Wykład 7 3 kwietnia 2014
-
Upload
akeem-mooney -
Category
Documents
-
view
57 -
download
0
description
Transcript of Wykład 7 3 kwietnia 2014
Wykład 79 kwietnia 2015
Pamięć deklaratywna:
epizodyczna i semantyczna
Plan wykładu
• Rozróżnienie pamięci epizodycznej i semantycznej
• Właściwości pamięci epizodycznej i semantycznej• Hipotezy dotyczące mechanizmów mózgowych• Organizacja informacji w pamięci epizodycznej• Struktura pamięci semantycznej
Rozróżnienie pamięci epizodycznej i semantycznej
• Pamięć epizodyczna: typu wspomnieniowego, wiąże się z osobistą przeszłością i dotyczy faktów, które jednostka może zlokalizować czasowo i przestrzennie
• Pamięć semantyczna: ma charakter nie osobisty i obejmuje wiedzę na temat świata; niezbędna do posługiwania się językiem: pamięć semantyczna to „bezczasowa wiedza na temat świata, którą jednostka dzieli z innymi ludźmi”
Procedury badania
• Pamięć epizodyczna: klasyczne badania laboratoryjne wszelkiego rodzaju, kwestionariusze i wywiady dotyczące osobistych wspomnień
• Pamięć semantyczna: badania nad tworzeniem się czy strukturą pojęć, nazywaniem egzemplarzy kategorii, zadania decyzji leksykalnych
Kryteria odróżniania obu systemów pamięci według Tulvinga
• Informacje
• Operacje
• Sposoby wykorzystywania
Różnice między pamięcią epizodyczną i
semantyczną: informacje Cechy Epizodyczna Semantyczna
Źródło Doznania zmysłowe
Rozumienie faktów i zjawisk
Jednostki Zdarzenia, epizody Fakty, idee, pojęcia
Organizacja Czasowa Pojęciowa
Odniesienie Ja Świat
Kryterium prawdziwości
Osobiste przekonanie
Zgodność społeczna
Różnice między pamięcią epizodyczną i semantyczną: operacje
Cechy Epizodyczna Semantyczna
Kodowanie Sensoryczne Symboliczne
Afekt Większa rola Mniejsza rola
Zależność od kontekstu
Silna Słaba
Dostęp do danych
Kontrolowany Automatyczny
Bodziec dla wydobycia
Kiedy? Gdzie? Co?
Różnice między pamięcią epizodyczną i semantyczną: operacje 2
Cechy Epizodyczna Semantyczna
Konsekwencje wydobycia
Zmiana systemu Brak zmiany
Przywoływane doświadczenie
Zapamiętana przeszłość
Aktualizowana wiedza
Określanie sposobu wydobycia
Pamiętam Wiem
Pojawienie się w rozwoju
Późne Wczesne
Amnezja dziecięca
Tak Nie
Różnice między pamięcią epizodyczną i semantyczną: sposoby wykorzystania
Cechy Epizodyczna Semantyczna
Przydatność Mała Duża
Związek z inteligencją
Brak Silny
Dowody empiryczne
Zapominanie Analiza języka
Zadania laboratoryjne
Odtwarzanie epizodów
Wiedza ogólna
Podatność na amnezję
Tak Nie
Właściwości pamięci epizodycznej i semantycznej
Właściwość Epizodyczna Semantyczna
Nabywanie informacji
Dodawanie doświadczeń, wzbogacanie doświadczenia
Rozumienie faktów, zmiana organizacji wcześniejszej wiedzy
Reprezentacja informacji
Organizacja czasowa, związana z osobistą przeszłością
Opisowa, fakty, pojęcia i relacje między nimi
Właściwości pamięci epizodycznej i semantycznej 2
Właściwość Epizodyczna Semantyczna
Przejawianie wiedzy
Dostęp świadomy i dowolny, czasami wymaga wysiłku
Dostęp szybki, automatyczny, czasami może być kontrolowany
Świadomość operacji i treści pamięciowych
Autonoetyczna, wiem, że wiem
Noetyczna – wiedza na temat świata zewnętrznego i wewnętrznego
Kontrowersje dotyczące koncepcji Tulvinga
• Kolejność pojawiania się poszczególnych systemów (form) pamięci
• Rozumienie pamięci proceduralnej: według Tulvinga czynności to zachowania celowe
• Możliwość modyfikowania pamięci proceduralnej za pomocą operacji wykonywanych na poziomie pamięci semantycznej czy epizodycznej – co jest sprzeczne z koncepcją Tulvinga
Pamięć epizodyczna: czy występuje tylko u ludzi?
