WYBRANE ZAGADNIENIA -...
Transcript of WYBRANE ZAGADNIENIA -...
WYBRANE ZAGADNIENIA
PSYCHOLOGII SZACHÓW
PUŁAWY 2015
Jan Przewoźnik i Specjaliści na sali
WPROWADZENIE
CZTERY INSPIRACJE…
I. MOTYWACJA
NEURODYDAKTYKA MANFRED SPITZER MARZENA ŻYLIŃSKA
II. PERCEPCJA
III. MISTRZOSTWO
SZYBSI NIŻ ORŁY MOCNIEJSI NIŻ LWY
IV. METODA 9 WSKAŹNIKÓW
I. MOTYWACJA - UKŁAD LIMBICZNY II. MISTRZOSTWO III. PERCEPCJA IV. 9 WSKAŹNIKÓW MYŚLENIA
PLAN SPOTKANIA
POSTULAT
SZACHY SZKOŁĄ MYŚLENIA
I CHARAKTERU
I. MOTYWACJA
ZADBAJ O AKTYWIZACJĘ
UKŁADU LIMBICZNEGO UCZNIA.
PIERWSZE MINUTY ZAJĘĆ
SĄ BARDZO WAŻNE.
MOTYWACJA
NEURODYDAKTYKA MANFRED SPITZER MARZENA ŻYLIŃSKA
ZACZĄĆ LEKCJĘ
OD ZAGADKI?
Rytuał
UKŁAD LIMBICZNY TALENTY !
HOWARD GARDNER: INTELIGENCJE WIELORAKIE
II. PERCEPCJA
TEORIA STRUKTUR ZNACZĄCYCH [ CHUNK’S THEORY ]
PAMIĘTAJ O ROLI WIZUALIZACJI.
AKCENTUJ ROLĘ POWIĄZAŃ
MIĘDZY BIERKAMI I POLAMI.
Średni poziom inteligencji wśród belgijskich szachistów. Pełna skala Werbalna Wykonawcza Grupa N IQ IQ IQ 1 11 122 110 131 2 11 123 110 132 3 11 117 107 124 Ogółem 33 121 109 129
Frydman, Marcel, Lynn, Richard: The general intelligence and spatial abilities of gifted young Belgian chess players. British Journal of Psychology, May 1992, Vol. 83, No. 2.
Średni poziom inteligencji wśród belgijskich szachistów
(WISC) Wiek w latach: 8,10 – 13,2
ZAPAMIĘTAJ CIĄG CYFR:
2 1 1 5 5 0 1 8 6 7 2 1 1 0 3 2 4 1 2 3 2 1 9
2115 50 18
67 2 1
103 24 12
3 2 1 9
21155018672110324123219
PRZYKŁAD, ILUSTRUJĄCY ROLĘ WIZUALIZACJI, URUCHAMIANIA KILKU KANAŁÓW ZMYSŁOWYCH, A TAKŻE ROLI NADAWANIA ZNACZENIA STRUKTUROM.
TEORIA
STRUKTUR
ZNACZĄCYCH
KRÓL
HETMAN
SKOCZEK
PIONEK
PIONEK
Posunięcie czarnych Boetzer – Przewoźnik, Niemcy 2001
23
KAVALEK – KARPOW, POSUNIĘCIE BIAŁYCH
XABCDEFGHY 8-+-+-+-+( 7+-+-+-+-' 6-+-+-+-+& 5+-+-+-+-% 4-zP-+-+-+$ 3zPQ+PvLNzP-# 2-+RsNPzPLzP" 1+-tR-+-mK-! xabcdefghy
MISTRZOSTWO
50.000 – 100.000 (300.000) JEDNOSTEK ZNACZENIOWYCH
CHUNK
Chase, W. G., Simon, H. A. (1973). Perception in chess. Cognitive Psychology, 4, 55-81.
POWIĄZANIA !
