WOJEWÓDZKI KONKURS PRZEDMIOTOWY Z BIOLOGII DLA … · wojewÓdzki konkurs przedmiotowy z biologii...

Kuratorium Oświaty w Bydgoszczy

1

Kod ucznia ………. Liczba punktów …………..

WOJEWÓDZKI KONKURS PRZEDMIOTOWY Z BIOLOGII

DLA UCZNIÓW SZKÓŁ GIMNAZJALNYCH

ROK SZKOLNY 2014/2015

ETAP REJONOWY

CZAS PRACY: 90 MINUT

Instrukcja dla ucznia Sprawdź, czy test zawiera 36 zadań.

Brak zadań zgłoś nauczycielowi.

Wpisz swój kod powyżej w oznaczonym miejscu.

W teście znajdują się różne typy zadań.

W zadaniach wielokrotnego wyboru może być więcej niż jedna poprawna odpowiedź.

W zadaniach wielokrotnego wyboru poprawne odpowiedzi zaznacz znakiem X

na literze oznaczającej tę odpowiedź.

Jeśli pomylisz się, oznaczoną znakiem X literę obwiedź kółkiem i ponownie

rozwiąż zadanie.

W zadaniach otwartych odpowiedzi wpisuj w miejscach do tego przeznaczonych.

Pomyłki przekreślaj.

Nie używaj korektora.

Test wypełniaj długopisem (piórem) z czarnym lub niebieskim tuszem.

Pracuj spokojnie i samodzielnie.

Życzymy Tobie powodzenia!

Zadanie 1 (0 – 2) Rysunek przedstawia budowę stawu. Podaj nazwy elementów jego budowy, które zostały

oznaczone literami od A do C. Napisz, jaką funkcję pełni element oznaczony literą B.

Grykiel K., Halastra-Petryna G., Mazurek E., Potulska-Klein B., Tablice biologiczne. Wydawnictwo Podkowa, Gdańsk 2007, str. 228.

Funkcja elementu B …………………………………………………………………………..

…………………………………………………………………………………………………..

Zadanie 2 (0 – 1) Z podanych poniżej narządów występujących u człowieka wypisz te, w których nie występuje

tkanka mięśniowa gładka.

jelito, żyła, serce, przepona, jajowód, żołądek, krtań,

tętnica, pęcherz moczowy, nagłośnia.

…………………………………………………………………………………………………..

A ………………………………………………

B ………………………………………………

C ………………………………………………


2

Zadanie 3 (0 – 4) Rysunki oznaczone literami od A do D prezentują różne typy odnóży owadów. Podaj i wpisz

do tabeli ich nazwy. Do każdego typu dobierz prawidłowo po jednym przykładzie z podanych

owadów: pływak żółtobrzeżek, pasikonik zielony, chrabąszcz majowy, turkuć podjadek.

Odpowiednio zapisz w tabeli.

Pyłka-Gutowska E., Jastrzębska E., Bliżej biologii. Podręcznik dla gimnazjum. część 1.,WSiP, Warszawa 2011 str. 136.

Oznaczenie

literowe

Nazwa typu odnóża Przykład owada

A

B

C

D

Zadanie 4 (0 – 5) Wpisz do tabeli kolejne odcinki kręgosłupa człowieka (zaczynając od części połączonej

z czaszką) oraz napisz z ilu kręgów składa się każdy odcinek.

Odcinek kręgosłupa Z ilu kręgów składa

się odcinek

Zadanie 5 (0 – 1) Przeczytaj tekst dotyczący witaminy A i podkreśl informacje prawdziwe.

Witamina A bierze udział w procesach widzenia i prawidłowym funkcjonowaniu skóry.

Łatwo rozpuszcza się w wodzie. Jej źródłem są bakterie jelitowe. Objawami jej niedoboru

u człowieka może być sucha, swędząca skóra, ślepota zmierzchowa i częste krwotoki.

