Wykonawca - kapitalludzki.gov.pl

Badanie ewaluacyjne współfinansowane przez Unię Europejską w ramach

Europejskiego Funduszu Społecznego

"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych

z Europejskiego Funduszu Społecznego"

Raport końcowy

Wykonawca

Warszawa 2013

"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

2

Zespół badawczy:

Agnieszka Rudolf - kierownik badania

Cezary Przybył - koordynator badania

Wojciech Pieniążek

Jarosław Chojecki

Paweł Pijanowski

Paweł Huras

Sebastian Pałka

Dorota Smolarczyk


3

SPIS TREŚCI

WYKAZ SKRÓTÓW ................................................................................................................................................. 4

1 STRESZCZENIE/SUMMARY...................................................................................................................... 5

2 WPROWADZENIE.......................................................................................................................................... 9

3 KONCEPCJA I OPIS METODOLOGII BADANIA .............................................................................. 12

3.1 Koncepcja logiczna ewaluacji ...................................................................................................... 12

3.2 Opis metod i technik badawczych............................................................................................. 13

3.2.1 Analiza danych zastanych (desk research) i analiza treści.................................. 13

3.2.2 Badanie kwestionariuszowe CATI ................................................................................... 13

3.2.3 Sondaż internetowy ................................................................................................................ 15

3.2.4 Zogniskowane wywiady grupowe (FGI) ....................................................................... 16

3.2.5 Blog badania i internetowy panel dyskusyjny ........................................................... 16

3.2.6 Panel ekspertów ....................................................................................................................... 17

4 OPIS WYNIKÓW BADANIA .................................................................................................................... 18

4.1 Obszar badawczy A: Odzwierciedlanie................................................................................... 18

4.2 Obszar badawczy B: Percepcja ................................................................................................... 27

4.3 Obszar badawczy C: Przyszłość ................................................................................................. 74

5 PODSUMOWANIE - ANALIZA SWOT ................................................................................................. 78

6 WNIOSKI I REKOMENDACJE ................................................................................................................ 80

7 ANEKS .............................................................................................................................................................. 83

7.1 Narzędzia badawcze wykorzystane w badaniu ................................................................. 83

7.1.1 Kwestionariusz badania CATI z widzami - I fala....................................................... 83

7.1.2 Kwestionariusz badania CATI z widzami - II fala ..................................................... 93

7.1.3 Kwestionariusz badania CATI z pracownikami instytucji pomocy społecznej

- I fala 103

7.1.4 Kwestionariusz badania CATI z pracownikami instytucji pomocy społecznej

- II fala 111

7.1.5 Kwestionariusz sondażu internetowego ....................................................................119

7.1.6 Scenariusz zogniskowanego wywiadu pogłębionego (FGI) ..............................124


4

WYKAZ SKRÓTÓW

CATI Wywiad telefoniczny wspomagany komputerowo (ang. Computer

Assisted Telephone Interview)

EFS Europejski Fundusz Społeczny

GOPS Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej

IPS Instytucje pomocy społecznej

MOPS Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej

MPiPS Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej

PCPR Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie

PO KL Program Operacyjny Kapitał Ludzki

ROPS Regionalny Ośrodek Pomocy Społecznej

TVP Telewizja Polska S.A.

UE Unia Europejska


5

1 STRESZCZENIE/SUMMARY

Głównym celem badania była ocena wpływu emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka

woda” w telewizji ogólnopolskiej na wiedzę szerokiego grona odbiorców nt. działań

zawartych w projektach dofinansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego

(EFS), realizowanych i nadzorowanych przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej

(MPiPS). Ocenie podlegał m.in. stopień dotarcia do widzów serialu i jego potencjalnych

odbiorców z informacją na temat projektów EFS zakończonych i obecnie realizowanych

oraz planowanych w przyszłości w ramach Priorytetu I "Zatrudnienie i integracja

społeczna" i V "Dobre rządzenie" Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki.

Badanie miało a celu określnie, na ile serial oddaje specyfikę pracy Instytucji Pomocy

Społecznej (IPS) oraz projektów dofinansowanych z EFS oraz w jaki sposób odbierany

jest przez grupy docelowe widzów. W oparciu o wyniki badania przedstawiono

perspektywy zastosowania widowiska telewizyjnego jako instrumentu promocji treści

komunikacyjnych, sformułowanych w celu głównym, w tym także perspektywy

wykorzystania realizacji sezonu III serialu „Głęboka woda”.

Badanie wykazało, że zachodzi różnica w ocenie serialu przez pracowników IPS i przez

szeroką widownię. Pracownicy dostrzegają nieścisłości w przedstawieniu pracy IPS.

Wynikają one jednak z potrzeby uatrakcyjnienia fabuły i są mniej istotne dla

pozostałych widzów.

Sama stylistyka serialu, choć bardzo ciekawa, wymaga od widza dużej kultury odbioru,

co do pewnego stopnia ogranicza widownię. Większą oglądalność mógłby mieć serial

adresowany do widza poszukującego w telewizji przede wszystkim rozrywki. Wybór

tego rodzaju produkcji do dofinansowania w ramach EFS prowadziłby do osiągnięcia

szerszego rozpowszechnienia wiedzy na temat pracy IPS wśród ogółu społeczeństwa.

Z badania wynika, że widz niezwiązany z IPS ma dość ograniczoną wiedzę na temat

pracy tych instytucji. Dla połowy respondentów najbardziej znaną instytucją zajmującą

się pomocą osobom potrzebującym jest Ośrodek Pomocy Społecznej (OPS). W dalszej

kolejności wskazywano organizacje pozarządowe, dosyć częstą odpowiedzią był też

Caritas. Do najmniej popularnych wskazań można zaliczyć takie instytucje jak:

schroniska, świetlice, placówki opiekuńczo-wychowawcze, ośrodki terapii uzależnień,

hospicja czy urzędy pracy. Stwierdzono tu także występowanie szeregu fałszywych

stereotypów np. że jest to praca przede wszystkim z wykluczonymi, czyli osobami, z

których losem przeciętny respondent się nie utożsamia. Jako jedną z głównych przyczyn

takiego stanu rzeczy respondenci wskazali brak wystarczającej informacji w mediach.

Serial bez wątpienia przyczynił się do zmiany tych przekonań u osób, które miały okazję

go oglądać. Zarówno widzowie, jak i pracownicy IPS w większości zgadzają się z tym, że

serial przybliża wiedzę na temat sposobów wykorzystywania środków UE na rzecz


6

pomocy społecznej. Dodatkowo pracownicy IPS w większości przyznają, że dzięki niemu

wielu Polaków dowie się czym jest i jakie wsparcie oferuje EFS. Tendencja ta przybrała

na sile w drugiej fali badania CATI po emisji 12 odcinka serialu. Zdaniem zdecydowanej

większości przebadanych widzów pomysł serialu „Głęboka woda” jest dobrym

rozwiązaniem mającym na celu promowanie środków z EFS. Równocześnie jednak

eksperci biorący udział w panelu, a także uczestnicy wywiadów zogniskowanych

zasugerowali, że formuła serialu jako narzędzia promocji treści związanych z pracą IPS

powoli się wyczerpuje i warto poszukać innych rozwiązań. Telewizja jest głównym

kanałem informacyjnym, z którego ogół społeczeństwa korzysta w przypadku tematyki

pracy IPS i dofinansowania unijnego, należy więc intensywnie wykorzystywać ją w

polityce informacyjnej MPiPS. Ewaluator wskazuje w tym przypadku kilka możliwych

kierunków zmian:

wybór lżejszej, bardziej czytelnej dla masowego widza formy (telenowela,

telenowela dokumentalna, talk-show, program lub cykl programów

publicystycznych);

zmiana stylistyki na bardziej dostosowaną do percepcji współczesnego widza,

zwłaszcza młodszego: krótsze odcinki, szybsza narracja, bardzie schematyczne,

„komiksowe” postaci, itp.;

wykorzystanie internetu jako głównego medium rozpowszechniania produkcji,

wiążące się z dostosowaniem do niego formuły przekazu (zdecydowanie krótsze

odcinki, ew. paradokumentalna forma), co mogłoby sprzyjać poszerzeniu

widowni o osoby młodsze;

zmiana przesłania produkcji na bardziej optymistyczne (serial „Głęboka woda”

odbierany jest przez widzów1 jako dzieło względnie pesymistyczne).

W wyniku badania sformułowano następujące rekomendacje:

Przeprowadzenie targetyzacji widowni telewizyjnej pod kątem potrzeb

komunikacyjnych MPiPS. Dokonanie oceny na podstawie tych badań, jaka forma

widowiska telewizyjnego może zapewnić najpełniejszą realizację celów

komunikacyjnych MPiPS;

Zwiększenie liczby i wagi wydarzeń medialnych, towarzyszących emisji kolejnych

produkcji;

Oparcie ustaleń co do pory i warunków emisji serialu o wyniki badań nawyków

grup docelowych i konsekwentne egzekwowanie tych ustaleń na bieżąco;

Połączenie emisji przyszłych produkcji z emisją reklam promujących projekty

dofinansowane z EFS, dla których Instytucją Zarządzającą/Instytucją

Pośredniczącą jest MPiPS;

1 Wniosek przede wszystkim na podstawie badań jakościowych: FGI i panelu ekspertów.


7

Wykorzystywanie telewizji jako skutecznego (zweryfikowanego w trakcie badań)

kanału w prowadzonych działaniach informacyjno - promocyjnych (w tym m.in.

dotyczących promocji środków europejskich).

SUMMARY

The overriding purpose of the survey was to evaluate the influence of broadcasting the

second season of "The Deep Water" series on the knowledge of a wide range of viewers

on the actions under the projects co-financed by the European Social Fund (ESF) that

were implemented and supervised by the Ministry of Labour and Social Policy (MLSP).

The evaluation concerned, inter alia, the degree to which the series’ viewers and

potential viewers have been reached by information on the areas covered by the ESF

projects that have already been implemented and are planned under Priority I

"Employment and social integration" and Priority V "Good governance" of Operational

Programme Human Capital (OP HC).

The aim of the study was to determine the extent to which the series reflects the specific

nature of work of Social Assistance Institutions (SAI) and of the projects subsidised by

the ESF, as well as its reception by the target audience. Based on the survey results, we

presented the prospects of using a TV show as an instrument for promoting

communications formulated under the main objective, including the prospects of using

the third season of "The Deep Water" for that purpose.

The survey has shown that there is a difference between the way the series is evaluated

by SAI staff and the audience. The staff have noticed some inaccuracies in presenting

their work, yet they resulted from the need to make the plot attractive and are of minor

importance to other viewers.

design of the show is very interesting, but it requires a large culture collection of the

viewer, and that to a certain extent the audience. Larger audience could be targeted to

the viewer program on television seeking above all entertaining. The choice of this type

of production to be financed by the ESF would lead to the wider dissemination of

knowledge about the work of SAI among the general public.

The survey results show that viewers having nothing to do with SAIs have limited

knowledge on how such institutions work. For half of the respondents, the most

commonly recognised institution that helps people in need is a Social Welfare Centre

(SWC). Next, they mentioned NGOs, and Caritas has been mentioned quite frequently as

well. Less popular answers concerned institutions such as: shelters, community centres,

care and formative establishments, rehabilitation centres, hospices and labour offices.

The survey authors have also discovered many false stereotypes: that the work of SAIs

stands for work primarily with the excluded, or people with whom average respondents

do not identify. Respondents stated that the reason behind the situation is that the

media do not provide sufficient information on the subject. Undoubtedly, the series

contributed to changing the views of its audience. Both viewers and SAI staff generally


8

agreed that the series describes the ways in which EU funds are used for social welfare.

In addition, most employees IPS recognizes that thanks to it, many Poles will know what

it is and what support has the ESF. This trend intensified in the second wave of the

emission CATI 12 episode. For the majority of viewers surveyed idea series "The Deep

Water" is a good solution aimed at the promotion of the ESF founds. Yet, the experts who

participated in the panel and focused interview respondents suggested that the formula

of the series as a tool to promote SAI work is being exhausted and it would be

worthwhile to seek other solutions. As television is the main information channel

through which the general public draws information on SAIs and EU subsidies, we

should use it as part of MLSP information policy intensively. The evaluator pointed out

several possible options for changes:

To opt for a lighter form that would be clearer to the general audience (soap

opera, docu-soap, talk show, programme or a cycle of feature programmes);

To change the style to match the perception of contemporary viewers, especially

young viewers, better: shorter episodes, faster narration, more schematic

‘cartoon’ characters, etc.;

To use the Internet as the primary medium for production distribution, which

entails adapting the message formula (much shorter episodes, possibly a quasi-

documentary form), which would contribute to extending the audience to include

young people;

The Change of production’s receive more optimistic (TV's "The Deep Water" is

perceived as the work of relatively pessimistic by the audience2).

The survey results led to the following recommendations:

To target TV audience in terms of MLSP’s communication needs. To use survey

results to determine which form of a TV show ensures the fullest implementation

of MLSP’s communication needs;

To increase the number and importance of media events which accompany the

broadcasting of subsequent productions;

To base decisions on the time and terms of the series’ broadcasting on the results

of studies on the habits of target groups and to put the knowledge into practice

on an ongoing basis;

Connection the issue of future production with the issue of advertising of projects

co-financed by the ESF, for which the Managing Authority / Intermediate Body is

the MLSP;

To use television as an effective (verified by surveys) channel for information and

promotion campaigns (inter alia promotion of EU funds).

2 The proposal is based mainly on the basis of qualitative research: FGI and a panel of experts.


9

2 WPROWADZENIE

Niniejszy Raport końcowy zawiera wyniki analiz/badań przeprowadzonych na

potrzeby projektu badawczego pt. "Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu

„Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu

Społecznego". Projekt został zrealizowany w okresie kwiecień - lipiec 2013 r. Na

metodologię projektu złożyły się:

badanie desk research (analiza danych zastanych),

analiza treści,

dwie fale badania ilościowego CATI przeprowadzonego z pracownikami

instytucji pomocy społecznej (IPS),

dwie fale badania ilościowego CATI zrealizowanego na reprezentatywnej próbie

widzów,

dwa zogniskowane wywiady grupowe z widzami serialu,

panel ekspertów,

blog badania oraz internetowy panel dyskusyjny.

Serial „Głęboka woda” opowiada o losach grupy pracowników socjalnych jednego

z Ośrodków Pomocy Społecznej oraz wspieranych przez nich osób. Serial powstał dzięki

współfinansowaniu Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS), w ramach Programu

Operacyjnego Kapitał Ludzki (PO KL). Rozpoczęcie emisji 12 odcinków na antenie TVP 2

nastąpiło w marcu 2013 r., a zakończenie emisji miało miejsce w czerwcu 2013 r.

W serialu występują znani aktorzy, m.in. Marcin Dorociński, Katarzyna Maciąg, Marta

Klubowicz i Teresa Budzisz-Krzyżanowska.

Fabuła serialu zakłada pokazanie realnych problemów, z jakimi zmagają się ludzie

w trudnych życiowych sytuacjach oraz dotarcie do społeczeństwa z informacją o tym,

jak wygląda codzienna praca instytucji pomocy i integracji społecznej oraz służb

zatrudnienia. W wątki serialu wplecione są informacje o możliwościach skorzystania

z ich pomocy i zmianach zachodzących w ich funkcjonowaniu dzięki środkom EFS.

Celem głównym serialu jest dotarcie do jak najszerszej liczby odbiorców z informacjami

na temat projektów nadzorowanych przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej

(MPiPS) w ramach EFS, przybliżenie oraz upowszechnienie informacji o efektach

i produktach powstałych w wyniku realizacji projektów PO KL, wskazanie wagi ich

realizacji oraz zainteresowanie opinii publicznej i potencjalnych odbiorców projektami

realizowanymi w przyszłości.

Realizacja niniejszej ewaluacji wynika m.in. z zaleceń Instytucji Zarządzającej PO KL,

która wskazała na konieczność dokonania badania ewaluacyjnego mającego na celu

pogłębioną analizę wyników oglądalności drugiego sezonu serialu „Głęboka woda”,

służącego ocenie skuteczności dotarcia do grupy docelowej, zawierającego analizę


10

znajomości wśród odbiorców serialu obszarów tematycznych wspieranych przez EFS,

jakie poruszane są w przedmiotowej produkcji. Ewaluacja służy również ocenie, czy

wyprodukowanie serialu jest efektywnym sposobem promocji działań

projektowych/wsparcia EFS. Wyniki niniejszego badania posłużą m.in. programowaniu

działań informacyjno-promocyjnych w przyszłym okresie programowania.

Głównym celem badania była ocena wpływu emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka

woda” w telewizji ogólnopolskiej na wiedzę szerokiego grona odbiorców nt. działań

zawartych w projektach realizowanych i nadzorowanych przez MPiPS w ramach EFS.

Ocenie podlegał m.in. stopień dotarcia do widzów/potencjalnych odbiorców

z informacją na temat projektów EFS zakończonych i obecnie realizowanych oraz

planowanych w przyszłości w ramach Priorytetu I "Zatrudnienie i integracja społeczna"

i V "Dobre rządzenie" PO KL.

Zakres badania

Ocena skuteczności promocji działań współfinansowanych z EFS, w tym

pojawiających się w serialu informacji nt. działań realizowanych w ramach

projektów finansowanych z PO KL, np.:

o Promocji działań, efektów i produktów powstałych w toku realizacji

projektów na rzecz promocji równych szans kobiet i mężczyzn oraz

godzenia życia zawodowego i rodzinnego, tworzenia ośrodków opieki

przedszkolnej oraz żłobków i klubów dziecięcych;

o Promocji działań, efektów i produktów powstałych w toku realizacji

projektów wspierających organizacje pozarządowe, upowszechniających

poradnictwo prawne i obywatelskie oraz współpracę z administracją

publiczną;

Ocena, czy serial przyczynia się do wzrostu wiedzy nt. tematyki projektów

współfinansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego;

Ocena, czy serial przyczynia się do wzrostu wiedzy nt. sposobu działania

instytucji pomocy i integracji społecznej oraz ich oferty skierowanej do osób

z grup zagrożonych wykluczeniem społecznym i marginalizacją;

Analiza i interpretacja danych nt. oglądalności drugiego sezonu serialu

dostarczonych przez TVP w celu dokonania porównania oglądalności z innymi

programami/emisjami telewizyjnymi dotyczącymi tematyki społecznej;

Analiza treści dostępnych w mediach i w Internecie nt. drugiego sezonu serialu

pod kątem odbioru przez widzów wątków prezentowanych w serialu.

Kryteria ewaluacyjne

Proces badawczy, jak również odpowiedzi na pytania badawcze zostały

przeprowadzone w oparciu o następujące kryteria ewaluacyjne:


11

Adekwatność, rozumianą jako:

o stopień dopasowania kanału informacyjnego do promocji działań

realizowanych w ramach projektów realizowanych w Priorytecie I oraz

Priorytecie V PO KL;

Skuteczność, rozumianą jako:

o stopień osiągnięcia zaplanowanych celów i efektów działania

promocyjnego polegającego na emisji 12 odcinków drugiego sezonu

serialu „Głęboka woda”;

o stopień dotarcia z przekazem informacyjnym do zakładanej grupy

docelowej (tj. ogółu społeczeństwa, widzów serialu);

Efektywność, rozumianą jako:

o stosunek nakładów finansowych, czasowych i ludzkich poniesionych

w celu realizacji serialu do uzyskanych rezultatów w zakresie

informacyjno-promocyjnym (porównanie z efektywnością innych form

promocji i informacji na temat EFS, porównanie ze zrealizowanymi

dotychczas kampaniami medialnymi na poziomie ogólnopolskim).


12

3 KONCEPCJA I OPIS METODOLOGII BADANIA

3.1 Koncepcja logiczna ewaluacji

Koncepcja logiczna badania została oparta na założeniach teoretycznych (teoria postaw

społecznych, teoria komunikacji społecznej) i metodycznych (partycypacyjny model

realizacji badania). Jej wynikiem jest podział tematyczno–metodologiczny jego zakresu

na trzy obszary badawcze:

Obszar badawczy A: Odzwierciedlanie

Obszar badawczy B: Percepcja

Obszar badawczy C: Przyszłość

Poniżej przedstawiony został graficzny schemat koncepcji logicznej badania.

Rysunek 1. Graficzny schemat koncepcji logicznej badania

Obszar A

„ODZWIERCIEDLANIE”

Obszar B

„PERCEPCJA”

ADEKWATNOŚĆ

SKUTECZNOŚĆ

EFEKTYWNOŚĆ

Opracowanie wniosków i

rekomendacji

Wnioski i rekomendacje

Kryteria ewaluacyjne/analiza

Diagnoza i ocena stanu faktycznego Fazy logiczne badania

Ob

szar

y b

adaw

cze

Obszar C

„PRZYSZŁOŚĆ”

SKUTECZNOŚĆ

EFEKTYWNOŚĆ

Źródło: Opracowanie własne


13

3.2 Opis metod i technik badawczych

3.2.1 Analiza danych zastanych (desk research) i analiza treści

W realizacji badania zostały wykorzystane dane ze źródeł zastanych, czyli dane

i informacje, które nie zostały wytworzone na potrzeby prowadzonego badania. Analizie

poddane zostały:

wytyczne w zakresie działań informacyjno-promocyjnych realizowanych

w ramach PO KL, plany komunikacji PO KL, treść PO KL, itp.,

scenariusze 12 odcinków serialu, storyline i inne dokumenty zawierające

założenia dotyczące realizacji serialu,

poszczególne odcinki serialu,

założenia na temat realizacji serialu (załącznik do umowy z TVP),

dane dotyczące oglądalności serialu (przekazane przez TVP),

dane dotyczące oglądalności innych programów telewizyjnych dotyczących

tematyki społecznej, innych przekazów filmowych o zbliżonej tematyce,

raporty, analizy z oceny działań informacyjno-promocyjnych realizowanych

w ramach funduszy UE.

Analiza treści obejmowała głównie materiały internetowe (fora, facebook, wpisy pod

artykułami, itp.). Była prowadzona na bieżąco wraz z pojawianiem się nowych treści na

temat serialu.

3.2.2 Badanie kwestionariuszowe CATI

CATI (ang. Computer Assisted Telephone Interview) jest to technika stosowana przy

realizacji badań ilościowych, polegająca na przeprowadzaniu wywiadów telefonicznych

z respondentami z wykorzystaniem komputera. Wywiady CATI w niniejszym projekcie

badawczym zostały wykorzystane na potrzeby zbadania opinii widzów oraz

pracowników instytucji pomocy społecznej.

Badanie z widzami zostało przeprowadzone na próbie 1068 widzów (I fala) i 1080

widzów (II fala) (oglądających telewizję lub filmy/seriale w internecie) - mieszkańców

Polski w wieku 18 lat i więcej (pełnoletnich). Taka wielkość próby zapewniła

reprezentatywność na poziomie ogólnopolskim, co pozwala generalizować wyniki

badania na całą populację widzów w Polsce (przy błędzie oszacowania na poziomie

e=3% i poziomie ufności = 95%). W trakcie realizacji badania zdecydowano się zmienić

proporcje płci w próbie. Na etapie planowania badania zakładano podział: 52,25%

kobiety - 47,75% mężczyźni, który odzwierciedla proporcje demograficzne

społeczeństwa (w wieku 18 i więcej lat). Jednak w trakcie realizacji badania (również

sondażu internetowego prowadzonego równolegle) okazało się, że należy zwiększyć

wagę kobiet w próbie, ponieważ ich udział w populacji widzów jest wyższy niż udział

demograficzny w społeczeństwie. Potwierdzają to również dane Krajowej Rady

Radiofonii i Telewizji przedstawione w publikacji "Udział w rynku, wielkość i struktura


14

widowni (wiek, wykształcenie, płeć) programów telewizji publicznej (TVP 1, TVP 2, TVP

Info, TVP Polonia) i koncesjonowanej (TVN, Polsat, TV4, Puls) w II półroczu 2011 r.3."

Ostatecznie proporcje płci w próbie kształtują się następująco: 55,8% kobiety - 44,2%

mężczyźni (I fala), 54,2% kobiety - 45,8% mężczyźni (II fala). W tabelach poniżej

przedstawiona została szczegółowa struktura zrealizowanej próby badania CATI

z widzami.

Tabela 1. Struktura zrealizowanej próby badania I fali CATI z widzami

Województwo

Liczba kobiet w

wieku 18 lat i więcej w

próbie

Udział kobiet w wieku 18 lat

i więcej w próbie

Liczba mężczyzn w wieku 18 lat

i więcej w próbie

Udział mężczyzn w wieku 18 lat

i więcej w próbie

Dolnośląskie 45 4,2% 38 3,6%

Kujawsko-Pomorskie 33 3,1% 13 1,2%

Łódzkie 41 3,8% 33 3,1%

Lubelskie 34 3,2% 29 2,7%

Lubuskie 17 1,6% 10 0,9%

Małopolskie 51 4,8% 44 4,1%

Mazowieckie 80 7,5% 69 6,5%

Opolskie 18 1,7% 14 1,3%

Podkarpackie 32 3,0% 28 2,6%

Podlaskie 20 1,9% 16 1,5%

Pomorskie 33 3,1% 22 2,1%

Śląskie 71 6,6% 61 5,7%

Świętokrzyskie 21 2,0% 17 1,6%

Warmińsko-Mazurskie 23 2,2% 14 1,3%

Wielkopolskie 52 4,9% 41 3,8%

Zachodniopomorskie 25 2,3% 23 2,2%

Ogółem 596 55,8% 472 44,2%

Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badania I fali CATI z widzami (n=1068)

Tabela 2. Struktura zrealizowanej próby badania II fali CATI z widzami

Województwo

Liczba kobiet w wieku 18 lat

i więcej w próbie

Udział kobiet w wieku 18 lat

i więcej w próbie

Liczba mężczyzn w wieku 18 lat

i więcej w próbie

Udział mężczyzn w wieku 18 lat

i więcej w próbie

Dolnośląskie 43 4,0% 38 3,5%

Kujawsko-Pomorskie 29 2,7% 24 2,2%

Łódzkie 41 3,8% 33 3,1%

Lubelskie 34 3,1% 29 2,7%

Lubuskie 15 1,4% 14 1,3%

Małopolskie 51 4,7% 44 4,1%

3 http://www.krrit.gov.pl/dla-nadawcow-i-operatorow/kontrola-nadawcow/badania-odbioru-programow-radiowych-i-telewizyjnych/rynek-telewizyjny/raporty-kwartalne/

http://www.krrit.gov.pl/dla-nadawcow-i-operatorow/kontrola-nadawcow/badania-odbioru-programow-radiowych-i-telewizyjnych/rynek-telewizyjny/raporty-kwartalne/



15

Mazowieckie 80 7,4% 69 6,4%

Opolskie 18 1,7% 14 1,3%

Podkarpackie 32 3,0% 28 2,6%

Podlaskie 20 1,9% 16 1,5%

Pomorskie 31 2,9% 27 2,5%

Śląskie 71 6,6% 61 5,6%

Świętokrzyskie 21 1,9% 17 1,6%

Warmińsko-Mazurskie 21 1,9% 18 1,7%

Wielkopolskie 52 4,8% 41 3,8%

Zachodniopomorskie 26 2,4% 22 2,0%

Ogółem 585 54,2% 495 45,8%

Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badania II fali CATI z widzami (n=1080)

Badanie z pracownikami instytucji społecznej zostało przeprowadzone w wybranych

podmiotach: Regionalnych Ośrodkach Pomocy Społecznej (ROPS), Powiatowych

Centrach Pomocy Rodzinie (PCPR), Gminnych Ośrodkach Pomocy Społecznej (GOPS)

i Miejskich Ośrodkach Pomocy Społecznej (MOPS). W każdej z instytucji badaniem został

objęty jeden pracownik. Zrealizowano w I fali 305 wywiadów CATI (10 w ROPS, 39 w

PCPR, 256 w GOPS i MOPS)4, natomiast w II fali 326 wywiadów (247 MOPS i GOPS,

16 ROPS, 38 PCPR i 25 MOPR).

Taka wielkość próby oraz sposób jej doboru (mimo, że jest celowy) zapewniły wysoką

reprezentatywność badania na poziomie populacji pracowników instytucji pomocy

społecznej (choć bez możliwości wnioskowania z określonym błędem pomiaru, jak

w przypadku ogólnopolskiej próby widzów).

3.2.3 Sondaż internetowy

W niniejszym badaniu został wykorzystany tzw. sondaż internetowy tj. badanie

polegające na zamieszczeniu krótkiej ankiety internetowej na wybranych stronach

internetowych w postaci wyskakującego okienka.

Informacja do sondażu została zamieszczona na:

TVP (podstrona serialu) - http://www.tvp.pl/seriale/obyczajowe/gleboka-woda

MPiPS - http://www.kapitalludzki.gov.pl/gleboka-woda

Rozesłana została także informacja do wszystkich ROPS, PCPR, MOPS i GOPS z prośbą

o umieszczenie informacji o sondażu na stronach internetowych. W sondażu wzięło

udział 1598 respondentów, z czego 1258 osób to widzowie II sezonu serialu „Głęboka

woda”. Poniżej przedstawiona została szczegółowa struktura zrealizowanej próby

sondażu (tylko widzowie II sezonu serialu).

