Weidevogels - wat is er nodig voor herstel?

Weidevogels:

Wat is er nodig voor herstel?Wolf TeunissenGerrit Gerritsen

Sovon Vogelonderzoek Nederland

Het aantal steltlopers is afgenomen sinds de jaren zestig

Trends

1960

1965

1970

1975

1980

1985

1990

1995

2000

2005

2010

2015

0

20

40

60

80

100

120

140

160

180

GruttoKievitScholeksterTureluur

po

pu

lati

e-i

nd

ex

Vogelbescherming Nederland


PatrijsScholekster

KievitWintertaling

WatersnipZomertaling

GruttoWulp

TureluurVeldleeuwerik

SlobeendGraspieper

KnobbelzwaanTafeleendBergeendKuifeend

Gele kwikstaartKwartel

Krakeend

-10% -5% 0% 5% 10%

jaarlijkse verandering

2003-2...

TrendsVogelbescherming Nederland


Grutto

GroningenFrieslandDrentheOverijsselGelderlandFlevolandUtrechtNoord-HollandZuid-HollandNoord-BrabantZeelandLimburg

Aandeel per provincie

Kievit



Trends provinciaal



Weidevogels in Nederland:>40% Grutto’s>25% Scholeksters>10% Kieviten

Bescherming1) Legselbescherming (SNL + vrijwillig)2) SNL: voornamelijk bescherming en uitgesteld

maaien3) Reservaten

Weidevogelbescherming in Nederland



154014

160529

20849

14415

25492

2011 Legselbescherming

Legselbescherming SNL

Uitgesteld maaien SNL

Overig SNL

Reservaten

Nesten 2008 2012Kievit 81,370 45,173Grutto 20,315 12,523Scholekster 17,057 12,758Tureluur 9,364 5,696Overige steltlopers 1,263 1,131Eenden en ganzen 7,719 3,346Overige vogels 6,763 2,644Zangvogels 4,087 420Totaal 147,938 83,691




SNLreservatenregulier

Maar, 43% SNL in minder geschikte gebieden

(Melman et al. 2008)




Legselbescherming

0,0

0,2

0,4

0,6

0,8

1,0

Ongestoord Begrazing Maaien Mestinjectie Kunstmest

Dag

elijk

se o

verl

evin

g

Onbeschermd Beschermd

Grutto



Grutto Kievit

Gemiddeld predatieverlies (24%)

1.3% 3.5%

Hoog predatieverlies (45%)

15.5% 11.0%

bezoekeffecten

(Goedhart et al., 2010)

Legselbescherming



• 43% van het ANB ligt in minder geschikte gebieden (lage dichtheden, verkeer, lage waterstand, grote predatieverliezen, openheid landschap)

• Bezoekeffecten bij hoge predatiedruk

• Kuikens hebben lagere overleving in intensieve graslanden; ecologische val? (Kentie et al., 2012)

Lage effectiviteit agrarisch natuurbeheer door:



Legselbescherming: Nest alleen bezoeken als directe bescherming nodig is In gebieden met voldoende kuikenland

Uitgesteld maaien: Combineren met extensivering graslandgebruik

Waar?: Alleen in geschikte gebieden

→ ANB concentreren in extensief benutte gebieden met hoge waterstanden

Verbeteringen


Sovon Vogelonderzoek Nederland Vogelbescherming Nederland

Nieuwe benadering: kerngebieden


• Brongebieden• Voldoen aan een aantal randvoorwaarden (hoog

waterpeil, openheid)• Minimum dichtheid• Goed lange termijn beheer

Nieuwe benadering: kerngebieden

Voorbeeld Grutto(Teunissen et al., 2012)



Randvoorwaarden voor brongebieden

Openheid

Afnemend Stabiel

Openh

eid

(m

)



Maaidatum

Gem

iddeld

e

maaid

atu

m

20 mei

5 juni

Maar gemiddelde maaidatum in NL 5 mei


Afnemend Stabiel



Waterpeil

Wate

rpeil

(cm

)Afhankelijk van grondsoort


Afnemend Stabiel



Minimumdichtheid

Onderling verbonden gebieden

Zoekgebieden



Openheid: zicht >400m

Zoekgebieden en randvoorwaarden



Gemiddelde maaidatum >21 mei




Waterpeil <40 cm




Kans op een positieve trend

Zoekgebieden



Belang voor andere soorten (deel van de populatie dat zich binnen de gruttokerngebieden bevindt)

Soorten >15 bp/km2

(%)>30 bp/km2

(%)

