www Sai Veda net

86
CONTENTS Aruṇapraśhnaḥa.......................................................... 1 Anuvākaḥa 1 Sūkta 1 ................................ 1 Anuvākaḥa 2 Sūkta 4 ................................ 5 Anuvākaḥa 5 Sūkta 1 .............................. 10 Anuvākaḥa 7 Sūkta 3 .............................. 15 Anuvākaḥa 8 Sūkta 6 .............................. 21 Anuvākaḥa 9 Sūkta 6 .............................. 25 Anuvākaḥa 11 Sūkta 1 ............................ 30 Anuvākaḥa 12 Sūkta 2 ............................ 35 Anuvākaḥa 14 Sūkta 2 ............................ 41 Anuvākaḥa 17 Sūkta 2 ............................ 46 Anuvākaḥa 21 Sūkta 1 ............................ 51 Anuvākaḥa 22 Sūkta 6 ............................ 55 Anuvākaḥa 23 Sūkta 4 ............................ 61 Anuvākaḥa 24 Sūkta 3 ............................ 66 Anuvākaḥa 26 Sūkta 4 ............................ 71 Anuvākaḥa 27 Sūkta 6 ............................ 76 Anuvākaḥa 31 Sūkta 4 ............................ 80 www Sai Veda net

Transcript of www Sai Veda net

CONTENTS

Aruṇapraśhnaḥa .......................................................... 1

Anuvākaḥa 1 Sūkta 1 ................................ 1

Anuvākaḥa 2 Sūkta 4 ................................ 5

Anuvākaḥa 5 Sūkta 1 .............................. 10

Anuvākaḥa 7 Sūkta 3 .............................. 15

Anuvākaḥa 8 Sūkta 6 .............................. 21

Anuvākaḥa 9 Sūkta 6 .............................. 25

Anuvākaḥa 11 Sūkta 1 ............................ 30

Anuvākaḥa 12 Sūkta 2 ............................ 35

Anuvākaḥa 14 Sūkta 2 ............................ 41

Anuvākaḥa 17 Sūkta 2 ............................ 46

Anuvākaḥa 21 Sūkta 1 ............................ 51

Anuvākaḥa 22 Sūkta 6 ............................ 55

Anuvākaḥa 23 Sūkta 4 ............................ 61

Anuvākaḥa 24 Sūkta 3 ............................ 66

Anuvākaḥa 26 Sūkta 4 ............................ 71

Anuvākaḥa 27 Sūkta 6 ............................ 76

Anuvākaḥa 31 Sūkta 4 ............................ 80

ww

w S

ai V

eda

net

ww

w S

ai V

eda

net

1

Aruṇapraśhnaḥa

––––––––––––––––––––––– –––––––––––––––––––––––

[KYV TA Prapā�haka�a 1]

[१-०-०] [1-0-0]

� �ि� � ����� � � ���� � ���� । �ि� ��ँ� ������� � �ऽ�� । � bhad’ra�’ kar’ēbhiśh’ śh�uyāma dēvā-�a |

bhad’ram’ paśh’yēmāk’�habhir’yajat’rā-�a |

�"#$#%$&' �(���)*�'+,��� - । ./��� ����0�1� ���� �� - । sthiraira�’gaiīs’tu�h’�uvāgm’sas’tanūbhi�i |

vyaśhēma dēvahitañ’ yadāyu�u |

2�' + , 345� �67ौ���� । 2�' +�---- �,9� ��:������ । svas’ti na , in’drō v�d’dhaśh’ravā-�a |

svas’ti na[fp]’ pū�hā viśh’vavēdā-�a |

2�'+'�;< , =�#�(+ ���� । 2�' +5 >60?�1�� �@�1 � । svas’tinas’tārk’�hyō , ari�h’�anēmi�i |

svas’ti nō b�has’patir’dadhātu |

� /��A ---- /��A---- /��A� - ॥ � śhā-n’tiśh’ śhā-n’tiśh’ śhā-n’ti�i || ["-"-"] [1-1-1]

� �ि� � ����� � � ���� � ���� । �ि� ��ँ� ������� � �ऽ�� । � bhad’ra�’ kar’ēbhiśh’ śh�uyāma dēvā-�a |

bhad’ram’ paśh’yēmāk’�habhir’yajat’rā-�a |

�"#$#%$&' �(���)*�'+,��� - । ./��� ����0�1� ���� ��- । sthiraira�’gaiīs’tu�h’�uvāgm’sas’tanūbhi�i |

vyaśhēma dēvahitañ’ yadāyu�u |

Aruṇapraśhnaḥa w

ww

Sai

Ved

a ne

t

2

Aruṇapraśhnaḥa

2�' + , 345� �67ौ���� । 2�' +�---- �,9� ��:������ । svas’ti na , in’drō v�d’dhaśh’ravā-�a |

svas’ti na[fp]’ pū�hā viśh’vavēdā-�a |

2�'+'�;< , =�#�(+ ���� । 2�' +5 >60?�1�� �@�1 � । svas’tinas’tārk’�hyō , ari�h’�anēmi�i |

svas’ti nō b�has’patir’dadhātu |

C��������� *���&- । = D��D���15E� �1� - ॥ १ ॥ āpamāpāmapas’ sar’vāā�a |

as’mādas’māditō (a)muta�a || 1 ||

[१-१-२] [1-1-2]

= �G�� �� �H *,� ��H । *0 *��IJ#�7���� । ��K:�� #�ँ��1��� । ag’nir’vāyuśh’cha sūr’yaśh’cha |

saha sañ’chas’karard’dhiyā |

vāy’vaśh’vā raśh’mipataya�a |

�#L&M�N�+5 , =ि�� 0� । ���L� ����+*,��#L� । � �ऽ�O��� � � * �1 । marīīch’yāt’mānō , ad’ruha�a |

dēvīr’bhuvanasūvarī-�i | put’ravat’vāya mē suta |

�0�+�PL� ��0���+�� । �0*5 ��0*Q�- । mahānām’nīr’mahāmānā-�a | mahasō mahasas’sva�a |

���L� �� �R*,��#L� । � �ऽ�O��� � � * �1 ॥ २ ॥ dēvī[fp]’ par’jan’yasūvarī-�i | put’ravat’vāya mē suta || 2 ||

[१-१-३] [1-1-3]

= ��T ���U��� #�� - । = ��T ���U���#V� W̎ । apāśh’nyu�h’imapā rak’�ha�a |

apāśh’nyu�h’imapāragham’m | ww

w S

ai V

eda

net

3

Aruṇapraśhnaḥa

=��̎य���� I���1�� W̎ । =��� ��L�#15 �0�1 । apāāgh’rāmapa chāvar’tim’m | apadēvīritō hita |

�ळ�� � ��L# L �1�[H । � ���+ � � ��*,��#L� । vaj’ran’ dēvīrajītāgeśh’cha | bhuvanan’ dēvasūvarī-�i |

C��\�+����1� � ��L� W । �5�+�+5]�� ��L9�1 । ādit’yānaditin’ dēvīm | yōninōrdh’vamudī�hata |

�/ ��+ँ/A��� ��A � । ��.� , C� , ^9�@�� । śhivānaśh’śhan’tamā bhavan’tu |

div’yā , āpa , ō�hadhaya�a |

* ��6_L�� *#�21L । �� 1 � .5�� *�`�/� ॥ ३ ॥ sum�&īkā saras’vatī | mā tēv’ vyōma san’d�śhi || 3 ||

[१-२-१] [1-2-1]

D6�1�---- ू\��� $�1b� W̎ । =+ ����+H1 �(�� W । sm�ti[fp]’ prat’yak’�hamaitih’yam’m |

anumānaśh’chatu�h’�ayam |

c1 $#����\�d_e� W । *�f�#�� ��@�̎g1� । ētairādit’yama’&alam | sar’vairēva vidhāās’yatē |

*,�< �#L ��I����h � । *� �D�̎i���+���@ । sūr’yō marīchimādat’tē | sar’vas’māād’bhuvanādadhi |

1g�� ������/�9 � । D61� ���e��/�9� � W । tas’yā[fp]’ pākaviśhē�hēa | sm�ta�’ kālaviśhē�haam |

+�L� ू����j��I1 W । = �k�̎lm1 � ��n� ॥ ४ ॥ nadīvap’ prabhavāt’kāchite |

ak’�hay’yāāt’syan’datē yathā || 4 || ww

w S

ai V

eda

net

4

Aruṇapraśhnaḥa

[१-२-२] [1-2-2]

1�pq5E��*�����A । *5rs1L � + �+�1 ��1 � । tān’nad’yō (a)bhisamāyan’ti | sōrus’satī na nivar’tatē |

c�p�+�*�� �t�+�� । ��e�s���u#[ �ौ�1�� । ēvan’nānāsamut’thānā-�a |

kālās’sa*’vat’sarag’geśh’ śhritā-�a |

= �/H ��0/ H । *��� *����v�1� W । auśhaśh’cha mahaśhaśh’cha | sar’vē samavayan’tritam |

*1 $&s�fs�����(� । wrs�p �+�1 ��1 � । sataiīs’sar’vais’samāvi�h’�a�a | ūrus’san’na nivar’tatē |

=�@*��u�#� ��q�1 W । 1���� e� � ॥ x ॥ adhisa*’vat’sara*’ vid’yā-te | tadēva lak’�haē || 5 ||

[१-२-३] [1-2-3]

= ���H ��0�iH । *��y� z� ू`ँ��1 � । *��u#� �ू\�� । aubhiśh’cha mahad’bhiśh’cha |

samārū&ha[fp]’ prad�śh’yatē |

sa*’vat’sara[fp]’ prat’yak’�hēa |

+��@*�{� ू`ँ��1 � । �|#5� ���}� @� ��%� । c1~�r e�� � W । nādhisat’tva[fp]’ prad�śh’yatē |

pa�arō vik’lidha[fp]’ pi�’ga�a | ētad’varualak’�haam |

�ऽ $1���`ँ��1 � । *0ॐ�� 1ऽ +L��1 � । c�)�0 �/#5 +��+� � �� � । yat’raitadupad�śh’yatē | sahas’ran’ tat’ra nīyatē |

ēkagm’hi śhirō nānā mukhē | w

ww

Sai

Ved

a ne

t

5

Aruṇapraśhnaḥa

�6 �� 1�`1 �e�� � W ॥ � ॥ k�t’snan’ tad�tulak’�haam || 6 ||

[१-२-४] [1-2-4]

���1s��&�4��� । ��1�� O�� ��b�1 � । ubhayatas’sap’tēēn’driyāi | jal’pitan’ tvēva dih’yatē |

/�}�6 U� *���u#g । ��� �����5� ��: ��5� । śhuk’lak��h’ē sa*’vat’saras’ya |

dak’�hiavāmayō[fp]’ pār’śhvayō-�o |

1g$9� ����1 । / � ब� 1 �� , = Rq� 1� 1 �� , = R1 W । tas’yai�hā bhavati |

śhuk’ran’ tē , an’yad’yajatan’ tē , an’yate |

��9 ��y� � , =0�+L q��#����* । ��:� �0 ���� , =���* 2@��� । vi�hurūpē , ahanīd’ dyaurivāsi |

viśh’vā hi māyā , avasis’ svadhāva�a |

�ि� 1 �� � ,9�p0 #��1#���1� । +�ऽ � ���+� W । + �,9� । + �/��- । bhad’rā tē pū�han’niha rātiras’tviti | nāt’ra bhuvanam |

na pū�hā | na paśhava�a |

+���\s��u# , c� ू\�� �ू�1��� ��q�1 W । c1~$ *��u#g �ू�1��) y�� W । nādit’yas’sa*’vat’sara , ēvap’ prat’yak’�hēap’

priyatama*’ vid’yā-te |

ētad’vai sa*’vat’saras’yap’ priyatamagm’ rūpam |

ww

w S

ai V

eda

net

6

Aruṇapraśhnaḥa

�5Eg �0�+n � , ��l���+5 ���1 । 3�� � �d�� ��� r���1 । 1��0#� � �q�1 W ॥ � ॥ yō (a)s’ya mahānar’tha , ut’pat’syamānō bhavati |

idam’ pu’ya�’ kuru�h’vēti |

tamāharaan’ dad’yā-te || 7 ||

[१-३-१] [1-3-1]

*��� �+�� *�n����#�� � W । 9_��q�� , �9��5 ��� � , 3�1� । sākañ’jānāgm’ sap’tathamāhurēkajam |

�ha&ud’yamā , ��hayō dēvajā , iti |

1�9����(��+ ���0�1��+ @��/� । "�ऽ � #�� A� ���6� 1��+ y�/� । tē�hāmi�h’�āni vihitāni dhāmaśha�a |

sthāt’rē rējan’tē vik�tāni rūpaśha�a |

�5 + �� ��� � , =����n1� । *�� *�����ॄ�L1 W । kō nu mar’yā , amithita�a | sakhā sakhāyamab’ravī-te |

0���5 , = D�L �91 � । ��'\� � *�� ���� *����� W । jahākō , as’madī�hatē |

yas’tit’yāja sakhividagm’ sakhāyam |

+ 1g� ��M��� ���5 , =��' । ��L� � 5\e�� � 5�1 ॥ � ॥ na tas’ya vāch’yapi bhāgō , as’ti |

yadīgm’ śh�ōt’yalakagm’ śh�ōti || 8 ||

[१-३-२] [1-3-2]

+ �0 ू� ��� * ��6 1g ������1� । � 1 �# W�� 1 �+� + �q���+� । na hip’ pravēda suk�tas’ya pan’thāmiti |

�tur’�tunā nud’yamāna�a | ww

w S

ai V

eda

net

7

Aruṇapraśhnaḥa

��+�+�����@���� । 9�(H �ऽ)/��� ���� । vinanādābhidhāva�a |

�ha�h’�iśh’chat’ trigm’śhakā val’gā-�a |

/� }�6� U� I 9��(��� । *�#���� $ � #���� । śhuk’lak��h’au cha �hā�h’�ikau |

sārāgavas’trair’jaradak’�ha�a |

�*A5 �* ����s0 । *��u#g� *��1 �� । vasan’tō vasubhis’saha | sa*’vat’saras’ya savitu�u |

ू $9�6 ��n�� D6�1� । = �,+����1 �\R�+ W ॥ � ॥ prai�hak�t’prathamas’ sm�ta�a |

amūnādayatēt’yan’yā-ne || 9 ||

[१-३-३] [1-3-3]

= �,[H� ��##��1� । c1� ��I� �ू� ��A� । amūgeśh’cha parirak’�hata�a |

ētā vācha[fp]’ prayuj’yan’tē |

�ऽ $1���`ँ��1 � । c1��� ��� �+L��1 W । yat’raitadupad�śh’yatē | ētadēva vijānīyā-te |

ू�� �� ��e�� ��� � । ��/� 9 � 1 �� �;��� । pramāa�’ kālapar’yayē | viśhē�haan’ tu vak’�hyāma�a |

� 1,+��& 1�p>5@�1 । / �}��*�� rि� � । �tūnāān’ tan’nibōdhata | śhuk’lavāsā rud’ragaa�a |

मL�� ��EE�1 �1 � *�0 । �+ 0��6�n��L) *�� �� W ॥ १० ॥ grī�h’mēā (ā)var’tatē saha |

nijahan’p�thivīgm’ sar’vām || 10 || ww

w S

ai V

eda

net

8

Aruṇapraśhnaḥa

[१-३-४] [1-3-4]

�5�19�̎Eू�1��+� *� । ��: y��� � ��*���* । jyōti�hāā (a)p’ratikh’yēna sa�a | viśh’varūpāi vāsāgm’si |

C��\�+��& �+>5@�1 । *��u#L �� �� ��e� W । ādit’yānāān’ nibōdhata | sa*’vat’sarīa�’ kar’maphalam |

�9� ���� ���1�� *0 । =���5� ���I�� ��#� । var’�hābhir’dadatāgm’ saha |

adu[hk]’khō du[hk]’khachak’�huriva |

1��� �L1 , 3� `ँ��1 � । /L1 �+�̎.n���p� । tad’mā pīta , iva d�śh’yatē | śhītēnāāv’yathayan’niva |

rr��� , 3� `ँ��1 � ।  ���1�& ¡e�1H $ � । rurudak’�ha , iva d�śh’yatē |

hlādayatēēj’ jvalataśh’chaiva |

/�¢1�H�g I� ��9L । �� � $ ू � �ॅ[ँ�A� । śhām’yataśh’chās’ya chak’�hu�hī |

yā vaip’ prajāb’ bhrag’geśh’yan’tē |

*��u#�h� �ॅ[ँ�A� । ��- ू�1��1¤�A । sa*’vat’sarāt’tāb’ bhrag’geśh’yan’tē |

yā[fp]’ pratiti�h’�han’ti |

*��u#� 1�� ू�1��1¤�A । �9� �¥� , 3\n �� ॥ ११ ॥ sa*’vat’sarē tā[fp]’ pratiti�h’�han’ti |

var’�hābh’ya , it’yar’tha�a || 11 ||

ww

w S

ai V

eda

net

9

Aruṇapraśhnaḥa

[१-४-१] [1-4-1]

=����- �5�t�1g$� । ��ू*�p � �+L�+��� । ak’�hidu[hk]’khōt’thitas’yaiva | vip’rasan’nē kanīnikē |

C¦� I�§� � +��' । � �, ��& 1�p>5@�1 । ā�’ktē chād’gaan’ nās’ti | �bhūāān’ tan’nibōdhata |

�+�����+� ��*���* । = 01���+ �+>5@�1 । kanakābhāni vāsāgm’si | ahatāni nibōdhata |

=p�¨L1� �6©L1 । = 0� �5� L�+ �ू�� । an’namaśh’nīta m�j’mīta | aha*’ vō jīvanap’rada�a |

c1� ��I� �ू� ��A� । / #q�ऽ5�`ँ��1 � ॥ १२ ॥ ētā vācha[fp]’ prayuj’yan’tē |

śharad’yat’rōpad�śh’yatē || 12 ||

[१-४-२] [1-4-2]

=��@,ªA5E��«�A , 3� । ��1��A5 �r§� �� । abhidhūn’van’tō (a)bhigh’nan’ta , iva |

vātavan’tō marud’gaā-�a |

=� �15 �1 ���9 �� ������ । *p7�s0 ��`/� 0 । amutō jētumi�humukhamiva |

san’nad’dhās’saha dad�śhē ha |

=�]'$� ��'�� f�#� । ���/ ��*�- ����¬+� । apadh’vas’tair’vas’tivar’airiva |

viśhikhāsa[hk]’ kapar’dina�a |

=ब�7g �5l���+g । ब�7g��� e5�0�+L । ak’rud’dhas’ya yōt’syamānas’ya | krud’dhas’yēva lōhinī | w

ww

Sai

Ved

a ne

t

10

Aruṇapraśhnaḥa

0��1H� ��9L ��q�1 W । = ­�5&- ��� 5�#�� ॥ १३ ॥ hēmataśh’chak’�hu�hī vid’yā-te |

ak’�hayōō�o , k�hipaōriva || 13 ||

[१-४-३] [1-4-3]