4 Nie udało się przeprowadzić wywiadów we wszystkich ROPS-ach z uwagi na odmowy wzięcia udziału w badaniu.

http://www.tvp.pl/seriale/obyczajowe/gleboka-woda

http://www.kapitalludzki.gov.pl/gleboka-woda


16

Tabela 3. Struktura próby zrealizowanego sondażu internetowego

Kobiety

(n) Kobiety

(%) Mężczyźni

(n) Mężczyźni

(%)

Poziom wykształcenia respondenta

Podstawowe/gimnazjalne 13 1,2% 2 1,4%

Zasadnicze zawodowe 13 1,2% 10 6,8%

Średnie 199 17,9% 42 28,4%

Wyższe 868 78,2% 93 62,8%

Odmowa odpowiedzi 17 1,5% 1 0,7%

Ogółem 1110 88,2% 148 11,8%

Wiek respondenta

18-24 lata 151 13,6% 28 18,9%

25-34 lata 426 38,4% 49 33,1%

35-44 lata 290 26,1% 52 35,1%

45-54 lata 168 15,1% 13 8,8%

55-64 lata 64 5,8% 2 1,4%

65 lat i więcej 4 0,4% 0 0,0%

Odmowa odpowiedzi 7 0,6% 4 2,7%

Ogółem 1110 88,2% 148 11,8%

Źródło: Opracowanie własne na podstawie sondażu internetowego (n=1258)

3.2.4 Zogniskowane wywiady grupowe (FGI)

Metoda zogniskowanych wywiadów grupowych (tzw. grupy fokusowe; FGI) ma formę

ustrukturyzowanej dyskusji, prowadzonej przez moderatora. Umożliwia ona zebranie w

jednym miejscu reprezentantów różnych podmiotów w celu przeprowadzenia

wzajemnej dyskusji i konfrontacji opinii.

Technika wywiadu grupowego jest szczególnie użyteczna do analizy zagadnień

i obszarów, w których występuje duże zróżnicowanie opinii wymagających

szczegółowego poznania. Wykorzystuje w zbieraniu informacji dynamikę grupy,

wzajemne oddziaływanie i stymulowanie się uczestników, ich aktywność

i spontaniczność. Wywiad tego typu zapewnia uzyskanie stosunkowo dużej ilości

informacji w krótkim czasie. Ponadto, z uwagi na wspomnianą dynamikę grupy, sprzyja

odkrywaniu różnych aspektów zjawisk i ujawnianiu ich kontekstu.

W ramach badania zostały przeprowadzone dwa zogniskowane wywiady grupowe

(FGI):

FGI z uczestnikami z wyższym wykształceniem – 8 uczestników,

FGI z uczestnikami z średnim wykształceniem – 8 uczestników.

3.2.5 Blog badania i internetowy panel dyskusyjny

Empowerment Evaluation Blog to innowacyjna technika wykorzystująca podejście

empowerment evaluation5, które zakłada angażowanie uczestników badania w sam

proces przeprowadzania ewaluacji. Na blogu były publikowane cząstkowe wyniki badań 5 por. David Fetterman, Abraham Wandersman, Empowerment Evaluation Principles in Practice, 2005.


17

oraz artykuły związane z badaniem i tematyką serialu. W ramach bloga był też

prowadzony panel dyskusyjny. Zaproszenie do aktywności na blogu i w panelu

dyskusyjnym otrzymali pracownicy IPS.

3.2.6 Panel ekspertów

W ramach badania został przeprowadzony panel ekspertów z następującymi

uczestnikami:

Ekspert posiadający udokumentowane doświadczenie w takich dziedzinach jak

komunikacja społeczna i Public Relations,

Ekspert posiadający udokumentowane doświadczenie w zakresie analiz

filmowych i medioznawstwa,

Ekspert posiadający udokumentowane doświadczenie w zakresie pomocy

społecznej.


18

4 OPIS WYNIKÓW BADANIA

4.1 Obszar badawczy A: Odzwierciedlanie

Od filmu, praktycznie od początku jego historii, oczekiwano i oczekuje się realizacji nie

tylko racji artystycznych, ale i społecznych, edukacyjnych, propagandowych czy

politycznych. Serial „Głęboka woda” jest dziełem, przed którym tego rodzaju zadania są

stawiane, więc oceniany może być z punktu widzenia, na ile realizuje je zgodnie

z regułami języka filmowego i na ile sposób narracji czyni treści edukacyjne

i promocyjne atrakcyjnymi dla widza, czyli na ile trafiają one do jego wrażliwości. Tylko

poprzez właściwy dobór środków artystycznych mogą one zostać zauważone

i przyswojone przez odbiorców. Kiedy nieartystyczne funkcje dzieła filmowego stają się

funkcjami nadrzędnymi, a zapomina się o tym, że film przede wszystkim jest sztuką –

przesłanie edukacyjne i promocyjne bywa zwykle odrzucane przez widownię, a dzieło

takie okazuje się nawet przeciwskuteczne, jeśli chodzi o dotarcie do widza

z zamierzonym przesłaniem6. Innymi słowy, każdy film - dokumentalny czy fabularny –

zawsze jest w pierwszej kolejności opowieścią odwołującą się do emocji odbiorcy,

a dopiero w dalszej – przekazem wiedzy czy informacji. Warto też mieć na uwadze, że

specyfika dzieła filmowego raczej sprzyja zakorzenieniu się w świadomości widza

określonych skojarzeń oraz emocji pozytywnych lub negatywnych związanych

z tematem, a nie konkretnych treści, uporządkowanych dyskursywnie. W tym sensie

serial telewizyjny jest w rozumieniu McLuhanowskim raczej „przekazem gorącym”, czyli

takim, który zapewnia percepcję nasyconą wyrazistą i szczegółową informacją,

i pozostaje niejako w sprzeczności z „zimną” naturą przekaźnika takiego, jak telewizja.

Przekaźniki gorące - pisze McLuhan - powodują niewielki udział odbiorcy w samym

procesie przekazu, podczas gdy przekaźniki zimne wymagają aktywnego

współuczestnictwa w uzupełnianiu przekazywanej treści7. „Zimna” natura telewizji

spełnia się w przypadku takich form przekazu, jak program publicystyczny, talk-show,

program informacyjny, itp. Natomiast w przypadku serialu fabularnego mamy do

czynienia raczej z przekazem „gorącym” ze wszystkimi tego konsekwencjami.

6 Przykładami klasycznymi i zarazem najbardziej wyrazistymi tego rodzaju sytuacji może być historia kina w służbie ideologii totalitarnych. Nazwanie kina najważniejszą ze sztuk przez Lenina było dostrzeżeniem mocy perswazyjnej dzieła filmowego jako narzędzia oddziaływania na przemiany społeczne. Przykłady skutecznego oddziaływania filmu na świadomość społeczną symbolizują w tym przypadku dwa nazwiska: Sergiusza Eisensteina i Leni Riefenstahl. W przypadku tych artystów można mówić o osiągnięciu pełnej jedności wyrazu artystycznego i przesłania propagandowego. Natomiast większość produkcji filmowej tamtego okresu okazała się chybiona, gdyż jej autorzy nie potrafili za pomocą wiarygodnych środków artystycznych dotrzeć do wrażliwości widza. Były to dzieła niosące „słuszną treść” (tzn. zgodną z doktryną, ale z racji estetycznych i emocjonalnych odrzucane przez widzów, za wyjątkiem może najbardziej przekonanych (czyli nie tych, na których w zamierzeniu autorskim miałyby oddziaływać) - por. Jerzy Płażewski, Język filmu, Warszawa 1982; Alicja Helman, O dziele filmowym, Kraków 1981.

7 Marshall McLuhan, Undestanding Media, the Extention of Man, New York 1964.


19

Ma to określone konsekwencje dla oceny siły perswazyjnej dzieła. Wywołanie reakcji

emocjonalnej widza, zgodnej z intencją przekazu powinno być oceniane jako cel

nadrzędny, wtórny wobec częstotliwości i objętości treści informacyjnej, jaka pojawia

się w filmie. Nie musi być zarzutem, że określone treści przedstawiano są zgodnie

z potocznym ich rozumieniem, choćby nie zawsze zgodnie ze stanem faktycznym,

opisanym w ustawach, określonych w procedurach działania instytucji czy też w ich

rzeczywistej praktyce. Szczególnie dzieło fabularne musi być tworzone ze

świadomością, że potoczna percepcja ogółu społeczeństwa nie zawsze odpowiada

faktom. Taka sytuacja może też powodować, że dzieło, osiągające pozytywne efekty

promocyjne (w sensie budowy odpowiednich emocji i skojarzeń) nie znajdzie uznania

w oczach osób bezpośrednio zaangażowanych w rzeczywistość, której dotyczy

i o której próbuje opowiadać – w tym wypadku praktykę pomocy społecznej w Polsce

i wsparcie dla niej, uzyskiwane w ramach EFS.

Ewaluatora działania promocyjnego, jakim jest serial „Głęboka woda” stawia w dość

niecodziennej sytuacji: nie tylko badacza opinii grup docelowych, do których serial

został skierowany, ale i recenzenta samego dzieła, stojącego przed pytaniem: czy taka

a nie inna historia, sposób opowiadania, język filmowy, pomysł postaci, gra aktorska –

zostały pomyślane w sposób optymalny z punktu widzenia potrzeb promocyjnych

Departamentu Wdrażania EFS w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej. Może to

powodować, że różne kategorie widzów będą oceniały serial inaczej: widzowie

niemający bliskiego kontaktu z praktyką pomocy społecznej mogą dzięki serialowi

zauważyć różnego typu problemy społeczne i generalnie zyskać większą wrażliwość

społeczną. Może też zmienić się ich spojrzenie na pracowników opieki społecznej: np.

zamiast wizerunku bezdusznego urzędnika możemy otrzymać wizerunek ludzi

gotowych do pomocy, pasjonatów zawodu. Natomiast profesjonaliści zwrócą przede

wszystkim uwagę na to, że dramatyczne wydarzenia każdego odcinka nie mają wiele

wspólnego z banalną zazwyczaj i żmudną pracą, jaką wykonują codziennie. Jak wynika

ze znacznej części uwag na blogu badania lub na innych forach dyskusyjnych,

poświęconych serialowi – osobom związanym profesjonalnie z pomocą społeczną brak

w serialu opisu ogromu pracy biurowej, która zajmuje im najwięcej czasu. Część

oczywiście zdaje sobie sprawę z tego, że nie jest to temat, który mógłby być atrakcyjnym

wątkiem scenariusza, część jednak odbiera to jako mankament serialu.

Eksperci, biorący udział w panelu, zwrócili zgodnie uwagę na fakt, że percepcję

społeczną dzieła takiego, jak serial „Głęboka woda” rozpatrywać należy na dwóch

poziomach:

percepcji rzeczywistej problematyki, której dotyczy serial;

oraz percepcji medialnej.

W sytuacji, gdy dzieło odnosi się do problematyki, o której odbiorcy nie posiadają innej

wiedzy, niż czerpana z przekazu medialnego – percepcja medialna może być tożsama


20

z percepcją rzeczywistą. Sytuacje takie mają miejsce zazwyczaj wtedy, gdy przekaz

dotyczy tematów odległych od potocznego doświadczenia widza – zdarzeń politycznych

czy sytuacji społecznych w odległych krajach, kultur, z którymi społeczność odbiorcy nie

wchodzi w interakcje, dziedzin wymagających specjalistycznego przygotowania

(np. odkryć naukowych czy też – co koresponduje z tematem niniejszego projektu

badawczego – specyfiki wdrażania programów operacyjnych współfinansowanych ze

środków UE). Warto przy tym zwrócić uwagę, że nawet wówczas na odbiór przekazu

medialnego mają wpływ przekonania, stereotypy czy resentymenty widzów. Twórca

przekazu medialnego praktycznie w każdych okolicznościach musi brać pod uwagę

potoczne doświadczenie grup, do których przekaz jest kierowany. To z kolei wymaga po

pierwsze precyzyjnej targetyzacji przekazu, po drugie – dokładnego rozpoznania

nastawienia i doświadczeń grup docelowych.

Do zderzenia percepcji medialnej i percepcji rzeczywistej dochodzi zazwyczaj

w przypadkach, gdy znaczna część odbiorców może odnieść treść i formę przekazu

medialnego do swoich doświadczeń. Eksperci wskazali kilka przykładów seriali

podobnych, jak „Głęboka woda”, dla których tego rodzaju dysonans może zachodzić:

„Na dobre i na złe”, „Ranczo”, różnego rodzaju serialne kryminalne czy policyjne.

W takich okolicznościach, im bardziej treść przekazu medialnego jest odległa od

potocznego doświadczenia, tym bardziej musi to być rekompensowane atrakcyjnością

narracji, przy czym atrakcyjność ta budowana musi być zawsze w odniesieniu do

nastawienia i potrzeb grup docelowych, do których zwracają się twórcy. Na przykładzie

seriali „Na dobre i na złe” oraz „Rancza” wykazano, że nawet w przypadku dużej

niezgodności percepcji medialnej i rzeczywistej można osiągnąć korzystny efekt

perswazyjny, owocujący dużą oglądalnością oraz przywiązaniem widza do danej

produkcji.

Serial „Głęboka woda” w zestawieniu z tymi przykładami stanowi zjawisko w pewnym

stopniu odrębne. Wspomniane seriale pełnią przede wszystkim funkcję rozrywkową,

natomiast zamysł „Głębokiej wody” jest ambitniejszy w sensie artystycznym. Ogranicza

to grupę odbiorców serialu do tych, którzy są zainteresowani i przygotowani do odbioru

takiej formy – czyli z reguły widzów lepiej wykształconych, z większą świadomością

specyfiki języka filmu, o bardziej wysublimowanych potrzebach kulturalnych. Grupa

taka stanowi raczej mniejszość widowni telewizyjnej. Jest to zarazem grupa skłonna

szczególnie krytycznie patrzeć na wszystkie przypadki niezgodności przekazu

medialnego z rzeczywistością, posiadająca szerszą i bardziej pogłębioną wiedzę

o problemach, o których traktuje serial.

To zawężenie grupy odbiorców można było obserwować, porównując wyniki dwóch

przeprowadzonych w ramach badania wywiadów zogniskowanych: z grupą widzów

o wyższym wykształceniu i z grupą o wykształceniu poniżej wyższego. Pierwsza z nich

wykazywała się dużym zrozumieniem specyfiki narracji filmowej i była skłonna

wybaczać twórcom odbieganie od ich doświadczeń i wiedzy, przede wszystkim


21

pomijanie w narracji wszelkich odniesień do biurokratyzacji pracy IPS i pewną

idealizację bohaterów w porównaniu do znanych im rzeczywiście pracowników

socjalnych. Natomiast grupa druga zdecydowanie krytykowała serial z tego punktu

widzenia, jako nieautentyczny, nieprzedstawiający „prawdy” takiej, jaka jest im znana

z kontaktów z IPS lub znanej „ze słyszenia”. Jako argument, że takie zawężenie ma

miejsce, można wskazać porównanie wypowiedzi komentujących na blogu badania

i wyników badań ilościowych. Na blogu, obok krytykujących brak zgodności fabuły

serialu ze znaną im rzeczywistością IPS, pojawiają się osoby odwołujące się właśnie do

specyfiki narracji filmowej. Tacy komentujący – w większości związani z IPS, jak można

przypuszczać z ich deklaracji – zwykle zwracają uwagę na to, że „świat przedstawiony”

serialu i świat rzeczywisty nie są do końca spójne, ale nie uważają tego za wadę: Bardzo

fajny serial. Cóż, że trochę odrealniony? A któż chciałby oglądać film o wypełnianiu setek

dokumentów? Osobiście bardzo mi się podoba i spełnił w moim odczuciu rolę przybliżenia

osobom niezorientowanym sens pracy socjalnej, a wśród moich znajomych wzbudził

autentyczny szacunek dla pracowników socjalnych8; Pracuję w "ps" 25 lat, związany z

pomaganiem od zawsze, moim zdaniem serial pokazuje prawdziwe życie pracowników

socjalnych i taki był jego cel, malkontenci narzekają bo nie rozumieją, że dla "filmowości"

trzeba było pokazać trochę niekonwencjonalnego zachowania, osoby trzecie plus petenci

OPS mogą zobaczyć jak wygląda praca w "opiece", jacy potrafią być klienci, brawo dla

twórców serialu9. Pracownicy IPS będący respondentami badania ilościowego podobnie

jak uczestnicy wywiadu zogniskowanego z drugiej grupy – dostrzegają przede

wszystkim niezgodność treści serialu z ich wiedzą i doświadczeniem, nie uwzględniając

lub uwzględniając w mniejszym stopniu jego wartość jako fikcji artystycznej.

Tego rodzaju zawężenie grupy odbiorców nie jest w najmniejszym stopniu błędem

z perspektywy twórców serialu, którzy tworzą dzieło o określonym kształcie

artystycznym ze świadomością, że nie jest to produkcja dla widza masowego. Jest to

jednak poważne ograniczenie siły perswazyjnej serialu, gdy wziąć pod uwagę przede

wszystkim potrzeby promocyjne Departamentu Wdrażania EFS w Ministerstwie Pracy

i Polityki Społecznej. Otwiera to pole do rozważań, czy wybór innej formy przekazu

medialnego, dostosowanej do standardów odbiorów bardziej masowego widza, nie

byłby w przyszłości bardziej zasadny ze względu na dotarcie do grup widzów, których

serial nie mógł raczej zainteresować. Ilustruje to np. jedna z wielu typowych

wypowiedzi, jakie odnotowano zarówno w internecie, jak i w trakcie wywiadów

zogniskowanych: Ponure kolory, mimo dobrych chęci odzwierciedlania sytuacji

odstraszają od oglądania, są męczące10; Trochę "odrealnione" i słodkie (nieco "pogubieni"

pracownicy socjalni, wchodzący w relację z podopiecznymi, pracują "całą dobę") - ale

w sposób właściwy pokazujący sama ideę pomocy społecznej. Lubię serial11.

8 Komentarz z blogu badania, nick: też pracownik socjalny 9 Komentarz z blogu badania, nick: dyro 10 Komentarz z blogu badania, nick: et. 11 Komentarz z blogu badania, nick: Mirosława Zielony


22

Eksperci zwracali w tym przypadku uwagę na konieczność pogłębienia analizy własnych

celów komunikacyjnych: do jakich grup z jakim typem przekazu zamierzamy dotrzeć?,

przede wszystkim o wzbogacenie jej o precyzyjną targetyzację dla każdej z form

przekazu, jaka zostanie objęta dofinansowaniem.

Uwzględniając założenia artystyczne twórców serialu można przyjąć, że większość

celów promocyjnych Departamentu Wdrażania EFS w Ministerstwie Pracy

i Polityki Społecznej znalazła w nim odzwierciedlenie. Z analizy scenariuszy

poszczególnych odcinków wynika, że pojawia się w nich – przy uwzględnieniu

wymogów konstrukcji dramatycznej - kontekst rzeczywistej praktyki instytucji pomocy

społecznej, a także działań, efektów i produktów powstałych w toku realizacji projektów

na rzecz promocji równych szans kobiet i mężczyzn oraz godzenia życia zawodowego

i rodzinnego, tworzenia ośrodków opieki przedszkolnej oraz żłobków i klubów

dziecięcych, efektów i produktów powstałych w toku realizacji projektów wspierających

organizacje pozarządowe, upowszechniających poradnictwo prawne i obywatelskie oraz

współpracę z administracją publiczną. Nie zachodzi zarazem zjawisko agresywnego

i rozbijającego narrację lokowania produktu (w tym przypadku za taki można uznać EFS

i projekty dofinansowane z tego źródła), co jest częstą wadą wielu polskich seriali

telewizyjnych. Wątki, o których mowa, występują zwykle jako uzasadnione tło narracji

i są tłumaczone przez jej logikę.

Na poziomie poszczególnych odcinków prezentuje się to następująco:

W odcinku pierwszym obserwujemy pojawiający się problem eksmisji

mieszkańców z kamienicy przejętej przez dewelopera i tworzenie projektu

świetlicy środowiskowej. Tematy przedstawione są na tle rodzinnych problemów

głównego bohatera, Wiktora. Mamy tu do czynienia z problemem, który jest

dobrze osadzony w narracji, bez nadmiernego eksponowania. W odcinku drugim

pojawia się promocja środków UE wykorzystywanych przez PFRON, a zarazem

projekt przyznawania mikrokredytów (projekt Yanusa). W pierwszym przypadku

dobry odbiór informacji zapewnia osadzenie wątku w tle problemów i perypetii

pensjonariuszy domu pomocy społecznej. W drugim – dobrze sprawdza się

postać Jerzego, który – jako skrupulatny i nieco bezduszny formalista – pełni

w tymi w wielu innych odcinkach rolę swoistego adwokata diabła;

W kolejnych odcinkach kontynuowany jest wątek dewelopera Budnego, który

dąży do usunięcia lokatorów z przejętej kamienicy. Wątek ten tworzy w całym

serialu oś konfliktu Wiktor-Budny, która buduje napięcie przez cały serial.

Kontynuowany jest też wątek świetlicy środowiskowej, który wprowadza

problem młodzieży zagrożonej wykluczeniem społecznym;

Generalnie można stwierdzić, że scenarzyści, prezentując tematy, do których

odnosi się niniejsza ewaluacja, nie zaburzają konstrukcji dramatycznej serialu czy

poszczególnych odcinków, nie odnosi się też zazwyczaj wrażenia, że dialogi


23

zostały napisane, a sceny nakręcone jedynie w celu lokowania produktu.

Prezentując je, odwołują się do potocznego doświadczenia i potocznej wiedzy na

temat prezentowanych problemów, a nie do wiedzy i doświadczenia

profesjonalistów, zajmujących się problemami pomocy społecznej, wprowadzając

zręcznie w ten obszar nowe informacje i korygując stereotypy.

W ocenie ekspertów oparcie osi fabularnej serialu na walce z Wiktora z działaniami

dewelopera Budnego ma szereg zalet, przede wszystkim służy budowaniu przekonania

odbiorcy, że problemy, którymi zajmuje się opieka społeczna, dotyczyć mogą każdego.

Prowadzą widza do konstatacji: przecież i ja mógłbym/mogłabym znaleźć się na miejscu

bohaterów serialu. Jednak siła perswazji drugiego sezonu serialu została oceniona przez

ekspertów niżej niż sezonu pierwszego ze względu na mniejszą siłę wyrazu

zastosowanych środków filmowych. Przede wszystkim zwrócono uwagę na to, że

w drugim sezonie napięcia dramatyczne w narracji są dużo słabsze, konflikty między

postaciami w dużej mierze polegają na dość schematycznej kontynuacji napięć i relacji

zbudowanych w pierwszym sezonie, mniej przekonujące są też dialogi oraz gra

aktorska. Eksperci zwrócili uwagę też, że w narracji drugiego sezonu nie zastosowano

żadnych „nieklasycznych” środków stylistycznych, jakim w pierwszym sezonie było na

przykład wprowadzenie jako bohatera reportera obywatelskiej telewizji internetowej,

robiącego z bohaterami serialu wywiady, stanowiące swoisty komentarz do tego, co

działo się w odcinku, narracyjny kontrapunkt bardzo ciekawie dopełniający konstrukcję

postaci. Jako mniej atrakcyjny ocenili sezon drugi również uczestnicy wywiadów

zogniskowanych (w obu grupach).

Odzwierciedlanie rzeczywistego sposobu działania IPS i rzeczywistej specyfiki pracy

pracowników socjalnych jest źródłem kontrowersji, którą można odnotować

w dyskusjach na forach poświęconych serialowi albo w komentarzach pod

poszczególnymi odcinkami dostępnymi na różnych portalach jako VOD. Wyraźnie widać

tę różnicę również jeśli porównuje się wyniki badania ilościowego na próbie widzów

i na próbie pracowników IPS. Tym co uderza w obu przypadkach – to dość wyraźna

różnica ocen „zwykłych” widzów i widzów, którzy są zawodowo związani z takimi

instytucjami: OPS, PCPR, organizacjami pozarządowymi, itp. Widzowie spoza kręgu

zawodów związanych z pomocą społeczną postrzegają serial jako realistyczny i rzetelnie

oddający specyfikę pracy, natomiast profesjonaliści – wręcz przeciwnie. Na forach

dyskusyjnych związanych z serialem odnotowaliśmy szereg uwag typu: serial

przedstawia pracę pracownika socjalnego w konwencji westernowej, scenarzyści nie mają

pojęcia o procedurach, jakie obowiązują w instytucjach pomocy społecznej, używana jest

niewłaściwa terminologia, kierownik MOPSu nie może zachowywać się jak szeryf, itp.

W pewnym sensie można stwierdzić, że omawiające serial osoby zawodowo związane

z pomocą społeczną reprezentują postawę Jerzego. Generalnie praca w instytucjach

pomocy społecznej jawi się pracownikom oglądającym serial jako zbyt dramatyczna


24

i pełna przeszkód oraz niecodziennych wyzwań, gdy tymczasem ich zadania są zwykle

dużo mniej ekscytujące.

Opinie widzów podzielić można natomiast na dwie kategorie:

recenzentów samego serialu,

osoby odnoszące się do serialu przez pryzmat własnych doświadczeń z pomocą

społeczną.

Recenzje na forach są w większości przychylne, choć zdecydowanie wyżej oceniany jest

pierwszy sezon serialu. Natomiast osoby odnoszące się do serialu przez pryzmat

własnych doświadczeń z reguły oceniają serial bardziej krytycznie i przede wszystkim

zwracają uwagę na występujące w serialu rozmaitego rodzaju – ich zdaniem –

przekłamania. Oceny takich osób bardziej zbliżone są do ocen pracowników IPS.

W dyskusjach zwykle jest to kontrowane uwagami wskazującymi na konflikt między

wartością artystyczną a sprawozdawczym odzwierciedlaniem rzeczywistości

przedstawionej. Symptomatycznym dla tego rodzaju dyskusji może być następujący

dialog:

Użytkownik 1: Serial jest słabiutki. Wysokie oceny dają z pewnością ludzie, którzy nigdy

nie mieli kontaktu z urzędniczą machiną, a już na pewno nie byli "na dnie". Urzędnicy,

którzy z pasją podchodzą do swojej pracy i którym zależy na ludziach to zdecydowana

mniejszość.

Użytkownik 2: Wtedy serial nie zdobyłby żadnej nagrody, a stałby się tylko programem

interwencyjnym w stylu red. Jaworowicz12.

Wyniki badania ilościowego CATI przynoszą informacje podobnego typu. Przez widzów

serial oceniony został jako interesujący, prezentujący postaci „z życia”, o realistycznym

scenariuszu. Mniej natomiast jest istotne jest dla widzów, czy serial prezentuje

wystarczająco adekwatnie szczegółową problematykę pomocy społecznej i EFS. Można

przyjąć założenie, że tematyka ta dociera do widza pośrednio, za sprawą angażującej

jego emocje formy filmowej i ciekawej historii. Z tej też przyczyny nie należy sie dziwić

odmiennym ocenom pracowników pomocy społecznej, którzy w pierwszym rzędzie

zwracają uwagę na niedokładności w opisie praktyki ich instytucji oraz na nadmierny

dramatyzm historii, który nie odpowiada zazwyczaj ich codziennym doświadczeniom.

W świetle tego, co powiedziane powyżej, cechę tę należy uznać za zaletę, a dopiero

w przypadku rażących przekłamań mogłoby to stać się zarzutem dla serialu.

Za zdecydowanie większe ryzyko dla interesującego Zamawiającego przesłania

należałoby uznać nadmierny dydaktyzm i retoryczność narracji.

Jak widać z poniższego wykresu, walory dramaturgiczne serialu są zdecydowanie

wysoko cenione przez widzów.

12 Forum FilmWEB


25

Tabela 4. Stosunek widzów i pracowników IPS do twierdzeń na temat serialu

„Głęboka woda”

Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badania CATI z widzami (I fala n=137, II fala n=207)

i pracownikami IPS (I fala n=125, II fala n=116)

Natomiast oceny odnoszące się do możliwości szczegółowego poznania pracy instytucji

pomocy społecznej, wsparcia konkretnych projektów przez EFS czy wiedzy

o rzeczywistych problemach społecznych (wykres powyżej) są o ok. 20 pkt

Widzowie

Pracownicy

IPS Widzowie

Pracownicy

IPS

Zdecydowanie się ZGADZAM 59,1% 47,2% 54,1% 45,7%

Raczej się ZGADZAM 32,1% 46,4% 40,1% 49,1%

Raczej się NIE zgadzam 2,9% 4,0% 3,4% 1,7%

Zdecydowanie się NIE zgadzam 0,7% 2,4% 0,5% 2,6%

Trudno powiedzieć 5,1% 0,0% 1,9% 0,9%









































Dzięki serialowi można się

dowiedzieć, w jaki sposób na rzecz

pomocy społecznej

wykorzystywane są środki Unii

Europejskiej

Powinno powstawać więcej takich

seriali lub filmów

Dzięki serialowi zaczą(ę)łem/am

zwracać większą uwagę na

problemy ludzi w trudnej sytuacji

życiowej

Druga falaPierwsza fala

Serial ma interesujący scenariusz

Bohaterowie serialu przypominają

postaci z życia

Tematyka serialu jest

przedstawiona realistycznie

Serial odnosi się do

najważniejszych problemów

społecznych w Polsce

Serial prawdziwie przedstawia

problemy pracowników socjalnych

Dzięki serialowi można się

dowiedzieć, jak w Polsce działają

instytucje pomocy społecznej


26

procentowych niższe od tych dotyczących walorów dramaturgicznych serialu

(zdecydowanie mniejsza przewaga opinii: zgadzam się i raczej się zgadzam).

W ocenie uczestników sondażu internetowego, którego respondentami byli głównie

pracownicy instytucji pomocy społecznej, w pierwszej kolejności serial miał

interesujący scenariusz, odnosił się do najważniejszych problemów pomocy społecznej

oraz powinno powstawać więcej takiego typu seriali. W znacznie mniejszym stopniu

badani zgodzili się ze stwierdzeniami, że serial przedstawiał problemy pracowników

socjalnych, że dzięki serialowi można było dowiedzieć się jak w Polsce działają

instytucje pomocy społecznej oraz jak wykorzystywane są środki Unii Europejskiej.

