· Web viewTablo 2’ye bakıldığında AB ülkeleri genelinde büyükbaş hayvan tüketiminin...

70
T.C. İPEKYOLU KALKINMA AJANSI TRC1 BÖLGESİ HAYVANCILIK DURUM RAPORU GAZİANTEP 2011

Transcript of  · Web viewTablo 2’ye bakıldığında AB ülkeleri genelinde büyükbaş hayvan tüketiminin...

Page 1:  · Web viewTablo 2’ye bakıldığında AB ülkeleri genelinde büyükbaş hayvan tüketiminin giderek düştüğü gözlenmektedir. 2007 yılında 8.6 milyon ton olan büyükbaş

T.C.

İPEKYOLU KALKINMA AJANSI

TRC1 BÖLGESİ HAYVANCILIK DURUM RAPORU

GAZİANTEP 2011

İÇİNDEKİLER

Page 2:  · Web viewTablo 2’ye bakıldığında AB ülkeleri genelinde büyükbaş hayvan tüketiminin giderek düştüğü gözlenmektedir. 2007 yılında 8.6 milyon ton olan büyükbaş

1. Giriş................................................................................................................................................5

2. Hayvancılık Sektörüne Genel Bakış (Mevcut Durum)......................................................................6

3. Dünyada Hayvancılık......................................................................................................................7

4. Türkiye’de Hayvancılık..................................................................................................................12

5. TRC1 Bölgesi’nde Hayvancılık.......................................................................................................14

5.1. Gaziantep’te Hayvancılık......................................................................................................17

5.2. Adıyaman’da Hayvancılık......................................................................................................19

5.3. Kilis’te Hayvancılık................................................................................................................21

6. Türkiye’de ve TRC1 Bölgesi’nde Hayvansal Üretim ve Tüketim....................................................23

6.1. Gaziantep’te Hayvansal Üretim..........................................................................................24

6.2. Adıyaman’da Hayvansal Üretim...........................................................................................26

6.3. Kilis’te Hayvansal Üretim......................................................................................................27

7. Canlı Hayvan İthalat ve İhracatı....................................................................................................28

7.1. Büyükbaş Hayvan İthalat ve İhracatı.....................................................................................28

7.2. Kanatlı Hayvan İthalat ve İhracatı........................................................................................30

7.3. Kırmızı Etin İthalatı, İhracatı ve Pazarlaması.........................................................................32

7.4. Bölgedeki İşletmeler ve Kapasiteleri.....................................................................................33

8. Bölgedeki Yatırım Fırsatları...........................................................................................................34

9. Kırmızı Et Hayvancılığı ve Sanayisinde Yaşanan Sorunlar..............................................................36

10. GZFT (SWOT) Analizi.....................................................................................................................37

11. Bölgede Hayvancılıkta Destekleme Uygulamaları.........................................................................38

11.1. Yem Bitkileri Üretimi Destekleri.......................................................................................39

11.2. Hayvan Islahı ve Yetiştirme Desteklemeleri......................................................................39

11.3. Suni Tohumlama Desteği..................................................................................................39

11.4. Süt Desteklemeleri............................................................................................................40

11.5. Hayvancılık Teşvik Kredileri...............................................................................................40

12. Değerlendirme ve Sonuç..............................................................................................................43

İPEKYOLU KALKINMA AJANSI TRC1 BÖLGESİ HAYVANCILIK DURUM RAPORU 2

Page 3:  · Web viewTablo 2’ye bakıldığında AB ülkeleri genelinde büyükbaş hayvan tüketiminin giderek düştüğü gözlenmektedir. 2007 yılında 8.6 milyon ton olan büyükbaş

TABLOLAR

Tablo 1 Ülkelere Göre Büyükbaş Hayvan ÜRetim Miktarı (1000 Metrik Ton).........................................9

Tablo 2 Ülkelere Göre Büyükbaş Hayvan Tüketim Miktarı (1000 Metrik Ton)......................................11

