XPX - isamveri.orgisamveri.org/pdfdrg/D229577/2014/2014_BASCETINM.pdf · qhihvohuoh lodkl elu er\xw...
Transcript of XPX - isamveri.orgisamveri.org/pdfdrg/D229577/2014/2014_BASCETINM.pdf · qhihvohuoh lodkl elu er\xw...
03-05 Ekim / October 2013
Yrd. Doç. Dr. Mehmet YAZICI
2014
235
iç ve zihinsel estetik unsurlar çerçeve-esiyle ne kadar kurgu ve gerçek
yna içerisindeki
arka
“Alevilik-birbirine benzeyen
” Azar, 2005, Alevi- -zla edeb iirdir. Bunda Alevi-
ahengin son derece ön . “ tekkelerinde okunanunu devam
ettirerek gelmi tir” Alevi- iirinin dikkat çeken en önemlive samimi ,
edilmesidir.
“ ” kelimesiTürkçe Sözlük,
-mil”dir bir özellik olabile-
, durum arz ederkemâlât, .
“ - âmil” olarak âdemektir. -
. Her toplum kendidinamikleri içerisinde,
o toplumun tarihtoplumun
. “ ortaya konu içerisinde
, içinde incelenmelidir.
evrensel bir nitelik-
” Toplumuninsan tipi,
ama bu durumideal bir insan tipi .
n olarak ve kabullere sahip olma tarihin her
Alevi- iyet öncesi inanç sistemlerine
olan “Alevi- Bek gelenekleriyle, ,. Bu özellikleriyle
edebiyat -hâkimdir” Alevi-
tasvip edilen ve kabul edilmeyen haller ve özellikler-
edeb . -örtmek, ya-
lan söz söylememek, kibirli olmama, -vs. en
lerdir- nin“Eline, beline,
diline sahip ol” Alevi-
Alevi- yer alan ideal tip, Selçuklular döneminde Ahi -Ahi” tipiyle ler
göstermektedir. “Arapça bir kelime olan -
-
elliklerin hepsi Alevi- ve tavsiyeedilen özelliklerdir. ,
-.
“ceviz”,
-i ol-
237
,yenler onu son nokta sana-
bilir, ama
kâ - âmil ins -
“Men arefe nefsehu fe kad arefe Rabbehu”1
Hadis- “kim kendini bilirse Allah ” diyerek bize Allah-
ne göre, “Evren Hakk -
bunu vurgulayarak “ne varsa âlemdevar âdemde” diyerek
- -
, “Bundan,
-i âlem” ve “-i âle-
msin sen” diyerek ise bilen yani Hakk Hakkâlemi bilmektir. lemi
â
-
1
238
Hakk sende sen kandesin
Hakk
Sen seni bilmez isen bulagör
‘ ‘ ‘
Okumakdan ma
-
“Her
hâkim-dir
2.
“ ” Türkçe Sözlük -mektedir. -
t--
lâ- ûn” rehberlik etmektedir. Seyr- û
-.
239
Cehdeyle, kendine eyidir, dedir
n
zdan, kinden kesil dur
olagör
Hergiz ma zul olmaz ola
e yaslanagör
Muhammed Ali
“Utlubü’l-’ilme velev bi’s-Sîn”2
Alevi- te bulunma son derece önem-lidir. “ ta ilim, ilmek”
2 taleb ediniz.
240
ninduvar gibidir” ili
-
Cahile uyup da kendin yitirme
-Hak tan yana yol bulunmaz.
Ebsem
an-
âlemi -ya olmak içindir.
241
Ehl-
- at
Arzû-
, Alevi-rmiyor izlenimi -
ama “ -
2 ---
â
Allah, kibirlenen ve övünen kimseyi sevmez”3
- birToprak tevazu olarak Alevi- en -
. Toprak Divan, , -
n . Bu sebeple toz, gubar, zerre, toprak, ve.
3
242
Hatây
Toz olup a dö
Yolu gerek yolây
Hazretitevâ -
, zen-ginlik
râ a yetilmez
.