Zadanie 6 (0 – 1) Podkreśl elementy budowy, które nie występują w komórce bakteryjnej:

błona komórkowa, rybosom, siateczka wewnątrzplazmatyczna, ściana komórkowa,

wodniczka, aparat Golgiego, jądro komórkowe, mitochondrium.


3

Zadanie 7 (0 – 4) Rysunki oznaczone literami od A do E prezentują typy kwiatostanów roślin

okrytonasiennych. Wybierz i przyporządkuj podanym roślinom oznaczenie literowe

oraz podaj odpowiednią nazwę kwiatostanu. Odpowiednio zapisz w tabeli.

Grykiel K., Halastra-Petryna G., Mazurek E., Potulska-Klein B., Tablice biologiczne. Wydawnictwo Podkowa, Gdańsk 2007, str.141-142.

Nazwa rośliny Oznaczenie literowe typu

kwiatostanu

Nazwa typu kwiatostanu

Porzeczka

Słonecznik

Bez czarny

Koper

Zadanie 8 (0 – 4) Podaj nazwę rodzaju owocu, który wytwarzają podane rośliny. Odpowiednio zapisz w tabeli.

Nazwa rośliny Nazwa rodzaju owocu

Pomidor

Mniszek

Malina

Kminek

Zadanie 9 (0 – 2) Wyjaśnij, jakie elementy narządu słuchu człowieka łączy trąbka słuchowa i jaką pełni

funkcję.

Trąbka słuchowa łączy ………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………….

Funkcja ………………………………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………………….


4

Zadanie 10 (0 – 3) Na rysunkach A i B pokazano kształty soczewek, których zadaniem jest korekcja wad

wzroku. Podaj nazwy soczewek. Zapisz oznaczenie literowe soczewki, która powinna być

w okularach osoby, będącej krótkowidzem. Odpowiedź uzasadnij.

A B

Zadanie 11 (0 – 4) Oceń informacje dotyczące układu nerwowego człowieka, wpisując obok zdań prawdziwych

literę P, a obok zdań fałszywych literę F.

L.p. Zdania P/F

1. Włókna nerwowe czuciowe przewodzą impulsy nerwowe z

ośrodkowego układu nerwowego do mięśni i gruczołów.

2. Nerwy czaszkowe odpowiadają za pobudzenie do skurczu mięśni głowy

i szyi umożliwiających poruszanie głową, ale nie mają wpływu na

poruszanie oczami i językiem.

3. Niektóre odruchy wrodzone występują tylko w pierwszych tygodniach

życia człowieka.

4.

Rdzeń kręgowy, podobnie jak mózgowie, składa się z istoty białej oraz

istoty szarej.

Zadanie 12 (0 – 1) Zaznacz zestaw, w którym prawidłowo przyporządkowano błonom płodowym ich funkcje

(oznaczone cyframi od 1 do 3), jakie pełnią podczas rozwijania się płodu.

Oznaczenie

literowe zestawu

Omocznia Kosmówka Owodnia

A 2 3 1

B 1 2 3

C 3 1 2

D 1 3 2

E 2 1 3

F 3 2 1

Funkcje 1. Uczestniczy w tworzeniu łożyska.

2. Zapewnia środowisko wodne, amortyzuje wstrząsy.

3. Gromadzi produkty przemiany materii.

Nazwa soczewki A ……………………………………………..

Nazwa soczewki B ……………………………………………..

Oznaczenie literowe soczewki …………………………………

Uzasadnienie ……………………………………………………

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………


5

Zadanie 13 (0 – 3) Literami A i B oznaczono dwie postacie chełbi modrej. Dokonaj analizy rysunku, a następnie

odpowiednio wypełnij tabelę. (Uwaga! Na rysunkach nie zachowano skali wielkości).

Zadanie 14 (0 – 3) Dokończ rozpoczęte zdania tak, aby zawarta w nich informacja była prawdziwa.