KRÓL
HETMAN
SKOCZEK
PIONEK
PIONEK
WEWNĘTRZNE POCZUCIE KONTROLI
WEWNĘTRZNE POCZUCIE KONTROLI
EKSPERYMENTY PAMIĘCIOWE
Chase, W. G., Simon, H. A. (1973). Perception in chess. Cognitive Psychology, 4, 55-81. Chase, W. G., Simon, H. A. (1973). The mind's eye in chess. W: W. G. Chase (Ed.), Visual information processing (215-281). New York: Academic Press. Gobet, F., Waters, A. (2003). The Role of Constraints in Expert Memory. Journal of Experimental Psychology: Learning, Memory, and Cognition, 2003, Vol. 29, No. 6, 1082–1094.
William G. Chase, Neil Charnes, Herbert A. Simon, Carnegie Mellon University http://psyccritiquesblog.apa.org/2012/11/was-bobby-fischers-chess-genius-linked-to-his-paranoia-and-his-delusional-disorder.html
Odtwórz pozycję
ALECHIN – ROSELLI, POSUNIĘCIE BIAŁYCH
36
ĆWICZENIE:
JAKI JEST NUMER TELEFONU
TWOJEGO SĄSIADA ?
FERNAND GOBET
http://www.chrest.info/fg/home.htm
III. MISTRZOSTWO
SZYBSI NIŻ ORŁY MOCNIEJSI NIŻ LWY
PRZYGOTOWUJ ZADANIA
NA CO NAJMNIEJ
TRZECH POZIOMACH TRUDNOŚCI.
Kamila Wojdyło, Sylwiusz Retowski: Kwestionariusz Celów związanych z Osiągnięciami (KCO) - konstrukcja i charakterystyka psychometryczna. Przegląd Psychologiczny, 2012, Tom 55, Nr 1, 9-28.
Zmienna
Mistrzostwo –
Dążenie
Mistrzostwo -
Unikanie
Wykazanie się -
Dążenie
Wykazanie się -
Unikanie
Dolegliwości
somatyczne 0,02 0,35 0,20 0,32
Satysfakcja
ze studiowania 0,40 0,09 0,21 -0,04
Przewidywanie
sukcesu – egzamin 0,17 0,04 0,31 0,07
MISTRZOWSKA STRATEGIA
11 rund
INTERMEZZO
Posunięcie białych
Halsband, U., Kaller, C., Rahm, B., Unterrainer, J. (2006). Planning abilities and chess: A comparison of chess and nonchess players on the Tower of London task. British Journal of Psychology, 97.3 (Aug. 2006), p.299.
SZACHIŚCI VS. NIE-SZACHIŚCI Lepsze planowanie działania, przy czym różnice zwiększały się wraz ze wzrostem trudności zadania.
Więcej czasu poświęconego na rozwiązywanie zadań w sytuacjach
trudnych, po odkryciu błędów;.
Większe wysiłki w kierunku rozwiązania zadania.
Mniej niepotrzebnych kroków w analizie w sytuacjach trudnych.
Koncentracja na przeplanowaniu problemu, stąd dłuższy czas namysłu.
[Brak różnic między grupami w testach inteligencji i pamięci roboczej!]
Frydman i Lynn (1992), oraz Horgan i Morgan (1990): Przewagi w zakresie rozwoju intelektualnego wśród dzieci grających w szachy, w porównaniu z dziećmi nie grającymi. Doll i Mayr (1987): Przewaga szachistów w testach inteligencji nad grupą osób nie grających w szachy.
BADANIA
Frydman, M., Lynn, R. (1992). The general intelligence and spatial abilities of gifted young Belgian chess players. British Journal of Psychology, 83, 233-235. Doll, J., Mayr, U. (1987). Intelligenz und Schachleistung – eine Untersuchung an Schachexperten. Psychologische Beiträge, 29, 270-289.
IV. METODA 9 WSKAŹNIKÓW
POSTULAT
SZACHY SZKOŁĄ MYŚLENIA
I CHARAKTERU
MEMENTO W CYFROWEJ ERZE
NICOLAS CARR: Płytki umysł. Jak Internet wpływa na nasz mózg? MANFRED SPITZER: Cyfrowa demencja. GARY SMALL, GIGI VORGAN: iMózg. Jak przetrwać technologiczną przemianę współczesnej umysłowości. SZYMON WÓJCIK: Problem nadużywania Internetu. W: Nadmierne korzystanie z komputera i Internetu przez dzieci i młodzież.
