шалгуурыг давах хэрэгтэй.

гаруй зээлийг бид зуучлаад байна. Нийт 1.1 тэрбум төгрөгийн зээл зуучилсан гэсэн үг. Бид аль нэг салбарыг онцолдоггүй. Гэхдээ уул уурхайн бус салбарыг дэмжихэд чиглэдэг.

-Жижиг, дунд бизнес эрх-лэгчид бодитой төсөл бичих нь чухал гэж та ярилаа. Үүнийг бичихэд тэдний санхүүгийн мэдлэг, чадвар хэр байна вэ?

-Жижиг, дунд бизнес эрхэлж буй бүх иргэн санхүү, эдийн засгийн их, дээд сургууль төгсөөгүй. Мэргэжлийн бус хүмүүс байдаг. Тиймээс санхүү, зээлийн тооцоолол, мөнгөн урсгалыг хянах нь амаргүй тул өндөр ур чадвартай хүнтэй хамтран ажиллах нь зүйтэй. Мөн манай төслийн сургалтуудад хамрагдах боломжтой.

-Цаашид үйл ажиллагаагаа хэрхэн өргөжүүлэхээр төлөвлөж байна вэ?

-Энэ төсөл 2018 оны дөрөв-дүгээр сар хүртэл хэрэгжинэ. Нийт бизнесийн 500 гаруй зээлийг зуучлахаар төлөвлөж байна. Энэ хугацаанд арилжааны банкууд болон олон улсын байгууллагын сангуудтай түншилж, хамтын ажиллагаагаа өргөжүүлэхээр зорьж байгаа. Ингэснээр илүү олон зээл зуучлах боломж бүрдэх болов уу.

-1.1 тэрбум төгрөгийн зээл зуучиллаа гэж та ярьсан. Зээ-лийн хугацаа ямар байна вэ. Бизнесийн зээл ихэнхдээ богино хугацаатай байдаг?

-Арилжааны банкуудын зээ лийн шаардлага үүнийг тодор-хойлно. Хэрэв Монгол Ул сад өндөр ач холбогдолтой, дэл хийн зах зээлд брэнд болж чадах бүтээгдэхүүн, үйлчилгээ санал болгож буй бол онцгой нөхцөл үзүүлнэ гэдгээ арилжааны банкны удирдлагууд амласан.

ҮЙЛДВЭРЛЭЛ

зуучилна. Манай төсөл нь жижиг, дунд

бизнес эрхлэгч зээл авахад зуу-чилж, шаардлагатай мэдээлэл, бичиг баримтын тусламж үзүүл-дэг. Өөрөөр хэлбэл, гүүр болдог. Өнөөдрийн байдлаар бизнесийн 40

Зээлийн санхүүжилтийг юунд зарцуулах нь тодорхой бол ийм асуудал гарахгүй. Төсөл бодитой байх тусмаа амжилтад хүрдэг.

ЗГМ©

Бизнесийн зээл олголт энэ онд өмнөх жилүүдийнхээс саарч байна

-Тухайн байгууллага анхнаасаа төсөл, төлөвлөгөөтэй байх ёстой. Зээлийн санхүүжилтийг юунд зарцуулах нь тодорхой бол ийм асуудал гарахгүй. Төсөл бодитой байх тусмаа амжилтад хүрдэг.

-“REACH” төслийн талаар ярилцъя. Хэзээ нээлтээ хийсэн бэ?

-АНУ-ын Олон улсын хөгжлийн агентлагаас хэрэгжүүлж буй энэ төсөл өнгөрсөн зургадугаар сарын 22-нд албан ёсны нээлтээ хийсэн. Долдугаар сарын сүүлчээр үйл ажиллагаа нь идэвхжсэн. Улаанбаатар, Дорнод, Сэлэнгэ, Дундговь, Баян-Өлгий аймагт хэрэгжиж байгаа. Гэхдээ бид эдгээр аймгаар хязгаарлахгүй. Монгол Улсын нутаг дэвсгэрт үйл ажиллагаа явуулж буй бизнес эрхлэгчдийг зээлд хамрагдахад

Алтны ханш зургаан хоног дараалан өслөө

99903584, 99903581

Алтны спот ханш сүүлийн нэг сард (ам.доллараар)

Шар металлын ханш олон улсын зах зээлд зургаан өдөр дараалан өслөө. АНУ­ын төв банк бодлогын хүүгээ хэвээр үлдээсэн. Мөн тус улсын Ерөнхийлөгчийн сонгууль ирэх долоо хоногт болно. Эдгээр мэдээлэл алтны хан­шид хүчтэй нөлөөлж байна. Шар металлын ханш лхагва гарагт 0.3 хувиар өсөж, 1300 ам.долларыг давлаа. Энэ нь дөрвөн долоо хоно гийн дээд

цэг юм. Шинжээчид АНУ­ын Ерөнхийлөгчийн сон гуулийг дуустал алтны ханш одоогийн үнээс дээгүүр түвшинд хадга­лагдана гэж таамаглалаа.