Serial „Głęboka woda” w mniejszym stopniu uczulił widzów na problemy ludzi w trudnej

sytuacji życiowej – jednak i tutaj znalazła się grupa ludzi, na którą serial miał wpływ.

Tabela 5. Ocena różnych stwierdzeń na temat serialu

Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników sondażu internetowego (n=1258)

Podsumowując, należy stwierdzić, że serial, przy uwzględnieniu specyfiki tego rodzaju

przekazu medialnego, a także uwzględniając zamysł artystyczny twórców - dobrze

odzwierciedla rzeczywistość pracy IPS i pracowników socjalnych. Występują jednak w

tym obszarze dwie, potwierdzone przez różne rodzaje źródeł jakościowych (panel

ekspertów, wywiady zogniskowane, treści dostępne w internecie) słabości, istotne

z punktu widzenia Departamentu Wdrażania EFS w MPiPS:

dostosowanie formy narracji do potrzeb widza "wyrobionego", co ogranicza

atrakcyjność serialu dla widza "masowego";

Zdecydow

anie się

zgadzam

Raczej się

zgadzam

Raczej się

nie

zgadzam

Zdecydow

anie się

nie

zgadzam

Trudno

powiedzie

ć

Serial ma interesujący scenariusz 58,3% 31,9% 4,8% 3,3% 1,7%

Bohaterowie serialu przypominają postaci

z życia

45,7% 37,8% 7,9% 5,5% 3,1%

Tematyka serialu jest przedstawiona

realistycznie

41,8% 34,5% 11,0% 9,1% 3,6%

Serial odnosi się do najważniejszych

problemów społecznych w Polsce

52,1% 38,5% 4,3% 1,9% 3,3%

Serial prawdziwie przedstawia problemy

pracowników socjalnych

24,6% 37,8% 14,4% 12,6% 10,7%

Dzięki serialowi można się dowiedzieć,

jak w Polsce działają instytucje pomocy

społecznej

26,2% 37,3% 16,8% 13,0% 6,8%

Dzięki serialowi można się dowiedzieć, w

jaki sposób na rzecz pomocy społecznej

wykorzystywane są środki Unii

Europejskiej

26,3% 43,0% 12,8% 7,0% 10,9%

Powinno powstawać więcej takich seriali

lub filmów

57,7% 25,0% 4,1% 5,1% 8,1%

Dzięki serialowi zacząłem/zaczęłam

zwracać większą uwagę na problemy

ludzi w trudnej sytuacji życiowej

29,3% 26,4% 16,1% 11,3% 16,9%


27

pogorszenie walorów artystycznych serialu w II sezonie.

Prowadzi to do wniosku, że wydatkowanie środków na tego rodzaju działania

promocyjne, jak realizacja produkcji telewizyjnych, powinna iść w parze z bardziej

szczegółowym określeniem warunków emisji i charakteru produkcji na etapie

przygotowywania umowy. Rozważenia wymaga też – z perspektywy realizacji celów

strategii komunikacji – wybór form, które nie tylko będą w sposób adekwatny opisywały

rzeczywistość, ale będą też atrakcyjne dla innych, niż w przypadku serialu „Głęboka

woda” grup docelowych.

4.2 Obszar badawczy B: Percepcja

Media we współczesnym świecie mają ogromny wpływ na rozwój i kształtowanie opinii

publicznej. Rola mediów obecnie w dużej mierze polega na pokazywaniu, tłumaczeniu

otaczającej nas rzeczywistości. To z mediów ludzie często czerpią wiedzę na temat

interesujących ich zjawisk. Medium o najszerszym zasięgu jest wciąż telewizja, choć

coraz większą rolę w pozyskiwaniu informacji i formowaniu postaw społecznych

zaczyna odgrywać internet. Telewizja poprzez emitowane programy wciąż odgrywa tu

jednak podstawową rolę, a widz właśnie na podstawie uzyskanej z telewizji wiedzy

kreuje obraz świata. Widowisko telewizyjne (w tym przede wszystkim bardzo

popularna forma, jaką są seriale) może przybliżyć milionom Polaków prawdziwy obraz

działań tych instytucji, programów i projektów unijnych wspierających obszar pomocy

społecznej. Monika Ziernicka w swoim artykule „Rola seriali telewizyjnych

w kształtowaniu opinii publicznej”13 nazywa seriale zwierciadłem, które ma

doprowadzić do tego, by widz uwierzył, że świat, który ogląda na małym ekranie jest jak

najbardziej realny. Filmowe realia mają za zadanie odwzorowywać rzeczywistość

w najmniejszym szczególe. I to dzięki temu widz identyfikuje się z bohaterem i jego

światem. Szuka w postaci, którą widzi na ekranie, samego siebie. Glen Creeber, brytyjski

medioznawca, jako jedną z najważniejszych funkcji seriali wymienia nie tyle

odwzorowanie rzeczywistości, co też jej kreowanie i wciąganie widza w interakcję.

Poprzez swoją popularność, seriale w dużym stopniu przyczyniają się do

upowszechniania różnego rodzaju postaw, kreowania wzorców oraz umacniania bądź

też de konstruowania panujących stereotypów.

Znaczenie oddziaływania telewizji potwierdziło też niniejsze badanie. Jak wskazują

wyniki z dwóch fal badania ilościowego CATI codziennie telewizję ogląda ok. 3/4

respondentów14. Rzadziej czynią to pracownicy IPS, ponieważ 55,7% z nich codziennie

ogląda telewizję. W drugiej fali badania proporcje te uległy niewielkim zmianom.

Pracownicy IPS rzadziej (47,9% badanych) oglądają telewizję codziennie. W dalszym 13 Monika Ziernicka, Rola seriali telewizyjnych w kształtowaniu opinii publicznej, w: Media w społeczeństwie informacyjnym, t. II, Wydawnictwo SGGW, Warszawa 2010. 14 Widzowie oglądający telewizję lub filmy/seriale w internecie, w wieku co najmniej 18 lat (osoby pełnoletnie).


28

ciągu odsetek osób, które w ogóle nie oglądają telewizji jest bliski zeru. Medium to trafia

do bardzo licznej grupy odbiorców, dlatego działania promocyjne prowadzone kanałem

telewizyjnym są odpowiednią formą dla realizacji celów serialu. Na wykresie poniżej

zaprezentowane zostały szczegółowe wyniki badania w tym zakresie.

Wykres 1. Częstotliwość oglądania telewizji przez widzów i pracowników IPS

(Jak często ogląda Pan/Pani telewizję?)



Pierwsza fala badania wykazała zależność statystyczną pomiędzy częstością oglądania

telewizji a miejscem zamieszkania widza (województwem). Druga fala badania

wykazała również zależność statystyczną pomiędzy województwami jednak w wyniku

analizy zmieniają się tendencje. W pierwszym badaniu codziennie odbiornik telewizyjny

najczęściej włączany był w województwach wielkopolskim i pomorskim, natomiast

najrzadziej w województwach opolskim, małopolskim i warmińsko-mazurskim.

Największy odsetek osób nieoglądających w ogóle telewizji był w województwie

zachodniopomorskim, małopolskim oraz wielkopolskim. W drugiej fali badania do

województw, gdzie najczęściej codziennie ogląda się telewizję, dołączyły województwo

lubuskie, zachodniopomorskie oraz warmińsko-mazurskie. W ostatnim przypadku

nastąpiła duża zmiana – znacznie częściej osoby oglądają telewizję codziennie niż

w pierwszej fali. W dalszym ciągu województwem, gdzie najrzadziej ogląda się telewizję,

jest województwo opolskie.

0,5%

2,8%

4,6%

16,9%

75,3%

1,3%

3,9%

8,2%

30,8%

55,7%

W ogóle

Rzadziej niż raz w tygodniu

Raz w tygodniu

Kilka razy w tygodniu

Codziennie

I fala badania

Pracownicy IPS Widzowie

0,37%

3,6%

5,6%

20,2%

70,2%

1,2%

6,4%

11,3%

33,1%

47,9%

W ogóle

Rzadziej niż raz w tygodniu

Raz w tygodniu

Kilka razy w tygodniu

Codziennie

II fala badania



29

Tabela 6. Częstotliwość oglądania telewizji ze względu na miejsce zamieszkania

widza (województwo) (Jak często ogląda Pan/Pani telewizję?)

Województwo Fala

badania Codziennie

Kilka razy w

tygodniu

Raz w

tygodniu

Rzadziej niż

raz w

tygodniu

W ogóle

Dolnośląskie I fala 81,9% 10,8% 6,0% 1,2% 0%

II fala 74,1% 18,5% 4,9% 2,5% 0%

Kujawsko-Pomorskie I fala 73,9% 17,4% 4,3% 4,3% 0%

II fala 64,2% 26,4% 5,7% 3,8% 0%

Łódzkie I fala 74,3% 21,6% 2,7% 1,4% 0%

II fala 67,6% 20,3% 4,1% 8,1% 0%

Lubelskie I fala 73,0% 15,9% 4,8% 6,3% 0%

II fala 69,8% 22,2% 4,8% 3,2% 0%

Lubuskie I fala 77,8% 14,8% 3,7% 3,7% 0%

II fala 79,3% 13,8% 3,4% 3,4% 0%

Małopolskie I fala 68,4% 20,0% 4,2% 5,3% 2,1%

II fala 73,7% 17,9% 8,4% 0,0% 0%

Mazowieckie I fala 70,5% 23,5% 4,7% 1,3% 0%

II fala 72,5% 19,5% 4,0% 4,0% 0,0%

Opolskie I fala 68,8% 18,8% 3,1% 9,4% 0%

II fala 50,0% 31,3% 3,1% 12,5% 3,1%

Podkarpackie I fala 75,0% 16,7% 6,7% 1,7% 0%

II fala 53,3% 25,0% 15,0% 6,7% 0%

Podlaskie I fala 75,0% 8,3% 13,9% 2,8% 0%

II fala 75,0% 8,3% 13,9% 2,8% 0%

Pomorskie I fala 87,3% 5,5% 5,5% 1,8% 0%

II fala 77,6% 19,0% 0,0% 1,7% 1,7%

Śląskie I fala 75,8% 19,7% 2,3% 2,3% 0%

II fala 62,1% 27,3% 5,3% 3,8% 1,5%

Świętokrzyskie I fala 73,7% 15,8% 10,5% 0% 0%

II fala 68,4% 23,7% 2,6% 5,3% 0%

Warmińsko-Mazurskie I fala 64,9% 27,0% 5,4% 2,7% 0%

II fala 79,5% 10,3% 10,3% 0,0% 0%

Wielkopolskie I fala 88,2% 7,5% 1,1% 2,2% 1,1%

II fala 77,4% 17,2% 3,2% 2,2% 0%

Zachodniopomorskie I fala 70,8% 16,7% 4,2% 4,2% 4,2%

II fala 79,2% 12,5% 6,3% 2,1% 0%


i pracownikami IPS (I fala n=305 i II fala n=326)

Eksperci podczas panelu wyrazili opinię, że nie został do końca określony profil

odbiorcy serialu, do którego miało być skierowany ten projekt. Grupa potencjalnych

odbiorców była zbyt szeroka przez co serial miał trudności z realizacją części założeń.

Taka precyzyjna targetyzacja odbiorców (patrz: Rozdz. 4.1) pozwala na wybór

najskuteczniejszej z punktu widzenia potrzeb komunikacyjnych formuły widowiska


30

telewizyjnego do dofinansowania i pozwala jeszcze przed decyzją

o dofinansowaniu określić jego potencjalny zasięg i siłę oddziaływania.

Z badania wynika, że odbiorcami II sezonu serialu w takiej formule są głównie kobiety.

W badanej próbie znalazło się ich trochę ponad 70%. Są to też przeważnie osoby ze

średnim wykształceniem (ok. 40%), natomiast 1/3 respondentów oglądających serial

posiadała wykształcenie wyższe, co wskazuje na wyraźną nadreprezentację tego typu

widzów w proporcji do rozkładu wykształcenia ogółu mieszkańców Polski15 i wzmacnia

tezę o zawężeniu widowni serialu ze względu na jego formę (Rozdz. 4.1). Młodsze osoby

poniżej 45 roku życia zdecydowanie rzadziej oglądają serial. Najliczniejszą grupą

widzów są osoby w wieku 55-64 lata (ok. 1/3 badanych). Ok. 14% widzów korzystała z

pomocy opieki społecznej. Obie fale badania potwierdziły wyżej opisany profil odbiorcy.

Wykres 2. Widzowie II sezonu serialu ze względu na płeć, wykształcenie i wiek


15 W 2011 r. wykształceniem wyższym legitymowało się 21,4% ludności w miastach i 9,8% mieszkańców wsi – wyniki Narodowego Spisu Powszechnego.

73,7%

26,3%

71,5%

28,5%

Kobieta

Mężczyzna

Płeć

Pierwsza fala Druga fala

4,4%

17,5%

46,0%

32,1%

7,7%

18,4%

39,1%

34,8%

Podstawowe/gimnazjalne

Zasadnicze zawodowe

Średnie

Wyższe

Wykształcenie


3,6%

5,1%

8,8%

20,4%

37,2%

24,8%

4,35%

10,63%

13,04%

19,32%

27,54%

25,12%

18-24

25-34

35-44

45-54

55-64

65 i więcej

Wiek



31

Część programów telewizyjnych jest również udostępniana w internecie, który

w połączeniu z rozwojem mobilnych urządzeń stanowi bardzo efektywny kanał

komunikacyjny. Mimo to internet jako miejsce oglądania seriali telewizyjnych jest dość

mało popularnym medium dla widzów. Pierwsza fala badania pokazała że tylko ponad

jedna dziesiąta z nich (13,8%) ogląda seriale telewizyjne przez internet, a 86,2%

respondentów z tej grupy nie korzysta z takiej możliwości (Wykres 3). Wśród

pracowników IPS odsetek ten jest większy – co piąty pracownik ogląda seriale przez

internet. Większa popularność korzystania z internetu wśród pracowników IPS może

wynikać z ograniczeń w dysponowaniu czasem wolnym wynikających z obowiązków

zawodowych (pracownicy oglądają filmy/seriale wtedy kiedy mają na to czas, a nie

w terminie ich wyświetlania w telewizji). Druga fala badania zachowała tę samą

tendencję jednak proporcje są nieco inne – więcej badanych osób ogląda seriale przez

internet.

Wykres 2. Preferencje widzów w zakresie oglądania filmów/seriali telewizyjnych

przez internet (Czy ogląda Pan/Pani filmy i seriale telewizyjne przez internet?)



Taka popularność telewizji wśród ogółu społeczeństwa i pracowników IPS wymaga

przyjrzenia się temu, w jaki sposób dotychczas telewizja informowała o specyfice pracy

IPS i jak w tym kontekście może być odbierany przekaz serialu „Głęboka woda”.

Dr Michał Szyszka w swoim opracowaniu w 2012 roku pisze, że w wyniku analizy

doniesień medialnych na temat pracowników socjalnych i instytucji pomocowych

(państwowych i samorządowych), komentarzy dziennikarzy oraz charakteru wielu

materiałów, kształtuje się opinia, że pod względem obecności w środkach masowego

przekazu system pomocy społecznej znajduje się w bardzo trudnej sytuacji. Niewiele

bowiem tego typu instytucji może pochwalić się dobrą współpracą z mediami – choćby

lokalnymi – jak również odpowiednimi kadrami przygotowanymi do kontaktów

13,8%

86,2%

20,0%

80,0%

Tak

Nie

I fala


19,0%

81,0%

26,1%

73,9%

Tak

Nie

II fala



32

z dziennikarzami i budowania profesjonalnych relacji, tymczasem z braku współpracy

oraz dbałości o image rodzi się sporo nieporozumień16.

Instytucje takie często bywają niekorzystnie, niesprawiedliwie lub nieobiektywnie

pokazywane w mass mediach17. W pomocy społecznej mówi się o antagonizmach

i niechęci przedstawicieli mediów do instytucji oraz samych pracowników socjalnych,

z drugiej strony zaś duża część przedstawicieli mediów skarży się na złą komunikację

z instytucjami. Brak skutecznej współpracy oraz promocji to tylko jedna z kwestii. Na

dzisiejszy wizerunek pomocy społecznej według dr Szyszki składa się nie tylko

pragmatyka działania: często sprawnego, udoskonalanego, zgodnego z dobrymi

praktykami, ale też bagaż negatywnych stereotypów i utartych opinii.

Wynika z tego wniosek, że w społecznej świadomości brak jest wiedzy i konkretnych

wyobrażeń na temat działań pracowników socjalnych oraz pracy socjalnej jej istoty,

metod, dostępnych i stosowanych metod oraz narzędzi. Wniosek ten dotyczy nie tylko

opinii publicznej, ale często dziennikarzy, redaktorów. Dr Szyszka wskazuje właśnie, że

to media, które nie rozumieją specyfiki ani obszarów działalności instytucji odgrywają

znaczną rolę w utrwalaniu negatywnych wyobrażeń, że działalność OPS-ów

i pracowników socjalnych kojarzona jest przede wszystkim z wydawaniem świadczeń

socjalnych oraz organizacją kursów, m.in. obsługi przysłowiowych wózków

widłowych18.

Najczęściej powielany stereotyp, przeczący istocie pracy socjalnej, wskazuje, że

pracownik socjalny swoją pracę wykonuje, siedząc za biurkiem. Niestety bowiem, tak

właśnie najczęściej przedstawiany jest pracownik instytucji pomocowych

w doniesieniach medialnych: na zdjęciach, w materiałach telewizyjnych, internetowych,

także w wywiadach. Inne często powtarzane przez media opinie wskazują, że

pracownicy socjalni nie wykonują należycie swoich obowiązków, traktują swoją pracę

„urzędniczo”, instytucje odgradzają się od lokalnych społeczności i unikają współpracy,

toną w procedurach i działaniach administracyjnych, „papierach”, a ich podstawową

płaszczyzną działania zamiast wspierania integracji społecznej i przeciwdziałania

wykluczeniu jest wspomniane „świadczeniodawstwo”. W sytuacjach kryzysowych

natomiast: tragedii, klęski, odżywa kolejny krzywdzący stereotyp, którego istota zawiera

się w jakże często powielanym pytaniu „A gdzie był pracownik socjalny?” lub

„pracownik opieki społecznej”. Wszystko to jest podstawą do postawienia tezy, że

większość nieporozumień bierze się z powodu złej komunikacji oraz

niedoinformowania19.

16 Dr Michał Szyszka, Kształtowanie wizerunku instytucji pomocy społecznej w mediach, Warszawa 2012. 17 Op. Cit. 18 Op. Cit. 19 Op. Cit.


33

W dalszej części swej pracy dr Szyszka stwierdza, że oczywiście nie ma „czarodziejskiej

różdżki”, panaceum, które automatycznie pomoże w zerwaniu powstałych już

stereotypów i krzywdzących opinii dotyczących pracowników socjalnych i instytucji,

które reprezentują. Zwraca uwagę, że również w odbiorze społecznym, obok

negatywnych obrazów znajduje się coraz więcej przykładów znajomości

i dowartościowywania zawodu oraz wzrastającego zaufania dla pracy służb

społecznych. W społecznej świadomości istnieje przekonanie, iż w profesje szeroko

pojętej pomocy i integracji społecznej mocno wpisana jest kategoria służby oraz misji

publicznej, wielu ludzi zauważa i pozytywnie ocenia proces profesjonalizacji tego

zawodu. Nagłaśniane jest również wzrastające zapotrzebowanie na zawód pracownika

socjalnego, co wynika ze starzenia się społeczeństwa oraz złożonych problemów

i kwestii społecznych, którymi ktoś się musi zajmować zawodowo. Wyrazem

społeczeństwa obywatelskiego jest też wrażliwość na los drugiego człowieka oraz

subsydiarne „branie spraw we własne ręce”. Kreowanie pozytywnego wizerunku

pracownika socjalnego jest dużym i ważnym wyzwaniem. Wielką rolę według autora

odgrywają tu liczne programy i działania informacyjne (np. liczne działania Instytutu

Rozwoju Służb Społecznych, kampania Kim jest pracownik socjalny prowadzona przez

Centrum AV w Częstochowie), a przede wszystkim emisja współfinansowanego ze

środków unijnych oraz MPiPS serialu „Głęboka woda”20.

Warto więc odpowiedzieć na pytanie o to, jaki jest wpływ serialu na wzrost wiedzy

ogółu społeczeństwa nt. działań instytucji pomocy i integracji społecznej i powiązanych

z nimi instytucji, w tym instytucji rynku pracy, poprzez wątki i postacie pokazywane

w kolejnych odcinkach serialu.

Tabela poniżej przedstawia opinię widzów i pracowników IPS na temat tego, czy wiedza

na temat pracowników instytucji pomocy społecznej i zadań jakie wykonują jest

rozpowszechniona w społeczeństwie. Odpowiedzi twierdzące przeważają wśród

widzów, a negatywne wśród pracowników IPS. Istotnym też wnioskiem jest to, że

największy odsetek osób (w obu grupach) jest zdania, że ta wiedza raczej nie jest

rozpowszechniona (Tabela 7) – druga fala badania potwierdziła wyżej wymienione

wnioski. Jednak nie nastąpił znaczący wzrost rozpowszechnienia wiedzy nt. działalności

instytucji i pracowników IPS pomiędzy badaniem po emisji 6 odcinka a badaniem po

emisji ostatniego odcinka serialu. Dodatkowo pracownicy IPS poziom tej wiedzy w II fali

badania ocenili nieznacznie niżej niż w I fali.

20 Op. Cit.


34

Tabela 7. Ocena poziomu wiedzy o IPS w społeczeństwie (Jak Pan/Pani ocenia czy

wiedza na temat pracowników instytucji pomocy społecznej i zadań jakie

wykonują jest rozpowszechniona w społeczeństwie?)



Osoby, które odpowiedziały, że ta wiedza nie jest rozpowszechniona zostały zapytane

o powody takiego stanu rzeczy, a wyniki obrazuje Tabela 8. Widać zgodność odpowiedzi

w obu grupach i falach badania. Zarówno widzowie, jak i pracownicy uważają, że jest

zbyt mało informacji w mediach na temat działalności takich instytucji (uważa tak aż

55% pracowników i 44,7% widzów z pierwszej fali badania i 54% pracowników i 43,7%

widzów z drugiej fali badania). Inną ważną przyczyną jest wg badanych fakt, że

samorządy, które odpowiadają za zarządzanie, nie informują o pracy tych instytucji.

Trzecią w kolejności odpowiedzią wśród widzów w obu falach badania było to, że

pomoc społeczna to temat niewygodny dla władzy. Różnica jaka nastąpiła pomiędzy

falami to wzrost ilości wskazań odpowiedzi, że pracownicy niechętnie mówią o swojej

pracy i spadek odpowiedzi, że organizacje pozarządowe nie informują społeczeństwa o

problemach, które rozwiązuje.

Tabela 8. Przyczyny niskiego poziomu wiedzy o IPS (Dlaczego uważa Pan/Pani, że

ta wiedza jest niedostatecznie rozpowszechniona?)


i pracownikami IPS (I fala n = 189, II fala n=237), pytanie wielokrotnego wyboru, w którym respondent mógł

wskazać maksymalnie dwie odpowiedzi21

21 Pytanie zadane zostało tylko tym osobom w próbie badawczej, które na pytanie "Jak Pan/Pani ocenia czy wiedza na temat pracowników instytucji pomocy społecznej i zadań jakie wykonują jest rozpowszechniona w społeczeństwie?" udzieliły odpowiedzi "Raczej nie" i "Zdecydowanie nie".

Pracownicy IPS Widzowie Pracownicy IPS WidzowieZdecydowanie tak 6,2% 7,8% 3,7% 7,6%

Raczej tak 30,2% 34,2% 22,7% 36,8%

Raczej nie 42,0% 35,3% 47,5% 37,3%

Zdecydowanie nie 20,0% 10,8% 25,2% 9,4%

To nie jest temat wymagający

promocji0,0% 0,0% 0,9% 0,0%

Tudno powiedzieć 1,6% 12,0% 0,0% 9,0%

I fala II fala

Pracownicy IPS Widzowie Pracownicy IPS Widzowie

Zbyt mało jest na ten temat informacji w mediach, czyli w telewizji,

radiu, prasie, w internecie55,0% 44,7% 54,0% 43,7%

Samorządy gmin i miast robią zbyt mało, by informować o pracy

instytucji pomocy społecznej, którymi zarządzają43,9% 40,7% 30,8% 40,9%

Pomoc społeczna to temat niewygodny dla władzy 37,6% 28,9% 34,6% 25,0%

Pracownicy instytucji pomocy społecznej niechętnie mówią

znajomym o własnej pracy12,7% 20,9% 13,1% 16,3%

Organizacje pozarządowe, zajmujące się pomocą społeczną nie

informują społeczeństwa o problemach, które rozwiązują6,3% 13,8% 7,6% 18,5%

Ludzi ten temat nie interesuje 10,6% 12,8% 13,5% 14,7%

Inna przyczyna 17,5% 6,3% 10,1% 5,8%

Nie wiem/Trudno powiedzieć 0,0% 4,1% 0,0% 2,6%



35

Analizując przyczyny niskiego poziomu wiedzy o IPS wśród widzów należy stwierdzić,

że kobiety częściej niż mężczyźni podają jako powody tego stanu rzeczy: zbyt mało

informacji w mediach i fakt, że samorządy zbyt mało robią w kwestii informowania,

mężczyźni natomiast częściej niż kobiety oceniają, że powodem tego jest to, że pomoc

społeczna to temat niewygodny dla władzy (Wykres 4). Zależność istotna statystycznie

pomiędzy płcią respondenta a odpowiedzią na pytanie o niski poziom wiedzy o IPS nie

wystąpiła w drugiej fali badania.

Wykres 3. Przyczyny niskiego poziomu wiedzy o IPS wśród widzów ze względu na

płeć (Dlaczego uważa Pan/Pani, że ta wiedza jest niedostatecznie

rozpowszechniona?)

Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badania CATI z widzami (n=492, mężczyźni=220,

kobiety=272); pytanie wielokrotnego wyboru, w którym respondent mógł wskazać maksymalnie dwie

odpowiedzi22

* Różnice w odpowiedziach ze względu na płeć są istotne statystycznie - istnieje ścisły związek między daną

odpowiedzią a płcią

22 Pytanie zadane zostało tylko tym osobom w próbie badawczej, które na pytanie "Jak Pan/Pani ocenia czy wiedza na temat pracowników instytucji pomocy społecznej i zadań jakie wykonują jest rozpowszechniona w społeczeństwie?" udzieliły odpowiedzi "Raczej nie" i "Zdecydowanie nie".

Zbyt mało jest na ten temat informacji w mediach, czyli w telewizji, radiu, prasie, w internecie*

Samorządy gmin i miast robią zbyt mało, by informować o pracy instytucji pomocy społecznej,

którymi zarządzają*

Pomoc społeczna to temat niewygodny dla władzy

Pracownicy instytucji pomocy społecznej niechętnie mówią znajomym o własnej pracy

Ludzi ten temat nie interesuje

Organizacje pozarządowe, zajmujące się pomocą społeczną nie informują społeczeństwa o problemach,

które rozwiązują

Inna przyczyna

Nie wiem/Trudno powiedzieć

50,7%

45,6%

26,8%

22,1%

10,3%

15,1%

4,4%

2,6%

37,3%

34,5%

31,4%

19,5%

15,9%

12,3%

8,6%

5,9%

Kobiety Mężczyźni


36

W pierwszej fali badania aż 83% badanych pracowników IPS (i tylko 43,6% widzów)

uważa zdecydowanie, że w mediach brakuje pozytywnych informacji na temat

pracowników instytucji pomocy społecznej i zadań jakie wykonują (Wykres 5). Tylko

1% pracowników IPS i 4% widzów uważa, że tych informacji nie brakuje. W drugiej fali

badania wyniki nie uległy zasadniczej zmianie (wyniki w granicy błędu statystycznego),

w dalszym ciągu zdecydowana większość badanych – 80% widzów oraz 92%

pracowników – uważa, że brakuje pozytywnych informacji.

Wykres 4. Ocena dostępności pozytywnych informacji nt. IPS w mediach (Jak

Pan/Pani ocenia czy w mediach brakuje pozytywnych informacji na temat

pracowników instytucji pomocy społecznej i zadań jakie wykonują?)


i pracownikami IPS (I fala n=95, II fala n=128)23

Generalnie widzowie deklarują, że ich skojarzenia ze zwrotem zwrot "pracownik

instytucji pomocy społecznej lub pracownik opieki społecznej" są pozytywne

(Wykres 6) – co jest zaprzeczeniem wyników podobnych analiz z przeszłości (opisanych

powyżej na podstawie pracy dr Michała Szyszki, Kształtowanie wizerunku instytucji

pomocy społecznej w mediach, Warszawa 2012). Można zatem przypuszczać, że ta

zmiana nastrojów może być wywoływana m.in. właśnie serialem „Głęboka woda”. Warto

zwrócić uwagę na fakt, że te odpowiedzi są niezależne od takich zmiennych jak: płeć,

wiek, wykształcenie czy związanie pracy zawodowej z obszarem pomocy społecznej24.