KŁOPOTY Z KONCENTRACJĄ
CORAZ KRÓTSZE I UBOŻSZE WYPOWIEDZI
PROBLEMY Z PRZYSWAJANIEM DŁUGICH TEKSTÓW
PŁYTKIE MYŚLENIE
MEMENTO W CYFROWEJ ERZE
Komórki, komputery, TV, video,
surfowanie
7 godzin
dziennie
Jaki wpływ będzie wywierało nadmierne korzystanie z komputerów, ultrabooków, konsoli, smartfonów na umiejętność koncentracji ludzi dorosłych, a zwłaszcza dzieci i młodzieży?
ANTIDOTUM: MYŚLEĆ SZERZEJ I DALEJ
ADRIAAN DE GROOT
PSYCHOLOGIA MYŚLENIA
Thought and Choice in Chess (1965)
1914 - 2006
5 ± 2
MOMENTY KRYTYCZNE W PARTII
DRZEWA DECYZYJNE
DRZEWA DECYZYJNE
DRZEWO DECYZYJNE
Proponują
kartę
Payback
Przyjmuję
i otrzymuję
punkty
Za punkty
otrzymuję
zniżki
Widzę, że nieco
oszczędzam !
Oni
otrzymują
informacje
o mnie
Dopasowują
reklamy
do moich
nawyków
zakupowych
Reklama działa – wydaję więcej
pieniędzy !
LINIA CZASU
WCZORAJ – DZIŚ – JUTRO – POJUTRZE
POLICZ KONSEKWENCJE…
„EFEKT MOTYLA”
ZAWSZE MAMY PLAN A, B, C
Co zrobić?
Wybór
wariantu
i działanie
Wariant A
Wariant B
Wariant C
ANDRZEJ MODZELAN:
OSIĄGNIĘCIA SZKOLNE UCZNIÓW
OBJĘTYCH PROGRAMEM NAUKI GRY W SZACHY
W TRZECH PIERWSZYCH LATACH NAUCZANIA
W SZKOLE PODSTAWOWEJ NR 13
W GORZOWIE WIELKOPOLSKIM
1. Rozwój zainteresowań 2. Aktywność twórcza 3. Rozwijanie pamięci i uwagi 4. Rozwój wyobraźni wzrokowej i koncentracji 5. Myślenie logiczno-wyobrażeniowe 6. Rozwój pozytywnych sfer osobowości 7. Konsekwencja i wytrwałość w działaniu 8. Aspekty wychowawcze
Pierwszy w historii Afroamerykanin, który otrzymał tytuł arcymistrza (w 1999 roku).
Maurice Ashley. Chess for Success: Using an Old Game to Build New Strengths in Children and Teens (Broadway Books, 2005)
SZACHY: 1. Rozwijają myślenie logiczne
2. Doskonalą umiejętność rozwiązywania problemów
3. Poprawiają koncentrację
4. Poszerzają wyobraźnię i kreatywność
5. Rozwijają zdolność do przewidywania konsekwencji
6. Wspierają wykształcenie się samodzielności
7. Wspierają procesy pamięciowe
8. Wzmacniają obraz siebie
9. Wzmacniają umiejętność odraczania gratyfikacji
Maurice Ashley. Chess for Success: Using an Old Game to Build New Strengths in Children and Teens (Broadway Books, 2005)
Można postawić hipotezę, że szachiści, jako doświadczeni w planowaniu kolejnych posunięć na szachownicy, będą też skuteczniejsi od nie-szachistów w planowaniu kolejnych kroków w innych dziedzinach życia (Holding 1985a, Holding, Pfau 1985b).
BADANIA
Holding, D. (1985). The psychology of chess skill. Hillsdale, NJ: Erlbaum. Holding, D., Pfau, H. (1985). Thinking ahead in chess. The American Journal of Psychology, Vol. 98, No. 2 (Summer), 271-282.