��� ��� � ���e5�� 9 � । �+,+��� ���� �6�0� । dur’bhik’�han’ dēvalōkē�hu | manūnāmudaka�’ g�hē |

c1� ��I� �ू��AL� । � $q �15� ���A / $�/�#L� । ētā vācha[fp]’ pravadan’tī-�i |

vaid’yutō yān’ti śhaiśhirī-�i |

1� , = �G� �����+� , =ª$&�1 । 30 L ���������#�ँ�p W । tā , ag’ni[fp]’ pavamānā , an’vaiīk’�hata |

iha jīvikāmaparipaśh’yan’ne |

1g$9� ����1 । 30�0 ��Q1�*� । tas’yai�hā bhavati | ihēha vas’svatapasa�a |

�r� 1s,� ��OI� । /��� *ूn� , C�6� � ॥ १४ ॥ marutas’sūr’yat’vacha�a | śhar’ma sap’rathā , āv�ē || 14 ||

["-#-"] [1-5-1]

=�1�1�ॆ�� � ��*���* । = �(���ळ/ 1�«� I । atitām’rāi vāsāgm’si | a�h’�ivaj’riśhatagh’ni cha |

��: � � ��� �� �ू0#�A । = �G� �¯� , = *H�1 । viśh’vē dēvā vip’raharan’ti | ag’nijih’vā , asaśh’chata |

+ $� ���5� + �\ �� । + #� � ��r 5 ��� �� । naiva dēvō na mar’tya�a | na rājā varuō vibhu�u | w

ww

Sai

Ved

a ne

t

11

Aruṇapraśhnaḥa

+��G+�45 + �����+� । ��16°� ±+ ��q�1 � । nāg’nir’nēn’drō na pavamāna�a |

māt�k’kat’chana vid’yatē |

��.g$�� @+ ��#��² �� । �6�n.����#� �ौ1� ॥ १x ॥ div’yas’yaikā dhanurārt’ni�i |

p�thiv’yāmaparāśh’ śhritā || 15 ||

[१-x-२] [1-5-2]

1g�45 ��ॆ�y� � । @+ ��� � ���³+ �́�� W । tas’yēn’drō vam’rirūpēa | dhanur’jyāmachhinat’svayam |

1���4@+ ���#\�� W । = ॅ�� �9 � I��1 � । tadin’dradhanurit’yaj’yam | abh’ravar’ē�hu chak’�hatē |

c1��� /��5>� �0��?\g । c1ि�� िg @+ �� । ētadēva śhañ’yōr’bār’has’pat’yas’ya |

ētad’rud’ras’ya dhanu�u |

rिg� O�� @+ ��#��² �� । �/# , ����� �9 । rud’ras’yat’ tvēva dhanurārt’ni�i | śhira , ut’pipē�ha |

* �ू�µ�<�E��1 W । 1D�qs �ू�µ�� � �¶ �+ � �1 � । sap’ pravar’gyō (a)bhavate |

tas’mād’yas’sap’ravar’gyēa yaj’ñēna yajatē |

rिg * �/#- ू�1��@��1 । + $+� rि , Cr� �5 ���1 । � , c�� � ��� ॥ १� ॥ rud’ras’ya sa śhira[fp]’ pratidadhāti |

nainagm’ rud’ra , ārukō bhavati | ya , ēva*’ vēda || 16 || ww

w S

ai V

eda

net

12

Aruṇapraśhnaḥa

[१-�-१] [1-6-1]

= \,]� ��5E�1�#H�1 W । �/�/�#� ू`ँ��1 � । + $� y�� +� ��*���* । at’yūrdh’vāk’�hō (a)tiraśh’chā-te |

śhiśhira[fp]’ prad�śh’yatē |

naiva rūpan’ na vāsāgm’si |

+ I� ��- ू�1`ँ��1 � । = R5R� 1 � +� �0[ॐ�1� । *1'�·��e�� � W । na chak’�hu[fp]’ pratid�śh’yatē |

an’yōn’yan’ tu na hig’ges’rāta�a |

satas’tad’dēvalak’�haam |

e5�015E�­ /��#/L�U�� । *,� �g5���+ � �ू�1 । lōhitō (a)k’�hi śhāraśhīr’�hi�i |

sūr’yas’yōdayanam’ prati |

O� �#5�9�R ̧ �e��� W । O� �#5��9 �+ �+ ����� W ॥ १� ॥ tva�’ karō�hin’yañ’jalikām |

tva�’ karō�hi nijānukām || 17 ||

[१-�-२] [1-6-2]

�+ �+ ��� � �&R ̧ �e�� । =�L ��I� ���*�1��� �1 । nijānukā mēēn’yañ’jalikā | amī vāchamupāsatāmiti |

1D$ *� � , �1�5� +�A� । ��� ����#O���� �#5@�� W । tas’mai sar’va , �tavō naman’tē |

mar’yādākarat’vāt’prapurōdhām |

ॄ�¹ � , Cº5�1 । � , c��� � �� । brām’haa , āp’nōti | ya , ēva*’ vēda | w

ww

Sai

Ved

a ne

t

13

Aruṇapraśhnaḥa

* �» *��u# , c1 $s�+�+L ���s0 । 34�� *�� �¼���+����0�1 । sa khalu sa*’vat’sara , ētais’sēnānībhis’saha |

in’drāya sar’vān’kāmānabhivahati |

* ि½� । 1g$9� ����1 ॥ १� ॥ sad’ drap’sa�a | tas’yai�hā bhavati || 18 ||

[१-�-३] [1-6-3]

=��ि½5 , =�/� �1L ���1¤1 W । 3��+� �6 U5 �/���- *0ॐ $&- । avad’rap’sō , agm’śhumatīmati�h’�hate |

iyāna[hk]’ k��h’ō daśhabhis’ sahas’raiī�i |

C�1 ���4- /M� @��A� W । ��¾ ��0 1� +6� ��n�ि��� �1 । āvar’tamin’draśh’ śhach’yā dhaman’tam |

upas’nuhi tan’ n�maāmathad’rāmiti |

c1� $� �4� *e��6�¿� *0 । =* �#����#�6H�1 । ētayaivēn’dras’ salāv�k’yā saha |

asurān’pariv�śh’chati |

�6�n�.�/ ���1L । 1��ª���"1� *��u#5 ���� I� । p�thiv’yagm’śhumatī |

tāman’vavas’thitas’ sa*’vat’sarō divañ’ cha |

+ $�����9�EEI����&A����*+� । =R5RD$& ि�b�1�� W । naiva*’vidu�hā (ā)chār’yāān’tēvāsinau |

an’yōn’yas’maiīd’ druh’yātām |

�5 ि� b�1 । ॅँ�1� 2��� �À5��1 W । yōd’ druh’yati | bhraśh’yatēs’ svar’gāl’lōkā-te | w

ww

Sai

Ved

a ne

t

14

Aruṇapraśhnaḥa

3\61 ���d_e��+ । *,� ��d_e�̎R�������� । =1 , w]�) *��+� �I+�� ॥ १� ॥ it’y�tuma’&alāni |

sūr’yama’&alāān’yākh’yāyikā-�a |

ata , ūrdh’vagm’ sanir’vachanā-�a || 19 ||

[१-�-१] [1-7-1]

C#5�5 ॅ� � �|#� - �1%� । 2 �#5 �5�19L��+ W� ����*� । ārōgōb’ bhrāja[fp]’ pa�ara[fp]’ pata�’ga�a |

svar’arōj’ jyōti�hīmāne vibhāsa�a |

1� , =D$ *�� ������1��A । w Á �0�+� , =+�Â�#�A , 3�1 । tē , as’mai sar’vē divamātapan’ti |

ūr’jan’ duhānā , anapas’phuran’ta , iti |

�ँ���5E(�� । * �0���r� +� 0��1 । kaśh’yapō (a)�h’�ama�a | sa mahāmērun’ na jahāti |

1g$9� ����1 । �h� �/��� �ँ�� #5I+���1 W । tas’yai�hā bhavati |

yat’tē śhil’pa�’ kaśh’yapa rōchanāvate |

3�4����� �Ãe� �Iऽ���+ � । ��DÄ,�� � , =�� ��1�s� *��� W ॥ २० ॥ in’driyāvat’pu�h’kalañ’ chit’rabhānu |

yas’min’tsūr’yā , ar’pitās’sap’ta sākam || 20 ||

[१-�-२] [1-7-2]

1�Dु� �+��@��ौ������ �1 । 1 � , =D$ *�� �ँ���Æ5�1�e��A� । tas’min’rājānamadhiviśh’rayēmamiti |

tē , as’mai sar’vē kaśh’yapāj’jyōtir’labhan’tē | ww

w S

ai V

eda

net

15

Aruṇapraśhnaḥa

1�Ä5�� �ँ�����@��+7���1 । ॅ'�����6� ��� $�� W । tān’tsōma[hk]’ kaśh’yapādadhinird’dhamati |

bhras’tākar’mak�divaivam |

ू� 5 L��+L�4�� L���+ । *� /L9 ��d��� ू� �� । prāō jīvānīn’driyajīvāni |

sap’ta śhīr’�ha’yā[fp]’ prāā-�a |

*,�� � , 3�\�I��� �� । =�ँ��0��1�Ä� *,̎�� ��+�1 । sūr’yā , it’yāchār’yā-�a |

apaśh’yamahamētān’tsap’ta sūūr’yāniti |

�Ç� <� ��l��+� । *�� ��H È���� ॥ २१ ॥ pañ’chakar’ō vāt’syāyana�a |

sap’takar’aśh’chap’ plāk’�hi�i || 21 ||

["-$-%] [1-7-3]

C+ �ौ��� , c� +� �ँ��� , 3�1 । ��� � � ����1 � । ānuśh’ravika , ēva nau kaśh’yapa , iti | ubhau vēdayitē |

+ �0 /��� ��� �0����r� �A �� W । =�ँ��0��1u,� ��d_e� ��#��1 ���+� W । na hi śhēkumiva mahāmēru�’ gan’tum |

apaśh’yamahamētat’sūr’yama’&alam’ parivar’tamānam |

��µ� �� ू�� ऽ�1� । �ÉA ��0���r� W । gār’gya[fp]’ prāat’rāta�a | gat’chhan’ta mahāmērum |

c�� � I� 01� W । ॅ� �|#�1�%� �+0+ � । ēkañ’ chājahatam | bhrājapa�arapata�’gā nihanē | w

ww

Sai

Ved

a ne

t

16

Aruṇapraśhnaḥa

�1¤p��1��A । 1D����0 1�Ê�1��� ॥ २२ ॥ ti�h’�han’nātapan’ti | tas’mādiha tap’tritapā-�a || 22 ||

[१-�-४] [1-7-4]

= � �ऽ �1#� । 1D����0�1�Ê�1��� । amut’rētarē | tas’mādihātap’tritapā-�a |

1�9��� �9� ����1 । *� *,�� � ����+ �ू���(�� । tē�hāmē�hā bhavati |

sap’ta sūr’yā divamanup’ravi�h’�ā-�a |

1�+ª��1� ��n���� ��� ���+ W� । 1 � , =D$ *�� V61���1��A । tānan’vēti pathibhir’dak’�hiāvāne |

tē , as’mai sar’vē gh�tamātapan’ti |

w Á �0�+� , =+�Â�#�A , 3�1 । *��O� s,�� � , 3�\�I��� �� । ūr’jan’ duhānā , anapas’phuran’ta , iti |

sap’tar’tvijas’sūr’yā , it’yāchār’yā-�a |

1�9��� �9� ����1 । *� ��/5 +�+��*,�� �� ॥ २३ ॥ tē�hāmē�hā bhavati | sap’ta diśhō nānāsūr’yā-�a || 23 ||

[१-�-x] [1-7-5]

*� 051��# , � �O �- । ���� , C��\�� � � *� । sap’ta hōtāra , �t’vija�a | dēvā , ādit’yā yē sap’ta |

1���� *5���L#�� , 3�1 । 1��Ë�P��� । tēbhis’ sōmābhīrak’�haa , iti | tadap’yām’nāya�a |

��Ì� , �1,̎+ W �#5�1 । dig’bhrāja , �tūūn’ karōti | w

ww

Sai

Ved

a ne

t

17

Aruṇapraśhnaḥa

c1�� $���61� *0ॐ*,� �1��� , 3�1 �$ �/����+� । ētayaivāv�tā sahas’rasūr’yatāyā ,

iti vaiśham’pāyana�a |

1g$9� ����1 । �Í��� , 34 1 � / 1)/ 1� �,�L&- । tas’yai�hā bhavati |

yad’dyāva , in’dra tē śhatagm’śhatam’ bhūmīī�i |

�1 g�� । +O�� ��ळÄ0ॐ� *,���&- ॥ २४ ॥ utas’ syu�u | nat’vā vaj’rin’tsahas’ragm’ sūr’yāā�a || 24 ||

[१-�-�] [1-7-6]

=+ �+ �1�( #5��*L , 3�1 । +�+��e%O�`1,+�� +�+��*,� �O� W । =(� 1 � .��*�1� , 3�1 । *,� ��d_e�R(��1 , w]�� W । 1 �9��� �9� ����1 । anunajātama�h’�a rōdasī , iti |

nānāli�’gat’vād�tūnān’ nānāsūr’yat’vam |

a�h’�au tuv’ vyavasitā , iti | sūr’yama’&alān’ya�h’�āta , ūrdh’vam |

tē�hāmē�hā bhavati |

�Iऽ� � ���+�� ������+L ��� W । I� ���� �ऽg �r� g�G �� । chit’ran’ dēvānāmudagādanīkam |

chak’�hur’mit’ras’ya varuas’yāg’nē-�e |

Cू� q����� 6�n�L , = A�#��� W । *,� � , CN� �1'"��9H� �1 ॥ २x ॥ āp’rād’ dyāvāp�thivī , an’tarik’�ham |

sūr’ya , āt’mā jagatas’tas’thu�haśh’chēti || 25 || ww

w S

ai V

eda

net

18

Aruṇapraśhnaḥa

[१-�-१] [1-8-1]

Î� �� �ॅ�p��/1� । Î��� *��u#5 ���n� । kvēdamabh’ran’niviśhatē |

kvāyagm’ sa*’vat’sarō mitha�a |

Î�0� Î� �m��� #�ऽL । Î ��*� , �� 1�- �ौ1�� । kvāha[hk]’ kvēyan’dēva rāt’rī |

kva māsā , �tavaśh’ śhritā-�a |

=@ ���*�� � �Ï1� �� । �+��9�� ���|��s0 । ar’dhamāsā muhūr’tā-�a | nimē�hās’tru�ibhis’saha |

Î� �� , C�5 �+���/ A� । ��L15� ���A *�ू ��1 । kvēmā , āpō niviśhan’tē | yadītō yān’ti sam’prati |

��e� , =½� �+���/ A� । C�s,��� *���0�1�� ॥ २� ॥ kālā , ap’su niviśhan’tē | āpas’sūr’yē samāhitā-�a || 26 ||

[१-�-२] [1-8-2]

=ॅ�̎d��� �ू�qA� । ��q �u,��� *���0�1� । abh’rāā’yapa[fp]’ prapad’yan’tē |

vid’yut’sūr’yē samāhitā |

=+� � , 3�� � �,�L । 3�� I��*� I #5���* । anavar’ē , imē bhūmī | iyañ’ chāsau cha rōdasi |

��[�2�ऽ�A�#� �,1� W । � �+ �� � ���@61 � , �� � । kig’ges’vidat’rān’tarā bhūtam | yēnēmē vidh�tē , ubhē |

��U �+�� ��@6�1 � �,�L । 3�1 ��ug � ���+� । vi�h’unā vidh�tē bhūmī | iti vat’sas’ya vēdanā | w

ww

Sai

Ved

a ne

t

19

Aruṇapraśhnaḥa

3#���1L @ �+ ��1L �0 �,1� W । *,���*+L �+ ��9 � �/ g�& ॥ २� ॥ irāvatī dhēnumatī hi bhūtam |

sūyavasinī manu�hē daśhas’yēē || 27 ||

[१-�-३] [1-8-3]

.�(Ð�ि5��*L ��U�� �1 � । ��@n �� �6�n�L� ��15� ��,� $&- । vya�h’�abh’nād’rōdasī vi�h’avētē |

dādhar’tha p�thivīmabhitō mayūkhaiī�i |

��A�~U5> ��e���� । �� �L���- ��� �#��� � W । kin’tad’vi�h’ōr’balamāhu�u |

kā dīp’ti[hk]’ kim’ parāyaam |

c�5� �7�#��·��� । #� 1L � #5�*L , ��� � । ēkō yad’dhārayad’dēva�a | rējatī rōdasī , ubhē |

��1��~U5> ��e���� । = �#�̎·L��rM�1 � । vātād’vi�h’ōr’balamāhu�u | ak’�harāād’dīp’tiruch’yatē |

�ऽ���7�#��·��� । ��~U5�#��� �h��� W ॥ २� ॥ tripadād’dhārayad’dēva�a |

yad’vi�h’ōrēkamut’tamam || 28 ||

[१-�-४] [1-8-4]

= G�5� �����H $ � । c1��g �#��� � W । ag’nayō vāyavaśh’chaiva | ētadas’ya parāyaam |

�6É��� O� ��#� �6\ �� W । = ���� �Ñ�Ç�1 �� W । p�t’chhāmit’ tvā param’ m�t’yum |

avamam’ madh’yamañ’chatum | ww

w S

ai V

eda

net

20

Aruṇapraśhnaḥa

e5�Ç � �d������+�� W । c1�6�É��� *�ू ��1 । lōkañ’cha pu’yapāpānām | ētat’p�t’chhāmi sam’prati |

= � ������ ��#� �6\ �� W । �����+ � 1 � �Ñ��� W । amumāhu[fp]’ param’ m�t’yum |

pavamānan’ tu madh’yamam |

= �G#� �����5 �6\ �� । I4��̎H1 �rM�1 � ॥ २� ॥ ag’nirēvāvamō m�t’yu�u |

chan’dramāāśh’chaturuch’yatē || 29 ||

[१-�-x] [1-8-5]

= +��5��� ��#� �6\ �� W । ����s����A *� ���� । anābhōgā[fp]’ param’ m�t’yum |

pāpās’sañ’yan’ti sar’vadā |

C�5������ *���A । �ऽ � ��d��6 15 �+�� । ābhōgās’tvēva sañ’yan’ti |

yat’ra pu’yak�tō janā-�a |

115� �Ñ������A । I1 ����G� I *�ू ��1 । tatō madh’yamamāyan’ti | chatumag’niñ’ cha sam’prati |

�6É��� O�� ����6 1� । �ऽ ���1�1 � ���� । p�t’chhāmit’ tvā pāpak�ta�a | yat’ra yātayatē yama�a |

O� +'Ò¹�+ W ूॄ, �0 । ��� � �&t�*15 �6�0�+ W ॥ ३० ॥ tvan’ nas’tad’bram’han’ prab’rūhi |

yadi vēēt’thāsatō g�hā-ne || 30 ||

ww

w S

ai V

eda

net

21

Aruṇapraśhnaḥa

["-&-'] [1-8-6]

