weekblad van de nederlandse fruittelers organisatie · 2016. 12. 12. · weekblad van de...
20
weekblad van de nederlandse fruittelers organisatie fruit teelt 8 oktober 2010, jaargang 100, nr 40 Hoelang moet u nog doormodderen? | Teeltbescherming met overkappingen leeft 100 jaar Fruitteelt Bodem niet alleen doornat, maar ook moe En toch: moeheid bestrijden met natte grondontsmetting
Transcript of weekblad van de nederlandse fruittelers organisatie · 2016. 12. 12. · weekblad van de...
weekblad van de neder landse fruitte lers organisat ie
fruitteelt 8 oktober 2010, jaargang 100, nr 40
Hoelang moet u nog doormodderen? | Teeltbescherming met overkappingen leeft
100 jaar Fruitteelt
Bodem niet alleen doornat, maar ook moeEn toch: moeheid bestrijden met natte grondontsmetting
2
Inhoud
RubriekenNFO-info 3Deze week 4Lezerspagina 12Marktzicht 14Werkwijzer 16Agenda 18
Artikelen
6 Bodemmoeheid vraagt eenandere start
8 Fruittelers oriënteren zichop nieuwe overkapping-systemen
10 Modderen om de oogst binnen te krijgen
13 Niet alle bessen gevoeligvoor Eutypa
4Iedere dag wordt er heel watkeren de cel in en uit gereden omal het fruit koud te zetten.
Foto: Marijke van Schaik, NFO
6
8
10
13
Coverfoto
De bestrijding van
fruitmot is het afge-
lopen jaar op te veel
bedrijven niet goed
verlopen. Situaties
met aantastingpercentage boven de 10
procent kwamen te vaak voor terwijl
1 procent aantasting al niet aanvaardbaar
is.
Na dit seizoen zullen in 2011 veel bedrij-
ven starten met een hoge plaagdruk. Met
de huidige middelen is afdoende bestrij-
ding niet mogelijk.
Diverse toelatingshouders werken aan
nieuwe middelen voor de fruitteelt. Van
twee middelen werd verwacht dat die in
2010 al beschikbaar zouden zijn. De hoop
was gevestigd op het komende seizoen.
Echter, de toelatingshouders geven aan
dat het uiterst onzeker is dat deze twee
middelen voor 2011 beschikbaar zijn.
De NFO vindt deze situatie onacceptabel.
Fruitmot was de afgelopen jaren één van
de belangrijkste prioriteiten van de NFO
in de gewasbescherming. Reeds meerdere
jaren loopt, met financiering van het Pro-
ductschap Tuinbouw, bij PPO een breed
fruitmotonderzoek. Ook regionaal, zoals
in Utrecht, doet men onderzoek naar een
optimale bestrijding van fruitmot.
In de zomer van 2008 gaf de NFO, in een
notitie aan de LNV, reeds aan dat nieuwe
middelen nodig zijn voor de bestrijding
van fruitmot. Niet alleen omdat onvol-
doende middelen beschikbaar zijn, maar
ook wegens de Russische MRL-problema-
tiek voor Insegar.
Begin 2010 gaf de NFO aan bij Ctgb dat
nieuwe middelen voor fruitmotbestrij-
ding noodzakelijk zijn en ze drong aan op
een spoedige afhandeling van de lopende
aanvragen. Al die tijd heeft de NFO nauw
contact onderhouden met de betreffende
toelatingshouders.
Nu in andere EU-landen de middelen wel
beschikbaar komen, maar voor Nederland
zeer waarschijnlijk ook in 2011 niet, is het
moment aangebroken om politiek aan-
dacht te vragen voor de situatie. Donder-
dag 14 oktober houdt de landbouwcom-
missie van de Tweede Kamer een open-
bare hoorzitting en rondetafelgesprek
over de gewasbeschermingsmiddelenwet-
geving (zie www.tweedekamer.nl). De
NFO ontving een uitnodiging om haar vi-
sie op het gewasbeschermingsmiddelen-
beleid te geven. In dit overleg zal NFO-
voorzitter Johan van Haarlem aangeven
dat Nederlandse fruittelers ten opzichte
van andere telers in Europa op achter-
stand staan. Hij zal een dringende oproep
doen deze ongelijkheid op te heffen.
Jaco van Bruchem
beleidsmedewerker NFO
Nieuw fruitmotmiddel is noodzakelijkhet beleid is
h e t b e l e i d i s
3
Fruitteelt 40, 8 oktober 2010, Jaargang 100
infonfo
Houtig kleinfruitDe NFO Productgroep Houtig
Kleinfruit sprak in een recent
overleg over de tendens dat
framboos niet meer kostprijs-
plus te telen is. Er is snel be-
hoefte aan nieuwe (club)rassen
die dit kunnen keren. Blauwe
bes is tegen redelijke prijzen
afgezet. Door het slechte weer
het afgelopen groeiseizoen,
bleef de productie van rode
bes achter en zijn de grote vo-
lumes in Europa afgezet. Dat
biedt perspectieven voor de
Nederlandse bewaarbessen. De
rassenselectie van zwarte bes
wordt op verzoek van de telers
voortgezet. Uit PPO-onderzoek
aan stengelziekten op fram-
boos, blijkt vaak een relatie
met de Frambozenschorsgal-
mug. Het in 2010 gestarte on-
derzoek aan deze mug levert
dusdanig interessante resulta-
ten op dat vervolg gewenst is.
Op de Kennisdag van 26 no-
vember hoort u hier meer over.
Onderzoek naar emissiereduc-
tie en vermindering van residu
op kleinfruit zal nodig zijn om
een acceptabel middelenpak-
ket te behouden en om een
blijvend goede kwaliteit te
kunnen leveren.
Kamer vanKoophandel
Stille maatschappen kunnen
zich nog steeds niet als stille
maatschap inschrijven bij de
Kamer van Koophandel. Het
ministerie van EZ heeft op uit-
drukkelijk verzoek van LTO-Ne-
derland/NFO toegezegd te
gaan onderzoeken of stille
maatschappen zich als zodanig
kunnen inschrijven. In maart
werd beloofd dat er binnen
twee maanden uitsluitsel zou
komen. Tot op heden is er nog
geen goede oplossing. De NFO
neemt wederom contact op
met EZ om uit deze patstelling
te geraken.
Buma/StemraFruitteeltbedrijven en andere
agrarische ondernemingen
worden nog voortdurend be-
naderd door Buma/Stemra om
te betalen voor het muziekge-
bruik op hun bedrijf. Muziek is
het geestelijk eigendom van
componisten en tekstschrijvers.
Wie deze muziek wil gebrui-
ken, moet daar een vergoeding
voor betalen. Buma/Stemra in-
casseert en verdeelt die vergoe-
dingen voor aangesloten mu-
ziekauteurs en -uitgevers.
LTO-Nederland gaat onderzoe-
ken of het mogelijk is een man-
telovereenkomst af te sluiten
voor het gebruik van muziek
op agrarische bedrijven. Een
eerste gesprek hierover gaat
binnenkort plaatsvinden.
Sorteren is niet het meest spannende werk dat je kunt beden-
ken. Een muziekje uit de radio is dan wel het minste dat mede-
werkers mogen verwachten. Maar het kost wel geld, en
werkgevers zijn de rekeningen van Buma/Stemra zo langzamer-
hand een beetje beu. Foto: NFO
Uitgelicht
4
Frui
ttee
lt 4
0, 8
okt
ober
201
0, J
aarg
ang
100
Deze week
NFO-voorzitter Johan van Haarlem
zegt blij te zijn met de komst van
het rechtse kabinet. Het is volgens
hem hard nodig dat er eens wat ver-
anderingen komen. Van Haarlem
vindt het goed dat er kritischer ge-
keken gaat worden naar de subsi-
diestromen en waar al het geld nu
eigenlijk blijft.
De plannen van dit kabinet richten
zich op bezuinigingen en onderne-
merschap. De betekenis van de land-
bouw voor de economie is goed in
de kabinetsplannen neergezet, vindt
de NFO. Maar over het wegvagen
van het ministerie van LNV zet de
voorzitter zijn kanttekeningen. Kij-
kend naar het belang van de land-
bouw in de wereldmarkt is het ver-
dwijnen van het
Landbouwministerie een ‘kwalijke’
zaak. “Kijk naar de exportpositie
dan is een eigen voordeur belang-
rijk, die wordt nu dichtgedaan.” We
worden dus weggemoffeld, vindt
hij.
De komende jaren gaat de regering
fors bezuinigen op de natuur en
grondclaims beperken. Van Haarlem
vindt dat de landbouwsector veel
betaalt voor een ‘mooi Nederland’.
Veel natuur geeft immers meer
overlast voor de teler. “De vergoe-
ding die er tegenover staat voor de
teler is beperkt. Het is veel onbetaal-
de arbeid”, merkt hij op.
Bij het nieuwe ministerie van Econo-
mie, Landbouw en Innovatie (ELI),
de samenvoeging van het ministerie
van LNV en EZ, is economie een be-
langrijk onderdeel. Van Haarlem
vindt dit wél een positieve ontwik-
keling. Behalve fruitteler worden
we volgens hem ook meer econo-
misch ondernemer.
Het nieuwe kabinet en de NFO
De Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo), die
1 oktober 2010 is ingevoerd, regelt de omgevingsvergunning.
De omgevingsvergunning is een geïntegreerde vergunning
voor bouwen, wonen, monumenten, ruimte, natuur en mi-
lieu. Deze vergunning kan bij één loket bij de gemeente wor-
den aangevraagd. Hiervoor gaat één procedure gelden waar-
op één besluit volgt. Voor bezwaar tegen dat besluit zal er
één beroepsprocedure zijn. Het inhoudelijke toetsingskader
verandert niet of nauwelijks ten opzichte van het huidige
toetsingskader. De verantwoordelijkheid voor de afstemming
tussen de diverse juridische kaders ligt echter vanaf 1 oktober
2010 bij de overheid. De invoering van de Wabo moet leiden
tot minder administratieve lasten voor bedrijven en burgers,
betere dienstverlening door de overheid aan bedrijven en
burgers, kortere procedures en geen tegenstrijdige voorschrif-
ten.