an da geçen “Rahman’ e onlara4 ayeti ile Alevi- -
âlemi seyran eyle
-
4
243
Dört kitâbun ma
â
Nas
“Kusuru örtmede gece gibi ol”Mevlana
ve kusurla alay etmek toplumumuzda. an da -
hakkak e tecessüs etmeyin, merak edip5 ayeti ayetten -
,
ört söyleme
ört söyleme
Alevi-erdemlerdendir. “ Bekta i dervi e sorar: Sizin elbi-seleriniz niçin bu kadar geni tir? Mevlevi dervi i
dervi sorar: Sizin elbiseleriniz niçin bu kadar dar?dervi i öyle der: Biz kusur görmeyiz ki…
5 Hucurât: 12
244
Yine bir hadis- “Her kim bir MüslümanAllah -
Müslüman -Allah
de olsa ogibidir”6 buyur
Emre
y
Ali
-i kâmil bul da andan gel
mâ
ây
Buhari, Mezâlim, 3
245
gibi Alevi- kusur gör-, kusur örtmek yada noksan görmek onu
göreniniçin
durumudurTürkçe Sözlük . insan özellik-
lerin an“ o muttaki kimselerdir ki, onlar hem
-l-
, örnek bir
Allah teâla “Lekad halaknel insâne fî-ahseni takvîm”. 7 bildirmekte-
dir. -- ,
aya, 2010, 3Allah Yine -
mümin 8 hadisi bize insan kalbininindinde “Alevi- in-s
-dir”
7
8
Hak Ta
Yûnus Emre dir hoca gerekse var bin hacca
Allah , Allah eseridir be iseBu sebeple i be -
ak Alevi- iirinde elekalma,uyan kalbinde riya olan “zahit” tipi Alevi- iirinde yerilmektedir.
Hatay
Bin
l-As u anhu, Hz. Peygamber sallallahu aley--
9
9
247
velikin
ây
-
kul sek“esfele sâfilîn”10
de . Alevi- n
, nsana veril-
Ehl-
-
can olamaz
10
248
minlik bahsin edenin
ibadettir
ây
önemli de-Olgun, “ -
2 . -, oyun biter ve gerçek hayat o
“Bu dünya Süleyman’ gibi birçokin - -
rinde -ise -
249
Görmez misin Edhem
1998,Abdal
“Edep ya Hû”
“Edep ya Hû” ehl- Eskiden tekkelerin. ta
ehl-“Edep ya Hû” herkesten önce
Allah-
Edepli ol can isen
Hakk
-
250
Ne Hudâ dan korkar ne hicab eder
âmus âây
âhe me’a’s-sâbirîn”11
Alevi- “dövene dilsiz sövene de elsiz gerektir”me
hâkimdir. Hz. Ali nin zulmedene ve, amabirçok
insan ,da
muamele etmek” , kuru bir iyi niyet veya zalimeamaç,
onu iyi k-
Alevi- -
11
251
Yok ise kalbinde muhabbet sevgi
Allah
“Veren el alan elden üstündür”12
Cömertlik özelliklerdendirbir haslettir. Cömert kimse-
Allah -Allah kimselerin
, Allah i
12
252
ây
Cömert
Bahildenây
13
, , sonsuz
- -devam eder. Bu sebeple
,edebiyat
, genellikle “her -
e engelleri geçemezse -
- -de “Ölen tendir, canlar ölmez”
k
Ölmezden ön ölmeyince
13
253
Cihân-
Hayâlî
âlem Allah-i
takv m”14 Alevi-kâmil insan olma durumu
, görse-
-
Sûret-i kesrette vahdet gösteren mânâya bak
-
-i Alleme l-esmâ ya bak
-
-i ra nâya bak
Bul - l-
- - den bâde-i hamrâya bak
-i insân-
Görebilmez sûret- mâya bak
-
- - -i Ankâ ya bak -
14
254
- Allah
Ey ahsen-
-i kelâmullah
Taâlallah
et sûretinden
Alevi- -lerin bir an-
sini
, bize o dönemin ideale
istenilen özelliklerin daha sonraAlevi-
-nameler de Ahilikle
Alevi- çok Alevi- s
le eedebilecek
özelliklere sahiptir. Ö -
âmil olan insan v â edebilen ve bu se-
ve sevgi . ““ ” Alevi-
-ma -tedir”
255
Sonuç olarak Alevi- âmiyetin .
insa
eyip varsa örtmek,-
ime âlime önem verme vs.. Bu insan tipinin -
gelecek nesillerimiz,
Türk Medeniyetinde Ahilik Kültürü ve Fütüv-vetnamele. Ankara:
ihat-name Ve Anadolu Hatâyîleri).
, Birol “ -”. -Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve
Edebiyat , s.81-87.
- ), Ankara: Meb.
“ iirinde Ölmeden Önce Ölme Temi”. Kubbe-42-53.
Tasavvuf .
i Temalar”.Yüksek Lisans Tezi -
Alevi-
, -. ,
Edebiyatve Nefesleri).
Kaygusuz Abdal (Alaaddin Gaybî). Ankara:
r Kur’an- r
257
ÖZCAN Alevi Bekta i iirinde Adab ve Erkan”. -la-ilik ve Alevilik Sempozyumu nda sunulan bildiri. SDÜ, Isparta, Ekim.
ÖZCAN “Bekta Harvard Uni-versity, Turkish Studies s.241-245.
ÖZCAN “ ileyen Alevi/ -eri”. i Sempozyumu nda su-
nulan bildiri. stanbul, Ekim.
ÖZMEN Alevi -
, .
TDK Türkçe Sözlük