�ँ��������1�s,�� �� । �����p�« ��A *� ���� । kaśh’yapāduditās’sūr’yā-�a |

pāpān’nir’ghnan’ti sar’vadā |

#5�g5#A���/� 9 � । 1ऽ RgA�� ��*� $� । rōdas’yōran’tar’dēśhē�hu |

tat’ran’ nyas’yan’tē vāsavai-�i |

1�E/#L#�� �ू�qA� । �n�E� ��d�g �� �� � । tē (a)śharīrā[fp]’ prapad’yan’tē |

yathā (a)pu’yas’ya kar’maa�a |

=��̎d������� /�*� । 1ऽ 1 ��E�5�+ � �+�� । apāā’yapādakēśhāsa�a | tat’ra tē (a)yōnijā janā-�a |

�6O� � �+�6 �\ �����qA� । = q���+�Q������� ॥ ३१ ॥ m�t’vā punar’m�t’yumāpad’yan’tē |

ad’yamānās’svakar’mabhi�i || 31 ||

[१-�-�] [1-8-7]

C/��1��� �ब��� , 3� । 11� �,�A�� ��*� $� । āśhātikā[hk]’ krimaya , iva | tata[fp]’ pūyan’tē vāsavai-�i |

=�$ �1� �6\ �� ���1 । � , c�� � ��� । apaitam’ m�t’yuñ’ jayati | ya , ēva*’ vēda |

* �Ó$�����Ò�¹ � । �LV �ौ ��h�5 ����1 । sa khal’vaiva*’vid’brām’haa�a |

dīr’ghaśh’rut’tamō bhavati | ww

w S

ai V

eda

net

22

Aruṇapraśhnaḥa

�ँ���g��1��n �s7���+�s7����+� । 1g$9� ����1 । kaśh’yapas’yātithis’sid’dhagamanas’

sid’dhāgamana�a | tas’yai�hā bhavati |

C ��D+ W̎u� ���*��� । #50� �A �,.� � � r0� - ॥ ३२ ॥ ā yas’min’n’tsap’ta vāsavā-�a |

rōhan’ti pūr’vyā ruha�a || 32 ||

[१-�-�] [1-8-8]

��9�0� �LV �ौ �h��� । 34g V�< , =�1��n�#�1 । ��hir’ha dīr’ghaśh’rut’tama�a |

in’dras’ya ghar’mō , atithiriti |

�ँ��� �ँ���5 ���1 । �u�Á ��#�ँ�1L ��1 *�Ô�1 W । kaśh’yapa[fp]’ paśh’yakō bhavati |

yat’sar’vam’ paripaśh’yatīti sauk�h’myā-te |

=n�G��#(� ��r9g । 1g$9� ����1 । athāg’nēra�h’�apuru�has’ya | tas’yai�hā bhavati |

=G� +�� * ��n�� #�� � , = D�+ W । ��:���+ ��� �� �+���+ ��~�+ W । ag’nē naya supathā rāyē , as’mā-ne |

viśh’vāni dēva vayunāni vid’vā-ne |

� ��5Ñ�DÕ ���#� ��+� - । �,��¤�A� +� , ��Ö� ���@ �� � �1 ॥ ३३ ॥ yuyōdh’yas’maj’juhurāamēna�a |

bhūyi�h’�hān’tē nama , uk’ti*’ vidhēmēti || 33 ||

[१-�-१] [1-9-1]

=�GH �1�� ���H । *05 � , =�� #�ू� �� । ag’niśh’cha jātavēdāśh’cha | sahōjā , ajirāp’rabhu�u | w

ww

Sai

Ved

a ne

t

23

Aruṇapraśhnaḥa

� $:�+#5 +��� ���H । ��¦#��@�H *���� । vaiśh’vānarō nar’yāpāśh’cha |

pa�’ktirādhāśh’cha sap’tama�a |

��*����E(��5EGL+�� W । c1 �E(� �*�� ���1� , 3�1 । visar’pēvā (a)�h’�amō (a)g’nīnām |

ētē (a)�h’�au vasava�a , k�hitā , iti |

�nO���G �#�I �� � ����/� 9�� । +Le��I �H �L1��̎�I �H � �1 । yathar’tvēvāg’nērar’chir’var’aviśhē�hā-�a |

nīlār’chiśh’cha pītakāār’chiśh’chēti |

=n ���5#����/� �r9g$���/��L�g । ूॅ� ��+� .����1�� ॥ ३४ ॥ atha vāyōrēkādaśhapuru�has’yaikādaśhas’trīkas’ya |

prabh’rājamānāv’ vyavadātā-�a || 34 ||

[१-�-२] [1-9-2]

��H ��* ����� $q �1�� । # 1�� �r� 9�� ँ����� । yāśh’cha vāsukivaid’yutā-�a |

rajatā[fp]’ paru�hāśh’ śhyāmā-�a |

���e� , =��1e5�01�� । w]� � , =���1A�H । kapilā , atilōhitā-�a | ūrdh’vā , avapatan’tāśh’cha |

� $q �1 , 3�\ ����/ । + $+ � � $q �15� �0+�' । vaid’yuta , it’yēkādaśha | naina*’ vaid’yutō hinas’ti |

� , c��� � �� । * 05��I .�*� ���#�/ � �� । ya , ēva*’ vēda | sa hōvāchav’ vyāsa[fp]’ pārāśhar’ya�a | w

ww

Sai

Ved

a ne

t

24

Aruṇapraśhnaḥa

��q �~@����0� �6\ �� $&É�� �1 । + O����) 0�A ॥ ३x ॥ vid’yud’vadhamēvāham’ m�t’yumaiīt’chhamiti |

nat’ tvakāmagm’ han’ti || 35 ||

[१-�-३] [1-9-3]

� , c��� � �� । =n ��×� �� �� । 2�+ॅ�| W । =Ø���# > �Ù���#� । ya , ēva*’ vēda | atha gan’dhar’vagaā-�a |

svānabh’rā-�e | a�’ghārir’bam’bhāri�i |

0's�0�'� । �6 /��+ ��� �:���* �� । has’tas’suhas’ta�a | k�śhānur’viśh’vāvasu�u |

�,@ �ª�Ä,̎� ��I� �� । �6 �1�#\����/ ��×� �� �� । mūr’dhan’vān’tsūūr’yavar’chā-�a |

k�tirit’yēkādaśha gan’dhar’vagaā-�a |

����H ��0������ । #ँ��H ����� �#��#� ॥ ३� ॥ dēvāśh’cha mahādēvā-�a |

raśh’mayaśh’cha dēvā garagira�a || 36 ||

[१-�-४] [1-9-4]

+ $+ � �#5� �0+�' । � , c��� � �� । naina�’ garō hinas’ti | ya , ēva*’ vēda |

��#L������ *�ee��+ 1��1L । c�� ��L �~��L *� I1 ��Ú�L । gaurīmimāya salilāni tak’�hatī |

ēkapadīd’ dvipadī sā chatu�h’padī |

= (����L +����L >�,� �9L& । *0ॐ��#� �#�� .5���p �1 । a�h’�āpadī navapadī babhūvu�hīī |

sahas’rāk’�harā paramēv’ vyōman’niti | ww

w S

ai V

eda

net

25

Aruṇapraśhnaḥa

��I5� ��/� 9 � W । =n �+���.���1�� । vāchō viśhē�haam | atha nigadav’yākh’yātā-�a |

1�++ �ब� ��Û��� । �#�0��Q1�*� ॥ ३� ॥ tānanuk’rami�h’yāma�a | varāhavas’svatapasa�a || 37 ||

[१-�-x] [1-9-5]

��q �Ü�0*5 @,���� । :���5 �60��@�̎H �\ �1 � । vid’yun’mahasō dhūpaya�a |

śhvāpayō g�hamēdhāāśh’chēt’yētē |

�� I �� �E�/������~9� । � �R�s� �6�n�L�����9 ��A । yē chēmē (a)śhimivid’vi�ha�a |

par’jan’yās’sap’ta p�thivīmabhivar’�han’ti |

�6�(����#�1 । c1� $� ����Ö����#L1�� । v��h’�ibhiriti | ētayaiva vibhak’tiviparītā-�a |

*����� �1$ �r�L�#1�� । =�,Ýe5��+����9 ��A । sap’tabhir’vātairudīritā-�a | amūn’lōkānabhivar’�han’ti |

1�9��� �9� ����1 । *��+��1����� W ॥ ३� ॥ tē�hāmē�hā bhavati | samānamētadudakam || 38 ||

["-(-'] [1-9-6]

�± $\��I�0� ��� । �,���� � �R� � ª��A । ut’chait’yavachāhabhi�i | bhūmim’ par’jan’yā jin’van’ti |

���� � ªÞG�� , 3�1 । ����#� �,1�6� 1� W । divañ’ jin’van’tyag’naya , iti |

yadak’�haram’ bhūtak�tam | ww

w S

ai V

eda

net

26

Aruṇapraśhnaḥa

��: �� � ��� , ���*�1 � । �0�9 ���g �5��#� W̎ । viśh’vē dēvā , upāsatē | mahar’�himas’ya gōp’tāram’m |

����G���� � �1 । ����G#�Ë���1 � । jamadag’nimakur’vata | jamadag’nirāp’yāyatē |

³m5���H1 �rh #$� । #�¶s5��g 16��*�- ॥ ३� ॥ chhan’dōbhiśh’chaturut’tarai-�i |

rāj’ñas’sōmas’ya t�p’tāsa�a || 39 ||

[१-�-�] [1-9-7]

ॄ¹� � �L�� ���1� । �/ �� +� - ू��/5 ��/�- । bram’haā vīr’yāvatā | śhivā na[fp]’ pradiśhō diśha�a |

1É��5#��6� L�0� । ��1 �� �¶��� । tat’chhañ’yōrāv�īmahē | gātuñ’ yaj’ñāya |

��1 �� �¶��1� � । � $�L&2�'#�' � +� । gātuñ’ yaj’ñapatayē | daivīīs’vas’tiras’tu na�a |

2�'�� �+ ��9 �¥� । w]Á � ���1 � � �9 � W । svas’tir’mānu�hēbh’ya�a | ūrdh’vañ’ jigātu bhē�hajam |

/p5� , ='� �~���& । /� I1 ��Ú�� । *5���३ , =*5���३ , 3�1 �+���.���1�� ॥ ४० ॥ śhan’nō , as’tud’ dvipadēē | śhañ’ chatu�h’padē |

sōmapā3 , asōmapā3 , iti nigadav’yākh’yātā-�a || 40 ||

[१-१०-१] [1-10-1]

*0ॐ �6����� �, ��� । �#� .5�� *0ॐ��61 W । sahas’rav�diyam’ bhūmi�i | para*’ vyōma sahas’rav�te | w

ww

Sai

Ved

a ne

t

27

Aruṇapraśhnaḥa

= �:+�� � ��,� +�*\� । ��:g� �1?�1L । aśh’vinā bhuj’yū nāsat’yā | viśh’vas’ya jagatas’patī |

��� �,��� ���1.<� । ��n �+�A� , = 1 �� ��n �� । jāyā bhūmi[fp]’ patir’vyōma |

mithunan’tā , atur’yathu�u |

� �ऽ5 >60?�1L rि� । *#��� , 3�1� �L� ��� W । put’rō b�has’patī rud’ra�a | saramā , itis’ strīpumam |

/� ब� ����Rq� 1� ����R1 W । ��9 ��y� � , =0�+L q��#�� "� ॥ ४१ ॥ śhuk’ra*’ vāman’yad’yajata*’ vāman’yate |

vi�hurūpē , ahanīd’ dyaurivas’ stha�a || 41 ||

[१-१०-२] [1-10-2]

��:� �0 ���� , =��n� 2@��A� । �ि� ���& �,9 ���0 #��1#�' � । viśh’vā hi māyā , avathas’ svadhāvan’tau |

bhad’rā vāām’ pū�haāviha rātiras’tu |

��*�̎\� �Iऽ� ��15 �+@�+�& । q�����,�L I#n�- *� *����� । vāsāāt’yau chit’rau jagatō nidhānauū |

dyāvābhūmī charathas’ sagm’ sakhāyau |

1���:+�� #�*��̎:� 0��� � � । / � �?1L , C�1� *,� ���� *0 । tāvaśh’vinā rāsabhāāśh’vā havam’ mē |

śhubhas’patī , āgatagm’ sūr’yayā saha |

\�म5�0 � �� ����:+5���V � । #��p ��H�Ü�6��� २ , =���0�� । tyug’rōha bhuj’yumaśh’vinōdamēghē |

rayin’na kaśh’chin’mam�vā*’ 2 , avāhā-�a | ww

w S

ai V

eda

net

28

Aruṇapraśhnaḥa

1�,�0n �+ß��#�̎Nª1L ���� । = A�#�ू ��à#�5������� ॥ ४२ ॥ tamūhathur’naubhirāāt’man’vatībhi�i |

an’tarik’�hap’ru&’bhirapōdakābhi�i || 42 ||

[१-१०-३] [1-10-3]

�1ॐ� ����#0��E�1ो ��i� । +�*�\� � �� ��,�0n �� �1%$� । tis’ra�a , k�hapas’trirahā (a)tiv’rajad’bhi�i |

nāsat’yā bhuj’yumūhathu[fp]’ pata�’gai-�i |

*� �िg @ª�p�ि�g� ��#� । �ऽ�L#n $&ँ/ 1���i- 9_�: $� । samud’ras’ya dhan’van’nār’dras’ya pārē |

tribhīrathaiīśh’śhatapad’bhi�h’ �ha&aśh’vai-�i |

*��1�#� ��1�ªA� W । =+ ��>â��1 /�ã#� । savitāra*’ vitan’van’tam | anubadh’nāti śhām’bara�a |

C��,r9ã�#H $ � । *��1��E#��*5� ��1 W । āpapūru�ham’baraśh’chaiva | savitā (a)rēpasō bhavate |

\) * �16� � �����O$� । >�*5�� ��#� ��/L ॥ ४३ ॥ tyagm’ sut�p’ta*’ vidit’vaiva |

bahusōma gira*’ vaśhī || 43 ||

[१-१०-४] [1-10-4]

=ª��1 1 �म5 ���ब��A� W । C�*,��Ä5��16½ �9 � । an’vēti tug’rō vak’riyān’tam | āyasūyānt’sōmat�p’su�hu |

* *�म��'�5&q5E\51� । ��I5 ��� ������1 11 W । sa sa�’grāmas’tamōōd’yō (a)t’yōta�a |

vāchō gā[fp]’ pipāti tate |

ww

w S

ai V

eda

net

29

Aruṇapraśhnaḥa

* 1§5��'��̎E\�\R� । #�*��E+�ª1�H� � � । sa tad’gōbhis’tavāā (a)t’yēt’yan’yē |

rak’�hasā (a)nan’vitāśh’cha yē |

= ª��1 ��#��6\�'� । c���1� "5� , =�:+� । an’vēti pariv�t’yās’ta�a | ēvamētaus’ sthō , aśh’vinā |

1� , c1 � q �� -�6�n.5� । =0�#0� �� ��m@�n � ॥ ४४ ॥ tē , ētēd’ dyu[fp]’p�thiv’yō-�o |

aharahar’gar’bhan’dadhāthē || 44 ||

[१-१०-x] [1-10-5]

1�5�#� 1� �u���05#�ऽ � । �6�n.� , =0�- । ���5 #��ऽ� - । 1� , =���*6(� । tayōrētau vat’sāvahōrāt’rē | p�thiv’yā , aha�a |

divō rāt’ri�i | tā , avis��h’�au |

�ä�1L , c� ���1� । 1�5�#� 1� �u� । = �GH����\�H� । #�ऽ �� �u� । dam’patī , ēva bhavata�a | tayōrētau vat’sau |

ag’niśh’chādit’yaśh’cha | rāt’rēr’vat’sa�a |

:� 1 , C���\� । =å5E�G� ॥ ४x ॥ śhvēta , ādit’ya�a | an’hō (a)g’ni�i || 45 ||

[१-१०-�] [1-10-6]

1�ॆ5 , =�r � । 1� , =���*6(� । �ä�1L , c� ���1� । 1�5�#� 1� �u� । tām’rō , arua�a | tā , avis��h’�au |

dam’patī , ēva bhavata�a | tayōrētau vat’sau |

�6ऽH� � $q �1H� । = G ��6 �ऽ� । � $q �1� , C��\g� । 1� , =���*6(� । v�t’raśh’cha vaid’yutaśh’cha | ag’nēr’v�t’ra�a |

vaid’yuta , ādit’yas’ya | tā , avis��h’�au | ww

w S

ai V

eda

net

30

Aruṇapraśhnaḥa

�ä�1L , c� ���1� । 1�5�#� 1� �u� ॥ ४� ॥ dam’patī , ēva bhavata�a | tayōrētau vat’sau || 46 ||

[१-१०-�] [1-10-7]

��� I� +L0�#H� । �6ऽg5�� । u�h’mā cha nīhāraśh’cha | v�t’ras’yō�h’mā |

� $q �1g� +L0�#� । 1� 1�� �� ू�1��q�1 � । vaid’yutas’ya nīhāra�a | tau tāvēvap’ pratipad’yētē |

*��) #�ऽL � � �� � L � � �ऽ � *���*�1 । 1g� �� , c1�æ � W̎ । sēyagm’ rāt’rī gar’bhiī put’rēa sa*’vasati |

tas’yā vā , ētadul’baam’m |

�ि�ऽ� � #ँ ��� - । �n� �5� � �� �d��� , �æ � W̎ । yad’rāt’rau raśh’maya�a |

yathā gōr’gar’bhi’yā , ul’baam’m |

c���1g�� , �æ � W̎ । ू ��U�� ू �� I �/ ����H ���1 । ēvamētas’yā , ul’baam’m |

prajayi�h’u[fp]’ prajayā cha paśhubhiśh’cha bhavati |

� , c��� � �� । c1� �qA�����A� I � �1 । ya , ēva*’ vēda | ētamud’yan’tamapiyan’tañ’ chēti |

C��\� � �d��g �u- । =n ����ऽ��%#*� ॥ ४� ॥ ādit’ya[fp]’ pu’yas’ya vat’sa�a |

atha pavit’rā�’girasa�a || 47 ||

["-""-"] [1-11-1]

���ऽ��A- ��#�� ��*�1 � । ��1 $9��& ू²5 , = ��#���1 ो1� W । pavit’ravan’ta[fp]’ parivājamāsatē |

pitai�hāām’ prat’nō , abhirak’�hativ’ vratam | ww

w S

ai V

eda

net

31

Aruṇapraśhnaḥa

�0s�� �ि� �r� �'#5��@ � । @L#�� , 3É���@ �r� ���#�� W̎ । mahas’samud’ra*’ varuas’tirōdadhē |

dhīrā , it’chhēkur’dharuē�h’vārabham’m |

���ऽ�� 1 � ��1�1� ॄ¹� ?1�& । ू� ��� �ऽ��� �����9 ��:1� - । pavit’ran’ tē vitatam’ bram’haas’patēē |

prabhur’gāt’rāi par’yē�hi viśh’vata�a |

=1��1+,+ � 1���5 , =�¨ �1 � । �1�* , 3~0�A'u���/1 । atap’tatanūr’na tadāmō , aśh’nutē |

śh�tāsa , id’vahan’tas’tat’samāśhata |

ॄ¹� ����+�̎� W । =*�1sq� 11�� �� ॥ ४� ॥ bram’hā dēvānāām | asatas’sad’yē tatak’�hu�u || 48 ||

[१-११-२] [1-11-2]