Aanvraag vergunningen
“Nederlandse klanten vinden de herkomst vangroenten en fruit niet erg belangrijk. Als je eentop tien zou samenstellen, zou beschikbaarheiden kwaliteit in de top vijf staan. Herkomst zoudaarbij niet hoger dan de negende plaats staan.”
Dit zegt Marc Jansen van het Centraal Bureau
Levensmiddelenhandel (CBL) in het Agrarisch
Dagblad.
Opmerkelijk:
De invoering van de Wabo moet leiden tot minder administratieve las-
ten. Foto: Marijke van Schaik, NFO
5
Fruitteelt 40, 8 oktober 2010, Jaargang 100Fruitteelt 40, 8 oktober 2010, Jaargang 100
40
De meeste ondernemers kennen wel
een bedrijf waar is ingebroken of
het is henzelf overkomen. Om na te
gaan hoe het met de veiligheid op
het eigen bedrijf gesteld is, biedt het
ministerie van Economische Zaken
de beveiligingsscan en subsidie voor
kleine bedrijven aan. Via de subsidie
Veiligheid Kleine Bedrijven (VKB)
kan maximaal e 1000 aangevraagd
worden voor de scan en de beveili-
gingsmaatregelen die daaruit vol-
gen.
Een beveiligingsexpert onderzoekt
de onderneming op zwakke plekken
in de organisatorische, bouwkundi-
ge en elektronische veiligheidsmaat-
regelen. Via een vrijblijvend beveili-
gingsrapport worden aanbevelingen
gegeven. De overheid subsidieert
maximaal e 300 van de scan, naar
verwachting zal de scan ook niet
meer gaan kosten dan het genoem-
de bedrag. Wanneer er aanbevelin-
gen uit de scan worden doorgevoerd
op het bedrijf, vergoedt het ministe-
rie de helft van die kosten (maxi-
maal e 700). Voorwaarde voor de
subsidie is dat het bedrijf maximaal
tien fulltime medewerkers in dienst
heeft. De subsidieaanvraag dient
voor 1 december 2010 ingediend te
zijn. Zie www.stavoorjezaak.nl, voor
het aanvragen van de subsidie en de
scan.
Hoe veilig is uw bedrijf tegen inbraak?
AgrifirmHilko Strik is bij Agrifirm
aangenomen als fruitteelt-
specialist. Hij gaat het
fruitteeltteam versterken.
Zijn werkgebied ligt in de
regio Midden-Nederland.
Strik volgde een opleiding
op de HAS in Den Bosch
en heeft een achtergrond
in de fruitteelt, champig-
nonteelt en techniek.
Naast zijn werkzaamhe-
den met betrekking tot
gewasbescherming en be-
mesting gaat Strik zich
toeleggen op hagelnetten
en ondersteuning geven
aan het fruitteeltteam.
Agri-Com heeft acht Hybride Onyx
hoogwerkers die op ‘stage’ zijn of
gaan bij fruittelers voor dun- en
snoeiwerk. Één Hybride Onyx loopt
stage tijdens de pluk bij Erik Copier
uit Benschop. Hans van Blokland
laat weten nog geen hybride-type
verkocht te hebben die zowel op
diesel als op elektriciteit draait.
Blokland wil vooral dat mensen de
Onyx kopen, welk type maakt hem
niet uit. Met de hybride kan hij nu
een totaalplaatje leveren.
Op het bedrijf van Copier rijdt de
Onyx nu al 25 uur achter elkaar zon-
der op te laden. Hij plukt daarbij
met drie bakken op de hoogwerker.
Om echt safe te werken is om de
twee werkdagen opladen volgens
Blokland aan te raden. De teler is
zeer content met de hybride-uitvoe-
ring. De reductie aan geluid bij
draaien op elektriciteit
is volgens hem een
ontzettende verbete-
ring. “Het is degelijk
spul.” Copier gaat zelf
ook een Onyx kopen,
maar nog niet de
hybride. Dit vanwege
de kosten van de accu.
Alhoewel hij het wel
makkelijk vindt dat er
altijd nog een accu op-
gebouwd kan worden.
De natte omstandighe-
den op veel plaatsen in
de boomgaard zorgen
volgens Copier voor
niet al te veel proble-
men met de hoogwerker. De wielen
van de Onyx lopen buiten de sporen
en insporing op zijn percelen door
de machine is minimaal benadrukt
hij. De plukcapaciteit ligt met de
hoogwerker volgens de teler 20 tot
50 procent hoger. “Afhankelijk van
je bomen en de vruchtsoort.”
Hybride Onyx in de praktijk
Het rijden op de accu en daarbij de reductie aan geluid is volgens Erik Co-
pier (links) een pluspunt. Foto: Marijke van Schaik, NFO
6
Frui
ttee
lt 4
0, 8
okt
ober
201
0, J
aarg
ang
100
Bij herinplant bestaat een grote kansop bodemmoeheid. Op zandgrondheeft dit te maken met aaltjes; op
kleigrond met een complex aan schimmels.In beide gevallen is het moeilijk te bestrij-den. Bodemmoeheid is een belemmeringom zwakgroeiende rassen te planten of eenzwakgroeiende onderstam zoals gebruike-lijk is in de huidige appelteelt.
Metam-natriumBij Carlos Faes, teler in Eindhoven, ging eenperceel verloren doordat herinplant van ap-pel niet mogelijk bleek in de biologischeteelt op zandgrond. Reden hiervoor wasonvoldoende bestrijdingsmogelijkheden inde biologische teelt tegen de aaltjes diebodemmoeheid veroorzaken. Dit was voorFaes een drijfveer om de bodemmoeheidaanhangig te maken bij de overheid. Daar-uit kwam de financiering voort voor de gro-
te praktijkproef die op zijn bedrijf ligt. PPOFruit voert deze praktijkproef uit onder lei-ding van Marcel Wenneker, senior onder-zoeker van PPO fruit. Wenneker werkt hier-in samen met de bodem- en nematoden-onderzoekers Johnny Visser en GerardKorthals van PPO-AGV.Op een perceel met Elstar en Boskoop, diebegin 2009 werden aangeplant, liggen ze-ven behandelingen tegen bodemmoeheidin vijf herhalingen. De proef geeft een goedbeeld van de mogelijkheden en onmoge-lijkheden van de diverse behandelingen.Het betreft: Tagetes; Tagetes in combinatiemet biologische grondontsmetting; Japansehaver in combinatie met late biologischegrondontsmetting; biofumigatie met Sarep-tamosterd; compost; zwarte braak (ter con-trole) en natte grondontsmetting met me-tam-natrium. Deze laatste kwam duidelijkals beste uit de bus (zie figuur).De groeikracht van de bomen werd geme-ten aan de hand van de toename van destamdikte tussen maart 2009 en maart2010 en het gemiddeld aantal scheuten perboom in 2010. Metam-natrium gaf een be-
trouwbaar, grotere toename van de stam-dikte en de meeste nieuwe scheuten. Ditwerd gevolgd door Tagetes en Tagetes incombinatie met biologische grondontsmet-ting. De Japanse haver in combinatie metlate biologische grondontsmetting, alleenbiofumigatie of gebruik van compost, wasniet beter dan zwarte braak.De meeste groei werd gevonden bij de be-handelingen waarbij na monstering bleekdat deze de hoeveelheid plantparasitaireaaltjes P. penetrans het sterkst hadden ver-laagd. Geheel in de lijn der verwachting. Deproef wordt de komende jaren nog gevolgd.
St.-TruidenIn St.-Truiden werd in 2007 een perceelmet bodemmoeheid vanwege diverse soor-ten plantparasitaire aaltjes, met een aantalmiddelen ontsmet. In het voorjaar van2008 werd op het proefperceel Nicoter ge-plant. De groeikracht van de bomen en deproductie zijn belangrijke parameters voorde mate waarin de bomen last hebben vande aaltjes. Metam-natrium reduceerde hetaantal plantparasitaire aaltjes goed evenals
Onderzoek
Bodemmoeheid vraagt een andere startNatte grondontsmetting met metam-natrium gaf beste resultaat
Bodemmoeheid neemt toe. Op
zandgrond vanwege de dreiging
dat het, nu nog onmisbare, chemi-
sche ontsmettingsmiddel ver-
dwijnt. En in het algemeen omdat
bij teelt onder hagelnetten nood-
gedwongen meerdere teelten in
hetzelfde plantgat elkaar opvol-
gen. In België, maar ook in Eind-
hoven ligt een proef met zeven
behandelingen tegen bodemmoe-
heid. De behandeling met natte
grondontsmetting met metam-na-
trium kwam duidelijk als beste uit
de bus.
