Workshop Werken met behandelplannen vanuit een sociaal ... · Workshop Werken met behandelplannen...
Transcript of Workshop Werken met behandelplannen vanuit een sociaal ... · Workshop Werken met behandelplannen...
Workshop
Werken met behandelplannen
vanuit
een sociaal psychiatrische
benadering
Walter Van Hecke CGG Prisma Oostende
Sociale psychiatrie ?
Sociale psychiatrie als praxis
Heterogene doelgroep:
� mensen met een psychotische stoornis (30 %)
� mensen met een depressie en bipolaire stoornis (30 %)
� mensen met angsten, somatoforme stoornissen en
dissociatieve stoornissen (20 %)
� mensen met een persoonlijkheidsstoornis (16 %)
Sociale psychiatrie als praxis
Heterogene doelgroep met diverse problematiek:
� beperkingen in het sociaal functioneren of beperkte sociale
vaardigheden
� beperkingen op verschillende levensgebieden
(werk, scholing, dagbesteding, sociale contacten,
wonen en huisvesting, financiën en administratie)
� vaak lichamelijke / gezondheidsproblemen
� blijvende kwetsbaarheid en beperkte draagkracht
Sociale psychiatrie als praxis
Sociale psychiatrie:
een theorie en een methodiek
De sociale psychiatrie tracht een
beeld te ontwerpen van het
samenspel van krachten en
verhoudingen, waarin het
individu een complex van
factoren is, één knooppunt, niet
meer en niet minder’. Een ziek
persoon wordt niet uit zijn
krachtenspel gelicht; de focus
komt te liggen op het leren
kennen van dit krachtenspel. Niet
de ziekte is het uitgangspunt
maar de gevolgen van het ziek
zijn, de maatschappelijke en
persoonlijke betekenisgeving aan
ziek gedrag, het belang zien van
krachten en tegenkrachten.
(Arie Querido)
‘het onvermogen in een bepaalde periode te functioneren in het dagdagelijkse leven, in overeenstemming met de eigen wensen en ambities binnen de gewone maatschappelijke normen, op grond van psychische klachten’ (…). Als hulpverlener zou men dan echt sociaal psychiatrisch kunnen werken door zich in te leven in de levenssituatie van de patiënt en zich vervolgens met de patiënt en zijn familie af te vragen of dat wel leefbaar is en wat er zou moeten veranderen om het leefbaar te maken en hoe. De analyse van de triggers is een essentieel deel van dit gezamenlijk zoeken. (Marius Romme)
‘ziekte’
‘Sociale Psychiatrie is die vorm van psychiatrie die benadrukt
dat geestelijke gezondheidsproblemen ontstaan in interactie.
Het individu en de omgeving beïnvloeden deze interactie. Dit
geeft de klacht betekenis en maakt haar begrijpelijk. De klacht
op zichzelf hoeft niet pathologisch te zijn. De persoonlijke
kwetsbaarheid van de cliënt en het onvermogen van de cliënt
en zijn omgeving ermee om te gaan, kunnen leiden tot
disfunctie en pathologie. Het perspectief van zowel de
hulpvrager en diens omgeving als dat van de sociaal
psychiatrische hulpverlener vormt de basis voor de
samenwerkingsrelatie’ .(Strategiewerkgroep Sociale Psychiatrie, 2002)
Definitie sociale psychiatrie 1
Definitie sociale psychiatrie 2
Het gaat hierbij om een behandeling en begeleiding van mensen met een ernstige psychiatrische aandoening. Naast problemen op psychiatrisch gebied is er veelal sprake van problemen op meerdere levensdomeinen. Deze behandeling en begeleiding vinden plaats daar waar deze persoon wil slagen. Behandeling is gericht op het verminderen van de symptomen en leren omgaan met de aandoening. Begeleiding kan zich richten op alle levensdomeinen.(www.f-actnederland.nl)
Het hulpverlenerboekje
of
de elementen van een sociaal
psychiatrische methodiek
Het hulpverlenerboekje
of
de elementen van een sociaal
psychiatrische methodiek
1.Inhoudelijk deel
2.Relationeel deel
3.Organisatorisch deel
De elementen van een sociaal psychiatrische methodiek
1.Inhoudelijk deel: bronnen van theorie
1.1. Systeemdenken en communicatietheorie
1.2. Kwetsbaarheid – stress - coping model
1.3.1. Herstelbenadering
1.3.2. Psychiatrische rehabilitatie
1.3.3. Kwartiermaken
1.4. Presentiebenadering
1.5. Narrativiteitstheorie
1.6. Outreachende zorg
+ …
1.3.1. Het denken rond herstel, empowerment en
ervaringsdeskundigheid
Herstel is wat de patiënt zelf doet. Herstel staat niet gelijk aan genezing. Het is leren omgaan met de psychische handicap en de gevolgen ervan. Er ontstaat een nieuwe betekenis en zin in het leven, terwijl men over de tragische gevolgen van de psychiatrische aandoening heen groeit. Leren zien waar de eigen kwetsbaarheden en talenten liggen en hoe je daarmee weer greep op het leven kan verwerven.