Tablo 3 Türkiye'de Yılllara Göre Mevcut Hayvan Sayısı........................................................................13

Tablo 4 TRC1 Bölgesi 2010 Yılı Hayvan Mevcudu.................................................................................15

Tablo 5 Gaziantep İli Yıllara Göre Hayvan Sayısı...................................................................................17

Tablo 6 Gaziantep İl ve İlçelerindeki Büyükbaş Hayvan Mevcudu(16.11.2011)....................................18

Tablo 7 Adıyaman Merkez ve İlçelerdeki Hayvan Mevcudu (2011 Eylül)..............................................20

Tablo 8 Adıyaman İli Yıllara Göre Hayvan Mevcudu.............................................................................21

Tablo 9 Kilis İli Yıllara Göre Hayvan Sayısı (baş)....................................................................................23

Tablo 10 Gaziantep İli Yıllara Göre Hayvansal Ürün Üretim Miktarı.....................................................26

Tablo 11 Adıyaman İli Yıllara Göre Hayvansal Ürün ÜRetim Miktarı.....................................................27

Tablo 12 Kilis İli Yıllara Göre Hayvansal Ürün Miktarı...........................................................................29

Tablo 13 ABD'nin Sığır İhracatı(Baş).....................................................................................................31

Tablo 14 Türkiye'nin 2010 Yılında Yapmış Olduğu Canlı Hayvan İhtalat ve İhracatı..............................31

Tablo 15 Damızlık Civciv ve Yumurta İle Kuluçkalık Yumurta İhtalatı....................................................32

Tablo 16 Türkiye'nin Yıllara Göre Kanatlı Eti ve Sakatatı İhracatı(Ton).................................................33

Tablo 17 Gaziantep İli İşletme Tipi İstatistiği........................................................................................36

Tablo 18 TRC1 Bölgesi Mevcut Hayvan Sayısı.......................................................................................37

Tablo 19 Faiz İndirimli Kredi Uygulamaları...........................................................................................43

Tablo 20 Hayvancılık Destekleri............................................................................................................44

İPEKYOLU KALKINMA AJANSI TRC1 BÖLGESİ HAYVANCILIK DURUM RAPORU 3

Page 4:  · Web viewTablo 2’ye bakıldığında AB ülkeleri genelinde büyükbaş hayvan tüketiminin giderek düştüğü gözlenmektedir. 2007 yılında 8.6 milyon ton olan büyükbaş

ŞEKİLLER

Şekil 1- Dünya Kişi Başına Et Tüketimi....................................................................................................9

Şekil 2 TRC1 Bölgesi Büyükbaş Hayvan Dağılımı...................................................................................14

Şekil 3 TRC1 Bölgesi Küçükbaş Hayvan Dağılımı...................................................................................15

Şekil 4 TRC1 Bölgesi Kanatlı Hayvan Dağılımı.......................................................................................15

Şekil 5 Kilis Keçisi..................................................................................................................................20

İPEKYOLU KALKINMA AJANSI TRC1 BÖLGESİ HAYVANCILIK DURUM RAPORU 4

Page 5:  · Web viewTablo 2’ye bakıldığında AB ülkeleri genelinde büyükbaş hayvan tüketiminin giderek düştüğü gözlenmektedir. 2007 yılında 8.6 milyon ton olan büyükbaş

1. Giriş

Hayvancılık, insanoğlunun yüzyıllardan beri et, süt, yumurta gibi en önemli besin

ihtiyacını karşıladığı için tüm kültürlerde önemli bir yere sahiptir. Tüketiminin yanı sıra