Arna Vliegen-Verschurekennisconsulent grootfruit vanNFO en PT [email protected]
Carlos Faes is de drijvende kracht achter de zoektocht naar een alternatief voor chemische grondont-
smetting. Foto’s: NFO Arna Vliegen-Verschure
twee andere middelen in de proef die niettoegelaten zijn in Nederland. Metam-natri-um had het nadeel dat de hoeveelheid sa-profytaire aaltjes die wel nuttig zijn, ookflink in aantal afnamen. De toepassing vanmetam-natrium zorgde voor een sterkeretoename in de eerste twee groei-jaren, envoor een verbeterde productie in het twee-de groei-jaar (2009).In St.-Truiden werd ook gekeken naargroenbemesters als alternatief voor chemi-sche bodemontsmetting. Daarvoor werdgekeken naar gewassen die niet geschiktzijn als waardplant voor Pratylenchus pene-trans, dat zou het probleem namelijk verer-geren. Omdat bekend is uit onderzoek datTagetes het meest geschikte gewas zouzijn, is dit in St.-Truiden ook geprobeerd. Inde zomer van 2007 werd dit ingezaaid invergelijking met chemische bodemontsmet-ting. Het bleek niet eenvoudig om het goedtoe te passen vanwege de trage kieming.Daardoor krijgen onkruiden snel de over-hand. Uit Nederlands onderzoek is bekenddat wanneer Tagetes niet onkruidvrij kanworden geteeld, het effect ervan weer snelteniet gaat. Dat was ook een van de rede-nen waarom het mis ging bij de bodemont-smetting in de biologische teelt bij CarlosFaes. In de biologische teelt is het onkruid-vrij houden van de teelt van Tagetes nage-noeg ondoenlijk, waardoor de teelt daarniet effectief kan zijn. Daardoor is in de bi-ologische teelt nu geen adequate grondont-smetting mogelijk. In deze Belgische proefwerd dat bevestigd; zowel het aandeel pa-rasitaire- als saprofytaire aaltjes bleef hoog.Behalve naar Tagetes werden in de Belgi-sche proef behandelingen uitgevoerd metzwarte braak, gele mosterd en onderwer-
ken en afdekken van koolafval. Geen van debehandelingen waren effectief ten opzichtevan onbehandeld. Zwarte braak zou zinvolzijn bij vermindering van de aaltjespopula-tie vanwege het ontbreken van voedselvoor de aaltjes. Het nadeel van deze behan-deling is dat de stikstofreserve afneemt,door regelmatig schoffelen. Gele mosterdhad als waardplant gefungeerd in plaats vanbestrijder. Het onderwerken van het koolaf-val had niet het vergassende effect op deaaltjes dat het zou moeten hebben. Vanwe-ge het uitblijven van de vermindering vande aaltjespopulatie was hier logischerwijsook geen effect op groeikracht en produc-tie meetbaar ten opzichte van onbehan-deld.
Bodem-verbeteraarsNaast ontsmettingis in St.-Truiden ookaan bodemverbete-raars gewerkt ombomen, ondanks debesmetting met aal-tjes, toch een goe-de start te geven.Bij de aanplant vande Nicoterproefwerden vijf bodem-verbeteraars toege-past: Vivisol, Anta-gon, PRP Sol,Basacote en Cham-pignonmest. In ver-gelijking met onbe-handeld kwamVivisol er het besteuit. Het onderspit-ten van champig-
nonmest gaf een kleine verbetering ten op-zichte van onbehandeld, PRP Sol was verge-lijkbaar met champignonmest. Antagon enBasacote gaven geen verbetering.
BemestingEen goede bemesting kan bomen helpeneen goede start te maken en ze zo snel mo-gelijk over de bodemmoeheid heen te latengroeien. In St.-Truiden werden daartoe driemesstoffen met elkaar vergeleken: startfos-faat; startfosfaat in combinatie met kalkni-traat; en ammoniumnitraat. Ammoniumni-traat gaf het beste groeivolume en dehoogste productie. Het maakte niet veel uitof het eenmalig werd gegeven in maart ofgefractioneerd in maart, en eind mei of be-gin juni. Toch wordt doorgaans een gefrac-tioneerde bemesting aanbevolen om in deeerste twee jaren groeischokken zoveelmogelijk te voorkomen. Bij een zwakkegroei kan het ook in het tweede jaar nogaanbevelenswaardig zijn op deze maniergefractioneerd te bemesten. Hetgeen in depraktijk natuurlijk afhankelijk is van hetmoment van planten. Startfosfaat gaf in deproef het laagste groeiniveau, dit wordt ge-weten aan de ontwikkeling van het wortel-gestel. Bij startfosfaat werden slechts enke-le dikke vertakkingen gemaakt waarmee deopnamecapaciteit van de wortels beperktis. Dit kost zeker bij diploïde rassen te veelaan vruchtmaat. Bij ammoniumnitraat waseen vol wortelstelsel, met veel kleine wor-tels, aangemaakt dat de opname van voe-dingstoffen juist makkelijker maakt. Naast alle methoden om de start van de bo-men te bevorderen, adviseert men dringendom water te geven aan jonge bomen bijherinplant. Zo wordt in ieder geval droog-testress in de eerste jaren voorkomen.
7
Fruitteelt 40, 8 oktober 2010, Jaargang 100
Bes
met
ting P
raty
lench
us
(L/1
00 m
l gro
nd)
Figuur. Aantal plantparasitaire aaltjes van Pratylenchus penetransna de diverse behandelingen
Zwarte braak
Metam-natrium
Tagetes_BGOTagetes
Compost
AS_late_BGO
Biofumigatie
AS = Sarepta MosterdBGO = Biologische grondontsmettingL = het aantal larven (bij Pratylenchus is dit inclusief eieren en
volwassen mannetjes)Bron: PPO
Tijdens een bijeenkomst van fruittelers op zijn bedrijf vertelt Carlos Faes (midden voorgrond) onder
meer over het tekort aan bestrijdingsmogelijkheden tegen de aaltjes die bodemmoeheid veroorzaken
in de biologische teelt.
8
Frui
ttee
lt 4
0, 8
okt
ober
201
0, J
aarg
ang
100
Het was voor het eerst dat fruittelerErnest Hermens in Beek door mid-del van een demodag de systemen
onder de aandacht bracht. Een goede zet:de belangstelling was overweldigend. Ne-derlanders, Duitsers, Belgen en zelfs Scan-dinavische telers reisden af naar Zuid-Lim-burg. “Teeltbescherming is duidelijk eenhot item”, zei Maurice Roebroeck, verkoperbij E. Hermens BV. “Het noodweer van halfjuli ligt veel ondernemers nog vers in hetgeheugen, daarnaast wordt het weer in onsland sowieso steeds extremer. Hagelnettenzijn veelal een must voor telers van clubras-sen vanwege de hogere kwaliteitseisen ende gemiddeld hogere opbrengstprijzen.” Behalve hardfruittelers bezochten veel ker-sentelers deze dag. Zij staken hun licht opover de mogelijkheden van regenkappen.“Steeds meer telers kiezen voor kappen,om het barsten van de kersen tegen tegaan”, aldus Roebroeck.
KostenHet Beekse evenement was naast een infor-matiemarkt met stands van diverse bedrij-ven, met name geënt op proeven en de-
monstraties. Zo demonstreerde een speci-aal team uit Italië de kunst van het monte-ren en het aanbrengen van hagelnetten.Daarnaast toonden enkele loonwerkers dewerking van een GPS-aangestuurde rijen-frees en palenboor en was er een demon-
stratie betonpalen trillen. Een rondgangover het bedrijf voerde langs een proef metregenkappen voor kersen. Nieuw hierbijwaren de zogeheten Plussystemen. Dezezijn vijf in plaats van de reguliere vier me-ter hoog, de afstand van de tussenpalen be-
Overkappingen
Teeltbescherming leeft, gelet op de belangstelling
Fruittelers oriënteren zich op nieuwe overkappingsystemen
Ank van Lierfreelance [email protected]
Teeltbescherming leeft. Dat bleek
op een zonnige demodag over ha-
gelnetten en regenkappen, die Er-
nest Hermens, Valente-importeur
voor de Benelux, onlangs hield.
Zo’n 300 telers lieten zich infor-
meren over de mogelijkheden van
de diverse systemen. Meest in het
oog sprongen de nieuwe garan-
tie, het zogenoemde Sikurosys-
teem, en een proef met diverse
kleuren hagelnetten.
Een speciaal team uit Italië demonstreerde de kunst van het monteren en het aanbrengen van hagel-
netten.
9
Fruitteelt 40, 8 oktober 2010, Jaargang 100
draagt tien in plaats van de gebruikelijkacht meter en er worden niet één maartwee staalkabels overdwars gespannen.“Deze systemen zorgen voor meer lichtin-val en meer stabiliteit”, zei Roebroeck.Telers waren vooral geïnteresseerd in dekosten. Ernest Hermens zei dat de prijs vaneen standaard regenkap met hagelnet ge-middeld e 4,50 per m2 bedraagt. Kiest eenteler voor een vogel- in plaats van een ha-gelnet dan liggen de kosten op ongeveer e 4 per m2. “Dit zijn echter grove richtlij-nen. De precieze kosten verschillen per si-tuatie. Dit is onder meer afhankelijk vanhet oppervlak, het perceel en de wensenvan de klant. Maatwerk dus”, aldus Her-mens. Hoeveel het Plussysteem kost, konhij niet aangeven. Dit hangt samen met deperceelsgrootte. In ieder geval is er welsprake van een meerprijs. Een andere nieuwe ontwikkeling bij de re-genkappen zijn de clips. Een teler kan bijhet vastzetten van de folie nu voor clipskiezen in plaats van de reguliere karabijn-haken. De clips hebben meer body, waar-door de kans op scheuren vermindert, zeiondersteuningsspecialist Jeroen Grauss vanRijnvallei Plantaardig en een van de Valente-dealers in ons land. “Wel zijn deze clips watduurder dan de karabijnhaken. Hoeveelduurder verschilt per situatie.”
GarantieDe meeste aandacht ging echter uit naar dehagelnetten. Ook hier introduceerde dedealer het eerder genoemde Plussysteem.En een ander nieuwtje: telers die investerenin een hagelnetsysteem van Hermens kun-nen vanaf nu een beroep doen op een fa-brieksgarantie. Mits ze het systeem bou-wen volgens de voorwaarden die deproducent hieraan stelt. “Dit houdt in datondernemers enkel en alleen bedrijfsge-bonden materialen mogen gebruiken, daar-naast dienen zij onze handleiding te vol-gen. Overigens bieden wij hen hierbij welpersoonlijke begeleiding”, zei Ernest Her-mens. Nemen telers de gestelde richtlijnenin acht, dan krijgen zij garantie op zowelfabrieksmatige fouten als op situaties alswind- en stormschade en UV-afbraak. “Wenoemen dit het Sikurosysteem. Sikuro isItaliaans voor zekerheid.” Bij de onderbouw - de palen en de veranke-ring - krijgt de teler gedurende twee jaarvolledige garantie. Daarna volgt een af-bouwgarantie van achttien jaar: het garan-tiepercentage neemt jaarlijks met 5 procentaf. “Voor de netten geldt een andere garan-tie. Daarvoor geldt een volledige garantievan een jaar waarna eveneens een afbouw-garantie volgt. De looptijd is afhankelijkvan de kleur van het net: transparant, grijs,
zwart of titanium.” Dit verschil in garantieheeft te maken met de UV-afbraak van hetpolyethyleen (PE), waarvan de netten ge-maakt zijn. Deze afbraak door zonlicht gaatbij de witte PE-draden in een transparantnet sneller dan bij de zwarte draden in eenzwart net. Dit geeft verschil in levensduuren dus in garantie. Met het Sikurosysteemwil de fabrikant laten zien dat hij pal achterzijn product staat. Hermens: “We hopen datdit systeem bij de telers extra vertrouwencreëert. Hoogstwaarschijnlijk gaat deze ga-rantie vanaf volgend jaar ook gelden voorde regenkappen.”
