Workshop HoNOS en MANSA...Kenmerken MANSA MANSA bestaat uit 12 vragen naar de tevredenheid...
38
Workshop HoNOS en MANSA Voor het ROM Doorbraakproject Deel 1 Annet Nugter en Petra Tamis GGZ Noord-Holland-Noord 2015
Transcript of Workshop HoNOS en MANSA...Kenmerken MANSA MANSA bestaat uit 12 vragen naar de tevredenheid...
Workshop HoNOS en MANSA
Voor het ROM Doorbraakproject
Deel 1
Annet Nugter en Petra Tamis
GGZ Noord-Holland-Noord
2015
Inhoud workshop
Kennismaking
Introductie HoNOS en MANSA: Wat zijn dit voor
instrumenten en hoe neem je ze af
Filmpje: interview HoNOS met Client
Nabespreking
Procedure afname
Kennismaking
2015
Introductie HoNOS en MANSA
Introductie HoNOS
HoNOS betekent: Health of the Nation Outcome Scales
Meet: de geestelijke gezondheidstoestand en het sociaal
functioneren van psychiatrische cliënten
In de afgelopen twee weken
Kan eenvoudig gescoord worden door artsen,
psychologen, verpleegkundigen
Betrouwbaarheid is voldoende/goed indien er training
plaatsvindt
De HoNOS beoogt niet het beloop van een specifieke
stoornis in kaart te brengen, maar is een generiek
instrument
De HoNOS is geen diagnostisch instrument
Verschillende versies HoNOS
In Nederland wordt de HoNOS gebruikt voor de ROM:
o Bij patiënten met Ernstige Psychiatrische Aandoeningen
(EPA): HoNOS
o Bij oudere patiënten, in de gerontopsychiatrie: HoNOS 65+
o Bij kinderen en jeugd: HoNOSCA
In deze workshop: vooral HoNOS
Kenmerken HoNOS
Meet functioneren en algemene gezondheid (klachten) in
12 items
De 12 items bij elkaar opgeteld vormen de Totaalscore
Er zijn vier subschalen:
o Gedragsproblemen: items 1-3
o Beperkingen: items 4-5
o Symptomen: items 6-8
o Sociale problemen: items 9-12
De Nederlandse versie kent nog drie items die betrekking
hebben op medicatie- en behandeltrouw en maniforme
ontremming
Algemene scoring
Alle items worden als volgt gescoord:
0 geen probleem
1 ondergeschikt probleem, vereist geen actie
2 licht probleem, maar duidelijk aanwezig
3 matig ernstig probleem
4 ernstig tot zeer ernstig probleem
9 onbekend
NB: Score 9 alleen gebruiken wanneer geen of
onvoldoende informatie voor handen is
Tip: schrijf op waarop je je oordeel baseert
Afname
Het gaat bij de HoNOS om het klinische oordeel van de
behandelaar op basis van:
o observatie en informatie uit het interview
o dossieronderzoek
o informatie van betrokken hulpverleners, andere naasten
Bij OGGZ patiënten is een interview meestal niet
mogelijk; gebruik dan zoveel mogelijk de informatie uit de
andere twee bronnen
Introductie MANSA
MANSA betekent: Manchester Short Assessment of
Quality of Life
Meet: de subjectief ervaren kwaliteit van leven
Ofwel: de tevredenheid van de cliënt over verschillende
levensgebieden
Cliënten vullen de MANSA zelf in; veel cliënten kunnen
dat prima
Als dat lastig is: mondelinge afname en een
antwoordkaart gebruiken
Er zijn meerdere versies in Nederland
Hier: die van Van Nieuwenhuizen; handleiding is
voorgelegd aan COTAN (Van Nieuwenhuizen, Jansen-de
Ruijter, Nugter, 2015)
Kenmerken MANSA
MANSA bestaat uit 12 vragen naar de tevredenheid
Voorbeeld: Hoe tevreden bent u met de dingen die u in
uw vrije tijd doet?
