Wereldoriëntatie 1

142
Werkboek Wereldoriëntatie 1 Hoofdstuk 1 EEN STEDELIJK LANDSCHAP : CHARLEROI De componenten in een leefomgeving De fysische component Zij bevat het geheel van de natuurlijke elementen van een leefomgeving die de mens of groepen van mensen toelaten die er leven om op hun behoeften te beantwoorden. Voorbeelden : klimaat, reliëf, fauna en flora, … (het) klimaat (het) reliëf (de) fauna en flora De sociale component Zij bevat het geheel van de betrekkingen tussen de mensen die in dezelfde leefomgeving leven. Voorbeelden : bevolking, levensstandaard, woning, … (de) bevolking (de) levensstandaard (de) woning De culturele component Zij bevat het geheel van de gewoontes, tradities, godsdiensten, talen, filosofieën,… van een groep mensen die leven in dezelfde leefwereld. Voorbeelden : godsdienst, kunst, sport, ... (de) godsdienst (de) kunst (de) sport Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 1

description

Werkboek Wereldoriëntatie 1

Transcript of Wereldoriëntatie 1

Page 1: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

Hoofdstuk 1EEN STEDELIJK LANDSCHAP : CHARLEROI

De componenten in een leefomgeving

De fysische component Zij bevat het geheel van de natuurlijke elementen van een leefomgeving die de mens of groepen van mensen toelaten die er leven om op hun behoeften te beantwoorden. Voorbeelden : klimaat, reliëf, fauna en flora, …

(het) klimaat (het) reliëf (de) fauna en flora

De sociale component Zij bevat het geheel van de betrekkingen tussen de mensen die in dezelfde leefomgeving leven. Voorbeelden : bevolking, levensstandaard, woning, …

(de) bevolking (de) levensstandaard (de) woning

De culturele component Zij bevat het geheel van de gewoontes, tradities, godsdiensten, talen, filosofieën,… van een groep mensen die leven in dezelfde leefwereld.Voorbeelden : godsdienst, kunst, sport, ...

(de) godsdienst (de) kunst (de) sport

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 1

Page 2: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

De economische component Zij bevat het geheel van de elementen die een groep mensen in dezelfde leefomgeving werk geeft en voor dit werk geld krijgen.Voorbeelden : landbouw, industrie, ambacht, …

(de) landbouw (de) industrie (het) ambacht

De politieke component Zij bevat het geheel van de elementen die toelaten om deel te nemen aan de organisatie, en zelfs het bestuur van een groep mensen die leven in dezelfde leefomgeving. Voorbeelden : wet, politieke partijen, politie, …

(de) wet (de) politieke partij (de) politie

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 2

Page 3: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

Observeren van documenten

1 2

3 4

5 6

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 3

Page 4: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

7 8

9 10

11 12

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 4

Page 5: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

Waarnemingen Ik noteer alles wat ik waarneem op de verschillende documenten in de tweede (2de) kolom, deze waarnemingen kan ik kiezen uit de lijst hieronder. In de derde (3de) kolom, noteer ik als de documenten naar het verleden of het heden verwijzen. In de vierde (4de) kolom noteer ik welke component het is. De waarnemingen:

Het kunstwerk, de industrie, het restaurant, de Samber, het museum, het stadspark, de winkelstraat, de basiliek St-Christophe, het school, het huis, het belfort, de winkelstraat

De componenten: de sociale component, de fysische component, de economische component, de politieke component,

de culturele component

Formuleer je antwoord mondeling (oralement) op de volgende manier : Document “1 – 12” is een “Waarneming” en is van het “Verleden/Heden” en behoort tot de “Soort component” component.

Document Waarneming Verleden / Heden Soort component

1 ................................................................... ......................................... .........................................

2 ................................................................... ......................................... .........................................

3 ................................................................... ......................................... .........................................

4 ................................................................... ......................................... .........................................

5 ................................................................... ......................................... .........................................

6 ................................................................... ......................................... .........................................

7 ................................................................... ......................................... .........................................

8 ................................................................... ......................................... .........................................

9 ................................................................... ......................................... .........................................

10 ................................................................... ......................................... .........................................

11 ................................................................... ......................................... .........................................

12 ................................................................... ......................................... .........................................

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 5

Page 6: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

Hoofdstuk 2 : Oriënteren Zichzelf oriënteren met de windroosIk duid de primaire, secundaire en tertiaire windrichtingen aan op de windroos onder deze tekst. Voor de windrichtingen gebruik ik de kleuren die in de legende staan.

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 6

Legende:

Rood : primaire windrichtingen

Groen: secundaire tussenwindrichtingen

Blauw: tertiaire tussenwindrichtingen

Page 7: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

Zichzelf oriënteren met de windroos : oefeningen

Oefening 1 : Waar ligt het oosten ?

Oefening 2 : Waar ligt het noorden ?

Oefening 3 : Teken de windrichting in het vet op de windroos.

NO ZZO ZW WNW

Oefening 4 : Teken de windrichting in het vet op de windroos

OZO ZZW N NNW

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 7

ZW

NO

WZW ZZO

Z

NW ZW

W

O

Z

NO ZW

Page 8: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

Zichzelf oriënteren met andere technieken Techniek 1 : Met de zon

’s Morgens bevindt de zon zich in het ___________, ’s middags staat de zon op haar hoogst en dan

geeft ze het ___________, aan.

De zon gaat onder in het ___________, en komt dus nooit in het ___________.

Wanneer we ons naar de zon richten dan bevindt het noorden zich voor / achter ons.

Techniek 2 : Met de Poolster

Werkwijze:

1. Zoek de grote beer

2. Zoek de afstand van de sterren a en b

3. Meet deze afstand 5 maal.

4. De ster die je vindt is de Poolster

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 8

Page 9: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

Techniek 3 : Met de horloge en de zon

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 9

Page 10: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

Zichzelf oriënteren met andere technieken : oefeningen

Oefening 1 : Oriënteren met de zon Vul op de afbeelding de windrichtingen aan

Oefening 2 : Oriënteren met de horloge Teken de primaire windrichtingen (N, O, Z en W) op de horloge als het 14u30 is op een dag in de zomer.

Teken de primaire en secundaire windrichtingen op de horloge als het 07u30 is op een dag in de winter.

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 10

.

.

Page 11: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

Oefening 3 : Oriënteren met de PoolsterZoek op de figuur de Poolster tussen alle andere sterren. Teken eerst de lijnen van de Grote Beer, dan de verbinding met de Kleine Beer en kleur de Poolster rood. Duid aan op de horizon waar het noorden ligt.

Oefening 4 : Windroos, kompas en de zon Situeer op het kompas 0°, 90°, 180° en 270°. Schrijf daarna om de 10 graden het getal ter hoogte van het overeenstemmende streepje .

Teken binnen de cirkel een windroos met de hoofd- en tussenwindstreken (secundaire en tertiaire).

Noteer in de vakjes : zonsopkomst, zonsondergang, 's middags.

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 11

Page 12: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

De windstreken op de kaart De bovenrand van een kaart komt met het noorden overeen. Wat onderaan op de kaart staat, ligt dus in het zuiden, wat rechts staat in het oosten, wat links staat in het westen.

Soms vind je het noorden niet bovenaan de kaart. Dan moet er op de kaart een pijl staan die het noorden aanwijst, met de windroos kunnen we dan de andere windstreken bepalen.

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 12

noorden

zuiden

westen oosten

Page 13: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

De windstreken op de kaart : een plaats bepalen Je weet nu dat het noorden altijd bovenaan de kaart is, als het anders ligt dan wordt dit aangegeven met een pijl, en met een windroos met de primaire windrichtingen, secundaire en tertiaire windrichtingen kan je de windrichting van een plaats bepalen.

Voorbeeld Jij staat op punt A, in welke windrichting liggen de objecten de porche, de Barbie, de iPhone en het fototoestel. Schrijf de juiste windrichting bij de afbeelding.

Formuleer je antwoord mondeling op de volgende manier : De/Het “object” ligt ten “windrichting” van het punt A.

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 13

.............. o

A

o ..............

o ..............

o ..............

Page 14: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 14

Page 15: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

Oefening 1 : Bezienswaardigheden oriënteren in het centrum van Charleroi Jij staat op de Charles II plaats. Waar liggen de plaatsen in de onderstaande tabel ten opzichte van de Charles II plaats ?

Formuleer je antwoord mondeling op de volgende manier : De/Het “plaats” ligt ten “windrichting” van de Charles II plaats.

Plaats Windrichting(primair, secundair, tertiair)

Het Collège du Sacré-Coeur

Het ziekenhuis Notre-Dame

Het station Charleroi-Zuid

De kerk Saint-Antoine de Padoue (nummer 7 op de kaart)

Het museum voor schone kunsten

Het voetbalstadion van Charleroi

Het monument van Paul Pasteur (nummer 17 op de kaart)

De afrit 29 Oost

De synagoge (symbool

De politie

Oefening 2 : Straten oriënteren in het centrum van CharleroiJij staat op de Albert I plaats. Waar liggen de straten in de onderstaande tabel ten opzichte van de Albert I plaats. Neem altijd het begin van de straat.

Formuleer je antwoord mondeling op de volgende manier :

De “straat” ligt ten “windrichting” van de Albert I plaats.

Straat Windrichting (primair, secundair, tertiair)

De Audentlaan (boulevard Audent)

De Emile Tumelaire straat (rue Emile Tumelaire)

De Bergstraat (rue de la montagne)

De Nieuwe Brugstraat (rue pont neuve)

De Brabantkade (quai de Brabant”)

De Vaubanstraat (rue Vauban)

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 15

Page 16: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

Hoofdstuk 3 : Lokaliseren Charleroi en zijn deelgemeentenBelgië is verdeeld in 589 gemeenten, wij wonen in een ervan. Een gemeente heeft een oppervlakte en grenst aan een andere gemeente, soms aan een ander land of aan de zee. De meeste gemeenten bestaan in hun huidige vorm nog maar sinds 1976. Toen hebben ze de gemeenten gefusioneerd of samengevoegd.

Arceer op de kaart van Charleroi de kernstad in het rood, arceer de deelgemeenten van Charleroi in het oranje. Vul de legende aan.

Nr. Deelgemeente Nr. Deelgemeente

1. Charleroi (kernstad) 9. Couillet

2. Lodelinsart 10. Marchienne-au-Pont

3. Gilly 11. Jumet

4. Mont-sur-Marchienne 12. Ransart

5. Goutroux 13. Dampremy

6. Gosselies 14. Monceau-sur-Sambre

7. Montignies-sur-Sambre 15. Roux

8. Marcinelle

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 16

Legende:

Kernstad

Deelgemeente

Page 17: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

Charleroi en zijn buurgemeenten Arceer op de kaart van Charleroi de kernstad in het rood, arceer de deelgemeenten in het oranje en arceer de buurgemeenten in het groen. Overtrek met een zwarte viltstift of kleurpotlood de grens tussen de deelgemeenten en de buurgemeenten. Vul de legende aan.

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 17

Legende:

Kernstad

Deelgemeente

Buurgemeente

− Grens

Page 18: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

Charleroi en zijn deelgemeenten en buurgemeenten : oefeningen

Oefening 1 : De deelgemeenten oriënteren.In welke windrichting liggen de volgende deelgemeenten van Charleroi ?

Formuleer je antwoord mondeling op de volgende manier : De deelgemeente “deelgemeente” ligt in het “windrichting” van Charleroi..

Deelgemeente Windrichting(primaire, secundaire, tertiaire)

Lodelinsart

Roux

Jumet

Gilly

Montignies-sur-Sambre

Couillet

Gosselies

Ransart

Oefening 2 : De buurgemeenten oriënteren In welke windrichting liggen de volgende deelgemeenten van Charleroi ?

Formuleer je antwoord mondeling op de volgende manier : De buurgemeente “buurgemeente” ligt in het “windrichting” van Charleroi..

Buurgemeente Windrichting(primaire, secundaire, tertiaire)

Châtelineau

Montigny-le-Tilleul

Courcelles

Nalinnes

Fontaine-l'Evêque

Landelies

Fleurus

Loverval

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 18

Page 19: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

Oefening 3 : De deelgemeenten of de buurgemeenten oriënteren In welke windrichting liggen de deelgemeenten of de buurgemeenten van Charleroi of welke deelgemeente of buurgemeente ligt in de windrichting ? Je kan meerdere deelgemeenten of buurgemeenten schrijven.

Formuleer je antwoord mondeling op de volgende manier : De buurgemeente “buurgemeente” ligt in het “windrichting” van Charleroi.De deelgemeenten of buurgemeenten “deelgemeenten of buurgemeenten” liggen ten “windrichting” van Charleroi.

Deelgemeenten of buurgemeentenWindrichting

(primaire, secundaire, tertiaire)

Mont-sur-Marchienne

Z

NO

Bouffiaulx

Oefening 4 : Wat grenst aan wat ? Welke deelgemeenten of buurgemeenten grenzen aan elkaar.

Formuleer je antwoord mondeling op de volgende manier : De deelgemeente of buurgemeente “deelgemeente of buurgemeente” grenst aan de deelgemeente of buurgemeente “deelgemeente of buurgemeente”.

De deel- of buurgemeente Grenst aan de deel-of buurgemeenten.