Empowerment is het ontdekken en aanboren van de eigen krachten.
Ervaringsdeskundigheid is de toepassing van de kennis die mensen met psychische beperkingen op grond van hun ervaringen opbouwen .
http://www.trimbos.nl
1.3.2. Psychiatrische rehabilitatie
Rehabilitatie is wat hulpverleners doen om het herstelproces te bevorderen. Mensen met psychiatrische beperkingen helpen beter te functioneren zodat ze, met succes en naar tevredenheid kunnen wonen, werken, leren en hun vrije tijd besteden in de omgeving van hun keuze met zo min mogelijk professionele hulp.
http://www.rehabilitatie.nl
1.3.3. Kwartiermaken
Het gaat er niet om mensen met een beperking zo normaal mogelijk te doen zijn, maar hun levensomstandigheden zo normaal mogelijk te maken. Het gaat om de vraag hoe zij een meer gewaardeerde rol in de samenleving kunnen krijgen. Voor dit proces is een verandering van de houding van de samenleving noodzakelijk. Uiteindelijk gaat het om de verbetering van de kwaliteit van het bestaan van de betrokkenen.’
(Jacqueline Kool in Kal, 2011)
1.3.4. De presentiebenadering
1.3.4. De presentiebenadering
telt het voor jou
dat dit hier
bij – aan mij almaar weer
zo gaat pijn doet
en stoppen moet?
(Baart, 2006, p. 651)
1.3.5. Narrativiteitstheorie
Cruciaal in het sociaal psychiatrisch werk is de voortdurende aanmoediging en actieve ondersteuning bij het vertellen van levensverhalen, verhalen over pijn en verlangen, schaamte en schuld. Het betekent voor de patiënt gehoord te worden, de erkenning voelen dat niet iedereen zich van zijn chaotisch en verbrokkelde verhaal afwendt, of er een eigen (professionele) draai aan geeft .
(van der Padt en Venneman, 2010, p.61-63)
1.3. 5. Narrativiteitstheorie
1.3. 6. Outreachende zorg
Outreachende zorg gaat samen met laagdrempelig zijn, met toegankelijkheid, bereikbaarheid en beschikbaarheid. Soepelheid in de manier waarop mensen ons kunnen bereiken én wij zelf naar mensen toestappen. De praktische invulling vertaalt zich in een tegemoetkomende houding en ingesteldheid ten aanzien van de hulpvrager. Een wijze van handelen gekoppeld aan een wijze van zijn.
1.3.6. Outreachende zorg
… nog twee aanvullingen …
+ FACT – model
+ De vermaatschappelijking van de zorg
of art. 107
+ FACT – model
De hoofdproducten die FACT levert, zijn te omschrijven als de 7 C’s:
1.Cure
2.Care
3.Crisisinterventie
4.Community support
5.Cliëntdeskundigheid ondersteunen
6.Controle
7.Check
(van Veldhuizen, 2008, p.33)
+ Vermaatschappelijking van de zorg / art. 107
+ Vermaatschappelijking van de zorg / art. 107
De elementen van een sociaal psychiatrische
methodiek
2. Relationeel Element: attitude
‘Aansluiten bij de
persoon op een manier
dat deze zich gezien en
begrepen voelt .’
(Wilken, 2010, p. 316)
aansluiten bij de persoon op een manier dat dez zich gezien en begrepen voelt (Wilken, 2010, p. 316).
De elementen van een sociaal psychiatrische
methodiek
2. Relationeel Element: attitude
aansluiten bij de persoon op een manier dat dez zich gezien en begrepen voelt (Wilken, 2010, p. 316).
Dirk Dewachterover De Kleine Goedheid op Klara
Emmanuel Levinas
De elementen van een sociaal psychiatrische
methodiek
2. Relationeel Element: attitude
aansluiten bij de persoon op een manier dat dez zich gezien en begrepen voelt (Wilken, 2010, p. 316).
GECOM
PASSIO
NEERD
HEID
De elementen van een sociaal psychiatrische
methodiek
2. Relationeel Element: attitude
aansluiten bij de persoon op een manier dat dez zich gezien en begrepen voelt (Wilken, 2010, p. 316).
Exposure
Kernstuk is uiteraard dat de aanstaande
werker voor hij iets gaat dóén, zich opent
voor de ander en diens leefwereld en zich
daartoe ontdoet van of minstens actief
verhoudt tot de eigen aandriften,
weerzin, idealen, impulsen, routines. Wie
dat niet leert, jaagt achter zijn eigen
ideeën aan en houdt die abusievelijk voor
de wensen of de nood van de ander.