üretimi de ekonomiye ciddi katkılar sağlamış ve birçok toplumda başlıca geçim kaynağı haline

gelmiştir. Hayvansal gıdaların önemi; protein, yağ, amino asitler ve vitaminler gibi beslenme

için önem arzeden unsurların kaynağı olmasından dolayı daha da artmıştır. Hayvansal

kaynaklı gıda tüketimine bakıldığında, gelişmiş ülkelerle gelişmemiş ülkeler arasındaki farkın

ciddi anlamda fazla olduğu görülmektedir. Hayvansal ürünlerin ülkelere göre tüketimindeki

farklılıkların nedenlerinin başında, yüksek alım gücü ve düşük ürün fiyatları gelmektedir. Kişi

başına düşen yıllık et tüketimine bakıldığında gelişmiş ülkelerdeki et tüketiminin Türkiye’ye

oranla ortalama 4-5 kat fazla olduğu görülmektedir. Amerika Birleşik Devletleri’nde et

tüketimi (kırmızı ve beyaz et dahil) kişi başına ortalama 120 kg’ın1 üzerindeyken bu rakam

Türkiye’de ancak 26 kg civarındadır. Türkiye'nin doğal yapısı ve ekolojik şartları hayvancılık

için elverişli olmasına rağmen Cumhuriyetin kuruluşundan günümüze kadar hemen hemen

hiçbir dönemde hayvansal üretim istenilen düzeye ulaşamamıştır. 2

Hazırlanan bu raporda hayvancılık sektörü büyük baş, küçükbaş ve kanatlı hayvan

yetiştiriciliği, sorunları ve çözüm önerileri, Türkiye’de kırmızı et ve beyaz et tüketimi ve yıllara

göre izlediği seyir ve sektörün buna nasıl tepki verdiği gibi sektörün önemli konuları

incelenmiştir. Hayvancılık sektörü “Dünyada Hayvancılık”, “Türkiye’de Hayvancılık” ve en

önemlisi “TRC1 Bölge İllerindeki Hayvancılık” diye ayrılmış Gaziantep, Adıyaman ve Kilis

illerinin mevcut durumu ve sorunları üzerinde durulmuştur. Devletin hayvancılığa verdiği

teşvik ve destekler ise her alanda ele alınmış olup bölgede uygulanan teşvikler özelinde

incelenmiş ve her üç ilde de teşviklerden yararlanan firma sayısı ve dağıtılan hibenin miktarı

belirtilmiştir. Devletin, kırmızı etteki yüksek fiyat ile ilgili sorunu çözmek için uyguladığı

politikalar, ithal edilen hayvan sayıları, ithal edilen ülkelerdeki hayvan cinsleri ve bunların

bilgileri verilmiş olup, yapılan ithalatın hayvancılığı nasıl etkilendiğinden bahsedilmiştir.

1 http://www.humanesociety.org/assets/pdfs/farm/table_us_per_capita_meat.pdf

2 Namık Kemal Üniversitesi (NKÜ) Ziraat Fakültesi Gıda Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. İsmail Yılmaz,

İPEKYOLU KALKINMA AJANSI TRC1 BÖLGESİ HAYVANCILIK DURUM RAPORU 5

Page 6:  · Web viewTablo 2’ye bakıldığında AB ülkeleri genelinde büyükbaş hayvan tüketiminin giderek düştüğü gözlenmektedir. 2007 yılında 8.6 milyon ton olan büyükbaş

2. Hayvancılık Sektörüne Genel Bakış (Mevcut Durum)

Hayvancılık sektörünün, temel gıda maddeleri üretimine ham madde sağlaması

nedeniyle bu sektöre sadece hayvan yetiştiriciliği gözüyle bakılması yanlış olacaktır.

Ekonomiye kattığı değer, hayvansal ürünlerin işlenerek son ürüne çevrilmesiyle ciddi

anlamda artmıştır. Değişen beslenme alışkanlıkları beraberinde yeni ürünlerin piyasaya

girmesine ve hayvancılık sektöründe elde edilen gelirin artmasına imkan sağlamıştır.

Hayvancılığın durumu dünyada gelişen teknoloji ve bilime paralel olarak iyileşmiş, et ve süt

verimi daha yüksek cinslerin geliştirilmesiyle, ekonomideki payı ciddi anlamda artmıştır.