Slobeend 39,9 16,1

Kuifeend 15,2 5,1

Scholekster 25,6 8,5

Kievit 20,2 7,8

Grutto 51,0 20,0

Tureluur 34,2 13,8

Veldleeuwerik 13,7 5,3

Graspieper 13,2 4,2

Gele kwikstaart 2,6 0,7

Zoekgebieden



Aanbevelingen

• Hoog waterpeil• Laag bemestingsniveau• Laat maaien en grote spreiding in maaidatums• Alleen legselbescherming indien nodig• Toepassen in grote gebieden die voldoen aan

randvoorwaarden



Weidevogelprogramma VBN

Om ons voor te bereiden op het “tsunami-jaar 2015” startten we in 2010 het weidevogelprogramma.Momenteel draaien we 4 projecten:

WeidevogelboerderijenVoedselprojectCampagneKerngebiedenproject



Weidevogelboerderijen

• In 2010 startten we een landelijk netwerk waarin nu 100 boeren samenwerken.• Het is een kennisnetwerk met 3 ontmoetingen per

jaar.• We ondersteunen boeren die willen vernatten.

Inmiddels zijn enkele tientallen plasdrassen aangelegd.

• Bij 5 boeren verhoogden we in 2011-2013 slootpeilen

• Experimenten met bemesting, zoals mestscheiding.

• Kennisverspreiding via site, film, brochure.



Een deel van “onze” boeren



Verspreiding weidevogelboerderijen


Jan VrolijkOosthuizen NH 61 ha

Weidevogelstand op 61 hawv 90% zwaar beheer ihb extensief weiden.

soort 2012 2013

Slobeend 10 13

Krakeend 10 15

Kievit 24 32

Grutto 28 40

Tureluur 12 18

Sovon Vogelonderzoek Nederland Vogelbescherming NederlandHessel Agema 74 ha gras

wv 32 % zwaar beheer mn in randen.

soort aantal

Kievit 75

Grutto 69

Tureluur 66

Scholekster 24

Slobeend 12

Kuifeend 12

Krakeend 9

Zomertaling 4

Gele kwikstaart 11

Graspieper 3

Veldleeuwerik 1


Murk Nijdam: gruttokampioen 142 paren op 40 ha in 2013

soort aantal

Kievit 12

Scholekster 21

Tureluur 22

Slobeend 7

Krakeend 8

Kuifeend 14

Bergeend 6

Veldleeuwerik 13

Graspieper 8

Gele kwikstaart 6

70% zwaar beheerwv 24 ha kruidenrijk



Egbert ZorgdragerTerschelling

60% zwaar beheersoort aantal

Scholekster 153

Visdief 81

Tureluur 57

Grutto 55

Kievit 39

Kluut 28

Slobeend 13

Graspieper 12

Kuifeend 8

Krakeend 4


Effecten slootpeilverhoging op gezinnen


0,00

0,05

0,10

0,15

0,20

Laag Hoog

Ge

m.

n p

er

telli

ng

pe

r 1

00

m

Slootpeil

Steltlopergezinnen

a

b

0,00

0,02

0,04

0,06

0,08

0,10

0,12

0,14

Laag HoogGem

. n p

er te

llin

g pe

r 100

m

Slootpeil

Kievitgezinnen

a

b

0,00

0,02

0,04

0,06

0,08

0,10

0,12

0,14

Laag Hoog

Ge

m.

n p

er

telli

ng

pe

r 1

00

m

Slootpeil

Gruttogezinnen

a

a

0,00

0,02

0,04

0,06

0,08

0,10

0,12

0,14

Laag Hoog

Gem

. n p

er te

llin

g pe

r 100

m

Slootpeil

Tureluurgezinnen

a

a


Campagne Red de rijke Weide



Directe reactie van FC en Arla



Zuivelaars zijn aan zet

We spraken met Friesland Campina, CONO, CZ Rouveen en Arla

FC wil in 2020 duurzaam zijn

Wij zijn ze aan het overtuigen dat biodiversiteit daarbij hoort

FC begint eerste stappen te zetten met 3 pilots in Friesland

Wij willen een hogere melkprijs voor boeren met veel natuur



Kerngebieden aanpak

• VBN heeft 5 gebieden geselecteerd met bijzondere kansen:

• Terschelling• Eemland• Soarremoarsterpolder eo• Waterland• Ronde Hoep



Wilt u meer weten?

Kom naar de VBN-stand en proef de Rijke Weide Kaas

www.weidevogelboerderijen.nl

[email protected]

http://www.weidevogelboerderijen.nl/












mailto:[email protected]

Weidevogels - wat is er nodig voor herstel?

Documents

Transcript of Weidevogels - wat is er nodig voor herstel?