�9��s���ऽ�H �1 W । *��Eऽ�5 , =��çH । ��hayas’sap’tāt’riśh’cha yate |

sar’vē (a)t’rayō , agas’tyaśh’cha |

+��ऽ $ँ/��6� 15E�*+ W । =n� *��1 �- ँ����: g���1 �����g । nak’�hat’raiśh’śha�’k�tō (a)vasan’ne |

atha savituśh’ śhyāvāśh’vas’yāvar’tikāmas’ya |

= �L � , ��� �+�0�1�* , �±� । +Ö� � �̀ौ � ��0� �I �·� ��� �� । amī ya , �k’�hā nihitāsa , ut’chā |

nak’tan’ dad�śh’rē kuhachid’divēyu�u |

=��è��+ �r� g ो1��+� । ��I��/�±4�� +��ऽ���1 । adab’dhāni varuas’yav’ vratāni |

vichākaśhat’chan’dramā nak’�hat’ramēti | ww

w S

ai V

eda

net

32

Aruṇapraśhnaḥa

1u���1 �� �#�&d�� W । ��<� � ��g� @L��0 ॥ ४� ॥ tat’savitur’varēē’yam | bhar’gō dēvas’ya dhīmahi || 49 ||

[१-११-३] [1-11-3]

�@�5 �5 +�- ूI5���̎1 W । 1u���1 ��6 �� L�0� । dhiyō yō na[fp]’ prachōdayāāte | tat’savitur’v�īmahē |

��m��g �5 �+� W । ौ�¤�*� �@�1��� W । vayan’dēvas’ya bhōjanam |

śhrē�h’�hagm’sar’vadhātamam |

1 �#� ���g @L��0 । =����,01 *��1� 16�L+ W� । turam’ bhagas’ya dhīmahi | apāgūhata savitā t�bhīne |

*���&�m�5 , =×�*� । +ÖA�R���é/� । sar’vāān’divō , an’dhasa�a | nak’tan’tān’yabhavan’d�śhē |

=êë� *�����Û��� । +�� +�� $� +�� ��& ॥ x० ॥ as’thyas’thnā sam’bhavi�h’yāma�a |

nāma nāmaiva nāma mēē || 50 ||

[१-११-४] [1-11-4]

+� �)*��� � ���ìí��D । "���#5Eîn %��� । napugm’sakam’ pumāgest’ryas’mi |

sthāvarō (a)s’myatha ja�’gama�a |

� �E��� �(�0� I� । ���� �,1�R���1 । yajē (a)yak’�hi ya�h’�āhē cha | mayā bhūtān’yayak’�hata |

�/�5� ��� �,1��+ । =+,>ï5Eî�0� ��� �� । paśhavō mama bhūtāni |

anūban’dhyō (a)s’myaha*’ vibhu�u | ww

w S

ai V

eda

net

33

Aruṇapraśhnaḥa

����s1L� । 1� , �� � � � ��* , C��� । striyas’satī-�i | tā , u mē pugm’sa , āhu�u |

�ँ����d��p��I��1�×� । � ��� �� � �ऽs , 3�� �I��� 1 ॥ x१ ॥ paśh’yadak’�ha’vān’navichētadan’dha�a |

kavir’ya[fp]’ put’ras’sa , imā chikēta || 51 ||

[१-११-x] [1-11-5]

�'� ��� �+�u���1 �� ��1� *�1 W । = ×5 �� ����m1 W । yas’tā vijānāt’savitu[fp]’ pitā sate |

an’dhō maimavin’date |

1��+%��e#����1 W । = मL�� ू\�� �Ç1 W । tamana�’gulirāvayate | ag’rīva[fp]’ prat’yamuñ’chate |

1�� �¯� , = *H�1 । w]��,e����ð��� W । tamajih’vā , asaśh’chata | ūrdh’vamūlamavāk’chhākham |

�6�� �5� � �� *ñ��1 । + * �1 � +�- ौ·Ñ�1 W । v�k’�hañ’ yō vēda sam’prati |

na sa jātu janaśh’ śhrad’dadh’yā-te |

�6\ ��� �� ��#������1� । 0�*1) r���1%L1� W ॥ x२ ॥ m�t’yur’mā mārayāditi�i | hasitagm’ rudita�’gītam || 52 ||

[१-११-�] [1-11-6]

�L ��� �e��*�1� W । �61¸L�� I� ��j� �I1 W । vīāpaavalāsitam | m�tañ’jīvañ’ cha yat’kiñ’chite |

= %��+� ¾ �� ���7� 11 W । =16�Ûì'6Û� Ñ��1 W । a�’gānis’ snēva vid’dhi tate |

at��h’yag’ges’t��h’yad’ dhyāyate | ww

w S

ai V

eda

net

34

Aruṇapraśhnaḥa

= D�Õ�1� � �� ��n, I#+ W� । � �ऽ5 �+ò\�� � $� �0� । as’māj’jātā mē mithū charan’ne |

put’rō nir’�t’yā vaidēha�a |

= I �1�� �H I �1�+� । * 1� �� ����m1 W । achētā yaśh’cha chētana�a | sa tam’ maimavin’date |

*5�E+%��e#����1 W । *5EमL�� ू\�� �Ç1 W ॥ x३ ॥ sō (a)na�’gulirāvayate |

sō (a)g’rīva[fp]’ prat’yamuñ’chate || 53 ||

[१-११-�] [1-11-7]

*5E� �¯5 , = *H�1 । + $1�6�9� ����O� +��#� ू��/�1 W । sō (a)jih’vō , asaśh’chata |

naitam��hi*’ vidit’vā nagaram’ praviśhē-te |

���� ू��/�1 W । ��n� I�#�O� ू��/�1 W । yadip’ praviśhē-te | mithau charit’vāp’ praviśhē-te |

1uÙ��g ो1� W । C1��G � #n�A�¤ । tat’sam’bhavas’yav’ vratam | ātamag’nē rathan’ti�h’�ha |

c��̎:����5 �+� W । c�Iब� ���@ �#� W । ēkāāśh’vamēkayōjanam | ēkachak’ramēkadhuram |

��1ी��� � �1� ����5 । + �#Û�1� + .n1 � ॥ x४ ॥ vātadh’rājigati*’ vibhō | na ri�h’yati nav’ vyathatē || 54 ||

[१-११-�] [1-11-8]

+�g��5� ��1 � *Õ��1 । �ô�1�̎ु5�0�1�[H�G �� । nās’yāk’�hō yātu saj’jati |

yat’chhvētāān’rōhitāgeśh’chāg’nē-�e | ww

w S

ai V

eda

net

35

Aruṇapraśhnaḥa

#n � � ��õ�E�@�1¤��1 । c��� I �/��H� 2�,1 � । rathē yuk’tvā (a)dhiti�h’�hati |

ēkayā cha daśhabhiśh’chas’ svabhūtē |

~�¥���(�� ���/\� I । �1*6��H �0* � �ऽ�/1� I । �+� ��i�� ����01�� ��� �Ç ॥ xx ॥ dvābh’yāmi�h’�ayē vigm’śhat’yā cha |

tis�bhiśh’cha vahasēt’ trigm’śhatā cha |

niyud’bhir’vāyavihatā vimuñ’cha || 55 ||

[१-१२-१] [1-12-1]

C1�+ �� ू1�+ �� । �7��EE@�� *×�� । ātanu�h’vap’ pratanu�h’va |

ud’dhamā (ā)dhama san’dhama |

C��\� I4�� � �+�� W । �� ���@ ���0 �� � ���+ W� । ādit’yē chan’dravar’ānām |

gar’bhamādhēhi ya[fp]’ pumāne |

31�sÖ) *,� ���1� W । I4��* � #*�ö÷ �@ । itas’sik’tagm’ sūr’yagatam | chan’dramasē rasa�’k�dhi |

��#��¸+���म �E�G� W । � , c�5� rि , �M�1 � । vārādañ’janayāg’rē (a)g’nim | ya , ēkō rud’ra , uch’yatē |

= *���1�s�0ॐ�� । D� �1 �� + I `ँ��1 � ॥ x� ॥ asa�’khyātās’sahas’rāi | smar’yatē na cha d�śh’yatē || 56 ||

["-")-)] [1-12-2]

c���1�p�>5@1 । C�4$�#�4 0�#���� । ēvamētan’nibōdhata | āman’drairin’dra haribhi�i | w

ww

Sai

Ved

a ne

t

36

Aruṇapraśhnaḥa

���0 ��,#� #5���� । �� O� �� �I�p��� ��#�p ���/+� । yāhi mayūrarōmabhi�i |

māt’ tvā kēchin’niyēmurin’na pāśhina�a |

�@ª�� 1� , 3��0 । �� �4$�#�4 0�#���� । dadhan’vēva tā , ihi | mā man’drairin’dra haribhi�i |

���� ��,#� #5���� । �� �� �� �I�p��� ��#�p ���/+� । yāmi mayūrarōmabhi�i |

mā mā kēchin’niyēmurin’na pāśhina�a |

�+@ª�� 1�� २ , 3��� । = ���H ��0�iH ॥ x� ॥ nidhan’vēva tā*’ 2 , imi |

aubhiśh’cha mahad’bhiśh’cha || 57 ||

[१-१२-३] [1-12-3]

�+V6�$ �#*��� ��1 $� । ��e$0��#O����p $� । nigh��h’vairasamāyutai-�i | kālair’harit’vamāpan’nai-�i |

34�����0 *0ॐ�� �� W । = �G�� �ॅ��(��*+� । in’drāyāhi sahas’rayuke | ag’nir’vibh’rā�h’�ivasana�a |

��� �ँ : �1��*�ि� �� । *��u#5 ���9,� $�&- । vāyuśh’śhvētasikad’ruka�a |

sa*’vat’sarō vi�hūvar’aiī�i |

�+\�'�E+ �I�#�'� । * �ॄ ¹d�5) * �ॄ ¹d�5) * ��ॄ¹d�5� W । nit’yās’tē (a)nucharās’tava | sub’ram’ha’yōgm’ sub’ram’ha’yōgm’

sub’ram’ha’yōm | ww

w S

ai V

eda

net

37

Aruṇapraśhnaḥa

34��É 0�#� , C�É ���@��1n �� । ��9 �69 :�g ��+ � ॥ x� ॥ in’drāgat’chha hariva , āgat’chha mēdhātithē-�e |

mē�ha v��haaśh’vas’ya mēnē || 58 ||

[१-१२-४] [1-12-4]

��#��J�mp0ø��� $ �# । ���/�ॄ�¹ ��1��ॄ ��� । gaurāvas’kan’din’nahal’yāyai jāra |

kauśhikab’rām’haa gautamab’ruvāa |

= r �:�� , 30���1�� । �*��� �6�n����1�- । aruāśh’vā , ihāgatā-�a | vasava[fp]’ p�thivik’�hita�a |

= (� ��µ��*�*5EG��- । =�GH �1����̎H �\ �1 � । a�h’�au dig’vāsasō (a)g’naya�a |

ag’niśh’cha jātavēdāāśh’chēt’yētē |

1�ॆ�:�̎'� ॆ#n�� । 1�ॆ� ��&'n�E�*1�� । tām’rāśh’vāās’tām’rarathā-�a |

tām’ravar’āās’tathā (a)sitā-�a |

�d�0'�̎- ���µ�1� । 315 rि�̎- �#�%1�� ॥ x� ॥ da’dahas’tāā[hk]’ khādag’data�a |

itō rud’rāā[fp]’ parā�’gatā-�a || 59 ||

[१-१२-x] [1-12-5]

�Ö[ "�+� ू�� Ç� � �# , 31 । >60?�1�H *��1� I� । uk’tag’ges’ sthānam’ pramāañ’cha pura , ita |

b�has’patiśh’cha savitā cha |

��:y� � $�# 0���1�� W । #n ��+5���N��+� । viśh’varūpairihāgatām | rathēnōdakavart’manā | w

ww

Sai

Ved

a ne

t

38

Aruṇapraśhnaḥa

= ½�9�� , 3�1 1ù��5� । �Ö5 � �95� ��*���* I । ap’su�hā , iti tad’dvayō-�o | uk’tō vē�hō vāsāgm’si cha |

��e�����+���1�- ू1LM� । ��*�\�� , 3\�:+5� । kālāvayavānāmita[fp]’ pratīch’yā |

vāsāt’yā , it’yaśh’vinō-�o |

�5EA�#� � /úö� #51L�1 । ���*¤5 #��0 5 �L���*�Çब� । kō (a)n’tarik’�hē śhab’da�’karōtīti |

vāsi�h’�hō rauhiō mīmāgm’sāñ’chak’rē |

1g$9� ����1 । ��ौ ��� ��q ����1� । tas’yai�hā bhavati | vāśh’rēva vid’yuditi |

ॄ¹� , ��#� ��* । ॄ¹� , ��L# ���* । bram’haa , udaraamasi | bram’haa , udīraamasi |

ॄ¹� , C'#� ��* । ॄ¹� , ��'#� ��* ॥ �० ॥ bram’haa , ās’taraamasi |

bram’haa , upas’taraamasi || 60 ||

[१-१३-१] [1-13-1]

= (�5�+L�(� ��ऽ�� W । = (��²L����� �0L&� W । a�h’�ayōnīma�h’�aput’rām | a�h’�apat’nīmimām’ mahīīm |

= 0� � �� + ��� �6\ �� । +I��6�\ �#V�E0�#1 W । aha*’ vēda na mē m�t’yu�u | nachām�t’yuraghā (a)harate |

= (�5&R(� ��û� W । = (������A�#��� W । a�h’�ayōōn’ya�h’�aput’tram | a�h’�apadidaman’tarik’�ham |

= 0� � �� + ��� �6\ �� । +I��6�\ �#V�E0�#1 W । aha*’ vēda na mē m�t’yu�u | nachām�t’yuraghā (a)harate | w

ww

Sai

Ved

a ne

t

39

Aruṇapraśhnaḥa

= (�5�+L�(� ��ऽ�� W । = (��²L��,�m�� W̎ ॥ �१ ॥ a�h’�ayōnīma�h’�aput’rām |

a�h’�apat’nīmamūn’divam’m || 61 ||

[१-१३-२] [1-13-2]

= 0� � �� + ��� �6\ �� । +I��6�\ �#V�EE0�#1 W । aha*’ vēda na mē m�t’yu�u | nachām�t’yuraghā (ā)harate |

* �ऽ���� � �0L�,9 � । =����1qß#����1#A�#��� W । sut’rāmāam’ mahīmū�hu |

aditir’dyauraditiran’tarik’�ham |

=����1�� �1� * ��1� * � �ऽ� । ��:�� � ��� , =����1- �Ç +�̎- । aditir’mātā sa pitā sa put’ra�a |

viśh’vē dēvā , aditi[fp]’ pañ’chajanāā�a |

=����1 � �1�����1 ��+�O� W । = (� � �ऽ�*5 , =���1 �� । aditir’jātamaditir’janit’vam | a�h’�au put’rāsō , aditē-�e |

�� �1�'ª�- ��#� । ����� २ , ���ू $u���� - ॥ �२ ॥ yē jātās’tan’va[fp]’ pari |

dēvā*’ 2 , upap’rait’sap’tabhi�i || 62 ||

[१-१३-३] [1-13-3]

�#� ��1� �d_��g�1 W । *����- � �ऽ $#����1� । parā mār’tā’&amās’yate | sap’tabhi[fp]’ put’rairaditi�i |

��ू $�,.Á� � ��� W̎ । ू ��$ � �6\�� 1�1 W । upap’rait’pūr’vyañ’ yugam’m | prajāyai m�t’yavē tate |

�#� ��1� �d_����#���1� । 1�++ �ब� ��Û��� । parā mār’tā’&amābharaditi | tānanuk’rami�h’yāma�a | w

ww

Sai

Ved

a ne

t

40

Aruṇapraśhnaḥa

��ऽH �r� H । @�1� I�̎� ��� I� । mit’raśh’cha varuaśh’cha | dhātā chāār’yamā cha |

=)/�H ���H । 34H ���2�üH�\�1 � । agm’śhaśh’cha bhagaśh’cha |

in’draśh’cha vivas’vāgeśh’chēt’yētē |

�0# d���< 0�*ँ/ ���I91 W । ॄ¹� ¶�+ � 1�������1� । hira’yagar’bhō hagm’saśh’śhuchi�hate |

bram’hajaj’ñānan’ tadit’padamiti |

�� �� ू�� ��\� । =n � �r� 9� *�� �r� 9� ॥ �३ ॥ gar’bha[fp]’ prājāpat’ya�a |

atha puru�has’ sap’tapuru�ha�a || 63 ||

[१-१४-१] [1-14-1]

�5E*� � 1�p �� ��1� । * *���9�� �,1�+��& ू� �+����5� ��1� । yō (a)sau tapan’nudēti |

sa sar’vē�hām’ bhūtānāām’ prāānādāyōdēti |

�� ��& ू ��� �� ��/, +�� W । �� ��� ू� �+����5����� । mā mēēp’ prajāyā mā paśhūnām |

mā mamap’ prāānādāyōdagā-�a |

= *� �5&E'���1� । * *���9�� �,1�+��& ू� �+�����'���1� । asau yōō (a)s’tamēti |

sa sar’vē�hām’ bhūtānāām’ prāānādāyās’tamēti |

�� ��& ू ��� �� ��/, +�� W । �� ��� ू� �+�����E'�%�� । mā mēēp’ prajāyā mā paśhūnām |

mā mamap’ prāānādāyā (a)s’ta�’gā-�a | ww

w S

ai V

eda

net

41

Aruṇapraśhnaḥa

= *� � , C�,� ���1 । * *���9�� �,1�+��& ू� $#�� ,� ���1 ॥ �४ ॥ asau ya , āpūr’yati |

sa sar’vē�hām’ bhūtānāām’ prāairāpūr’yati || 64 ||

["-"*-)] [1-14-2]

�� ��& ू ��� �� ��/, +�� W । �� ��� ू� $#�� ,�#�¤�� । mā mēēp’ prajāyā mā paśhūnām |

mā mamap’ prāairāpūri�h’�hā-�a |

= *� �5�E��L���1 । * *���9�� �,1�+��& ू� $#���L��1 । asau yō (a)pak’�hīyati |

sa sar’vē�hām’ bhūtānāām’ prāairapak’�hīyati |

�� ��& ू ��� �� ��/, +�� W । �� ��� ू� $#��� �¤�� । mā mēēp’ prajāyā mā paśhūnām |

mā mamap’ prāairapak’�hē�h’�hā-�a | = �,�+ +��ऽ�� । *���9�� �,1�+��& ू� $#��ू*� ��A I5u�� ��A I । amūni nak’�hat’rāi |

sar’vē�hām’ bhūtānāām’ prāairapap’rasar’pan’ti chōt’sar’pan’ti cha |

�� ��& ू ��� �� ��/, +�� W । �� ��� ू� $#��ू*6�1 �5u6��1 ॥ �x ॥ mā mēēp’ prajāyā mā paśhūnām |

mā mamap’ prāairapap’ras�pata mōt’s�pata || 65 ||

[१-१४-३] [1-14-3]