Türkiye’de ise düşük verimli yerli ırklar yerini zamanla yüksek verimli yabancı ırklara bırakmış

olup et ve süt verimliliği artırılmaya çalışılmıştır. Türkiye’de nüfus sayısındaki artış

beraberinde hayvan ürünlerindeki tüketimin artışını da getirmiştir. Ülkedeki nüfusun artışına

karşın yeterli derecede büyüyemeyen hayvancılık sektörü, ihtiyaçları karşılayamaz hale

gelmiştir.

Türkiye et ihtiyacını karşılamak için canlı hayvan ithalatı yoluna giderek 1999-2011

yılları arasında 80.762 baş damızlık hayvan ithalatı yapmıştır. 2007 yılından sonra hızlanan

canlı hayvan ithalatı, kırmızı et açığı ve fiyat artışına bağlı olarak yükselmiş ve ithalatın

içerisindeki en büyük payı toplamda 50.541 başla ABD almıştır3

TRC1 Bölgesi’ndeki durum çok farklı olmamakla beraber, Türkiye genelinde yaşanan

kırmızı et sıkınıtısı burada da baş göstermektedir. Gaziantep’te küçükbaş hayvan tüketimi,

özellikle koyun tüketimi diğer illere oranla daha fazladır. Kilis ve Adıyaman’da da aynı durum

söz konusu olup Kilis’in kendine özgü süt verimi fazla olan Kilis Keçisi ise hayvancılığın

lokomotifi durumundadır. Türkiye ve bölgedeki hayvancılığın en büyük sorunlarının başında

yem fiyatlarının yüksek oluşu gelmektedir. Yeterli mera alanlarının olmasına karşın, etkin bir

mera yönetimimizin olmayışı, yem bitkileri yetiştirme konusundaki bilinçsizlik ve yanlış

otlatma gibi nedenlerden dolayı Türkiye’de hayvancılık girdi maliyetleri oldukça yüksektir .

Kaba yem ihtiyacının sadece % 56’sının üretilmekte olması yem fiyatlarının yüksek oluşunun

3 1999-2009 Yılları Arasında İthal Edilen Damızlık Hayvan Sayısı (Baş) TÜGEM

İPEKYOLU KALKINMA AJANSI TRC1 BÖLGESİ HAYVANCILIK DURUM RAPORU 6

Page 7:  · Web viewTablo 2’ye bakıldığında AB ülkeleri genelinde büyükbaş hayvan tüketiminin giderek düştüğü gözlenmektedir. 2007 yılında 8.6 milyon ton olan büyükbaş

ana sebeplerinin başında gelmektedir. Avrupa’da dekarda 560 kg ot alınırken bu rakam

Türkiye’de ancak 80 kg`dır. 4

Yem fiyatlarının yüksek oluşunun yanısıra hayvan hastalıkları nedeniyle oluşan ekonomik

kayıplar, hastalıklar ile mücadele için bütçede ayrılan ödeneklerin yetersizliği, işletmelerin

çok küçük ve dağınık olması, yetersiz teknoloji kullanımı, genetik potansiyelin yetersizliği,

kayıtdışılık, eksik veteriner ve hekim kadrosu ve pazarlama organizasyonunun yetersizliği,

gibi sorunlarda hayvancılık sektörünü ciddi manada etkilemektedir. Süt üretimindeki fiyat

istikrarsızlığı da başlı başına sektörü etkileyen faktörlerden bir tanesidir. 10,8 milyon tonluk

süt üretiminin ancak 3 milyon tonu kayıt alınmış olması hayvansal ürün maliyetlerinin ve

kayıt dışı üretimin yüksek oluşunun sonucudur.