Die vragen worden beantwoord in een 7-puntschaal:
1= kan niet slechter
2= ontevreden
3= meestal ontevreden
4= niet tevreden, niet ontevreden
5= meestal tevreden
6= tevreden
7= kan niet beter
Daarnaast zijn er 4 ja/nee vragen over vrienden/bezoek
en over slachtoffer/dader misdrijf
Filmpje en nabespreking
Procedure afname
2015
Maak een stappenplan: Voorbeeld
Plan datum bespreking behandelplan (-evaluatie)
Ongeveer een maand tot 2 weken tevoren: afspraak
cliënt
Interview om HoNOS te scoren
MANSA laten invullen
Samen de scores doornemen en aan de hand daarvan:
opstellen (voorlopige) behandeldoelen
Bespreking in team: definitieve scores en doelen; het kan
zijn dat andere medewerkers aanvullende informatie
hebben
Als cliënt aanwezig is bij bespreking; geen verdere actie;
Als cliënt niet aanwezig is: terugkoppeling bespreking
team aan cliënt
Workshop HoNOS en MANSA
Voor het ROM Doorbraakproject
Deel 2
Annet Nugter en Petra Tamis
GGZ Noord-Holland-Noord
2015
Inhoud workshop – deel 2
Kennismaking
Interpretaties van de scores
Casus om te oefenen
In gesprek met de cliënt: aandachtspunten en dilemma’s
Interpretatie van de scores
Vooraf: definities
Literatuur:
o Betrouwbare verandering; verschil tussen 2 metingen,
waarbij gecorrigeerd is voor de onbetrouwbaarheid
o Minimaal waarneembare verandering; verandering die
voldoende groot is om waarneembaar te zijn
o Klinisch significante verandering: hierbij is cliënt niet alleen
veranderd (vooruit of achteruit), maar is hij ook in een
andere ernstklasse gekomen (meer of minder ernstig); er is
dan een drempelwaarde overschreden
Verandering totaalscores HoNOS/MANSA
Literatuur HoNOS: Burgess et al., 2009, Parabiaghi et al.,
2005 Nugter et al., 2012 en 2013; Parabiaghi et al., 2013
Literatuur MANSA: Handleiding Van Nieuwenhuizen et
al. (in afrondende fase)
Conclusie HoNOS
o Een verschil van 4 punten is een minimale, maar wel
klinisch waarneembare verandering (minimaal Detectable
Change)
o Een verschil van 8 punten is een betrouwbare verandering
Conclusie MANSA
o Bij minimaal 4 punten verschil is er sprake van een
betrouwbare verandering
Indeling ernst totaalscores
Voor de HoNOS totaalscore zijn er twee
drempelwaarden:
o Score 13: onderscheid tussen matig (kleiner dan 13) en
ernstig (score van 13 of meer) (Nugter et al., 2012, Nugter
et al., 2013; Parabiaghi et al 2013)
o Score 10: onderscheid tussen mild (kleiner dan 10) en
matig (10 tot 13) (Parabiaghi et al., 2013)
Drempelwaarde MANSA: rond de 64/65 (ruim 5 bij de
gemiddelde totaalscore) (Van Nieuwenhuizen et al.)
Interpretatie van de scores: individuele items
Geen vaste regels
Score 2 of meer op de HoNOS: er is sprake van
een probleem
Score 3 of minder op de MANSA: cliënt is over dit
item ontevreden
Casus
In gesprek met de cliënt;
aandachtspunten en dilemma’s
Algemene aandachtspunten
Uitleg ROM
Wat zeg je tegen cliënt:
o “Bij ons is het goed gebruik om van tijd tot tijd de
behandeling te evalueren. Dat doen onder meer aan de
hand van een interview en een vragenlijst. Samen kunnen
we dan bekijken waarop de behandeling zich moet richten.
Na verloop van tijd herhalen we dat om te bekijken of de
doelen bereikt zijn”
Of:
o “We moeten tegenwoordig van de zorgverzekeraar
vragenlijsten invullen over hoe het met je gaat, vind je dat
goed? Ze willen weten hoe wij ons werk doen.”
Dilemma: wat als cliënt niet wil?
