Modelet e Shkaterrimit dhe Qendrueshmeria e Shkembinjeve.Modelet e qendrueshmerise se shkembinjeve qe percaktojne gjendjet e sforcuara ne te cilat ndodh shkaterrimi ndjekin trajektoret e sforcimeve qe shtihen pergjat kulmit te majte te te dhnave te paraqitura n figuren 1.12. Esht e qarte qe aftesia e shkmbit pr t prballuar sforcime diferenciale rritet me sforcimet ngjeshse. Per t vendosur nje mardhenie egzakte, teste t qndrueshmerise kryhen ne nje numer presionesh njgjesese. Ne keto teste nj kampjon cilindrik ngarkohet ne nje en presioni . Nje presion ngjeshs constant ve ndoset , dhe aplikohet nje ngarkees aksiale nepermjet nj piston hidraulik. Ngarkesa rritet ngadal duke e hapur pistonin ne menyre konstante, duke monitoruar shformimet aksiale dhe tangenciale dhe duke mbajtur presion ngjeses normal derisa kampioni shkaterrohet ose deformohet . Nje shembull grafik I shtypjes aksiale kundrejt terheqies aksiale nga nje eksperiment I sforcimeve tri aksiale paraqitet ne figuren 1.13.Nje kriter per te percaktuar gjendien e sforcuar n momentin e shkaterrimit eshte kriteri 2D I Mohr Coulomb.Kriteri I Mohr Kulombit percakton nje mardhenie lineare midis differences se sforcimeve ne momentin e shkaterrimit dhe sforcimeve ngjeshse duke perdorur dy parametra S0 - kohezioni dhe kndi ose i koificenti I ferkimit te brendeshem ku i = tan. Ekuacioni qe percakton kriterin linear eshte = So + in. Kto parametra mund te rrjellin nga testet triaksiale te qendrueshmerise ne kampionet cilindrik duke matur sforcimet ne momentin e shkatrrimit si fumksion I presionit ngjeshes.

Figura 1.14 paraqet grafikisht si rrjellin parametrat e Mohr- Kulombit grafiku I siperm paraqet nje seri te rratheve te Mohrit , 1 dhe 3 ne piken e shkaterrimit dhe diameter 1 3, ne nje grafik te sforcimeve tangenciale ne sforcimet normale efektive . Vija e shkaterrimit me pjerresine i dhe nderprerje S0 qe vetem I prek secilin nga rrathet percakton parametrat e kriterit te sforcimit 2D linear Mohr- Kulomb per kete material. C0 eshte vlera e 1 per 3 = 0 e nje rrethi qe vetm sa prek vijen e shkaterrimit.

Grafiku I poshtem 1 kundrejt 3 mund te perdoret per te gjetur Co direct . Disa kritere te tjera te qendrueshmerise perfshijne Huk dhe Braun (HB) te cilat si Mohr Kulomb eshte 2 D dhe varen vetem ne njohjen e 1 dhe 3, port e cilat perdorin tre parametra per te pershkruar siperfaqen e lakuar te shkaterrimit, keshtu qe, eshte me e pershtateshme metoda e Mohrit s kriteri lineart.

Kriteri Trsha eshte thjeshtzuar nga linearizimi I kriterit te Mohr kulombit ne te cilin i = 0. Ky kriter perdoret rralle ne shkembinje me teper perdoret ne metale te cilat nuk ndikohen nga ngjeshja.

Perdorimi I Anizotropise Sizmike Qysh heret esht njohur qe shpejtesite e valeve elastike jan funksion I ngjesjjes. Keshtu qe shpejtesia do te rritet me rritjen e presionit sic tregohet ne figuren 1.27. Eshte paraqitur qe kjo vjen per arsye te prezencs s mikrocarjeve te cilat mbyllen nen veprimin e nje ngarkese. Madhesia e ndryshimit te shpejtsis me sforcimet varet nga numri I carjeve dhe ndryshueshmera e tyre. Ndersa ngarkesa rritet dhe carjet me te bindura mbyllen , ndjeshmeria e shpejtsis ndaj ngjeshmeris zvogelohet. Pasi te gjitha carjet jan mbyllur shpejtesia ndryshon shum pak me sforcimet , dhe nn veprimin e nje ngjeshmerie shum te madhe eshte e mundur te maten shpejtesit e nje kampjoni qe jan funksion I vetem mineralogjise dhe morfologjis s tij . Pr shkak se shkembinjte jan anizotrop nga perberia strukturore si pasoj e nyjeve ose planeve t sedimentimit eshte e rendesishme te behet diferenca middis rasteve kur perfshihe sforcimet dhe anizotropise strukturore . Kjo ndodh rrall rvec rasteve kur strukturat gjeologjike mund te identifikohen percaktohen efektet e tyre dhe largohen nga te dhent para se te analizohet. Eshte gjithashtu e mundur pe identifikohen anizotropia e lidhur me sforcimet kur karakteristikat e saj diferencojne me anizotropine e brendeshme strukturore.Eksperimentet laboratorike kan konfirmuar se ne shum shkembinje shpejtesit jane an izotrope dhe shum me te mdjeshme kur sforcimet aplikohen ne drejtimin e levizjes s grimcave. Keshtu qe per shkak te sforcimeve te ne natyre varjojne me drejtimin e Tokes shpejtesite ne natyre kane shance te jen anizotrope. Ne rastin kur valet ngjeshse P, shpejtesia varet nga drejtimi I prhapjes sepse levizja e valeve te grimcave eshte paralel me drejtimin e perapjens .

.