Tarım ve Köyişleri Bakanlığı şap, brusella, çiçek, kuduz, koyun-keçi vebası, tüberküloz,

şarbon hastalıklarının kontrol altına alınamadığını, bu hastalıkların canlı hayvan ve hayvansal

ürün ihracatını olumsuz etkilediğine de dikkat çekmektedir. Bakanlığın yayımladığı rapora

göre; Hastalıkların neden olduğu yıllık ekonomik kayıp, süt ve et üretimimizin yüzde 25’in eş

değerdir. Bu da yaklaşık 2,7 milyar TL’dir. Kaynak yetersizliği nedeniyle tazminatlı

hastalıklarla etkili mücadele yapılamadığı, yalnızca tüberküloz ve brusellada tazminat

ödemeleri için 1,7 milyar TL kaynak gerekmesine karşın, bütçede hayvan hastalıkları ile

mücadele amacıyla toplam 20 milyon TL ödenek ayrılmıştır5.

3. Dünyada Hayvancılık

Et, tüm kültürlerde beslenme zincirinin önemli halkalarından biridir. Ülkelerin ekonomik ve

kültürel yapılarına bağlı olarak et tüketimi farklılıklar gösterir. Zengin kaynaklara sahip ve

ekonomik olarak refah içinde olan ülkelerde et tüketimi, daha fakir ülkelere oranla çok

yüksektir. Toplumlar sahip oldukları kültüre, inanca, yaşam şekline göre ekonomik refaha

bağlı olarak, et ihtiyaçlarını değişik kaynaklardan sağlarlar. Domuz eti müslüman olan

ülkelerde tüketilmezken Çin’de ve bazı Avrupa ülkelerinde en önemli kırmızı et kaynağı

durumundadır. Hindistan’da ineklerin kutsal sayılması bu hayvanın kırmızı et kaynağı olarak

tüketilmesine büyük ölçüde engel olmuştur. Bazı ülkeler de daha çok deniz ürünleri ile

4Avrupa Birliği ve Türkiye Tarım Politikalarında son durum www.euractiv.com.tr

5 www.tarim.gov.tr

İPEKYOLU KALKINMA AJANSI TRC1 BÖLGESİ HAYVANCILIK DURUM RAPORU 7

Page 8:  · Web viewTablo 2’ye bakıldığında AB ülkeleri genelinde büyükbaş hayvan tüketiminin giderek düştüğü gözlenmektedir. 2007 yılında 8.6 milyon ton olan büyükbaş

beslenerek et ihtiyacını gidermektedir. Kırmızı etin pahalı olduğu ülkelerde beyaz et daha çok

tüketilmektedir. Ayrıca kırmızı eti insan sağlığı için riskli gören toplumlarda son yıllarda beyaz

ete olan ilgi artmıştır. Günümüzde kırmızı et kaynağı olarak: sığır, manda, koyun, keçi ve

domuz önemli yer tutmaktadır. Beyaz et olarak tavuk başta gelmekle beraber hindi

tüketiminde de artış gözlenmektedir. Diğer bir beyaz et kaynağı olan balığın tüketimi ve

ticareti önemli ölçüde okyanusa kıyısı olan ülkelerde yapılmaktadır. Balık bir çok ülkede

çiftliklerde de yetiştirilerek beslenmeye katkısının yanında, ekonomiye büyük bir girdi

sağlamaktadır.

Dünyada kırmızı et tüketimi, ülkelerin refah seviyesine ve beslenme tercihine bağlı

olarak ciddi farklılıklar göstermektedir. Örneğin Uruguay’da kişi başına düşen yıllık sığır eti

tüketimi 61 kg iken bu rakam Hindistan`da ancak 1.6 kg civarındadır. Avrupa Birliği ülkeleri

ortalama sığır eti tüketimi 2011 Nisan ayı itibariyle 17 kg civarında iken bu rakam Türkiye’de

ancak 7 kg civarındadır. Dünyada en fazla sığır eti Uruguay başta olmak üzere Arjantin,