Rol van de interviewer bij de (1e) afname
Als HoNOS en MANSA door hulpverlener wordt
afgenomen:
o Denk aan de rol: niet die van hulpverlener, maar iemand die
gegevens verzamelt in het kader van de ROM -> vragen en
noteren
o Vragen betreffende hulpverlening parkeren tot na het
interview
o Voorkom “hulpverlenersadvies”
o Benadrukken dat het belangrijk is voor de behandeling
Bespreken van de scores
Bespreek de HoNOS score bij voorkeur ook met andere
uitkomsten, bijv. op de MANSA of de CANSAS
Scores op de HoNOS niet verkopen als waarheid: het is
het perspectief van de behandelaar; de MANSA dat van
de patiënt; bespreek evt. discrepanties
Bespreek ook de mate van verandering in de loop van de
tijd
Stramien voor bespreken van de scores
Herkennen Zijn de resultaten te plaatsen? Uit de HoNOS en MANSA
komt naar voren dat….Herkent u dat?
Begrijpen Kunnen we de uitkomsten verklaren?
Doorvragen:
• Hoe heeft u dat zo lang kunnen volhouden?
• Vragen naar: wanneer, hoe, uitzonderingen,
hulpbronnen en krachten
• Wat gaat er nu anders?
Waarderen Vinden we de uitkomsten (veranderingen) goed genoeg?
Wat betekenen deze uitkomsten voor u en uw naasten?
Handelen Zijn verbeteracties nodig? Zo ja: doelen stellen.
Wondervragen stellen: Stel dat er een wonder is gebeurd
en problemen zijn minder of verdwenen. Waaraan zou u
dat merken? Wat zou u anders doen?
SMART doelen
Specifiek Maak het concreet mogelijk
Meetbaar Wat is de HoNOS score nu, wat moet het worden;
wat is de MANSA nu wat moet het worden: vraag
aan de cliënt
Acceptabel Vergewis je ervan dat de cliënt er echt achter staat
Realistisch Overschat en onderschat een cliënt niet en zorg
dat deze dat zelf ook niet doet. Soms is stabiel
houden van een score te optimale uitkomst
Tijdgebonden Spreek een datum af waarop het (tussentijds)
resultaat wordt besproken
Voorbeelden Wiger en Solberg, 2001: oud maar informatief
Interventies
Zorg voor een overzicht van interventies/activiteiten die:
o De organisatie kan bieden
o Buiten de organisatie te verkrijgen zijn
o Evt toegespitst op de specifieke
levensgebieden/onderdelen van de HoNOS en MANSA
Neem die samen met de cliënt door
Dilemma’s
Verschil in perspectief
HoNOS = beoordelingslijst; MANSA zelfinvullijst
Twee perspectieven:
Voorbeeld verschil in perspectief
Client is zeer tevreden over zijn woonomstandigheden,
maar tijdens het gesprek valt je op dat er lekkage is en
dat er barsten in de ramen zitten
Wat doe je:
Ga je uit van de tevredenheid van de cliënt (hij is in de
lead)
Of
Probeer je toch aandacht te vragen voor wat je ziet? En
hoe doe je dat dan?
Moeilijke onderwerpen
Seksualiteit is een lastig onderwerp; cliënten vullen op de
MANSA dit item nogal eens niet in.
Hoe bespreek je dit?
Als er problemen zijn door de medicatie: (hoe) help je de
cliënt dit aan de orde te stellen met de arts?
Teveel onderwerpen die aandacht behoeven
Sommige cliënten (zie bijv. casus) hebben veel
problemen; ofwel veel scores twee of meer op de
HoNOS en/of veel scores 3 of minder op de MANSA
Hoe maak je de keuze? Laat je de cliënt alles beslissen?
Dilemma: er is een probleem en cliënt wil
niets
Voorbeeld: op het item over wanen en hallucinaties heeft
cliënt score 2. De cliënt wil daar verder niets mee doen.
Tijdens het gesprek vertelt de cliënt dat hij soms stiekem
extra pillen slikt en dan geniet van de rust?
Wat doe je?
Tot slot: als je multidisciplinair werkt
Hoe stem je af met het team
Wat als teamleden tot andere scores komen
Doornemen met elkaar:
o Tijdsperiode van de afgelopen twee weken: wat speelde de
afgelopen 2 weken, wat niet
o Concreet voorbeeld vragen
