Wypalenie zawodowe
description
Transcript of Wypalenie zawodowe
![Page 1: Wypalenie zawodowe](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022081723/5681498a550346895db6d190/html5/thumbnails/1.jpg)
Wypalenie zawodowe
Waldemar ŚwiętochowskiInstytut Psychologii UŁ
![Page 2: Wypalenie zawodowe](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022081723/5681498a550346895db6d190/html5/thumbnails/2.jpg)
Początek badań nad wypaleniem
![Page 3: Wypalenie zawodowe](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022081723/5681498a550346895db6d190/html5/thumbnails/3.jpg)
1974, Ośrodek Opieki SpołecznejHerbert Freudenberger (psychiatra)
brak energiipoczucie bycia niedocenionym
cynizm
skłonność do irytacji
postawa wyższości i omnipotencji
poczucie wyczerpania
![Page 4: Wypalenie zawodowe](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022081723/5681498a550346895db6d190/html5/thumbnails/4.jpg)
Christina Maslach, klasyczny model wypalenia zawodowego
Wyczerpanie emocjonalne
Nic mi ostatnio nie wychodzi,
Nie mogę się zebrać, żeby działać sprawnie i skutecznie
Nie mogę się zmusić do wspinania na „kolejną górę”,
To nie ma sensu
![Page 5: Wypalenie zawodowe](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022081723/5681498a550346895db6d190/html5/thumbnails/5.jpg)
Depersonalizacja
-Ja z takimi ludźmi nie mogę pracować, nikt by nie mógł,
-Telefony się psują, obsługa jest beznadziejna, wszyscy rzucają mi kłody pod nogi.
-Typowe jest też ignorowanie potrzeb innych, niezauważenie pracy i emocji współpracowników
![Page 6: Wypalenie zawodowe](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022081723/5681498a550346895db6d190/html5/thumbnails/6.jpg)
Poczucie braku satysfakcji zawodowej
-poczucie nieadekwatności swoich możliwości w stosunku do potrzeb sytuacji
-„ja naprawdę robię więcej niż mogę, tłumaczę, ostrzegam, żyły sobie wypruwam, a tu jak było źle, jest jeszcze gorzej”
- poczucie niespełnienia i rozczarowania
![Page 7: Wypalenie zawodowe](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022081723/5681498a550346895db6d190/html5/thumbnails/7.jpg)
Kto może się „wypalić”?
pielęgniarka nauczyciellekarz (psychiatra/psychoterapeuta)pracownik opieki społecznejksiądzstrażnik
![Page 8: Wypalenie zawodowe](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022081723/5681498a550346895db6d190/html5/thumbnails/8.jpg)
- zawody społeczne i zarazem usługowe, ale czy tylko ...?
![Page 9: Wypalenie zawodowe](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022081723/5681498a550346895db6d190/html5/thumbnails/9.jpg)
Objawy wypalenia zawodowego
![Page 10: Wypalenie zawodowe](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022081723/5681498a550346895db6d190/html5/thumbnails/10.jpg)
Poziom indywidualny
emocjonalne: depresyjny i zmienny nastrój, płaczliwość, wzmożone napięcie i niepokój
poznawcze:bezradność, utrata nadziei, poczucie bezsilności, niska samoocena, sztywność myślenia, trudności w podejmowaniu decyzji, niezdolność do koncentracji, zaabsorbowanie sobą, myśli samobójcze,
fizyczne: bóle i zawroty głowy, tiki, bóle mięśniowe, problemy seksualne, zaburzenia snu ,utrata apetytu, krótki oddech, chroniczne zmęczenie, nadciśnienie częste i długie przeziębienia, zaostrzenie się wcześniej występujących zaburzeń, np. cukrzycy, astmy oskrzelowej, wysoki poziom cholesterolu
![Page 11: Wypalenie zawodowe](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022081723/5681498a550346895db6d190/html5/thumbnails/11.jpg)
d) behawioralne: hiperaktywność, hipoaktywność, impulsywność, nadużywanie leków uspokajających, alkoholu, papierosów, kofeiny, zwiększona liczba wypadków, niedojadanie lub nadmierne objadanie się, porzucanie zajęć rekreacyjnych a nawet uprawianie sportów ekstremalnych.