1. Jajeczkowanie to etap cyklu miesiączkowego kobiety polegający na uwolnieniu

komórki jajowej z ..…………..……………..do………………………………….

2. Układ wydalniczy oprócz dwóch nerek tworzą także:

…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………

3. Hormony, to cząsteczki regulujące pracę organizmu, wydzielane przez

…………………………………………………………………………………………….

Zadanie 15 (0 – 2) Stwierdzono, że wytrzymałość kości na rozciąganie wynosi ok. 9–12 kg/mm

2 przekroju

poprzecznego, co odpowiada mniej więcej odporności mosiądzu lub żelaza lanego.

Odporność na zgniatanie jest równa 12–16 kg/mm2. Kość udowa ulega pęknięciu wzdłuż

dopiero pod działaniem ok. 7780 kg masy.

W wyznaczonych miejscach napisz, które związki chemiczne zawarte w kości nadają jej:

a) elastyczność i giętkość ……………………………………………………………..

b) twardość i wytrzymałość ……………………………………………………………

Zadanie 16 (0 – 1)

Zaznacz poprawną odpowiedź.

Przemiana pokoleń jest zjawiskiem występującym

a) tylko u grzybów.

b) tylko u grzybów i roślin.

c) tylko u zwierząt.

d) tylko u zwierząt i roślin.

e) u zwierząt, roślin i grzybów.

Postać ciała A B

Nazwa postaci ciała

Tryb życia

Sposób

rozmnażania się


6

Zadanie 17 (0 – 4) Na rysunkach A i B przedstawiono dwa rodzaje przeobrażenia występującego u owadów.

Podaj ich nazwy oraz określ dwie różnice między nimi.

Pyłka-Gutowska E., Jastrzębska E., Bliżej biologii. Podręcznik dla gimnazjum. część 1.,WSiP, Warszawa 2011 str. 137.

Różnice:

1. …………………………………………………………………………………………...

……………………………………………………………………………………………….

2. …………………………………………………………………………………………..

……………………………………………………………………………………………….

Zadanie 18 (0 – 2) Spośród wymienionych związków wybierz enzymy trawienne i hormony występujące

w organizmie człowieka. Odpowiednio zapisz w tabeli.

chityna, tyroksyna, lipaza, grasica, hemoglobina, melatonina,

auksyna, glukagon, żółć, pepsyna, kortyzol, amylaza

Enzymy trawienne Hormony

A – przeobrażenie …………………………..

B – przeobrażenie ……………………………


7

Zadanie 19 (0 – 3) W puste prostokąty wpisz odpowiednio nazwę tkanki, która buduje podany narząd.

Zadanie 20 (0 – 2) Wymienione choroby odpowiednio zapisz w tabeli.

świnka, grypa, kiła, gruźlica, tężec, malaria, wścieklizna,

tasiemczyca, odra, AIDS, ospa, różyczka

Choroby, których przenoszenie

odbywa się przez układ oddechowy

Choroby wywołane przez

bakterie i wirusy

Zadanie 21 (0 – 3) W wielu restauracjach można zjeść tzw. „owoce morza”. Wykonaj następujące polecenia.

A. Spośród wymienionych organizmów podkreśl te, które można zaliczyć do „owoców

morza”.

kalmary, karasie, omułki, krewetki, ośmiornice, kraby,

karpie, homary, stułbie, rozwielitki, ostrygi

B. Przyporządkuj je do odpowiednich grup bezkręgowców.

………………………………………………………………………………………………..

………………………………………………………………………………………………..