Brezilya, Amerika Birleşik Devletleri ve Paraguay’da tüketilmektedir. Hayvancılık sektörünün

gelişmiş olduğu bu ülkelere bakıldığında yetiştirme maliyetlerinin çok düşük olduğu, yem

bitkilerinin daha fazla ve yüksek verimle üretildiği ve daha geniş meralara sahip oldukları

dikkat çekmektedir. Örneğin Avrupa’da dekar başı alınan ot miktarı 560 kg iken bu rakam

Türkiye’de 80 kg civarındadır. Kanatlı hayvan tüketimine bakıldığında ise dünyada en fazla

tüketimi yıllık kişi başı 60 kg ile Birleşik Arap Emirlikleri ardından 58 kg ile Kuveyt

gerçekleştirmekte, bunu sırayla Brezilya ve Amerika Birleşik Devletleri takip etmektedir.

Hindistan vejeteryan ağırlıklı bir beslenme kültürüne sahip olduğu için yıllık beyaz et

tüketimi kişi başı ancak 2.3 kg civarındadır. Avrupa Birliği’nde kişi başı ortalama kanatlı

hayvan tüketimi 18 kg iken Türkiye’de bu rakam TÜİK’in 2011 Mayıs ayı verilerine göre bir

önceki aya oranla % 13 artarak 20 kg üzerine çıkmıştır.

İPEKYOLU KALKINMA AJANSI TRC1 BÖLGESİ HAYVANCILIK DURUM RAPORU 8

Page 9:  · Web viewTablo 2’ye bakıldığında AB ülkeleri genelinde büyükbaş hayvan tüketiminin giderek düştüğü gözlenmektedir. 2007 yılında 8.6 milyon ton olan büyükbaş

Tablo 1 Ülkelere Göre Büyükbaş Hayvan ÜRetim Miktarı (1000 Metrik Ton)

Ülkelere göre büyükbaş hayvan karkas üretim miktarı (1000 Metrik Ton)

Ülkeler 2007 2008 2009 2010 2011 NisanEU 8.128 8.090 7.913 8.085 8.000A.B.D 12.097 12.163 11.891 12.048 11.556Brezilya 9.303 9.024 8.935 9.115 9.410Çin 6.134 6.132 5.764 6.005 5.450Hindistan 2.413 2.552 2.514 2.830 2.920Arjantin 3.300 3.150 3.380 2.600 2.550Avusturalya 2.172 2.159 2.129 2.087 2.050Meksika 1.600 1.667 1.700 1.751 1.775Pakistan 1.344 1.388 1.457 1.486 1.450Rusya 1.430 1.490 1.460 1.435 1.400Kanada 1.278 1.289 1.252 1.272 1.275Türkiye 575 482 412 … 512Diğerleri 9.359 9.496 8.961 9.014 9.047Toplam 50.430 50.510 49.443 49.643 48.883

Kaynak: USDA-FAS Resmi Raporu

Not: Türkiye’ye ait bilgi TÜİK’ten alınmıştır. Genel olarak toplam et miktarını göstermektedir

Yukarıdaki tablo incelendiğinde 2010 yılında ABD’nin 12 milyon tonla en fazla büyükbaş karkas üreten ülkesi olduğu görülmekte, ardından sırayla Brezilya ve Avrupa Birliği gelmektedir. Çin 1.5 milyarı aşkın nüfusuna rağmen yıllık karkas üretim miktarı ancak 6 milyon tona ulaşarak ABD ve AB’nin gerisinde gelmiştir. Aynı tabloya bakıldığında Türkiye’nin yaklaşık 400 bin tonla en sonlarda yeraldığı görülmektedir. 2007 yılında 575 bin ton olan karkas üretiminin ilerleyen yıllarda düşüş gösterdiği dikkat çekmektedir. Aşağıdaki haritada dünyada kişi başına düşen et tüketimi renklerle ifade edilmiştir. Amerika, Avrupa ve Avusturalya kişi başına tüketilen et miktarında en önde gelen kıtalardır. Türkiye’de kişi başına düşen et tüketim seviyesi ne yazık ki Afrika ülkelerine yakın düzeydedir.