3� � ��*�̎H�@ ���*�H� । *���9�� �,1�+��& ू� $#��ू*� ��A I5u�� ��A I । imē māsāāśh’chār’dhamāsāśh’cha |

sar’vē�hām’ bhūtānāām’ prāairapap’rasar’pan’ti

chōt’sar’pan’ti cha | ww

w S

ai V

eda

net

42

Aruṇapraśhnaḥa

�� ��& ू ��� �� ��/, +�� W । �� ��� ू� $#��ू*6�1 �5u6��1 । mā mēēp’ prajāyā mā paśhūnām |

mā mamap’ prāairapap’ras�pata mōt’s�pata |

3� , � 1��- । *���9�� �,1�+��& ू� $#��ू*� ��A I5u�� ��A I । ima , �tava�a |

sar’vē�hām’ bhūtānāām’ prāairapap’rasar’pan’ti

chōt’sar’pan’ti cha |

�� ��& ू ��� �� ��/, +�� W । �� ��� ू� $#��ू*6�1 �5u6��1 । mā mēēp’ prajāyā mā paśhūnām |

mā mamap’ prāairapap’ras�pata mōt’s�pata |

= �) *���u#� । *���9�� �,1�+��& ू� $#��ू*� ��1 I5u�� ��1 I ॥ �� ॥ ayagm’ sa*’vat’sara�a |

sar’vē�hām’ bhūtānāām’ prāairapap’rasar’pati

chōt’sar’pati cha || 66 ||

[१-१४-४] [1-14-4]

�� ��& ू ��� �� ��/, +�� W । �� ��� ू� $#��ू*6� �5u6�� । mā mēēp’ prajāyā mā paśhūnām |

mā mamap’ prāairapap’ras�pa mōt’s�pa |

3��0� - । *���9�� �,1�+��& ू� $#��ू*� ��1 I5u�� ��1 I । idamaha�a |

sar’vē�hām’ bhūtānāām’ prāairapap’rasar’pati

chōt’sar’pati cha |

�� ��& ू ��� �� ��/, +�� W । �� ��� ू� $#��ू*6� �5u6�� । mā mēēp’ prajāyā mā paśhūnām |

mā mamap’ prāairapap’ras�pa mōt’s�pa | ww

w S

ai V

eda

net

43

Aruṇapraśhnaḥa

3�)#��ऽ�- । *���9�� �,1�+��& ू� $#��ू*� ��1 I5u�� ��1 I । iyagm’rāt’ri�i |

sar’vē�hām’ bhūtānāām’ prāairapap’rasar’pati

chōt’sar’pati cha |

�� ��& ू ��� �� ��/, +�� W । �� ��� ू� $#��ू*6� �5u6�� । mā mēēp’ prajāyā mā paśhūnām |

mā mamap’ prāairapap’ras�pa mōt’s�pa |

^� �,� ���Q�- । c1~5 ��n �+ � ��+5 ��n ��+) #Lý� W ॥ �� ॥ ōm’ bhūr’bhuvas’sva�a |

ētad’vō mithunam’ mānō mithunagm’ rī&h’vam || 67 ||

[१-१x-१] [1-15-1]

=n���\g�(� ��r9g । �*,+�����\�+�[ "�+ � 21� �*� ���+ । athādit’yas’yā�h’�apuru�has’ya |

vasūnāmādit’yānāges’ sthānēs’ svatējasā bhāni |

rि� �����\�+�[ "�+ � 21� �*� ���+ । C��\�+�����\�+�[ "�+ � 21� �*� ���+ । rud’rāāmādit’yānāges’ sthānēs’ svatējasā bhāni |

ādit’yānāmādit’yānāges’ sthānēs’ svatējasā bhāni |

*1��*\�+�� W । C��\�+�[ "�+ � 21� �*� ���+ । satāgm’sat’yānām |

ādit’yānāges’ sthānēs’ svatējasā bhāni |

=��@,ª1�����«1�� W । ��1��1�� �r1�� W । abhidhūn’vatāmabhigh’natām |

vātavatām’ marutām | ww

w S

ai V

eda

net

44

Aruṇapraśhnaḥa

C��\�+�[ "�+ � 21� �*� ���+ । ��, �����\�+�[ "�+ � 21� �*� ���+ । ādit’yānāges’ sthānēs’ svatējasā bhāni |

�bhūāmādit’yānāges’ sthānēs’ svatējasā bhāni |

��: �9�̎m���+�� W । C��\�+�[ "�+ � 21� �*� ���+ । viśh’vē�hāān’dēvānām |

ādit’yānāges’ sthānēs’ svatējasā bhāni |

*��u#�g *��1 �� । C��\g "�+ � 21� �*� ���+ । sa*’vat’saras’ya savitu�u |

ādit’yas’yas’ sthānēs’ svatējasā bhāni |

^� � �� ���Q� - । #ँ��5 �5 ��n �+ � �� +5 ��n ��+) #Lý� W ॥ �� ॥ ōm’ bhur’bhuvas’sva�a | raśh’mayō vō mithunam’ mā nō

mithunagm’ rī&h’vam || 68 ||

[१-१�-१] [1-16-1]

C#5�g "�+ � 21� �*� ���+ । ॅ� g "�+ � 21� �*� ���+ । ārōgas’yas’ sthānēs’ svatējasā bhāni |

bhrājas’yas’ sthānēs’ svatējasā bhāni |

�|#g "�+ � 21� �*� ���+ । �1%g "�+ � 21� �*� ���+ । pa�aras’yas’ sthānēs’ svatējasā bhāni |

pata�’gas’yas’ sthānēs’ svatējasā bhāni |

2 �#g "�+ � 21� �*� ���+ । �5�19L�1g "�+ � 21� �*� ���+ । svar’aras’yas’ sthānēs’ svatējasā bhāni |

jyōti�hīmatas’yas’ sthānēs’ svatējasā bhāni | ww

w S

ai V

eda

net

45

Aruṇapraśhnaḥa

����*g "�+ � 21� �*� ���+ । �ँ��g "�+ � 21� �*� ���+ । vibhāsas’yas’ sthānēs’ svatējasā bhāni |

kaśh’yapas’yas’ sthānēs’ svatējasā bhāni |

^� � �� ���Q�- । C�5 �5 ��n �+ � �� +5 ��n ��+) #Lý� W ॥ �� ॥ ōm’ bhur’bhuvas’sva�a |

āpō vō mithunam’ mā nō mithunagm’ rī&h’vam || 69 ||

[१-१�-१] [1-17-1]

=n ���5#����/� �r9g$���/��L�g । ूॅ� ��+�+�) rि� �[ "�+ � 21� �*� ���+ । atha vāyōrēkādaśhapuru�has’yaikādaśhas’trīkas’ya | prabh’rājamānānāgm’ rud’rāāges’

sthānēs’ svatējasā bhāni |

.���1�+�) rि� �[ "�+ � 21� �*� ���+ । ��* ���� $q �1�+�) rि� �[ "�+ � 21� �*� ���+ । vyavadātānāgm’ rud’rāāges’

sthānēs’ svatējasā bhāni | vāsukivaid’yutānāgm’ rud’rāāges’

sthānēs’ svatējasā bhāni |

# 1�+�) rि� �[ "�+ � 21� �*� ���+ । �r9� �) rि� �[ "�+ � 21� �*� ���+ । rajatānāgm’ rud’rāāges’

sthānēs’ svatējasā bhāni | paru�hāāgm’ rud’rāāges’

sthānēs’ svatējasā bhāni |

ww

w S

ai V

eda

net

46

Aruṇapraśhnaḥa

ँ����+�) rि� �[ "�+ � 21� �*� ���+ । ���e�+�) rि� �[ "�+ � 21� �*� ���+ । śhyāmānāgm’ rud’rāāges’

sthānēs’ svatējasā bhāni | kapilānāgm’ rud’rāāges’

sthānēs’ svatējasā bhāni |

=�1e5�01�+�) rि� �[ "�+ � 21� �*� ���+ । w]� �+�) rि� �[ "�+ � 21� �*� ���+ ॥ �० ॥ atilōhitānāgm’ rud’rāāges’

sthānēs’ svatējasā bhāni | ūrdh’vānāgm’ rud’rāāges’

sthānēs’ svatējasā bhāni || 70 ||

["-"$-)] [1-17-2]

=��1A�+�) rि� �[ "�+ � 21� �*� ���+ । � $q �1�+�) rि� �[ "�+ � 21� �*� ���+ । avapatan’tānāgm’ rud’rāāges’

sthānēs’ svatējasā bhāni | vaid’yutānāgm’ rud’rāāges’

sthānēs’ svatējasā bhāni |

ूॅ� ��+L+�) rि� L+�[ "�+ � 21� �*� ���+ । .���1L+�) rि� L+�[ "�+ � 21� �*� ���+ । prabh’rājamānīnāgm’ rud’rāīnāges’

sthānēs’ svatējasā bhāni | vyavadātīnāgm’ rud’rāīnāges’

sthānēs’ svatējasā bhāni | ww

w S

ai V

eda

net

47

Aruṇapraśhnaḥa

��* ���� $q �1L+�) rि� L+�[ "�+ � 21� �*� ���+ । # 1�+�) rि� L+�[ "�+ � 21� �*� ���+ । vāsukivaid’yutīnāgm’ rud’rāīnāges’

sthānēs’ svatējasā bhāni | rajatānāgm’ rud’rāīnāges’

sthānēs’ svatējasā bhāni |

�r9� �) rि� L+�[ "�+ � 21� �*� ���+ । ँ����+�) rि� L+�[ "�+ � 21� �*� ���+ । paru�hāāgm’ rud’rāīnāges’

sthānēs’ svatējasā bhāni | śhyāmānāgm’ rud’rāīnāges’

sthānēs’ svatējasā bhāni |

���e�+�) rि� L+�[ "�+ � 21� �*� ���+ । =�1e5�01L+�) rि� L+�[ "�+ � 21� �*� ���+ । kapilānāgm’ rud’rāīnāges’

sthānēs’ svatējasā bhāni | atilōhitīnāgm’ rud’rāīnāges’

sthānēs’ svatējasā bhāni |

w]��+�) rि� L+�[ "�+ � 21� �*� ���+ । =��1AL+�) rि� L+�[ "�+ � 21� �*� ���+ । ūrdh’vānāgm’ rud’rāīnāges’

sthānēs’ svatējasā bhāni | avapatan’tīnāgm’ rud’rāīnāges’

sthānēs’ svatējasā bhāni |

ww

w S

ai V

eda

net

48

Aruṇapraśhnaḥa

� $q �1L+�) rि� L+�[ "�+ � 21� �*� ���+ । ^ � � �� ���Q�- । y��� �5 ��n �+ � �� +5 ��n ��+) #Lý� W ॥ �१ ॥ vaid’yutīnāgm’ rud’rāīnāges’

sthānēs’ svatējasā bhāni |

ōm’ bhur’bhuvas’sva�a | rūpāi vō mithunam’ mā nō

mithunagm’ rī&h’vam || 71 ||

[१-१�-१] [1-18-1]

=n�G��#(� ��r9g । =G�� �,� ���ँ�g "�+ � 21� �*� ���+ । athāg’nēra�h’�apuru�has’ya | ag’nē[fp]’ pūr’vadiśh’yas’yas’

sthānēs’ svatējasā bhāni |

�1���* , ����ँ�g "�+ � 21� �*� ���+ । *05 *5 ��� ��ँ�g "�+ � 21� �*� ���+ । jātavēdasa , upadiśh’yas’yas’

sthānēs’ svatējasā bhāni | sahōjasō dak’�hiadiśh’yas’yas’

sthānēs’ svatējasā bhāni |

=� #�ू�� , ����ँ�g "�+ � 21� �*� ���+ । � $:�+#g��#��ँ�g "�+ � 21� �*� ���+ । ajirāp’rabhava , upadiśh’yas’yas’

sthānēs’ svatējasā bhāni | vaiśh’vānaras’yāparadiśh’yas’yas’

sthānēs’ svatējasā bhāni |

ww

w S

ai V

eda

net

49

Aruṇapraśhnaḥa

+�� ��* , ����ँ�g "�+ � 21� �*� ���+ । ��¦#�@* , ���µ�ँ�g "�+ � 21� �*� ���+ । nar’yāpasa , upadiśh’yas’yas’

sthānēs’ svatējasā bhāni | pa�’ktirādhasa , udag’diśh’yas’yas’

sthānēs’ svatējasā bhāni |

��*�� � , ����ँ�g "�+ � 21� �*� ���+ । ^ � � �� ���Q�- । visar’pia , upadiśh’yas’yas’

sthānēs’ svatējasā bhāni |

ōm’ bhur’bhuvas’sva�a |

��/5 �5 ��n �+ � �� +5 ��n ��+) #Lý� W ॥ �२ ॥ diśhō vō mithunam’ mā nō

mithunagm’ rī&h’vam || 72 ||

[१-१�-१] [1-19-1]

��� �,� �g��m�/ ��*��þ +#�� । 1D�p� ���#���0 । dak’�hiapūr’vas’yān’diśhi visar’pī naraka�a |

tas’mān’na[fp]’ paripāhi |

��� �E�#g��mँ���*��þ +#�� । 1D�p� ���#���0 । dak’�hiā (a)paras’yān’diśh’yavisar’pī naraka�a |

tas’mān’na[fp]’ paripāhi |

�h#�,� �g��m�/ ��9���L +#�� । 1D�p� ���#���0 । ut’tarapūr’vas’yān’diśhi vi�hādī naraka�a |

tas’mān’na[fp]’ paripāhi |

ww

w S

ai V

eda

net

50

Aruṇapraśhnaḥa

�h#��#g��mँ���9���L +#�� । 1D�p� ���#���0 । C��Du� ��*�� , 3�4��� /1ब1���\�1 � ॥ �३ ॥ ut’tarāparas’yān’diśh’yavi�hādī naraka�a |

tas’mān’na[fp]’ paripāhi | āyas’mint’sap’ta vāsavā ,

in’driyāi śhatak’ratavit’yētē || 73 ||

[१-२०-१] [1-20-1]

34V59� �5 �* ����� � �#'�����@1�� W । �+5� �*5 �� ��16���� ��� 1 , ����@1�� W । in’draghō�hā vō vasubhi[fp]’ puras’tādupadadhatām |

manōjavasō va[fp]’ pit�bhir’dak’�hiata , upadadhatām |

ूI��1� �5 rि$� �H�����@1�� W । ��:�� �� � � , C��\ $r� h#1 , ����@1�� W । prachētā vō rud’rai[fp]’ paśh’chādupadadhatām |

viśh’vakar’mā va , ādit’yairut’tarata , upadadhatām |

O(�� �5 y� $r��#�(�����@1�� W । *�¶�+ � �� ��H����1 । tva�h’�ā vō rūpairupari�h’�ādupadadhatām |

sañ’jñāna*’ va[fp]’ paśh’chāditi |

C��\s�<E�G� �6��n.�� W । ��� �# A�#�� � । ādit’yas’sar’vō (a)g’ni[fp]’ p�thiv’yām | vāyuran’tarik’�hē |

*,�<� ���� । I4��� ��� � । +��ऽ�� 2e5�� । c�� b ��� । c�� b�G � । sūr’yō divi | chan’dramā dik’�hu |

nak’�hat’rāis’ svalōkē | ēvāh’ hyēva | ēvāh’ hyag’nē |

ww

w S

ai V

eda

net

51

Aruṇapraśhnaḥa

c�� �0 ����5 । c�� 0L&4 । c�� �0 �,�9+ W । c�� �0 ������ ॥ �४ ॥ ēvā hi vāyō | ēvā hīīn’dra | ēvā hi pū�han’ne |

ēvā hi dēvā-�a || 74 ||

["-)"-"] [1-21-1]

C��������� *���&- । = D��D���15E� �1�- । āpamāpāmapas’ sar’vāā�a | as’mādas’māditō (a)muta�a |

= �G�� �� �H *,� ��H । *0 *�ÇJ#�7���� । ag’nir’vāyuśh’cha sūr’yaśh’cha |

saha sañ’chas’karard’dhiyā |

��K:�� #�ँ��1��� । �#L&M�N�+5 , =ि�� 0� । vāy’vaśh’vā raśh’mipataya�a |

marīīch’yāt’mānō , ad’ruha�a |

���L� ����+*,��#L� । � �ऽ�{��� � � * �1 । dēvīr’bhuvanasūvarī-�i | put’ravat’tvāya mē suta |

�0�+�PL� ��0���+�� । �0*5 ��0*Q�- ॥ �x ॥ mahānām’nīr’mahāmānā-�a |

mahasō mahasas’sva�a || 75 ||

[१-२१-२] [1-21-2]

���L� �� �R*,��#L� । � �ऽ�{��� � � * �1 । dēvī[fp]’ par’jan’yasūvarī-�i | put’ravat’tvāya mē suta |

= ��ET���U���#��- । = ��ET���U���#V� W̎ । apā (a)śh’nyu�h’imapārak’�ha�a |

apā (a)śh’nyu�h’imapāragham’m |

ww

w S

ai V

eda

net

52

Aruṇapraśhnaḥa

=��̎य����I�E��1�� W̎ । =��� ��L�#15 �0�1 । apāāgh’rāmapachā (a)var’tim’m | apadēvīritō hita |

�ळ�m��L# L �1�[H । � ���+m��*,��#L� । vaj’ran’dēvīrajītāgeśh’cha | bhuvanan’dēvasūvarī-�i |

C��\�+����1m��L� W । �5�+�+5]�� ��L9�1 ॥ �� ॥ ādit’yānaditin’dēvīm | yōninōrdh’vamudī�hata || 76 ||

[१-२१-३] [1-21-3]

�ि� � ����� � � ���� � ���� । �ि� ��ँ� ������� � �ऽ�� । bhad’ra�’ kar’ēbhiśh’ śh�uyāma dēvā-�a |

bhad’ram’ paśh’yēmāk’�habhir’yajat’rā-�a |

�"#$#%$&' �(���)*�'+,��� - । ./��� ����0�1� ���� �� - । sthiraira�’gaiīs’tu�h’�uvāgm’sas’tanūbhi�i |

vyaśhēma dēvahitañ’ yadāyu�u |

2�' + , 345� �67ौ���� । 2�' +�- �,9� ��:������ । svas’ti na , in’drō v�d’dhaśh’ravā-�a |

svas’ti na[fp]’ pū�hā viśh’vavēdā-�a |

2�'+'�;< , =�#�(+ ���� । 2�' +5 >60?�1�� �@�1 � । svas’tinas’tārk’�hyō , ari�h’�anēmi�i |

svas’ti nō b�has’patir’dadhātu |

��1�5 , =r� �*H । � 9�5 ��1�#/ +�� । kētavō , aruāsaśh’cha | ��hayō vātaraśhanā-�a |

ू�1¤�) / 1@�� �0 । *���0�1�*5 *0ॐ@���*� W । prati�h’�hāgm’ śhatadhā hi |

samāhitāsō sahas’radhāyasam | ww

w S

ai V

eda

net

53

Aruṇapraśhnaḥa

�/ �� +ँ/A��� ��A � । ��.� , C� , ^9�@�� । śhivā naśh’śhan’tamā bhavan’tu |

div’yā , āpa , ō�hadhaya�a |

* ��6_L�� *#�2�1 । �� 1 � .5�� *�`�/� ॥ �� ॥ sum�&īkā saras’vati | mā tēv’ vyōma san’d�śhi || 77 ||

