Własność intelektualna – niedoceniana podstawa przewagi konkurencyjnej

Czym jest własność intelektualna (IP)?

Najczęściej wykorzystywane IP

Ryzyko spowodowane brakiem ochrony IP podrabianie i nieuczciwa konkurencja naruszanie cudzych praw

Korzyści z wykorzystania IP zwiększenie konkurencyjności firmy lepsze rezultaty działalności operacyjnej większa ilość aktywów, które można wykorzystywać komercyjnie możliwości licencjonowania i sprzedaży praw IP podniesienie wartości firmy

Jak powinno wyglądać zarządzanie IP?

audyt stanu posiadania – jakie elementy IP chronimy, czego nam brakuje

stworzenie strategii inwestowania – wyznaczenie kierunków rozwoju i wybranie realizujących je elementów IP

wykorzystanie IP do budowania przewagi konkurencyjnej – przez zwiększenie efektywności operacyjnej lub obniżenie

kosztów działalności

transakcje na IP – uzyskanie maksymalnych korzyści z kupna/sprzedaży lub licencjonowania

Wnioski z raportu

polskie spółki są nastawione na produkcję dóbr niskoprzetworzonych

krajowe firmy nie są gotowe na bezpieczną ekspansję zagraniczną

do ochrony własności intelektualnej przedsiębiorstwa są zmuszane przez międzynarodową konkurencję, rzadziej jest to konwencja branży czy świadomość prezesów i zarządów

firmy z GPW w niewielkim stopniu wykorzystują własność intelektualną do zwiększenia swojej wartości i efektywności operacyjnej

18333

770

1889

3089

Znaki towarowe

Wzory przemysłowe

Wzory użytkowe

Patenty

10246

586

3361344

Znaki towarowe

Wzory przemysłowe

Wzory użytkowe

Patenty

Zgłoszenia dokonane przez spółki giełdowe

Zgłoszenia dokonane w 2009 r.

Wnioski:

własność intelektualna jest stosowana na bardzo podstawowym poziomie

marka jest utożsamiana ze znakiem towarowym, a cechy funkcjonalne produktu schodzą na dalszy plan

z tego powodu polskie firmy stawiają się w roli podwykonawców, dostarczają produkty niskoprzetworzone

Zgłaszane elementy IP

90%

10%

Firmy ze zgłoszonym przynajmniej jednym znakiem towarowym

Firmy bez zgłoszonych znaków towarowych

Wnioski:

funkcjonowanie aż 10 proc. spółek giełdowych jest obarczone ryzykiem – w sytuacji gdy ich znaki towarowe nie są zarejestrowane, dochodzenie roszczeń z tytułu podrabiania może być bardziej skomplikowane i zajmować więcej czasu

inwestorzy mogą nie być skłonni do kupowania akcji takich przedsiębiorstw

Znaki towarowe

Branże z najlepszą ochroną:

branża chemiczna, farmaceutyczna, materiałów budowlanych

wysoki poziom świadomości gdy firma jest ostatecznym dostawcą dla klienta masowego, marka ma większe znaczenie

Znaki towarowe

UPRP OHIM WIPO

Branże znaki

towaroweznaki

towaroweznaki

towaroweochrona

OHIM ochrona WIPO OHIM+WIPO b.ochrony zgr. bez ochrony liczba spółek

przemysł chemiczny 142 29 8 2 1 2 0 0 540,0% 20,0% 40,0% 0,0% 0,0%

przemysł farmaceutyczny 594 50 24 1 3 3 1 0 812,5% 37,5% 37,5% 12,5% 0,0%

przemysł materiałów budowlanych 698 24 59 5 5 3 4 0 1729,4% 29,4% 17,6% 23,5% 0,0%

Liczba spółek

Najgorzej chronione branże:

branża finansowa, motoryzacyjna i deweloperzy

marka jest w tych branżach jednym z najważniejszych narzędzi służących do wpływania na klienta, dlatego brak rejestracji może zaskakiwać nie ma praktyki przeprowadzania audytów własności intelektualnej

Znaki towarowe

UPRP OHIM WIPO

Branże znaki

towaroweznaki

towaroweznaki

towaroweochrona

OHIMochrona

WIPO OHIM+WIPOb.ochrony

zgr. bez ochrony liczba spółek

finanse - inne 46 1 0 1 0 0 26 10 273,7% 96,3% 37,0%

deweloperzy 98 13 8 1 0 2 16 5 195,3% 10,5% 84,2% 26,3%

przemysł motoryzacyjny 62 7 5 1 0 2 3 1 616,7% 33,3% 50,0% 16,7%

Liczba spółek

Branże z największą ilością zgłoszeń:

przemysł spożywczy i media

firmy działają w bezpośrednim kontakcie z klientem masowym w branży spożywczej standardem jest duża ilość produktów, które stosunkowo często zmieniają oznaczenia (zwłaszcza symbole); to jednocześnie świadczy o braku specjalizacji w branży mediowej rejestruje się każdy format czy tytuł ze świadomością, że można szukać dodatkowych źródeł przychodu, np. z licencji