(Baart, 2005, p. 160)
De elementen van een sociaal psychiatrische methodiek
2. Relationeel Element: sociaal psychiatrische attitude
1.Relationeel gericht2.Persoonlijke relatie3.Normatief handelen4.Reflectieve houding
(Baart en Grijpdonck, 2005)
aansluiten bij de persoon op een manier dat dez zich gezien en begrepen voelt (Wilken, 2010, p. 316).
De elementen van een sociaal psychiatrische
methodiek
3. Methodisch Element:
werken met een sociaal psychiatrisch behandelplan
De vier kernpunten van het sociaal psychiatrisch werk:
1.Contact en aangaan van een relatie
2.Werken met perspectieven
3.Uitzoomen op kwesties en problematiek
4.Ondersteuning door de hulpverlener
3. Methodisch Element:
werken met een sociaal psychiatrisch behandelplan
1. Klachten en probleemomschrijving
Minimale informatie: een samenvatting van de klachten naar voor gebracht
tijdens de intake zoals die geformuleerd werden door de patiënt of verwijzer.
… met bijzondere aandacht voor …
• een beschrijving van de context
• aandacht voor het functioneren in de diverse levensgebieden
(met gebruik van hulpmiddelen bijvoorbeeld Triadekaart,
Leefgebiedenwijzer, …)
• aandacht voor het relationeel element of de attitude
• ‘Wat staat er op het spel?’ / ‘Wat speelt er hier?’
Huisvest ingHuisvest ingHuisvest ingHuisvest ing FinanciënFinanciënFinanciënFinanciën Sociaal f unct ionerenSociaal f unct ionerenSociaal f unct ionerenSociaal f unct ioneren
• Soort huisvesting • Beleving huisvesting • Verwacht ingen
• Soort en hoogte inkomen • Vaste lasten • Schulden: hoogte en
schuldeisers • Aflossingsregeling /
saneringsplan • Inkomensbeheer • Inzicht in f inanciën • Bestedingspatroon • Spaarsaldi
• Contacten met familie, kennissen, hulpverleners, medecliënten
• Opvoeding kinderen • Sociale vaardigheden • Houding en gedrag in de
maatschappij (waarden en normen, wetgeving)
• Int ieme relaties • Seksualiteit • Conflicthantering
PsychischPsychischPsychischPsychisch funct ionerenfunct ionerenfunct ionerenfunct ioneren ZingevingZingevingZingevingZingeving
• Emotionele staat van zijn • Zelfbeeld, zelfwaardering en
zelfvertrouwen • Psychische klachten • Trauma´s • Psychiatrische problemen • Psychiatrische diagnose • Verslaving • Mate van ziektebesef • Behandeling
Acht leefgeb iedenAcht leefgeb iedenAcht leefgeb iedenAcht leefgeb ieden in t hem a´sin them a´sin them a´sin them a´s
• Belangrijke waarden en normen • Persoonlijke drijfveren • Levensovertuiging • Geloofsovertuiging • Zingevende act iviteiten • Rituelen
Licham elijk f unct ionerenLicham elijk f unct ionerenLicham elijk f unct ionerenLicham elijk f unct ioneren Prakt isch funct ionerenPrakt isch funct ionerenPrakt isch funct ionerenPrakt isch funct ioneren Dagbest edingDagbest edingDagbest edingDagbest eding
• Gezondheid • Gezondheidsklachten • (Chronische) ziekte
• Nederlandse taal (spreken en schrijven)
• Huishoudelijke zorg
• Vrijwilligerswerk • Betaald werk • Hobby´s
LEEFGEBIEDENWIJZERLEEFGEBIEDENWIJZERLEEFGEBIEDENWIJZERLEEFGEBIEDENWIJZER
3. Methodisch Element:
werken met een sociaal psychiatrisch behandelplan
2. Hulpverwachting
Minimale informatie: hulpvraag van de patiënt; waarvoor wenst de
patiënt hulp; op welke manier verwacht hij deze hulp en wat
verwacht hij of zij? Hetzelfde geldt als de vraag van de verwijzer
komt.
… met bijzondere aandacht voor …
• de patiënt die geen vraag of verwachtingen heeft
• de patiënt met een foute vraag
• de patiënt zonder klachten
• de patiënt zonder hulpverwachting en een omgeving met
hulpverwachting
• bemoeizorg en aanklampende zorg
3. Methodisch Element:
werken met een sociaal psychiatrisch behandelplan
… met bijzondere aandacht voor …
• bemoeizorg en aanklampende zorg
Niets is
Moeilijker
Dan het
Eenvoudige
tegelwijsheid
Iemand raken en daarmee een
nieuw inzicht geven: dat is pas
moeilijk! Een goed gesprek lijkt
eenvoudig maar is het niet. Dat
vereist heel veel oefening,
perfecte timing en veel
levenswijsheid. Dat is wat ons
hier te doen staat. Laten we in
de psychiatrische zorg iets meer
aandacht aan het ambacht
besteden en iets minder aan de
wetenschap .