![Page 12: Wypalenie zawodowe](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022081723/5681498a550346895db6d190/html5/thumbnails/12.jpg)
Poziom interpersonalny a) emocjonalne: irytacja, chłód i pustka emocjonalna, obniżona empatia wobeec odbiorcy pomocy, nadwrażliwość, wzmożony gniew
b) poznawcze: cyniczna i zdehumanizowana percepcja odbiorcy, obojętność, stereotypowe podejście do ludzi, aura wielkości i słuszności, wrogie nastawienie do świata, podejrzliwość, projekcja
c) behawioralne: gwałtowne wybuchy emocjonalne, skłonność do agresji (m.in.. bodbiorcy), konflikty interpersonalne, małżeńskie i rodzinne, izolacja społeczna i wycofywanie się, akcentowanie beznadziei, bezradności i braku znaczenia w ocenach innych, utrzymywanie dystansu w relacjach w pracy lub nadmierna więź ze współpracownikami, zazdrość (zawiść).
![Page 13: Wypalenie zawodowe](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022081723/5681498a550346895db6d190/html5/thumbnails/13.jpg)
Poziom organizacyjny a) emocjonalne: brak satysfakcji z pracy,
b) poznawcze: cynizm dotyczący roli pracy, uczucie, że nie jest się docenianym, brak zaufania do kierownictwa i współpracowników
c) behawioralne: obniżona efektywność i wydajność, spowolnienie tempa pracy, zwiększona liczba zwolnień lekarskich, niechęć do zmian, zbytnie uzależnienie od przełożonych, specyficzny stosunek do czasu pracy (częste spoglądanie na zegarek), mechaniczne „działanie podręcznikowe", złe zarządzanie czasem
![Page 14: Wypalenie zawodowe](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022081723/5681498a550346895db6d190/html5/thumbnails/14.jpg)
Dlaczego ludzie się wypalają ? – przyczyny środowiskowe
nadmierne obciążenie
niejednoznaczność zadań
niekorzystny klimat interpersonalny
brak wsparcia i superwizji
konflikt ról
autokratyczny sposób zarządzania
![Page 15: Wypalenie zawodowe](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022081723/5681498a550346895db6d190/html5/thumbnails/15.jpg)
Dlaczego ludzie się wypalają ? – przyczyny indywidualne
temperament
typ kontroli
nieracjonalne oczekiwania
![Page 16: Wypalenie zawodowe](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022081723/5681498a550346895db6d190/html5/thumbnails/16.jpg)
1 Oczekiwanie bycia bezwzględnie lubianym i szanowanym2 Oczekiwanie pełnego uznania ze strony3 Absolutne mistrzostwo w zawodzie4 Ludzie (uczniowie/pacjenci) są źli, niepoprawni i zasługują na karę5 Oczekiwanie spełniania pragnień w pracy6 Niepowodzenia mają zewnętrzne przyczyny7 Przekonanie o braku wpływu na sprawy zawodowe8 Istnieje jeden doskonały sposób na rozwiązywanie problemów9 Przekonanie o potrzebie oparcia10 Przeszłość decyduje o teraźniejszości11 Lepiej unikać trudności niż się z nimi spotykać12 Trudności i problemy ludzi (uczniów, pacjentów) trzeba przede wszystkim silnie przeżywać
Nieracjonalne przekonania życiowe
![Page 17: Wypalenie zawodowe](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022081723/5681498a550346895db6d190/html5/thumbnails/17.jpg)
Przekonania/oczekiwania nauczycieli – wobec siebie
* Wiara w możliwość indywidualnego podejścia do każdego ucznia * Przekonanie o kompetencjach* Misja niesienia oświaty* Sukcesy w nauczaniu * Poczucie sprawstwa (wpływ na powodzenie ucznia (np. na studiach)* Prawo do kontrolowania i wychowywania* Zaradność w trudnych sytuacjach wychowawczych: (cierpliwość, energia, konsekwencja, pomysłowość)
![Page 18: Wypalenie zawodowe](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022081723/5681498a550346895db6d190/html5/thumbnails/18.jpg)
Przekonania/oczekiwania nauczycieli –wobec współpracowników
•Przyjazna atmosfera
• ?• ?