[१-२२-१] [1-22-1]

�5�E��� � �Ú� � ��� । � �Ú���� ���̎�/� ������1 । yō (a)pām’ pu�h’pa*’ vēda |

pu�h’pavān’prajāvāān’paśhumān’bhavati |

I4�� �� , = ��� � �Ú� W̎ । � �Ú���� ���̎�/� ������1 । chan’dramā vā , apām’ pu�h’pam’m |

pu�h’pavān’prajāvāān’paśhumān’bhavati |

� , c�� � ��� । �5�E�����1�+ � � ��� । ya , ēva*’ vēda | yō (a)pāmāyatana*’ vēda |

C�1�+�����1 । = �G�� � , = �����1�+� W । āyatanavān’bhavati | ag’nir’vā , apāmāyatanam |

C�1�+�����1 । �5&EG�#��1�+ � � ��� ॥ �� ॥ āyatanavān’bhavati | yōō (a)g’nērāyatana*’ vēda || 78 ||

[१-२२-२] [1-22-2]

C�1�+�����1 । C�5 �� , = G �#��1�+� W । āyatanavān’bhavati | āpō vā , ag’nērāyatanam |

C�1�+�����1 । � , c�� � ��� । āyatanavān’bhavati | ya , ēva*’ vēda |

ww

w S

ai V

eda

net

54

Aruṇapraśhnaḥa

�5�E�����1�+ � � ��� । C�1�+�����1 । yō (a)pāmāyatana*’ vēda | āyatanavān’bhavati |

��� ��� � , = �����1�+� W । C�1�+�����1 । vāyur’vā , apāmāyatanam | āyatanavān’bhavati |

�5 ���5#��1�+ � � ��� । C�1�+�����1 ॥ �� ॥ yō vāyōrāyatana*’ vēda | āyatanavān’bhavati || 79 ||

[१-२२-३] [1-22-3]

C�5 � $ ���5#��1�+� W । C�1�+�����1 । � , c�� � ��� । āpō vai vāyōrāyatanam | āyatanavān’bhavati |

ya , ēva*’ vēda |

�5�E�����1�+ � � ��� । C�1�+�����1 । yō (a)pāmāyatana*’ vēda | āyatanavān’bhavati |

= *� � $ 1��p�����1�+� W । C�1�+�����1 । asau vai tapan’napāmāyatanam | āyatanavān’bhavati |

�5�E� �Û 1��1 , C�1�+ � � ��� । C�1�+�����1 । C�5 �� , = � �Û 1��1 , C�1�+� W ॥ �० ॥ yō (a)mu�h’ya tapata , āyatana*’ vēda |

āyatanavān’bhavati |

āpō vā , amu�h’ya tapata , āyatanam || 80 ||

[१-२२-४] [1-22-4]

C�1�+�����1 । � , c�� � ��� । āyatanavān’bhavati | ya , ēva*’ vēda |

�5�E�����1�+ � � ��� । C�1�+�����1 । yō (a)pāmāyatana*’ vēda | āyatanavān’bhavati | w

ww

Sai

Ved

a ne

t

55

Aruṇapraśhnaḥa

I4�� �� , = �����1�+� W । C�1�+�����1 । chan’dramā vā , apāmāyatanam | āyatanavān’bhavati |

�H 4��* , C�1�+ � � ��� । C�1�+�����1 । yaśh’chan’dramasa , āyatana*’ vēda |

āyatanavān’bhavati |

C�5 � $ I4��* , C�1�+� W । C�1�+�����1 ॥ �१ ॥ āpō vai chan’dramasa , āyatanam |

āyatanavān’bhavati || 81 ||

[१-२२-x] [1-22-5]

� , c�� � ��� । �5�E�����1�+ � � ��� । ya , ēva*’ vēda | yō (a)pāmāyatana*’ vēda |

C�1�+�����1 । +��ऽ�� �� , = �����1�+� W । āyatanavān’bhavati | nak’�hat’rāi vā , apāmāyatanam |

C�1�+�����1 । �5 +��ऽ� ����1�+ � � ��� । āyatanavān’bhavati | yō nak’�hat’rāāmāyatana*’ vēda |

C�1�+�����1 । C�5 � $ +��ऽ� ����1�+� W । āyatanavān’bhavati | āpō vai nak’�hat’rāāmāyatanam |

C�1�+�����1 । � , c�� � ��� ॥ �२ ॥ āyatanavān’bhavati | ya , ēva*’ vēda || 82 ||

["-))-'] [1-22-6]

�5�E�����1�+ � � ��� । C�1�+�����1 । yō (a)pāmāyatana*’ vēda | āyatanavān’bhavati |

� �R5 �� , = �����1�+� W । C�1�+�����1 । par’jan’yō vā , apāmāyatanam | āyatanavān’bhavati | w

ww

Sai

Ved

a ne

t

56

Aruṇapraśhnaḥa

�� � �R�g�EE�1�+ � � ��� । C�1�+�����1 । ya[fp]’ par’jan’yas’yā (ā)yatana*’ vēda |

āyatanavān’bhavati |

C�5 � $ � �R�g�EE�1�+� W । C�1�+�����1 । āpō vai par’jan’yas’yā (ā)yatanam | āyatanavān’bhavati |

� , c�� � ��� । �5�E�����1�+ � � ��� ॥ �३ ॥ ya , ēva*’ vēda | yō (a)pāmāyatana*’ vēda || 83 ||

[१-२२-�] [1-22-7]

C�1�+�����1 । *��u#5 �� , = �����1�+� W । āyatanavān’bhavati | sa*’vat’sarō vā , apāmāyatanam |

C�1�+�����1 । �s���u#g��1�+ � � ��� । āyatanavān’bhavati | yas’sa*’vat’saras’yāyatana*’ vēda |

C�1�+�����1 । C�5 � $ *���u#g�EE�1�+� W । āyatanavān’bhavati | āpō vai sa*’vat’saras’yā (ā)yatanam |

C�1�+�����1 । � , c�� � ��� । āyatanavān’bhavati | ya , ēva*’ vēda |

�5&E½� +��� ू�1��¤1�� � ��� । ू\�� �1�¤�1 ॥ �४ ॥ yōō (a)p’su nāvam’ prati�h’�hitā*’ vēda |

prat’yēva ti�h’�hati || 84 ||

[१-२२-�] [1-22-8]

3� � � $ e5�� , = ½ � ू�1��¤1�� । 1��9�E¥+,̎Ö� । imē vai lōkā , ap’sup’ prati�h’�hitā-�a |

tadē�hā (a)bh’yanūūk’tā |

ww

w S

ai V

eda

net

57

Aruṇapraśhnaḥa

= ��) #*� ����) *+ W । *,��� / � ब) *���6�1� W । apāgm’ rasamudayagm’ san’ne |

sūr’yē śhuk’ragm’ samābh�tam |

= ��) #*�g �5 #*� - । 1� �5� �6d0�¢ �h����1� । apāgm’ rasas’ya yō rasa�a |

ta*’ vō g�’hām’yut’tamamiti |

3� � � $ e5�� , = ��) #*� - । 1 ��E� ����p���\ � *���6�1�� । imē vai lōkā , apāgm’ rasa�a | tē (a)mu�h’min’nādit’yē samābh�tā-�a |

�+ ��«L� ��h#���L��O� । = ��� �,�#��O� � ����«� W ॥ �x ॥ jānudagh’nīmut’taravēdī�’khāt’vā |

apām’ pūrayit’vā gul’phadagh’nam || 85 ||

[१-२२-�] [1-22-9]

� �Ã#� f� � �Ã#�d_$� � �Ã#$H� *['L� � । 1�D��ª0��* � । pu�h’karapar’ai[fp]’ pu�h’karada’&ai[fp]’

pu�h’karaiśh’cha sag’ges’tīr’ya |

tas’min’vihāyasē |

= �G� ू L�5��*��@��� । ॄ¹����+5� ���A । ag’nim’ praīyōpasamādhāya | bram’havādinō vadan’ti |

�D�̎� L1 �E�� �GHL�1 �& । *� �ू L1 �E��½ � b��ÇL�1 �& । kas’māāt’praītē (a)yamag’niśh’chīyatēē |

sāp’raītē (a)yamap’suh’ hyayañ’chīyatēē |

= *� � ���+ �EË+���01��G#� 1�� । 1� ��1� , c1� , = >L(��� , ����@��1 । asau bhuvanē (a)p’yanāhitāg’nirētā-�a |

tamabhita , ētā , abī�h’�akā , upadadhāti | ww

w S

ai V

eda

net

58

Aruṇapraśhnaḥa

= �G05ऽ � ��/ ��, ���*�5&- । �/ � >× � I��1 ��� �g�9 �� ॥ �� ॥ ag’nihōt’rē dar’śhapūr’amāsayōō�o |

paśhuban’dhē chātur’mās’yē�hu || 86 ||

[१-२२-१०] [1-22-10]

=n5� , C�� । *���9 � �¶ब1 ����1� । athō , āhu�u | sar’vē�hu yaj’ñak’ratu�h’viti |

c17� D �� , C��ँ/�d_e�� । �� �G�Ç�+ �1 � । ētad’dhas’ sma vā , āhuśh’śha’&ilā-�a |

kamag’niñ’chinutē |

*�ऽ�� �G�Ç�ª�+� । *��u#� ू\��� । sat’riyamag’niñ’chin’vāna�a |

sa*’vat’saram’ prat’yak’�hēa |

���G�Ç�+ �1 � । *���ऽ� �G�Ç�ª�+� । kamag’niñ’chinutē | sāvit’ramag’niñ’chin’vāna�a |

= � ������\� ू\��� । �� �G�Ç�+ �1 � ॥ �� ॥ amumādit’yam’ prat’yak’�hēa | kamag’niñ’chinutē || 87 ||

[१-२२-११] [1-22-11]

+��I�� 1� �G�Ç�ª�+� । ू� ��\� �� । nāchikētamag’niñ’chin’vāna�a | prāān’prat’yak’�hēa |

���G�Ç�+ �1 � । I�1 �0<�ऽ�� �G�Ç�ª�+� । kamag’niñ’chinutē | chātur’hōt’riyamag’niñ’chin’vāna�a |

ॄ¹� ू\��� । �� �G�Ç�+ �1 � । bram’hap’ prat’yak’�hēa | kamag’niñ’chinutē | w

ww

Sai

Ved

a ne

t

59

Aruṇapraśhnaḥa

� $: *6 � �G�Ç�ª�+� । /#L �#� ू\��� । vaiśh’vas�jamag’niñ’chin’vāna�a |

śharīram’ prat’yak’�hēa |

���G�Ç�+ �1 � । ���+ ���¿���/ �� �G�Ç�ª�+� ॥ �� ॥ kamag’niñ’chinutē |

upānuvāk’yamāśhumag’niñ’chin’vāna�a || 88 ||

[१-२२-१२] [1-22-12]

3��Ýe5���\� �� । �� �G�Ç�+ �1 � । imān’lōkān’prat’yak’�hēa | kamag’niñ’chinutē |

3����r �� 1 ����G�Ç�ª�+ , 3�1� । � , c��*� । imamāruakētukamag’niñ’chin’vāna , iti | ya , ēvāsau |

31H�� �1�H�E.1L��1L । 1���1� । itaśh’chāmutaśh’chā (a)v’yatīpātī | tamiti |

�5&EG��� ��n,�� � ��� । ��n �+������1 । yōō (a)g’nēr’mithūyā vēda | mithunavān’bhavati |

C�5 �� , = G ��� ��n,��� । ��n �+������1 । � , c�� � ��� ॥ �� ॥ āpō vā , ag’nēr’mithūyā-�a | mithunavān’bhavati |

ya , ēva*’ vēda || 89 ||

[१-२३-१] [1-23-1]

C�5 �� , 3����*Ä�ee��� । * ू ����1#��� - � �Ã#� � *����1 W । āpō vā , idamāsant’salilamēva |

sap’ prajāpatirēka[fp]’ pu�h’karapar’ē samabhavate |

1g�A� �+��* ���s���1 �1 । 3�) *6� �����1� । tas’yān’tar’manasi kāmas’samavar’tata | idagm’ s�jēyamiti | w

ww

Sai

Ved

a ne

t

60

Aruṇapraśhnaḥa

1D�q� �r� 95 �+�*�E���É��1 । 1~�I� ����1 । tas’mād’yat’puru�hō manasā (a)bhigat’chhati |

tad’vāchā vadati |

1j��� � �#5�1 । 1��9�E¥+,̎Ö� । tat’kar’maā karōti | tadē�hā (a)bh’yanūūk’tā |

���'�म � *���1 �1��@� । �+�*5 #�1�- ूn�� ���*L&1 W ॥ �० ॥ kāmas’tadag’rē samavar’tatādhi |

manasō rēta[fp]’ prathamañ’ yadāsīīte || 90 ||

[१-२३-२] [1-23-2]

*15 >× ��*��1 �+#� ��m+ W । ��� ू1LÛ�� ���5� �+L9 ��1� । satō ban’dhumasati niravin’dan’ne |

h�dip’ pratī�h’yā kavayō manī�hēti |

��$ �+A���+��1 । �j���5 ����1 । upainan’tadupanamati | yat’kāmō bhavati |

� , c�� � ��� । * 1�5�E1Ë1 । * 1��'�� । /#L �#�@,+ �1 । ya , ēva*’ vēda | sa tapō (a)tap’yata |

sa tapas’tap’tvā | śharīramadhūnuta |

1g �Ü��*��*L&1 W । 115�Er �� �� 1�5 ��1�#/ +� , �9�� , ����1¤+ W ॥ �१ ॥ tas’ya yan’māgm’samāsīīte |

tatō (a)ruā[hk]’ kētavō vātaraśhanā , ��haya ,

udati�h’�han’ne || 91 ||

ww

w S

ai V

eda

net

61

Aruṇapraśhnaḥa

[१-२३-३] [1-23-3]

�� +��̎- । 1 � �$ ���+*�� । � � ��e�̎- । 1 � ���e�� ø�� । yē nakhāā�a | tē vaikhānasā-�a |

yē vālāā�a | tē vālakhil’yā-�a |

�5 #*�- । *5�E��� W । = A#1� �, �Á �,1) *� ��A� W । 1��ॄ�L1 W । �� � $O���*� । *���,1 W ॥ �२ ॥ yō rasa�a | sō (a)pām |

an’tarata[hk]’ kūr’mam’ bhūtagm’ sar’pan’tam |

tamab’ravī-te | mama vait’va�’māgm’sā | samabhū-te || 92 ||

["-)%-*] [1-23-4]

+ �\�ॄ�L1 W । �,� ��� ���0��0�*���1� । 1� �r� 9g � �r9O� W । nēt’yab’ravī-te | pūr’vamēvāhamihāsamiti |

tat’puru�has’ya puru�hat’vam |

* *0ॐ�/L9� � � �r� 9� । *0ॐ��s0ॐ���1 W । �,O5���1¤1 W । sa sahas’raśhīr’�hā puru�ha�a |

sahas’rāk’�has’sahas’rapā-te | bhūt’vōdati�h’�hate |

1��ॄ�L1 W । O� � $ �,� �� *���,� । tamab’ravī-te | tva*’ vai pūr’vagm’ samabhū-�u |

O���� �,� ��- ��r���1� । * , 31 , C������- ॥ �३ ॥ tvamidam’ pūr’va[hk]’ kuru�h’vēti |

sa , ita , ādāyāpa�a || 93 ||

[१-२३-x] [1-23-5]

= ̧ �e+�� � �#'�������@�1 W । c��b � � ��1� । añ’jalinā puras’tādupādadhā-te | ēvāh’yēvēti | w

ww

Sai

Ved

a ne

t

62

Aruṇapraśhnaḥa

11� , C��\ , ����1¤1 W । *� ू�IL ��� W । tata , ādit’ya , udati�h’�hate | sāp’ prāchī dike |

=n��r � �� 1 �� ���� 1 , �����@�1 W । c��bG , 3�1� । athārua[hk]’ kētur’dak’�hiata , upādadhā-te |

ēvāh’yag’na , iti |

115 �� , = �Gr���1¤1 W । *� ���� � ��� W । tatō vā , ag’nirudati�h’�hate | sā dak’�hiā dike |

=n��r � �� 1 �� �H������@�1 W । c���0 ���5 , 3�1� ॥ �४ ॥ athārua[hk]’ kētu[fp]’ paśh’chādupādadhā-te |

ēvāhi vāyō , iti || 94 ||

[१-२३-�] [1-23-6]

115� ��� �r���1¤1 W । *� ू1LIL ��� W । tatō vāyurudati�h’�hate | sāp’ pratīchī dike |

=n��r � �� 1 �r� h#1 , �����@�1 W । c��0L4��1� । athārua[hk]’ kēturut’tarata , upādadhā-te |

ēvāhīn’drēti |

115 �� , 34 , ����1¤1 W । *5�L �IL ��� W । tatō vā , in’dra , udati�h’�hate | sōdīchī dike |

=n��r � �� 1 �� �Ñ� , �����@�1 W । c���0 �,9�p�1� । athārua[hk]’ kētur’madh’ya , upādadhā-te |

ēvāhi pū�han’niti |

115 � $ �,95���1¤1 W । * ���m� W ॥ �x ॥ tatō vai pū�hōdati�h’�hate | sēyan’dike || 95 ||

ww

w S

ai V

eda

net

63

Aruṇapraśhnaḥa

[१-२३-�] [1-23-7]

=n��r � �� 1 �r��#�(������@�1 W । c���0 ���� , 3�1� । athārua[hk]’ kēturupari�h’�ādupādadhā-te |

ēvāhi dēvā , iti |

115� � ���+ �Û�� ��1#� - । �×�� �½#*H5���1¤+ W । tatō dēvamanu�h’yā[fp]’ pitara�a |

gan’dhar’vāp’sarasaśh’chōdati�h’�han’ne |

*5]� � ��� W । �� ��ू �95� ���#���1+ W । sōrdh’vā dike | yā vip’ru�hō viparāpatan’ne |

1�¥5E* ��#� #����* ��/�I�H5���1¤+ W । 1D�h � �#����+ W । tābh’yō (a)surā rak’�hāgm’si

piśhāchāśh’chōdati�h’�han’ne |

tas’māt’tē parābhavan’ne |

��ू ��5 �0 1 � *����+ W । 1��9�E¥+,̎Ö� ॥ �� ॥ vip’ru&’bhyō hi tē samabhavan’ne |

tadē�hā (a)bh’yanūūk’tā || 96 ||

[१-२३-�] [1-23-8]

C�5� 0 � 6� 01L� �� ����+ W� । ��m@��+� +��ALQ��� �� W । āpō ha yad’b�hatīr’gar’bhamāyan’ne |

dak’�han’dadhānā janayan’tīs’svayam’bhum |

11� , 3� �E*6��A *���&- । =�5 �� , 3�) *���,1 W । tata , imē (a)d’dhyas�j’yan’ta sar’gāā�a |

ad’bhyō vā , idagm’ samabhū-te |

ww

w S

ai V

eda

net

64

Aruṇapraśhnaḥa

1D�����) *�Á ॄ¹� 2�� ���1� । 1D�����) *� �� �/�n�e���� ���������1 W । tas’mādidagm’ sar’vam’ bram’has’ svayam’bhviti |

tas’mādidagm’ sar’vagm’