Znaki towarowe

UPRP OHIM WIPO

Branże znaki

towaroweznaki

towaroweznaki

towaroweochrona

OHIMochrona

WIPO OHIM+WIPOb.ochrony

zgr. bez ochrony liczba spółek

przemysł spożywczy 2706 102 224 1 3 9 10 2 234,3% 13,0% 39,1% 43,5% 8,7%

media 1166 34 3 3 1 2 7 1 1323,1% 7,7% 15,4% 53,8% 7,7%

Liczba spółek

Branże z największą ilością zgłoszeń zagranicznych:

przemysł paliwowy i elektromaszynowy

ochronę znaków towarowych wymusza konkurencja międzynarodowa w przemyśle elektromaszynowym znaczenie ma również eksportowy charakter tej branży

Znaki towarowe

UPRP OHIM WIPO

Branże znaki

towaroweznaki

towaroweznaki

towaroweochrona

OHIMochrona

WIPO OHIM+WIPOb.ochrony

zgr. bez ochrony liczba spółek

przemysł paliwowy 867 63 103 1 1 4 3 1 911,1% 11,1% 44,4% 33,3% 11,1%

przemysł elektromaszynowy 368 48 36 8 4 6 11 0 2927,6% 13,8% 20,7% 37,9% 0,0%

Liczba spółek

Wnioski:

firmy nie dostrzegają korzyści, które mogą płynąć z wzornictwa

to kolejny element służący do

wpływania na klientów

im mniej przetworzone są produkty, im mniej jest „w nich” wzorów i wynalazków, tym trudniej uzyskać za nie wyższą cenę

Wzory przemysłowe

15%

85%

Firmy z zgłoszonym przynajmniej jednym wzorem przemysłowym

Firmy bez zgłoszonych wzorów przemysłowych

Branże z najlepszą ochroną:

przemysł tworzyw sztucznych, drzewny i papierniczy oraz spożywczy

wysoki poziom świadomości w przemyśle meblarskim wzornictwo jest jedną z najważniejszych cech produktu w przemyśle spożywczym rejestruje się dużo opakowań

Wzory przemysłowe

UPRP OHIM WIPO

Branże wzory przem.

wzory przem.

wzory przem.

ochrona OHIM

Ochrona WIPO OHIM+WIPO

b.ochrony zagr. bez ochrony liczba spółek

przemysł tworzyw sztucznych 11 17 0 3 0 0 3 1 650,0% 50,0% 16,7%

przemysł drzewny i papierniczy 108 35 0 2 0 0 7 4 922,2% 77,8% 44,4%

przemysł spożywczy 148 43 11 3 1 0 19 11 2313,0% 4,3% 82,6% 47,8%

Liczba spółek

Branże z największą ilością zgłoszeń zagranicznych:

przemysł spożywczy, drzewny i papierniczy oraz elektromaszynowy

charakter eksportowy branży większa ilość znaków zarejestrowanych w OHIM może świadczyć o

zagranicznym pochodzeniu firm lub racjonalizacji kosztów – ten rodzaj ochrony rozciąga się na całą Unię Europejską

Wzory przemysłowe

UPRP OHIM WIPO

Branże w zory przem.

w zory przem.

w zory przem.

ochrona OHIM

Ochrona WIPO OHIM+WIPO

b.ochrony zagr. bez ochrony

liczba spółek

przemysł spożywczy 148 43 11 3 1 0 19 11 2313,0% 4,3% 82,6% 47,8%

przemysł drzewny i papierniczy 108 35 0 2 0 0 7 4 922,2% 77,8% 44,4%

przemysł elektromaszynowy 84 146 2 7 0 1 21 19 2924,1% 3,4% 72,4% 65,5%

Liczba spółek

Wnioski:

polskie spółki w niewielkim stopniu korzystają z możliwości, jakie dają wynalazki i wzoru użytkowe

wynalazki mogą zwiększać konkurencyjność firm – wzbogacając funkcjonalność produktów oraz przyczyniając się do obniżenia kosztów produkcji

Wynalazki i wzory użytkowe

32%

68%

Firmy z zgłoszonym przynajmniej jednym wynalazkiem lub wzorem użytkowym

Firmy bez zgłoszonych wynalazków i wzorów użytkowych

Branże z największą ilością zgłoszeń:

przemysł elektromaszynowy, metalowy i paliwowy

innowacyjność jest wymogiem branży, a powodzenie firm zależy od wynalazków, jakie wykorzystują