Druga fala badania potwierdziła wniosek, skojarzenia ze zwrotem „pracownik instytucji

pomocy społecznej lub pracownik opieki społecznej są pozytywne. Kolejne epizody po

23 Pytanie to zadane zostało tylko tym osobom w próbie badawczej, które w pytaniu "Dlaczego uważa Pan/Pani, że ta wiedza (na temat pracowników instytucji pomocy społecznej i zadań jakie wykonują) jest niedostatecznie rozpowszechniona?" wybrały odpowiedź "Zbyt mało jest na ten temat informacji w mediach, czyli w telewizji, radiu, prasie, w internecie" jako najważniejszą przyczynę.

24 Brak związku istotnego statystycznie w między badanymi zmiennymi.

0%

1,1%

0%

15,8%

83,2%

2,8%

4,1%

10,6%

39,0%

43,6%

Nie wiem

Zdecydowanie nie

Raczej nie

Raczej tak

Zdecydowanie tak

I fala

Widzowie Pracownicy IPS

1,6%

0

1,6%

11,7%

85,2%

1,8%

5,9%

11,8%

35,9%

44,5%

Zdecydowanie nie

Nie wiem/ trudno powiedzieć

Raczej nie

Raczej tak

Zdecydowanie tak

II fala

Widzowie Pracownicy IPS


37

6 odcinku nie przyczyniły się pozytywniejszych skojarzeń z określeniem „pracownik

instytucji społecznej”.

Wykres 5. Rodzaj skojarzeń ze zwrotem "pracownik instytucji pomocy społecznej

lub pracownik opieki społecznej" (Jeżeli słyszy Pani zwrot "pracownik instytucji

pomocy społecznej lub pracownik opieki społecznej" to jakiego typu ma Pan/Pani

skojarzenia?)


W opinii badanych instytucje pomocy społecznej głównie zajmują się osobami

biednymi/ ubogimi, osobami schorowanymi/ niepełnosprawnymi oraz przyznawaniem

zasiłków/ dofinansowania. Poniższa ikonografia obrazuje, które stwierdzenia padły

najczęściej – im większa czcionka, tym częstotliwość odpowiedzi większa.

16%

53%

14%

5% 12%

I fala

Zdecydowanie pozytywne

Raczej pozytywne

Raczej negatywne

Zdecydowanie negatywne


18%

57%

14%

4% 7%

II fala

Zdecydowanie pozytywne

Raczej pozytywne

Raczej negatywne

Zdecydowanie negatywne



38

Rysunek 2. Zadania wykonywane przez IPS według widzów (Instytucje pomocy społecznej zajmują się...)

Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badania CATI z widzami (I fala n=1068)

Powyższe tendencje pokrywają się ze skojarzeniami widzów na temat tego, kim są osoby

korzystające z pomocy społecznej. Najczęściej pojawiające się określenia to osoba

uboga, potrzebująca czy niezaradna. Poniższa ikonografia obrazuje, które stwierdzenia

padły najczęściej – im większa czcionka, tym częstotliwość odpowiedzi większa.


39

Rysunek 3. Skojarzenia na temat osób korzystających z pomocy społecznej (Osoba korzystająca z pomocy społecznej to...)

Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badania CATI z widzami (I fala n=1068)

Ważną cechą serialu ma być jego autentyczność, czyli odzwierciedlanie rzeczywistości,

bo tylko tak może spełniać swoją rolę. Wyniki badania pokazują, że pracownicy IPS

rzadziej odbierają serialowy przekaz jako autentyczny, jako ten który może być źródłem

wiedzy na temat ich pracy czy samej instytucji. Świadczy o tym duży udział odpowiedzi

„Nie zgadzam się” w tej grupie badanych w porównaniu do dużo niższego odsetka tych

samych kategorii wśród widzów (Tabela 9). Wynikać to może z faktu, iż pracownicy IPS

mogą oczekiwać znacznie więcej od tematyki takiego serialu, bowiem są swego rodzaju

ekspertami w tym obszarze. W miarę emisji serialu skłonność do dostrzegania

autentyczności przekazu jednak rosła, co należy odbierać jako sukces perswazyjny. Po

12 odcinkach serialu pracownicy IPS częściej zgadzali się ze stwierdzeniem, że dzięki

serialowi można dowiedzieć się jak działają instytucje pomocy, natomiast wśród

widzów wzrosło przekonanie, że serial prawdziwie przestawia problemy pracowników

socjalnych.


40

Tabela 9. Ocena autentyczności serialu przez widzów oraz pracowników IPS

Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badania CATI z widzami (I fala n=137, II fala n=207) i pracownikami IPS (I fala n=125, II fala n=116)25

Istotnym elementem, któremu poświęcona jest tematyka serialu jest wsparcie środków

UE na rzecz pomocy społecznej. Serial ma uświadomić ludziom, że wiele projektów

i działań nie odbyłoby się bez wsparcia głównie EFS, ale też ogólnie środków

europejskich. Prawie połowa widzów ankietowanych w ramach I fali badania CATI

uważa, że środki unijne są wykorzystywane w pomocy społecznej, 14% twierdzi, że nie,

a 36,6% nie wie/nie ma zdania. Po kolejnych odcinkach, druga fala badania wykazała

wzrost wiedzy w tym zakresie, o 7 punktów procentowych wzrosła wartość odpowiedzi,

twierdzącej, że w opiece społecznej są wykorzystywane środki unijne (Wykres 7).

Wykres 6. Wiedza na temat wykorzystywania środków UE w pomocy społecznej (Czy w Pana/Pani ocenie w pomocy społecznej wykorzystywane są środki unijne?)


Opinie na temat wykorzystywania środków unijnych w pomocy społecznej są zależne od

województwa26. Największa świadomość wykorzystywania tych środków unijnych jest

w województwach świętokrzyskim, kujawsko-pomorskim oraz opolskim, natomiast

25 Pytanie zostało zadane tylko tym osobom w próbie badawczej, które oglądały w telewizji bądź w internecie co najmniej jeden odcinek II sezonu serialu "Głęboka woda". 26 Różnice istotne statystycznie - miejsce zamieszkania respondenta (województwo) jest związane z udzieloną przez niego odpowiedzią.

Pracownicy IPS Widzowie Pracownicy IPS Widzowie











Dzięki serialowi

można się

dowiedzieć, jak w

Polsce działają

instytucje pomocy

społecznejSerial prawdziwie

przedstawia

problemy

pracowników

socjalnych


49%

14%

37%

I fala

Tak

Nie

Nie wiem/ Trudno powiedzieć

56%

12%

32%

II fala

Tak

Nie



41

najmniejsza w województwach: małopolskim, podlaskim oraz podkarpackim. W drugiej

fali badania nie wystąpiła istotna statystycznie zależność pomiędzy województwem

a świadomością wykorzystywania środków UE w pomocy społecznej.

Tabela 10. Wiedza na temat wykorzystywania środków UE w pomocy społecznej według województw (Czy w Pana/Pani ocenie w pomocy społecznej wykorzystywane są środki unijne?)

Województwo Tak Nie Nie wiem/ Trudno

powiedzieć

Dolnośląskie 57,8% 10,8% 31,3%

Kujawsko-Pomorskie 65,2% 6,5% 28,3%

Łódzkie 41,9% 17,6% 40,5%

Lubelskie 49,2% 7,9% 42,9%

Lubuskie 44,4% 7,4% 48,1%

Małopolskie 46,3% 22,1% 31,6%

Mazowieckie 48,3% 18,1% 33,6%

Opolskie 62,5% 9,4% 28,1%

Podkarpackie 46,7% 21,7% 31,7%

Podlaskie 36,1% 22,2% 41,7%

Pomorskie 40,0% 9,1% 50,9%

Śląskie 50,8% 12,1% 37,1%

Świętokrzyskie 65,8% 10,5% 23,7%

Warmińsko-Mazurskie 56,8% 2,7% 40,5%

Wielkopolskie 43,0% 15,1% 41,9%

Zachodniopomorskie 50,0% 10,4% 39,6%

Źródło: Opracowanie własne na podstawie badania CATI z widzami (n=1068)

Jak widać na wykresie poniżej (Wykres 8) zarówno widzowie (ogół społeczeństwa), jak

i pracownicy IPS w większości zgadzają się z tym, że serial przybliża wiedzę na temat

sposobów wykorzystywania środków UE na rzecz pomocy społecznej. Dodatkowo

pracownicy IPS w większości przyznają, że dzięki niemu wielu Polaków dowie się czym

jest i jak działa EFS (Wykres 9) – tendencja ta nabiera na sile w drugiej fali badania po

emisji 12 odcinka serialu.


42

Wykres 7. Obecność w serialu informacji nt. środków UE na rzecz pomocy

społecznej - widzowie


Wykres 8. Obecność w serialu informacji nt. środków UE na rzecz pomocy

społecznej - pracownicy IPS

Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badania CATI z pracownikami IPS (I fala n=125, II fala

n=116) 27

Wśród ogólnopolskiej próby widzów I fali badania, którzy nie oglądali II sezonu serialu

"Głęboka woda" pojęcie EFS zna 51,1% badanych. Znajomość ta jest większa wśród

27 Pytanie zostało zadane tylko tym osobom w próbie badawczej, które oglądały w telewizji bądź w internecie co najmniej jeden odcinek II sezonu serialu "Głęboka woda" (dotyczy wykresów 11 i 12).

19,7%

25,1%

44,5%

42,0%

14,6%

11,6%

2,9%

6,3%

18,2%

15,0%

Pierwsza fala

Druga fala

Dzięki serialowi można się dowiedzieć, w jaki sposób na rzecz pomocy społecznej wykorzystywane są środki Unii Europejskiej

Zdecydowanie się ZGADZAM Raczej się ZGADZAM Raczej się NIE zgadzam Zdecydowanie się NIE zgadzam Trundo powiedzieć

12,8%

19,8%

22,4%

35,3%

50,4%

53,4%

48,8%

42,2%

23,2%

11,2%

16,8%

12,1%

4,8%

2,6%

2,4%

2,6%

8,8%

12,9%

9,6%

7,8%

Pierwsza fala

Druga fala

Pierwsza fala

Druga fala

Seri

al u

po

wsz

ech

nia

wśr

ód

o

gółu

sp

ołe

czeń

stw

a w

ied

zę o

ty

m, c

zym

jest

i ja

k d

ział

a Eu

rop

ejsk

i Fu

nd

usz

Sp

ołe

czn

y

Dzi

ęki s

eria

low

i mo

żna

się

do

wie

dzi

eć, w

jaki

sp

osó

b n

a rz

ecz

po

mo

cy s

po

łecz

nej

w

yko

rzys

tyw

ane

są ś

rod

ki U

nii

Euro

pej

skie

j

Zdecydowanie się ZGADZAM Raczej się ZGADZAM

Raczej się NIE zgadzam Zdecydowanie się NIE zgadzam

Trudno powiedzieć


43

mężczyzn niż kobiet (Wykres 10)28. Druga fala badania nie wykazała istotnej

statystycznie zależności pomiędzy odpowiedzią na pytanie a płcią respondenta. Wśród

ogólnopolskiej próby widzów którzy nie oglądali II sezonu serialu „Głęboka woda” w

przeciągu emisji serialu nie wzrosła znajomość pojęcia EFS (Tabela 11).

Wykres 9. Znajomość pojęcia EFS wśród widzów (z wyłączeniem widzów

II sezonu serialu "Głęboka woda") (Czy jest Panu/Pani znane pojęcie Europejski

Fundusz Społeczny?)

Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badania CATI z widzami (I fala, n=931)29

Tabela 11. Znajomość pojęcia EFS wśród widzów (z wyłączeniem widzów

II sezonu serialu "Głęboka woda") (Czy jest Panu/Pani znane pojęcie Europejski

Fundusz Społeczny?) w I i II fali badania


Natomiast pojęcia EFS jest znane 90% badanym, którzy wzięli udział w sondażu

internetowym. Należy jednak zwrócić tu na fakt, że zdecydowana większość, która

wzięła udział w sondażu to osoby związane w jakiś sposób z pomocą społeczną –

przeważnie pracownicy IPS. Pojęcie to jest nieznane ok. 5 % przebadanych internautów.

28 Poziom różnic jest istotny statystycznie - istnieje związek między płcią respondenta a odpowiedzią na to pytanie. 29 Pytanie zostało zadane tylko tym osobom w próbie badawczej, które oglądają telewizję bądź filmy/seriale w internecie, ale nie są widzami II sezonu serialu "Głęboka woda".

6,5%

3,9%

5,3%

46,3%

40,6%

43,6%

47,3%

55,5%

51,1%

Kobiety

Mężczyźni

Ogółem

Tak Nie Trudno powiedzieć


Tak 51,1% 51,9%

Nie 43,6% 45,5%

Trudno powiedzieć 5,3% 2,7%

Fala badania


44

Wykres 10. Znajomość pojęcia EFS wśród widzów serialu , którzy wzięli udział w

sondażu internetowym (Czy jest Panu/Pani znane pojęcie Europejski Fundusz

Społeczny?)


Wśród internautów, którzy wzięli udział w sondażu, 9% z nich po raz pierwszy zetknęło

się z pojęciem EFS oglądając serial. Ponad 1/3 tej grupy (3,6% wszystkich badanych)

była zdania, że pomimo iż poznali to pojęcie nie dowiedzieli się dużo na ten temat.

Prawie jedna czwarta (18,7%) wszystkich respondentów sondażu była zdania, że

pomimo faktu, iż wcześniej znali to pojęcie, ich wiedza na temat EFS pogłębiła się.

Wykres 11. Wpływ serialu na wiedzę o EFS (sondaż internetowy) (Czy z pojęciem

Europejski Fundusz Społeczny/EFS zetknął/zetknęła się Pan/Pani po raz

pierwszy dzięki serialowi „Głęboka woda”?)


Badane osoby, który znają pojęcie EFS, jako źródło tej wiedzy podają głównie telewizję –

dwie trzecie (67%) osób wskazało na to źródło (Wykres 13) w pierwszej fali badania,

natomiast w drugiej fali badania odsetek ten spadł do 60,3%. W następnej kolejności

90,7%

4,8% 4,5%

Tak

Nie

Nie jestem pewny/a

5,5%

3,6%

18,7%

71,2%

Tak, z pojęciem tym zetknąłem/zetknęłam się za pośrednictwem serialu i dużo się na ten

temat dowiedziałem/am

Tak, ale z serialu dowiedziałem/am się niewiele na ten temat

Nie, ale oglądanie serialu pogłębiło moją wiedzę na temat Europejskiego Funduszu

Społecznego

Nie


45

(w I fali), ze znacznie mniejszą liczbą wskazań, jest prasa (21,4%) oraz radio (16,2%).

W II fali badania znacznie popularniejszym źródłem stał się Internet (I fala - 6,9%, II fala

– 14,1%).

Wykres 12. Źródło informacji o EFS (Skąd zna Pan/Pani nazwę Europejski Fundusz Społeczny?)

Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badania CATI z widzami (I fala n=476, II fala n=489);

pytanie wielokrotnego wyboru, dowolna ilość odpowiedzi30

Niemal 60% osób oglądających II sezon serialu deklaruje, że zna pojęcie EFS

(w porównaniu do ponad 51% wśród osób nieoglądających serialu).

30 Pytanie zostało zadane tylko tym osobom w próbie badawczej, które nie są widzami II sezonu serialu "Głęboka woda", a znają pojęcie EFS.

9,0%

1,5%

1,9%

2,5%

5,5%

6,5%

6,9%

7,1%

16,2%

21,4%

67,0%

Inne źródła

Ze szkolenia

Od pracowników IPS

Poprzez samorząd gminny

Ze szkoły, studiów

Od znajomych

Z internetu

Z pracy

Z radia

Z prasy

Z telewizji

I fala

60,3%

20,7%

14,1%

13,9%

9,4%

8,4%

5,7%

3,9%

2,2%

1,8%

6,3%

Z telewizji

Z prasy

Z internetu

Z radia

Z pracy

Od znajomych

Ze szkoły, studiów

Ze szkolenia

Poprzez samorząd gminny

Od pracowników instytucji pomocy społecznej

Inne źródła

II fala


46

Wykres 13. Znajomość pojęcia EFS wśród widzów II sezonu serialu "Głęboka woda") (Czy jest Panu/Pani znane pojęcie Europejski Fundusz Społeczny?)


Widzowie II sezonu serialu deklarują w zdecydowanej większości, że znali wcześniej

pojęcie EFS, z czego 28,4% widzów przyznało, że oglądanie serialu pogłębiło ich wiedzę

na temat działania EFS. Z kolei ponad 27% badanych widzów przyznało, że z pojęciem

EFS zetknęli się po raz pierwszy za pośrednictwem serialu „Głęboka woda” (Wykres 15).

Druga fala badania nie wykazała znaczących zmian, odpowiedzi rozłożyły się w bardzo

podobny sposób.

Wykres 14. Pierwszy kontakt z pojęciem EFS - widzowie (Czy z pojęciem

Europejski Fundusz Społeczny/EFS zetknął/a się Pan/Pani po raz pierwszy dzięki

serialowi „Głęboka woda”?)

Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badania CATI (n=81)31

31 Pytanie zostało skierowane tylko do tych osób z próby badawczej, które oglądały II sezon serialu "Głęboka woda" i znają pojęcie EFS.

59%

39%

2%

I fala

Tak

Nie

Nie jestem pewny/a

57%

39%

4%

II fala

Tak

Nie

Nie jestem pewny/a

9

13

23

36

Tak, z pojęciem tym zetknąłem/zetknęłam się za pośrednictwem serialu

Tak, ale z serialu dowiedziałem/am się niewiele na ten

Nie, ale oglądanie serialu pogłębiło moją wiedzę na temat

Nie

I fala


47

Jednym z postawionych pytań badawczych było: czy widzowie zauważyli promocję

działań współfinansowanych z EFS? Wśród widzów II sezonu, którzy zetknęli się

z pojęciem EFS po raz pierwszy lub pogłębili swoją wiedzę dzięki serialowi, najwięcej

osób zauważyło promocję działań wspierających osoby żyjące w ubóstwie (15,6% - 5

wskazań). Należy zauważyć, że ponad połowa (18 osób) z nich nie umiała wskazać

takiego działania (Wykres 16). W drugiej fali badania tendencja ta jest bardziej

widoczna, 29 osób wskazało odpowiedź „nie wiem”. W następnej kolejności respondenci

wskazali – po 4 osoby – wsparcie osób niepełnosprawnych, wsparcie dla dzieci

i młodzieży z rodzin patologicznych oraz wsparcie dla osób uzależnionych od alkoholu,

narkotyków, hazardu itp.

Wykres 15. Rozpoznawalność działań wspieranych przez EFS promowanych

w II sezonie serialu (Jakie działania zostały Pana/Pani zdaniem przedstawione

w serialu jako dofinansowane z EFS?)

Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badania CATI (n=32); pytanie wielokrotnego wyboru,

dowolna liczba odpowiedzi32

Odpowiedzi zawarte w kategorii Inne: Ochrona rodzin, pomoc finansowa i psychologa; Kapitał ludzki; Ogólne

problemy społeczne; Wsparcie osób poszukujących pracy

32 Pytanie zostało skierowane tylko do tych osób z próby badawczej, oglądały II sezon serialu, znają pojęcie EFS oraz zetknęły się z nim dzięki serialowi lub pogłębiły dzięki niemu swoją wiedzę na temat EFS.

3

29

0

4

1

1

4

1

4

1

1

0

2

1

4

18

1

1

2

2

2

2

2

2

3

3

3

5

Inne

Nie wiem

Zakładanie spółdzielni socjalnych

Wsparcie dla osób uzależnionych od alkoholu, narkotyków, hazardu itp.

Bezpłatne porady prawne

Dostęp do żłobków i przedszkoli

Wsparcie dla dzieci i młodzieży z rodzin patologicznych

Wsparcie dla bezdomnych, zagrożonych bezdomnością

Wsparcie dla osób niepełnosprawnych

Wsparcie dla osób starszych

Wsparcie dla dzieci i młodzieży z rodzin żyjących w skrajnie trudnych warunkach …

Wsparcie dla młodzieży poprzez możliwość skorzystania z OHP (Ochotniczych Hufców …

Walka z przemocą w rodzinach

Wsparcie dla osób żyjących w ubóstwie

Pierwsza fala

Druga fala


48

Na pytanie o rodzaj działań, które w ogóle są finansowane z EFS widzowie, którzy

zetknęli się po raz pierwszy z pojęciem EFS lub pogłębili swoją wiedze dzięki serialowi

badani w pierwszej fali sondażu najczęściej wymieniali szkolenia dla bezrobotnych,

zakładanie przedszkoli i wsparcie dla osób żyjących w ubóstwie. Respondenci z badania

po 12 odcinku serialu na pierwszym miejscu również wskazali szkolenia dla

bezrobotnych, natomiast różnice zaistniały przy kolejnych wskazaniach. Ankietowani

w drugiej fali badania wskazali na zakładanie własnej działalności gospodarczej,

budowę, remonty infrastruktury oraz wsparcie niepełnosprawnych (Wykres 17).

Wykres 16. Rodzaje działań finansowanych z EFS - widzowie (Jakiego rodzaju

działania są Pana/Pani zdaniem dofinansowane z EFS?)

Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badania CATI z widzami; pytanie wielokrotnego

wyboru, dowolna liczba odpowiedzi33

Zdania dotyczące tego, jakie tematy z zakresu pomocy społecznej zostały poruszone

w serialu różnią się od siebie w przypadku odpowiedzi widzów i pracowników IPS. Na

33 Pytanie zostało skierowane tylko do tych osób z próby badawczej, które zetknęły się z pojęciem EFS dzięki serialowi lub oglądanie serialu pogłębiło ich wiedzę na jego temat.

7,9%

11,1%

22,2%

23,8%

31,7%

36,5%

42,9%

28,6%

39,7%

34,9%

22,2%

65,1%

8,9%

20,0%

20,0%

26,7%

31,1%

31,1%

33,3%

33,3%

35,6%

37,8%

40,0%

55,6%

Inne

Nie wiem, trudno powiedzieć

Szkolenia dla pracujących

Poprawa jakości nauczania w szkołach (skuteczniejsze metody nauczania, kształcenie nauczycieli, nauczanie

języków itp.]

Budowa, remonty i wyposażenie szkół

Budowa i remonty infrastruktury, czyli drogi, mosty itp.

Zakładanie własnej działalności gospodarczej

Dotacje dla przedsiębiorców

Wsparcie dla niepełnosprawnych


Zakładanie przedszkoli

Szkolenia dla bezrobotnych



49

pierwszym miejscu widzowie wskazali wsparcie dla osób uzależnionych od alkoholu,

narkotyków i hazardu, natomiast pracownicy IPS walkę z przemocą w rodzinach.

Pracownicy IPS wskazali w dalszej kolejności kwestie takie jak wsparcie dla osób

żyjących w ubóstwie, wsparcie dla bezdomnych i bezrobotnych, natomiast widzowie

wsparcie dla dzieci i młodzieży z rodzin patologicznych oraz osób żyjących w ubóstwie.

Pomimo różnic w obu grupach można wyróżnić pewien trend, który obrazuje poniższy

wykres. Widać, że pracownicy IPS zauważyli więcej tematów niż widzowie, co wynika

z wiedzy jaką posiadają w zakresie pomocy społecznej (Wykres 18).

Wykres 17. Tematy z zakresu pomocy społecznej poruszane w II sezonie serialu

"Głęboka woda" (Proszę o wskazanie, jakie tematy z zakresu pomocy społecznej

poruszane są w serialu?)

Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badania CATI z widzami (n=137) i pracownikami IPS

(n=125); pytanie wielokrotnego wyboru, dowolna liczba odpowiedzi34

34 Pytanie było kierowane tylko do widzów II sezonu serialu "Głęboka woda".

15,3%

23,4%

2,2%

2,9%

4,4%

5,1%

5,8%

8,8%

9,5%

10,9%

12,4%

17,5%

23,4%

25,5%

29,9%

36,5%

32,0%

4,0%

5,6%

4,8%

5,6%

3,2%

8,8%

13,6%

21,6%

19,2%

30,4%

35,2%

13,6%

20,8%

56,0%

50,4%

Inne

Nie wiem


Wsparcie dla młodzieży poprzez możliwość skorzystania z OHP (Ochotniczych Hufców Pracy)

Wsparcie dla więźniów po wyjściu na wolność




Wsparcie dla osób bezrobotnych w znalezieniu pracy




Wsparcie dla dzieci i młodzieży z rodzin żyjących w skrajnie trudnych warunkach materialnych






50

Podobne tematy poruszane w II sezonie serialu „Głęboka woda” wskazali respondenci

z sondażu internetowego. Tu również na pierwszym miejscu znalazła się odpowiedź

walka z przemocą w rodzinach (66,4% wskazań). Około jedna trzecia respondentów

wskazała na wsparcie dla osób uzależnionych od alkoholu, narkotyków, hazardu , itp.

oraz na wsparcie dla dzieci i młodzieży z rodzin patologicznych.

Wykres 18. Tematy z zakresu pomocy społecznej poruszane w II sezonie serialu "Głęboka woda"- wyniki sondażu internetowego (Proszę o wskazanie, jakie tematy z zakresu pomocy społecznej poruszane są w serialu?

Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników sondażu internetowego (n=1258); pytanie

wielokrotnego wyboru, dowolna liczba odpowiedzi

W badaniu CATI zostały również zadane pytania odnoszące się do wiedzy i świadomości

widzów nt. działań instytucji pomocy społecznej oraz pracy pracowników socjalnych.

Dla połowy respondentów (51% w I fali i 50% w II fali) najbardziej znaną instytucją

zajmującą się pomocą osobom potrzebującym jest ośrodek pomocy społecznej (OPS) –

częściej w I fali wskazywały tę instytucję kobiety niż mężczyźni35. Porównanie między

35 Różnice ze względu na płeć w przypadku odpowiedzi OPS są istotne statystycznie - istnieje związek pomiędzy płcią respondenta a udzielaniem tej odpowiedzi.

66,4%

35,1%

33,8%

24,2%

20,6%

19,9%

15,6%

13,2%

11,0%

8,2%

8,2%

6,8%

2,6%

6,8%




Wsparcie dla dzieci i młodzieży z rodzin żyjących w skrajnie trudnych warunkach materialnych





Wsparcie dla młodzieży poprzez możliwość skorzystania z OHP (Ochotniczych Hufców Pracy)



Wsparcie dla więźniów po wyjściu na wolność


Trudno powiedzieć


51

falami pokazuje różnice pod względem kolejnych znanych instytucji. W I fali na drugim

miejscu – (31%) – są organizacje pozarządowe, które z kolei w II fali zostały wskazane

przez 24% respondentów. Częstą odpowiedzią w fali II jest też Caritas (25%), który

z kolei w I fali był wskazywany tylko przez 14% badanych. Do najmniej popularnych

wskazań (w obu falach) można zaliczyć takie instytucje jak schroniska, świetlice,

placówki opiekuńczo wychowawcze, ośrodki terapii uzależnień, hospicja czy urzędy

pracy.

Wykres 19. Proszę wymienić znane Panu/Pani instytucje/organizacje, które

pomagają osobom potrzebującym pomocy społecznej?

Źródło: Opracowanie własne na podstawie badania CATI z widzami (I fala- n=1068; II fala – n=1080). Dane

dla II fali pokazane tylko ogółem (dla wszystkich respondentów), bowiem zmienna płeć nie wpływała istotnie

statystycznie na odpowiedzi respondentów.

Blisko 1/4 badanych widzów (zarówno w fali I i fali II) uznaje, że pomoc oferowana

przez instytucje pomocy społecznej jest wystarczająca. Zdecydowana większość

13,3%

16,8%

2,0%

2,2%

3,5%

3,2%

3,9%

5,7%

7,6%

8,6%

9,9%

13,1%

29,7%

54,9%

10,8%

18,6%

1,5%

1,9%

2,8%

3,2%

3,0%

7,2%

6,8%

7,4%

10,0%

15,9%

33,7%

46,0%

12,2%

17,6%

1,8%

2,1%

3,2%

3,2%

3,5%

6,4%

7,2%

8,1%

9,9%

14,3%

31,5%

50,9%

Inne


Schroniska

Świetlice środowiskowe

Ośrodki terapii uzależnień

Placówki opiekuńczo-wychowawcze

Urzędy pracy

Domy pomocy społecznej

PCK

Powiatowe centra pomocy rodzinie

Parafie

CARITAS

Organizacje pozarządowe

Ośrodki pomocy społecznej

I fala

Ogółem Mężczyźni Kobiety

9%

16%

1%

1%

1%

1%

1%

3%

6%

6%

6%

15%

24%

25%

50%

Inne


Hospicja

Świetlice środowiskowe

Schroniska

Ośrodki terapii uzależnień

Urzędy pracy

Placówki opiekuńczo-…

Parafie

Domy pomocy społecznej

Powiatowe centra pomocy rodzinie

PCK

Organizacje pozarządowe

CARITAS

Ośrodki pomocy społecznej

II fala


52

badanych jest jednak zdania przeciwnego - średnio co czwarty respondent

odpowiedział, że jest zdecydowanie niewystarczająca, natomiast 38% w I fali i 39% w II

fali uznało, że ta pomoc jest raczej niewystarczająca. Spory odsetek (14% w I fali i 12%

w II fali) ankietowanych nie miało zdania w tej sprawie (Wykres 21).

Wykres 20. Czy uważa Pan/Pani, że wsparcie oferowane przez instytucje pomocy społecznej jest wystarczające dla osób potrzebujących pomocy?

Źródło: Opracowanie własne na podstawie badania CATI z widzami (I fala - n=1068; II fala – n = 1080)

Zdaniem zdecydowanej większości przebadanych widzów pomysł serialu „Głęboka

woda” jest dobrym rozwiązaniem promowania środków z EFS-u. Cztery piąte

respondentów I fali udzieliło odpowiedzi „Zdecydowanie tak” lub „Raczej tak”. W II fali

odsetek ten nieznacznie wzrósł (o 3 i 1 punktów procentowych). Tylko 7% badanych

(w obu falach) uznaje, że taka forma nie jest najlepsza. Bardziej przychylne takiemu

pomysłowi są kobiety36 (wyniki dla II fali jednak nie potwierdziły takich zależności).