HagelnetproefDe telers bekeken ook een proef met zwar-te, grijze, titanium en transparante hagel-netten boven Junami en Conference. Tij-dens de rondgang werden de eigenschap-pen van de diverse kleuren netten bespro-ken. “De proef met Junami loopt inmiddelsdrie jaar en we kunnen stellen dat de teeltvan dit ras goed mogelijk is onder hagel-netten”, zei Roebroeck. Op de vraag ofConference onder hagelnetten een goedeoptie is, kon Roebroeck nog geen antwoordgeven. “Deze proef loopt pas twee jaar; tekort om hier al iets over te kunnen zeggen.Maar sowieso is de noodzaak voor hagel-netten in de perenteelt minder aanwezig,aangezien peren minder gevoelig zijn voorhagelschade.” De bezoekers kregen tijdens de rondgangook een advies mee over de keuze voor eenbepaalde kleur hagelnet. “In Midden-Neder-land is een transparant net het meest inte-ressant. Dan is er namelijk de minste licht-reductie; 10 tot 12 procent. In Zuid-Nederland, waar meer zonuren zijn, zou jekunnen kiezen voor een grijs net, met 15tot 18 procent lichtreductie. Omdat een
dergelijk net meer koolstof bevat, gaat ditongeveer vijf jaar langer mee”, opperde Je-roen Grauss. Ook hierbij kwam het kostenaspect aanbod. Een standaard hagelnet kost zo’n e 1,70 per m2. Het gaat dan alleen om demateriaalkosten. “Dit is echter een ruweschatting. De precieze kosten verschillenper situatie”, benadrukte Roebroeck. Omge-rekend komen de jaarkosten van een regu-lier hagelnetsysteem - inclusief investering,rente, afschrijving en arbeid - uit op gemid-deld e 2200 tot e 2300 per hectare. “Ditkomt neer op iets minder dan 5 cent per ki-lo. Oogst je 45 ton appels van een hectareen betaal je per kilo 5 cent of meer aan dehagelverzekering, je zit dan in premieklasse11 of 12, dan is een hagelnet interessant”,rekende Grauss de aanwezigen voor. Hij benadrukte dat het mogelijk is de inves-tering te spreiden door in het eerste teelt-jaar alleen de ondersteuning en de bedra-ding te realiseren. De netten volgen danéén of twee jaar later. “Op deze manierdrukt de investering minder zwaar op hetbedrijfsrendement.”
MaatwerkErnest Hermens was na afloop tevreden.“De reacties van de bezoekers waren zeerpositief. Er waren niet alleen ‘kijkers’, maarer was veel gerichte belangstelling voor dehagelnetten en de regenkappen. Veel on-dernemers overwegen serieus hier in te in-vesteren. Concrete orders zijn vandaag nietgeplaatst. Maar daar hadden we ook nietop gerekend. Een systeem verkopen bete-kent maatwerk leveren. En daarvoor moetje rustig met de teler om de tafel gaan zit-ten. We hebben in ieder geval al diverse af-spraken kunnen maken. Maar wel pas na depluk.”
Een rondgang over het bedrijf van Hermens voerde onder meer langs de hagelnetsystemen.
Foto’s: Ank van Lier
10
Frui
ttee
lt 4
0, 8
okt
ober
201
0, J
aarg
ang
100
Niet stoppen in de bocht, meetrek-ken aan de bakken om de kop-boom te sparen en rij vooral niet
met een driekwartvolle trein een nieuwe rijin’. Dit zijn veelgehoorde kreten tijdens de-ze pluk. Onder de natte omstandighedenvan dit jaar zijn aangepaste werkwijzennoodzakelijk.De meeste telers laten hun plukkers steedsachter in het perceelbeginnen.Zo ook Berend Janvan Westreenen inEchteld: “De legepluktreinen moeteneerst door het per-ceel naar achterenrijden, zodat deplukkers daar kun-nen starten. Ze moe-ten zoveel mogelijkmet volle pluktreinenvooraan eindigen. Zoprobeer ik de padenwat te ontzien. Datgaat goed voor deeerste en de tweedepluk door een per-ceel, maar bij de der-de pluk komen tochde problemen. Wemoesten de pluktrei-nen noodgedwongen steeds korter maken”,aldus de Betuwse teler.
HoesjeOp het bedrijf vanKlaas van Ossenbrug-gen in Ingen speelt demodder ook parten.“We hebben al eenkeer goed vastgeze-ten, alles af moetenpikken en toen detreintjes er een vooreen uit moeten rijden.We plukken nu nogmaar met drie treintjesachter de trekker.”Vooral de kopeinden
die in de schaduwkant van de windhagenliggen zijn de grote probleemveroorzakers.
Komende de winter heeft de teler er dusweer een arbeidshandeling bij. “Straks zijnwe een aardige tijd bezig om de boel gelijkte maken. We zijn de laatste jaren wel ver-wend geweest,” zo beaamt Van Ossenbrug-gen, “toen liep het vanzelf.”Van meer bedrijven komt de melding vanvastzittende tractoren. Een nieuwe bocht inde rij kan nog zo mooi gepland zijn, vaakglijdt de tractor gewoon rechtdoor. De treintjes verraden precies hun rijroutevan de boomgaard naar huis vanwege demoddersporen. Veel telers rijden dan ookrond met een plastic hoes over de eerstevoorraadbak van het treintje om zo de erg-ste modderkluiten buiten de bak te hou-den.
Oogst
Modderen om de oogst binnen te krijgen
Caroline van Assche Marijke van Schaikvakredacteuren [email protected]@nfofruit.nl
‘Niet stoppen in de bocht’
De hardfruitoogst van 2010 gaat de boeken in als een zeer nat oogst-
jaar. Op veel kopakkers is geen sprietje gras meer te bekennen en ligt
de modder vaak opgekruld tegen de windhagen aan. Het fruit is na
het transport naar huis vaak vergezeld van klompen modder.
‘
Aanmodderen en glibberen. Foto: Caroline van Assche, NFO
Vooral langs de schaduwkant bij de windha-
gen is het nat.
Foto: Marijke van Schaik, NFO
11
Fruitteelt 40, 8 oktober 2010, Jaargang 100
De plukprestatie ligt dit jaar een stuk lagerdan voorgaande jaren. Plukkers moetenmeestal verder lopen en plukken met eenregenpak aan, werkt nu eenmaal belemme-rend. De kwaliteit van de regenpakken werd ditjaar goed op de proef gesteld. De mouwendie bij de polsen niet strak aansluiten zor-gen veelal voor natte armen tot aan deschouders. Inventieve vinding, zoals dezein de praktijk gespot werden, waren deplastic zakjes om de armen of polselastie-ken om het uiteinde van de mouwen.Het is opmerkelijk dat doorgaans een heelnatte dag wordt opgevolgd door een mooieherfstdag waarbij het regenpak weer even
uit kan. Die enkele dagen goed weer isechter te weinig om de boomgaardente doen opdrogen.
KNMIMeetgegevens van het KNMI laten ziendat het in september koel en nat is ge-weest. Gemiddeld viel er zo’n 90 mmneerslag over het hele land, tegen 74mm normaal. De meeste neerslag vielin het midden van Noord-Holland en inhet uiterste noorden van Groningen.Het droogst was het in Zuid-Limburg.De problemen in de boomgaarden ko-
men echter al voort uit de stortbuien vanaugustus. Toen is de grond zodanig verza-digd geraakt, dat elke mm die daarna nogviel er één te veel was.Met 13,6 ˚C komt de gemiddelde maand-temperatuur in De Bilt iets onder het lang-jarig gemiddelde van 14,3 ˚C te liggen. InDe Bilt werden zes warme dagen geregi-streerd (maximumtemperatuur 20 ˚C of ho-ger) tegen 10 ˚C normaal. De temperatuurkwam nergens boven de 25 ˚C uit.
Een knooppunt in de boomgaard.
Foto: Caroline van Assche, NFO
Tussen de buien door kan het regenpak weer even uit. Foto: Marijke van Schaik, NFO
Plastic zakjes om de armen om indruipen te voorkomen. Foto: Caroline van Assche, NFO
Foto: Henk Nooteboom
12
Frui
ttee
lt 4
0, 8
okt
ober
201
0, J
aarg
ang
100
HET W
OO
RD IS A
AN
Lezerspagina
Het is eind augustus,
vlak voor de pluk. Als
Koelhuis Dronten kre-
gen we een uitnodi-
ging van de familie
Vereecken te Dronten om aanwezig te
zijn bij de feestelijke opening van de uit-
breiding van het schilbedrijf.
Met mijn collega rijd ik in onze bedrijfs-
bus (een beetje reclame voor ons koelbe-
drijf moet kunnen) van Kraggenburg naar
de andere polder.
We worden hartelijk welkom geheten
door een volgens mij trotse Vereecken se-
nior. Het is druk. Na een kopje koffie en
stuk appelgebak verzorgt door de cate-
ring (uit de Noordoostpolder) gaan we
met z’n allen naar buiten. Een van de
zoons houdt een korte toespraak en ver-
telt hoe z’n vader ooit begonnen is op de-
ze plek. Daarna verricht de commissaris
van de koningin de openingsceremonie
(mooi baantje heeft die man).
