1

Workshop octrooien en uitvindingen, merken en modellen, out of the box

5 november 2015

Evenement Op 5 november 2015 brachten 25 leerlingen van twee scholen een bezoek aan de High Tech Campus. Zij kregen de mogelijkheid om een kijkje te nemen in de keuken bij Intellectual Property & Standards, in samenwerking met Philips Research. Een breed scala van toepassingen kwam aan de orde en werd uitgebreid toegelicht door de medewerkers. De leerlingen gingen ook zelf aan de slag. Een drietal onderwerpen en demo’s stonden op het programma:

- Octrooien en uitvindingen - Merken en modellen - Out of the Box

Deelnemende groepen Dennis Versteeg IP&S Ed Niessen IP&S Peter van Deursen IP&S Klaas Robers Philips Research

Deelnemende scholen

Heerbeeck College Lorentz Casimir Lyeum

Voor algemene info Philips Jet-Net , kun je hier terecht. Wil je alle foto’s zien, klik dan hier

2

Doel van deze workshop is de leerlingen een indruk te geven van enkele aspecten van intellectuele eigendom. Een bijzonder aspect is dat een technische studie er toch toe kan leiden dat je zowel technisch als taalkundig bezig kunt zijn wanneer je als octrooigemachtigde werkt.

Octrooien en uitvindingen Dennis Versteeg en Ed Niessen

Eerst wordt een algemene uitleg over intellectuele eigendom gegeven. Vervolgens is uitgelegd, aan de hand van voorbeelden, welke soorten intellectuele eigendom er zijn (auteursrecht (copyright), merkenrecht, modelrecht, octrooi). Bijvoorbeeld bij een merk: hoe groter het onderscheidend vermogen, des te meer is het merk waard (het merk Google is meer dan 100 miljard dollar waard). Het “onderscheidend vermogen” van een merk werd geïllustreerd met een merkenquiz waarbij aan de leerlingen een klein stukje van een merk (logo) werd getoond aan de hand waarvan ze moesten raden om welk merk dat ging. Vervolgens werd dieper ingegaan op het belang van het beschermen van technische uitvindingen met behulp van een octrooi (=patent). Uitgelegd werd hoe een octrooi

bijdraagt aan de technologische vooruitgang en hoe een bedrijf met een octrooi geld kan verdienen. Daarna werden de leerlingen aan het werk gezet. Eerst werd het belang uitgelegd van het op een nauwkeurige manier beschrijven van een uitvinding in het octrooi: de woorden die je daarin opschrijft, daarmee beschrijf en bescherm je de uitvinding, en dat moet duidelijk en begrijpelijk zijn wat aan de hand van een oefening werd verduidelijkt.

Vervolgens werd op een interactieve manier een uitvinding in woorden beschreven en verbeterd. Deze “autoradio” uitvinding werd in eerste instantie als volgt beschreven:

Autoradio met

een volumeknop en een zenderkeuze-knop waarbij

1 piepje wordt geproduceerd als de vinger de volumeknop aanraakt en

2 piepjes worden geproduceerd als de vinger de zenderkeuze-knop

aanraakt.

Daarna werd deze uitvinding algemener beschreven (zodat er meer apparaten mee beschermd worden en de concurrentie niet gemakkelijk deze uitvinding kan omzeilen):

Elektrisch apparaat met

knoppen voor bediening waarbij

een geluid wordt geproduceerd als de vinger

een eerste knop aanraakt en

een ander geluid wordt geproduceerd als de vinger een tweede knop

aanraakt.

3

Hierna gingen de leerlingen aan de slag met een bestaand Philips octrooi van een strijkijzer. De vraag was of een strijkijzer van Braun inbreuk maakte op het octrooi van het Philips strijkijzer. De beschrijving van de uitvinding in het Philips octrooi werd vergeleken met de handleiding van het Braun strijkijzer om te bepalen of alle eigenschappen (=woorden) van het geoctrooieerde Philips strijkijzer terug te vinden waren in het Braun strijkijzer. Tot slot kregen de leerlingen 5

uitvindingen voorgelegd variërend van een ademhalings-sensor tot een LED licht in een tas. Twee van deze uitvindingen mochten gekozen worden om een octrooi voor aan te vragen. Criteria voor deze keuze waren o.a. nieuwheid van de uitvinding en commercieel succes (zoals al eerder uitgelegd). De uiteindelijke keuzes kwamen niet helemaal overeen met wat door de experts gekozen zou worden, maar het leverde in ieder geval verhelderende discussies op.