![Page 19: Wypalenie zawodowe](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022081723/5681498a550346895db6d190/html5/thumbnails/19.jpg)
Przekonania/oczekiwania nauczycieli –wobec uczniów i rodziców
* Zaangażowanie i zainteresowanie uczniów * Motywacja do zdobywania wiedzy* Wdzięczność uczniów i rodziców* Szacunek dla zawodu* Uczciwość uczniów* Pamięć absolwentów* Sympatia i autorytet* Docenianie ważności przedmiotu* Oczekiwanie, że rodzice podporządkują się zaleceniom wychowawczym
![Page 20: Wypalenie zawodowe](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022081723/5681498a550346895db6d190/html5/thumbnails/20.jpg)
Przekonania/oczekiwania nauczycieli –wobec pracodawcy/przełożonych
* Zadowalająco wysokie wynagrodzenie* Możliwość rozwoju zawodowego (kursy i szkolenia w czasie pracy i na koszt pracodawcy)* Interesujące i ważne zadania* Docenianie wyników* Docenianie przedmiotu (więcej godzin)* Akceptacja dla programów autorskich* Sprawiedliwy rozdział obowiązków
![Page 21: Wypalenie zawodowe](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022081723/5681498a550346895db6d190/html5/thumbnails/21.jpg)
Mechanizm i dynamika procesu wypalania się: -dystansowanie się wobec zadań zawodowych- utrata zaangażowania
![Page 22: Wypalenie zawodowe](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022081723/5681498a550346895db6d190/html5/thumbnails/22.jpg)
Przejawy dystansowania się
![Page 23: Wypalenie zawodowe](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022081723/5681498a550346895db6d190/html5/thumbnails/23.jpg)
semantyczne
Nauczyciel:
porównywanie dzieci i klas, publiczne wytykanie błędów, uczniowie – numery w dzienniku, nazwiska; niska ocena = bezwartościowy człowiek; podkreślanie różnicy w pozycji n-la i ucznia; „w sali nr 5 masz zastępstwo”
Pielęgniarka:
Człowiek = przypadek; przyszedł ten „wyrostek” z 5, ci spod dwójki, itp..
![Page 24: Wypalenie zawodowe](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022081723/5681498a550346895db6d190/html5/thumbnails/24.jpg)
terytorialne
• Zakaz wstępu do pokoju nauczycielskiego,
• palenie papierosów (wobec zakazu w szkole)
• Zakaz wchodzenia do pomieszczeń dla personelu (np. dyżurki), bo ...regulamin; „nie umie pani czytać – tu nie wolno wchodzić pacjentom”; „to nie mój problem, ale NFZ-u”; „zastrzyki to siostra Ziuta”
![Page 25: Wypalenie zawodowe](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022081723/5681498a550346895db6d190/html5/thumbnails/25.jpg)
czasowe
• spóźnienia, • skracanie lekcji; • brak czasu dla ucznia i
rodziców
• opóźnianie reakcji na wezwanie chorego; sztywne przestrzeganie czasu rutynowych czynności (budzenie, pomiar temperatury itp.)
• „Ja już kończę dyżur, zaraz przyjdzie ...”,
![Page 26: Wypalenie zawodowe](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022081723/5681498a550346895db6d190/html5/thumbnails/26.jpg)
komunikacyjne
• niepartnerski styl rozmowy; przekaz jednokierunkowy; mówienie „ex caethedra”; brak prawa ucznia do dyskusji i polemiki; karanie za aktywność (np. za niewygodne pytania).
• ucinanie rozmowy – „Proszę się uspokoić; lekarz wie co robi”,
![Page 27: Wypalenie zawodowe](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022081723/5681498a550346895db6d190/html5/thumbnails/27.jpg)
interpersonalne
• podkreślanie własnego prestiżu (nauczyciel to „pan profesor”).
• obrażanie się; podwójne normy (zmuszanie do jedzenia szpitalnych posiłków)
![Page 28: Wypalenie zawodowe](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022081723/5681498a550346895db6d190/html5/thumbnails/28.jpg)
Izolowanie sytuacji
• koncentracja na drobiazgach lub problemach zastępczych; śledzenie i komentowanie relacji dwustronnych m-y uczniami starszych klas; różne traktowanie własnych dzieci i uczniów; segregacja uczniów (zdolny=dobry); „ostatnia lekcja i wychodzę”; „na fizyce nie rozwiązujemy problemów wychowawczych”; stosowanie kar fizycznych .