śhithilamivād’dhruvamivābhavate |

ू ����1�� �� 11 W । CN+�N�+�� ��@��� । prajāpatir’vāva tate | āt’manāt’māna*’ vidhāya |

1����+ �ू����/1 W । 1��9�E¥+,̎Ö� ॥ �� ॥ tadēvānup’rāviśhate | tadē�hā (a)bh’yanūūk’tā || 97 ||

[१-२३-�] [1-23-9]

��@��� e5��+ W-�ª@��� �,1��+� । ��@�� *���&- ू��/5 ��/�H । vidhāya lōkāne vidhāya bhūtāni |

vidhāya sar’vāā[fp]’ pradiśhō diśhaśh’cha |

ू ����1� ूn� � , � 1g� । CN+�N�+�� ��*����� �/ ��1� । prajāpati[fp]’ prathamajā , �tas’ya |

āt’manāt’mānamabhisa*’vivēśhēti |

*���� �� ������ । *� ����r� । 1����+ �ू���/�1 । � , c�� � ��� ॥ �� ॥ sar’vamēvēdamāp’tvā | sar’vamavarud’dhya |

tadēvānup’raviśhati | ya , ēva*’ vēda || 98 ||

[१-२४-१] [1-24-1]

I1 ��(k , C�5� �6d0��1 । IO��# �� , = ��) y��� � । chatu�h’�ay’ya , āpō g�’hāti |

chat’vāri vā , apāgm’ rūpāi |

ww

w S

ai V

eda

net

65

Aruṇapraśhnaḥa

��V5� ��q �1 W । '+��² ��6 � �(� । 1�R�����r×� । C1���1 �Û� � � �6d0��1 । mēghō vid’yute | stanayit’nur’v��h’�i�i |

tān’yēvāvarun’dhē | ātapati var’�hyā g�’hāti |

1�� � �#'�����@��1 । c1� � $ �ॄ¹�I �g� , C�� - । tā[fp]’ puras’tādupadadhāti |

ētā vaib’ bram’havar’chas’yā , āpa�a |

� �� 1 , c� �ॄ¹�I �*���r×� । 1D�̎Ü�� 15 �ॄ¹�I � �*1�#� ॥ �� ॥ mukhata , ēvab’ bram’havar’chasamavarun’dhē |

tas’māān’mukhatōb’ bram’havar’chasitara�a || 99 ||

[१-२४-२] [1-24-2]

�, Ë�� �6d0��1 । 1� ���� 1 , ����@��1 । kūp’yā g�’hāti | tā dak’�hiata , upadadhāti |

c1� � $ 1 �� �2+L#���- । 1 � � , c��g� ��� 15 ��@��1 । ētā vai tējas’vinīrāpa�a |

tēja , ēvās’ya dak’�hiatō dadhāti |

1D�·�� 5E@ ��'� �21�#� । "��#� �6�d0��1 । tas’mād’dak’�hiō (a)r’dhas’tējas’vitara�a |

sthāvarā g�’hāti |

1�� �H�����@��1 । ू�1��¤1� � $ "���#�� । tā[fp]’ paśh’chādupadadhāti |

prati�h’�hitā vais’ sthāvarā-�a |

�H���� ू�1��1¤�1 । �0�AL�6 �d0��1 ॥ १०० ॥ paśh’chādēvap’ pratiti�h’�hati |

vahan’tīr’g�’hāti || 100 || ww

w S

ai V

eda

net

66

Aruṇapraśhnaḥa

["-)*-%] [1-24-3]

1� , ��h#1 , ����@��1 । ^ �*� �� , c1� �0�AL�#�5§�1L�#� , C�, �1L�#� @���AL� । tā , ut’tarata , upadadhāti |

ōjasā vā , ētā vahan’tīrivōd’gatīriva , ākūjatīriva dhāvan’tī-�i |

^ � , c��g5&h#15 ��@��1 । 1D��h #5E@ �� , ^ �21�#� । ōja , ēvās’yōōt’taratō dadhāti |

tas’mādut’tarō (a)r’dha , ōjas’vitara�a |

*����� � �6�d0��1 । 1� �Ñ , ����@��1 । sam’bhār’yā g�’hāti | tā madh’ya , upadadhāti |

3�� � $ *������ �� । = g���� ू�1��1¤�1 । iya*’ vai sam’bhār’yā-�a | as’yāmēvap’ pratiti�h’�hati |

�Óø� �6�d0��1 । 1� , ���#�(������@��1 ॥ १०१ ॥ pal’val’yā g�’hāti | tā , upari�h’�ādupādadhāti || 101 ||

[१-२४-४] [1-24-4]

= *� � $ ��Óø�� । = � �Û��� �� ू�1��1¤�1 । asau vai pal’val’yā-�a | amu�h’yāmēvap’ pratiti�h’�hati |

���,���@��1 । ��� � �� , C�� - । dik’�hūpadadhāti | dik’�hu vā , āpa�a |

=p� �� , C��- । =�5 �� , =p�¸��1� । an’na*’ vā , āpa�a | ad’bhyō vā , an’nañ’jāyatē |

������5Ep¸���1 � । 1���r×� । yadēvād’bhyō (a)n’nañ’jāyatē | tadavarun’dhē | w

ww

Sai

Ved

a ne

t

67

Aruṇapraśhnaḥa

1� �� , c1��r �� �� 1�5 ��1�#/ +� , �9��5E�Iª+ W । 1D����r �� 1 ��� - ॥ १०२ ॥ ta*’ vā , ētamaruā[hk]’ kētavō vātaraśhanā , ��hayō

(a)chin’van’ne | tas’mādāruakētuka�a || 102 ||

[१-२४-x] [1-24-5]

1��9�E¥+,̎Ö� । �� 1�5 , =r� �*H । tadē�hā (a)bh’yanūūk’tā | kētavō , aruāsaśh’cha |

� 9�5 ��1�#/ +�� । ू�1¤�) / 1@���0 । ��hayō vātaraśhanā-�a | prati�h’�hāgm’ śhatadhāhi |

*���0�1�*5 *0ॐ@���*���1� । / 1/�H $ � *0ॐ�/H ू�1��1¤�1 । samāhitāsō sahas’radhāyasamiti |

śhataśhaśh’chaiva sahas’raśhaśh’chap’ pratiti�h’�hati |

� , c1� �G�Ç�+ �1 � । � , ��I $+���� � ��� ॥ १०३ ॥ ya , ētamag’niñ’chinutē | ya , uchainamēva*’ vēda || 103 ||

[१-२x-१] [1-25-1]

�+ ��«L� ��h#���L��O� । = ��� �,�#��1 । jānudagh’nīmut’taravēdī�’khāt’vā | apām’ pūrayati |

= ��) *�� �O��� । � �Ã#� �) r� � � �r� 9��\ ����@��1 । apāgm’ sar’vat’vāya |

pu�h’karapar’agm’ ruk’mam’ puru�hamit’yupadadhāti |

1�5 � $ � ��Ã#� �� W । *\) r�� । tapō vai pu�h’karapar’am | sat’yagm’ ruk’ma�a |

ww

w S

ai V

eda

net

68

Aruṇapraśhnaḥa

= �61� � �r� 9� । c1��~���̎�' । ����� �11 W । ����� ����'� ॥ १०४ ॥ am�tam’ puru�ha�a | ētāvad’vāvāās’ti |

yāvadētate | yāvadēvās’ti || 104 ||

[१-२x-२] [1-25-2]

1���r×� । �, � �� ����@��1 । tadavarun’dhē | kūr’mamupadadhāti |

= ����� � �@���r×� । =n5& 2� �g� e5�g *��� $ । apāmēva mēdhamavarun’dhē |

athōōs’ svar’gas’ya lōkas’ya sama�h’�yai |

C��������s���&- । = D��D���15E� �1�- । āpamāpāmapas’sar’vāā�a | as’mādas’māditō (a)muta�a |

= �G�� �� �H *,� ��H । *0*�ÇJ#�7���� , 3�1� । ag’nir’vāyuśh’cha sūr’yaśh’cha |

sahasañ’chas’karard’dhiyā , iti |

��K:�� #�ँ��1��� । e5�� �6� �Éि� �6� ॥ १०x ॥ vāy’vaśh’vā raśh’mipataya�a |

lōkam’ p�at’chhid’ram’ p�a || 105 ||

[१-२x-३] [1-25-3]

���'ॐ� ��#� �� । 34V59� �5 �* ����#� ��b � � ��1� । yās’tis’ra[fp]’ paramajā-�a |

in’draghō�hā vō vasubhirēvāh’yēvēti |

�Ç �I1�� , ����@��1 । ��¦5E�G� । �����+ ����G� । 1�Ç�+ �1 � । pañ’chachitaya , upadadhāti | pā�’ktō (a)g’ni�i |

yāvānēvāg’ni�i | tañ’chinutē | ww

w S

ai V

eda

net

69

Aruṇapraśhnaḥa

e5�� �6� �� �~1L��� ����@��1 । �Ç���� � $ ��#�| W । lōkam’p�ayād’ dvitīyāmupadadhāti |

pañ’chapadā vai virā-�e |

1g� �� , 3�� ���� - । = A�#��� ����- । q�� ����- । ��/ - ���� - । tas’yā vā , iyam’ pāda�a | an’tarik’�ham’ pāda�a |

dyau[fp]’ pāda�a | diśha[fp]’ pāda�a |

�#5#� �- ����- । ��#���� ू�1��1¤�1 । parōrajā[fp]’ pāda�a | virāj’yēvap’ pratiti�h’�hati |

� , c1� �G�Ç�+ �1 � । � , �� I $+���� � ��� ॥ १०� ॥ ya , ētamag’niñ’chinutē | ya , u chainamēva*’ vēda || 106 ||

[१-२�-१] [1-26-1]

= �G� ू L�5��*��@��� । 1� ��1� , c1� , = >L(��� , ����@��1 । ag’nim’ praīyōpasamādhāya |

tamabhita , ētā , abī�h’�akā , upadadhāti |

= �G05ऽ � ��/ ��, ���*�5&- । �/ � >× � I��1 ��� �g�9 �� । ag’nihōt’rē dar’śhapūr’amāsayōō�o |

paśhuban’dhē chātur’mās’yē�hu |

=n5� , C�� । *���9 � �¶ब1 ����1� । athō , āhu�u | sar’vē�hu yaj’ñak’ratu�h’viti |

=n� 0D�0�r Q����� ���- । *���ऽs�<E�G�#\+�+ �9%� �R��0� । atha has’māhāruas’svāyam’bhuva�a |

sāvit’ras’sar’vō (a)g’nirit’yananu�ha�’gam’ man’yāmahē |

+�+� �� , c1 �9��& �L�� ��� । �� �G�Ç�+ �1 � ॥ १०� ॥ nānā vā , ētē�hāā*’ vīr’yāi | kamag’niñ’chinutē || 107 || w

ww

Sai

Ved

a ne

t

70

Aruṇapraśhnaḥa

[१-२�-२] [1-26-2]

*�ऽ�� �G�Ç�ª�+� । �� �G�Ç�+ �1 � । sat’riyamag’niñ’chin’vāna�a | kamag’niñ’chinutē |

*���ऽ� �G�Ç�ª�+� । �� �G�Ç�+ �1 � । sāvit’ramag’niñ’chin’vāna�a | kamag’niñ’chinutē |

+��I�� 1� �G�Ç�ª�+� । �� �G�Ç�+ �1 � । nāchikētamag’niñ’chin’vāna�a | kamag’niñ’chinutē |

I�1 �0<�ऽ�� �G�Ç�ª�+� । �� �G�Ç�+ �1 � । chātur’hōt’riyamag’niñ’chin’vāna�a | kamag’niñ’chinutē |

� $: *6 � �G�Ç�ª�+� । �� �G� W �I�+ �1 � ॥ १०� ॥ vaiśh’vas�jamag’niñ’chin’vāna�a |

kamag’niñ’ chinutē || 108 ||

[१-२�-३] [1-26-3]

���+ ���¿���/ �� �G�Ç�ª�+� । �� �G�Ç�+ �1 � । upānuvāk’yamāśhumag’niñ’chin’vāna�a |

kamag’niñ’chinutē | 3����r �� 1 ����G�Ç�ª�+ , 3�1� । �69� �� , = �G� । imamāruakētukamag’niñ’chin’vāna , iti | v��hā vā , ag’ni�i |

�69�� � *[Â��e��1 W । 0R�1�̎g �¶� । v��hāau sag’ges’phālayē-te | han’yētāās’ya yaj’ña�a |

1D�p�+ �9�� - । *5h�#� ���9 �� ब1 �9 �� �IªL1 । tas’mān’nānu�haj’ya�a |

sōt’taravēdi�huk’ kratu�hu chin’vīta | ww

w S

ai V

eda

net

71

Aruṇapraśhnaḥa

�h #� �q�[ b��GHL�1 �& । ू ������HªL1 ॥ १०� ॥ ut’taravēd’yāgeh’ hyag’niśh’chīyatēē |

prajākāmaśh’chin’vīta || 109 ||

["-)'-*] [1-26-4]

ू� ��\5 �� , c95&E�G� । ू� ��\�� ू �� । prājāpat’yō vā , ē�hōō (a)g’ni�i | prājāpat’yā[fp]’ prajā-�a |

ू ���̎���1 । � , c�� � ��� । prajāvāān’bhavati | ya , ēva*’ vēda |

�/ ������HªL1 । *�¶�+ � �� , c1��/, +�� W । paśhukāmaśh’chin’vīta | sañ’jñāna*’ vā , ētat’paśhūnām |

����� - । �/, +�� �� *�¶�+ �E�G�Ç�+ �1 � । yadāpa�a | paśhūnāmēva sañ’jñānē (a)g’niñ’chinutē |

�/ � ������1 । � , c�� � ��� ॥ ११० ॥ paśhumān’bhavati | ya , ēva*’ vēda || 110 ||

[१-२�-x] [1-26-5]

�6�(�����HªL1 । C�5 � $ �6�(�- । � �R5 �9 ����5 ���1 । v��h’�ikāmaśh’chin’vīta | āpō vai v��h’�i�i |

par’jan’yō var’�hukō bhavati |

� , c�� � ��� । C����L �I�ªL1 । C�5 � $ � ��9 � W । ya , ēva*’ vēda | āmayāvī chin’vīta | āpō vai bhē�hajam |

��9 ����D$ � �#5�1 । *� ���� ��#��1 । bhē�hajamēvās’mai karōti | sar’vamāyurēti |

= ��I#ü�HªL1 । �ळ5 �� , C��- ॥ १११ ॥ abhicharag’geśh’chin’vīta | vaj’rō vā , āpa�a || 111 || w

ww

Sai

Ved

a ne

t

72

Aruṇapraśhnaḥa

[१-२�-�] [1-26-6]

�ळ�� �� ॅ�16�. �¥- ू0�#�1 । '6 � 1 , c�+� W । vaj’ramēvab’ bhrāt�v’yēbh’ya[fp]’ praharati |

st�uta , ēnam |

1� �J��5 �/�J��� । ॄ¹�I �*����Q� ������HªL1 । tējas’kāmō yaśhas’kāma�a |

bram’havar’chasakāmas’svar’gakāmaśh’chin’vīta |

c1��~� ��̎�' । ����� �11 W । ����� ����'� । 1���r×� । ētāvad’vā vāās’ti | yāvadētate |

yāvadēvās’ti | tadavarun’dhē |

1g$1� 1� W । �9 ���1 + @��� �1 W ॥ ११२ ॥ tas’yaitad’vratam | var’�hati na dhāvē-te || 112 ||

[१-२�-�] [1-26-7]

= �61� �� , C�� - । = �61g�+�A�#\ $ । +�½� �,ऽ�� �#L9ö�� �� �1 W । + �+¤L �� �1 W । + ���*�+ः¾���1 W । � �b5 �� , c95&E�G� । am�ta*’ vā , āpa�a | am�tas’yānan’tarit’yai |

nāp’su mūt’rapurī�ha�’kur’yā-te | na ni�h’�hīvē-te |

na vivasanas’snāyā-te | guh’yō vā , ē�hōō (a)g’ni�i |

c1g�G �#+��1��0�� । + � ��Ã#� � ��+ �0#�d�� ��E�@�1¤�&1 W । ētas’yāg’nēranatidāhāya |

na pu�h’karapar’āni hira’ya*’ vā (a)dhiti�h’�hēēte |

c1g�G �#+�¥�#50�� । + �, � �g�¨L ���1 W । ētas’yāg’nēranabh’yārōhāya | na kūr’mas’yāśh’nīyā-te |

ww

w S

ai V

eda

net

73

Aruṇapraśhnaḥa

+5��g�V�1 ����R�+��5����+� ���A । = V�1 ���� , C��- । nōdakas’yāghātukān’yēnamōdakāni bhavan’ti |

aghātukā , āpa�a |

� , c1� �G�Ç�+ �1 � । � , ��I $+���� � ��� ॥ ११३ ॥ ya , ētamag’niñ’chinutē | ya , uchainamēva*’ vēda || 113 ||

[१-२�-१] [1-27-1]

3��+ ���� � ���+� *L9@ �� । 34�H ��: �� I ����� । imānukam’ bhuvanā sī�hadhēma |

in’draśh’cha viśh’vē cha dēvā-�a |

�¶Ç� +'ªÇ� ू �Ç� । C��\ $�#4�s0 *L �9@�1 � । yaj’ñañ’cha nas’tan’vañ’chap’ prajāñ’cha |

ādit’yairin’dras’saha sī�hadhātu |

C��\ $�#4s�� 5 �r�i� - । = D��� � �,O��1� 1+,+�̎� W । ādit’yairin’dras’sagaō marud’bhi�i |

as’mākam’ bhūt’vavitā tanūnāām |

CÈ��2 ूÈ��2 । Cd_L ��� �� � ��� । āp’lavas’vap’ prap’lavas’va | ā’&ī bhava ja mā muhu�u |

* ����L�� -��+@+�� W । ू�1�� �Ç2 2�� � �#� W ॥ ११४ ॥ sukhādīn’du[hk]’khanidhanām |

pratimuñ’chas’vas’ svām’ puram || 114 ||

[१-२�-२] [1-27-2]

�#L �I�Q���� ���� । � � /�#L#�d�����+ W । marīchayas’svāyam’bhuvā-�a |

yē śharīrā’yakal’payan’ne | ww

w S

ai V

eda

net

74

Aruṇapraśhnaḥa

1� 1 �� � �0ö� ��A� । �� I� 1 � �� D� 1L�#91 W । tē tē dēha�’kal’payan’tu |

mā cha tēk’ khyās’ sma tīri�hate |

��h�¤1 �� 2�� । = �G���É]� ��#�1�� । ut’ti�h’�hata mās’ svap’ta |

ag’nimit’chhadh’vam’ bhāratā-�a |

#�¶s5��g 16��*�- । *,��� *� � 5�9*� । rāj’ñas’sōmas’ya t�p’tāsa�a | sūr’yēa sayujō�hasa�a |

� ���� * ���*�̎- । = (�I�ब� +��~�#� ॥ ११x ॥ yuvā suvāsāā�a | a�h’�āchak’rā navad’vārā || 115 ||