Montigny-le-Tilleul

Châtelineau

Dampremy

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 19

Page 20: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

Charleroi is een stad in België

De gewesten in België

Indeling volgens de politiek

Het Vlaams Gewest

Het Waals Gewest

Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest

De gemeenschappen in België

Indeling volgens taal

De Vlaamse Gemeenschap +

Nederlandstalige Brusselaars

De Franstalige Gemeenschap +

Franstalige Brusselaars

De Duitstalige Gemeenschap

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 20

Page 21: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

Synthese kaart 1. Schrijf in de grote kaders de namen van de buurlanden van België

● Frankrijk● Nederland● Duitsland● Groot-Hertogdom Luxemburg

2. Schrijf in de kleine kaders de namen van de provincies van België Antwerpen West-Vlaanderen

Limburg Luik

Namen Waals-Brabant

Oost-Vlaanderen Vlaams-Brabant

Henegouwen Luxemburg3. Schrijf naast de de provinciehoofdplaatsen

Gent Antwerpen

Luik Namen

Bergen Waver

Leuven Hasselt

Aarlen Brugge4. Schrijf naast de rivieren de naam van de rivieren

● De Leie● De Schelde● De Samber● De Maas

5. Schrijf bij de de namen van:● De meest noordelijke gemeente Hoogstraten● De meest oostelijke gemeente Büllingen● De meest zuidelijke gemeente Rouvroy● De meest Westelijke gemeente De Panne

6. Kleur de grens met ● Nederland in het geel● Duitsland in het groen● Groot-Hertogdom Luxemburg in het bruin● Frankrijk in het oranje

7. Kleur de taalgrens in het rood.8. Kleur het deel van België

● Waar men Nederlands spreekt in het geel ● Waar men Duits spreekt in het groen ● Waar men Frans spreekt in het oranje

9. Schrijf de naam van onze stad op de juiste plaats.

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 21

Page 22: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 22

Page 23: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

Charleroi is een stad in België : vragen Formuleer je antwoord mondeling op de volgende manier : De stad Charleroi ligt in het deel van België waar men “taal” spreekt.De stad Charleroi ligt in de provincie “provincie”....

1. In welk deel van België ligt de stad Charleroi ?

..........................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................

2. In welke provincie ligt de stad Charleroi ?

..........................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................

3. Wat is de provinciehoofdplaats van deze provincie ?

..........................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................

4. Aan welke rivier ligt de stad Charleroi ?

..........................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................

5. Welke andere rivieren stromen er door deze provincie ?

..........................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................

6. Welke andere provincies grenzen er aan de provincie waarin de stad Charleroi ligt ?

..........................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................

7. Aan welk buurland grenst de provincie waarin de stad Charleroi ligt ?

..........................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 23

Page 24: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

Hoofdstuk 4: Het verleden in de straatnamen De toponymieDe toponymie is een wetenschap die de herkomst van de straatnamen of toponiemen bestudeert. Sommige straten verwijzen naar een stad, andere straten verwijzen naar een land of naar een belangrijke persoon of plaats.

Categorieën van toponiemen of straatnamen Geografische toponiem

Verwijzen naar ● Een stad of een land ● Een landschap ● Het reliëf ● Een rivier ● …

BergstraatHistorische toponiem

Verwijzen naar: ● Een belangrijke persoon ● Een belangrijke gebeurtenis (oorlog,

veldslag, …)● Een belangrijke uitvinding (penicilline,

…) ● Een belangrijke datum (21 juli 1831, …)● … Napoleon Bonaparte laan

Institutionele toponiemVerwijzen naar ● Een belangrijk gebouw● Een monument ● …

Burchtstraat

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 24

De straatnaam Brusselseweg verwijst naar de stad Brussel. De naam van het rijwielpad Paterswole verwijst naar de stad Paterswolde in Nederland (een dorp in de buurt van Groningen

Page 25: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

De toponiemen in Charleroi Oefening 1Reconstrueer met een rode potlood of viltstift de wandeling door het centrum van Charleroi op de onderstaande kaart.

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 25

Page 26: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

Oefening 2Vul in de onderstaande tabel de straatnamen in van onze wandeling en schrijf er bij welke soort van toponiem het is. Op de volgende pagina vind je een verklaring van de straatnamen, schrijf het nummer van de bron bij de juiste straatnaam. Het is mogelijk dat je geen bron kan schrijven met een straatnaam.

Formuleer je antwoord mondeling op de volgende manier : De straatnaam “straatnaam” heeft als bron nummer ”Nr. Bron” en is een “toponiem categorie”

Straatnaam Nr. Bron* Toponiem categorie

.................................................................... ....................... ....................................................................

........................................................................................... ....................................................................

........................................................................................... ....................................................................

........................................................................................... ....................................................................

........................................................................................... ....................................................................

........................................................................................... ....................................................................

........................................................................................... ....................................................................

........................................................................................... ....................................................................

........................................................................................... ....................................................................

........................................................................................... ....................................................................

........................................................................................... ....................................................................

........................................................................................... ....................................................................

........................................................................................... ....................................................................

........................................................................................... ....................................................................

........................................................................................... ....................................................................

* = Nummer Bron

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 26

Page 27: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 27

Page 28: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 28

Page 29: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

Hoofdstuk 5 : De geschiedenisDe tijd voorstellen met getallenVan welk jaar is ... Je krijgt in de tabel hieronder een aantal afbeeldingen van uitvindingen uit het verleden. Kan jij een jaartal vinden voor de uitvindingen? Je hebt de keuze uit de onderstaande jaartallen.

1992 – 1959 – 2002 – 1946 – 2006 – 1928Probeer ook om het jaartal in Romeinse cijfers te schrijven en om het jaartal af te korten tot een eeuw.

Xbox Nintendo DS LiteBarbie

Jaartal: ............... Jaartal: ............... Jaartal: ...............

Romeinse cijfers: ........ Romeinse cijfers: ........ Romeinse cijfers: ........

Eeuw: ........ Eeuw: ........ Eeuw: ........

Bikini Euro Disney (Parijs) Mickey Mouse

Jaartal: ............... Jaartal: ............... Jaartal: ...............

Romeinse cijfers: ........ Romeinse cijfers: ........ Romeinse cijfers: ........

Eeuw: ........ Eeuw : ........ Eeuw: ........

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 29

Page 30: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

Hoe gebruik en schrijf je Romeinse cijfers ? We gebruiken tegenwoordig Arabische cijfers. Toch komen we soms Romeinse cijfers tegen bij de aanduiding van eeuwen, namen van koningen en koninginnen, opschriften van gebouwen, etc ...

De basistekensIn de onderstaande tabel krijg je een overzicht van de basistekens en hun Arabische equivalent.

Romeinse Cijfers I V X L C D MArabische Cijfers

1 5 10 50 100 500 1000

De verschillende tekens combinerenDoor verschillende tekens te combineren kunnen we elk getal weergeven.

1. Gelijke tekens, naast elkaar geschreven, tellen we op.● Voorbeelden

➢ III = 3 CC = 200➢ XX = 20 MM = 2000

2. Een teken, geschreven links van een teken met een grotere waarde, trekken we af (-)● Voorbeelden

➢ IV = 4 XL = 40 CD = 400➢ IX = 9 XC = 90 CM = 900

3. Een teken, geschreven rechts van een teken met een grotere waarde, tellen we op (+)● Voorbeelden

➢ VIII = 8 XII = 12➢ XI = 11 CX = 110

4. Maximum drie (3) tekens mogen na een teken met een grotere waarde worden geplaatst om op te tellen.● Voorbeelden

➢ VIII = 8 XII = 12➢ LXX = 70 CXXX = 130

5. Door alle regels te combineren, kunnen alle getallen geschreven worden.● Voorbeelden

➢ XXXVIII = 38 MMIII = 2003 MCXCVI = 1196➢ CLXXII = 172 CMXCV = 995 LXXXIII = 83

6. Een horizontaal streepje boven een Romeins cijfer vermenigvuldigt het getal met duizend (1 000)● Voorbeelden

➢ L = 50 L = 50.000 XVCCII = 15 202➢ C = 100 C = 100.000 XXIVD = 24 500

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 30

Page 31: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

De meest gebruikte Romeinse getallen I = 1 VII = 7 XIII = 13 XIX = 19

II = 2 VIII = 8 XIV = 14 XX = 20III = 3 IX = 9 XV = 15 XXI = 21IV = 4 X = 10 XVI = 16 XXII = 22V = 5 XI = 11 XVII = 17 XXIII = 23VI = 6 XII = 12 XVIII = 18 XXIV = 24

OefeningenOefening 1 : Zet om naar Arabische cijfers.

A) MDCCCXXX = ...............................................................................................................................................

...............................................................................................................................................

...............................................................................................................................................

B) MCMLI = ...............................................................................................................................................

...............................................................................................................................................

...............................................................................................................................................

C) MCMXCII = ...............................................................................................................................................

...............................................................................................................................................

...............................................................................................................................................

D) LVII = ...............................................................................................................................................

...............................................................................................................................................

...............................................................................................................................................

E) DCCLIII = ...............................................................................................................................................

...............................................................................................................................................

...............................................................................................................................................

F) DCCLXXVI = ...............................................................................................................................................

...............................................................................................................................................

...............................................................................................................................................

G) MCMXVIII = ...............................................................................................................................................

...............................................................................................................................................

...............................................................................................................................................

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 31

Page 32: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

Oefening 2 : Zet om naar Romeinse cijfersA) 1 939 = .............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

B) 555 = .............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

C) 66 = .............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

D) 1 337 = .............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

E) 23 712 = .............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

F) 1 574 = .............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

G) 1 888 = .............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 32

Page 33: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

Hoe worden de eeuwen genummerd ? Een periode van 100 (honderd) jaar noemen we een eeuw. Eeuwen nummeren we met Romeinse cijfers. De eerste eeuw liep van het jaar 1 (het jaar 0 (nul) bestaat natuurlijk niet !) tot het jaar 100. Eeuwen beginnen dus met een jaartal dat eindigt op 1 en eeuwen beginnen op een jaartal dat begint op twee nullen.

VoorbeeldenBegin van de eeuw Einde van de eeuw

1 100801 9001901 20002001 2100

Tot welke eeuw behoort een jaartal ? ● Als de laatste 2 (twee) cijfers van het jaartal gelijk zijn aan (=) 00

-> dan vormen de cijfers die ervoor staan (de honderdtallen) het nummer van de eeuw. ○ Voorbeelden

➢ 1500 -> laatste twee cijfers = 00 -> 1500 -> 15 -> XVde eeuw➢ 2000 -> laatste twee cijfers = 00 -> 2000 -> 20 -> XXste eeuw

● Als de laatste twee cijfers van het jaartal verschillend zijn van (≠) 00-> dan vormen de cijfers die ervoor staan (de hondertallen + 1 het nummer van de eeuw.

○ Voorbeelden ➢ 1501 -> laatste twee cijfers ≠ 00 -> 1501 -> 15 + 1 = 16 -> XIVde eeuw➢ 2001 -> laatste twee cijfers ≠ 00 -> 2001 -> 20 + 1 = 21 -> XXIde eeuw ➢ 476 -> laatste twee cijfers ≠ 00 -> 476 -> 4 + 1 = 5 -> Vde eeuw➢ 1789 -> laatste twee cijfers ≠ 00 -> 1789 -> 17 + 1 = 18 -> XVIIIde eeuw

OefeningenOefening 1 : zet het jaartal om naar een eeuw

Jaartal Berekening Eeuw

1745.................................................................................................................. .............................

1300.................................................................................................................. .............................

900.................................................................................................................. .............................

2007.................................................................................................................. .............................

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 33

Page 34: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

Hoe kun je de begindatum en de einddatum van een eeuw bepalen ? Je vertrekt van het Romeinse cijfer van de eeuw. ● Om de begindatum van de eeuw te bepalen

-> trek 1 af (-1) van het nummer van de eeuw om de honderdtallen van het jaartal te bekomen en plaats er dan 01 achter.

○ Voorbeeld➢ VIIIe eeuw

Begindatum:Stap 1: 8 – 1 = 7 honderdtallenStap 2: 7 en 01 = 701

➢ Begindatum van de 8ste eeuw is dus 701

● Om de einddatum van de eeuw te bepalen-> plaats twee nullen achter het nummer van de eeuw

○ Voorbeeld XXIe eeuw

21 en twee nullen -> 21 en 00 ➢ De einddatum van de 21ste eeuw is dus 2100.

OefeningenOefening 1: Bepaal de begindatum of einddatum van de eeuw.

Eeuw Begindatum Einddatum

10de ........................................................ ........................................................

8ste ........................................................ ........................................................

5de ........................................................ ........................................................

21ste ........................................................ ........................................................

Oefening 2: Zet de Romeinse cijfers om en bepaal de begindatum en einddatum

Eeuw in Romeinse cijfers Eeuw in Arabische Cijfers

Begindatum in A.C.

Einddatum in R.C.

MCCCII.................................................. ................................ ................................

MCMXLV.................................................. ................................ ................................

MMVII.................................................. ................................ ................................

LVII.................................................. ................................ ................................

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 34

Page 35: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

De schrijfwijze van de eeuwen. Het Romeinse cijfer waarmee je een eeuw aangeeft, kan worden gevolgd door “de” of “ste” en dit om de eeuw beter te lezen.