• podkreślanie różnic w statusie chorego i pracownika;
• pomniejszanie znaczenia objawów czy cierpienia („wszystkich boli” ; „musi bolec, tak wszyscy reagują” itp.); formalizacja relacji z chorym
![Page 29: Wypalenie zawodowe](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022081723/5681498a550346895db6d190/html5/thumbnails/29.jpg)
Intelektualizacje
• sztywność i zrutynizowanie zachowań;
• lokalizacja trudności w dziecku; język niedostosowany do możliwości dzieci; generalizowanie („tacy są ci z rozbitych rodzin”, „kujon zawsze doniesie”, „na ostatniej ławce siedzą gaduły,na pierwszej- lizusy”); choroba / niedyspozycja ucznia =oszustwo); kary z przedmiotów za braki formalne.
• żargon blokujący komunikację dwustronną
![Page 30: Wypalenie zawodowe](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022081723/5681498a550346895db6d190/html5/thumbnails/30.jpg)
Techniki społeczne
• obmawianie uczniów; dowcipy na ich temat; sensacyjne relacje z lekcji i wycieczek; rady pedagogiczne okazją do plotek i dyskusji niemerytorycznych
• przedłużanie przerw w pracy, obmawianie pacjentów, krytykowanie wyglądu, brak empatii
![Page 31: Wypalenie zawodowe](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022081723/5681498a550346895db6d190/html5/thumbnails/31.jpg)
DEKOMPRESJA - należy traktować dom i pracę jako dwa oddzielne światy i zdać sobie sprawę, że niezbędne jest przechodzenie z jednego stanu w drugi (jak nurek, który przebywał dłużej na większej głębokości, ludzie poddawani dużemu przeciążeniu
wymagają dekompresji.
Jak radzić sobie z wypaleniem zawodowym?
![Page 32: Wypalenie zawodowe](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022081723/5681498a550346895db6d190/html5/thumbnails/32.jpg)
Zmiana postawy wobec siebie i własnej roli
zawodowej: Podnoszenie własnych, kompetencji, potrzebnych do tego. co robimy ; nie przyjmujmy atrakcyjnie brzmiących cudownych rozwiązań - takich po prostu nie ma Odraczanie decyzji, do których, „nie dojrzeliśmy.
Znalezienie dodatkowych, niezawodowych zainteresowań
Wyznaczenie granic własnej kompetencji ( nikt nie zna się na wszystkim, a „cudowne” sposoby po prostu nie istnieją)..
Wyznaczenie granic własnych możliwości (nie sugerujmy się tym, na co byłoby stać, w gruncie rzeczy nielicznych, „nadludzi” - gdyby znaleźli się w naszej sytuacji).
Wyznaczenie granic własnej odpowiedzialności (podejmowanie decyzji za innych).
Prawo do pomyłek i błędów.
Odraczanie decyzji, do których nie „dojrzeliśmy”.
![Page 33: Wypalenie zawodowe](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022081723/5681498a550346895db6d190/html5/thumbnails/33.jpg)
Zmiana sposobów reagowania na stres.
Opanowanie odpowiedniego dla nas sposobu relaksacji lub medytacji; umiejętność znalezienia w sobie „ciszy”..
Kształtowanie swojego zdrowia: ćwiczenia fizyczne, dieta, pozbycie się ewentualnych nałogów
Wsłuchiwanie się” w siebie, swoje nastroje, intuicję, wahania, także w tkwiące w nas sprzeczności oraz właściwości, które nas samych czasami zaskakują.
Kształtowanie postawy twórczej wobec życia i problemów
![Page 34: Wypalenie zawodowe](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022081723/5681498a550346895db6d190/html5/thumbnails/34.jpg)
Zmiana organizacyjnych warunków
wykonywania pracy
Poczucie przynależności i współpracy z grupą.
Posiadanie dobrej „superwizji” w pracy, czyli osoby lub osób, które stanowią dla nas autorytet i oferują nam pomoc I wsparcie wobec trudności zawodowych.
Granice własnych zadań adekwatnie do wymagań systemu (np. powstrzymanie się od pracy w dni wolne).
Tolerancja wobec niedoskonałości systemu (chociaż nie powinno ich być).
![Page 35: Wypalenie zawodowe](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022081723/5681498a550346895db6d190/html5/thumbnails/35.jpg)