İPEKYOLU KALKINMA AJANSI TRC1 BÖLGESİ HAYVANCILIK DURUM RAPORU 9

Page 10:  · Web viewTablo 2’ye bakıldığında AB ülkeleri genelinde büyükbaş hayvan tüketiminin giderek düştüğü gözlenmektedir. 2007 yılında 8.6 milyon ton olan büyükbaş

Şekil 1- Dünya Kişi Başına Et Tüketimi

Page 11:  · Web viewTablo 2’ye bakıldığında AB ülkeleri genelinde büyükbaş hayvan tüketiminin giderek düştüğü gözlenmektedir. 2007 yılında 8.6 milyon ton olan büyükbaş

İPEKYOLU KALKINMA AJANSI TRC1 BÖLGESİ HAYVANCILIK DURUM RAPORU 11

Page 12:  · Web viewTablo 2’ye bakıldığında AB ülkeleri genelinde büyükbaş hayvan tüketiminin giderek düştüğü gözlenmektedir. 2007 yılında 8.6 milyon ton olan büyükbaş

Tablo 2 Ülkelere Göre Büyükbaş Hayvan Tüketim Miktarı (1000 Metrik Ton)

Ülkelere göre büyükbaş hayvan tüketim miktarı (1000 Metrik Ton)Ülkeler 2007 2008 2009 2010 2011 Nisan

EU 8.690 8.352 8.262 8.185 8.155A.B.D 12.830 12.452 12.239 12.040 11.715Brazilya 7.144 7.252 7.374 7.592 7.810Çin 6.065 6.080 5.749 5.589 5.495Hindistan 1.735 1.880 1.905 1.930 1.960Arjentin 2.771 2.731 2.727 2.305 2.233Meksika 1.962 2.033 1.971 1.944 1.955Pakistan 1.363 1.394 1.461 1.491 1.455Kanada 1.068 1.036 1.016 999 990Türkiye 575 482 412 … 512Diğerleri 10.872 10.976 10.406 10.938 11.039Toplam 45.810 45.834 44.848 44.828 44.652

Kaynak: Amerika Tarım Bakanlığı Resmi Web Sitesi Rapor Sonuçları (USDA-FAS attache reports, official

statistics, and results of office research)

Tablo 2’ye bakıldığında AB ülkeleri genelinde büyükbaş hayvan tüketiminin giderek

düştüğü gözlenmektedir. 2007 yılında 8.6 milyon ton olan büyükbaş hayvan tüketimi 2011

yılı Nisan ayı ortalaması 8.1 milyon tona düşmüştür. Dünyada en fazla tüketimin olduğu

A.B.D için de aynı durum söz konusudur. 2007 yılında 12.8 milyon ton olan büyükbaş hayvan

tüketimi 2011 yılı Nisan ayı ortalaması 11.7 milyon tona gerilemiştir. Bu rakam Türkiye için

değişkenlik göstermekle beraber, düşüşte olan tüketim 2011 yılı için artış göstermiştir.

Tablodaki toplam tüketime bakıldığında düşüşün devam ettiği görülmektedir. Dünyada

kırmızı et fiyatındaki artış, beyaz ete olan ilginin artışı gibi sebeplerden dolayı büyükbaş

hayvan tüketiminde düşüş yaşanmıştır.

Page 13:  · Web viewTablo 2’ye bakıldığında AB ülkeleri genelinde büyükbaş hayvan tüketiminin giderek düştüğü gözlenmektedir. 2007 yılında 8.6 milyon ton olan büyükbaş

4. Türkiye’de Hayvancılık

Türkiye’de tarımda istihdam edilen kişi sayısının toplam istihdama oranı ortalama % 25’tir.