1. Grupa specjalistyczna – 4 szkoły muzyczne
2. Grupa, która nie zdała egzaminu do Gr. 1.
3. Nauka w szkołach ogólnokształcących
4. Nauka w szkołach ogólnokształcących
5. Uczniowie, przerywający naukę po 2 latach
GRUPY MUZYCZNE
CZAS NAUKI
Wiek w latach Średni czas nauki dziennie (minuty)
Grupa 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16
I. 17,3 22,8 26,7 34,5 46,6 65,9 85,3 107,0 123,1 130,1 172,1 191,8 208,7
II. 22,5 14,7 15,6 24,4 32,3 40,5 55,4 55,6 66,3 74,9 95,4 125,7 167,1
III. 10,0 8,7 13,1 19,5 27,1 33,3 43,0 49,6 66,8 78,5 81,1 72,7 49,7
IV. 5,0 9,7 10,1 17,3 20,8 22,6 24,2 25,7 31,1 25,3 29,5 29,2 24,8
V. 10,0 8,7 7,2 17,5 15,9 15,5 16,2 14,3 16,8 14,7 15,0 31,3
John Sloboda (2008). Wykłady z psychologii muzyki. Warszawa: Uniwersytet Muzyczny Fryderyka Chopina.
73
KUMULACYJNY EFEKT... DZIEŃ TYDZIEŃ ROK 5’ 35’ 30 GODZ. 10’ 70’ 60 GODZ. 30’ 210’ 182 GODZ. 60’ 420’ 365 GODZ. (45 DNI NAUKI)
Zwycięzca 6000
1500
1500
1500
Happy Looser 1500
CEL
2016
2015
2014
2013
PLAN PN WT ŚR CZ P S N SUMA
Debiuty - Białymi 1 1
Debiuty - Czarnymi 1 1
Analiza własnych partii 1 1
Partie Mistrza 1 1
Rozwiązywanie kombinacji 1 1
Strategia 5 5
Końcówki 5 5
SUMA 15
REALIZACJA PN WT ŚR CZ P S N SUMA
Debiuty - Białymi 1 1
Debiuty - Czarnymi 1 1
Analiza własnych partii 1 1
Partie Mistrza 1 1
Rozwiązywanie kombinacji 1 1
Strategia 6 6
Końcówki 5 5
SUMA 16
UMIEJĘTNOŚĆ GODZINY
Harmonijka 50
Czytanie nut 150
Gitara 150
Trąbka 300
Fortepian 450
Puzon 600
Saksofon altowy 600
Kung Fu 600
Śpiew 900
Wioloczela 900
Flet 1200
Skrzypce 1900
SZACUNKI NOWOJORSKICH NAUCZYCIELI MUZYKI
Unikaj złych nawyków ...
N. Krogius
Średnia
rozpoczęcia
nauki: Start
Osiągnięcie
poziomu
GM
Czas do
poziomu
GM
Wcześniej zaczynający naukę: 6,5 22,8 16,3
Później zaczynający naukę: 13,6 25,3 11,7
Im szybciej dziecko zaczyna naukę, tym więcej czasu spędzi do momentu osiągnięcia poziomu arcymistrzowskiego``.
N. Krogius: Psychology in chess. New York 1976.
SZACHY I CZAS TRENINGU
Osiągnięcie
poziomu mistrzowskiego:
3.016
11.053
godziny 23.608
34 argentyńskich szachistów
Fernand Gobet, Guillermo Campitelli: The Role of Domain-Specific Practice, Handedness, and Starting Age in Chess. Developmental Psychology, 2007, Vol. 43, No. 1, 159–172.
KRYTYCZNY OKRES STARTU
Warto zaczynać wcześniej !
Czas rozpoczęcia poważnej gry
N Wiek
Arcymistrzowie 3 11,3
Mistrzowie międzynarodowi 9 10,3
Mistrzowie FIDE 13 11,6
Szachiści sklasyfikowani 39 14,2
Szachiści nie sklasyfikowani 36 18,6
100 Argentyńskich szachistów
Fernand Gobet, Guillermo Campitelli: The Role of Domain-Specific Practice, Handedness, and Starting Age in Chess. Developmental Psychology, 2007, Vol. 43, No. 1, 159–172.
KRYTYCZNY OKRES STARTU
Warto zaczynać wcześniej !
Prawdopodobieństwo osiągnięcia poziomu
GM lub IM
Szachiści rozpoczynający naukę przed 12 r. ż. 1 do 4
Szachiści rozpoczynający naukę po 12 r. ż. 1 do 55
100 argentyńskich szachistów
Fernand Gobet, Guillermo Campitelli: The Role of Domain-Specific Practice, Handedness, and Starting Age in Chess. Developmental Psychology, 2007, Vol. 43, No. 1, 159–172.