36 Różnice ze względu na płeć są istotne statystycznie - istnieje związek między odpowiedzią na to pytanie a płcią respondenta.

4%

4%

22%

19%

39%

38%

23%

25%

12%

14%

II fala

I fala

Zdecydowanie tak Raczej tak Raczej nie Zdecydowanie nie Nie wiem/ trudno powiedzieć


53

Wykres 21. Czy uważa Pan/Pani, że emisja serialu przedstawiającego losy pracowników pomocy społecznej w codziennej pracy oraz pokazującego możliwości wykorzystania środków unijnych jest dobrym rozwiązaniem promującym te środki?

I fala

Źródło: Opracowanie własne na podstawie badania CATI z widzami (n=1068)

II fala

Źródło: Opracowanie własne na podstawie badania CATI z widzami (n=1080). Dane dla II fali pokazane tylko ogółem (dla wszystkich respondentów), bowiem zmienna płeć nie wpływała istotnie statystycznie na odpowiedzi respondentów.

Idea serialu jako elementu promocji wykorzystania środków UE podobała się również

zdecydowanej większości pracowników IPS (84,3% w I fali i 82,8% w II fali), choć blisko

co dziesiąty z nich jest przeciwnego zdania. Warto zwrócić uwagę, że w II fali nastąpił

wzrost liczby odpowiedzi „Zdecydowanie tak” (z 31,5% do 37,4%) (Wykres 23).

44%

31%

38%

40%

49%

44%

5%

5%

5%

1%

4%

2%

11%

11%

11%

Kobiety

Mężczyźni

Ogółem

Zdecydowanie tak Raczej tak Raczej nie

Zdecydowanie nie Nie wiem/trudno powiedzieć

41% 45% 5% 2% 7% Ogółem



54

Wykres 22. Czy uważa Pan/Pani, że emisja serialu przedstawiającego losy

pracowników pomocy społecznej w codziennej pracy oraz pokazującego

możliwości wykorzystania środków unijnych jest dobrym rozwiązaniem

promującym te środki?

Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badania CATI z pracownikami IPS (I fala n=305; II fala

n=326)

Pracownicy IPS jako najskuteczniejszy kanał promocji uznają właśnie telewizję (80,3%

w I fali i 77,3% w II fali), ale też internet (54,1% i 47,5%) czy radio (52,1% i 43,3%)

w przeciwieństwie do konferencji/wykładów (27,2% i 23,3%) czy punktów

informacyjnych (27,2% i 23,0%). Warto zauważyć, że w II fali nastąpił spadek wskazań

dla niemal wszystkich wymienionych kanałów.

37,4%

31,5%

45,4%

52,8%

10,4%

8,9%

3,1%

1,3%

3,7%

5,6%

II fala

I fala



55

Wykres 23. Kanały skutecznej promocji funduszy unijnych na rzecz pomocy społecznej wg pracowników IPS (Jak Pan/Pani myśli - przy wykorzystaniu jakich kanałów powinna być prowadzona skuteczna promocja funduszy unijnych na rzecz pomocy społecznej?)

Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badania CATI z pracownikami IPS (I fala n=305; II fala

n=326)

Zdaniem widzów (zarówno w I jak i w II fali) serial powinien odnosić się do problemów

i przeżyć osób poszukujących pomocy społecznej (55% w I fali i 58% w II fali), oraz do

stosunku społeczeństwa do osób potrzebujących pomocy (55% w I fali i 58% w II fali).

Na podstawie poniższej tabeli widać, że wszystkie zamieszczone propozycje tematyczne

serialu uzyskały pozytywną ocenę zarówno wśród widzów jak i pracowników IPS w obu

falach badania. Jednakże wyraźnie widać wzrost w II fali odpowiedzi „zdecydowanie

TAK” w przypadku wszystkich zaproponowanych propozycji (wzrost ten jest

szczególnie widoczny wśród pracowników IPS i sięga nawet kilkunastu p.p.) Pracownicy

IPS najczęściej uznawali w I fali, że serial powinien się odnosić do codziennej pracy

pracowników IPS (54,1%) i do stosunku społeczeństwa do osób potrzebujących pomocy

(51,8%), z kolei w II fali to właśnie stosunek społeczeństwa do osób potrzebujących

pomocy uzyskał najwięcej wskazań (64,1%) a na 2 miejscu pojawiła się tematyka

problemów i przeżyć osób poszukujących pomocy społecznej (63,2%). W drugiej fali

zanotowano także blisko 16% wzrost liczby pracowników, którzy jako pożądaną

tematykę widzieliby kwestię funduszy unijnych wykorzystywanych w pomocy

społecznej. Z kolei w przypadku widzów różnica między falami nie jest tak znacząca jak

w przypadku pracowników – największy wzrost (5 p. p.) nastąpił w przypadku tematyki

funduszy unijnych wykorzystywanych w pomocy społecznej.

1,5%

23,0%

23,3%

34,4%

34,7%

37,7%

34,7%

43,3%

47,5%

77,3%

5,6%

27,2%

27,2%

36,1%

37,4%

36,1%

42,3%

52,1%

54,1%

80,3%

W inny sposób

Punkty informacyjne

Konferencje/wykłady

Imprezy plenerowe/

Bilboardy, plakaty

Szkolenia/warsztaty

Prasa

Radio

Internet

Telewizja

I fala

II fala


56

Tabela 12. Opinie dotyczące tematyki serialu promującego fundusze unijne na rzecz pomocy społecznej (Czy w Pana/Pani ocenie taki serial powinien odnosić się do: ...)

Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badania CATI z widzami (I fala n=1068; II fala n=1080)

pracownikami IPS (I fala n=305; II fala n=326)

Przyglądając się samej idei serialu jako narzędzia czy kanału działań informacyjno-

promocyjnych na temat funduszy unijnych należy zwrócić uwagę na inne tego typu

przedsięwzięcia funkcjonujące w nurcie "idea placement" czy "product placement".

Tzw. lokowanie produktu czy idei (tematu) jest wykorzystywane w promocji

turystycznej ("Ojciec Mateusz" - Sandomierz), kampaniach społecznych (Ministerstwo

Edukacji Narodowej promowało w 2010 roku ideę posyłania pięciolatków do

przedszkoli w „M jak miłość”, „Plebanii” i „Barwach szczęścia”; serial „Plebania” uczył

ekonomii; w „Klanie” przedstawiono jak należy segregować śmieci) i kampaniach

marketingowych (Rodzinka.pl - produkty spożywcze, marki samochodów, itp.).

Prekursorem promocji funduszy europejskich przy wykorzystaniu serialu

wyświetlanego w telewizji ogólnopolskiej była Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji

Rolnictwa (ARiMR) promująca Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata

2007-2013 w serialu "Ranczo". ARiMR zdobyła za niego nagrodę w unijnym konkursie

CAP COMMUNICATION AWARDS 2012 za najlepszy innowacyjny projekt

komunikacyjny, dotyczący rolnictwa i rozwoju obszarów wiejskich (tzw. rolniczy Oscar).

Serial "Głęboka woda" jest kolejnym, w którym podjęta została promocja funduszy

unijnych, a konkretnie EFS. Porównywanie jednak seriali (nawet serialu "Głęboka woda"

Pracownicy

IPSWidzowie

Pracownicy

IPSWidzowie

Zdecydowanie TAK 54,1% 42% 62,0% 46%

Raczej TAK 39,0% 45% 32,2% 46%

Raczej NIE 4,6% 5% 2,8% 3%

Zdecydowanie NIE 1,3% 1% 1,8% 1%

Trudno powiedzieć 1,0% 7% 1,2% 4%


Raczej TAK 44,9% 34% 32,5% 36%

Raczej NIE 4,6% 4% 2,8% 2%

Zdecydowanie NIE ,3% 2% ,6% 1%

Trudno powiedzieć ,7% 5% ,9% 3%


Raczej TAK 44,3% 35% 33,4% 35%

Raczej NIE 3,6% 2% 1,5% 2%

Zdecydowanie NIE 1% 1%

Trudno powiedzieć ,3% 7% ,9% 5%


Raczej TAK 56,1% 36% 41,7% 36%

Raczej NIE 6,6% 3% 5,2% 4%

Zdecydowanie NIE 1,0% 2% ,9% 1%

Trudno powiedzieć 2,6% 10% 2,8% 5%

Codziennej pracy

pracowników

instytucji pomocy

społecznej

Problemów i przeżyć

osób poszukujących

pomocy społecznej

Stosunku

społeczeństwa do

osób potrzebujących

pomocy

Funduszy unijnych

wykorzystywanych w

pomocy społecznej



57

z "Ranczo", które wspólnie podejmują promocję funduszy unijnych) jest niemożliwe

z uwagi na bardzo różną tematykę, cele i zakres działań promocyjnych oraz budżety

realizacyjne (ściśle związane z tematyką i celami). Odnoszenie wskaźników finansowych

tak różnych przedsięwzięć byłoby obarczone błędnymi założeniami.

Wyniki badania oglądalności II sezonu serialu "Głęboka woda" w telewizji wskazują, że

oglądało go średnio 490 661 widzów37.

Wśród widzów objętych badaniem CATI przynajmniej jeden odcinek II sezonu serialu

„Głęboka Woda” widziało po blisko 12% badanych osób w obu falach38. Widzami serialu

(na podstawie wyników I fali, bowiem w II fali nie zaobserwowano różnic istotnych

statystycznie) są częściej kobiety niż mężczyźni (15,9% kobiet oglądało przynajmniej

jeden odcinek serialu, przy 7,6% mężczyzn). Serial „Głęboka woda” częściej oglądają

pracownicy IPS – prawie co drugi (42%) badany pracownik widział przynajmniej jeden

odcinek serialu (dane dla obu fal są tu bardzo zbliżone).

Wykres 24. Oglądalność II sezonu serialu (Czy od marca 2013 r. oglądał/a

Pan/Pani w telewizji lub w internecie jeden lub więcej odcinków serialu „Głęboka

woda”?)

Źródło: Opracowanie własne na podstawie badania CATI z widzami (I fala - n=1068; II fala – n=1080). Dane

dla II fali pokazane tylko ogółem (dla wszystkich respondentów) bowiem zmienna płeć nie wpływała istotnie

statystycznie na odpowiedzi respondentów.

37 Na podstawie danych na temat oglądalności przekazanych przez MPiPS.

38 Badaniem objęci zostali dorośli (18 lat i więcej) widzowie - mieszkańcy Polski.

2,2%

4,9%

80,7%

12,3%

2,5%

6,2%

75,3%

15,9%

1,7%

3,2%

87,5%

7,6%

Nie jestem pewny/a

Nie, ale oglądałem/am

odcinki pierwszego …

Nie

Tak

I fala

Mężczyzna

Kobieta

Ogółem

2%

6%

80%

12%

2%

9%

74%

16%

1%

4%

87%

8%

II fala


58

Wykres 25. Oglądalność II sezonu serialu w podziale na pracowników IPS i wszystkich widzów (Czy od marca 2013 r. oglądał/a Pan/Pani w telewizji lub w internecie jeden lub więcej odcinków serialu „Głęboka woda”?)

Źródło: Opracowanie własne na podstawie badania CATI z widzami (fala I - n=1068; fala II – n=1080) i pracownikami IPS (fala I - n=305; II fala – n=326)

Jak wskazują szczegółowe dane dotyczące oglądalności najwięcej osób oglądało

pierwszy (676 204) i dziesiąty (610 223) odcinek serialu, natomiast najmniej dwa

ostatnie odcinki serialu (jedenasty i dwunasty) - odpowiednio 398 053 i 281 705

widzów. Nieco inaczej przedstawia się sytuacja na temat liczby osób oglądających

poszczególne odcinki serialu, jeżeli weźmiemy pod uwagę tylko tzw. grupę młodych

(grupę komercyjną) w wieku 16-49 lat. W tej grupie najwięcej osób oglądało pierwszy

(296 210) i trzeci (288 715) odcinek serialu, natomiast najmniej odcinek dwunasty -

ostatni (130 764) i ósmy (148 418). Na wykresie poniżej zaprezentowane zostały

zmiany w liczbie widzów serialu w poszczególnych odcinkach.

2,2%

4,9%

80,7%

12,3%

0,3%

0

32,5%

41,0%

Nie jestem pewny/a

Nie, ale oglądałem/am

odcinki pierwszego sezonu serialu

Nie

Tak

I fala

Pracownicy

Widzowie

2%

6%

80%

12%

,3%

26,2%

32,5%

41,0%

II fala


59

Wykres 26. Zmiana liczby widzów II sezonu serialu "Głęboka woda" według odcinków

Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników oglądalności serialu przekazanych przez MPiPS

Widzowie w wieku 16-49 lat stanowili średnio 44% wszystkich widzów oglądających

serial. Największy udział wśród oglądających serial mieli w przypadku dziewiątego

(stanowili 56,4% oglądających serial) i trzeciego (55,1%) odcinka, najmniejszy

natomiast w przypadku ósmego (33,3%), szóstego (34,7%) i piątego (35,1%) odcinka.

Szczegółowe dane na temat udziału osób z tzw. grupy komercyjnej w ogólnej liczbie

widzów serialu według odcinków przedstawia poniższy wykres.

676 204 610 223

398 053

281 705

296 210 288 715

148 418 130 764

100 000

200 000

300 000

400 000

500 000

600 000

700 000

Liczba osób oglądających II sezon serialu "Głęboka woda" ogółem

Liczba osób oglądających II sezon serialu "Głęboka woda" w wieku 16-49 lat


60

Wykres 27. Udział widzów w wieku 16-49 lat w ogólnej liczbie widzów serialu według odcinków


Bardzo ważnym wskaźnikiem informującym o zainteresowaniu serialem jest udział jego

widzów w ogólnej widowni telewizyjnej (stosunek liczby widzów oglądających serial do

liczby widzów oglądających w tym czasie telewizję w ogóle). W przypadku II sezonu

serialu "Głęboka woda" udział oglądających serial w ogólnej widowni telewizyjnej

wyniósł średnio na odcinek 4,3%. Wyniki dotyczące udziału w widowni telewizyjnej nie

pokrywają się z wynikami dotyczącymi oglądalności bezwzględnej (wyrażonej liczbą

widzów serialu). Jak wskazano wcześniej, największą liczbę widzów zgromadził odcinek

pierwszy, tymczasem zdecydowanie największy udział w widowni telewizyjnej miał

odcinek dziesiąty (który oglądało liczebnie mniej widzów niż pierwszy). Najmniejszy

udział w widowni telewizyjnej zanotowały odcinki: dziewiąty, jedenasty i dwunasty (po

3,4%). Podobnie sytuacja wygląda w grupie widzów w wieku 16-49 lat, gdzie największą

43,8%

38,0%

55,1%

45,8%

35,1%

34,7%

49,0%

33,3%

56,4%

44,2%

46,5%

46,4%

44,0%

56,2%

62,0%

44,9%

54,2%

64,9%

65,3%

51,0%

66,7%

43,6%

55,8%

53,5%

53,6%

56,0%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Odcinek 1

Odcinek 2

Odcinek 3

Odcinek 4

Odcinek 5

Odcinek 6

Odcinek 7

Odcinek 8

Odcinek 9

Odcinek 10

Odcinek 11

Odcinek 12

Średnia dla wszystkich odcinków

Udział widzów w wieku 16-49 lata w ogólnej liczbie widzów II sezonu serialu "Głęboka woda"

Udział pozostałych widzów w ogólnej liczbie widzów II sezonu serialu "Głęboka woda"


61

liczebnie widownię miały pierwszy i trzeci odcinek, natomiast największy udział wśród

oglądających telewizję zanotował odcinek dziesiąty (2,8% wszystkich oglądających

telewizję stanowili widzowie w wieku 16-49 lat oglądający ten odcinek). Dane na temat

zmiany udziału widzów II sezonu serialu "Głęboka woda" w widowni telewizyjnej

ogółem według odcinków przedstawione zostały na wykresie poniżej.

Wykres 28. Zmiana udziału widzów II sezonu serialu "Głęboka woda" w widowni telewizyjnej ogółem według odcinków


Porównując dane dotyczące oglądalności I i II sezonu serialu należy stwierdzić, że każdy

z odcinków II sezonu serialu oglądało średnio ponad 70% widzów mniej, niż miało to

miejsce w przypadku I sezonu. Podczas gdy średni udział widzów odcinków II sezonu

serialu w widowni telewizyjnej wyniósł 4,3%, to w czasie emisji I sezonu serialu było to

11,7%. Szczegółowe dane porównawcze na temat wyników oglądalności I i II sezonu

serialu zostały zaprezentowane na zbiorczym wykresie poniżej.

5,7%

4,4% 4,4%

4,0% 4,5%

4,6%

3,9% 3,6% 3,4%

6,4%

3,4%

3,4%

2,5%

1,7%

2,4%

1,8%

1,6% 1,6%

1,9%

1,2%

1,9%

2,8%

1,6% 1,6% 1,0%

2,0%

3,0%

4,0%

5,0%

6,0%

7,0%

Udział osób oglądających II sezon serialu "Głęboka woda" w widowni telewizyjnej ogółem

Udział osób w wieku 16-49 lat oglądających II sezon serialu "Głęboka woda" w widowni telewizyjnej ogółem


62

Wykres 29. Wyniki oglądalności I i II sezonu serialu "Głęboka woda"

Źródło: Opracowanie własne na podstawie: wyników oglądalności II sezonu serialu przekazanych przez MPiPS, projektu serialu - zał. nr 4 do umowy między TVP i MPiPS, http://www.wirtualnemedia.pl/artykul/tvp-szykuje-drugi-sezon-glebokiej-wody-i-czeka-na-pieniadze (dostęp 27.06.2013r.)

W związku ze zdecydowanym spadkiem liczby widzów II sezonu serialu uzasadnione

wydaje się pytanie o powody takiego stanu rzeczy. Czy więc powody spadku

oglądalności są związane ściśle z serialem (jego tematyką, wartościami artystycznymi,

przesłaniem, tematami (ideami), które promuje)? Niemal 90% pracowników IPS

oglądających II sezon serialu oglądało również sezon I (wyniki bardzo zbliżone w obu

falach).

1 754 248

490 661

Średnia liczba widzów jednego odcinka I

sezonu serialu

Średnia liczba widzów jednego odcinka II

sezonu serialu

Średnia liczba widzów serialu

11,7%

4,3%

Średni udział widzów jednego odcinka I sezonu serialu w ogólnej widowni

telewizyjnej

Średni udział widzów jednego odcinka II sezonu serialu w ogólnej widowni

telewizyjnej

Średni udział widzów serialu w widowni telewizyjnej

9,7%

3,9%

Średni udział widzów jednego odcinka I sezonu serialu w

widowni telewizyjnej 16-49 lat

Średni udział widzów jednego odcinka II sezonu serialu w

widowni telewizyjnej 16-49 lat

Średni udział widzów serialu w widowni

telewizyjnej 16-49 lat


63

Wykres 30. Czy oglądał/a Pan/Pani odcinki I sezonu serialu „Głęboka woda”, emitowane w 2011 i 2012?

Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badania CATI z pracownikami IPS (I fala - n=125; II fala

– n=116)39

Pracownicy IPS pytani o porównanie obydwu sezonów serialu generalnie podobnie

je oceniają (z niewielką przewagą jednak dla sezonu I – deklarując, że ten właśnie sezon

jednak bardziej im się podobał). Wynik ten pogłębił się jednocześnie w II fali badania,

gdzie blisko 60% respondentów uznało właśnie, że sezon I podobał się bardziej.

Jednak pytani o szczegóły serialu (wartość merytoryczną i informacyjną) i porównanie

ich między sezonami udzielają odpowiedzi wskazujących, że to sezon drugi wypada

lepiej. Badani uznali m.in., że odcinki II sezonu dostarczają większej wiedzy na temat

działania instytucji pomocy społecznej, lepiej upowszechniają wiedzę o tym czy jest i jak

jest wdrażany PO KL, EFS czy też dostarczają lepszej wiedzy o problemach pracowników

socjalnych. Tu też widać różnice między falami – respondenci w II fali częściej

zdecydowanie się zgadzali z tymi stwierdzeniami.

Powyższe odpowiedzi odnieść należy do wyników badań jakościowych: wywiadów

zogniskowanych i panelu ekspertów. W obu przypadkach uzyskano dość jednoznaczne

potwierdzenie, że I sezon był zdecydowanie bardziej atrakcyjny pod względem

dramaturgicznym: wartości scenariusza, autentyczności dialogów, gry aktorskiej,

sposobu narracji. Natomiast w II sezonie wyraźniej można było dostrzec treści istotne ze

względu na cele komunikacyjne MPiPS. Oznacza to, że pod względem „lokowania

produktu” sezon II był skuteczniejszy. Nie należy jednak zapominać, że to I sezon

stworzył grupę zainteresowanych widzów, a stwierdzone zarówno przez respondentów,

jak i recenzujących serial ekspertów obniżenie jakości artystycznej sezonu II przyczyniło

się prawdopodobnie do zmniejszenia się jego widowni w porównaniu z sezonem I.

39 Pytanie zostało zadane tylko tym osobom z próby badawczej, które oglądały II sezon serialu.

89,6%

8,8% 1,6%

90,5%

9,5%

,0%

Tak Nie Nie pamiętam

I fala

II fala


64

Wykres 31. Porównanie I i II sezonu serialu "Głęboka woda"

Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badania CATI z pracownikami IPS (I fala - n=112; II fala

– n=105)40

40 Pytanie zostało zadane tylko tym osobom z próby badawczej, które oglądały I i II sezon serialu.

13,4%

13,4%

13,4%

13,4%

11,6%

11,6%

10,7%

44,6%

39,3%

38,4%

47,3%

35,7%

40,2%

42,0%

23,2%

27,7%

23,2%

16,1%

21,4%

21,4%

17,9%

6,3%

9,8%

5,4%

5,4%

3,6%

3,6%

6,3%

12,5%

9,8%

19,6%

17,9%

27,7%

23,2%

23,2%

Bardziej podobały mi się odcinki sezonu 1

Odcinki sezonu 1 i 2 oceniam tak samo

W odcinkach sezonu 2 lepiej zostały przedstawione problemy pracowników socjalnych

Dzięki odcinkom 2 sezonu więcej można się dowiedzieć o tym, jak w Polsce działają instytucje

pomocy społecznej

Dzięki odcinkom 2 sezonu więcej można się dowiedzieć o tym, w jaki sposób na rzecz pomocy

społecznej wykorzystywane są środki Unii …

Odcinki 2 sezonu lepiej upowszechniają wśród ogółu społeczeństwa wiedzę o tym, czy jest i jak

działa Europejski Fundusz Społeczny

Odcinki 2 sezonu lepiej upowszechniają wśród ogółu społeczeństwa wiedzę o tym, czy jest i jak

jest wdrażany Program Operacyjny Kapitał Ludzki

I fal

a

18,1%

24,8%

20,0%

25,7%

26,7%

18,1%

16,2%

41,9%

28,6%

23,8%

35,2%

38,1%

41,0%

38,1%

14,3%

31,4%

23,8%

19,0%

12,4%

16,2%

18,1%

10,5%

9,5%

9,5%

2,9%

1,9%

1,9%

1,9%

15,2%

5,7%

22,9%

17,1%

21,0%

22,9%

25,7%




Dzięki odcinkom 2 sezonu więcej można się dowiedzieć o tym, jak w Polsce działają instytucje …

Dzięki odcinkom 2 sezonu więcej można się dowiedzieć o tym, w jaki sposób na rzecz pomocy …

Odcinki 2 sezonu lepiej upowszechniają wśród ogółu społeczeństwa wiedzę o tym, czy jest i jak działa …

Odcinki 2 sezonu lepiej upowszechniają wśród ogółu społeczeństwa wiedzę o tym, czy jest i jak jest …

II fa

la

Zdecydowanie się ZGADZAM Raczej się ZGADZAM Raczej się NIE zgadzam

Zdecydowanie się NIE zgadzam Trudno powiedzieć

II

Fala

I

Fala


65

89% w I fali i 88% w I fali widzów pytanych czy zamierza oglądać kolejne odcinki II

sezonu serialu deklarowało chęć dalszego oglądania serialu. Ponad 16% pracowników

IPS w I fali badania deklarowało natomiast, że rezygnuje/zrezygnuje z oglądania

dalszych odcinków serialu i warto tu odnotować, że w drugiej fali procent ten

nieznacznie spadł do 13%, a jednocześnie wzrósł procent pracowników zdecydowanie

deklarujących oglądanie kolejnych odcinków (z 31,2% do 43,1%). Szczegółowe dane na

ten temat przedstawione zostały na wykresach poniżej.

Wykres 32. Chęć oglądania kolejnych odcinków serialu (Czy zamierza Pan/Pani

oglądać następne odcinki serialu „Głęboka woda”?) - I fala/Chęć oglądania III

sezonu serialu - II fala

I fala


(n=125)

II fala


(n=116)

Osoby, które deklarują chęć dalszego oglądania serialu (w obu falach) czynią to głównie

ze względu na interesującą ich tematykę serialu. Paradoksalnie również Ci, którzy nie

zamierzają oglądać dalszym odcinków w większości jako powód takiego stanu rzeczy

31,2%

41,6%

51,2%

47,4%

13,6%

5,8%

3,2%

2,9%

0,8%

2,2%

Pracownicy IPS

Widzowie

Zdecydowanie tak Raczej tak Raczej nie Zdecydowanie nie Trudno powiedzieć

43,1%

44%

44,0%

44%

10,3%

6%

2,6%

1%

,0%

4%

Prawcownicy IPS

Widzowie



66

podają tematykę serialu (choć średnie dla ich odpowiedzi przesuwają się bliżej wartości

artystycznych niż wśród osób zamierzających oglądać dalsze odcinki i dodatkowo w II

fali te wartości jeszcze bardziej zbliżyły się w kierunku powodu jakim są wartości

artystyczne – co może świadczyć, że wraz z kolejnymi odcinkami serialu ludzie coraz

lepiej oceniali poruszaną tematykę).

Wykres 33. Powody zachęcające/zniechęcające do oglądania kolejnych odcinków serialu (Co bardziej skłania Pana/Panią do oglądania serialu w przyszłości, tematyka serialu czy wartości artystyczne?) - na wykresie zaprezentowano średnie dla skali od 1 do 5, gdzie 1 to wyłącznie wartości artystyczne, a 5 to wyłącznie tematyka serialu.

I fala

II fala

Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badania CATI z widzami i pracownikami IPS

4,25

4,37

1 2 3 4 5

Widzowie (n=122)

Pracownicy IPS (n=103)

1 - Wyłącznie wartości artystyczne 5 - Wyłącznie tematyka serialu

Co zachęca?

3,75

3,95

1 2 3 4 5

Widzowie (n=12)


1 - Wyłącznie wartości artystyczne 5 - Wyłącznie tematyka serialu

Co zniechęca?

4,1

4,4

1 2 3 4 5

Widzowie (n=184)


1 Wartości artystyczne serialu; 5 Tematyka serialu

Co zachęca?

3,1

3,2

1 2 3 4 5

Widzowie (n=15)



Co zniechęca?


67

Uczestnicy sondażu internetowego mieli odmienne zdanie na temat tego co zachęca, a co

zniechęca do oglądania serialu. Uznali w mniejszym stopniu tematykę serialu za

zachęcającą – jednak dalej odpowiedzi w większym stopniu wskazywały na tematykę

niż na walory artystyczne. W przypadku czynnika zniechęcającego zdania były mocno

podzielone – średnia 2,87 była bliska 2,5 punktu, co oznacza równowagę – odpowiedzi

rozłożyły się praktycznie po połowie. Jedna część osób odpowiedziała, że jest to

tematyka serialu a druga część, że wartość artystyczna.

Wykres 34. Powody zachęcające/zniechęcające do oglądania kolejnych odcinków serialu wśród uczestników sondażu internetowego (Co bardziej skłania Pana/Panią do oglądania serialu w przyszłości, tematyka serialu czy wartości artystyczne?) - na wykresie zaprezentowano średnie dla skali od 1 do 5, gdzie 1 to wyłącznie wartości artystyczne, a 5 to wyłącznie tematyka serialu.


Na pytanie o to, czy tematyka serialu lub jakiegoś konkretnego odcinka jest szczególnie

bliska - niemalże 40% respondentów (39,4% I fala i 37% II fala) odpowiedziało, że "tak",

co może wskazywać na to, że te osoby spotkały się lub spotykają ze zjawiskami

społecznymi prezentowanymi w serialu. Istotny wpływ na opinie w tym zakresie ma

płeć. W I fali okazało się, że tematyka „Głębokiej wody” jest bliższa zdecydowanie

częściej kobietom niż mężczyznom – co jednak nie zostało udowodnione już w II fali

(brak różnic statystycznych) (Wykres 36).

3,69

2,87

0 1 2 3 4 5

Co zachęca

Co zniechęca



68

Wykres 35. Czy tematyka serialu lub któregoś z odcinków jest Panu/Pani szczególnie bliska?

I fala

Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badania CATI z widzami (n=137)

II fala

Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badania CATI z widzami (n=207). Dane dla II fali pokazane tylko ogółem (dla wszystkich respondentów) bowiem zmienna płeć nie wpływała istotnie statystycznie na odpowiedzi respondentów.