• Cechy szczególne pamięci epizodycznej:Poczucie subiektywnego czasuŚwiadomość autonoetycznaJaźń
• Pamięć typu „co, gdzie, kiedy” – „podobna do epizodycznej”, także u zwierząt, np. naczelnych i ptaków
Hipotezy dotyczące mechanizmów mózgowych obu rodzajów pamięci
• Dane dotyczące pacjentów z amnezją, np. przypadek H.M.
• Osoby dotknięte amnezją we wczesnym dzieciństwie zdolne są do nabywania wiedzy semantycznej
• Procesy pamięci semantycznej lokalizowane w płatach skroniowych
• Procesy pamięci epizodycznej – w obszarach przedczołowych i czołowych
• Hipoteza związku z półkulami: pamięć semantyczna lewa, epizodyczna – obie
Organizacja informacji w pamięci epizodycznej
• Uporządkowanie w czasie elementów składających się na zdarzenie
• Relacje przyczynowo-skutkowe między elementami zdarzenia
• Charakter hierarchiczny• Model Rumelharta i Normana: sprawca, adresat,
działanie, np. „Mama dała córce czekoladę”; „Chłopak dał dziewczynie kwiaty”
• Silnie indywidualne zróżnicowanie organizacji pamięci epizodycznej
Struktura pamięci semantycznej: modele sieciowe
• Źródło: poglądy asocjacjonistyczne• Model Collinsa i Quilliana• Pamięć semantyczna to sieć złożona z węzłów (pojęć)
i połączeń między nimi (relacji)• Relacje przynależności do klasy nadrzędnej • Relacje o charakterze predykatywnym• Cechy przypisane węzłom nie powtarzają się na
poziomie podrzędnym• Sieć hierarchiczna i zbudowana tak, by zapewnić
ekonomię poznawczą
Przykład sieci według modelu Collinsa i Quilliana
Badania nad koncepcją Collinsa i Quilliana
• Pomiar czasu decyzji semantycznej• Pytania dotyczące właściwości z różnych poziomów
hierarchii• Czy kanarek je? (1460 msek)• Czy kanarek lata? (1385 msek)• Czy kanarek jest żółty? (1310 msek)• Czy kanarek jest kanarkiem?• Czy kanarek jest ptakiem?• Czy kanarek jest zwierzęciem?• Potwierdzenie efektu odległości semantycznej
Wątpliwości dotyczące modelu Collinsa i Quilliana
• Na ile ludzka wiedza jest uporządkowana?• Ograniczenie bogactwa relacji między
węzłami• Brak odniesienia do problemu wagi
poszczególnych cech dla węzła oraz reprezentatywności egzemplarzy dla kategorii
• Efekt typowości, np. szpak i kura
Teorie cech semantycznych
• Koncepcja zbioru cech istotnych dla danego pojęcia
• Cechy podstawowe: definicyjne oraz charakterystyczne, Rips, Shoben i Smith, np. cecha latania u ptaków
• Uwzględnianie wspólnych i różnych cech pojęć przy podejmowaniu decyzji o podobieństwie dwóch pojęć
Teorie prototypów
• Poszczególne egzemplarze kategorii mogą przynależeć do niej w różnym stopniu
• Koncepcja Eleonor Rosch• Badania nad kategoriami naturalnymi• Część centralna (rdzeń) kategorii – prototyp • Im bardziej dany egzemplarz jest podobny do
prototypu, tym jest lepszym reprezentantem kategorii
• Badania nad tworzeniem sztucznych pojęć
Model Collinsa i Loftus
• Model rozprzestrzeniania się aktywizacji• Im bliżej znajdują się sąsiednie węzły, tym
silniejsze będzie ich pobudzenie• Relacja między węzłami jest określana jako
bliskość semantyczna lub skojarzeniowa• Możliwe różne odległości między węzłami w
sieci: węzły reprezentujące cechy najbardziej charakterystyczne dla danej kategorii znajdują się bliżej węzła
• Sieć może być wielowymiarowa
Przykład sieci pamięci semantycznej według modelu Collinsa i Loftus
Reprezentacja szerszych jednostek wiedzy: twierdzenia
• Twierdzenia przypominają zdania w sensie zawartego znaczenia, ale nie mają postaci zdań
• Twierdzenia to pojęcia i skojarzenia między nimi• Można orzekać o ich prawdziwości• Ich konstrukcja opiera się na określonych
regułach: kontekstu i faktu, miejsca i czasu, podmiotu i orzeczenia, podmiotu i relacji
• Badania Kintscha nad czasem czytania zdań
Skrypty, ramy i schematy
• Skrypty zawierają uogólnioną wiedzę dotyczącą różnych sytuacji/dziedzin życia; obejmują opisy zjawisk i zdarzeń oraz ich sekwencji
• Wiedza zawarta w jednostkach wyższego rzędu dotyczy zdarzeń typowych
• Wiedza przechowywane w postaci skryptów, ram czy schematów ukierunkowuje odbiór i przetwarzanie informacji
• Gramatyka opowiadań