(Tielens, 2010, p. 28-29)
3. Methodisch Element:
werken met een sociaal psychiatrisch behandelplan
3. Diagnose en Hypothese
3.1. DiagnoseMinimale informatie: DSM-diagnose en indien relevant een beschrijvende
diagnose, differentiaaldiagnose of besluiten van het diagnostisch proces.
… met bijzondere aandacht voor …
• de patiënt in zijn context voorbij aan de diagnose
• de gevolgen van het ‘ziek zijn’ zijn het uitgangspunt, niet het ziek
zijn zelf
• wat de patiënt zelf wil
• zichtbaar maken van de mens naast zijn diagnose
3. Methodisch Element:
werken met een sociaal psychiatrisch behandelplan
3. Diagnose en Hypothese
3.2. HypotheseMinimale informatie: veronderstellingen van de condities die de klachten hebben veroorzaakt en de klachten in stand houden.
… met bijzondere aandacht voor …
• het gaat niet zozeer om de vraag hoe de klachten zijn ontstaan,
maar wel om de vraag: ‘waarom verdwijnen de klachten niet uit
zichzelf?’
• vertrekken vanuit het verhaal van de patiënt binnen zijn context
3. Methodisch Element:
werken met een sociaal psychiatrisch behandelplan
4. DoelstellingenMinimale informatie: de beoogde resultaten van de behandeling en begeleiding
(minimaal in termen van vermindering), verdwijnen van klachten of problemen,
het vermijden van verslechtering of het beperken van schade. Gebaseerd op
doelstellingen van de patiënt en doelstellingen vanuit het afstemmingsproces
tussen patiënt en hulpverlener.
… met bijzondere aandacht voor …
• de context en de verschillende levensgebieden van de patiënt
• wat vindt de patiënt echt belangrijk
3. Methodisch Element:
werken met een sociaal psychiatrisch behandelplan
5. Behandeling en begeleidingMinimale informatie: omschrijving van de geplande acties en interventies om de
doelstellingen te bereiken. Dit bevat het zorgaanbod binnen het CGG: vorm van
behandeling/begeleiding, kader van behandeling/begeleiding, specifieke
interventies behandeling/begeleiding, setting, medicatie. Verder de geschatte
termijn van behandeling/begeleiding en ten slotte de voorziene frequentie.
Verder indien relevant stappenplan, specifieke aandachtspunten. Ook
vermelden we het zorgaanbod buiten het CGG: samenwerkingsverbanden en
netwerk.
… met bijzondere aandacht voor …
• een zorgvuldig en persoonlijk afwegingsproces
• ‘andere’ kennisbronnen naast de evidence based kennis
• praktische wijsheid
• aangaan van heilzame verbindingen
3. Methodisch Element:
werken met een sociaal psychiatrisch behandelplan
6. Afstemming met de patiëntMinimaal: het bespreken van het behandelplan met de patiënt en de instemming van de patiënt met de behandeling en begeleiding.
… met bijzondere aandacht voor …
• een gedeeld perspectief• een voortdurend afwegen
ZORGPLAN JENS
3. Methodisch Element:
werken met een sociaal psychiatrisch behandelplan
7. EvaluatiesMinimaal: het opstarten van een nieuwe cyclus, waarbij alle onderdelen van het
voorgaande proces worden bekeken op eventuele noodzakelijke aanpassingen. Dit
in het licht van de geboekte resultaten in de voorafgaande periode. Er is een
evaluatie van het huidig functioneren van de patiënt, in het licht van alle aspecten
van het behandelingsplan; ook vanuit het perspectief van de patiënt, de
hulpverlener en het team. In een besluit wordt de inhoud van een bijsturing
geformuleerd, van de afsluiting (met nazorgplan) of de doorverwijzing.
… met bijzondere aandacht voor …
• het domein van de patiënt: de klacht, de verwachtingen, het beoogde resultaat
• het domein van de hulpverlener: diagnose, hypothese, behandeling en begeleiding
• het domein van de hulpverlener wordt eerder bevraagd dan het domein van de hulpvrager
Ter afsluiting één
Dit is het wachten en
het niet weten waar
ik ben, een plek onder
de mensen
die ik niet zal
terugvinden.
Ach, geduldig
gereedschap, geduldige
zoeker
en sluiter, ik wacht.
Rutger Kopland
Ter afsluiting twee
Anton Tsjechov
Workshop
Werken met behandelplannen
vanuit
een sociaal psychiatrische
benadering
Walter Van Hecke CGG Prisma Oostende.