Największa część respondentów, którym tematyka serialu jest bliska ocenia, że dzieje się

tak dlatego, że obserwują wiele podobnych historii w swoim najbliższym otoczeniu –

odpowiedzi udzieliło tak 23 respondentów w I fali i 35 w II fali. Generalnie, wszystkie

powody zanotowały wzrost wskazań, jednak może to być jedynie wynik tego, że w II fali

próba badanych41 była znacznie liczniejsza (o 22 osoby, czyli aż o 41% względem I fali).

41 Dotyczy widzów, którzy oglądali II sezon

39,4%

45,5%

22,2%

50,4%

45,5%

63,9%

10,2%

8,9%

13,9%

Ogółem

Kobiety

Mężczyźni

Tak

Nie


12%

52%

37%

Ogółem

Tak

Nie



69

Wykres 36. Przyczyny bliskości tematyki serialu (Proszę powiedzieć dlaczego

tematyka serialu lub któregoś z odcinków jest Panu/Pani szczególnie bliska?)

Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badania CATI z widzami (I fala -n=54; II fala – n=76);

pytanie wielokrotnego wyboru, dowolna liczba odpowiedzi42

W ocenie ewaluatora przyczyn spadku oglądalności II sezonu serialu w porównaniu

z I należy upatrywać nie tylko w związku z obniżeniem atrakcyjności samego

widowiska, ale i poza serialem.

Po pierwsze - oglądalność telewizji jest ściśle skorelowana z godziną emisji programów.

Drugi sezon serialu był wyświetlany później niż pierwszy (I sezon - niedziela, ok. godz.

21, II sezon - niedziela, ok. godz. 22). Jaskrawym przykładem jest tu ostatni odcinek

II sezonu serialu, który został wyemitowany po godz. 23 (po zakończeniu trwającego

meczu) i miał najniższą oglądalność i najniższy udział w widowni spośród wszystkich

odcinków. Również widzowie, którzy oglądali I sezon serialu, a nie oglądają II sezonu,

bardzo często wskazywali w badaniu CATI na późną porę emisji (niedziela, późny

wieczór) jako główny powód zrezygnowania z oglądania serialu. Eksperci wskazali też,

że znaczenie mogła mieć nie tylko pora emisji, ale i wybrany dzień tygodnia, który mógł

ograniczyć zainteresowanie osób pracujących zawodowo. Wydaje się, że

zoptymalizowanie pory emisji serialu w oparciu o przeprowadzoną wcześniej

targetyzację potencjalnej widowni miałoby pozytywny wpływ na wyniki oglądalności

serialu, a przez to na promocję prowadzoną za jego pośrednictwem.

42 Pytanie zostało zadane tylko tym osobom z próby, które oglądały II sezon serialu oraz oceniły, że jego tematyka jest im bliska.

11

1

3

9

12

9

18

35

12

1

1

2

6

9

11

23

Tak, inny powód

Tak, korzystam ze wsparcia w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Tak, biorę udział w realizacji projektu dofinansowanego z EFS

Tak, korzystam ze wsparcia pomocy społecznej

Tak, przeżyłem podobną historię, jak przedstawione w serialu

Tak, moja praca zawodowa jest związana z tematyką serialu

Tak, moi bliscy/znajomi korzystają ze wsparcia pomocy społecznej

Tak, obserwuję wiele podobnych historii w moim najbliższym otoczeniu

I fala

II fala


70

Po drugie - na spadek oglądalności II sezonu serialu wpływ mają też zmieniające się

preferencje związane z oglądaniem telewizji przez Polaków. Jak wskazują dane

prezentowane przez Krajową Radę Radiofonii i Telewizji od 2008 roku spada udział

głównych programów telewizyjnych (TVP 1, TVP 2, TVN, Polsat) w rynku. Oglądalność

TVP 2 spadła w 2012 roku do 12,6% w porównaniu z 13,3% w 2011 roku. Dane za

I kwartał 2013 roku również potwierdzają tendencję spadkową dla wszystkich

głównych programów telewizyjnych, w tym dla TVP 2 do 11,2%43. Tendencje powyższe

zostały zaprezentowane na wykresie poniżej.

Wykres 37. Zmiany udziału największych programów ogólnopolskich w rynku telewizyjnym w latach 2008-2012

Źródło: Opracowanie własne na podstawie: Rynek telewizyjny w 2012 r., KRRiT, Warszawa 2012 oraz Rynek telewizyjny w 2011 roku – analiza. Udziały, czas oglądania, struktura widowni programów telewizyjnych, KRRiT, Warszawa 2011 - http://www.krrit.gov.pl/dla-nadawcow-i-operatorow/kontrola-nadawcow/badania-odbioru-programow-radiowych-i-telewizyjnych/rynek-telewizyjny/raporty-roczne/

Jednym z głównych powodów powyżej opisanych tendencji jest rozwój naziemnej

telewizji cyfrowej i związane z tym poszerzenie oferty programowej ogólnie dostępnej

dla Polaków. Udziały w rynku zwiększają programy dotychczas niedostępne w telewizji

analogowej (m.in. TTV, Polo TV, ATM Rozrywka, Puls 2, Eska TV, TV6, kanały

tematyczne), stąd "odpływ" widzów z głównych programów telewizyjnych, w tym TVP2.

Bardzo ważnym elementem działań "okołoserialowych" jest fanpage serialu na

Facebooku. Umieszczane są na nim aktualności, wywiady, informacje o serialu, itp.

Stronę tę polubiło do tej pory 9,4 tys. osób, co oznacza, że informacja o serialu mogła

43 Rynek telewizyjny w I kwartale 2013 r., KRRiT, Warszawa 2013, http://www.krrit.gov.pl/dla-nadawcow-i-operatorow/kontrola-nadawcow/badania-odbioru-programow-radiowych-i-telewizyjnych/rynek-telewizyjny/raporty-kwartalne/

22,6%

20,9%

19,4%

17,4%

15,4%

16,8%

15,4%

14,5%

13,3%

12,6%

16,7% 15,9%

15,2% 15,0%

13,9%

15,4% 14,8%

13,8%

14,5% 14,0%

12,0%

14,0%

16,0%

18,0%

20,0%

22,0%

24,0%

2008 2009 2010 2011 2012

TVP 1 TVP 2 TVN Polsat





71

dotrzeć do ponad 980 tys. internautów44. Media społecznościowe to bardzo ważny

składnik promocji serialu ze względu na swoją dużą siłę oddziaływania

i docierania do różnych grup społecznych. Do promocji serialu z pewnością przyczyniły

się również podstrony internetowe umieszczone na stronach administrowanych przez

partnerów odpowiadających za jego realizację, tj. TVP i MPiPS -

http://www.tvp.pl/seriale/obyczajowe/gleboka-woda,

http://www.kapitalludzki.gov.pl/gleboka-woda.

Ilość ponad 9 tys. „lubię” na Facebooku jest wynikiem niższym, niż dla wielu innych

popularnych seriali (np. 23 tys. dla „Rancza” czy 62 tys. dla „Czasu honoru”), co

wskazuje, że wokół serialu nie tworzy się bardzo aktywna społeczność, nawet jeżeli

wziąć pod uwagę dłuższy czas emisji seriali, z którymi dokonano porównania. Eksperci

zwracają też uwagę, że w przeciwieństwie do wielu popularnych seriali, „Głęboka woda”

jest mało "wiralna" (nie generuje krążących po internecie "memów", fragmentów

odcinków, trailerów itp.) „Wiralność” w promocji osiąga się zazwyczaj wtedy, gdy

prowadzona przez zainteresowanego akcja promocyjna osiąga swoistą „masę

krytyczną”, czyli doprowadza do sytuacji, gdy informacja o przedmiocie promocji krąży

w sieci samoczynnie, rozpowszechniana jedynie przez internautów.

Oprócz wyżej wymienionych stron, w internecie powstało dużo publikacji

informujących zarówno o rozpoczęciu emisji II sezonu serialu, jego oglądalności czy

zapowiedzi kolejnych odcinków.

W ramach analizy opinii pojawiających się na stronach internetowych dokonano

przeglądu publikowanych opinii na najpopularniejszych witrynach internetowych

zajmujących się tematem filmu. Przeanalizowano również statystyki wyszukiwania

słowa kluczowego „głęboka woda”.

Pamiętając, że z wyszukiwarki Google korzysta już co siódmy człowiek na świecie45 jest

to miarodajne źródło informacji o zainteresowaniu użytkowników internetu,

wykorzystywane do pozycjonowania kampanii reklamowych. Może zostać użyte jednak

również do wskazania witryn internetowych, gdzie najwięcej osób znajduje informacje

na temat danego słowa kluczowego (w tym przypadku „głęboka woda”). Dane

oznaczane jako Miesięczne wyszukiwania globalnie odnoszą się do ilości wyszukiwań

danego słowa kluczowego na całym świecie, natomiast dane oznaczane jako Miesięczne

wyszukiwania lokalnie odnoszą się do ilości wyszukiwań danego słowa kluczowego w

Polsce. W obu przypadkach będą bardzo zbliżone wyniki, bo tych słów w języku polskim

szukają wyłącznie Polacy. Poniżej przedstawiono wykaz słów kluczowych wybranych

44 Do przeliczenia wykorzystano dane ARBOinteractive na temat facebooka w Polsce (jeden użytkownik ma średnio 109 znajomych) - http://socialpress.pl/2011/11/polski-facebook-w-liczbach/#

45 Z Google'a korzysta już co siódmy człowiek na świecie: http://www.forbes.pl/artykuly/sekcje/wydarzenia/z-google-a-korzysta-juz-co-siodmy-czlowiek-na-swiecie,16389,1 [dostęp: 29 sierpnia 2013 r.]

http://www.forbes.pl/artykuly/sekcje/wydarzenia/z-google-a-korzysta-juz-co-siodmy-czlowiek-na-swiecie,16389,1

http://www.forbes.pl/artykuly/sekcje/wydarzenia/z-google-a-korzysta-juz-co-siodmy-czlowiek-na-swiecie,16389,1


72

przy użyciu narzędzia Google AdWords46 konkurencyjnych do słowa kluczowego

"głęboka woda". Narzędzie to służy do monitorowania skuteczności pozycjonowania

reklamy przy użyciu wyszukiwarki Google. Tabela zawiera proponowane przez Google

inne słowa kluczowe.

Wyniki analizy47 wskazują, że w przypadku wyszukiwania frazy „głęboka woda”

w wyszukiwarce Google średnio miesięcznie wyszukiwane jest ono 12 tys. razy. Wynika

z tego, że względnie mało osób wyszykuje, jako słowa kluczowe „głęboka woda”; o wiele

więcej użytkowników szuka słów kluczowych o podobnej tematyce: „odcinki seriali” lub

„pl seriale”. Wyniki analizy internetu przy użyciu narzędzia AdWords pokazują, że nie

można liczyć na duże zainteresowanie użytkowników internetu, którzy bezpośrednio

szukać będą słów kluczowych „głęboka woda”. Użytkownicy internetu zainteresowani

tematyką serialu będą raczej szukać w internecie innych słów kluczowych związanych

z wyrazami "serial", "odcinek", dodatkowo w powiązaniu ze słowami "za darmo".

Rekomenduje się zatem aby pozycjonowanie strony, gdzie udostępniany jest serial

„Głęboka woda” było określane słowami kluczowymi "serial", "odcinki", "tv", "za darmo",

"polskie" – co pozwoli na skierowanie większej liczby użytkowników internetu właśnie

na tę witrynę internetową.

Tabela 12. Zestawienie słów kluczowych proponowanych przez wyszukiwarkę

Google wspólnie z wyrażeniem "głęboka woda"

Słowo kluczowe

Miesięczne

wyszukiwania -

globalnie

Miesięczne

wyszukiwania -

lokalnie

głęboka woda 12100 12100

tvp 2 seriale 2900 2400

tvp 1 seriale 1900 1900

polski seriale 49500 33100

seriale tv 74000 33100

seriale tv pl 1000 720

odcinki seriali 90500 60500

głęboka woda muzyka 36 28

on line za darmo seriale 27100 22200

46 Google AdWords – system reklamowy Google pozwalający na wyświetlanie linków sponsorowanych w wynikach wyszukiwania wyszukiwarki Google i na stronach współpracujących w ramach programu Google AdSense, sprzedawane w modelu CPC (cost per click) współczynnik efektywności reklamy; jest to stosunek liczby kliknięć do kosztów włożonych w emisję reklamy, na podstawie którego oblicza się koszt pojedynczego kliknięcia w baner reklamowy oraz CPM (cost per mille, z łac. mille - tysiąc, określany także jako CPT cost per thousand) – w reklamie internetowej jest to koszt dotarcia do tysiąca odbiorców i obliczany jest na podstawie liczby odsłon witryny internetowej.

47 Liczba wyszukiwań jest uśredniana w ujęciu 12-miesięcznym dla każdego słowa kluczowego we wszystkich lokalizacjach, językach, na wszystkich urządzeniach i dla wszystkich typów dopasowania słów kluczowych.


73

darmowe seriale pl 880 590

pl seriale 74000 60500

seriale polskie pl 1600 1000

seriale polski 49500 33100

online polskie seriale 12100 8100

polskie seriale online darmowe 2400 1000

Źródło: Opracowanie własne na podstawie Google AdWords

Największe źródło opinii dotyczących serialu stanowi forum znajdujące się na oficjalnej

stronie serialu http://www.tvp.pl/seriale/obyczajowe/gleboka-woda. Na stronie

znajduje się odwołanie do zakładki forum dla serialu

http://forum.tvp.pl/index.php?board=463. Jednak na stronie forum znajdują się

nieliczne komentarze i opinie dotyczące serialu.

Ożywiona dyskusja prowadzona jest natomiast na forum gazeta.pl.

http://forum.gazeta.pl/forum/w,433,143446582,143446582,Gleboka_woda_nowy_sezo

n.html. Na profilu serialu na VoD http://vod.pl/gleboka-woda,843,s.html, gdzie możliwa

jest projekcja serialu publikowane są komentarze i opnie nt. serialu. Żywa dyskusja

prowadzona jest także na stronie aleseriale.pl. Również na tej stronie możliwe jest

oglądanie poszczególnych odcinków serialu http://aleseriale.pl/sid,28973,title,Gleboka-

woda,serial.html?ticaid=51107a.

Dyskusja widzów serialu prowadzona jest na stronie serwisu filmweb.pl. Dyskusja

prowadzona na stronie http://www.filmweb.pl/search?q=gleboka%20woda#

prowadzona jest w wielu wątkach dotyczących różnych aspektów serialu. Podobnie

dzieje się na portalu YouTube.pl gdzie udostępnione są poszczególne odcinki.

Możliwość komentowania serialu zapewnia także portal internetowy kinomaniak.tv. Na

stronie http://www.kinomaniak.tv/seriale/gleboka-woda przeważają pozytywne opinie

o serialu. Portal ten ciszy się wielkim powodzeniem wśród fanów kina i seriali.

Możliwość obejrzenia dowolnego odcinka serialu o dowolnej porze oferują również inny

popularny serwis http://iitv.info/. Jednak na tym serwisie pomimo dostępnej opcji

komentowania serialu nie ma aktywności widzów serialu.

Generalnie można stwierdzić, że serial nie generował dużej aktywności internautów.

Zainteresowane nim były przede wszystkim osoby deklarujące jakiś związek z pracą

w IPS lub doświadczenia z nimi związane. Na taki profil zainteresowanych wskazuje też

wyraźna przewaga tego typu respondentów odpowiadających na sondaż internetowy.

Można zatem stwierdzić, że serial wzbudził pozytywny odzew, lecz odnosi się to do dość

ograniczonej i wyspecjalizowanej widowni.

http://www.tvp.pl/seriale/obyczajowe/gleboka-woda

http://forum.tvp.pl/index.php?board=463

http://forum.gazeta.pl/forum/w,433,143446582,143446582,Gleboka_woda_nowy_sezon.html

http://forum.gazeta.pl/forum/w,433,143446582,143446582,Gleboka_woda_nowy_sezon.html

http://vod.pl/gleboka-woda,843,s.html

http://aleseriale.pl/sid,28973,title,Gleboka-woda,serial.html?ticaid=51107a

http://aleseriale.pl/sid,28973,title,Gleboka-woda,serial.html?ticaid=51107a

http://www.filmweb.pl/search?q=gleboka%20woda

http://www.kinomaniak.tv/seriale/gleboka-woda

http://iitv.info/


74

4.3 Obszar badawczy C: Przyszłość

Zdecydowana większość widzów jak i pracowników IPS (odpowiednio: 88% i 87%

wskazań „zdecydowanie tak” i „raczej tak”) deklaruje, że serial zamierza oglądać

również w przyszłości, co oznacza, że potencjalna widownia III sezonu serialu istnieje.

Nie należy jednak zapominać, że odcinki II sezonu miały ograniczoną oglądalność.

Ponadto, stylistyka serialu, choć wartościowa pod względem artystycznym, mogła

przyczynić się do zawężenia grupy odbiorców do widzów o dużej kulturze odbioru

i zniechęcać widzów oczekujących od widowiska telewizyjnego przede wszystkim

rozrywki, co zostało omówione szerzej w rozdziale dotyczącym obszaru badawczego A:

Odzwierciedlanie. Równocześnie jednak 84% ankietowanych, nieoglądających serialu

stwierdziło, że promocja wykorzystania środków unijnych w pomocy społecznej przy

pomocy takiego instrumentu jak serial fabularny, jest dobrym pomysłem. 66%

ankietowanych widzów serialu (ogół społeczeństwa i pracownicy IPS) uważa, że

powinno powstawać więcej takich seriali.

Wykres 38. Czy zamierza Pan/Pani oglądać następne odcinki serialu „Głęboka woda”?

Źródło: Badanie CATI widzów i pracowników

Powyższe wyniki wskazują, że bez wątpienia jakaś forma dzieła fabularnego jako

promocji pracy IPS, wykorzystania w niej środków unijnych czy promocji wizerunku

pracownika socjalnego byłaby zaakceptowana przez znaczną większość potencjalnej

widowni. Nie oznacza to jednak, że najlepszym rozwiązaniem jest kontynuacja tego

działania w postaci dofinansowania sezonu III serialu „Głęboka woda”. Serial miał

potencjał uwrażliwiania ogółu społeczeństwa na problematykę socjalną

i pokazywał, że zawód pracownika socjalnego oferuje osobom z pasją i ciekawością

innych duże możliwości samorealizacji, choć nie jest zawodem atrakcyjnym finansowo.

Opisane wcześniej ograniczenia w odbiorze z uwagi na trudną formę, przemawiającą do

widza, dla którego niespieszna narracja, niejednoznaczny psychologicznie wizerunek

postaci oraz szczególna, lekko depresyjna kolorystyka będzie postrzegane jako zaleta

43,1%

44%

44,0%

44%

10,3%

6%

2,6%

1%

,0%

4%

Prawcownicy IPS

Widzowie



75

dzieła, a nie przeszkoda w odbiorze. Widzowie tego typu nie stanowią z pewnością

większości telewizyjnej widowni, przez co oddziaływanie serialu mogło mieć

niewystarczający zakres w stosunku do celów komunikacyjnych MPiPS. Eksperci,

biorący udział w panelu, wskazywali, że promocja taka może odbywać się na kilku

poziomach:

masowym, gdzie przede wszystkim widowni uświadamia się istnienie problemu;

masowym, w którym obok uświadamiania problemu szerokiej widowni osadza

się ten problem w takim kontekście, by prowadziło to do zmiany postaw

społecznych, np. poprzez przekaz: to dotyczy takich ludzi jak wy, to może spotkać

każdego, ludzie wymagający pomocy nie są inni/obcy (przykładem może tutaj

być upowszechnienie wiedzy o problemach wychowawczych związanych z

osobami z zespołem Downa, zachodzące w przypadku telenoweli „Klan”);

odwołującym się do specyficznych grup docelowych, nastawionych na odbiór

form bardziej wyspecjalizowanych czy wyrafinowanych (przykłady: kino

moralnego niepokoju, „Nienormalni” Jacka Bławuta).

Departament Wdrażania EFS powinien w tej sytuacji rozważyć, jakie grupy docelowe

interesują go przede wszystkim i czy lepszym rozwiązaniem jest koncentracja środków

na jednym poziomie oddziaływania, czy też dofinansowanie produkcji z różnych

poziomów. Analiza danych jakościowych (panel ekspertów, wywiady zogniskowane,

interpretacja treści w internecie) – wskazuje, że bardziej zasadne jest skupienie sie na

dwóch poziomach oddziaływania masowego. Na podstawie przeanalizowanego

materiału stwierdzono, że można wskazać kilka kierunków takiego oddziaływania:

wybór lżejszej, bardziej czytelnej dla masowego widza formy (telenowela,

telenowela dokumentalna, talk-show, program lub cykl programów

publicystycznych);

zmiana stylistyki na bardziej dostosowaną do percepcji współczesnego widza,

zwłaszcza młodszego: krótsze odcinki, szybsza narracja, bardzie schematyczne,

„komiksowe” postaci itp.

wykorzystanie internetu jako głównego medium rozpowszechniania produkcji,

wiążące się z dostosowaniem do niego formuły przekazu (zdecydowanie krótsze

odcinki, ew. paradokumentalna forma), co mogłoby sprzyjać poszerzeniu

widowni o osoby młodsze;

zmiana przesłania produkcji na bardziej optymistyczne („Głęboka woda”

odbierana jest przez większość widzów jako dzieło bardzo lub względnie

pesymistyczne).

W trakcie panelu ekspertów zwrócono również uwagę na to, że serialowi nie

towarzyszyły w wystarczającym stopniu wydarzenia medialne wspomagające jego


76

odbiór (wywiady z aktorami, doniesienia z planu, tworzenie fanklubów, akcja

informacyjna w mediach (telewizja, radio, prasa, internet), pogłębiająca wiedzę na

tematy poruszone w serialu). Eksperci zwracali uwagę, że emisji serialu powinna

towarzyszyć swoista „siatka” wydarzeń medialnych, budująca jego społeczny kontekst

i zachęcająca kolejne kręgi widzów do oglądania. Spadek oglądalności, odnotowany

zarówno na poziomie sezonów (zdecydowanie wyższa oglądalność sezonu I), jak i

zachodzący w trakcie emisji sezonu II wskazuje, że stosunkowo ograniczona skala tego

rodzaju działań miało negatywne skutki dla odbioru serialu. Przyczynić się do tego

mogło także wynegocjowanie z głównym producentem (TVP) niekorzystnej godziny

emisji (choć określanej jako "prime time" przez TVP). Eksperci wskazywali przy tej

okazji, że w promocyjnej polityce TVP w internecie serial nie zajmował zbyt poczesnego

miejsca, o czym może świadczyć m.in. brak płatności za oglądanie serialu w systemie

VOD albo brak jakichkolwiek zabezpieczeń przed ściąganiem serialu na dyski twarde. O

niewystarczającej promocji może świadczyć też ograniczona jego promocja w internecie,

przede wszystkim niewykorzystanie instrumentów marketingu wirusowego48 czy też

ich graniczona skuteczność (patrz: Rozdz. 4.2). Wszelkie dalsze działania związane z

dofinansowaniem tego rodzaju produkcji powinny iść zatem w parze z bardziej

precyzyjnym określeniem uprawnień producenckich MPiPS, wynikających z faktu

udzielenia wsparcia finansowego, proporcjonalnie do wysokości wsparcia – przed

podpisaniem umowy. Pozwoliłoby to m.in. na większy wpływ MPiPS na kampanię

promocyjną serialu oraz na wybór korzystniejszej godziny emisji.

Wnioski te wspierają również wyniki badania ilościowego, choć ze względu na małe

liczebności udzielających odpowiedzi nie można ich uznać za ostateczny argument.

Rozkład odpowiedzi na pytanie o ewentualną inną formę przekazu medialnego, która

mogłaby zostać wykorzystana do prezentacji pracy IPS, przedstawiają się jak na

poniższym wykresie.

48 Marketing wirusowy (zw. reklamą wirusową; ang. viral marketing) jest specyficznym rodzajem działań marketingowych. Polega na zainicjowaniu sytuacji, w której potencjalni klienci będą sami między sobą rozpowszechniać informacje dotyczące firmy, usług czy produktów.

http://pl.wikipedia.org/wiki/Marketing


77

Wykres 39. Jaka inna forma programu telewizyjnego mogłaby zostać wykorzystana do spopularyzowania tematyki, do której odnosi się serial „Głęboka woda”?

Źródło: Badanie CATI pracowników IPS i ogółu społeczeństwa

Warto zwrócić też uwagę na to, że zdecydowanie najważniejszym źródłem wiedzy

o problemach, o których traktuje serial jest telewizja (67% wskazań ogółu widzów). Jest

to zdecydowanie przesłanką, by w dalszym ciągu wykorzystywać ten kanał w polityce

informacyjnej MPiPS, przede wszystkim w obszarze kształtowania postaw i budzenia

wrażliwości. Skuteczność jego oddziaływania wymaga jednak uwzględnienia wniosków,

jakie wynikają z badania odbioru serialu, będącego przedmiotem niniejszego badania.

2

1

5

3

6

5

7

1

0

0

2

1

6

9

Trudno powiedzieć

Inna forma

Talk-show

Film fabularny lub serial oparty na innym pomyśle

Telenowela dokumentalna

Program publicystyczny lub cykl takich programów

Film dokumentalny

Pracownicy IPS

Widzowie


78

5 PODSUMOWANIE - ANALIZA SWOT

Mocne strony

Wysoka wartość artystyczna serialu, renoma międzynarodowa, nagrody (dotyczy

to jednak przede wszystkim I sezonu);

Interesujące scenariusze;

Umiejętne umieszczenie treści promocyjnych w kontekście narracji;

Słabe strony

Sposób, w jaki została przedstawiona praca instytucji pomocy społecznej, który

choć uzasadniony potrzebami atrakcyjnej narracji - budzi wątpliwości osób

związanych zawodowo z pomocą społeczną albo będących jej klientami;

Ograniczenie grupy odbiorców serialu do najbardziej wyrobionych ze względu na

formę i stylistykę serialu;

Obniżenie wartości artystycznej i siły perswazyjnej serialu w II sezonie;

Nieodpowiednia pora emisji serialu (zbyt późna, niedziela), ograniczająca

widownię do najbardziej zainteresowanych;

Brak ożywionej aktywności wokół serialu w internecie;

Szanse

Wysokie oceny walorów serialu ze strony widzów;

Zapotrzebowanie widzów na dzieło fabularne, odnoszące się do tematyki serialu

(ale zrealizowane w innej formule);

Telewizja jako podstawowy kanał pozyskiwania informacji o instytucjach

pomocy społecznej i EFS;

Zagrożenia

Wyczerpująca się formuła widowiska fabularnego w dotychczasowej formule,

malejące zainteresowanie widzów;

Postrzeganie kwestii do których odnosi się serial jako kwestii politycznych

(wykorzystywanie wykluczenia i biedy jako argumentu w agresywnych sporach

politycznych);


79

Dysonans poznawczy widza, wynikający z faktu, że widowni generalnie znana

jest rzeczywista specyfika pracy IPS;

Niski poziom kapitału społecznego Polaków (obojętność na problemy innych).

"Ocena oddziaływania emisji drugiego sezonu serialu „Głęboka woda” na promocję działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego" Raport końcowy

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

80

6 WNIOSKI I REKOMENDACJE

Lp. Wniosek

(strona w raporcie) Rekomendacja

Oczekiwany

efekt wdrożenia

rekomendacji

Sposób wdrożenia Adresat

rekomendacji

Termin

realizacji

1.

Ograniczenia w odbiorze z

uwagi na trudną i wymagającą

wysokiej kultury odbioru

formę (nastawienie na

wartości artystyczne, a nie na

rozrywkę) sprawiły, że

oddziaływanie to mogło mieć

niewystarczający zakres w

stosunku do celów

komunikacyjnych MPiPS (str.

18-22).

Przeprowadzenie

pogłębionej targetyzacji

widowni telewizyjnej

pod kątem potrzeb

komunikacyjnych

MPiPS. Ocena, jaka

forma widowiska

telewizyjnego może

zapewnić najpełniejszą

realizację tych celów.

Zwiększenie

skuteczności

dofinansowania

produkcji

telewizyjnych

przez MPiPS ze

względu na jego

cele

komunikacyjne.

Wybór odpowiedniej formy i stylistyki

widowisk, jakie powinny być

dofinansowane w przyszłości. Wyniki

targetyzacji powinny zostać

skonsultowane z władzami TVP, ew.

kanałów komercyjnych pod kątem

wyboru odpowiedniej formuły

widowiska.

MPiPS, TVP lub

inne telewizje

(jako producent

wykonawczy)

2014-12-31

2.

Serial mógł mieć ograniczoną

popularność ze względu na to,

że w wystarczającym stopniu

nie towarzyszyły jego emisji

wspierające go wydarzenia

medialne. MPiPS w

konfrontacji z telewizją jest z

reguły partnerem słabszym, a

wzmocnieniu jego pozycji

negocjacyjnej mogłoby służyć

zaangażowanie ekspertów

W przypadku realizacji

następnych produkcji

telewizyjnych

dofinansowanych przez

MPiPS należy zadbać,

by działaniami

związanymi z promocją

serialu zawiadywał

wyspecjalizowany dom

mediowy.

Zwiększenie

skuteczności

dofinansowania

produkcji

telewizyjnych

przez MPiPS ze

względu na jego

cele

komunikacyjne.

Zwiększenie

oglądalności

Plan promocji medialnej produkcji

telewizyjnych dofinansowanych przez

MPiPS powinien zostać opracowany

przez wyspecjalizowany dom mediowy,

wyłoniony w przetargu na takie

działania.

