Wprowadzenie do zajęć
description
Transcript of Wprowadzenie do zajęć
Wprowadzenie do zajęć
1. Cel zajęć: celem wykładu jest omówienie podstawowych pojęć, kontekstów i
sporów związanych z pojęciem „etniczności” w socjologii, zwłaszcza dotyczących rozumienia grupy etnicznej, narodu, mniejszości narodowych, tożsamości etnicznej, uprzedzeń i dyskryminacji etnicznej (rasowej), post-etniczności i problemów społeczeństw wielokulturowych;
Zagadnienia te będą przedstawiane na wykładzie z wykorzystaniem konkretnych studiów przypadku (dotyczących przede wszystkim Polski);
zaliczenie wykładu (na ocenę): obecność (tylko 2 nieobecności dopuszczalne); aktywność dyskusyjna na wykładzie ; pozytywne zaliczenie testu zaliczeniowego na koniec wykładu.
wykład ten jest obowiązkowy (jako socjologia szczegółowa) w ramach modułu: „Zróżnicowanie kulturowe współczesnego świata”.
2. Plan wykładów: 1. Wprowadzenie do wykładu (zakres i struktura wykładu, literatura,
dwujęzyczne nazwy miejscowości w Polsce jako przykład zjawiska „etniczności”).
2. Etniczność – wprowadzenie (klasyfikacje „my” i „oni”, społeczne konteksty etniczności, zjawisko etnocentryzmu).
3. Etniczność a postawy i stereotypy etniczne (postawy wobec „innych”, stereotypy i obrazy etniczne, stałość i zmienność postaw etnicznych).
4. Społeczna organizacja „etniczności” (grupa etniczna, poziomy organizacji grupy etnicznej, włączanie i wykluczanie etniczne, poziomy etniczności).
5. Społeczna organizacja „etniczności” (grupa etniczna a granice „etniczne” - koncepcja F. Bartha i jej współczesne kontynuacje).
6. Tożsamość etniczna (identyfikacja i tożsamość etniczna, „wielopiętrowość” tożsamości etnicznej, ideologie etniczne i symbole etniczne).
7. Etniczność a język i religia (język a etniczność, więź religijna a etniczna, podobieństwa i różnice, przyszłość wzajemnych związków).
8. Etniczność i naród (historia i rozumienie pojęcia „naród”, naród a grupa etniczna – stwarzanie narodu).
3. cdn. planu wykładów: 9. Naród i nacjonalizm (współczesne koncepcje i spory dotyczące
„narodu”, czy jest możliwa socjologia narodu?). 10. Etniczność i „nacjonalizm banalny” w życiu codziennym i kulturze
popularnej. 11. Zróżnicowanie etniczne społeczeństwa (zróżnicowanie etniczne,
społeczeństwa pluralistyczne i wielokulturowe, mniejszości narodowe i etniczne, ludy tubylcze).
12. Dyskryminacja etniczna i konflikt etniczny (stereotypy i uprzedzenia a dyskryminacja etniczna, przemoc etniczna, „czystki etniczne”, konflikt etniczny).
13. Etniczność a migracje (stałość i zmienność tożsamości etnicznej, tożsamości hybrydalne, „nowe mniejszości”, integracja imigrantów).
14. Etniczność a globalizacja (zjawisko „postetniczności”, obywatelstwo a przynależność etniczna, nowe środki przekazu a etniczność, społeczności „ponad – i trans- narodowe”).
15. Poza „etnicznością” (przyszłość etniczności, podsumowanie wykładu, test i zaliczenie wykładu
4. Zaliczenie wykładu (na ocenę):
obecność: tylko 2 nieobecności dopuszczalne;
aktywność dyskusyjna na wykładzie ; pozytywne zaliczenie testu
zaliczeniowego na koniec wykładu.