Wanneer “ste” Wanneer “de”Als het einde van het telwoord gelijk is aan:

● -ig ● -rd ● -nd

Voorbeeld ● Twintig -> twintigste -> 20ste● Honderd -> honderdste -> 100ste● Duizend -> duizendste --> 1000ste

Als het einde van het telwoord gelijk is aan● -tien

Voorbeeld● Zeventien -> zeventiende -> 17de● Tien -> tiende -> 10de

LET OP !! LET OP !!● Een -> eerste -> 1ste ● Acht -> achtste -> 8ste

● Twee -> tweede -> 2de ● Drie -> derde -> 3de ● Vier -> vierde -> 4de ● Vijf -> vijfde -> 5de ● Zes --> zesde -> 6de ● Zeven -> zevende -> 7de ● Negen -> negende -> 9de

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 35

Page 36: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

Sporen of bronnen van het verleden Welke soorten bronnen of sporen zijn er ? Geschreven bronnen Dit zijn tekens, letters of teksten op verschillende informatiedragers (bijvoorbeeld papier, perkament, steen, klei, … ) die in het verleden werden opgesteld.

Voorbeelden

Het perkament [2700 v. Chr.]

Het spijkerschrift [3500 v. Chr]

Niet-geschreven bronnenDeze sporen kunnen we nog eens indelen in

1. Archeologische bronnenDit zijn voorwerpen die gemaakt of ontstaan zijn in het verleden.

Voorbeelden

Een burcht (Gravensteen in Gent)

[9de eeuw]

Bijl uit silex (vuursteen)

[150.000 v.Chr.]

Een ruïne (Abdij van Villers la Ville)

[1146]

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 36

Page 37: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

2. Iconografische bronnenDit zijn afbeeldingen die in het verleden gemaakt werden.

Voorbeelden

Een schilderij (de nachtwacht van Rembrandt [1642])

Een standbeeld (David van Michelagelo [1504])

Muurschilderingen (Grot van Lascaux (Fr) [15.000 – 10.000 v. Chr]

3. Mondelinge getuigenissenDit zijn verhalen die mondeling verteld worden door mensen die in het verleden een gebeurtenis hebben meegemaakt.

Voorbeelden

Een interview

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 37

Page 38: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

Oefeningen Oefening 1Plaats het nummer van de afbeelding bij de juiste omschrijving en rangschik de afbeeldingen volgens soort. Vertel erbij welke informatie ze over het verleden kunnen geven.

Formuleer je antwoord mondeling op de volgende manier : De bron “bron” ligt in een “soort” met de informatie “informatie”

Afbeeldingen

Nr. Afb.* Bron Soort Informatie

..................Hiërogliefen

....................................................... ......................................................

..................Prentkaart

....................................................... ......................................................

..................Zonnewagen

....................................................... ......................................................

..................Muurschilderingen

....................................................... ......................................................

..................Foto

....................................................... ......................................................

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 38

Page 39: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

De algemene aard van een bron of spoor bepalenTijdens het onderzoeken van een bron of spoor is het praktisch om haar algemene aard te bepalen. Dit is belangrijk om ze te klasseren (= ordenen), te gebruiken en te communiceren.

Bron Algemene aard Voorbeeld

Geschreven bron

Officieel en publiek Een Koninklijk Besluit (KB)

Officieel en privé Een identiteitskaart

Niet-officieel en publiek Een krantenartikel

Niet-officieel en privé Een brief

Niet geschreven

Archeologische materiaal Een fossiel, een werktuig, een schedel

Iconografisch materiaal Een postkaart, een oude kaart

Mondelinge getuigenis Een opname van een reportage over de veiligheid van onze wegen.

Voorbeelden

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 39

Een Koninklijke Besluit

Een identiteitskaart

Een krantenartikel

Een werktuig

Page 40: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 40

Een postkaart

Een brief

Een oude kaart

Een reportage

Een schedel

Page 41: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

Oefening Bepaal de soort bron en de algemene aard van de onderstaande bronnen.

Formuleer je antwoord mondeling op de volgende manier : De bron “bron nr.” is een “soort bron” en de algemene aard is “algemene aard”

Bron nr. Soort bron Algemene aard

1......................................................................... ........................................................................

2......................................................................... ........................................................................

3......................................................................... ........................................................................

4......................................................................... ........................................................................

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 41

Bron 1: De reispas Bron 2: Het aardewerk

Bron 4: Het artikel

Bron 3: De factuur

Page 42: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

Identificatiefiche opstellen van een spoor of bronEen identificatiefiche opstellen van een spoor of een bron betekent antwoorden op de 4 vragen ● Wie ?● Wat ?● Waar ? ● Wanneer ?

De vraag Uitleg

Wie ?Wie heeft de bron gemaakt ? De auteur van de bronDe persoon die het archeologisch materiaal heeft gevondenKan je geen naam of verwijzing vinden dan schrijf je onbekend.

Wat ?

Wat is het ? Wat is de algemene aard van de bron of het spoor ? Raadpleeg “de algemene aard van een bron of spoor bepalen”. De specifieke aard omschrijf je in eigen woorden. Bijvoorbeeld: een mes uit vuursteen, een geraamte van een T-Rex, …

Waar ?Waar werd de bron of het spoor gemaakt ? Plaats waar de bron werd gemaakt. Vindplaats van het archeologisch materiaal.

Wanneer ?Wanneer werd de bron of het spoor gemaakt ? Dat is de datum waarop de bron of het spoor werd gemaakt. Kan je geen datum vinden dan schrijf je onbekend.

Een voorbeeld Wie ? De ambtenaar van de Burgerlijke Stand van de stad Tienen

Wat ? Origineel Algemene aard

● Geschreven bron

● Officieel

● Privé

Specifieke aard

Een trouwboekje van de personen F. Laeremans en L. Jonckers uit 1970

Waar ? Tienen Provincie Brabant (nu Vlaams Brabant)

Wanneer ? Op 4 augustus 1970

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 42

Page 43: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

Oefeningen Oefening 1 : De muurschilderingenStel de identificatiefiche op van de onderstaande bron.

....................................................................................... .......................................................................................

....................................................................................... .......................................................................................

....................................................................................... .......................................................................................

....................................................................................... .......................................................................................

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 43

Lascaux is een plaats in de vallei van de Vézère op het grondgebied van de gemeente Montignac in het Franse departement Dordogne in Aquitanië, waar op 14 september 1940 door Marcel Ravidat in een grot een groot aantal rotswandschilderingen werd ontdekt. Deskundigen dateren die op 15.000 - 10.000 v. Chr. Het is de rijkst beschilderde prehistorische grot die tot nu toe is ontdekt.

De schilderingen hebben vooral dieren als onderwerp; bizons, herten, neushoorns, koeien, paarden, rendieren en stieren. Ze doen realistisch aan, beelden met veel zeggingskracht veelal levendige situaties uit, maar zijn tevens enigszins vervormd en sommige doen naïef aan. De (aard)kleuren en tekeningen zijn goed bewaard gebleven. Veel schilderingen hebben geheel gekleurde vlakken, andere zijn transparante tekeningen met dikke lijnen.

Page 44: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

Oefening 2 : Een prentbriefkaartStel de identificatiefiche op van de onderstaande bron

....................................................................................... .......................................................................................

....................................................................................... .......................................................................................

....................................................................................... .......................................................................................

....................................................................................... .......................................................................................

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 44

Voorkant

Achterkant

Page 45: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

De indeling van de geschiedenisDe grote perioden

Periode Belangrijke data Belangrijke gebeurtenis

Begin Einde

De Prehistorie 10 000 v. Chr. 3 250 v. Chr. Ontstaan van het spijkerschrift in Mesopotanië.

Het Oude Nabije Oosten

3 250 v. Chr. 800 v. Chr. Geboorte van de dichter Homerus

De Klassieke Oudheid 800 v. Chr. 476 Val van Rome

MiddeleeuwenVroege Middeleeuwen

Late Middeleeuwen4761050

1 0501492

Nieuwe Tijd 1 492 1 789 Ontdekking van Amerika door Christoffel Colombus

Nieuwste Tijd 1789 1 945 Franse Revolutie

Eigen Tijd 1945 vandaag Einde Tweede Wereldoorlog

OefeningenOefening 1Tot welke periode behoren de onderstaande gebeurtenissen ?

Formuleer je antwoord mondeling op de volgende manier : De gebeurtenis “gebeurtenis” ligt in de “periode”.

Gebeurtenis Periode

Christoffel Columbus ontdekt in 1492 Amerika.......................................................................................

De Tweede Wereldoorlog begon in 1939.......................................................................................

Op 1 januari 2002 werd de Euro ingevoerd.......................................................................................

Karel de Grote sterft in 814 in Aken.......................................................................................

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 45

Page 46: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

Gebeurtenis Periode

Keizer Karel wordt in 1500 geboren in Gent. .......................................................................................

Op 11 november 1918 eindigt de Eerste Wereldoorlog. .......................................................................................De wereldexpo van België in 1958 kreeg zeer veel bezoekers. .......................................................................................In 117 na Christus is het Romeinse Rijk het grootste rijk. .......................................................................................In 1302 vind de Guldensporenslag plaats in België .......................................................................................IBM startte met de verkoop van zijn PC in 1981 .......................................................................................

De Griekse filosoof Plato sterft in 347 v. Chr........................................................................................

De bouw van de Notre Dame kathedraal in Parijs startte in 1136 .......................................................................................

De Faro Ramses I stierf in 1306 v. Chr........................................................................................

De Eiffeltoren werd gebouwd voor de expo van 1889 .......................................................................................

De Tweede Golfoorlog startte in 1990.......................................................................................

Romulus stichtte op 21 april 753 v. Chr. de stad Rome. .......................................................................................

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 46

Romulus en Remus

Christoffel Columbus

Page 47: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

Oefening 2Selecteer de bron voor de gebeurtenis in het verleden. Plaats de gebeurtenis in de juiste periode

Formuleer je antwoord mondeling op de volgende manier : De gebeurtenis “gebeurtenis” is bron nummer “Nr. Bron” en ligt in de “periode”.

Nr. bron Gebeurtenis Periode

...................Neil Amstrong is de eerste man op de maan

.........................................................

...................Constructie van de piramides van Cheops

.........................................................

...................De eerste TGV

.........................................................

...................Lodewijk XIV wordt koning van Frankrijk

.........................................................

...................De onafhankelijkheid van België

.........................................................

...................Kardinaal Joseph Ratzinger wordt Paus Benedictus XVI .........................................................

...................De bouw van de Acropolis van Athene.

.........................................................

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 47

Bron: 4

Lodewijk XIV bijgenaamd de Zonnekoning, was vanaf 14 mei 1643 koning van Frankrijk gedurende 72 jaar.

Bron: 5

Tussen juli 1969 en december 1972 heeft de NASA zeven bemande vluchten uitgevoerd met als doel mensen op de maan te brengen. Zes van deze vluchten waren succesvol en brachten ieder twee mensen op de maan. De derde vlucht, van Apollo 13, werd door een ongeluk voortijdig afgebroken. Deze mensen hebben op de maan gelopen:

1. Neil Armstrong - Apollo 11 - juli 1969

2. Edwin Aldrin - Apollo 11 - juli 1969

3. Charles Conrad - Apollo 12 - november 1969

4. Alan Bean - Apollo 12 - november 1969

Page 48: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 48

Bron: 6

De Belgische Revolutie of omwenteling van 1830 is in de geschiedenis van België een burgerlijke revolutie in 1830 tegen de Nederlandse koning Willem I die tot de onafhankelijkheid van België heeft geleid.De Belgische Revolutie was geïnspireerd door de ideeën van de Verlichting. De drang naar individuele vrijheid en parlementaire democratie en het verlangen naar onafhankelijkheid van de Hollanders waren uitingen van een sterk opkomend liberalisme en nationalisme.

Bron: 3

Benedictus XVI (Marktl am Inn, Beieren, 16 april 1927), geboren als Joseph Alois Ratzinger, is de 265e paus van de Rooms-Katholieke Kerk. Hij werd op 19 april 2005 verkozen tijdens het Conclaaf van april 2005, dat gehouden werd na de dood van paus Johannes Paulus II. Als paus staat Benedictus XVI aan het hoofd van de Rooms-Katholieke Kerk en is hij de soeverein, oftewel het staatshoofd van Vaticaanstad.

Bron: 1

De Train à Grande Vitesse, afgekort TGV, is een Franse hogesnelheidstrein van de SNCF, gebouwd door ALSTOM. De eerste reguliere inzet van de TGV was op 27 september 1981 op de Ligne à Grande Vitesse (LGV) Sud-Est tussen Parijs en Lyon. De TGV's rijden echter ook op "klassieke" spoorlijnen met snelheden tot 220 km/h.

Bron: 2

De Akropolis van Athene is de 156m hoge tafelberg in de Griekse hoofdstad, oorspronkelijk door een vruchtbare vlakte omringd, op veilige en toch niet verre afstand van zee gelegen, die zich bij uitstek leende tot een nederzetting. Door de ligging is de Akropolis (Oud-Grieks: Ακρόπολις, Modern Grieks: Ακρόπολη) van kilometers ver te zien voor wie Athene nadert.Hoewel er sporen van nóg oudere bewoningsvormen zijn gevonden, valt toch de eerste belangrijke periode in de Myceense tijd, tussen 2000 en 1200 v. Chr.

Bron: 7

De Piramide van Cheops of de Grote Piramide (van Gizeh) is de enige van de zeven klassieke wereldwonderen die tot op de dag van vandaag bewaard is gebleven. De piramide van Cheops maakt deel uit van een complex van drie grote en zes kleine piramiden. Men vermoedt dat ze werden gebouwd tussen ca. 2551 en 2472 v. Chr. Dankzij hun zeer stabiele constructie zijn ze goed bewaard gebleven. De buitenste witte kalksteenlaag is in de loop der tijden grotendeels verdwenen omdat de stenen in de middeleeuwen gebruikt zijn voor andere bouwwerken..