MPiPS, telewizje

występujące

jako producent

wykonawczy i

emitent

2016-12-31


----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

81

Lp. Wniosek


Oczekiwany

efekt wdrożenia

rekomendacji


rekomendacji

Termin

realizacji

działających na rynku mediów

(str.74-76).

przyszłych

produkcji

telewizyjnych.

3.

Ustalono z TVP porę emisji

oraz warunki promocji serialu,

które nie zapewniają dobrego

dotarcia do grup docelowych,

mimo, iż wedle kryteriów TVP

pora ta określana jest jako

„prime time” (str. 59-70; 74-

76).

Oparcie ustaleń co do

pory i warunków emisji

serialu o wyniki badań

nawyków grup

docelowych i

egzekwowanie tych

ustaleń na bieżąco.

Analiza możliwości

współpracy z

konkurencyjnymi

wobec TVP telewizjami.

Uzyskanie

lepszych

warunków emisji,

zwiększenie

oglądalności

przyszłych

produkcji.

Zawarcie odpowiedniej umowy z

producentem wykonawczym i nadzór

nad jej realizacją. Włączenie w proces

przygotowania współpracy i tworzenia

umowy ekspertów specjalizujących się

obszarze oglądalności telewizji oraz

produkcji telewizyjnej (np. konsultacje

z KRRiT, zaangażowanie domu

mediowego do przeprowadzenia

negocjacji i nadzoru nad procesem

promocji).

W przypadku braku pozytywnego

odzewu TVP na postulaty MPiPS warto

rozważyć podjęcie współpracy z

telewizjami komercyjnymi (np. TVN, w

dalszej kolejności Polsat).

MPiPS 2016-12-31

4.

Godzina emisji odcinków II

sezonu nie sprzyjała wysokiej

oglądalności (str. 59-70; 77).

Połączenie emisji

przyszłych produkcji z

emisją reklam

promujących projekty

dofinansowane z EFS,

dla których IZ/IP jest

Zwiększenie

szans na

wynegocjowanie

emisji w prime

time’ie.

Podjęcie współpracy z domem

mediowym, który zaprojektuje

najlepsze połączenie emisji reklam z

czasem dostosowanym do potrzeb i

nawyków grup docelowych.

Zaangażowanie domu mediowego

MPiPS 2016-12-31


----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

82

Lp. Wniosek


Oczekiwany

efekt wdrożenia

rekomendacji


rekomendacji

Termin

realizacji

MPiPS. może mieć charakter całościowego

przetargu na prowadzenie działań

promocyjnych MPiPS w telewizji oraz

działań wspomagających w innych

mediach.

5.

Telewizja jest skutecznym

kanałem informacyjno-

promocyjnym, również w

zakresie promocji środków

europejskich (str. 27-30).

Wykorzystywanie

telewizji jako

skutecznego

(zweryfikowanego w

trakcie badań) kanału

w prowadzonych

działaniach

informacyjno -

promocyjnych (w tym

m.in. dotyczących

promocji środków

europejskich).

Skuteczne

docieranie z

przekazem

informacyjno-

promocyjnym do

społeczeństwa.

Uwzględnienie telewizji jako kanału

promocyjnego o potwierdzonym

empirycznie oddziaływaniu w

konstrukcji założeń promocyjnych,

planów działań, itp.

MPiPS 2014-12-31


----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

83

7 ANEKS

7.1 Narzędzia badawcze wykorzystane w badaniu

7.1.1 Kwestionariusz badania CATI z widzami - I fala

Dzień dobry. Nazywam się .... i jestem ankieterem firmy Agrotec Polska. Na zlecenie

Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej prowadzone jest badanie dotyczące roli instytucji

pomocy społecznej, w tym serialu pt. "Głęboka woda", który powstał, aby prezentować

działania jakie wykonują instytucje pomocy społecznej oraz problemy, z którymi mają do

czynienia. Chciałbym Pana/Panią prosić o wzięcie udziału w ankiecie. Jest to ankieta

telefoniczna, potrwa około 15-20 min. Skierowana jest do wszystkich dorosłych widzów,

również do tych, którzy nie oglądają serialu. Wyniki ankiet prezentowane będą w postaci

zbiorczych zestawień statystycznych (tabel, wykresów). Zapewniamy poufność zebranych

danych. Czy wyraża Pan/Pani zgodzę na taki wywiad?

P1. Jak często ogląda Pan/Pani telewizję?

1. Codziennie

2. Kilka razy w tygodniu

3. Raz w tygodniu

4. Rzadziej niż raz w tygodniu

5. W ogóle

P2. Czy ogląda Pan/Pani filmy i seriale telewizyjne przez internet ?

1. Tak

2. Nie

[jeśli odpowiedź negatywna na P1 (5) i P2 (2) – zakończyć wywiad]

P3. Na antenie TVP2 w niedzielę w godzinach wieczornych emitowany jest serial

"Głęboka woda". Czy od marca 2013 r. oglądał/a Pan/Pani w telewizji lub w

internecie jeden lub więcej odcinków serialu „Głęboka woda”? [ANKIETER: nie

czytać kafeterii]

1. Tak -> P5

2. Nie -> R1

3. Nie, ale oglądałem/am odcinki pierwszego sezonu serialu -> P3a

4. Nie jestem pewny/a - > P4

P3a. Dlaczego nie ogląda Pan/Pani drugiego sezonu serialu?

.......................................... -> R1


84

P4. Czy oglądał/a Pan/Pani od marca 2013 r. przynajmniej 1 lub więcej odcinków

serialu z Marcinem Dorocińskim i Katarzyną Maciąg w rolach głównych,

opowiadającego o pracownikach ośrodków pomocy społecznej? [ANKIETER: nie

czytać kafeterii]

1. Tak -> P5

2. Nie - > R1

P5. Czy tematyka serialu lub któregoś z odcinków jest Panu/Pani szczególnie

bliska?

1. Tak -> P5a

2. Nie ->P6

99. Nie wiem/ trudno powiedzieć ->P6

P5a. Proszę powiedzieć dlaczego? [Można wybrać dowolną liczbę odpowiedzi]

1. Tak, moi bliscy/znajomi korzystają ze wsparcia pomocy społecznej

2. Tak, korzystam ze wsparcia w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

3. Tak, biorę udział w realizacji projektu dofinansowanego z Europejskiego Funduszu

Społecznego

4. Tak, przeżyłem podobną historię, jak przedstawione w serialu

5. Tak, obserwuję wiele podobnych historii w moim najbliższym otoczeniu

6. Tak, moja praca zawodowa jest związana z tematyką serialu

7. Tak, korzystam ze wsparcia pomocy społecznej

96. Tak, inny powód (jaki?) .......................................

P6. Odczytam teraz Panu/Pani szereg twierdzeń na temat serialu „Głęboka woda”.

Prosimy o odniesienie sie do nich w następujący sposób: zdecydowanie się

zgadzam, zgadzam się, raczej się nie zgadzam, zdecydowanie się nie zgadzam.

1.Z

dec

ydo

wan

ie

się

zgad

zam

2.R

acze

j się

zg

adza

m

3.R

acze

j się

nie

zg

adza

m

4.Z

dec

ydo

wan

ie

się

nie

zga

dza

m

99

.Tru

dn

o

po

wie

dzi

eć [

Nie

cz

ytać

]

1. Serial ma interesujący scenariusz

1 2 3 4 99

2. Bohaterowie serialu przypominają postaci z życia

1 2 3 4 99

3. Tematyka serialu jest przedstawiona realistycznie

1 2 3 4 99

4. Serial odnosi się do najważniejszych problemów społecznych w Polsce

1 2 3 4 99

5. Serial prawdziwie przedstawia 1 2 3 4 99


85

problemy pracowników socjalnych 6. Dzięki serialowi można się dowiedzieć, jak w Polsce działają instytucje pomocy społecznej

1 2 3 4 99

7. Dzięki serialowi można się dowiedzieć, w jaki sposób na rzecz pomocy społecznej wykorzystywane są środki Unii Europejskiej

1 2 3 4 99

8. Powinno powstawać więcej takich seriali lub filmów

1 2 3 4 99

9. Dzięki serialowi zaczą(ę)łem/am zwracać większą uwagę na problemy ludzi w trudnej sytuacji życiowej

1 2 3 4 99

P7. Proszę o wskazanie, jakie tematy z zakresu pomocy społecznej poruszane są w

serialu. Proszę o wymienienie wszystkich tematów, które wydają się Panu/Pani

szczególnie interesujące [nie czytać kafeterii, dowolna ilość odpowiedzi].

1. Bezpłatne porady prawne

2. Zakładanie spółdzielni socjalnych

3. Dostęp do żłobków i przedszkoli

4. Wsparcie dla dzieci i młodzieży z rodzin żyjących w skrajnie trudnych warunkach

materialnych

5. Wsparcie dla młodzieży poprzez możliwość skorzystania z OHP (Ochotniczych

Hufców Pracy)

6. Wsparcie dla dzieci i młodzieży z rodzin patologicznych

7. Walka z przemocą w rodzinach

8. Wsparcie dla osób żyjących w ubóstwie

9. Wsparcie dla bezdomnych, zagrożonych bezdomnością

10. Wsparcie dla osób uzależnionych od alkoholu, narkotyków, hazardu itp.

11. Wsparcie dla więźniów po wyjściu na wolność

12. Wsparcie dla osób niepełnosprawnych

13. Wsparcie dla osób starszych

14. Wsparcie dla osób bezrobotnych w znalezieniu pracy

96. Inne (jakie?) ................

99. Nie wiem

P7a. [Ankieter: tylko w przypadku braku odpowiedzi na P7] Odczytam teraz listę

tematów, które zgodnie z założeniami scenariusza serialu powinny znaleźć w nim

odzwierciedlenie. Proszę o wskazanie maksimum trzech tematów, które wg

Pani/Pana w serialu zostały przedstawione w sposób najbardziej interesujący.




86



materialnych


Hufców Pracy)









P8. Czy znane jest Panu/Pani pojęcie: Europejski Fundusz Społeczny/EFS?

1. Tak -> P9

2. Nie -> P12

99. Nie jestem pewny/a -> P12

P9. Czy z pojęciem Europejski Fundusz Społeczny/EFS zetknął/a się Pan/Pani po

raz pierwszy dzięki serialowi „Głęboka woda”?

1. Tak, z pojęciem tym zetknąłem się za pośrednictwem serialu i dużo się na ten

temat dowiedziałem/am -> P10, P10a

2. Tak, ale z serialu dowiedziałem/am się niewiele na ten temat -> P11

3. Nie, ale oglądanie serialu pogłębiło moją wiedzę na temat Europejskiego

Funduszu Społecznego -> P10, P10a

4. Nie -> P12

99. Nie wiem/ trudno powiedzieć - > P12

P10. Jakie działania zostały Pana/Pani zdaniem przedstawione w serialu jako

dofinansowane z EFS? [Ankieter: nie czytać kafeterii]





materialnych


Hufców Pracy)







87




96. Inne (jakie?) ................

99. Nie wiem

P10a. [Ankieter: tylko w przypadku braku odpowiedzi na P10] Odczytam

Panu/Pani teraz listę tematów, które zostały przedstawione w serialu. Czy któreś

z nich zapamiętał/a Pan/Pani jako działania dofinansowane z Europejskiego

Funduszu Społecznego/EFS?





materialnych


Hufców Pracy)









14. Żadne z wymienionych

P11. Jakiego rodzaju działania są Pana/Pani zdaniem dofinansowane z EFS?

[dowolna ilość odpowiedzi] - zadajemy również tym, którzy odpowiadali w P10

czy P10a.

1. Szkolenia dla bezrobotnych

2. Szkolenia dla pracujących

3. Zakładanie własnej działalności gospodarczej

4. Budowa, remonty i wyposażenie szkół

5. Poprawa jakości nauczania w szkołach (skuteczniejsze metody nauczania,

kształcenie nauczycieli, nauczanie języków itp.]

6. Zakładanie przedszkoli

7. Dotacje dla przedsiębiorców


9. Wsparcie dla niepełnosprawnych

10. Budowa i remonty infrastruktury, czyli drogi, mosty itp.

96. Inne (jakie?....)

99. Nie wiem, trudno powiedzieć


88

P12. Czy zamierza Pan/Pani oglądać następne odcinki serialu „Głęboka woda”?

1. Zdecydowanie tak - > P13

2. Raczej tak - > P13

3. Raczej nie - > P14

4. Zdecydowanie nie - > P14

99. Trudno powiedzieć, nie wiem

P13. Co bardziej skłania Pana/Panią do oglądania serialu w przyszłości, tematyka

serialu czy wartości artystyczne? Proszę ocenić na skali od 1 do 5, gdzie 1 to

wyłącznie wartości artystyczne, a 5 to wyłącznie tematyka serialu.

Wartości artystyczne serialu (scenariusz, gra aktorska itp.)

---------1 ----------------2 -----------------3 -------------------4 ------------------5 -----------

Tematyka serialu

P14. Co bardziej zniechęca Pana/Panią do oglądania serialu w przyszłości,

tematyka serialu czy wartości artystyczne? Proszę ocenić na skali od 1 do 5, gdzie

1 to wyłącznie wartości artystyczne, a 5 to wyłącznie tematyka serialu.


---------1 ----------------2 -----------------3 -------------------4 ------------------5 -----------

Tematyka serialu

R1. Serial "Głęboka woda" opowiada o losach pracowników instytucji opieki

społecznej oraz o problemach, jakie rozwiązują w codziennej pracy. Czy w jakiś

sposób ma Pan/Pani do czynienia z tematyką przedstawioną w serialu? [nie czytać

kafeterii, dowolna ilość odpowiedzi] -> Nie zadajemy tego pytania tym, którzy

oglądają serial - czyli w P3 lub P4 - TAK

1. Tak, moja praca zawodowa wiąże się z tą problematyką

2. Tak, korzystam/korzystałem/am ze wsparcia pomocy społecznej


4. Tak, obserwuję w moim najbliższym otoczeniu wiele sytuacji wymagających

interwencji pomocy społecznej



Społecznego


7. Nie


89

R2. Jak Pan/Pani ocenia czy wiedza na temat pracowników instytucji pomocy

społecznej i zadań jakie wykonują jest rozpowszechniona w społeczeństwie?

1. Zdecydowanie tak

2. Raczej tak

3. Raczej nie ->R3

4. Zdecydowanie nie ->R3

88. To nie jest temat wymagający promocji

99. Nie wiem/ trudno powiedzieć

R3. Dlaczego uważa Pan/Pani, że ta wiedza jest niedostatecznie

rozpowszechniona? Proszę wybrać dwie najważniejsze przyczyny spośród tych,

które wymienię lub podać własne uzasadnienie.

1. Zbyt mało jest na ten temat informacji w mediach, czyli w telewizji, radiu, prasie, w

internecie -> R3a

2. Pracownicy instytucji pomocy społecznej niechętnie mówią znajomym o własnej pracy

3. Samorządy gmin i miast robią zbyt mało, by informować o pracy instytucji pomocy

społecznej, którymi zarządzają

4. Organizacje pozarządowe, zajmujące się pomocą społeczną nie informują

społeczeństwa o problemach, które rozwiązują

5. Ludzi ten temat nie interesuje

6. Pomoc społeczna to temat niewygodny dla władzy

96. Inna przyczyna (jaka?) ..............

99. Nie wiem/TP

R3a. Jak Pan/Pani ocenia czy w mediach brakuje pozytywnych informacji na temat

pracowników instytucji pomocy społecznej i zadań jakie wykonują?

1. Zdecydowanie tak

2. Raczej tak

3. Raczej nie

4. Zdecydowanie nie

99. Nie wiem/trudno powiedzieć

R4. Jeżeli słyszy Pani zwrot "pracownik instytucji pomocy społecznej/ pracownik

opieki społecznej" to jakiego typu ma Pan/Pani skojarzenia?

1. Zdecydowanie pozytywne ->R5

2. Raczej pozytywne ->R5

3. Raczej negatywne ->R6

4. Zdecydowanie negatywne ->R6



90

R5. Dlaczego pozytywne? ......................

R6. Dlaczego negatywne? ......................

R7. Proszę o dokończenie dwóch zdań, które teraz odczytam. Proszę odwoływać

się do pierwszego skojarzenia, które przyjdzie Pani/Panu do głowy:

1. Osoba korzystająca z pomocy społecznej to...

2. Instytucje pomocy społecznej zajmują się...

R8. Proszę wymienić znane Panu/Pani instytucje/organizacje, które pomagają

osobom potrzebującym pomocy społecznej? [ANKIETER: Nie czytać kafeterii,

dowolna liczba odpowiedzi]

1. Ośrodki pomocy społecznej (ANKIETER: w tym GOPS, MOPS, ROPS)

2. Powiatowe centra pomocy rodzinie (PCPR)

3. Urzędy pracy (ANKIETER: PUP, WUP)

4. Organizacje pozarządowe

5. Domy pomocy społecznej

6. Placówki opiekuńczo-wychowawcze

7. Świetlice środowiskowe

8. Schroniska

9. Ośrodki terapii uzależnień

10. Parafie

96. Inne, jakie? .......

99. Nie wiem/ Trudno powiedzieć

R9. Czy uważa Pan/Pani, że wsparcie oferowane przez instytucje pomocy

społecznej jest wystarczające dla osób potrzebujących pomocy?

1. Zdecydowanie tak

2. Raczej tak

3. Raczej nie ->R10



R10. Dlaczego nie? ...............

R11. Czy w Pana/Pani ocenie w pomocy społecznej wykorzystywane są środki

unijne?

1. Tak ->R12

2. Nie -> R14

3. Nie wiem/ Trudno powiedzieć -> R14


91

R12. Czy jest Panu/Pani znane pojęcie Europejski Fundusz Społeczny? Nie

zadajemy tego pytania tym, którzy oglądają serial - czyli w P3 lub P4 - TAK

1. Tak -> R13

2. Nie -> R14

99. Trudno powiedzieć -> R14

R13. Skąd zna Pan/Pani tę nazwę? [ANKIETER - dowolna ilość odpowiedzi, nie

czytać kafeterii] Nie zadajemy tego pytania tym, którzy oglądają serial - czyli w P3

lub P4 - TAK

1. Z telewizji

2. Z radia

3. Z prasy

4. Z internetu

5. Od znajomych

6. Z pracy

7. Ze szkolenia

8. Ze szkoły, studiów

9. Od pracowników instytucji pomocy społecznej

10. Poprzez samorząd gminny

96. Inne źródła (jakie?) ....

R14. Proszę o ocenę czy emisja serialu przedstawiającego losy pracowników

pomocy społecznej w codziennej pracy oraz pokazującego możliwości

wykorzystania środków unijnych jest dobrym rozwiązaniem promującym te

środki?

1. Zdecydowanie tak -> R16

2. Raczej tak -> R 16

3. Raczej nie

4. Zdecydowanie nie


R16. Czy w Pana/Pani ocenie taki serial powinien odnosić się do:

1.Z

dec

ydo

wan

ie

tak

2.R

acze

j tak

3.R

acze

j nie

4.Z

dec

ydo

wan

ie

nie

99

.Tru

dn

o

po

wie

dzi

eć [

Nie

cz

ytać

]

1. Codziennej pracy pracowników instytucji pomocy społecznej

1 2 3 4 99

2. Problemów i przeżyć osób poszukujących pomocy

1 2 3 4 99


92

społecznej 3. Stosunku społeczeństwa do osób potrzebujących pomocy

1 2 3 4 99

4. Funduszy unijnych wykorzystywanych w pomocy społecznej

1 2 3 4 99

Metryczka

M1. Płeć

1. Kobieta

2. Mężczyzna

M2. Proszę podać swój wiek:

1. 18-24

2. 25-34

3. 35-44

4. 45-54

5. 55-64

6. 65 i więcej

99. Odmowa odpowiedzi

M3. Proszę podać poziom wykształcenia:

1. podstawowe/gimnazjalne

2. zasadnicze zawodowe

3. średnie

4. wyższe

M4. Czy Pana/Pani praca zawodowa związana jest z obszarem pomocy społecznej? 1. Tak, jestem pracownikiem instytucji rządowej/samorządowej, zajmującej się

pomocą społeczną

2. Tak, jest pracownikiem/działaczem organizacji pozarządowej, zajmującej się

pomocą społeczną

3. Nie -> M5

M5. Czy korzystał/a Pan/Pani ze wsparcia pomocy społecznej:

1. korzystam aktualnie

2. korzystałem/am w przeszłości

3. nie korzystałem/am i nie korzystam

To było ostatnie pytanie. Dziękuję za wywiad.


93

7.1.2 Kwestionariusz badania CATI z widzami - II fala






telefoniczna, potrwa około 15-20 min. Skierowana jest do wszystkich dorosłych widzów,

również do tych, którzy nie oglądają serialu. Wyniki ankiet prezentowane będą w postaci

zbiorczych zestawień statystycznych (tabel, wykresów). Zapewniamy poufność zebranych

danych. Czy wyraża Pan/Pani zgodzę na taki wywiad?


1. Codziennie


3. Raz w tygodniu


5. W ogóle


1. Tak

2. Nie

[jeśli padną odpowiedzi negatywne na P1 (5) i P2 (2) – zakończyć wywiad]

P3. Na antenie TVP2 w niedzielę w godzinach wieczornych emitowany był II sezon

serialu "Głęboka woda". Czy od marca 2013 r. oglądał/a Pan/Pani w telewizji lub

w internecie jeden lub więcej odcinków serialu „Głęboka woda”? [ANKIETER: nie

czytać kafeterii]

1. Tak -> P5

2. Nie -> R1



P3a. Dlaczego nie oglądał/a Pan/Pani drugiego sezonu serialu?

.......................................... -> R1



opowiadającego o pracownikach ośrodków pomocy społecznej? [ANKIETER: nie

czytać kafeterii]


94

1. Tak -> P5

2. Nie - > R1


bliska?

1. Tak -> P5a

2. Nie ->P6


P5a. Proszę powiedzieć dlaczego? [Można wybrać dowolną liczbę odpowiedzi]

1. Moi bliscy/znajomi korzystają ze wsparcia pomocy społecznej

2. Korzystam ze wsparcia w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

3. Biorę udział w realizacji projektu dofinansowanego z Europejskiego Funduszu

Społecznego

4. Przeżyłem/am podobną historię, jak przedstawione w serialu

5. Obserwuję wiele podobnych historii w moim najbliższym otoczeniu

6. Moja praca zawodowa jest związana z tematyką serialu

7. Korzystam ze wsparcia pomocy społecznej

96. Inny powód (jaki?) .......................................

P6. Odczytam teraz Panu/Pani szereg twierdzeń na temat serialu II sezonu serialu

„Głęboka woda”. Proszę o odniesienie sie do nich w następujący sposób:

zdecydowanie się zgadzam, zgadzam się, raczej się nie zgadzam, zdecydowanie się

nie zgadzam.

1.Z

dec

ydo

wan

ie

się

zgad

zam

2.R

acze

j się

zg

adza

m

3.R

acze

j się

nie

zg

adza

m

4.Z

dec

ydo

wan

ie

się

nie

zga

dza

m

99

.Tru

dn

o

po

wie

dzi

eć [

Nie

cz

ytać

]


1 2 3 4 99


1 2 3 4 99


1 2 3 4 99


1 2 3 4 99

5. Serial prawdziwie przedstawia problemy pracowników socjalnych

1 2 3 4 99

6. Dzięki serialowi można się dowiedzieć, jak w Polsce działają

1 2 3 4 99


95

instytucje pomocy społecznej 7. Dzięki serialowi można się dowiedzieć, w jaki sposób na rzecz pomocy społecznej wykorzystywane są środki Unii Europejskiej

1 2 3 4 99


1 2 3 4 99

9. Dzięki serialowi zaczą(ę)łem/am zwracać większą uwagę na problemy ludzi w trudnej sytuacji życiowej

1 2 3 4 99








materialnych


Hufców Pracy)










96. Inne (jakie?) ................

99. Nie wiem

P7a. [Ankieter: tylko w przypadku braku odpowiedzi na P7] Odczytam teraz listę

tematów, które zgodnie z założeniami scenariusza serialu powinny znaleźć w nim

odzwierciedlenie. Proszę o wskazanie maksimum trzech tematów, które wg

Pani/Pana w serialu zostały przedstawione w sposób najbardziej interesujący.





materialnych


96


Hufców Pracy)










1. Tak -> P9

2. Nie -> P12


P9. Czy z pojęciem Europejski Fundusz Społeczny/EFS zetknął/a się Pan/Pani po

raz pierwszy dzięki serialowi „Głęboka woda”?

1. Tak, z pojęciem tym zetknąłem się za pośrednictwem serialu i dużo się na ten

temat dowiedziałem/am -> P10, P10a

2. Tak, ale z serialu dowiedziałem/am się niewiele na ten temat -> P11


Funduszu Społecznego -> P10, P10a

4. Nie -> P12

99. Nie wiem/ trudno powiedzieć - > P12

P10. Jakie działania zostały Pana/Pani zdaniem przedstawione w serialu jako

dofinansowane z EFS? [Ankieter: nie czytać kafeterii]





materialnych


Hufców Pracy)










97

96. Inne (jakie?) ................

99. Nie wiem

P10a. [Ankieter: tylko w przypadku braku odpowiedzi na P10] Odczytam

Panu/Pani teraz listę tematów, które zostały przedstawione w serialu. Czy któreś

z nich zapamiętał/a Pan/Pani jako działania dofinansowane z Europejskiego

Funduszu Społecznego/EFS?





materialnych


Hufców Pracy)









14. Żadne z wymienionych

P11. Jakiego rodzaju działania są Pana/Pani zdaniem dofinansowane z EFS?

[dowolna ilość odpowiedzi] - zadajemy również tym, którzy odpowiadali w P10

czy P10a.

1. Szkolenia dla bezrobotnych

2. Szkolenia dla pracujących

3. Zakładanie własnej działalności gospodarczej

4. Budowa, remonty i wyposażenie szkół

5. Poprawa jakości nauczania w szkołach (skuteczniejsze metody nauczania,

kształcenie nauczycieli, nauczanie języków itp.]

6. Zakładanie przedszkoli

7. Dotacje dla przedsiębiorców


9. Wsparcie dla niepełnosprawnych

10. Budowa i remonty infrastruktury, czyli drogi, mosty itp.

96. Inne (jakie?....)

99. Nie wiem, trudno powiedzieć

P12. Jeżeli powstałby III sezon serialu "Głęboka woda" to czy oglądałby/ałaby

Pan/Pani kolejne odcinki?


98



3. Raczej nie - > P12a, P14

4. Zdecydowanie nie - > P12a, P14


P12a. Jaka inna forma programu telewizyjnego mogłaby zostać wykorzystana do

spopularyzowania tematyki, do której odnosi się serial „Głęboka woda”. Prosimy

o wybranie 2 najlepszych Pana/Pani zdaniem propozycji lub wskazanie własnej.

1.Telenowela dokumentalna

2. Program publicystyczny lub cykl takich programów

3. Talk-show

4. Film dokumentalny

5. Film fabularny lub serial oparty na innym pomyśle

96. Inna forma (własna propozycja) - jaka?....

99. Trudno powiedzieć





---------1 ----------------2 -----------------3 -------------------4 ------------------5 -----------

Tematyka serialu





---------1 ----------------2 -----------------3 -------------------4 ------------------5 -----------

Tematyka serialu


społecznej oraz o problemach, jakie rozwiązują w codziennej pracy. Czy w jakiś

sposób ma Pan/Pani do czynienia z tematyką przedstawioną w serialu? [nie czytać

kafeterii, dowolna ilość odpowiedzi] -> Nie zadajemy tego pytania tym, którzy

oglądają serial - czyli w P3 lub P4 - TAK

1. Tak, moja praca zawodowa wiąże się z tą problematyką

2. Tak, korzystam/korzystałem/am ze wsparcia pomocy społecznej



99

4. Tak, obserwuję w moim najbliższym otoczeniu wiele sytuacji wymagających

interwencji pomocy społecznej



Społecznego


7. Nie

R2. Jak Pan/Pani ocenia, czy wiedza na temat pracowników instytucji pomocy

społecznej i zadań jakie wykonują jest rozpowszechniona w społeczeństwie?

1. Zdecydowanie tak

2. Raczej tak

3. Raczej nie ->R3







internecie -> R3a









99. Nie wiem/TP



1. Zdecydowanie tak

2. Raczej tak

3. Raczej nie

4. Zdecydowanie nie


R4. Jeżeli słyszy Pani zwrot "pracownik instytucji pomocy społecznej/ pracownik

opieki społecznej" to jakiego typu ma Pan/Pani skojarzenia?


100

1. Zdecydowanie pozytywne ->R5

2. Raczej pozytywne ->R5

3. Raczej negatywne ->R6

4. Zdecydowanie negatywne ->R6


R5. Dlaczego pozytywne? ......................

R6. Dlaczego negatywne? ......................

R7. Proszę o dokończenie dwóch zdań, które teraz odczytam. Proszę odwoływać

się do pierwszego skojarzenia, które przyjdzie Pani/Panu do głowy:

1. Osoba korzystająca z pomocy społecznej to...

2. Instytucje pomocy społecznej zajmują się...

R8. Proszę wymienić znane Panu/Pani instytucje/organizacje, które pomagają

osobom potrzebującym pomocy społecznej? [ANKIETER: Nie czytać kafeterii,

dowolna liczba odpowiedzi]

1. Ośrodki pomocy społecznej (ANKIETER: w tym GOPS, MOPS, ROPS)

2. Powiatowe centra pomocy rodzinie (PCPR)

3. Urzędy pracy (ANKIETER: PUP, WUP)

4. Organizacje pozarządowe (ANKIETER: stowarzyszenia, fundacje; w I fali badania w

wypowiedziach respondentów padały głównie "fundacje telewizyjne" TVN czy

Polsat, WOŚP, fundacja Anny Dymnej, itp. - to wszystko zaznaczamy jako organizacje

pozarządowe)

5. CARITAS

6. Polski Czerwony Krzyż (PCK)

7. Domy pomocy społecznej

8. Placówki opiekuńczo-wychowawcze

9. Świetlice środowiskowe

10. Schroniska

11. Ośrodki terapii uzależnień

12. Parafie

13. Hospicja

96. Inne, jakie? .......


R9. Czy uważa Pan/Pani, że wsparcie oferowane przez instytucje pomocy

społecznej jest wystarczające dla osób potrzebujących pomocy?