- Zakład Socjologii Ogólnej, [email protected],
- dyżury: środa, godz. 16-18 (sala nr 212, Zakład Socjologii Ogólnej)
5. Przykład: dwujęzyczne nazwy miejscowości – znaczenie kulturowe i polityczne:
• obecność różnych nazw tej samej miejscowości jest (była) zjawiskiem powszechnym w kontaktach międzyjęzykowych w Europie;
• od końca XIX wieku wraz z rozwojem państwa narodowego ujawnia się tendencja do ujednolicania nazewnictwa (zgodnie z językiem oficjalnym) stając się narzędziem polityki etnicznej (asymilacji mniejszości, niszczenia ich języka i tradycji historycznej);
• spory o mniejszości, to także konflikty o obecność języka mniejszości (w tym o nazwy dwujęzyczne).
aktualność sporów o dwujęzyczne nazwy (Polska, Litwa, Austria, Włochy);
społeczne znaczenie „nazw dwujęzycznych” miejscowości: dwujęzyczność wizualna i publiczna; ale też znacząca zmiana pozycji mniejszości i charakteru jej
kultury w regionie.
6. Dwujęzyczne nazwy w Polsce do 1989 roku: brak regulacji dwujęzyczności (zarówno publicznego używania
języków ojczystych mniejszości, jak i obecności nazw dwujęzycznych) przez cały okres XX wieku aż do przyjęcia w 2005 r. ustawy mniejszościowej;
okres międzywojenny: • język polski jako oficjalny, brak regulacji dwujęzycznych nazw.
okres 1945-1989: • Ziemie Zachodnie i Północne – akcja ”re – polonizacji” („de-
germanizacji”) nazw geograficznych i miejscowości; • brak regulacji językowych dla mniejszości (wyjątek to
szkolnictwo);• asymilacja językowa mniejszości - wysoka (absolutna?)
homogeniczność językowa społeczeństwa polskiego; • symboliczna zmiana – 4 czerwca 1989 r. msza św. w bazylice na
Górze Świętej Anny w „języku serca” (czyli w języku niemieckim).
7. Dwujęzyczne nazwy w Polsce po 1989 roku: zmiany po 1989 r. (regulacje dotyczące imion i nazwisk, szkolnictwo,
radio i telewizja, system sądowniczy); brak rozwiązań dotyczących dwujęzycznych nazw miejscowości i
„obiektów fizjograficznych” (krytyka organizacji międzynarodowych);
regulacje z 2004 r. – możliwość stosowania dwujęzycznych nazw na podstawie „języka tłumaczeń”;
projekt ustawy „mniejszościowej”: • dyskurs parlamentarny i opinia publiczna; • jesień 2004 r. i przygotowanie projektu ustawy o mniejszościach: • problem – od jakie procentowego udziału mniejszości można
wprowadzać dwujęzyczne nazwy? (próg: 8% - 50% - 20%). regulacje dwujęzyczności:
• język mniejszości jako pomocniczy; • możliwości nazw dwujęzycznych (próg 20% + konsultacje
społeczne); • zastosowanie tych regulacji do języka regionalnego (kaszubski).
8. Zakończenie: przełamanie tradycji „zależności od szlaku”:
• zmiana dominacji języka polskiego i wprowadzenie ułatwień na rzecz obecności w sferze publicznej języków mniejszości w Polsce.
dwujęzyczność: • język mniejszości jako pomocniczy oraz dwujęzyczne nazwy -
odgrywają rolę głównie symboliczną dla mniejszości, zaświadczając w sposób widoczny o ich obecności w społeczności lokalnej.
zmiana statusu mniejszości (kultur mniejszościowych):• funkcjonowanie jako „bycie razem, a nie osobno”; • tworzenie lokalnych widocznych „społeczności
wielokulturowych”; „pole dwujęzyczności”:
• istotny staje się wymiar polityki lokalnej i rola „agentów zmiany” (rady gminy) oraz regionalne tradycje etniczne.