Zadanie 22 (0 – 1) Podkreśl cechy charakterystyczne dla zaskrońca

a) głowa trójkątna,

b) brak kończyn,

c) żółte plamy z tyłu głowy,

d) obecność kończyn,

e) ciemny zygzak na grzbiecie,

f) głowa okrągła.

czaszka mózg serce


8

Zadanie 23 (0 – 4) Literami od A do D oznaczono poszczególne etapy rozwoju tasiemca. Uporządkuj litery tak,

aby utworzyły jego cykl rozwojowy. Określ, jakiego gatunku tasiemca dotyczy ten cykl

rozwojowy. Wskaż żywiciela pośredniego i ostatecznego. Wybór żywicieli uzasadnij jednym

argumentem.

Zapis literowy cyklu …………………………………………………………………………

Cykl rozwojowy tasiemca ……………………………………………………………………

Żywiciel pośredni ………………………… Żywiciel ostateczny ……………………………

Uzasadnienie …………………………………………………………………………………..

…………………………………………………………………………………………………..

Zadanie 24 (0 – 5) Uzupełnij tabelę wpisując odpowiednio wybrane charakterystyczne cechy budowy

kręgowców.

Serce: 2 przedsionki i 2 komory; 2 przedsionki i 1 komora z niepełną przegrodą;

2 przedsionki i 1 komora; 1przedsionek i 1komora,

Obiegi krwi: dwa obiegi krwi; jeden obieg krwi,

Narząd wymiany gazowej: płuca; płuca i worki powietrzne; skrzela,

Pokrycie ciała: łuski; śluz; włosy; pióra.

Serce Obieg krwi

Narządy

wymiany

gazowej

Pokrycie ciała

Ryby

Płazy

Gady

Ptaki

Ssaki

A

mięso z larwami

(wągrami)tasiemca

B

człowiek

D

świnia

C

jaja tasiemca


9

Zadanie 25 (0 – 1)

Przeczytaj poniższy tekst. Na jego podstawie i własnej wiedzy napisz, jakiej struktury

dotyczy opis.

Struktura ta zbudowane jest z tkanki łącznej właściwej. Sięga daleko w głąb mięśni

i wiąże się z tkanką łączną otaczającą pęczki włókien mięśniowych. Jest nierozciągliwa

i przytwierdza mięsień do kości.

Podaj nazwę.……………………………………………………………………………………

Zadanie 26 (0 – 4) Literami A i B oznaczono mięśnie występujące w kończynie górnej człowieka. Podaj ich

nazwy oraz napisz, jakie pełnią funkcje (jeden wyraz).

Sągin B., Markut J., Biologia. Podręcznik do gimnazjum, cz. 3. Gdańskie Wydawnictwo Oświatowe, Gdańsk 2011, str. 28.

Zadanie 27 (0 – 1)


Recykling to,

a) wykorzystanie rowerów w transporcie miejskim w celu ograniczenia emisji spalin

samochodowych.

b) sposób oczyszczenia wód i ścieków przy pomocy bakterii.

c) wykorzystanie surowców wtórnych do wytwarzania nowych przedmiotów.

d) zmiany klimatu wywołane gazami cieplarnianymi.

e) etap powstawania smogu, zjawiska szkodliwego dla ludzi, zwierząt i roślin.

Zadanie 28 (0 – 1)


Serce w rozwoju człowieka zaczyna pracować

a) po 11 dniach od zapłodnienia.

b) po 4 tygodniach od zapłodnienia.

c) po 6 tygodniach od zapłodnienia.

d) po 8 tygodniach od zapłodnienia.

e) po 12 tygodniach od zapłodnienia.

Zadanie 29 (0 – 1) Podkreśl czynności, które są zgodne z zasadami prawidłowego żywienia

a) częste spożywanie produktów pikantnych,

b) jedzenie do syta,

c) spożywanie produktów bogatych w błonnik,

d) jedzenie posiłków o różnych porach,

e) spożywanie produktów ubogich w sód.

A – mięsień …………………………………..