Tijdens de bezichtiging van het bedrijf
raak ik aan de praat met een oud-fruitte-
ler. Op alle feesten en beurzen kom je hem
tegen. Ik denk niet dat er veel telers zijn
die hem niet kennen. Komend van het ou-
de land is hij begonnen in Kraggenburg.
“Hoe is het met je ouders?” Zonder ant-
woord af te wachten vervolgt hij: “Jon-
gen, ik weet nog goed dat ik na m'n selec-
tie voor de Noordoostpolder een
plantplan moest indienen. Iedereen plant-
te 4x2. Ik diende een plan in van 3,25 x 1.
Ik zal het nooit vergeten”, vervolgt hij. De
heer Van Oosten keurde mijn plan af.
Weet je wat ik zei?
‘Ik plant zoals ik wil en we zullen wel eens
zien wie ze er weer uittrekt!’ Harrie, ik
weet het nog goed, in die tijd deden de
Conference 14 cent en de Golden 90 cent.
Ik zal het nooit vergeten.”
Met plezier luister ik naar zijn verhalen.
Hij vertelt me ook nog dat hij de volgende
dag met zijn zoons het 50-jarig bestaan
van zijn ooit in de NOP begonnen bedrijf
hoopt te vieren. Het is toch mooi om te
zien hoe de bedrijven van deze pioniers
zijn voortgezet door hun zoons en uitge-
groeid tot wat ze nu zijn.
Vanaf deze plek: families Vereecken en
Verbeek, gefeliciteerd!
Harrie Veldhuis
fruitteler in Kraggenburg
‘Ik weet het nog goed, ik zal het nooit vergeten’
Ingezonden
The GreeneryIn Fruitteelt nr. 36 stond een
column van Greenery-directeur
J. van Kammen over het onder-
zoek van Berenschot. Dat on-
derzoek bevestigde dat The
Greenery op de goede weg zat
met zijn activiteiten en dat de
telers de ‘problemen’ veroorza-
ken. Van Kammen wilde niet
arrogant overkomen, maar hij
klonk in de column zeer arro-
gant.
The Greenery heeft sinds zijn
oprichting de telers misleid en
is nooit zijn afspraken nageko-
men. Kleine telers en handela-
ren konden vertrekken, ge-
maakte prijzen worden niet
openbaar gemaakt en de GMO-
subsidie ketent telers aan The
Greenery. Geen vrijheid, maar
telers in hokjes plaatsen om er
zoveel mogelijk greep op te
houden (verdeel- en heerspoli-
tiek). Veiling- en handelstak on-
der één dak, kan dat wel? Vol-
gens het NMa-rapport gaat een
derde van de prijs naar de te-
lers, een derde naar de super-
markt en een derde naar de
tussenhandel. Als The Greenery
beweert dat het rechtstreeks
aan de supermarkten levert,
blijft dan die een derde van de
prijs bij het eigen handelshuis
hangen? Berenschot moest uit-
zoeken of er een beter ver-
koopsysteem mogelijk was,
maar helaas zijn deze plannen
alweer verzand door tegenwer-
king van The Greenery. TVC en
telersverenigingen, zoals Pro-
mesis, drongen aan op prijsin-
formatie die The Greenery ge-
heim houdt. Nu krijgen we
fruitprijzen via het Duitse AMI,
dat is toch absurd!
The Greenery smeet met geld
door te dure handelsbedrijven
op te kopen, waarvan een deel
alweer weg is. Gebouwen te
verkopen en nieuwe te bou-
wen. Een komen en gaan van
directeuren met gouden hand-
drukken. Zo kan ik nog wel
even door gaan. Mijnheer Van
Kammen, wanneer begint u
met eerlijkheid en openheid in
het belang van de telers?!
Piet van Diepen
fruitteler in Westwoud
ULO-bewaring en DCAVan Amerongen wil reageren
op het artikel Bewaarseizoen
wordt zwaar voor Elstar, in
Fruitteelt 37/38. Met DCA
wordt het Harvestwatchsysteem
bedoeld, dat zuurstofcondities
stuurt op basis van chlorofyl-
fluorescentiemetingen. Dit sys-
teem kent risico’s omdat condi-
ties gestuurd worden op slechts
enkele appels. Daarbij; chloro-
fylfluorescentie wordt gemeten
in de schil waar fermentatie als
laatste optreedt. Er is geen we-
tenschappelijk bewijs voor de
directe relatie tussen chlorofyl-
fluorescentie en het energieme-
tabolisme van de vrucht. Het
systeem ervaart daardoor in
toenemende mate kritiek. On-
gelukken zijn moeilijk verifieer-
baar omdat betrokkenen er
niet over praten. Harvestwatch
wordt in Nederland niet of nau-
welijks aangetroffen.
ULO-bewaring is niet ‘eenvou-
diger’ dan DCA-bewaring. Het
enige verschil is het flexibel
toepassen van bewaarcondities
bij DCA, zoals al jaren van toe-
passing is op perenbewaring.
Er is geen technisch verschil
tussen DCA- en ULO-bewaarap-
paratuur, maar DCA brengt wel
hogere kosten met zich mee
doordat CO2-scrubbers en N2-
generatoren wel degelijk
zwaarder gedimensioneerd
moeten worden onder zeer la-
ge zuurstofconcentraties! Het
risico van DCA-bewaring is logi-
scherwijs ook groter (dichter bij
de fermentatiegrens).
Alleen FBR heeft risico’s met
het DCS goed ondervangen.
DCS wordt niet gestuurd op
ethyleenvorming zoals vermeld
in het artikel, maar op alcohol-
concentratie (ethanol) in het
vruchtvlees. DCS faciliteert be-
waring onder lagere zuurstof-
concentraties met een betere
hardheid en kleurverloop, met
name tijdens de nabewaring.
Een nuchtere blik en advies op
basis van feiten liggen aan de
basis van succes. Van Ameron-
gen adviseert telers en bewaar-
ders het advies van Nederland-
se wetenschappelijke instituten
te volgen en risico’s te vermij-
den.
Rob Veltman
HET WOORD IS AAN
13
Fruitteelt 40, 8 oktober 2010, Jaargang 100
In 2002 werd duidelijk dat uitval bij bes-senstruiken niet alleen door aantastingvan de bessenglasvlinder tot stand
komt, maar dat de schimmel Eutypa lata ditmede veroorzaakt. Speerpunten bij het on-derzoek van PPO zijn: inzicht krijgen in delevenscyclus van Eutypa bij rode bes en demanier waarop de schimmel infecteert.Daarnaast zijn de mogelijkheden onder-zocht op welke manier de bestrijding vande schimmel kan plaatsvinden. Uit het on-derzoek, onder leiding van onderzoekerMarcel Wenneker, bleek dat er bij rode besverschillen in gevoeligheid bestaan. Zo zijnJonkheer van Tets, Junifer en Rolan erg ge-voelig voor Eutypa-aantasting. Bij Rovadaen Roodneus is dit minder het geval. Ech-ter, niet alleen bij rode bes veroorzaakt Eu-typa schade, bij kruisbessen kan de schadenog veel desastreuzer zijn. Dit komt medeomdat bij kruisbessen geen nieuwe scheu-ten opgekweekt worden. Het opkwekenvan nieuwe scheuten in combinatie metgoede sanitaire maatregelen zou aantas-ting door Eutypa late kunnen beperken,zowel bij rode- als kruisbessen.
AscosporenDe symptomen bij Eutypa zijn gemiddeldtwee tot vier jaar na de infectie zichtbaar.Uitsluitend ascosporen veroorzaken de in-fecties. Deze ascosporen vormen zich ge-durende enkele jaren na de infectie indood hout en worden bij regen uitgesto-ten. Eutypa vormt wel conidiën, maar dezekunnen niet infecteren. Met behulp van dewind kunnen ascosporen zich over zeergrote afstanden verspreiden. Dit in combi-natie met een brede reeks aan waardplan-ten zorgt voor een moeilijke bestrijdingvan de schimmel.Na de infectie vermeerdert de schimmelzich op de wond en groeit dan verder hethout in. Na verloop van enkele jaren ver-welken de geïnfecteerde planten vrij plot-seling. Dit is tegelijk het meest duidelijkesymptoom van aantasting door Eutypa.Afgestorven takken breken ter hoogte vande kanker vrij makkelijk af doordat hethout zacht en broos wordt. Tevens ligt de-ze kankerplek meestal wat ingezonken engeeft het de bast een roodbruine kleur. Ditin tegenstelling tot aantasting door debessenglasvlinder. Dan wordt het houtjuist hard en treedt eigenlijk geen verkleu-ring van de bast op. De meeste aantastingdoor Eutypa gebeurt op een hoogte van 40tot 100 cm, vaak ter hoogte van een snoei-wond. Wanneer de stam ter hoogte van de
kankerplek wordt afge-knipt, blijkt (kenmerkendvoor Eutypa) dat er een V-of wigvormige verkleuringis opgetreden. Zeker wan-neer het een beginnendeaantasting betreft, is ditbeeld herkenbaar.
Voorkomen Voorkom dat aantastingkan plaatsvinden. Hetgrootste risico van aantas-ting is de snoeiperiodevanwege de vrij grotewonden die relatief ge-makkelijk geïnfecteerd
kunnen worden. Voorkomen van aantas-ting houdt in: niet snoeien onder regen-achtige omstandigheden, of onder omstan-digheden waarbij vocht vrijkomt (smeltenvan sneeuw). De schimmel kan nog tot on-geveer twee weken na het maken van dewond infecteren. Voor een goede bestrij-ding is een goed wondafdekmiddel, (toe-passen door middel van spuiten) een ver-eiste. Ook via bladwonden kan deschimmel infecteren, maar deze zijn min-der vatbaar dan snoeiwonden. Bovendiengebeurt de meeste uitstoot van sporen indecember en januari. Tegen die tijd zijn debladwondjes al lang gesloten, maar wordter soms wel gesnoeid.