Page 49: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

Het verleden voorstellen in een tijdslijnVoorbeeld van een tijdslijn

Technische Fiche 2 : Een tijdslijn ontwerpen

Stap 1 : De voorbereiding● Maak een lijst van alle datums die op de tijdslijn moeten komen

● Rangschik de datums in de lijst in chronologische volgorde

● Schrijf de gebeurtenis naast de datums in de lijst

● Formuleer een titel voor de tijdslijn

Stap 2: Kiezen van de afmetingen van de tijdslijn ● Kies voor een horizontaal (liggend) A4-blad.

● Bepaal de bruikbare lengte voor je tijdslijn.

● Zorg voor een marge. Teken nooit de tijdslijn van de ene rand tot de andere.

Stap 3 : Kiezen van de schaalverdeling● Kies een schaal die aangepast is aan:

● de bruikbare lengte

● de periode die voorgesteld wordt.

● Kies een schaal die gemakkelijk en praktisch is.

Stap 4 : De as tekenen ● Zet de lijn in het midden op het blad

● Teken aan het rechteruiteinde van de lijn een pijl.

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 49

Page 50: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

Stap 5 : De datums invullen op de tijdslijn ● Zoek en plaats de referentiedatums op de tijdslijn.

● De datums die op de tijdslijn moeten komen, heb je verzameld in stap 1. Teken deze met een

lijn en een kleine pijl naar de gebeurtenis.

● Het aantal jaren tellen dat volgt op een datum volstaat om de juiste plaats te vinden. Je

vermenigvuldigt (x) het aantal jaren met de schaal die je hebt gekozen in stap 3

Stap 6 : De tijdslijn afwerken ● Noteer de titel

● Plaats de legende met de aanduiding van de schaal. De legende plaats je rechtsonder aan.

● Zet alles netjes in inkt.

● Identificeer de tijdslijn met je naam en klas (je naam schrijf je linksonder aan)

OefeningenOefening 1 : Geschiedenis van BelgiëGeef de geschiedenis van België weer op een tijdslijn. Gebruik voor deze oefening de Technische Fiche 2. De tijdslijn maak je op het blad millimeterpapier dat je op de volgende pagina vindt.

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 50

Boudewijn wordt in 1951 de 6de

koning van België

In 1908 wordt Kongo bij België gevoegd.

Albert II wordt de 7de koning van België in 1993

Leopold II wordt in 1885 koning van Kongo

De slag bij de IJzer in 1914, tijdens de eerste wereldoorlog

In 1838 schrijft Hendrik Conscience zijn beroemde boek “De leeuw van Vlaanderen”

Leopold I wordt in 1831 de eerste koning van België

Het stemrecht voor vrouwen wordt in 1948 toegepast

België wordt onafhankelijk in 1830

Algemeen enkelvoudig stemrecht wordt in 1919 toegepast

Op 17 februari 1934 sterft Albert I Van 1944 tot 1950 wordt Prins Karel regent van België

Page 51: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 51

Page 52: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

Oefening 2 : Geschiedenis van Charleroi.Geef de geschiedenis van Charleroi weer op een tijdslijn. De woorden in het vet moet je bij de datum schrijven. De tijdslijn maak je op het blad millimeterpapier dat je op de volgende pagina vindt. Gebruik voor deze oefening de Technische Fiche 2.

Charleroi was in het begin maar een eenvoudig dorp, Karnoit, Charnoy geheten. De markies van Castel Rodrigo, gouverneur-generaal der Nederlanden, bouwde er in 1666, op de linkeroever van de Samber, een vestiging die hij Charleroi noemde. Deze naam gaf hij ter ere van Karel II, Koning van Spanje.Toen de Spanjaarden inzagen dat zij de plaats moesten overgeven aan het Franse leger, deden zij in 1667 de versterking in de lucht vliegen door de

Spanjaarden. Nadat Lodewijk XIV de plaats had bezet, deed hij de vestiging terug opbouwen en aanvullen door Vauban die er een van de sterkste plaatsen van het land van maakte. Ook liet Lodewijk XIV aan de overkant van de Samber, op het grondgebied van Marcinelle de “Ville-Basse” bouwen. In 1668 werd Charleroi door het vredesverdag van Aken aan Frankrijk geschonken. De vrede van Nijmegen van 1679 gaf Charleroi terug aan Spanje. In 1693 werd Charleroi aangevallen door het Franse leger onder het bevel van de maarschalk de Boufflers. In 1745 werd Charleroi aangevallen door het Oostenrijkse leger. De Oostenrijkers verstevigde de vestiging in 1794 opnieuw, maar nadat de Fransen de vestiging opnieuw veroverd werd ze nogmaals vernield. In 1815 liet Willem I, koning der Nederlanden, de vestiging van Charleroi opnieuw oprichten naar een nieuw plan. In 1868 werd de stad terug ontmanteld en sinds die datum nam zij een snelle uitbreiding. Met de slag bij Charleroi in 1914 stonden de legers van het vijfde Franse leger van generaal Lanzerac en de veel talrijkere troepen van von Büllow tegen over elkaar langs de Samber van Namen tot Charleroi.

(Bron: Geschied- en Aardrijkskundig woordenboek der Belgische Gemeenten Deel 1 [1938])

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 52

Page 53: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 53

Page 54: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

Hoofdstuk 6 : De verkiezingenOm de hoeveel jaar zijn er verkiezingen ?

Soort verkiezing Om de hoeveel jaar

Gemeenteraadsverkiezingen 6 jaar

Provinciale verkiezingen 6 jaar

Vlaamse verkiezingen

5 jaar Waalse verkiezingen

Brusselse verkiezingen

Federale verkiezingen 4 jaar

Europese verkiezingen 4 jaar

Voor welke instelling kiezen we ? Soort verkiezing Instelling

GemeenteraadsverkiezingenDe burgemeester

Het schepencollegeDe gemeenteraad

Provinciale verkiezingen De Provincieraad De Deputatie

Vlaamse verkiezingenDe minister-president De Vlaamse RegeringHet Vlaams Parlement

Waalse verkiezingenDe minister-presidentDe Waalse RegeringHet Waals Parlement

Brusselse verkiezingenDe minister-president De Brusselse Regering

Het Brussels Parlement

Federale verkiezingen

De eerste minister De Federale Regering

Het Federaal Parlement De Kamer van Volksvertegenwoordigers

De Senaat

Europese verkiezingen Het Europees Parlement

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 54

Page 55: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

Oefening : Wanneer zijn er terug verkiezingen en voor wat kiezen we.Vul de antwoorden in op de stippellijnen. De antwoorden kan je vinden in de tabellen hierboven.

De gemeenteraadsverkiezingen voor de gemeente Charleroi vonden plaats in 2006. In ..................

moeten we terug gaan stemmen voor de ....................................................., ...................................................

en de ........................................................... van Charleroi.

De provinciale verkiezingen voor de provincie Henegouwen vonden plaats in 2006. In

..................moeten we terug gaan stemmen voor de ..................................... en de ........................................

van Henegouwen.

De Vlaamse, Waalse en Brusselse verkiezingen vonden plaats in 2004. In ...................... moeten we

terug gaan stemmen voor Vlaamse, Waalse en Brusselse ...................................het Vlaamse, Waalse en

Brusselse ................................................... en de Vlaamse, Waalse en Brusselse .............................................

......................................................

De Federale verkiezingen vonden plaats in 2007. In ..................... moeten we terug gaan stemmen

voor de ..................................................., de ..................................................,

het ....................................................., de ........................................................................................................,

de ......................................................

De Europese verkiezingen vonden plaats in 2007. In .................... moeten we terug gaan stemmen

voor het .....................................................................

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 55

Page 56: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

Wie mag stemmen ? Voorwaarden

1. Leeftijdje moet 18 jaar zijn

2. WoonplaatsIn de gemeente wonen waar je gaat stemmen

3. Nationaliteit : a) Belgen

Moeten gaan stemmen voor alle instellingen b) Europese Burgers

Kunnen alleen stemmen voor de gemeenteraadsverkiezingen c) Niet – Europese burgers

Moeten meer dan drie (3) jaar in België wonen om te kunnen kiezen voor de gemeenteraadsverkiezingen.

Oefening : mag de persoon stemmen of niet en waarom.Persoon Mag stemmen of niet stemmen en waarom

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 56

Page 57: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

Persoon Mag stemmen of niet en waarom.

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 57

Page 58: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

Hoe moet je stemmen ? Wat neem je mee naar het stembureau ?

● Je oproepingsbrief

● Je identiteitskaart

Hoe laat moet je gaan stemmen ? ● Tussen 08 uur en 14 uur voor wie met de potlood stemt ● Tussen 08 uur en 16 uur voor wie met de computer stemt.

Hoe moet je geldig stemmen

Met de potlood 1. Lijststem

Wanneer je een lijststem geeft, dan kleur je het bolletje bovenaan de lijst rood.

2. NaamstemJe stemt voor één (1) kandidaat binnen één (1) lijst.

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 58

Page 59: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

3. Meerdere naamstemmen Je stemt voor voor meerdere kandidaten binnen één (1) lijst

4. Meerdere naamstemmen en een lijststemJe geeft een lijststem en je stemt voor meerdere kandidaten binnen één (1) lijst.

5. Blanco stemmen Je hebt geen voorkeur voor een partij (lijst) of voor een kandidaat.Je kleurt geen enkel bolletje rood.

Goed om te weten ● Een lijsttrekker is de kandidaat die op de eerste plaats bovenaan de lijst staat.● Een lijstduwer is de kandidaat die op de laatste plaats van de lijst staat.● Je mag per stembiljet maar voor één partij kiezen. Je kan dus alleen maar kiezen voor

kandidaten van dezelfde partij. Als je op meer dan één lijst een stem uitbrengt, dan is je stem ongeldig! Deze fout kun je niet maken als je met de computer stemt.

● Als er bij jou met het potlood gestemd wordt, dan krijg je twee stembiljetten in het stembureau: een wit biljet voor de gemeenteraad en een groen biljet voor de provincieraad. Alle opmerkingen in verband met geldig stemmen zijn natuurlijk op elk stembiljet afzonderlijk van toepassing

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 59

Page 60: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

Met de computer Na het afgeven van je identiteitskaart en de oproepingsbrief krijg je van de voorzitter van het stembureau een magneetkaart. Deze magneetkaart heb je nodig om te kunnen stemmen met de computer.

De verschillende manieren 1. Lijststem

Wanneer je een lijststem geeft, raak je het scherm aan op de naam van de lijst van je keuze

2. NaamstemJe stemt voor één (1) kandidaat binnen één (1) lijst.

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 60

Page 61: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

3. Meerdere naamstemmen Je stemt voor voor meerdere kandidaten binnen één (1) lijst

4. Meerdere naamstemmen en een lijststemJe geeft een lijststem en je stemt voor meerdere kandidaten binnen één (1) lijst.

5. Blanco stemmen Blanco stemmen kan door op het eerste scherm op het vakje ‘blanco’ te drukken en te bevestigen. Je kunt ook blanco stemmen door met je kaart in het hokje te stappen, er niets mee te doen en ze dan ongebruikt in de bus te stoppen

Goed om te weten Met de computer kan je niet ongeldig stemmen.

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 61

Page 62: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

Oefeningen

Oefening 1 : Welke soort stem is het ? Schrijf onder het stembiljet welke soort stem dat het is.

Soort stem ?

..................................................................................................

Soort stem ?

..................................................................................................

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 62

Page 63: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

Soort stem ?

..................................................................................................

Soort stem ?

..................................................................................................

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 63

Page 64: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

Oefening 2 : Hoe noemt men ... Wat is de naam van het begrip dat men geeft aan de geselecteerde personen in het stembiljet ?

Kabouter Plop is de ................................................................. van de lijst Aardbei.

Steve Jobs is de ...................................................................... van de lijst Appelen en peren

Oefening 3 : Is de stem geldig of niet en waarom ? Omschrijf in eigen woorden waarom de onderstaande stem geldig is of niet.

Is deze stem geldig of niet ? ..........................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 64

Page 65: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

Hoofdstuk 7 : De BevolkingVan bebouwingsdichtheid naar bevolkingsdichtheid Waar veel huizen dicht op elkaar staan, zoals in een stad, wonen uiteraard ook veel mensen. De bevolkingsdichtheid is er groot. In een land is de bevolkingsdichtheid vaak erg ongelijk verdeeld.

Hoe merk je aan het landschap of een gebied een grote of kleine bevolkingsdichtheid heeft ? ..........................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................

Ruimtelijke verbandenMensen wonen graag in de nabijheid van “iets” anders. Dat kan hun familie zijn, maar ook hun werk of nabij een station. Op het platteland en in natuurgebieden wonen weinig mensen en is de bevolkingsdichtheid klein. In dorpen hebben juist de dorpskernen een grotere bevolkingsdichtheid. Op die manier kunnen we een aantal eenvoudige verbanden vaststellen :

● waar veel natuurgebied is, is de bevolkingsdichtheid klein

● waar veel landbouw is, is de bevolkingsdichtheid klein

● waar veel handel en diensten zijn, is de bevolkingsdichtheid groot

● waar goede verbindingen zijn, is de bevolkingsdichtheid middelmatig

● in de nabijheid van de industrie, is de bevolkingsdichtheid groot.