Merken en modellen Peter van Deursen

Na een korte pauze werd er dieper ingegaan op merken en modellen: wat is het en wat

kun je er mee. Aan de hand van voorbeelden werd uitgelegd wat wel en wat niet als merk

mag worden geregistreerd.

Kleurm erk:

Geurmerk: b.v. “pas gemaaid gras” kan niet worden vastgelegd.

Een merk mag bijvoorbeeld niet beschrijvend zijn en de kwaliteit van een product

weergeven, dus “Superclean” voor een schoonmaakmiddel mag niet. Het mag ook niet in

strijd zijn met de openbare orde en goede zeden én het mag geen nationale vlaggen of

symbolen bevatten of symbolen van officiële instanties zoals bv het Rode Kruis of de vlag

van China.

4

Vervolgens werd uitgelegd wanneer iets als een model (design) beschermd mag worden. Voorbeelden van designs van scheerapparaten (Philips en namaak), senseo versus zeepdispensor van Aldi etc. werden getoond.

Ook werd uitgelegd wat je kan doen tegen namaak van producten als je product door een design beschermd wordt. Vervolgens werd de leerlingen gevraagd om op basis van een bestaand product een nieuw model/een nieuwe vorm te ontwerpen.

5

Out of the Box Klaas Robers

Om nieuwe dingen te ontdekken, uitvindingen te doen, moet men buiten de gebaande paden treden. Prof. Klaas Robers laat aan de hand van voorbeelden zien hoe hij dat in zijn leven heeft ervaren. Hij was 35 jaar ingenieur elektronica bij Philips in het Natuurkundig Laboratorium (Nat Lab) en in het bedrijfsleven en daarnaast 18 jaar deeltijdhoogleraar en docent aan de TU Delft. Hij kan daar smakelijk over vertellen, maar ook de leerlingen uitgedagen hun kunnen te tonen. In het voorbijgaan wordt er stilgestaan bij hoe wij als mensen kleuren zien. Dit is nodig om te begrijpen hoe kleuren TV mogelijk is, hoe wij gekleurd licht maken en wat daarbij fout kan gaan. Dit stukje theorie en inzicht valt in het VWO-curriculum tussen de wal en het schip omdat men bij natuurkunde meent dat het bij biologie hoort en omgekeerd. Prof. Klaas Robers vult dit gebrek op zijn eigen onnavolgbare wijze in. Maar ook de koppeling met Octrooien en Merken komt aan de orde. Als ervaringsdeskundige van de andere kant, de persoon die uitvingen doet waarop een octrooi moet worden gevestigd, kan hij daar leerzame dingen over vertellen. Ook hier kan men door “out of the box” te denken ongekende resultaten bereiken.

6

Verslagen van leerlingen

Ervaring Jet-Net dag:

De dag over het algemeen: Het was een goede dagbesteding zeker midden in een schoolweek, goed voor de afwisseling. Ik heb zeker wat zinnige kennis opgedaan, vooral het laatste deel met thinking out of the box was erg leuk en ook wel leerzaam. Ik wist overigens niet dat er zoveel tijd in een octrooi zou zitten dat is zeker iets wat me opviel en bij zal blijven. Wat viel tegen/ zou anders kunnen: Het is misschien slim om de theorie over de octrooien wat minder ‘droog’ te maken. Het wordt een stuk leuker als je daadwerkelijk iets met de vergaarde kennis doet. Denk dan aan een quiz (met handen, want niemand vindt het leuk om te schrijven) en stel nog meer vragen maar probeer vooral voorbeelden uit ons dagelijks leven te gebruiken om het duidelijker te maken wat je er mee kan. Philips workshop octrooien wij vonden het een leuke workshop vooral het gedeelte van out of the box denken. Het andere deel vonden wij minder interessant omdat het niet erg enthousiast werd verteld. Ook vonden wij het leuk om te zien hoe de high tech campus er uit ziet. We vonden het wel jammer dat we te laat waren omdat wij de workshop erg interessant vonden en graag meer wilde weten. Wij vonden ook dat we erg goed verzorgt werden een goed lunch en een wafeltje en wat drinken tussendoor. Wat we wel jammer vonden is dat we heel de weg moesten fietsen en dat was ook de oorzaak dat we te laat kwamen. We vonden het goed van Phillips dat we zelf best veel mochten doen en daardoor ook aandachtig bleven luisteren. Wat we de volgende keer als verbeter punt hebben is dat we soms te diep in de stof gingen terwijl het niet echt met het onderwerp te maken had of dat we al dingen wisten. Wij wisten namelijk al wat octrooien waren en hoe het met kleuren zat dan heb je al 2/3 van de workshop overlapt en is het lastig om je aandacht erbij te houden. Als je naar alle punten kijkt vonden wij het zeker een geslaagde dag maar hebben we nog wel een paar verbeter punten. Max Funnekotter, Ingmar Bakermans Over het algemeen vond ik het een super leuke dag. De verhoudingen tussen het presenteren en zelf dingen doen was precies goed. Verder was ook alles goed geregeld zoals de lunch en de drinkpauze. De presentatoren waren goed in het betrekken van ons bij hun presentatie, lieten ons zelf dingen doen en waren prettig om naar te luisteren. Ook vond ik dat ze goede en duidelijke informatie gaven. Er was dan gelukkig ook niet te veel al te moeilijk taalgebruik tijdens de presentaties.

7

Ook was het leuk om nieuwe dingen te leren. Ikzelf wist namelijk nog helemaal niets over dit onderwerp. Na deze workshop heb je in ieder geval een idee van de basis. De dag duurde ook niet te lang, misschien hadden ze wat vaker een drinkpauze kunnen inlasten, want halverwege de eerste presentatie had ik al best wel veel dorst. Hierdoor kon ik me ook niet echt meer concentreren. Over het algemeen dus een super dag, bedankt! Toon van de Poll Ik vond het een leuke dag. Ik weet alleen niet wat precies het doel was van Phillips maar volgens mij ons iets leren over octrooien en uitvindingen enzo. En toen ik het tegen mijn ouders vertelde, vonden dat de dag heel goed geregeld was. Overal was aan gedacht. Het was misschien iets leuker geweest als we iets meer moesten doen. Ik zelf ben geen stil zit en luister mens. Voor volgend jaar voor Phillips zo ik zeggen dat ze gewoon het zelfde moeten doen als dit jaar. Kort groeps- interview met een aantal leerlingen:

1. Waarom heb je je opgegeven:

Ik denk eraan om deze richting (economie) op te gaan en ik vind natuur- en scheikunde ook erg leuk. Super dat dit aangeboden wordt, dan kun je kijken voor later en ik vond het belangrijk om deze kans te pakken.

2. Welke verwachtingen had je?

Ik had niet echt verwachtingen. Ik wist eigenlijk niet eens wat octrooien waren.

3. Zou het helpen als je meer van tevoren op school hierover zou horen?

Daar is meestal geen tijd voor, maar als de docent iets meer zou weten te vertellen zou dat wel fijn zijn (aantekening Annemieke: ikzelf heb ‘reclame’ gemaakt door langs de klassen te gaan en via de e-mail informatie te versturen. Ik denk dat we hier nog wel een slag mee kunnen maken).

4. Was het heel anders dan je gewend bent dan op school?

Het was heel anders. Het voelde alsof je er al werkte alsof het al helemaal echt was. Als een vergadering, waar we naar werknemers moesten luisteren.

5. Wat vond je van de docenten?

De eerst twee vertelde wel goed, alsof ze lesgaven. Klaas out of the box, die vertelde alles zo leuk!

6. Heb je nog tips voor de docenten?

Klaas was top. De eerste twee mochten wel enthousiaster, ze waren wel duidelijk, maar ze stonden er omdat ze het moesten doen.

8

7. Wat vond je van de opdrachten die je kreeg?

Erg leuke opdrachten, zoals het eigen product redesignen en de puzzels waren erg leuk. Het out of the box denken was erg leuk. Het tempo goed, en de afwisseling in de verschillende opdrachten was prima.

8. Met welk vak had dit het meest te maken?

Voor de middag vooral economie, en na de middag van alles wat.