KRYTYCZNY OKRES STARTU
Warto zaczynać wcześniej !
100 argentyńskich szachistów
Fernand Gobet, Guillermo Campitelli: The Role of Domain-Specific Practice, Handedness, and Starting Age in Chess. Developmental Psychology, 2007, Vol. 43, No. 1, 159–172.
Poziom mistrzowski
Szachiści rozpoczynający naukę przed 12 r. ż. 75,60 %
Szachiści rozpoczynający naukę po 12 r. ż. 54,50 %
NAWYKI…
www.janprzewoznik.pl:
Kwestionariusz mistrza
Plan tygodniowy – Excel
Zarządzanie karierą przez role – Excel
Savoir vivre !
Szacunek !
Wrażliwość !
1.H:h8 Wb5
1.H:h8 Wb5 2.b4 W:b4+ 3.a:b4 H:b4+ 4.Ka1 Ha3+ 5.Kb1 Ha2 mat
1.H:h8 2.Ka1 W:b2 3.c4 Hb3 – +
1.H:h8 Wb5 2.Wce1 W:b2+ 3.Kc1 Wb1+ 4.Kd2 Ha5 – +
1.H:h8 Wb5 – +
1.H:h8 Wb5 – +
1.H:h8 Wb5 2.Wce1 W:b2+ 3.Kc1 Wb1+ 4.Kd2 – +
1.He5
1.Hf4
1.Hg3
1.W:f7 DRZEWO DECYZYJNE
d ——— 1.H:h8 Wb5
d ——— 1.H:h8 Wb5 2.b4 W:b4+ 3.a:b4 H:b4+ 4.Ka1 Ha3+ 5.Kb1 Ha2 mat
d ——— 1.H:h8 2.Ka1 W:b2 3.c4 Hb3 – +
d ——— 1.H:h8 Wb5 2.Wce1 W:b2+ 3.Kc1 Wb1+ 4.Kd2 Ha5 – +
d ——— 1.H:h8 Wb5 – +
d ——— 1.H:h8 Wb5 – +
d ——— 1.H:h8 Wb5 2.Wce1 W:b2+ 3.Kc1 Wb1+ 4.Kd2 – +
b ——— 1.He5
e ——— 1.Hf4
f ——— 1.Hg3
a ——— 1.W:f7
Dmax = 10 pół-posunięć = najdłuższy wariant
d ——— 1.H:h8 Wb5
d ——— 1.H:h8 Wb5 2.b4 W:b4+ 3.a:b4 H:b4+ 4.Ka1 Ha3+ 5.Kb1 Ha2 mat
d ——— 1.H:h8 2.Ka1 W:b2 3.c4 Hb3 – +
d ——— 1.H:h8 Wb5 2.Wce1 W:b2+ 3.Kc1 Wb1+ 4.Kd2 Ha5 – +
d ——— 1.H:h8 Wb5 – +
d ——— 1.H:h8 Wb5 – +
d ——— 1.H:h8 Wb5 2.Wce1 W:b2+ 3.Kc1 Wb1+ 4.Kd2 – +
b ——— 1.He5
e ——— 1.Hf4
f ——— 1.Hg3
a ——— 1.W:f7
N = 11 GAŁĘZIE DRZEWA DECYZYJNEGO
FORMUŁA SUKCESYWNYCH
PROPOZYCJI ROZWIĄZANIA
PRZYKŁAD
d-d-d-d-d-d-d-d-b-e-f-a-a-a-a-a-a-a-a-a-a-a-a-a-a-a-a-a-a-a-a-
a-a-a-a-a-b-b-b-b-b-b-b-b-b-b-b-b-a-b-a-a-a
CZAS NA REFLEKSJĘ I WNIOSKI
JEŚLI PATRZYSZ W OTCHŁAŃ, TO PAMIĘTAJ, ŻE OTCHŁAŃ TEŻ PATRZY NA CIEBIE !
Alexander Cockburn: Idle Passion: Chess and the Dance of Death
Plume 1975
Pańczyk – Schurade, Zakopane
DZIĘKUJĘ ZA WSPÓŁPRACĘ !
DO ZOBACZENIA.
www.janprzewoznik.pl