Welk verband bestaat er tussen de bevolkingsdichtheid en de aanwezigheid van :

Natuurgebieden : ........................................................................................................................................................

Landbouwgebieden : ...................................................................................................................................................

Industrie : ....................................................................................................................................................................

Handel en diensten : ...................................................................................................................................................

Verkeersmogelijkheden : ..........................................................................................................................................

Bevolkingsdichtheid berekenen De bevolkingsdichtheid is het gemiddeld aantal inwoners km² van een bepaald gebied.

Aantal inwoners= Inwoners per km²

Oppervlakte in km²

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 65

Page 66: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

Bereken de bevolkingsdichtheid van onze gemeente en van België Zoek de gegevens in de onderstaande tabel en bereken.

Land/Gemeente Inwoners (2007) Oppervlakte in km²

Brussel 145 917 32,61

Charleroi 201 550 102,08

België 10 584 534 30 528

Antwerpen 466 203 204,51

Gent 235 143 156,18

Aantal inwoners Oppervlakte Bevolkingsdichtheid

Onze gemeente

België

Berekeningen

Wat kan je hier uit besluiten ?

..........................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 66

Page 67: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

Bevolkingsspreiding Evolutie van het bevolkingscijferDe bevolkingsevolutie wordt bepaald door vier (4) factoren : het aantal geboorten, het aantal sterfgevallen, het aantal immigranten (inwijkelingen) en het aantal emigranten (uitwijkelingen).

Berekenen van het bevolkingscijfer

De vier (4) factoren die het bevolkingscijfer beïnvloeden zijn 1. ................................................................................

2. ................................................................................

3. ................................................................................

4. .................................................................................

Natuurlijke aanwas

Natuurlijke aanwas = Aantal geboorten – aantal sterfgevallen

Positief (+) Geboorteoverschot : Aantal geboorten ........ aantal sterfgevallen

Negatief (-) Geboortetekort : Aantal geboorten ........ aantal sterfgevallen

Migratiesaldo

Migratiesaldo = aantal immigranten – aantal emigranten

Positief (+) Migratieoverschot: Aantal immigranten ..... aantal emigranten

Negatief (-) Migratietekort : Aantal immigranten ..... aantal emigranten

Bevolkingsevolutie

Bevolkingsevolutie = natuurlijke aanwas + migratiesaldo

Positief (+) De bevolking stijgt.

Negatief (-) De bevolking daalt

Totale bevolking op 31 december 20xx

Totale bevolking = bevolking op 1 januari 20xx + bevolkingsevolutie

op 31 december 20xx

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 67

Page 68: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

Bevolkingsevolutie van onze gemeente en van België

Oefening 1 : Bereken de bevolkingsevolutie van onze gemeente.

Aantal geboorten Aantal sterfgevallen Natuurlijke aanwas

................................... - ................................... = ...................................

Aantal inwijkingen Aantal uitwijkingen Migratiesaldo

................................... - ................................... = ...................................

+ -----------------------

Bevolkingsevolutie ...................................

+

Bevolking op 1 januari 2007 ...................................

--------------------------

Totale bevolking op 31 december 2007 ...................................

Oefening 2 : Bereken de bevolkingsevolutie van BelgiëAantal geboorten Aantal sterfgevallen Natuurlijke aanwas

................................... - ................................... = ...................................

Aantal inwijkingen Aantal uitwijkingen Migratiesaldo

................................... - ................................... = ...................................

+ -----------------------

Bevolkingsevolutie ...................................

+

Bevolking op 1 januari 2007 ...................................

--------------------------

Totale bevolking op 31 december 2007 ...................................

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 68

Page 69: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

Cijfergegevens voor oefening 1,2,3 en 4

Geboorten Overlijdens Immigratie Emigratie Bevolkingop 1/01/2007

België

121 382 101 587 601 506 550 743 10 511 382

Aarlen

746 478 3 724 3 245 54 911

Waals Gewest

39 513 35 863 203 293 186 824 3 413 978

Leuven

5 230 4 068 26 942 24 202 468 125

Charleroi

5 040 4 688 22 307 22 063 421 801

Philippeville

691 713 3 853 3 339 63 138

Vlaams Gewest

65 655 56 179 289 295 262 456 6 078 600

Brussels Hoofdstedelijk Gewest

16 214 9 545 108 918 101 454 1 018 804

Antwerpen

11 398 9 511 48 411 44 495 954 680

Oostende

1 341 1 658 8 109 6 973 147 292

Oefening 3 : Geboortetekort Welke van de gemeenten en gewesten heeft een geboortetekort ? Voer deze opdracht uit door geen berekeningen te maken. De gemeente of gewesten met een geboortetekort zijn : ...............................................................................

..........................................................................................................................................................................................

Oefening 4 : Migratietekort Welke van de gemeenten en gewesten heeft een migratietekort ? Voer deze opdracht uit door geen berekeningen te maken. De gemeente of gewesten met een migratietekort zijn : ...............................................................................

..........................................................................................................................................................................................

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 69

Page 70: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

De multiculturele stad Onder cultuur verstaan we het geheel van kenmerken van taal, godsdienst en gebruiken van een volk. Daarin steekt ook onze manier van samenleven. Bewust en soms onbewust worden die kenmerken overgedragen van ouders op kinderen. Ook het onderwijs dat je volgt is een grote cultuur overdrager.

Noem een aantal kenmerken van onze cultuur

.........................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................

Multiculturele aspecten herkennen in het stadslandschap In onze steden vinden we gebouwen terug die getuigen van onze cultuur en ons verleden. Kerken en kathedralen getuigen van een christelijke cultuur. Reclameborden tonen kenmerken van onze consumptie- en wegwerpcultuur. Veel restaurants en cafés dragen Waalse namen of verwijzen naar een gebeurtenis uit ons verleden.

Heel wat elementen uit andere culturen worden door ons overgenomen. Denk maar aan onze voeding: spaghetti en pizza. In de stad vinden we pizzeria's, Griekse, Chinese, Indische restaurants en pitahuizen, enz ...

Sinds kort vinden we in ons stadslandschap ook elementen die ons wat vreemd voorkomen: teksten die we niet begrijpen, gebouwen waarvan we de functie niet goed kennen. In sommige buurten treffen we mensen aan met een eigen buurtleven. We merken het aan de mensen zelf (klederdracht, taalgebruik, sociaal leven, godsdienst, ...) en aan de handels-en dienstenfuncties (kruideniers, bakkers, slagers en horeca). Deze handelszaken worden meestal beheerd door allochtonen, maar ook autochtonen maken van hun diensten gebruik.

Door de aanwezigheid van mensen uit de Arabische wereld en Turkije zien we Arabische opschriften en vinden we een moskee in onze stad. Een bijzondere groep mensen zijn de joden. De meeste hebben de Belgische nationaliteit. Hun synagoge toont dat ze zich onderscheiden op basis van godsdienst en culturele gebruiken.

Welke elementen in het stadslandschap getuigen van:

Christelijke cultuur : .................................................................................................................................................

Onze wegwerpcultuur : .............................................................................................................................................

Onze taal : ....................................................................................................................................................................

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 70

Page 71: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

Welke landen behoren tot de Arabische wereld ?

.........................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................

Noem enkele uiterlijke kenmerken van de

Joodse cultuur : ..........................................................................................................................................................

Islamitische cultuur : .................................................................................................................................................

De nationaliteiten in CharleroiBuiten Belgen in Charleroi zijn er ook nog inwoners met andere nationaliteiten. Deze inwoners noemen we allochtonen. De onderstaande tabel geeft het aantal inwoners weer per nationaliteit.

Nationaliteiten in Charleroi2005

Algerijnen (Algerije) 1 301

Duitsers (Duitsland) 112

Spanjaarden (Spanje) 637

Fransen (Frankrijk) 2 370

Italianen (Italië) 15 374

Turken (Turkije) 2 426

Marokkanen (Marokko) 2 389

Polen (Polen) 197

Grieken (Griekenland) 799

De nationaliteiten voorstellen op een cirkeldiagram

Werkwijze 1. We stellen de totale buitenlandse bevolking voor door 360°

2. We berekenen hoeveel graden iedere nationaliteit voorstelt van de totale buitenlandse bevolking met de regel van drie

Personen met nationaliteit “y” x 360°= ... °

Totale buitenlandse bevolking3. We tekenen een cirkel met de passer en met de gradenboog passen we het aantal graden af

van elke nationaliteit

4. We kleuren op het cirkeldiagram iedere nationaliteit

5. We vervolledigen het cirkeldiagram met een legende.

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 71

Page 72: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

Het cirkeldiagram Berekeningen:

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 72

.

Legende

.............................................................................

Page 73: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

Analyseren van de grafiek en de cijfer gevens. Waarom wonen er in Charleroi veel Italianen ?

..........................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................

Welke gebeurtenis is een donkere pagina in de economische geschiedenis van Charleroi ?

..........................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 73

Page 74: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

Structuur van de bevolkingVerdeling volgens het geslacht

Bevolking van Wallonië volgens geslacht

Mannen Vrouwen

2004 1 633 635 1 740 296

2005 1 647 194 1 748 028

2006 1 656 641 1 757 337

2007 1 667 557 1 768 332

Wat kan je besluiten als je deze gegevens van 2004 tot 2007 bestudeert ?

..........................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................

Verdeling volgens leeftijd Bevolking van Wallonië volgens leeftijd

Leeftijdscategorie 2004 2005 2006 2007

0 – 19 jaar 829 399 831 504 835 018 837 843

20 – 64 jaar 1 984 368 1 994 329 2 008 734 2 030 059

65 jaar of meer 566 731 570 109 570 226 567 977

Hoeveel personen tussen 0 en 19 jaar zijn er tussen 2006 en 2007 bijgekomen ? ..........................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................

Hoeveel personen tussen 20 en 64 jaar zijn er tussen 2006 en 2007 bijgekomen ?

..........................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................

Wat kan je zeggen over de evolutie van het aantal personen met een leeftijd van 65 jaar of meer ?

..........................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................

Welke leeftijdscategorie is het grootste in Wallonië ?

..........................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 74

Page 75: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

Verdeling volgens leeftijd en geslacht De bevolkingspiramide Een bevolkingspiramide is een diagram dat de samenstelling van de bevolking voorstelt per leeftijdscategorie (meestal 5 jaar) en per geslacht, op een bepaald tijdstip en voor een bepaalde plaats (een stad, een regio, een land, ...)Elke kant stelt een geslacht voor: de vrouwen aan de rechterkant, de mannen aan de linkerkant.

De vorm van een bevolkingspiramideEen bevolkingspiramide kan een aantal vormen aannemen. Wij onderscheiden drie (3) vormen:

Vorm Uitleg

De piramide

Hoog geboortecijfer en een heel hoog sterftecijfer. De bevolking groeit snel aan.

De granaat

Gemiddeld geboortecijfer en een laag sterftecijfer. De bevolking blijft gelijk.

De ui

Laag geboortecijfer en een gemiddeld sterftecijfer. De bevolking groeit traag aan.

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 75

Page 76: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

De bevolkingspiramide voor Wallonië Gebaseerd op cijfers van 2006

Welke vorm heeft de bevolkingspiramide van Wallonië ?

..........................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................

Wat zijn de eigenschappen van deze vorm ?

..........................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 76

Page 77: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

Hoofdstuk 8 : De economische activiteit De economische sectoren

● Primaire sector:Ondernemingen die hun product direct aan de natuur onttrekken. Bijvoorbeeld : boerderij, visserij, steenkoolmijnen, ijzerertsmijn

● Secundaire sectorOndernemingen die bewerken of verwerken.Bijvoorbeeld : staalfabriek, chipsfabriek

● Tertiaire sector:De ondernemingen die zich bezighouden met commerciële dienstverlening. Zij proberen winst te maken door het verlenen van diensten. Bijvoorbeeld : transportfirma, bank, notaris, reisbureaus

● Quartaire sectorDe dienstverlenende ondernemingen waarvan hun doel niet het maken van winst is maar de dienstverlening aan burgers en de non-profitorganisaties Bijvoorbeeld: bibliotheek, onderwijs, het Rode Kruis, Greenpeace, ...

Functies binnen de economische sectorOndernemingen kan je nog eens indelen per functie binnen hun sector. Hieronder vind je een lijst van bedrijven, jij moet ze sorteren per functie binnen de sector.

het taxibedrijf, de haarkapper, het ziekenhuis, OXFAM, de steenkoolmijn, de fruitteler, de koekjesfabriek, de bakker, het Collège du Sacré-Coeur, de landbouwer, de autoconstructeur,

Vredeseilanden,de overheid

Sector Functie Voorbeeld

PrimaireAgrarisch ............................................................................................................

Extractief ............................................................................................................

Secundaire Industrieel ............................................................................................................

TertiaireCommercieel ............................................................................................................

Dienstverlenend ............................................................................................................

QuartaireNon-profitorganisatie ............................................................................................................

Dienstverlenend ............................................................................................................