BestrijdenUit Belgisch laboratoriumonderzoek vanonderzoeker Kjell Hauke (PC Fruit) komthet vorig jaar toegelaten middel Switchnaar voren als een goede bestrijder van Eu-typa. Ook andere middelen met de werkza-me stof cyprodinil hebben een goede wer-king net als middelen op basis van dewerkzame stof tebuconazool. Andere mid-delen dan Switch, op basis van de genoem-de werkzame stoffen, zijn in Nederlandvoor bessen niet toegelaten.
Het Productschap Tuinbouw financiert dit onder-
zoek.
Onderzoek
Niet alle bessen gevoelig voor Eutypa
Geert van Gesselkennisconsulent klein- en steen-fruit van NFO en [email protected]
In Nederland is de schimmel Euty-
pa lata het meest bekend bij de
teelt van bessen, in het buiten-
land vooral in de wijnbouw. Om
meer van deze schimmel te we-
ten te komen, startte PPO in 2005
een meerjarig onderzoek. Het
blijkt dat er bij rode bes verschil-
len in gevoeligheid bestaan voor
de schimmel tussen de rassen on-
derling.Onder meer Rolan is erg gevoelig voor Eutypa-aantasting.
Foto: NFO
14
Frui
ttee
lt 4
0, 8
okt
ober
201
0, J
aarg
ang
100
Acties niet zomaar inte vullen
Zoals gebruikelijk in deze tijd
van het jaar voeren supermark-
ten veel acties met appels. Deze
week nemen met name C1000
en Deen het stokje over van Al-
bert Heijn en Boni voor wat be-
treft scherpe aanbiedingen.
Maar gemiddeld zijn de aanbie-
dingen niet meer zo goedkoop,
voor minder dan een euro zijn
weinig appels te krijgen, zo
blijkt uit het overzicht van het
Productschap Tuinbouw van de
landelijke acties. Maar dat zegt
niet alles; individuele super-
marktondernemers en AGF-spe-
cialisten gunnen soms hun mar-
ge aan de consument om die
met lagere prijzen voor zich te
winnen. Daarbij worden ook de
nieuwe rassen betrokken.
Het blijkt ook niet altijd een-
voudig om scherpe acties in te
vullen. Zoals het AMI al schets-
te, zijn die bijna op de kalen-
der gepland omdat aan het
einde van de oogst de prijzen
in het verleden het laagst wa-
ren. Maar nu de tweede pluk
Elstar grotendeels in de kist zit,
is iedereen zich bewust van het
krappe aanbod en de mogelij-
ke ontwikkelingen in de prijs-
vorming. En als de kilo’s tegen-
vallen, is dat ook nodig om het
saldo per hectare overeind te
houden.
Hoe dan ook, het leidt soms tot
die situaties dat de celdeuren
van een eerste pluk alweer
open gaan terwijl de tweede
pluk elders nog niet op regime
is. Elstar is overigens niet het
enige ras waarvan cellen zo
kort op regime hebben ge-
staan. In Zuid-Europa wordt
ook Gala al uit ULO-cellen aan-
geleverd. Maar ook daarbij met
de verwachting van hogere
prijzen in het achterhoofd.
Nog minder appelsDe positieve verwachtingen
van dit seizoen worden nog
eens versterkt door productie-
ramingen in Oost-Europa, die
steeds verder naar beneden
worden bijgesteld. Zo zou de
appelproductie in Tsjechië dit
jaar de op een na laagste zijn
van de afgelopen vijftien jaar.
Alleen na het nachtvorstjaar
van 2007 viel de productie met
113 miljoen kilo lager uit dan
de raming van 118 miljoen kilo
dit jaar. Ook in Polen is de ap-
pelproductie met 80 miljoen ki-
lo naar beneden bijgesteld nu
de oogst bijna voorbij is.
Levendig prijsbeeldIn Duitsland lopen de consu-
mentenprijzen van appel sterk
uiteen, zo blijkt uit het nieuwe
‘marktbeeld appel’ van het PT.
In de overgang van de oude
naar de nieuwe Jonagold zijn
de prijzen van dit ras in sep-
tember flink gestegen, maar
daarna ook weer afgenomen.
In combinatie met de aanbie-
dingen van diverse ketens le-
vert dat soms opmerkelijke si-
tuaties op. Bijvoorbeeld dat de
discounters duurder zijn dan de
full service supermarkten. Of
dat deze weer onder de prijzen
door gaan die bij de discoun-
ters gebruikelijk zijn. Een ver-
gelijkbaar beeld was de afgelo-
pen weken ook in Nederland te
zien, waar de consumentenprijs
van Elstar in de supermarkt va-
rieerden van e 2,50 tot e 0,75
per kilo.
Houtig kleinfruit vlotafgezet
De eerste bramen uit Mexico
worden niet eerder dan vol-
Marktzicht
Het marktbeeld bevestigt niet de verwachte opleving
Tabel. Fruitaanbiedingen in supermarkten, week 40
Product Normale Actieprijs Supermarkt Inhoud Actieprijs prijs per kilo
Appel* 0,89 C1000 1000 gr, los 0,89Appel* 1,99 1,49 Coöp 1000 gr, los 1,49Appel* 1,49 0,74 Deen 1000 gr, los 0,74Granny Smith 1,00 Nettorama 1000 gr, los 1,00Elstar 1,19 Dekamarkt 1500 gr, los 0,79Jonagold 1,79 1,49 Jan Linders 1500 gr, los 0,99Elstar 0,99 Spar 1000 gr, los 0,99Hollandse peren 0,99 Hoogvliet 1000 gr, los 0,99Conference 1,25 Jumbo 1000 gr, los 1,25Hollandse peren 0,99 Hoogvliet 1000 gr, los 0,99 *Diverse soorten Bron: Productschap Tuinbouw
Nieuw doosje voor kleinfruitHet nieuwe doosje voor het houtig kleinfruit van Koninklijke
Fruitmasters is op de eerste plaats uitgebracht voor rode bessen
uit de bewaring. Het doosje zelf omvat geen aanduiding van de
fruitsoort, maar dat spreekt in het open doosje voor zich. Overi-
gens staan alle gegevens, inclusief de fruitsoort, wel op de
stemplaats van de distributiedoos vermeld.
Het doosje is bestemd voor de klasse balance select, dat tussen
de prestige en gewone balance in zit. Het gaat om bessen, bra-
men en frambozen met net wat minder uitstraling dan de pres-
tige kwaliteit. Maar de inwendige kwaliteit en daarmee de
houdbaarheid zijn vergelijkbaar, licht een woordvoerder
toe.
Vooral in de loop van het bewaarseizoen voldoen
veel rode bessen aan deze criteria. Met na-
me bepaalde afnemers in de horeca en
de catering zijn er in geïnteresseerd.
Supermarkten willen graag klein-
fruit in gesloten verpakkingen.
Foto: Koninklijke Fruitmasters.
BiologischVoedsel met een biologisch
en/of een fair trade keur-
merk mag meer kosten,
vindt 40 procent van de con-
sumenten. Dat blijkt uit on-
derzoek van ING. Maar het
mag ook niet veel meer kos-
ten, zo blijkt. Voor brood en
vlees is 6 tot 8 procent een
acceptabele meerprijs. Kof-
fie en groenten zouden
niets meer mogen kosten.
15
Fruitteelt 40, 8 oktober 2010, Jaargang 100
gende week verwacht. Tot die
tijd beperkt het volume zich
tot Nederlandse bramen die nu
grotendeels uit de beschermde
teelt of een verlate container-
teelt komt. Dankzij het beperk-
te volume verloopt de afzet re-
delijk vlot, waarbij de bramen
zowel voor de binnenlandse
markt als voor de export naar
bijvoorbeeld Rusland weg
gaan. Ook de beste frambozen
vinden hun weg naar verre be-
stemmingen. Deze frambozen
komen doorgaans uit kasteel-
ten die net in productie ko-
men. Hiervan is de kwaliteit
net wat beter dan van herfst-
frambozen van buiten.
De afzet van rode bes verloopt
zeer stabiel. Zo aan het begin
van het bewaarseizoen is het
aanbod bij wijze van spreken
tot op de tros af te stemmen
op de vraag. De bessen gaan
zowel naar de binnenlandse su-
permarkten als naar het bui-
tenland zoals Frankrijk en
Duitsland. Het Duitse AMI
spreekt deze week nog van een
goede mate van zelfvoorzie-
ning op de thuismarkt. Maar
exporteurs verwachten dat na
volgende week de vraag uit
Duitsland aantrekt. Het be-
waren van rode bes heeft
daar nog niet zo’n vlucht
genomen als in Nederland.
Naar verwacht neemt de
vraag medio november ver-
der toe als de feestdagen
naderbij komen.
Lauwe zomerHet marktbeeld bevestigt
nog eens dat de afgelopen
zomermaanden niet de ver-
wachte of gehoopte ople-
ving van de appelexport
hebben gebracht. Tot en
met mei lag de export nog
boven de uitvoer van de-
zelfde maanden in 2009.
Maar net als in juni bleef
die ook in juli eronder. Ook
de verdeling van de export per
land en per ras veranderde
niet. Duitsland en Rusland na-
men minder af. Minder export
van Jonagold en Jonagored
lijkt dan ook een logisch ge-
volg. Maar de export van Elstar,
die veel aan Duitsland wordt
verkocht, was juist groter. Wel-
licht door de toegenomen ex-
port van appels naar Frankrijk,
Zweden en het Verenigd Ko-
ninkrijk.
Meer margemixSinds deze week brengt Hagé
International de Amerikaanse
appel Honeycrunch op de
markt in Nederland en België.
Dit bedrijf, dat gelieerd is aan
The Greenery, kreeg de exclu-
sieve distributie van deze appel
in deze landen, meldt AGF-
news. Net als onder meer Jazz
wordt die gepositioneerd als
premiumappel. Honeycrunch
zou bij uitstek geschikt zijn om
de ‘margemix’ van appels bij de
afnemers te verbeteren, zo laat
Hagé weten.