B – mięsień ……………………………………

A – funkcja ……………………………………

B – funkcja ……………………………………


10

Zadanie 30 (0 – 1)

Uczeń zaprojektował pewne doświadczenie, które przedstawił na rysunkach A, B, C. Dokonaj

analizy rysunków i sformułuj prawdopodobny problem badawczy dla tego doświadczenia.

a – woda wodociągowa, b – moczarka kanadyjska, c – pęcherzyki powietrza

Klimuszko B., Biologia dla gimnazjum. Podręcznik, cz. 3. Wydawnictwo Edukacyjne Żak, Warszawa 2012, str. 39.

Problem badawczy

………………………………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………………….

Zadanie 31 (0 – 4) Cyframi od 1 do 8 oznaczono struktury komórkowe. Dobierz je do poszczególnych

przedstawicieli protistów. Odpowiednio zapisz w tabeli oznaczenia cyfrowe.

1 – ściana komórkowa , 2 – wić, 3 – chloroplast, 4 – wodniczka tętniąca, 5 – nibynóżki,

6 – jądro komórkowe, 7 – wodniczka pokarmowa, 8 – rzęski.

euglena

pantofelek

ameba

okrzemka

Zadanie 32 (0 – 2) Uzupełnij zdania wpisując w miejsce kropek wybrane poniższe określenia tak, aby

informacja była prawdziwa.

brzusznej, grzbietowej

U bezkręgowców układ krwionośny położony jest po stronie ……………………….., a u

kręgowców po stronie…………………………… U kręgowców układ nerwowy położony

jest po stronie …………………………, a u bezkręgowców po stronie ……………………


11

Zadanie 33 (0 – 3) Na rysunkach przedstawiono charakterystyczne cechy budowy zewnętrznej trzech grup

stawonogów. Odpowiednio uzupełnij tabelę wpisując do niej:

o nazwy grup,

o główne części ciała,

o liczbę odnóży krocznych,

o dwa przykłady gatunków z każdej grupy.

Nazwa grupy

stawonogów

Główne części ciała

Liczba odnóży

krocznych

Przykłady

gatunków

Zadanie 34 (0 – 1) Wybierz poprawne dokończenie zdania.

Wydalanie produktów przemiany materii u człowieka następuje przez

a) nerki.

b) gruczoły potowe i nerki.

c) gruczoły potowe, nerki i płuca.

d) nerki i płuca.

e) gruczoły potowe i płuca.

Zadanie 35 (0 – 4) W tabeli przedstawiono przykładowe, występujące u człowieka, objawy niedoboru niektórych

pierwiastków. Podaj ich nazwy i wpisz odpowiednio do tabeli.

L.p. Objawy niedoboru Pierwiastek

1. Zwiększenie pobudliwości nerwowo – mięśniowej, nieregularna

praca serca.

2. Powiększenie tarczycy (wole), zahamowanie wzrostu u dzieci.

3. Nieprawidłowy wzrost narządów, krzywica, łamliwość kości.

4. Zaburzenia procesu oddychania komórkowego, anemia, osłabienie.


12

Zadanie 36 (0 – 4) W tabeli przedstawiono dane dotyczące wpływu palenia papierosów na rozwój choroby

nowotworowej płuc u człowieka. Po analizie tabeli:

1. Prawidłowo opisz osie.

2. Prawidłowo wyskaluj osie.

3. Narysuj wykres liniowy pokazujący opisaną w tabeli zależność.

4. Sformułuj poprawny wniosek.

Wpływ palenia papierosów na rozwój choroby

nowotworowej płuc

Liczba papierosów

wypalanych w ciągu dnia

Wzrost ryzyka

zachorowania na raka płuc

5 4x

10 8x

15 13x

20 17x

25 21x

Wniosek:

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

WOJEWÓDZKI KONKURS PRZEDMIOTOWY Z BIOLOGII DLA … · wojewÓdzki konkurs przedmiotowy z biologii...

Documents

Transcript of WOJEWÓDZKI KONKURS PRZEDMIOTOWY Z BIOLOGII DLA … · wojewÓdzki konkurs przedmiotowy z biologii...