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 77

Page 78: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

Hoe evolueert de beroepsstructuur in elke sector voor BelgiëSector 1977 1985 1998 2005

Primaire 37 262 30 745 35 255 26 860

Secundaire 1 243 857 945 848 842 857 802 930

Tertiaire 810 852 844 851 1 217 501 1 409 659

Quartaire 874 617 1 026 768 1 213 009 1 368 160

Totaal 2 966 588 2 848 212 3 308 622 3 608 543

Analyseer de cijfers in de tabel en kruis het juiste antwoord aan voor iedere sector

Primaire sector : Stijgend Schommelend Dalend

Secundaire sector : Stijgend Schommelend Dalend

Tertiaire sector : Stijgend Schommelend Dalend

Quartaire sector : Stijgend Schommelend Dalend

Hoe verklaar je het verloop van de secundaire sector in België Analyseer de tabel die je hieronder kan vinden en formuleer een besluit over de secundaire sector

Een werknemer in de secundaire sector verdient

In België De lagelonenlanden

€ 7,00 tot € 9,00 per uur

Polen € 5 per uur

Roemenië € 2,50 tot 3,00 per uur

Bulgarije € 1,50 tot € 2,00 per uur

China € 0,28 per uur

Tot welk besluit kom je ?

..........................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................................

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 78

Page 79: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

Hoeveel procent van de bevolking werkt er in iedere sector Berekening van procent

Aantal werknemers in de sector X 100 = .. %

Totaal aantal werknemers in alle sectoren

Bereken de procentverhouding Sector 1977 2005

Primaire ...................... ......................

Secundaire ...................... ......................

Tertiaire ...................... ......................

Quartaire ...................... ......................

Totaal 100 % 100 %

Berekeningen

Tot welk besluit kom je ?

..........................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 79

Page 80: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

Vul de tabel verder aan Onderneming Activiteit Functie Sector

............................... ............................... ............................... ...............................

............................... ............................... ............................... ...............................

............................... ............................... ............................... ...............................

............................... ............................... ............................... ...............................

............................... ............................... ............................... ...............................

............................... ............................... ............................... ...............................

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 80

Page 81: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

De beroepsstructuur in Charleroi Sector Aantal werknemers (2005) Procent

Primaire 80

Secundaire 21 046

Tertiaire 36 533

Quartaire 20 984

Totaal 78 643 100

Berekeningen

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 81

Page 82: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

De beroepsstructuur grafisch voorstellen

Het vierkantdiagram1. We stellen het totaal aantal werknemers voor met 100 %2. We berekenen het procentueel aandeel van de verschillende sectoren door

Aantal werknemers per sectorX 100 = ... %

Totaal aantal werknemers in alle sectoren3. We tekenen een vierkant met 100 kleine vierkantjes van 1 cm 4. We bepalen de kleuren voor iedere sector

Primaire sector : bruinSecundaire sector : rood Tertiaire sector : oranjeQuartaire sector : geel

5. We kleuren of tekenen het procentueel aandeel voor elke sector in he vierkantdiagram6. we vervolledigen het vierkantdiagram met een legende.

Stel het vierkantdiagram van onze gemeente samen

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 82

Legende

Primaire sector

Secundaire sector

Tertiaire sector

Quartaire sector

..................................................

Page 83: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

Beroepsstructuur van Antwerpen Maak het vierkantdiagram van de beroepsstructuur van Antwerpen. De cijfers voor 2005 vind je in de onderstaande tabel.

Beroepsstructuur van Antwerpen

Primaire sector 189 personen

Secundaire sector 47 926 personen

Tertiaire sector 118 003 personen

Quartaire sector 73 717 personen

Berekeningen

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 83

Page 84: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

Vergelijking van de beroepsstructuur van Charleroi met deze van Antwerpen

Stel het vierkantdiagram van de gemeente Antwerpen samen.

Wat kan je hier uit besluiten als je het vierkantdiagram van Charleroi en Antwerpen

vergelijkt ?

..........................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 84

Legende

Primaire sector

Secundaire sector

Tertiaire sector

Quartaire sector

..................................................

Page 85: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

Hoofdstuk 9Een ruraal landschap : Het Land van Herve

Lokaliseren van het Land van Herve

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 85

In welke provincie ligt het Land van Herve ?

...............................................................................................................

In welke windrichting (primaire) ligt het Land van Herve in deze provincie ?

...............................................................................................................

In welke windrichting ligt het Land van Herve ten opzicht van Charleroi ?

...............................................................................................................

Page 86: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

Video : Het Land van Herve – Vlaanderen Vakantieland Je krijgt de uitzending over het Land van Herve een aantal keer te zien. Luister goed zoek naar de antwoorden op de onderstaande vragen. Daarna ga je in groep zelf op zoek naar de juiste antwoorden. Schrijf eerst alles in potlood, later bij de verbetering mag je een vulpen gebruiken.

Hoeveel gemeenten liggen er in het Land van Herve ? ..........................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................

Wat is er zo speciaal aan het rond punt dat je kan zien als je de E40 verlaat ? ..........................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................

In welke driehoek ligt het land van Herve ? ..........................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................

Welke drie landen komen er samen in het “drielandenpunt” ? ..........................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................

Met welk fort staan de observatieposten in verbinding ? ..........................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................

Wanneer werd de Abdij van Val-Dieu gesticht ? ..........................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................

Hoeveel soldaten sneuvelden er tijdens het Ardennen offensief in het Land van Herve ? ..........................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................

In de video zijn er aantal voorbeelden gegeven van de : Economische component : .........................................................................................................................................

Culturele component : ................................................................................................................................................

Fysische component : .................................................................................................................................................

Zoek voor iedere component 2 voorbeelden.

Met wat worden de weiden in het Land van Herve van elkaar gescheiden ? ..........................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 86

Page 87: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

Hoofdstuk 10 : Het wallen landschap Het Land van Herve is een wallen landschap Wat is een wallen landschapDefinitieHet wallen landschap is een een halfopen landschap waar de weiden en velden worden gescheiden door houtwallen of door hagen van bomen.

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 87

Houtwal

Hagen van bomen

Houtwallen en hagen van bomen Het wallen landschap

Page 88: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

Eigenschappen van een wallen landschap

De bebouwing.● Verspreide bebouwing

● De boerderijen bevinden zich rond de dorpen en niet in het centrum van de dorpen

● Zowel residentiële bewoning als landbouw

● Een dicht netwerk van wegen

● Veel wegen die de verschillende boerderijen met elkaar verbinden

Het uitzicht ● Veel weiden voor runderen (=koeien)

● Veel boomgaarden met appel en perenbomen

● Enkele velden voor gewassen zoals maïs, gerst, graan, ...

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 88

Page 89: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

Hoofdstuk 11 : Het landelijk landschap De bebouwingIn landelijke woonkernen vinden we rondom de kerk een aangesloten bebouwing en dat noemen we de dorpskern. Buiten de dorpskern is de bebouwing verspreid tussen het groen. Verder van de dorpskern zie je vaak huizen als linten aan de verbindingswegen dat noemen we de lintbebouwing. Soms zijn twee huizen of drie huizen aaneengebouwd, in een half open bebouwing. De tuinen van de huizen kijken uit op de open ruimte (weiden, akkers, natuur). Midden in de open ruimte, op een afstand van de dorpskern, vinden we vaak een groep van enkele huizen of boerderijen, meestal rond een kapel. Een school, een kerk of een winkel is er niet. Dit noemen we een gehucht. Landelijke woonkernen hebben niet veel inwoners en de bebouwde oppervlakte is beperkt.

Hoe herken je de bebouwingsvormen op een topografische kaart ?

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 89

Gehucht

Dorpskern

LintbebouwingLintbebouwing

Dorpskern

Verspreide bebouwing

Verspreide bebouwing

Gehucht

Enkele belangrijke symbolen

Bebouwing

Kerk

Kapel

Page 90: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

Welke kenmerken van landelijk wonen herken je op de landschapsfoto's ?

Beperkte functiesDe dorpskernDe functie van een gebouw wordt bepaald door de activiteit op de benedenverdieping. In de dorpskern vind je zo heel wat gevels van woonhuizen. Dit noemen we de woonfunctie. Maar er zijn ook cafés, een bankinstelling, een kruidenierswinkel, een bakkerij of een slagerij. Deze handelsgebouwen verwijzen naar de kleinhandelsfunctie. Soms tref je er nog de ambachtelijke nijverheid aan zoals een zagerij, een herstelplaats voor landbouwwerktuigen, een stroperij, ... , deze verwijzen naar de nijverheidsfucntieIn de dorpskern is er ook een kerk, een basisschool, een postkantoor. Al die gebouwen wijzen op de dienstenfunctie. De bewoners kunnen in de eigen dorpskern slechts voor een aantal diensten en inkopen terecht. Voor specifieke zaken (bijvoorbeeld : kleding, verzorging, secundair onderwijs) moeten ze naar ze naar de stad.

Buiten de dorpskernBuiten de dorpskern ligt de open ruimte met verspreide woonhuizen en boerderijen. De akkers en weiden wijzen op het belang van de landbouwfunctie.

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 90

Page 91: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

Welke functies kan je afleiden door de gebouwen op de foto's te analyseren. Je kan kiezen uit de functies

de woonfunctie – de kleinhandelsfunctie – de nijverheidsfunctie - de dienstenfunctie – de landbouwfunctie

Een kerk Een buurtwinkel Een zagerij

.................................................... .................................................... ....................................................

Een gemeenteschool Een rijhuis Het gemeentehuis

.................................................... .................................................... ....................................................

Een landbouwer Fruit

Siroop van Aubel

.................................................... .................................................... ....................................................

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 91

Page 92: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

Oefeningen

Oefening 1 : Bebouwingsvormen in het landelijk landschap. Op de topografische kaart van Herve-Charneux vind je een landelijk landschap met de verschillende bebouwingsvormen. Schrijf in de cirkel het nummer van de bebouwingsvorm die behoren bij de aangeduide delen van het landelijk landschap. Je kan kiezen uit deze bebouwingsvormen

de Dorpskern – het gehucht – de lintbebouwing – de verspreide bebouwing

Schaal 1/20 000

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 92

Page 93: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

Oefening 2 : Landschappelijke verschillen in functies en economische activiteiten 1. Beoordeel het voorkomen van het aantal gebouwen in de verschillende woonkernen in de

kolommen 2 en 3. Gebruik de juiste cijfers volgens de legende onder de tabel.2. Vul de functie van de gebouwen aan in de laatste kolom (kolom 4)3. Duid in de onderste kolom aan voor wie de functies van de soort woonkern bestemd zijn,

door het juiste bolletje op te vullen.

AantalSoort gebouw

Komen voor in het landelijk landschap Komen voor in de stad Functie van het

gebouw

Woning... ... ........................

Winkel... ... ........................

Gemeentehuis... ... ........................

Basisschool... ... ........................

Secundair onderwijs ... ... ........................

Ziekenhuis... ... ........................

Sporthal... ... ........................

Hoeve... ... ........................

De functies zijn bedoeld voor

Eigen bevolking

Inwoners van de stadsrand

Inwoners uit de ruimere omgeving

Inwoners uit de omliggende landelijke woonkernen.

Eigen bevolking

Inwoners van de stadsrand

Inwoners uit de ruimere omgeving

Inwoners uit de omliggende landelijke woonkernen.

Te gebruiken cijfers0 = niet, 1 = eenmaal, 2 = weinig, 3 = voldoende, 4 = veel

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 93

Page 94: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

Hoofdstuk 12 : Het reliëf in het landschap en op de kaart

Het reliëfWanneer we naar het landschap kijken dan zien we een afwisseling van hoogten en laagten in het landoppervlak. Dat kan het gevolg zijn van menselijke ingrepen zoals steenbergen, groeven, ... maar ook door invloed van de natuur. Dat geheel van oneffenheden noemen we het reliëf.

Elementen van het reliëfDe 4 H'sAls we het uitzicht van het reliëf willen beschrijven, houden we rekening met de 4 elementen

1. de horizonDeze leert ons iets over de vorm van de hoogste delen van het reliëf. De horizon kan effen, golvend of getand zijn.

2. Het hoogteverschilIs het verschil tussen het hoogste en het laagste punt en geeft een idee over hoe “sterk” (grote hoogteverschillen) of “zwak” (kleine hoogteverschillen) een reliëf is.

3. De hoogteliggingWordt uitgedrukt in meter boven de zeespiegel. Dat zien we niet in een landschap, ook niet op een foto. We lezen het af van een topografische kaart.

4. De hellingenVormen de verbindingen tussen de hoge en de lagere delen. Hellingen kunnen zacht, steil, loodrecht.

Welke drie (3) elementen van het reliëf kan je waarnemen op de foto ?

..................................................... ..................................................... .....................................................

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 94

Page 95: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

De horizon Plaats de juiste vorm van de horizon met de foto.

Getand – Golvend – Effen

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 95

Horizon: ...........................................

Horizon: ..........................................

Horizon: ...........................................

Page 96: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

Het hoogteverschilBerekening

Hoogteverschil = hoogste punt – laagste punt

De weg die op de voorgrond loopt ligt op 1 300 m. Hoogteverschil met de weg en

● punt A = ........................... m

● punt B = ........................... m

De hoogteDe hoogte van het reliëf kunnen we op een kaart voorstellen met:

● Lijnen De hoogten worden met cijfers op de kaart gebracht. Die cijfers worden zo op de kaart gezet dat de bovenkant ervan wijst in de richting waarin de hoogte toeneemt.Punten op dezelfde hoogte worden verbonden met lijnen, deze lijnen noemen we dan de hoogtelijnen. Het hoogteverschil tussen twee hoogtelijnen is het hoogtelijneninterval. ○ Weergave van het reliëf

Als de hoogtelijnen dicht bij elkaar liggen dan is het een steil reliëfAls de hoogtelijnen ver uit elkaar liggen dan is het een vlak reliëf

● PuntenSoms staan op kaarten nog enkele andere hoogtecijfers. Ze geven de precieze hoogte van bepaalde plaatsen aan.