1. Zdecydowanie tak

2. Raczej tak

3. Raczej nie ->R10


101



R10. Dlaczego nie? ...............

R11. Czy w Pana/Pani ocenie w pomocy społecznej wykorzystywane są środki

unijne?

1. Tak

2. Nie


R12. Czy jest Panu/Pani znane pojęcie Europejski Fundusz Społeczny? Nie

zadajemy tego pytania tym, którzy oglądają serial - czyli w P3 lub P4 - TAK

3. Tak -> R13

4. Nie -> R14

99. Trudno powiedzieć -> R14

R13. Skąd zna Pan/Pani tę nazwę? [ANKIETER - dowolna ilość odpowiedzi, nie

czytać kafeterii] Nie zadajemy tego pytania tym, którzy oglądają serial - czyli w P3

lub P4 - TAK

1. Z telewizji

2. Z radia

3. Z prasy

4. Z internetu

5. Od znajomych

6. Z pracy

7. Ze szkolenia

8. Ze szkoły, studiów

9. Od pracowników instytucji pomocy społecznej

10. Poprzez samorząd gminny

96. Inne źródła (jakie?) ....




środki?

1. Zdecydowanie tak ->R16

2. Raczej tak ->R16

3. Raczej nie ->R15




102

R15. Jaka inna forma programu telewizyjnego mogłaby zostać wykorzystana do



1. Telenowela dokumentalna


3. Talk-show



6. Inna forma (własna propozycja) - jaka?...


R16. Czy w Pana/Pani ocenie taki serial powinien odnosić się do:

1.Z

dec

ydo

wan

ie

tak

2.R

acze

j tak

3.R

acze

j nie

4.Z

dec

ydo

wan

ie

nie

99

.Tru

dn

o

po

wie

dzi

eć [

Nie

cz

ytać

]


1 2 3 4 99

2. Problemów i przeżyć osób poszukujących pomocy społecznej

1 2 3 4 99

3. Stosunku społeczeństwa do osób potrzebujących pomocy

1 2 3 4 99


1 2 3 4 99

Metryczka

M1. Płeć

1. Kobieta

2. Mężczyzna


1. 18-24

2. 25-34

3. 35-44

4. 45-54

5. 55-64

6. 65 i więcej



103




3. średnie

4. wyższe

M4. Czy Pana/Pani praca zawodowa związana jest z obszarem pomocy społecznej?

1. Tak, jestem pracownikiem instytucji rządowej/samorządowej, zajmującej się

pomocą społeczną


pomocą społeczną

3. Nie -> M5






7.1.3 Kwestionariusz badania CATI z pracownikami instytucji pomocy

społecznej - I fala






telefoniczna, potrwa około 15-20 min. Skierowana jest do pracowników instytucji pomocy

społecznej. Wyniki ankiet prezentowane będą w postaci zbiorczych zestawień

statystycznych (tabel, wykresów). Zapewniamy poufność zebranych danych. Czy wyraża

Pan/Pani zgodzę na taki wywiad?


1. Codziennie


3. Raz w tygodniu


5. W ogóle


104

P2. Czy ogląda Pan/Pani filmy i seriale telewizyjne przez internet?

1. Tak

2. Nie

[jeśli odpowiedź negatywna na P1 (5) i P2(2) – zakończyć wywiad]



internecie jeden lub więcej odcinków serialu „Głęboka woda”?

[ANKIETER: nie czytać kafeterii]

1. Tak -> P5

2. Nie -> R1




.......................................... -> R1



opowiadającego o pracownikach ośrodków pomocy społecznej?


1. Tak -> P5

2. Nie - > R1

P5. Czy oglądał/a Pan/Pani odcinki 1 sezonu serialu „Głęboka woda”, emitowane

w 2011 i 2012?

1. Tak

2. Nie

3. Nie pamiętam


105

P6. Odczytam teraz Panu/Pani szereg twierdzeń na temat serialu „Głęboka woda”.

Prosimy o odniesienie się do nich w następujący sposób: zdecydowanie się

zgadzam, zgadzam się, raczej się nie zgadzam, zdecydowanie się nie zgadzam.

1.Z

dec

ydo

wan

ie

się

zgad

zam

2.R

acze

j się

zg

adza

m

3.R

acze

j się

nie

zg

adza

m

4.Z

dec

ydo

wan

ie

się

nie

zga

dza

m

99

.Tru

dn

o

po

wie

dzi

eć [

Nie

cz

ytać

]


1 2 3 4 99


1 2 3 4 99


1 2 3 4 99


1 2 3 4 99


1 2 3 4 99

6. Dzięki serialowi można się dowiedzieć, jak w Polsce działają instytucje pomocy społecznej

1 2 3 4 99


1 2 3 4 99

8. Serial upowszechnia wśród ogółu społeczeństwa wiedzę o tym, czym jest i jak działa Europejski Fundusz Społeczny

1 2 3 4 99

9. Serial upowszechnia wśród ogółu społeczeństwa wiedzę o Programie Operacyjnym Kapitał Ludzki

1 2 3 4 99

10. Serial może zachęcać potencjalnych projektodawców do aplikowania o środki EFS

1 2 3 4 99


1 2 3 4 99

12. Dzięki serialowi ludzie zaczną zwracać większą uwagę na problemy innych

1 2 3 4 99

P7. [Tylko odpowiadający pozytywnie Tak na P5]


106

Odczytam teraz Panu/Pani kilka stwierdzeń porównujących sezon 1 i sezon 2

serialu „Głęboka woda”. Prosimy o odniesienie się do nich w następujący sposób:


nie zgadzam

1.Z

dec

ydo

wan

ie s

ię z

gad

zam

2.R

acze

j się

zg

adza

m

3.R

acze

j się

n

ie z

gad

zam

4.Z

dec

ydo

wan

ie s

ię n

ie

zgad

zam

99

.Tru

dn

o

po

wie

dzi

eć

[Nie

czy

tać]


1 2 3 4 99


1 2 3 4 99


1 2 3 4 99

Dzięki odcinkom 2 sezonu więcej można się dowiedzieć o tym, jak w Polsce działają instytucje pomocy społecznej

1 2 3 4 99

Dzięki odcinkom 2 sezonu więcej można się dowiedzieć o tym, w jaki sposób na rzecz pomocy społecznej wykorzystywane są środki Unii Europejskiej

1 2 3 4 99

Odcinki 2 sezonu lepiej upowszechniają wśród ogółu społeczeństwa wiedzę o tym, czy jest i jak działa Europejski Fundusz Społeczny

1 2 3 4 99

Odcinki 2 sezonu lepiej upowszechniają wśród ogółu społeczeństwa wiedzę o tym, czy jest i jak jest wdrażany Program Operacyjny Kapitał Ludzki

1 2 3 4 99








materialnych


107


Hufców Pracy)










96. Inne (jakie?) ................

99. Nie wiem

P8a. [Ankieter: tylko w przypadku braku odpowiedzi na P8]

Odczytam teraz listę tematów, które zgodnie z założeniami scenariusza serialu

powinny znaleźć w nim odzwierciedlenie. Proszę o wskazanie maksimum trzech

tematów, które wg Pani/Pana w serialu zostały przedstawione w sposób

najbardziej interesujący.





materialnych


Hufców Pracy)









P9. Czy potrafi Pan/Pani wskazać działania lub projekty dofinansowane z

Europejskiego Funduszu Społecznego, które zostały przedstawione w serialu?

[pytanie otwarte] [ANK: NIE CHODZI O KONKRETNE TYTUŁY PROJEKTÓW CZY

DZIAŁAŃ POKL, ALE O TYP DZIAŁAŃ/RODZAJ WSPARCIA/DO KOGO

SKIEROWANE/CZEGO DOTYCZY/NA CZYM POLEGA)

.......................................................................



108










---------1 ----------------2 -----------------3 -------------------4 ------------------5 -----------

Tematyka serialu





---------1 ----------------2 -----------------3 -------------------4 ------------------5 -----------

Tematyka serialu

P13. Prosimy o uzupełnienie zdania: Z mojego punktu widzenia największą zaletą serialu „Głęboka woda” jest ...

P14. Prosimy o uzupełnienie zdania: Z mojego punktu widzenia największą słabością serialu „Głęboka woda” jest...


społecznej oraz o problemach, jakie rozwiązują w codziennej pracy. Jak Pan/Pani

ocenia czy wiedza na temat pracowników instytucji pomocy społecznej i zadań

jakie wykonują jest rozpowszechniona w społeczeństwie?

1. Zdecydowanie tak

2. Raczej tak

3. Raczej nie ->R2


88. To nie jest temat wymagający promocji



109





internecie -> R2a









99. Nie wiem/TP



1. Zdecydowanie tak

2. Raczej tak

3. Raczej nie

4. Zdecydowanie nie


R3. Jak Pan/Pani myśli - przy wykorzystaniu jakich kanałów powinna być

prowadzona skuteczna promocja funduszy unijnych na rzecz pomocy społecznej?

[ANKIETER: możliwe wiele odpowiedzi]

1. Radio

2. Internet

3. Prasa

4. Telewizja

5. Bilboardy, plakaty

6. Szkolenia/warsztaty

7. Konferencje/wykłady

6. Punkty informacyjne

7. Imprezy plenerowe/

96. W inny sposób (jaki?).......




środki?


110

1. Zdecydowanie tak

2. Raczej tak

3. Raczej nie

4. Zdecydowanie nie


R5. Czy w Pana/Pani ocenie taki serial powinie odnosić się do:

1.Z

dec

ydo

wan

ie

tak

2.R

acze

j tak

3.R

acze

j nie

4.Z

dec

ydo

wan

ie

nie

99

.Tru

dn

o

po

wie

dzi

eć [

Nie

cz

ytać

]


1 2 3 4 99


1 2 3 4 99


1 2 3 4 99


1 2 3 4 99

Metryczka

M1. Płeć

1. Kobieta

2. Mężczyzna


1. 18-24

2. 25-34

3. 35-44

4. 45-54

5. 55-64

6. 65 i więcej






111

3. średnie

4. wyższe

M4. W jaki sposób Pana/Pani praca zawodowa związana jest z obszarem pomocy

społecznej [możliwe kilka odpowiedzi]?

1. Jestem pracownikiem instytucji rządowej lub samorządowej, zajmującej się

pomocą społeczną

2. Jestem pracownikiem lub działaczem organizacji pozarządowej, zajmującej się

pomocą społeczną

3. W inny sposób (jaki?).............


7.1.4 Kwestionariusz badania CATI z pracownikami instytucji pomocy

społecznej - II fala






telefoniczna, potrwa około 15-20 min. Skierowana jest do pracowników instytucji pomocy

społecznej. Wyniki ankiet prezentowane będą w postaci zbiorczych zestawień

statystycznych (tabel, wykresów). Zapewniamy poufność zebranych danych. Czy wyraża

Pan/Pani zgodzę na taki wywiad?


1. Codziennie


3. Raz w tygodniu


5. W ogóle

P2. Czy ogląda Pan/Pani filmy i seriale telewizyjne przez internet?

1. Tak

2. Nie

[jeśli padną odpowiedzi negatywne na P1 (5) i P2(2) – zakończyć wywiad]


112

P3. Na antenie TVP2 w niedzielę w godzinach wieczornych emitowany był II sezon

serialu "Głęboka woda". Czy od marca 2013 r. oglądał/a Pan/Pani w telewizji lub

w internecie jeden lub więcej odcinków serialu „Głęboka woda”?


1. Tak -> P5

2. Nie -> R1



P3a. Dlaczego nie oglądał/a Pan/Pani drugiego sezonu serialu?

.......................................... -> R1





1. Tak -> P5

2. Nie - > R1

P5. Czy oglądał/a Pan/Pani odcinki I sezonu serialu „Głęboka woda”, emitowane w

2011 i 2012?

1. Tak

2. Nie

3. Nie pamiętam

P6. Odczytam teraz Panu/Pani szereg twierdzeń na temat II sezonu serialu

„Głęboka woda”. Proszę o odniesienie się do nich w następujący sposób:


nie zgadzam.

1.Z

dec

ydo

wan

ie

się

zgad

zam

2.R

acze

j się

zg

adza

m

3.R

acze

j się

nie

zg

adza

m

4.Z

dec

ydo

wan

ie

się

nie

zga

dza

m

99

.Tru

dn

o

po

wie

dzi

eć [

Nie

cz

ytać

]


1 2 3 4 99


1 2 3 4 99


113


1 2 3 4 99


1 2 3 4 99


1 2 3 4 99


1 2 3 4 99


1 2 3 4 99

8. Serial upowszechnia wśród ogółu społeczeństwa wiedzę o tym, czym jest i jak działa Europejski Fundusz Społeczny

1 2 3 4 99

9. Serial upowszechnia wśród ogółu społeczeństwa wiedzę o Programie Operacyjnym Kapitał Ludzki

1 2 3 4 99

10. Serial może zachęcać potencjalnych projektodawców do aplikowania o środki EFS

1 2 3 4 99


1 2 3 4 99

12. Dzięki serialowi ludzie zaczną zwracać większą uwagę na problemy innych

1 2 3 4 99

P7. [Tylko odpowiadający Tak na P5] Odczytam teraz Panu/Pani kilka stwierdzeń porównujących sezon I i sezon II

serialu „Głęboka woda”. Proszę o odniesienie się do nich w następujący sposób:


nie zgadzam

1.Z

dec

ydo

wan

ie s

ię z

gad

zam

2.R

acze

j się

zg

adza

m

3.R

acze

j się

n

ie z

gad

zam

4.Z

dec

ydo

wan

ie s

ię n

ie

zgad

zam

99

.Tru

dn

o

po

wie

dzi

eć

[Nie

czy

tać]


1 2 3 4 99


114


1 2 3 4 99


1 2 3 4 99

Dzięki odcinkom 2 sezonu więcej można się dowiedzieć o tym, jak w Polsce działają instytucje pomocy społecznej

1 2 3 4 99

Dzięki odcinkom 2 sezonu więcej można się dowiedzieć o tym, w jaki sposób na rzecz pomocy społecznej wykorzystywane są środki Unii Europejskiej

1 2 3 4 99

Odcinki 2 sezonu lepiej upowszechniają wśród ogółu społeczeństwa wiedzę o tym, czy jest i jak działa Europejski Fundusz Społeczny

1 2 3 4 99

Odcinki 2 sezonu lepiej upowszechniają wśród ogółu społeczeństwa wiedzę o tym, czy jest i jak jest wdrażany Program Operacyjny Kapitał Ludzki

1 2 3 4 99








materialnych


Hufców Pracy)










96. Inne (jakie?) ................

99. Nie wiem


115

P8a. [Ankieter: tylko w przypadku braku odpowiedzi na P8]

Odczytam teraz listę tematów, które zgodnie z założeniami scenariusza serialu

powinny znaleźć w nim odzwierciedlenie. Proszę o wskazanie maksimum trzech

tematów, które wg Pani/Pana w serialu zostały przedstawione w sposób






materialnych


Hufców Pracy)









P9. Czy potrafi Pan/Pani wskazać działania lub projekty dofinansowane z

Europejskiego Funduszu Społecznego, które zostały przedstawione w serialu?

[pytanie otwarte] [ANK: NIE CHODZI O KONKRETNE TYTUŁY PROJEKTÓW CZY

DZIAŁAŃ POKL, ALE O TYP DZIAŁAŃ/RODZAJ WSPARCIA/DO KOGO

SKIEROWANE/CZEGO DOTYCZY/NA CZYM POLEGA)

.......................................................................

P10. Jeżeli powstałby III sezon serialu "Głęboka woda" to czy oglądałby/ałaby

Pan/Pani kolejne odcinki?



3. Raczej nie - > P10a, P12

4. Zdecydowanie nie - > P10a, P12








116

3. Talk-show









---------1 ----------------2 -----------------3 -------------------4 ------------------5 -----------

Tematyka serialu





---------1 ----------------2 -----------------3 -------------------4 ------------------5 -----------

Tematyka serialu

P13. Prosimy o uzupełnienie zdania: Z mojego punktu widzenia największą zaletą serialu „Głęboka woda” jest ...

P14. Prosimy o uzupełnienie zdania: Z mojego punktu widzenia największą słabością serialu „Głęboka woda” jest...


społecznej oraz o problemach, jakie rozwiązują w codziennej pracy. Jak Pan/Pani

ocenia czy wiedza na temat pracowników instytucji pomocy społecznej i zadań

jakie wykonują jest rozpowszechniona w społeczeństwie?

1. Zdecydowanie tak

2. Raczej tak

3. Raczej nie ->R2




117





internecie -> R2a









99. Nie wiem/TP



1. Zdecydowanie tak

2. Raczej tak

3. Raczej nie

4. Zdecydowanie nie


R3. Jak Pan/Pani myśli - przy wykorzystaniu jakich kanałów powinna być

prowadzona skuteczna promocja funduszy unijnych na rzecz pomocy społecznej?

[ANKIETER: możliwe wiele odpowiedzi]

1. Radio

2. Internet

3. Prasa

4. Telewizja

5. Bilboardy, plakaty

6. Szkolenia/warsztaty

7. Konferencje/wykłady

6. Punkty informacyjne

7. Imprezy plenerowe/

96. W inny sposób (jaki?).......




środki?


118

1. Zdecydowanie tak -> P5

2. Raczej tak -> P5

3. Raczej nie ->P4a

4. Zdecydowanie nie ->P4a







3. Talk-show





R5. Czy w Pana/Pani ocenie taki serial powinie odnosić się do:

1.Z

dec

ydo

wan

ie

tak

2.R

acze

j tak

3.R

acze

j nie

4.Z

dec

ydo

wan

ie

nie

99

.Tru

dn

o

po

wie

dzi

eć [

Nie

cz

ytać

]


1 2 3 4 99


1 2 3 4 99


1 2 3 4 99


1 2 3 4 99

Metryczka

M1. Płeć

1. Kobieta

2. Mężczyzna



119

1. 18-24

2. 25-34

3. 35-44

4. 45-54

5. 55-64

6. 65 i więcej





3. średnie

4. wyższe

M4. W jaki sposób Pana/Pani praca zawodowa związana jest z obszarem pomocy

społecznej [możliwe kilka odpowiedzi]?

1. Jestem pracownikiem instytucji rządowej lub samorządowej, zajmującej się

pomocą społeczną

2. Jestem pracownikiem lub działaczem organizacji pozarządowej, zajmującej się

pomocą społeczną

3. W inny sposób (jaki?).............


7.1.5 Kwestionariusz sondażu internetowego

Szanowni Państwo!

Na zlecenie Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej prowadzone jest badanie serialu pt.

"Głęboka woda", który powstał, aby prezentować działania jakie wykonują instytucje

pomocy społecznej oraz problemy, z którymi mają do czynienia w codziennej pracy.

Zachęcamy Pana/Panią do wzięcia udziału w ankiecie. Jest to ankieta internetowa, jej

wypełnienie zajmie około 15 min. Skierowana jest do wszystkich dorosłych widzów serialu.

Zapewniamy poufność zebranych danych. Jeżeli jest Pan/Pani zainteresowany/a

wypełnieniem ankiety proszę kliknąć w link.


1. Codziennie


3. Raz w tygodniu



120

5. W ogóle


1. Tak

2. Nie

[jeśli odpowiedź negatywna na P1(5) i P2(2)– koniec ankiety]



internecie jeden lub więcej odcinków serialu „Głęboka woda”?

1. Tak -> P5

2. Nie -> koniec ankiety




.......................................... -> koniec ankiety




1. Tak -> P5

2. Nie -> koniec ankiety


bliska?

1. Tak -> P5a

2. Nie ->P6


P5a. Proszę wybrać dlaczego tematyka serialu lub któregoś z odcinków jest

Panu/Pani szczególnie bliska?

1. Korzystam ze wsparcia pomocy społecznej

2. Moi bliscy/znajomi korzystają ze wsparcia pomocy społecznej

3. Korzystam ze wsparcia w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

4. Biorę udział w realizacji projektu dofinansowanego z Europejskiego

Funduszu Społecznego


121

5. Przeżyłem/am podobną historię, jak przedstawione w serialu

6. Obserwuję wiele podobnych historii w moim najbliższym otoczeniu

7. Moja praca zawodowa jest związana z tematyką serialu

96. Inny powód (jaki?) .......................................

P6. Poniżej znajduje się kilka stwierdzeń na temat serialu „Głęboka woda”.

Prosimy o odniesienie się do nich w następujący sposób: zdecydowanie się

zgadzam, raczej się zgadzam, raczej się nie zgadzam, zdecydowanie się nie

zgadzam.

1.Z

dec

ydo

wan

ie

się

zgad

zam

2.R

acze

j si

ę zg

adza

m

3.R

acze

j si

ę n

ie

zgad

zam

4.Z

dec

ydo

wan

ie

się

nie

zga

dza

m

99

.Tru

dn

o

po

wie

dzi

eć


1 2 3 4 99


1 2 3 4 99


1 2 3 4 99


1 2 3 4 99


1 2 3 4 99


1 2 3 4 99


1 2 3 4 99


1 2 3 4 99

9. Dzięki serialowi zacząłem/zaczęłam zwracać większą uwagę na problemy ludzi w trudnej sytuacji życiowej

1 2 3 4 99


1. Tak -> P8

2. Nie -> P9


122


P8. Czy z pojęciem Europejski Fundusz Społeczny/EFS zetknął/zetknęła się

Pan/Pani po raz pierwszy dzięki serialowi „Głęboka woda”?

1. Tak, z pojęciem tym zetknąłem/zetknęłam się za pośrednictwem serialu i dużo

się na ten temat dowiedziałem/am

2. Tak, ale z serialu dowiedziałem/am się niewiele na ten temat


Funduszu Społecznego

4. Nie


P9. Poniżej znajduje się lista tematów, które zgodnie z założeniami scenariusza

serialu powinny znaleźć w nim odzwierciedlenie. Proszę o wskazanie maksimum

trzech tematów, które wg Pani/Pana w serialu zostały przedstawione w sposób






materialnych


Hufców Pracy)









96. Inne (jakie?)................

99.Trudno powiedzieć








123

P11. Co bardziej skłania Pana/Panią do oglądania serialu w przyszłości, wartości

artystyczne serialu czy tematyka serialu?

Wartości

artystyczne serialu

(scenariusz, gra

aktorska itp.)

------⧠----------⧠---------⧠ ---------⧠---------⧠ -------- Tematyka

serialu


wartości artystyczne serialu czy tematyka serialu?

Wartości

artystyczne serialu

(scenariusz, gra

aktorska itp.)

------⧠----------⧠---------⧠ ---------⧠---------⧠ -------- Tematyka

serialu

Metryczka

M1. Płeć

1. Kobieta

2. Mężczyzna


1. 18-24 lata

2. 25-34 lata

3. 35-44 lata

4. 45-54 lata

5. 55-64 lata

6. 65 lat i więcej





3. średnie

4. wyższe



124

M4. Czy Pana/Pani praca zawodowa związana jest z obszarem pomocy społecznej?

1. Tak, jestem pracownikiem instytucji rządowej/samorządowej, zajmującej się

pomocą społeczną


pomocą społeczną

3. Nie ->M5





To było ostatnie pytanie. Dziękujemy za wypełnienie ankiety.

7.1.6 Scenariusz zogniskowanego wywiadu pogłębionego (FGI)

I. Wstęp (ok. 10 min.)

A. Przedstawienie się moderatora FGI, przedstawienie tematu badania,

Zamawiającego i Wykonawcy.

B. Wyjaśnienie „w prostych słowach”, o co chodzi w badaniu, czym jest serial

„Głęboka woda”. Zapowiedź, że po przedstawieniu się uczestników zostanie dla

przypomnienia przedstawionych kilka fragmentów serialu. W tym miejscu można

też wspomnieć, że w ramach badania prowadzony jest Blog, napisać na

flipczarcie jego adres.

C. Prośba do uczestników o parę słów o sobie: kim są, skąd są, czym się w życiu

zajmują, czy jest może w grupie osoba, której praca jest jakoś podobna do pracy

głównych bohaterów serialu, czy oglądają serial regularnie, czy oglądali odcinki

poprzedniego sezonu.

II. Zostanie(ą) zaprezentowany(e) fragment/y serialu (ok. 10-15 min. - fragment

pokazujący „potrzebujących” - klientów instytucji pomocy społecznej). Po emisji

dyskusja (ok. 30-40 min.) prowadzona przez moderatora.

Zagadnienia/pytania do dyskusji

1) Czy wyobrażacie sobie, że w jakimś momencie życia moglibyście znaleźć się w

sytuacji ludzi potrzebujących pomocy, takich, jak przedstawieni w serialu?

2) Jak myślicie jak czuje się człowiek potrzebujący pomocy? Co myśli? Co robi? Czy

szuka pomocy? Czy wstydzi się szukać pomocy?


125

3) Czy jeżeli znaleźlibyście się w takiej sytuacji to czy szukalibyście takiej pomocy?

Czy wiedzielibyście, gdzie szukać? Ze strony których instytucji/organizacji

oczekiwalibyście pomocy? Gdzie zwrócilibyście się po pomoc?

4) Jak oceniacie czy informacja na temat instytucji pomocy społecznej i ich

działalności jest dobrze rozpowszechniona? Czy społeczeństwo zdaje sobie

sprawę jaką pomoc niosą te instytucje?

5) Jak oceniacie czy serial...

... przyczynił się do tego, że w razie czego nie wstydzilibyście się szukać pomocy?

... przyczynił się do tego, że wiedzielibyście, gdzie szukać?

6) Czy takie sytuacje, jak przedstawione w serialu, znacie z życia? Prośba o

opowieści/przykłady. Jak znane wam historie mają się do serialowych? (serialowe

są mniej, bardziej wyraziste? prawdziwe? nieprawdziwe? itp.) Co czujecie, gdy się

z nimi stykacie?

7) Czy znacie sytuacje, w których osobom potrzebującym udzielane jest wsparcie

przy wykorzystaniu środków unijnych? Jeśli tak z jakich funduszy? Prośba o

opowieści/przykłady.

8) Jak oceniacie czy dobrym pomysłem jest przedstawianie losów osób

potrzebujących pomocy społecznej przy wykorzystaniu serialu? Co może dać

pokazywanie takich problemów w mass mediach?

III. Zostanie(ą) zaprezentowany(e) fragment/y serialu (ok. 10-15 min. - fragment

pokazujący „pomagających” - pracowników instytucji pomocy społecznej). Po

emisji dyskusja (ok. 30-40 min.) prowadzona przez moderatora.

Zagadnienia/pytania do dyskusji

1) Czy wyobrażacie sobie, że moglibyście wykonywać taką pracę, jak główni

bohaterowie serialu? Tak, nie – dlaczego? (z tego pytania powinna wyjść cała

filozofia „pomocniczości”, reprezentowana przez uczestników wywiadu, wręcz – ich

wizja społeczeństwa). Warto, nie warto pomagać?

2) Czy znacie osoby wykonujące podobną pracę (ew. na czym polega praca

uczestników grupy, którzy zajmują się jakąś formą pomocy społecznej)? Na ile to,

co znacie „z życia” podobne jest do tego, co oglądacie w serialu?

3) Czy w serialu widać, jak działają instytucje pomocy społecznej? Czy waszym

zdaniem jest to prawdziwa wizja?

4) Czy ogół społeczeństwa zna pracę, jaką zajmują się pracownicy instytucji pomocy

społecznej i problemy, z którymi borykają się każdego dnia?

5) Czy praca w pomocy społecznej jest łatwa/trudna? Dlaczego?


126

6) Czy osoby pracujące w instytucjach pomocy społecznej cieszą się

prestiżem/uznaniem w społeczeństwie? Dlaczego tak, dlaczego nie?

7) Czy z serialu można się zorientować, jak i na co w pomocy społecznej

wykorzystywane są fundusze unijne? Jeśli tak, prośba o przywołanie przykładów.

8) Czy mówi Wam coś skrót EFS/ PO KL (podać skrót i rozwinąć)? Czy zetknęliście

się z nim w serialu, czy gdzie indziej?

9) Jakie działania są realizowane w ramach EFS/ PO KL?

10) Czy w tej materii serial – waszym zdaniem – raczej „rozjaśnia” czy raczej

„zaciemnia”?

11) Czy promocja funduszy europejskich poprzez serial to dobry pomysł? Dlaczego

tak, dlaczego nie?

IV. Podsumowanie (ok. 10-15 min.)

Czy warto robić takie seriale, filmy? Dlaczego tak? Dlaczego nie? Spisanie na flipczarcie

argumentów za i przeciw.

V. Zakończenie, podziękowanie za udział (ok. 5 min.)

Uwaga dla moderatora!

Pamiętaj, że powyższy zestaw zagadnień i pytań to tylko scenariusz. Nie wszystko

musi być tak, jak zapisane i w tej kolejności. Jeżeli jakieś tematy wychodzą same

wcześniej, pozwalaj im wybrzmieć. Jak coś nie wychodzi, to daj sobie spokój, nic na

siłę.

Wykonawca - kapitalludzki.gov.pl

Documents

Transcript of Wykonawca - kapitalludzki.gov.pl