De appels die hier worden aan-
geboden, zijn geteeld door te-
lers van de Pomanjou Group in
de Franse Loirestreek. Ze wor-
den doorgaans per vier of zes
stuks op schaaltjes verpakt. Zes
stuks komen overeen met een
kilo; volgens de verkopers van
Hagé de gemiddelde hoeveel-
heid die een consument aan
appels koopt.
Anton Oostveen
freelance journalist
Dankzij het beperkte volume verloopt de afzet redelijk vlot
Funfruit exclusiefbij PlusHet Disney Funfruit van Ko-
ninklijke Fruitmasters wordt
nu exclusief verkocht bij
Plus supermarkten. Daar-
voor is een speciale display
ontworpen, waar dit fun-
fruit in wordt gepresen-
teerd. Het aantal producten
dat onder dit concept wordt
verkocht, is teruggebracht
tot vier. Dat zijn appels, pe-
ren, mandarijnen en kiwi’s.
Bij de appels en peren gaat
het om de kleinere maten
van diverse rassen. Het con-
cept is immers gericht op
kinderen. Stripfiguren als
Mickey Mouse en Donald
Duck promoten het fruit
van dit concept. De verkoop
van het Disney Funfruit
wordt ondersteund met di-
verse spaaracties. Zo is het
nu weer mogelijk te sparen
voor de 26 alfabetmagnee-
tjes. Het feit dat Disney Fun-
fruit exclusief bij Plus ver-
krijgbaar is betekent
overigens niet dat Plus ook
alleen fruit van Koninklijke
Fruitmasters verkoopt, licht
een woordvoerder toe.
Braam in de herfst. De eerste bramen uit Mexico worden niet eerder dan
volgende week verwacht. Foto: Marijke van Schaik, NFO
In de overgang van de oude naar de
nieuwe Jonagold zijn de prijzen van dit ras
in september flink gestegen, maar daarna
ook weer afgenomen.
Foto: Marijke van Schaik, NFO
De afzet van rode bes verloopt zeer sta-
biel. Foto: NFO
16
Frui
ttee
lt 4
0, 8
okt
ober
201
0, J
aarg
ang
100
TeeltBladvoedingen Volop in bloei
TeeltKoper
Op het steenfruit is het met de
natte en wisselvallige herfst
belangrijk om een goede basis-
bestrijding uit te voeren tegen
mogelijke aantasting van bac-
terieziekten zoals Pseudomo-
nas. Daarom is het zeker op
jonge bomen belangrijk om nu
bladvoedingen met koperbe-
vattende middelen te spuiten.
Doe dit vóór dat de bladval op
gang komt. Dit middel werkt
immers alleen preventief en
moet dus de bacteriedruk ver-
lagen en met herverdeling op
de wonden komen die ont-
staan na de bladval.
Vaste plukploegWanneer het afronden van de
pluk nadert, is het afwachten
of er continu doorgeplukt kan
worden. Telers zijn dan toch
vooral afhankelijk van de mate
van roodverkleuring van de ap-
pels. Soms is het beter de oogst
enkele dagen stil te leggen en
te wachten op de kleuring. In
die tussentijd kunt u voor de
vaste plukploeg ander werk
zoeken. Een aantal mogelijk-
heden zijn:
Perenbomen afdekken. Aan-
scheppen van grond bij jon-
ge perenbomen. Vooral in
het eerste en tweede jaar is
het meestal beter om deze
nu met lokale grond aan te
vullen tot de veredeling af-
gedekt is. Na het planten
zakt de grond nog wat na en
is de planthoogte niet iedere
keer even uniform. In het
voorjaar kan deze grond dan
weer weggehaald worden
tot de verdeling net weer vrij
is.
Percelen rooien. Bij het rooi-
en van percelen kunnen
plukkers helpen bij het weg-
halen van draden, bandjes,
klemmen of stebofixen. Ook
kunnen ze de bomen kapot
knippen en in de rijbaan
trekken zodat ze versnipperd
kunnen worden.
Vroege snoeironde. Geregeld
is duidelijk dat er bij bijna al-
le bomen een tak wegge-
snoeid kan worden. De on-
derste of juist één zware tak
uit het frame of een zware
tak uit de kop. Dit werk kun-
nen plukkers goed doen als
het met de pluk even rustig
is. Let er dit jaar wel op of
het lukt het hout te versnip-
peren en of het - gezien de
mogelijke kankerdruk - ver-
standig is om dit nu te doen.
Beperk de snoei in ieder ge-
val tot één of hooguit enkele
ingrepen per boom.
Aanbinden. Op verschillende
jonge percelen moet vaak
nog een bandje bijgeplaatst
worden om de bomen goed
recht aan de ondersteuning
te houden. Het goed vastzet-
ten van een boom is essenti-
eel bij de opkweek van een
spil. Besteed daar dan ook
het nodige werk aan. Het
moet toch een keer gebeu-
ren voordat de koppen gaan
dragen en bij een vroege
sneeuwbelasting in de winter
kunnen de koppen van niet
vastgebonden bomen zo-
maar uitbreken.
JonagoldBij Jonagold is het afwachten
of de roodverkleuring voortva-
rend verloopt of dat de vruch-
ten eerder geel en vettig wor-
den. Vooral bij oudere percelen
met moeilijker kleurende mu-
tanten is het afwachten. Tot
ongeveer half oktober is het
dikwijls zinvol te wachten op
extra roodverkleuring. Het
doorplukken op kleur heeft
dan een meerwaarde voor de
appels die nog blijven hangen.
De geplukte partij blijft er ook
uniformer bij en is beter te be-
waren en te sorteren. Wat na
half oktober nog blijft hangen,
wordt eerder geler en vettig
dan dat het nog aan roodver-
kleuring wint. Helaas zijn dat
in veel gevallen de Jonagold
die de komende maanden in
de winkelschappen de naam
Jonagold dragen, maar die
naam niet waardig zijn. Met de
huidige marktomstandigheden
zijn er betere mogelijkheden
een goede bestemming voor
dit fruit te vinden.
PaarsBij jonge bomen en bij onre-
gelmatige dracht kan de kleu-
ring erg uiteenlopen. Een aan-
tal vruchten loopt de kans om
na de vroege roodverkleuring
door te kleuren naar paars.
Een kleur die door de meesten
niet als mooi wordt ervaren.
Bij de Jonagold-mutanten is
dit bekend van Red Jonaprin-
ce, maar ook van Jonagored,
Dacosta en Navajo. Van de
nieuwe rassen is het vooral bij
jonge Junami opletten dat er
geen paarse vruchten ont-
staan. Pluk tijdig deze vruch-
ten er tussen uit.
Spoor repareren Hopelijk kan de oogst van de
laatste appels met wat stabie-
ler droger weer afgerond wor-
den. Voor de sporen die gere-
den zijn maakt het vaak niet
veel meer uit, daar valt op dit
moment nog niet veel aan te
doen. Zoals vorige keer al is
aangegeven is het belangrijk
om oppervlakkig het water
weg te laten stromen door
greppels te graven of door
naast het spoor, dus onder de
bomen, een gat te graven waar
het water weg kan zakken.
Materiaal bijbrengen is in de
Pruim door Pseudonomas aangetast. Foto: NFO
BladvoedingenVolop in bloeiWerkwijzer
17
Fruitteelt 40, 8 oktober 2010, Jaargang 100Bewaring
Na de oogst
Na de plukGewasbescherming
Bespuitingen
meeste gevallen beter dan (te
zijner tijd) een grondbewer-
king uitvoeren. U maakt dan
immers doorgaans ook de vas-
te bodem van het spoor weer
open. Daarmee haalt u de
draagkracht van de grond
weer weg en kunt u opnieuw
beginnen. Als het water weg is,
kunt u onder wat betere om-
standigheden, gaan repareren.
Als de grond weer wat berijd-
baar is, kunt u eventueel met
een vaste tand door het spoor
trekken om deze dichte bodem
open te breken en weer door-
latend te maken. Doe dit pas
onder goede omstandigheden
anders maakt u meer kapot
dan dat u goed doet
Het werken met gebroken puin
op natte plekken in het perceel
heeft niet ieders voorkeur. Een
andere mogelijkheid is om op
kapotgereden plaatsen gezeef-
de, grove houtstukken van de
compostering te gebruiken. Er
kunnen wel wat keien en
steentjes tussenzitten, maar
dat is aanmerkelijk minder dan
bij gebroken puin.
In een bestaande aanplant
blijft het moeilijk om weer een
goede, nieuwe grasmat te krij-
gen. Het verlies aan licht voor
de grasmat is door de (steeds
hogere) fruitbomen aanzien-
lijk.
Op de kopakkers en op cruciale
wendplaatsen bij laad- en los-
plaatsen is het een keuze om
te investeren in een verhar-
ding. De omstandigheden van
nu geven wel feilloos aan op
welke plaatsen deze verhar-
ding eventueel uitgevoerd
moet worden.
Teelt engewasbescherming
Kijk voor de laatste keer nog
eens kritisch naar het teelttech-
nische resultaat van het per-
ceel. Het wortelsnoeien kan,
soms plaatselijk, een te sterk
effect gehad hebben op de
maat en de hardheid van de
vruchten. Andersom kunnen er
stukken zijn waar de groei te
sterk is geweest en waar er
juist gewortelsnoeid had moe-
ten worden of waar Regalis
had kunnen helpen.
Voor de gewasbescherming
zijn natuurlijk ook een aantal
dingen nu aan de orde om vast
te leggen. Spint- en roestmijt-
aantasting in de appels, en dan
met name in Elstar, geven een
slechtere kleuring en een typi-
sche verruwing. Oplettende
plukkers signaleren komma- en
oestervormige schildluis, zaag-
wespen en appelbloesemkever.
Allemaal zaken die volgend
jaar aanzetten tot gerichte be-
strijding per perceel.
Tonnie van Kessel
AgroBuren/Van Wesemael Groep
Gewasbe-scherming
Grootfruit
PissebeddenDe laatste jaren veroorzaken
pissebedden wat vruchtschade
bij appel. De schade is aan het
begin van de plukperiode nog
gering, maar neemt gedurende
de pluk toe. Over het alge-
meen is de schade groter bij
‘natte’ percelen en een natte
herfst zoals nu. Pissebedden
veroorzaken kleine gaatjes van
enkele mm’s doorsnede in de
vruchten. Vaak zijn in de steel-
holte de pissebedden te vinden
met daarbij de zwarte uitwerp-
selen.