● KleurvlakkenDe zones tussen vooraf bepaalde hoogtelijnen worden ingekleurd met afgesproken kleuren. De laagste zones krijgen donkergroen. Naar de hogere zones toe varieert de kleur van lichtgroen, geel, oranje en rood naar bruin.

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 96

Page 97: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

Weergeven van de hoogte Plaats de juiste weergave van de hoogte bij de foto.

Punten – Kleurvlakken – Hoogtelijnen

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 97

Weergave : ........................................................

Weergave : ........................................................

Weergave : ........................................................

Page 98: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

Werken met de hoogte 1. Teken de ontbrekende hoogtelijnen door de overeenkomstige hoogtepunten met elkaar te

verbinden.

2. In welke windrichting stroomt de Bosbeek ? ..................En de Molenbeek ? ...................

3. Schrap wat niet past : de weg van A naar B stijgt/daalt

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 98

Page 99: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

De helling Plaats de juiste vorm van de helling bij de foto.

Zacht – Steil - Loodrecht

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 99

Helling: ...........................................

Helling: ...........................................

Helling: ...........................................

Page 100: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

De hellingsgraad We kunnen zeggen dat een helling zwak, steil of loodrecht is, maar we kunnen ook een helling gaan uitdrukken in een percentage (%) zoals op het onderstaande verkeersbord

Berekening van de hellingsgraad

Stap 1 : Bereken de werkelijke afstand in meter tussen de twee punten aangeduid op de kaart

Stap 2 :Bereken het hoogteverschil tussen de twee punten aangeduid op de kaart

Stap 3:

Vul de getallen in, in de formule

Hoogteverschilx 100 = hellingsgraad %

Werkelijke afstand

Een voorbeeld Bereken de hellingsgraad van de helling AB.

Topografische kaart Berekening Schaal : 1/20 000

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 100

Page 101: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

Oefeningen Bereken de hellingsgraad voor de helling AB en CD. De schaal van de topografische kaart is 1/25 000

Hellingsgraad voor helling AB Hellingsgraad voor helling CD

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 101

Page 102: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

Reliëfvormen herkennen op een kaart Op de kaart moet je het patroon van de hoogtelijnen kunnen lezen om reliëfvormen te herkennen. Zo herken je:

● een (de) vlakteHeeft weinig hoogtelijnen. Ze liggen ver uit elkaar en het hoogteverschil tussen het hoogste en laagste punt is erg klein.

● Een (de) vallei of (het) dal:Aan beide zijden van een waterloop herken je dalwanden door een strook kort op elkaar volgende evenwijdige hoogtelijnen. De dalbodem vertoont de kenmerken van een vlakte.

● Een (het) plateau:De steilrand herken je door een strook hoogtelijnen die vrij dicht op elkaar liggen en waarvan de hoogte toeneemt (naar het centrum toe) of afneemt (weg van het plateau). Op het plateau zelf kan je de kenmerken van een vlakte aantreffen.

● Een (de) heuvel:Evenwijdig lopende hoogtelijnen rond een centrum. De hoogtecijfers nemen toe naar het centrum. De top wordt weergegeven met een hoogtecijfer.

● Een (de) heuvelkam of (de) heuvelrug:de hoogtelijnen verlopen evenwijdig en lang gerekt langsheen de toplijn.

● Een (de) berg:De hoogtelijnen geven aan dat die reliëfvorm minstens 500 m boven de omgeving uitsteekt.

● Een (het) gebergte:Bestaat uit een grote groep min of meer aaneengesloten bergen.

● Een (de) depressie:Lijkt op het hoogtelijnenverloop van een heuvel alleen dat de hoogtelijnen afnemen in hoogte naar het centrum toe.

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 102

Page 103: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

Herken de reliëfvorm Plaats de juiste letter met de afbeelding met reliëfvorm. De afbeeldingen met de hoogtelijnen vind je op de volgende pagina.

Reliëfvorm

Zachte helling Steile helling Concave helling

................ ................ ................

Plateau Heuvelland Ronde bergtop

................ ................ ................

Kegelvormige bergtop Vallei Heuvelkam

................ ................ ................

Spitse heuvelkam Vlakke heuvelkam Zadeldal

................ ................ ................

Convexe helling

................

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 103

Page 104: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

Hoogtelijnen

A B C

D E F

G H I

J K L

M

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 104

Page 105: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

Oefeningen

Oefening 1 : vraagstukken Lees de opgave en vul het gevraagde aan op de kaart met de hoogtelijnen.

Je krijgt de hoogte van 3 hoogtelijnen. Wat is de hoogte van de laatste hoogtelijn

Je krijgt de hoogte van twee hoogtelijnen, zoek de hoogte van de andere twee hoogtelijnen

Je krijgt twee hoogtes, zoek de andere hoogtes Je krijgt twee hoogtes, zoek de andere hoogtes

Is het centrum van deze kaart een bergtop of een depressie ?

Is het centrum van deze kaart een bergtop of een depressie ?

..................................................................... .....................................................................

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 105

190 200190 200

Page 106: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

Kleur het steilste deel in het rood. Welke stad (A of B) is het dichtste bij de bergtop ? ……………………………………………………..

Wat is de hoogte van stad A ? …………………

Wat is de hoogte van stad B? ………………….

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 106

Page 107: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

De verschillende reliëfvormenTechnische Fiche 3 : Observatieschema voor een reliëf

1. Is de horizon effen, golvend of getand ?

De horizon is effen tot heel licht golvend Ga naar nummer 2

De horizon is sterk golvend of getand Ga naar nummer 3

2. De horizon is een vlakke lijn. Er is geen hoogteverschil.

Reliëfvorm: Het is een vlakte

Er zijn kleine hoogteverschillen (minder dan 100 m)

Reliëfvorm: Het is een laagplateau

Er zijn grote hoogteverschillen (meer dan 100 m)

Reliëfvorm: Het is een hoogplateau

3. De horizon is sterk golvende tot getande lijn.

Het hoogteverschil is klein. Het is een heuvel(rug)

Het hoogteverschil is groot en de helling is steil Het is een jong gebergte

Het hoogteverschil is groot en de helling is niet steil. Het is een oud gebergte

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 107

Page 108: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

Oefeningen

Oefening 1 : Toepassen van het schema. Foto 1 : De Semois nabij Bouillon

Elementen van het reliëf Waarneming

............................................ ............................................

............................................ ............................................

............................................ ............................................

............................................ ............................................

Reliëfvorm

.....................................................................

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 108

Page 109: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

Foto 2 : De Yzer

Elementen van het reliëf Waarneming

............................................ ............................................

............................................ ............................................

............................................ ............................................

............................................ ............................................

Reliëfvorm

.....................................................................

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 109

Page 110: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

Foto 3 : De Kemmelberg

Elementen van het reliëf Waarneming

............................................ ............................................

............................................ ............................................

............................................ ............................................

............................................ ............................................

Reliëfvorm

.....................................................................

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 110

Page 111: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

Foto 4 : De Alpen in Frankrijk

Elementen van het reliëf Waarneming

........................................................................................

............................................ ............................................

........................................................................................

........................................................................................

Reliëfvorm

.....................................................................

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 111

Page 112: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

Oefening 2 : Bepalen van het reliëftype. Bepaal het reliëftype van de onderstaande landschappen. Als extra materiaal mag je je atlas en de Technische Fiche 3 gebruiken.

Landschappen

Landschap aan de Mont-St.-Michel (78 m) in Normandië. Landschap in de Condroz

........................................................................ ........................................................................

Landschap in de buurt van Tienen Landschap in Noorwegen

........................................................................ ........................................................................

Landschap in Noord Schotland Landschap aan de Leie

........................................................................ ........................................................................

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 112

Page 113: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

De reliëfgebieden in België ● Laag-België

Laag België is een vlaktelandschap. In vlaktelandschappen overheersen de vlakten. De hoogte gaat van 0 m tot 50 m.

● Midden-BelgiëHier overheersen de plateaus en heuvels met een hoogte tussen 50 en 200 m.

● Hoog-BelgiëLigt ten zuiden van de Samber en de Maas en is bijna overal hoger dan 200 m. Het bestaat uit duidelijke plateaus (vooral hoogplateaus) en landschappen met heuvels, met veel grotere reliëfverschillen dan in Midden België.

OpdrachtNoteer op de onderstaande facetkaart van België op de passende plaats : Laag-België, Midden-België en Hoog-België.

Kleur de drie gebieden in de correcte kleuren en vul bij het kaartje de kleurenlegende in.

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 113

Page 114: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

Oefeningen

Oefening 1

Hoe is de horizon(lijn) in het gebied op de bovenstaande tekening ? ...........................................................

Welke reliëfvorm stelt deze schets voor ? .........................................................................................................

Oefening 2

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 114

1

2

Page 115: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

Welke van de bovenstaande figuren stellen een vlakte voor ? ........................................................................

Welke van de bovenstaande figuren stellen een heuvel voor ? .......................................................................

Welke van de bovenstaande figuren stellen een berg voor ? ..........................................................................

Welke reliëfvorm stellen de andere figuren voor ? ..........................................................................................

Oefening 3Gebruik je atlas pagina 11

Is de Pottelberg wel een berg ?

Hoe hoog is de Pottelberg ? ................................... m. Hoe hoog ligt de vlakte eromheen ? Tussen ......

en ....... m. Het hoogteverschil met de omgeving is dus ............. m. De Pottelberg is dus geen berg

maar een .........................

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 115

3

4

Page 116: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

Oefening 4De onderstaande tekening is een profiel door België dat gaat van Oostende tot Aarlen. Schrijf eronder op de juiste plaats: Laag-België, Midden-België en Hoog-België. Noteer onder de scheidingslijnen welke hoogte de grens tussen de drie delen. Schrijf boven het profiel op de juiste plaats: Maas.

Oefening 5Wat is het hoogteverschil tussen de Demer en de Boterberg ? 35 m / 45 m / 55 m / 65 m. In welke windrichting is het hoogteverschil in dit gebied het grootst ? Van noord naar zuid / van oost naar west.

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 116

Page 117: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

Oefening 6 Gebruik atlas pagina 11

Van drie (3) van de onderstaande plaatsen kun je de juiste hoogteligging opgeven. Noteer die ernaast en zeg waarom je ze precies kent. Met de twee andere plaatsen noteer je tussen ..... m en ..... m.

Kemmelberg : ...............................................................................................................................................................

Baraque Michel : ..........................................................................................................................................................

Turnhout : .....................................................................................................................................................................

Botrange : .....................................................................................................................................................................

Brugge : .........................................................................................................................................................................

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 117

Page 118: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

Hoofdstuk 13: Een ruraal landschap : Type open veld

WalcourtLokaliseren van Walcourt

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 118

In welke provincie ligt Walcourt ?

...............................................................................................................

In welke windrichting (primaire) van deze provincie ligt Walcourt ?

...............................................................................................................

In welke windrichting ligtWalcourt ten opzicht van Charleroi ?

...............................................................................................................

Page 119: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

Eigenschappen van een “open veld” landschap De regio rond Walcourt is een “open veld” landschap Wat is een open veld landschap DefinitieEen open landelijk landschap dat wordt gekenmerkt door velden met landbouwgewassen die aan elkaar grenzen.

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 119

Page 120: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

Eigenschappen van een “open veld” landschap

Bebouwing● Gegroepeerde bebouwing.

● De huizen in de dorpen beschikken over een tuin.

● Zowel residentiële bewoning als landbouw

● Wegennetwerk is minder uitgebreid.

Alle wegen vertrekken in stervorm vanuit de dorpskern naar de andere dorpskernen.

Het uitzicht ● Zeer veel velden met landbouwgewassen (graan, maïs, tarwe, ...)

● Enkele weiden voor runderen (=koeien).

● De velden zijn open, de weiden worden afgesloten met een omheining.

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 120

Page 121: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

Hoofdstuk 14 :Werken met de atlas

Wat is een atlas ?Een atlas is voor aardrijkskunde wat een woordenboek voor Nederlands is. Het is een boek vol kaarten met legendes en ook foto’s. Kaarten worden niet alleen voor België gemaakt, ook voor Europa en de hele wereld.

Op een kaart kun je veel informatie terugvinden en het is belangrijk dat je dit snel en goed kunt. Om gemakkelijk te kunnen zoeken, hebben de makers van de atlas enkele technieken bedacht.

Als je een bepaalde plaats zoekt, kijk je het beste in het register. In dit register vind je alle plaatsnamen alfabetisch geordend met daarachter de kaartbladzijde en het kaartvak.

De inhoudsopgave en de kaartbladwijzer helpen je wanneer je een land, een groep landen of een werelddeel of een continent moet zoeken.

Vele atlassen hebben ook een thematisch register met de kaarten waarop een bepaald thema wordt behandeld.

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 121

De algemene inhoud

De kaartbladwijzers

Het register

Het thematisch register

Page 122: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

Opzoeken in de atlasDe delen van de atlas gebruiken om op te zoeken

De atlaskampioen Schrijf in de onderstaande tabel de kaarten die je leerkracht zegt. Pas wanneer de leerkracht zegt dat je mag beginnen, begin je om het snelst de kaarten op te zoeken en schrijf je hun paginanummer in de tabel. Ben je klaar dan steek je jouw hand op.

Kaart Paginanummer

................................................................................. ...................

................................................................................. ...................

................................................................................. ...................