9. Vind je het belangrijk dat dit in de les behandeld wordt?

Wel leuk maar niet noodzakelijk voor in de les. Het is goed dat als je er in geïnteresseerd bent dat je je dan kunt inschrijven.

10. Wat vind je van de omgeving?

Het leek alsof je er al werkte. Ik ben er al heel vaak langs gereden met mijn ouders maar nooit geweest. Leerling waarvan de ouder bij Philips werkt: ik ben zelf 1 keer in Best geweest en verder weet ik niet zoveel van Philips.

11. Weet je nu meer over Philips of meer over octrooien?

Wel beide, maar het meest over octrooien, hoewel alle voorbeelden natuurlijk wel draaiden om Philips. Maar dat was logisch.

12. Heb je nu een beter idee over wat werken in bèta en techniek inhoud?.

Niet compleet, maar wel een beetje een beeld. We zijn maar bij 1 ding geweest en ook maar 1 dag en er is vast meer te zien.

13. Wat vond je ervan dat er leerlingen van andere scholen erbij waren?

Ok, het maakte het niet veel anders. Omdat wij vooral moesten luisteren.

14. Wat was het leukst?

Out of the box denken en product bedenken.

15. Wat kon beter?

Er waren geen dingen die helemaal niet goed waren. Wat er beter kon, de eerste twee docenten konden enthousiaster spreken, het was meer omdat ze het moesten doen. Ook de aansluiting met het publiek kon beter. (aantekening Annemieke: soms werd het antwoord niet afgewacht op een vraag die aan de leerlingen was gesteld).

16. Aanrader?

Ja!!!

9

Evaluatie

Workshop octrooien en uitvindingen, merken en modellen, out of the box

10 februari 2015 VWO-4

In totaal waren er 25 leerlingen: 8 meisjes en 17 jongens Grafieken uitgedrukt in %

Zo ja, wat: Meisje Jongen Medische wetenschappen Medicijnen Geneeskunde Geneeskunde 4 Scheikundige technologie Technische bedrijfskunde

10

Wat vond je van de activiteiten?

11

Wat vond je van het niveau van de activiteiten?

12

Wat vond je van de inhoudelijk informatie?

Wat vond je van de verdeling tussen theorie en praktijk?

13

Waarom dit het leukst?: Meisje Jongen

Modellen Even iets doen i.p.v. luisteren Interessant, leuk om zelf een ontwerp op een bestaand product te bedenken 2x We werken er heel erg bij betrokken Veel praktijk Leukste informatie

Out of the box De man die het vertelde deed dat op een leuke manier Was verrassing Enthousiast 4x Werd zo verteld dat het interessant bleef Leuke presentatie 2x Ik moest verder denken dan mijn neus lang is. Je wordt uitgedaagd en dat is leuk

14

Uitdagend Omdat je anders leert denken Dan moet je echt even goed nadenken, en dat is leuk Dit was iets nieuws om te horen

Waarom dit het interessantst? Meisje Jongen

Uitvindingen Wist ik het minste van af Veel nieuwe info, enthousiaste presenteerders Meest geleerd 2x Het is kennis die ik eventueel in het dagelijks leven gebruiken kan Modellen Hier wist ik het minst van af Leuke praktijk Interessant Out of the box Ik heb vooral hiervan veel geleerd Zelf goed nadenken en brainstormen Van dat kleur had ik nog nooit gehoord Grappige en enthousiaste presentator Dit was wat nieuws om te horen Je kijkt met een andere blik naar de uitgelegde theorie Hij geeft info op een leuke manier Het verhaal over de parkeerbonnetjes en de koffieautomaat De andere twee komen niet terug in mijn studie Geleerd dat je door out of the box denken tot creatieve oplossingen kan komen Er werd informatie gegeven die interessant was en waar je ook iets aan hebt

15

Wat zou je graag anders willen zien? Meisje Jongen

Meer praktijk 7x Iets minder theorie; moesten erg lang luisteren Studentenmening Meer praktijk 5x Echt iets fysieks gaan doen

Heb je nog tips voor ons? Meisje Jongen Iets later beginnen Leuker met alleen je eigen school ipv andere school erbij Geen pizza’s met champignons, artisjokken, etc Niet zo vroeg