Als schade van betekenis voor-
komt, kan het zinvol zijn een
bespuiting uit te voeren met
een CNI + uitvloeier. De wer-
king van deze middelen is re-
delijk, maar niet volledig. Het
veiligheidstermijn van deze
middelen is veertien dagen.
BloedluisBloedluis komt nagenoeg niet
voor. Is dit wel het geval dan
moet afgewogen worden of
bestrijding nog zinvol is. De re-
sultaten van bespuitingen in
oktober vallen meestal erg te-
gen. Als de aantasting beperkt
is, kunt u beter tot volgend
jaar wachten. Alleen in situa-
ties met veel aantasting is het
zinvol om op een zonnige dag
met vrij hoge temperaturen te
spuiten met Pirimor of Teppeki.
Voeg aan beide uitvloeier toe,
gebruik minstens 800 liter wa-
ter per ha en zorg ervoor dat
de onderkant van de takken
wordt geraakt. Vooral het laat-
ste is essentieel.
SpatschurftIn sommige percelen waar dit
voorjaar schurftaantasting is
ontstaan, is al spatschurft zicht-
baar. De laatste weken is regel-
matig tegen vruchtrot en spat-
schurft gespoten, maar door de
vele regen is veel middel afge-
spoeld waardoor toch infectie
voorkomt. Als er nu al volop
spatschurft is, is het beter deze
partijen niet of heel kort te be-
waren. Komende tijd kan bij
regen, maar ook bij vochtige
nachten, nog infectie ontstaan.
Gevaarlijk zijn de percelen El-
star met Golden Delicious als
bestuiver. Deze Golden Delici-
ous worden meestal vrij laat
geplukt. Vergeet niet om ze
nog een keer te spuiten als de
Elstar er af is.
PerenpokziekteDe bestrijding van perenpok-
ziekte in het voorjaar lukt niet
altijd goed. Bespuitingen na de
pluk hebben vorig jaar vrij
goed gewerkt. Waar aan de la-
te kant - eind oktober - is ge-
spoten, was het resultaat min-
der. Door direct na de pluk te
spuiten met een maximale do-
sering zwavel, kunt u een goe-
de basis leggen voor volgend
jaar.
Jan van Mourik
Centrale Adviesdienst Fruitteelt
Klein- en steenfruit
Kopervoeding pruimen kers
Tegen de tijd dat het blad valt,
maar ook tijdens de bladval,
dient u enkele bespuiting met
een kopermeststof uitgevoerd
te worden. Vaak is dit een peri-
ode waarin nogal eens wat ko-
pertekort wil optreden. Behal-
ve voeding heeft koper een
behoorlijke bacteriedodende
(neven)werking. Dat is zeker
bij pruimenbomen gewenst,
onder andere voor het tegen-
gaan van bacteriekanker ofte-
De laatste weken is regelmatig tegen vruchtrot en spatschurft gespoten,
maar door de vele regen is veel middel afgespoeld waardoor toch infectie
voorkomt. Foto: NFO
18
Frui
ttee
lt 4
0, 8
okt
ober
201
0, J
aarg
ang
100
Te Koop gevraagd:
Oude houten fruitkisten
Tel. 0187 - 641661
Mob. 06 - 51420044
Advies-bureau-LJ de Lang
Zoekt u begeleiding bijULO en DCS bewaring?Veiligheid bij werken metlage zuurstof
Bel vrijblijvend voor informatie
Tel 0348 - 445153Fax 0847 - 325670Mob. 06 - 33718860Email [email protected]
nfoagendaKennisdag 2010
Vrijdag 26 novemberNFO, PPO Fruit en ProductschapTuinbouw presenteren hun Kennis-dag dit jaar in het Hotel Congres-centrum 'Hof van Wageningen'.Het programma met de sprekerswordt in een later stadium bekendgemaakt. Aanvang: 9.00 uur.
‘Appel, nee peer, appel, peer’Enkele weken geleden was een appel nog een peer, en anders-
om, voor de bijna twee jaar oude Jakira, maar die vergissing
maakt ze nu niet meer. Sinds de pluk vindt ze het heel bijzonder
om de boomgaard in te gaan. Bovenop de pluktrein staan om
alles te kunnen overzien, aandacht krijgen van de plukkers, ge-
zellig met ze babbelen en tussen de bedrijven door leert ze nog
een aardig woordje Pools bij de Poolse medewerkers. Dat levert
de plukkers iedere ochtend een hartelijk ‘Dzien Dobry’ van haar
op. Maar het meest spannend is toch wel met de tractor ‘rijden’.
Die vraag herhaalt zich dan ook vele malen op een dag.
Fruittelers Jakko en Patricia Flikweert wonen met hun dochter
in Aardenburg, West-Zeeuws Vlaanderen in het midden van hun
boomgaard met appels en peren.
Foto’s: Patricia Flikweert
wel Pseudomonas. De ionen
waarin de koper uiteenvalt
zorgen voor deze bacteriedo-
dende werking. Verder zorgt
koper voor het afdekken van
de bladwondjes. Pas gaan spui-
ten als het eerste blad van na-
ture begint te vallen omdat
koper de bladval versterkt.
Van koper zijn er diverse vari-
anten op de markt. Twee
gangbare vormen van koper
zijn de oxychloride en de hy-
droxide. Zo is koper oxychlori-
de in poedervorm verkrijgbaar
onder de naam Frutogard. Ook
is er een oxychloride beschik-
baar in vloeibare vorm, onder
andere onder de naam Head-
land koper. Naast de vorm oxy-
chloride is er ook nog de vorm
hydroxide, die onder meer ver-
krijgbaar is in vloeibare vorm
onder de naam Plonuran. Ko-
per in hydroxide vorm bedekt
gemiddeld wat beter dan een
oxychloride, maar werkt wat
minder lang.
Naast deze twee vormen
kwam vorig jaar een Tri-basic
koper onder de naam Cu-Forte
op de markt. Tri-basic is een
kopersulfaat met een werking
die ligt tussen oxychloride en
hydroxide.
Gebruik voor een goede wer-
king 5 kg/liter per ha van de
koper in oxychloride vorm. Valt
de keuze op de hydroxide dan
bedraagt de dosering 3-4 liter
per ha. Houdt ook bij de Tri-
basickoper een dosering aan
van 4 liter per ha.
Geert van Gessel
Centrale Adviesdienst Fruitteelt
TeeltBladvoedingen
Volop in bloei
Koper in hydroxidevorm bedekt gemid-deld wat beter daneen oxychloride
Verbetering In het artikel met Ervaringen
met DCA en SmartFresh in
Duitsland, in Fruitteelt 37/38, is
een verkeerde vermelding ge-
slopen. DCS zou direct op ethy-
leenvorming worden gestuurd,
maar dit is op basis van alcohol-
vorming.
De bron van de grafiek is Dirk
Köpke (OVR).
Fruitteelt is het verenigingsor-gaan van de Nederlandse Fruitte-lers Organisatie. Abonnementenzijn alleen te verkrijgen doorleden van de organisatie.
Opzegging:schriftelijk, minstens drie maan-den voor het einde van het ka-lenderjaar.Wijziging bedrijfsgegevens: schriftelijk.
AdresgegevensPostbus 3442700 AH ZoetermeerLouis Pasteurlaan 62719 EE ZoetermeerTelefoon: (079) 368 13 00Fax: (079) 368 13 55
E-mail NFO-secretariaat en ledenadministratie: [email protected]
E-mail redactie: [email protected] Website: www.nfofruit.nl
RedactieHerman Bus (hoofdredacteur)Caroline van AsscheMarai EbbenMarijke van Schaik
RedactiecommissieJ. Elenbaas (voorzitter)H. BalkhovenH. v. DoremaeleA. GoesG. JeukensA. OostveenM. RaveslootC. UijttewaalB.J. van Westreenen
Advertentie-acquisitieRuud van ViersenPostbus 20, 2040 AA [email protected]: (023) 571 47 45Fax: (023) 571 76 80
DrukkerijDeltaHage, Den Haag
VormgevingMirella Colauto
Uitgever en auteurs verklarendat Fruitteelt op zorgvuldigewijze en naar beste weten is sa-mengesteld en aanvaarden danook geen enkele aansprakelijk-
heid voor schade, van welkeaard ook, welke het gevolg isvan handelingen en/of beslissin-gen die gebaseerd zijn op be-doelde informatie. Gebruikersvan Fruitteelt wordt met na-druk aangeraden deze informa-tie niet geïsoleerd te gebrui-ken, maar af te gaan op hunprofessionele kennis en erva-ring. Niets uit deze uitgave magop enige wijze worden verveel-voudigd, opgeslagen in een ge-automatiseerd gegevensbe-stand, of openbaar gemaaktzonder voorafgaande schriftelij-ke toestemming van de uitge-ver.
C O L O F O N
Geheel verwijderen van boomgaarden
nu ook versnipperen met afvoer van snippers
Verklepelen, versnipperen boomgaard
Stobben frezen vanaf € 0,75 .st
Leveren en uitrijden compost en champost
Bel vrijblijvend voor informatie:
Bart Kempwww.kempschalkwijk.nl
Tel. 030 - 6012595Mob. 06 - 22548402
De specialist in fruitteelt gewasbeschermingsmachines.
Fabrikant: HSS boomgaardspuitenImporteur van: Lipco tunnelspuiten Müller onkruidspuitbomen/strokenpoetsers Campagnola pneumatische snoeischarenDealer van: Pellenc elektrische snoeischaren John Deere smalspoor tractoren
Skl. Erkend boomgaardspuit keuringsbedrijf.
Garage- & landbouwmechanisatiebedrijf H. HOL & ZN.Den Bommel 8, 4194 TZ Meteren, tel: 0345-569294, fax: 0345-569542www.hholenzoon.nl