................................................................................. ...................

................................................................................. ...................

................................................................................. ...................

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 122

Page 123: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

De legende gebruiken Werken met de symbolen Zoek in de algemene legende van je atlas de betekenis van de volgende symbolen op.

Geef de symbolen de passende kleur.

Betekenis Symbool

Een staatsgrens (op administratieve kaarten)

Een hoofdstad met meer dan 5.000.000 inw.

Autoconstructie en -assamblage

Kerncentrale

Een kaart analyseren aan de hand van de legende Je moet nu de juiste kaart zoeken en aan de hand van de legende van die kaart geef je een antwoord op de opdrachten.

Vraag Antwoord

Zoek op de kaart van België één gemeente in de Provincie Antwerpen waarvan het aantal inwoners meer dan 100.000 is.

..................................................................................

Zoek op de kaart van de Belgische industrie een gemeente in de provincie Limburg waar de auto-industrie is gevestigd.

..................................................................................

Zoek op de kaart van de bedrijventerreinen in België de steden waar men zowel een haven als een aansluitend bedrijventerrein kan vinden.

..................................................................................

Zoek op de kaart over de boomgaarden in België de provincie die het grootste aantal boomgaarden heeft.

..................................................................................

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 123

Page 124: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

Vraag Antwoord

Som de verschillende soorten van industrie op die er gevestigd zijn in Bergen.

..................................................................................

..................................................................................

..................................................................................

..................................................................................

..................................................................................

In welke twee provincies van België zijn er de meeste veebedrijven met varkens. gevestigd?

..................................................................................

..................................................................................

In welke provincies van het Waals Gewest wordt er 15% of meer suikerbieten geteeld?

..................................................................................

..................................................................................

..................................................................................

..................................................................................

Werken met de kaartvakkenStratenplannen in stratenatlassen zijn plattegronden. Je kunt er snel je weg mee vinden. Ook van je eigen gemeente of stad bestaan er plattegronden. Om een plaats terug te vinden, moet je gebruik maken van de kaartvakken.

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 124

Page 125: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

De kaartvakken van de atlasVul de kolom met de kaartvakken en de paginanummers verder aan door in het register van je atlas te gaan kijken.

Plaats Paginanummer en kaartvak

Veluwe ................................................

Steenokkerzeel ................................................

Ebro ................................................

Colfontaine ................................................

Aix-en-Provence ................................................

Vul de kaartvakken aan maar nu mag je geen gebruik maken van het register.

Kaart : België Administratief

Plaats Kaartvak

Hasselt ................................................

Charleroi ................................................

Walcourt ................................................

Knokke-Heist ................................................

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 125

Page 126: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

Soorten kaartenWaar vind je de kaarten ?In je atlas vind je heel veel verschillende soorten kaarten. Dikwijls herken je de soort kaart wel als je ze ziet. In je atlas vind je ook altijd bovenaan de bladzijde welke soort kaar het is.

Sommige kaarten hebben een moeilijke naam die uit het Grieks komt. Zo staat op een orohydrografische kaart zowel het reliëf als de rivieren (oro komt van ‘oros’ wat berg betekent; hydro verwijst naar water en grafisch komt van ‘grafein’ dat schrijven of tekenen betekent …).

Er zijn ook kaarten die niet in je atlas staan, maar kaarten die je meeneemt in de wagen of op wandeling met de scouts of een andere jeugdbeweging.

Welke kaart is het ?Schrijf bij de kaartjes welke soort kaart het is. Kies de soort van kaart aan de hand van je atlas en de onderstaande soorten van kaarten.

bevolking – bodemgebruik – industrie – landbouw – reliëf– wegenkaart – toerisme -

vegetatie – topografische kaart – plattegrond – orohydrografische kaart – administratieve kaart -

jaarlijkse neerslag

........................................................................................... ...........................................................................................

........................................................................................... ...........................................................................................

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 126

Page 127: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

........................................................................................... ...........................................................................................

........................................................................................... ...........................................................................................

........................................................................................... ...........................................................................................

........................................................................................... ...........................................................................................

...........................................................................................

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 127

Page 128: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

De schaal De lijnschaal

Werking 1. Pas de afstand op de kaart af met een passer of een strookje papier of een meetlat.

2. Zet de passerpunt A of de nul van de meetlat of het beginpunt van het strookje papier onder de nul van de lijnschaal.

3. Lees de werkelijke afstand af bij de andere passerpunt B of het andere merkteken op de liniaal op het strookje papier.

4. Als de afstand op de kaart groter is dan de lengte van de lijnschaal, pas je eerst een aantal keer de afstand af met de passer (of liniaal of strookje papier) en werk je voor het laatste stukje als in punt 3.

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 128

Page 129: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

De breukschaal

WerkingMeet de afstand op de kaart in cm.

1. Vermenigvuldig dit getal met de noemer van de breukschaal.

2. De uitkomst is de werkelijke afstand in mm die je herleidt:

● Naar m door de komma 2 eenheden naar links te verplaatsen (delen door 1 00)

● Naar km door de komma 5 eenheden naar links te verplaatsen (delen door 100 000)

Een voorbeeldNeem de kaart van België en Luxemburg in je atlas en meet de afstand van Charleroi naar Luik.

● Zoek de schaal van de kaart.

● Bereken de werkelijke afstand in mm, m en km tussen Charleroi en Luik.

Afstand op de kaart x Noemer van de breukschaal = Werkelijke afstand

............................................ cm x ............................................ = ............................................ cm

............................................ m

............................................ km

Van een afstand naar een breukschaal 1. Stel een vergelijking op met links het aantal centimeter en rechts het aantal kilometer.

2. Bereken hoeveel 1 cm in werkelijkheid is.

3. Herleid de afstand in werkelijkheid om naar cm

4. Als je het aantal cm hebt gevonden dan heb je ook de schaal van de kaart gevonden.

Voorbeeld4 centimeter op de kaart is in werkelijkheid 10 km. Hoeveel bedraagt de schaal van de kaart?

Stap 1: 4 cm = 10 km

Stap 2: 1 cm = 10 / 4 = 2,5 km

Stap 3: 2,5 km x 100 000 = 250 000 cm

Stap 4: Schaal = 1 : 250 000

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 129

Page 130: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

Oefeningen

Oefening 1 : Bereken de werkelijke afstand. Op de kaart staat een schaal van 1 : 1 000 000. Hoeveel kilometer is 3 centimeter op de kaart in werkelijkheid?

De topografische kaart heeft een schaal van 1 : 25 000. Hoeveel meter is 5,3 cm op de kaart in werkelijkheid.

Bereken de werkelijke afstand van Londen naar New York in kilometers. Gebruik voor deze oefening je atlas.

Je vader en moeder willen graag op vakantie gaan in Toulouse, kan jij de afstand in kilometers berekenen zodat je ze kan overtuigen dat het een lange tocht is om met de auto te doen en dat je liever met het vliegtuig reist. (Je woont in Charleroi).

Oefening 2 : Van een afstand naar een breukschaal 5 centimeter op de kaart is in werkelijkheid 30 kilometer. Wat is de schaal ?

De afstand van je huis naar school is 13 km. Op de kaart van Charleroi en omgeving meet je een afstand van 30 cm. Wat is de schaal van deze kaart?

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 130

Page 131: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

Oefening 3 : De afstanden in BelgiëBereken de afstanden tussen de gevraagde steden. De kaart vind je op de volgende pagina. Zet eerst de lijnschaal van de kaart om naar een breukschaal. Bereken de afstanden tussen de steden met de breukschaal die je hieronder hebt berekend.

De schaal van de kaart is:

Steden Afstand in km

Luxemburg naar Hasselt

Luik naar Namen

Namen naar Bergen

Brussel naar Gent

Gent naar Brugge

Oostende naar Charleroi

Antwerpen naar Hasselt

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 131

Page 132: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

Kaart afstanden in België

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 132

Page 133: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

Extra oefeningen

Oefening 1 : tabel aanvullenVul de onderstaande tabel verder aan.

Werkelijke afstand Schaal Afstand op de kaart

600 m 1/2 000 ....... cm

1/50 3,5 cm

250 km 50 cm

1/4 000 12 cm

Berekeningen

Oefening 2 : De breukschaalHoeveel centimeter is er nodig om de afstand Charleroi – Brussel (50 km) voor te stellen met een schaal van 1/5 000 000 ?

Oefening 3 : Van een afstand naar een breukschaalWelke schaal is er nodig om een afstand van 800 m voor te stellen door 20 cm ?

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 133

Page 134: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

Oefening 4 : Combinatieoefening

Hoeveel is de werkelijke afstand tussen de plaats A en de plaats B

Een fietser fietst van plaats A naar C naar D en van D terug naar A. Hoeveel km heeft hij in totaal gefietst ?

De plaats E bevindt zich 6 km noordoostelijk van plaats B. Situeer plaats E op de kaart.

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 134

Page 135: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

Hoofdstuk 15: De hydrografie

Rivieren van bron tot monding De elementen van een rivier Een rivier bestaat uit een aantal elementen. Vul het juiste element in de kaders in. Je kan kiezen uit de onderstaande lijst:

de meander – de linkeroever - de bijrivier – stroomopwaarts – de bron – de monding – de samenvloeiing – stroomafwaarts – de rechteroever

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 135

Page 136: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

De delen van een rivier Een rivier kunnen we verdelen in drie delen.

● De bovenloop:Hier is de rivier nog smal. Daar heeft de rivier meestal een sterke stroming en snijdt ze zich in.

● De middenloop:Is een overgangszone. De rivier wordt hier breder en bevat meer water.

● De benedenloop:Hier is de rivier op haar breedste, ze vloeit trager en ze heeft meanders.

Vul deze drie delen in op de onderstaande tekening

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 136

Page 137: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

De rivieren in België Overtrek de drie Belgische stromen met een blauwe potlood of viltstift en alle rivieren die door een provinciehoofdplaats vloeien van bron tot monding op de onderstaande kaart. Vul daarna de tekst onder de kaart aan met de informatie die je hebt gevonden in je atlas.

De drie Belgische stromen of grote rivieren zijn

1. ...........................................................

2. ............................................................

3. ............................................................

De volgende rivieren stromen door een provinciehoofdplaats

De .....................en ............................. stromen door de provinciehoofdplaats Gent

De ........................................................ stroomt door de provinciehoofdplaats Luik

De ........................................................ stroomt door de provinciehoofdplaats Hasselt

De .....................en............................... stromen door de provinciehoofdplaats Namen

De ......................................................... stroomt door de provinciehoofdplaats Antwerpen

De ......................................................... stroomt door de provinciehoofdplaats Leuven

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 137

1

2

3

Page 138: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

De bijrivieren van de 3 Belgische stromen Zoek de rivier op in je atlas die bij het nummer hoort.

de Zenne – de Nete – de Leie – de Demer – de Grote Nete – de Dijle – de Kleine Nete – de Dender

De Schelde

1. ..................................................................................... 5. .....................................................................................

2. ..................................................................................... 6. .....................................................................................

3. ..................................................................................... 7. ....................................................................................

4 ...................................................................................... 8. De Nete

de Ourthe – de Lesse – de Amblève – de Vesdre – de Semois – de Samber

De Maas

9. ..................................................................................... 12. ....................................................................................

10. .................................................................................... 13. ....................................................................................

11. .................................................................................... 14. ....................................................................................

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 138

1 23 4

5

6

78

9

11

12

10

13

14

Page 139: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

De rivier van Walcourt De gemeente Walcourt ligt aan de rivier ........................................................................ en heeft haar bron

in .............................................................................................................. . Deze rivier is een bijrivier van

de ...............................................die op haar beurt een bijrivier is van de .................................

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 139

Page 140: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

Rivieren vloeien door valleien Het water van rivieren bezit energie, waardoor een rivier zich in het landschap kan insnijden. Hierdoor ontstaan valleien

De elementen van een vallei Een vallei bestaat uit de volgende delen

Soorten valleien of dalen 1. V-dal:

De dalwanden zijn steil en komen samen in de in de dalbodemV-dalen komen veel in onze Ardennen voor

2. Boogdal:Van bovenaf zijn de dalwanden steil maar naar de dalbodem zijn ze zachterHeel wat rivieren in Midden-België stromen in een boogdal

3. Vlakbodemdal:Hebben een duidelijk vlakke dalbodemDe dalwanden kunnen zacht tot vertikaal zijn. De Maas en de Schelde hebben in Midden-België een vlakbodemdal

4. Vlakdal:Bijzondere vorm van een vlakbodemdalDe dalwanden zijn zeer zachtDe vallei van de IJzer is daar een mooi voorbeeld van

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 140

Page 141: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

Oefeningen

Oefening 1 : Welk dal stelt de dikke lijn voor ? Welke dalen worden er weergegeven op de afbeelding. Je kan kiezen uit de onderstaande lijst

het vlakbodemdal – het vlakdal - het boogdal – het V-dal

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 141

1. .............................................

2......................................................

3......................................................

4...............................................

Page 142: Wereldoriëntatie 1

Werkboek Wereldoriëntatie 1

Oefening 2 : Zoek de valleivorm op de foto. Maak met een rode stift of rode potlood een dwarsdoorsnede van de vallei op iedere onderstaande foto en benoem de valleivorm onder de foto.

het vlakbodemdal – het vlakdal - het boogdal – het V-dal

1. ................................................................................... 2. ...................................................................................

3. ................................................................................... 4. ...................................................................................

Charleroi, Charneux & Walcourt pagina 142