[१-२�-३] [1-27-3]

����+�� � ,#��5Ñ� । 1g�� �0#d���� �5/� । dēvānām’ pūrayōdh’yā |

tas’yāgm’ hira’maya[hk]’ kōśha�a |

2�< e5�5 �5�19�EE�6�1� । �5 � $ 1��& ॄ¹� 5 � �� । svar’gō lōkōj’ jyōti�hā (ā)v�ta�a |

yō vai tāām’ bram’haō vēda |

= �61 ��+�EE�61�� � ��#L� W । 1D$& ॄ¹ I� ॄ¹� I । am�tēnā (ā)v�tām’ purīm |

tas’maiīb’ bram’ha chab’ bram’hā cha |

C� �� �L�1Á� ू �m��� । ��ॅ� ���+�� 0�#� L� W । āyu[hk]’ kīr’tim’ prajān’dadu�u |

vibh’rājamānāgm’ hariīm |

ww

w S

ai V

eda

net

75

Aruṇapraśhnaḥa

�/*�� *��#L�6�1�� W । � �#� �0#d���� ॄ¹� ॥ ११� ॥ yaśhasā sam’parīv�tām |

puragm’ hira’mayīm’ bram’hā || 116 ||

[१-२�-४] [1-27-4]

��� �/��E�#�� �1� । �#���\�����L । �#���\�+�/ �L । 30 I��� �ऽ� I�ª��1 । ��~�m����* �#�+ �����+ W । �j�� ��#L �4��1 � । vivēśhā (a)parājitā | parā�ēt’yaj’yāmayī |

parā�ēt’yanāśhakī | iha chāmut’ra chān’vēti |

vid’vān’dēvāsurānubhayā-ne | yat’kumārī man’drayatē |

�q5�9q���1ो1�̎ । =�#�(� ��jÇ� �ब�1 �& । yad’yō�hid’yat’pativ’ratāā |

ari�h’�añ’ yat’kiñ’chak’ kriyatēē |

= �G'�+ ��� �@�1 । = �1��*ँ��1�*H ॥ ११� ॥ ag’nis’tadanuvēdhati | aśh�tāsaśh’śh�tāsaśh’cha || 117 ||

[१-२�-x] [1-27-5] �¡�+5 � �EË��¡+�- । 2�� �A5 +�� �&�A� । yaj’vānō yē (a)p’yayaj’vana�a | svar’yan’tō nāpēēk’�han’tē |

34�� �GÇ� � � ���� । �*�� 1� , 3� *���A� । in’dramag’niñ’cha yē vidu�u | sikatā , iva sañ’yan’ti |

#�ँ����s� ��L�#�1�� । = D�À5����� ���± । raśh’mibhis’samudīritā-�a | as’māl’lōkādamu�h’māt’cha |

� �9���#���6�¨��� - । =� ��1 �L1 �� I� *� �1�1�- । ��hibhiradāt’p�śh’nibhi�i | apēta vīta vi cha sar’patāta�a | w

ww

Sai

Ved

a ne

t

76

Aruṇapraśhnaḥa

��Eऽ " � ��#� � � � I +,1�+�� । =05���#�i#Ö� ��. ��Ö� W ॥ ११� ॥ yē (a)t’ras’ stha purāā yē cha nūtanā-�a |

ahōbhirad’bhirak’tubhir’vyak’tam || 118 ||

["-)$-'] [1-27-6]

��5 ����O�*�+��D$ । +6 � �� A � +6 ��O� �� - । yamō dadāt’vavasānamas’mai |

n� muan’tu n� pāt’var’ya�a |

= �6 (� � � I �6 (� �� । ����#L �9 � �+L+L �9 � । ak��h’�ā yē cha k��h’�ajā-�a | kumārī�hu kanīnī�hu |

��# L �9 � I � � �01�� । #�1�- �L1� , Cd_��L1�� । jāriī�hu cha yē hitā-�a | rēta[fp]’pītā , ā’&apītā-�a |

=%��#�9 � I � � �1�� । ����̎� �ऽ���ऽ��+ W । a�’gārē�hu cha yē hutā-�a | ubhayāān’put’rapaut’rakā-ne |

� �� �E0� ��#� ���+ W । / 1��p � / #�� - ॥ ११� ॥ yuvē (a)hañ’ yamarājagā-ne |

śhatamin’nu śharada�a || 119 ||

[१-२�-�] [1-27-7]

=�5 �Ò¹� ��e>� W । ��16 �Ç� ��g� I । �r� g��:�+5#G �� । �r1�̎Ç ��0���*�� W । ��� ू��� � � � , ='� । * b �����D� *+�1�+� । adō yad’bram’ha vilabam | pit�āñ’cha yamas’ya cha |

varuas’yāśh’vinōrag’nē-�e | marutāāñ’cha vihāyasām |

kāmap’rayavaam’ mē , as’tu |

sah’ hyēvās’mi sanātana�a |

ww

w S

ai V

eda

net

77

Aruṇapraśhnaḥa

3�1 +��5 ॄ�¹ौ�5� #��5 @+� W । � �ऽ�+��5� � ��L�#0��0�1� ॥ १२० ॥ iti nākōb’ bram’hiśh’ravō rāyō dhanam |

put’rānāpō dēvīrihāhitā || 120 ||

[१-२�-१] [1-28-1]

��/L&U� �6ी�/LUþÇ । =� �15� �+ò �1) 0�n� । viśhīīr’�hī�’ g�dh’raśhīr’�hīñ’cha |

apētō nir’�tigm’ hatha�a |

��#>�@[ : ��1���� W । �+ Ø� />e5��#� W । paribādhag’geśh’ śhvētakuk’�ham |

nija�’ghagm’ śhabalōdaram |

* 1�+ W-��M����� *0 । =G� +�/�� *�`/�- । sa tā-nevāch’yāyayā saha | ag’nē nāśhaya san’d�śha�a |

� Û� �*,� � > ��� ���� W । �R �� �6 \�Ç� �L�@#� । īr’�hyāsūyē bubhuk’�hām |

man’yu�’ k�t’yāñ’cha dīdhirē |

#n ��+ ��)/� ����1� । =G� +�/�� *�`/� - ॥ १२१ ॥ rathēna kigm’śhukāvatā |

ag’nē nāśhaya san’d�śha�a || 121 ||

[१-२�-१] [1-29-1]

� �R��� ू����1 । ���? �ऽ��� �Lz�9 �& । par’jan’yāyap’ pragāyata | divas’put’rāya mī&hu�hēē |

* +5� ��*���É1� । 3�� �I�- � �R��� 2#� �& । sa nō yavasamit’chhatu |

ida*’ vacha[fp]’ par’jan’yāyas’ svarājēē | ww

w S

ai V

eda

net

78

Aruṇapraśhnaḥa

��5 , = �A�#Aq ���51 । ��5�,�� �15� ��:�6� (�s�D � । h�dō , as’tvan’taran’tad’yuyōta |

mayōbhūr’vātō viśh’vak��h’�ayas’san’tvas’mē |

� ��������� , ^9�@L����5���� । �5 �� ��59�@L+�� W । supip’palā , ō�hadhīr’dēvagōpā-�a |

yō gar’bhamō�hadhīnām |

���̎ö÷ 5\���1�� W । � �R�- � �r9L �̎� W ॥ १२२ ॥ gavāā�’k�ōt’yar’vatām |

par’jan’ya[fp]’ puru�hīāām || 122 ||

[१-३०-१] [1-30-1]

� �+��� �� $�O�4�� W । � �+#�� �- � �+� ��� - । punar’māmait’vin’driyam |

punarāyu[fp]’ punar’bhaga�a |

� �+ॄ� �¹� � $1 � �� । � �+ि���� � $1 � �� । punar’brām’haamaitu mā | punar’draviamaitu mā |

�Ü�Eq #�1�- �6�n�L�J�+ W� । ��59�@L#Ë*�#q����- । yan’mē (a)d’ya rēta[fp]’ p�thivīmas’kāne |

yadō�hadhīrap’yasarad’yadāpa�a |

3�A��+#���� � । �LV� �� �{�� �I ��* � । idan’tat’punarādadē | dīr’ghāyut’tvāya var’chasē |

�Ü� #�1- ू�*�M1� । �Ü , C ���1 � � �+�- । yan’mē rēta[fp]’ prasich’yatē | yan’ma , ājāyatē puna�a |

1�+� ����61�ö�r । 1 �+� * �ू *�ö�r ॥ १२३ ॥ tēna māmam�ta�’kuru | tēna sup’rajasa�’kuru || 123 || w

ww

Sai

Ved

a ne

t

79

Aruṇapraśhnaḥa

[१-३१-१] [1-31-1]

=��'#5@�E ���1 । 1�� � $ौ� s��� । ad’bhyas’tirōdhā (a)jāyata | tava vaiśh’ravaas’sadā |

�1#5�@ ��0 *�²�p� - । � � , =�5E¨�A� �� I+ । tirōdhēhi sapat’nān’na�a | yē , apō (a)śh’nan’ti kēchana |

O��� ����� � $&ौ� � । #n� *0ॐ�× ��#� W । tvā�h’�rīm’ māyā*’ vaiīśh’ravaa�a |

rathagm’ sahas’ravan’dhuram |

� �rH ब) *0�ॐ�:� W । C"�������0 +5 >�e� W । puruśh’chak’ragm’ sahas’rāśh’vam |

ās’thāyāyāhi nō balim |

�D$ � �,1��+� >�e����0�A । @+%��5 0�'�0#�d��:�+ W� ॥ १२४ ॥ yas’mai bhūtāni balimāvahan’ti |

dhana�’gāvō has’tihira’yamaśh’vāne || 124 ||

[१-३१-२] [1-31-2]

=*��� * ��1� ��¶��g । �ौ�� �> ॅ15Ep�� ��� ��#� � W̎ । asāma sumatau yaj’ñiyas’ya |

śhriyam’ bibh’ratō (a)n’namukhī*’ virājam’m |

* ��/ � + � I� ब�Ç � I� । � $+�� � I� �0����#� । sudar’śhanē chak’ krauñ’chē cha |

maināgē cha mahāgirau |

/ 1~���#���A� । *�0�� �p��#� 1�� । 3�1 �v�̎- । ��5�E1 , w]�� W । śhatad’vā�’�āragaman’tā | sagm’hār’yan’nagaran’ tava |

iti man’trāā�a | kal’pō (a)ta , ūrdh’vam | ww

w S

ai V

eda

net

80

Aruṇapraśhnaḥa

��� >�e� 0#�&1 W । �0# d�+��� �� ��1 ��� �� ��> �#����� >��e� ॥ १२x ॥ yadi baligm’ harēēte |

hira’yanābhayē vitudayē kaubērāyāyam’ bali�i || 125 ||

[१-३१-३] [1-31-3]

*���,1��@�1�� +�� , 3�1 । =n >�e) �O5���1¤�1 । sar’vabhūtādhipatayē nama , iti |

atha baligm’ h�t’vōpati�h’�hēta |

�û� �û� � $&ौ� � । ॄ�¹ �� ��ìD� । k�hat’tra�’ k�hat’tra*’ vaiīśh’ravaa�a | brām’haā vayag’ges’ma�a |

+��'� , ='� �� ��� �0)*L� । =D����ँ��p��7L�1 । namas’tē , as’tu mā mā higm’sī-�i |

as’māt’praviśh’yān’namad’dhīti |

=n 1��G����@L1 । ��Dp�1j�� �ू� �̧ L1 । atha tamag’nimādadhīta |

yas’min’nētat’kar’map’ prayuñ’jīta |

�1#5@� �,� । �1#5@� � ��� ॥ १२� ॥ tirōdhā bhū-�u | tirōdhā bhuva�a || 126 ||

["-%"-*] [1-31-4]

�1#5@�Q� - । �1#5@� �,� ���Q�- । tirōdhās’sva�a | tirōdhā bhūr’bhuvas’sva�a |

*��9�� e5��+����@�\�� *L���1 । =n 1��G���×L1 । sar’vē�hā*’ lōkānāmādhipat’yē sīdēti |

atha tamag’nimin’dhīta | ww

w S

ai V

eda

net

81

Aruṇapraśhnaḥa

��Dp�1j�� �ू� �̧ L1 । �1#5@� �,Q�0�̎ । yas’min’nētat’kar’map’ prayuñ’jīta |

tirōdhā bhūs’svāhāā |

�1#5@� � ��Q�0�̎ । �1#5@� 2�Q�0�̎ । tirōdhā bhuvas’svāhāā | tirōdhās’ svas’svāhāā |

�1#5@� �,� ���Q�Q�0�̎ । ��Dpg ��e� *�� � , C�1L��1�� ���� �� ॥ १२� ॥ tirōdhā bhūr’bhuvas’svas’svāhāā | yas’min’nas’ya kālē sar’vā ,

āhutīr’hutā bhavēyu�u || 127 ||

[१-३१-x] [1-31-5]

=�� ॄ�¹ �� ��L+�� । 1�Dpå- ��e� �ू� �̧ L1 । �#�s�� �+�~��� । apib’ brām’haamukhīnā-�a |

tas’min’nan’ha[hk]’ kālēp’ prayuñ’jīta |

paras’sup’tajanād’vēpi |

��D ू��qA���Ñ��� �1 W । *�� �n��&- �*A � । � , c��� � �� । mās’map’ pramād’yan’tamādh’yāpayē-te |

sar’vār’thāās’ sid’dhyan’tē | ya , ēva*’ vēda |

� �Ñ�p��� �+1�� W । *�� �n� � +� �*A � । k�hudh’yan’nidamajānatām | sar’vār’thā na sid’dhyan’tē |

�'�� ��V�1 ���5 ॅ�1� । ���A� ���� � �ौ1� ॥ १२� ॥ yas’tē vighātukōb’ bhrātā |

mamān’tar’h�dayēśh’ śhrita�a || 128 ||

ww

w S

ai V

eda

net

82

Aruṇapraśhnaḥa

[१-३१-�] [1-31-6]

1D�� , 3��म��d_�¸ �05�� । *��&En� �Ü� ����@L1 W । tas’mā , imamag’rapi’&añ’juhōmi |

samēē (a)r’thān’mā vivadhī-te |

��� 2�0�̎ । #� ��@#� ��� ू*b*��0+ �& । mayis’ svāhāā | rājādhirājāyap’ prasah’yasāhinēē |

+�5� ��� � $&ौ� ��� ��� �0� । * �� ����¼�������� �b� W̎ । namō vaya*’ vaiīśh’ravaāya kur’mahē |

sa mē kāmān’kāmakāmāya mah’yam’m |

��� �: #5 � $&ौ� 5 ����1 � । ��> �#��� � $ौ� ��� । kāmēśh’varō vaiīśh’ravaō dadātu |

kubērāya vaiśh’ravaāya |

�0�#� �� +��- । �� 1�5 , =r� �*H । mahārājāya nama�a | kētavō , aruāsaśh’cha |

� 9�5 ��1�#/ +�� । ू�1¤�) / 1@�� �0 । ��hayō vātaraśhanā-�a | prati�h’�hāgm’ śhatadhā hi |

*���0�1�*5 *0ॐ@���*� W । �/ �� +ँ/A��� ��A � । samāhitāsō sahas’radhāyasam |

śhivā naśh’śhan’tamā bhavan’tu |

��.� , C� , ^9�@�� । * ��6_L�� *#�2�1 । div’yā , āpa , ō�hadhaya�a | sum�&īkā saras’vati |

�� 1 � .5�� *�`�/� ॥ १२� ॥ mā tēv’ vyōma san’d�śhi || 129 || w

ww

Sai

Ved

a ne

t

83

Aruṇapraśhnaḥa

[१-३२-१] [1-32-1]

��� ���������� � । ~� � �� ��*� । sa*’vat’saramētad’vratañ’charē-te | dvau vā māsau |

�+��s���* �+ । 1�D�p�����/� 9�� । niyamas’samāsēna | tas’min’niyamaviśhē�hā-�a |

�ऽ9� � ���5��?/þ । I1 �n ���e��+��Ö��1 W । tri�havaamudakōpas’par’śhī |

chatur’thakālapānabhak’tas’syā-te |

=0#0�� � � $���¨L��1 W । ��ã#L��� *���i#�G�� ��#I#�1 W । aharahar’vā bhaik’�hamaśh’nīyā-te |

audum’barībhis’ samid’bhirag’nim’ paricharē-te |

� �+�� � � $�{�4���\�1 �+�E+ ������ + । �761��#�,1���#�i� ��� ��ö��þ1 ॥ १३० ॥ punar’mā mait’tvin’driyamit’yētēnā (a)nuvākēna | ud’dh�taparipūtābhirad’bhi[hk]’

kār’ya�’kur’vīta || 130 ||

[१-३२-२] [1-32-2]

=�*Ç���+ W । =G�� ������ *,�� �� । asañ’chayavā-ne | ag’nayē vāyavē sūr’yāya |

ॄ¹ � �ू ��1� � । I4�*� +��ऽ �¥� । bram’haēp’ prajāpatayē |

chan’dramasē nak’�hat’rēbh’ya�a |

�1�¥s���u#�� । �r ���r �� ��1 ो�105��� । �tubh’yas’sa*’vat’sarāya |

varuāyāruāyētiv’ vratahōmā-�a | ww

w S

ai V

eda

net

84

Aruṇapraśhnaḥa

ू�µ� �������/� । =r �� ��̎d_ , � 9�� । pravar’gyavadādēśha�a | aruā[hk]’ kāā’&a , ��haya�a |

=#d���E@L�L#+ W । �ि� � ����#�1 ~�� ��O� ॥ १३१ ॥ ara’yē (a)dhīyīran’ne |

bhad’ra�’ kar’ēbhiritid’ dvē japit’vā || 131 ||

[१-३२-३] [1-32-3]

�0�+�PL��r��) *�[?ँ� � । 1��I�̎�< �q�1 W । mahānām’nībhirudakagm’ sag’ges’par’śhya |

tamāchāār’yō dad’yā-te |

�/�� +ँ/A��\59@L �#�e�1 � । * ��6_L��� �1 �, ��� W । śhivā naśh’śhan’tamēt’yō�hadhīrālabhatē |

sum�&īkēti bhūmim |

c������� । @ ��+ �� ��� � । �)*� ��*�H ���� W । =R�~�/ � }� W । ēvamapavar’gē | dhēnur’dak’�hiā |

kagm’sa*’ vāsaśh’chak’ k�haumam | an’yad’vāśhuk’lam |

��n�/ �Ö �� । c�[ 2����@�� । yathāśhak’ti vā | ēvag’ges’ svād’dhyāyadhar’mēa |

=#d���E@L�L1 । 1�2L � �d�5 ���1 1�2L � ��d�5 ���1 ॥ १३२ ॥ ara’yē (a)dhīyīta |

tapas’vī pu’yō bhavati tapas’vī pu’yō bhavati || 132 ||

�ि� … � /��A /��A /��A� - ॥ (� �ि�…) bhad’ra�’… � śhā-n’tiśh’ śhā-n’tiśh’ śhā-n’ti�i || (� bhad’ra�’…)

� /��A- /��A- /��A�- ॥ � śhā-n’tiśh’ śhā-n’tiśh’ śhā-n’ti�i || w

ww

Sai

Ved

a ne

t