Wynalazki i wzory użytkowe

wynalazki wzory użytkowe wyn.+ wz. użytk. bez zgłoszeń ogółem

przemysł elektromaszynowy 435 131 566 4 29

przemysł metalowy 250 29 279 6 20

przemysł paliwowy 153 33 186 4 9

Branża Zgłoszenia krajowe Liczba spółek

Sektor nauki9%

Sektor gospodarki

42%

Osoby fizyczne

49%

Sektor nauki 42,1%

Sektor gospodarki

24,1%

Osoby fizyczne 33,8%

Wnioski:

mała ilość zgłoszeń wynika z braku kultury badań R&D lub postrzegania ich jako wydatku, a nie inwestycji, która zwróci się w czasie i podniesie wartości firmy

firmy są mało innowacyjne, brakuje powiązania biznesu i sektora nauki

Wynalazki i wzory użytkowe

Zgłoszenia wzorów użytkowych w 2009 r.

Zgłoszenia wynalazków w 2009 r.

Podsumowanie raportu

firmy nie dokonują audytów, które mogłyby pokazać im braki w ochronie

brak informacji o stanie posiadanego IP nie pozwala na przygotowanie dobrych strategii jego wykorzystania – a przez to, zwiększenia efektywności

operacyjnej i wartości firmy

za ochronę własności intelektualnej odpowiedzialność ponoszą prezesi

ponieważ niewiele firm wykorzystuje możliwości, jakie daje własność intelektualna, jest w tej dziedzinie spory potencjał i można na tym skorzystać – trzeba tylko zmienić sposób myślenia

Zarządzanie IP w polskich spółkach

zarządzane jest przez rzeczników patentowych oraz prawników

działania dotyczą głównie ochrony przed naruszeniami

rzadko prowadzone są badania IP konkurencji

wydatki na IP często postrzegane są jako koszt, a nie jako inwestycja

IP nie jest powiązane ze strategiami wzrostu oraz rozwoju

Praktyka wykorzystania IP

IP nie jest optymalnie wykorzystywane do poprawy efektywności operacyjnej

nie powiększa sprzedaży

nie powiększa marż

monopol patentowy nie jest wykorzystywany

patenty obniżające koszty nie są rozwijane

EFEKT – nie zwiększa się EBITDA

Praktyka wykorzystania IP

IP nie jest wykorzystywane w budowaniu wartości firmy

brak pozytywnego wpływu na EBITDA

nie są rozwijane unikalne kompetencje firmy

ograniczany jest potencjał rozwoju w zakresie nowych marek, ofert, klientów

Wnioski

konieczność przeniesienia zarządzania IP na wyższy poziom – zarząd firmy

zbudowanie organizacji mającej na celu efektywne zarządzanie IP

obecne rekomend.

Wizja rozwoju firmy

Strategie i zarządzanie

Działalność operacyjna

Administracja

zarządzanie IP

Realizacja celów biznesowych

Bezpieczeństwo operacyjne

Prezes

R&D Dział Prawny(Zarządz. IP)

Business Dev. Marketing Finanse Inne Działy

Dział Badań

Doradztwo prawne

Sprawy dot. sporów

Sprawy dot. naruszeń pat.

Licencje

Zarządzanie IP

M&A

Zarzadz. produktami

Dział Analiz Sprzedaż

wg Rembrantds in the Attic; Kevin G. Rivette i David Kline

Patenty

• R&D - prace nad innowacjami i ich wdrożeniem

• Patenty są udzielane i zaskarżane• Patenty i tajemnice handlowe są archiwowane w Dziale Prawnym• Dostęp do dokumentacji IP ograniczony dla prawników

IP w organizacji firmy – model obecny

IP w organizacji firmy – model rekomendowany (wg standardów międzynarodowych)

Prezes

R&D Dział Prawny Business Dev. Marketing Finanse Inne Działy

Dział BadańSprawy dot. sporów

Sprawy dot. naruszeń pat.

Licencje

Zarządzanie patentami

M&A

Zarzadz. produktami

Dział Analiz Sprzedaż

wg Rembrantds in the Attic; Kevin G. Rivette i David Kline

• Informacja n/t IP dostępna jest w całej firmie

• Wiedza n/t IP jako podstawa do realizacji

strategii biznesowej przez wszystkie działy firmy• Wiedza n/t

konkurencyjności i finansowej wartości

składników IP jest wykorzystywana przez całą firmę

Zarządzanie IP

Prawo paten.

Zarządzanie IP

www.codes.plwww.brandbroker.plwww.strategieip.pl