Харин сонгуулийн дүнгээс хамаарч цаашид алтны хан­шийн хөдөлгөөн тодорхой болох аж. Бүгд найрамдах намаас нэр дэвшигч Дональд Трамп ялалт байгуулбал алтны ханш улам чангарах төлөвтэй байна.

Өнөөгийн бизнесийн нөх-цөл байдал 1990, 2000 оныхтой адилгүй болсон. Тухайн үед Монгол Улсад худалдааны бизнес цэцэглэж байлаа. Одоо илүү шинэ санаа шингэсэн, технологийн үйлдвэрлэлд чиглэж байна. Иймд бизнес эрхлэгчид ч бизнесийн загвараа өөрчлөх, сайжруулах шаардлагатай болж байна. Тэр утгаараа зээлийн шалгуур хүнд байна гэж цааргалахаас илүү, яаж тэнцэх вэ гэдэгт анхаарах нь чухал болов уу. Ингэснээр өөрийн бизнесийн загвар, төслөө ч олон улсын түвшинд хүргэнэ.

-Шалгуурт тэнцээд зээлээ авс ны дараа манай бизнес эрх-лэгчид тухайн сан хүү жилтийг зориулалтын бусаар ашиглах тохиолдол гардаг. Үүнийг яаж зохицуулах вэ?

Г.ИлчЗГМ

» “REACH” төсөл 2018 оны дөрөвдүгээр сар хүртэл хэрэгжинэ.

» Нийт бизнесийн 500 гаруй зээлийг зуучлахаар төлөвлөж байна.

1,300.00

1,290.00

1,290.00

1,270.00

1,260.00

1,250.00

1,305.2711/03

МОНГОЛД ҮЙЛ АЖИЛЛАГАА ЯВУУЛДАГ ГАДААД КОМПАНИУД

ТҮҮХИЙ ЭД

НЭР СИМБОЛ НЭГЖ ХАНШ ($) ӨӨРЧЛӨЛТ % ОГНОО

АЛТНЫ СПОТ XAU унци 1297.91 -0.56% 11/3/2016

ЦАГААН АЛТ PLA унци 991.1 -1.07% 11/3/2016

МӨНГӨ SIA унци 18.395 -1.59% 11/3/2016

ЗЭС (COMEX) HGA фунт 222.4 -0.29% 11/3/2016

ТӨМРИЙН ХҮДЭР TIOA тонн 62.59 -1.53% 11/3/2016

WTI ТОС CLA баррель 45.46 +0.26% 11/3/2016

БРЕНТ COA баррель 47.05 +0.41% 11/3/2016

БЕНЗИН XBA 144.3 -0.34% 11/3/2016

БАЙГАЛИЙН ХИЙ NGA Mmbtu 2.771 -0.75% 11/3/2016

НҮҮРС (NYMEX) QZA тонн 40 -1.23% 11/3/2016

НҮҮРС (NEW CASTLE) XWA тонн 107 -3.08% 11/3/2016

ЭЛСЭН ЧИХЭР SBA фунт 0.217 +2.41% 11/3/2016

БУДАА RRA центнер 9.71 -0.1% 11/3/2016

БУУДАЙ WA бушель 416.5 -0.3% 11/3/2016

КАКАО CCA тонн 2632 +0.19% 11/3/2016

КОФЕ KCA фунт 1.629 +0.9% 11/3/2016Энэхүү ханшийн мэдээлэл нь хүснэгтэд заасан өдрийн 15 цагийн байдлаарх дүн тул үүнээс хойш өөрчлөгдсөн байх боломжтой.

▼

▼

▼

▼

▼

▲

▲

▼

▼

▼

▼

▲

▼

▼

▲

▲

НЭР СИМБОЛ ХАНШ (нэгж) ӨӨРЧЛӨЛТ ӨӨРЧЛӨЛТ % ОГНОО

NASDAQ COMPOSITE CCMP 5105.566 -48.01 -0.93% 11/3/2016DAX INDEX DAX 10369.19 -1.74 -0.02% 11/3/2016TORONTO STOCK EXCHANGE SPTSX 14594.72 -183.6 -1.24% 11/3/2016S&P/ASX 200 AS51 5225.555 -3.44 -0.07% 11/3/2016S&P 500 INX 2097.94 -13.78 -0.65% 11/3/2016SHANGHAI COMPOSITE SHCOMP 3128.936 +26.2 +0.84% 11/3/2016DOW JONES INDUSTRIAL AVERAGE INDU 17959.64 -77.46 -0.43% 11/3/2016TOP 20 MSETOP 10736.75 +22.78 +0.21% 11/3/2016FTSE 100 UKX 6852.52 +7.1 +0.1% 11/3/2016HANG SENG HSI 22683.51 -126.99 -0.56% 11/3/2016NIKKEI 225 NKY 17134.68 -307.72 -1.76% 11/3/2016

▼▼▼ ▼▼▲▼▲ ▲▼ ▼

RIO TINTO RIO ASX AUD

WOLF PETROLEUM WOF ASX AUD

PETRO MATAD MATD LON GBX

ASPIRE MINING AKM ASX AUD

GUILDFORD COAL GUF ASX AUD

PROPHECY DEVELOPMENT PCY TSX CAD

TURQUOISE HILL RESOURCES TRQ TSX CAD

SOUTHGOBI RESOURCES SGQ TSX CAD

XANADU MINES XAM ASX AUD

ENTREE GOLD ETG TSX CAD

ДЭЛХИЙН ГОЛЛОХ ИНДЕКСҮҮД

Тухайн өдөр арилжаалагдсан хувьцаа

НЭР СИМБОЛ БИРЖ ВАЛЮТ ХАНШ ӨӨРЧЛӨЛТ % ОГНОО

53.64 -0.48% 11/3/2016

0.02 -16.67% 11/3/2016

3.6 +11.36% 11/3/2016

0.034 -5.56% 11/3/2016

0.013 -7.69% 11/3/2016

3.15 +1.94% 11/3/2016

4.04 -1.7% 11/3/2016

0.4 +14.29% 11/3/2016

0.185 +5.71% 11/3/2016

0.34 +3.03% 11/3/2016

▼

▼

▲

▼

▼

▲

▼

▲

▲

▲

МОНГОЛЫН ХӨРӨНГИЙН БИРЖ

НЭР СИМБОЛ ХАНШ (нэгж) ӨӨРЧЛӨЛТ % ОГНОО

I АНГИЛАЛД 3 КОМПАНИЙН НИЙТ 2,104 ШИРХЭГ ХУВЬЦАА 1,614,005 ТӨГРӨГӨӨР АРИЛЖИГДСАН БАЙНА.АПУ ХК APU 381.55 0.14 % 11/3/2016ДАРХАН НЭХИЙ ХК NEH 20140 0.70 % 11/3/2016СҮҮ ХК SUU 135 1.27 % 11/3/2016II АНГИЛАЛД 6 КОМПАНИЙН НИЙТ 1,854,341 ШИРХЭГ ХУВЬЦАА 502,571,865 ТӨГРӨГӨӨР АРИЛЖИГДСАН БАЙНА.БИ ДИ СЕК ХК BDS 1400 7.61 % 11/3/2016ГЕРМЕС ЦЕНТР ХК HRM 140 0.00 % 11/3/2016МОНГОЛ ШУУДАН ХК MNP 270 12.77 % 11/3/2016РЕМИКОН ХК RMC 58 0.76 % 11/3/2016ГАЗАР СҮЛЖМЭЛ ХК SUL 36000 -5.26 % 11/3/2016ТАВАН ТОЛГОЙ ХК TTL 1800 -2.70 % 11/3/2016III АНГИЛАЛД 2 КОМПАНИЙН НИЙТ 25 ШИРХЭГ ХУВЬЦАА 234,200 ТӨГРӨГӨӨР АРИЛЖИГДСАН БАЙНА.ТЭЭВЭР ДАРХАН ХК TEE 13600 0.00 % 11/3/2016УЛААНБААТАР ХИВС ХК UBH 9000 -10.00 % 11/3/2016

▲▲▲

▲◄►

▲▲

▼▼

◄►▲