Türkiye’nin eski bir tarım ülkesi olması ve geçmişten gelen hayvancılık kültürüne rağmen,

ülkemizde hayvansal üretimde ciddi dar boğazlar yaşanmaktadır. Artan nüfusa karşın

istenilen ölçüye getirilemeyen hayvan mevcudu Türkiye’yi et ithal eden bir ülke haline

getirmiştir. Sorunu canlı

hayvan ithal ederek

çözmeye çalışan

yetkililer, başta Uruguay

ve ABD olmak üzere

Macaristan, Bulgaristan

ve Avusturalya gibi

ülkelerden canlı hayvan

ithalatının önünü açmışlardır. Tablo 14’te de görüldüğü üzere Türkiye sadece 2010 yılı

içersinde 333 milyon dolarlık canlı hayvan ithalatına karşın ancak 7 milyon dolarlık ihracat

gerçekleştirmiştir.(TÜİK) Canlı hayvan ithalatı Türkiye’deki hayvancılık sorununu çözemediği

gibi ithalatın yükseltmesinden dolayı ise bütçe açığına neden olmaktadır. Türkiye son 5 yıl

içersinde başta ABD olmak üzere birçok ülkeden 70,000 başın üzerinde damızlık hayvan ithal

etmiştir. (TÜGEM). Fiyat istikrarını korumak amacıyla son yıllarda gerçekleştirilen canlı

hayvan ithalatı, yükselen et fiyatlarını kontrol altına almış fakat et fiyatlarını AB ve ABD’deki

et fiyatları seviyelerine düşürmeye yetmemiştir.

İPEKYOLU KALKINMA AJANSI TRC1 BÖLGESİ HAYVANCILIK DURUM RAPORU 13

Page 14:  · Web viewTablo 2’ye bakıldığında AB ülkeleri genelinde büyükbaş hayvan tüketiminin giderek düştüğü gözlenmektedir. 2007 yılında 8.6 milyon ton olan büyükbaş

Son 15 yıl içerisinde Türkiye’deki büyükbaş hayvan sayısı ıslah çalışmaları neticesinde

ciddi farklılıklar göstermiştir. Tablo 3 incelendiğinde 1995 yılında 1.7 milyon olan kültür sığırı

yapılan ıslah çalışmaları neticesinde 2010 yılına gelindiğinde 2.5 kat artmıştır. Buna bağlı

olarak aynı yıl sayıları 5.3 milyon baş olan yerli ırklar, düşük verimliliklerinden dolayı üretici

tarafından tercih edilmediğinden, gelişen teknoloji ve yabancı ırklara olan eğilimden dolayı

2010 yılında 2.4 milyon civarlarına düşmüştür.

Tablo 3 Türkiye'de Yılllara Göre Mevcut Hayvan Sayısı

YıllarSığır - Kültür

Baş

Sığır - Kültür melezi

Baş

Sığır - Yerli Baş

Manda Baş

Koyun (baş)

Keçi (baş)

1995 1.702.000 4.776.000 5.311.000 255.000 33.791.000

9.111.000

1996 1.795.000 4.909.000 5.182.000 235.000 33.072.000

8.951.000

1997 1.715.000 4.690.000 4.780.000 194.000 30.238.000

8.376.000

1998 1.733.000 4.695.000 4.603.000 176.000 29.435.000

8.057.000

1999 1.782.000 4.826.000 4.446.000 165.000 30.256.000

7.774.000

2000 1.806.000 4.738.000 4.217.000 146.000 28.492.000

7.201.000

2001 1.854.000 4.620.000 4.074.000 138.000 26.972.000

7.022.000

2002 1.859.786 4.357.549 3.586.163 121.077 25.173.706

6.780.094

2003 1.940.506 4.284.890 3.562.706 113.356 25.431.539

6.771.675

2004 2.109.393 4.395.090 3.564.863 103.900 25.201.155

6.609.937

2005 2.354.957 4.537.998 3.633.485 104.965 25.304.325

6.517.464

2006 2.771.818 4.694.197 3.405.349 100.516 25.616.912

6.643.294

2007 1.702.000 4.776.000 5.311.000 255.000 25.462.293

6.286.358

2008 1.795.000 4.909.000 5.182.000 235.000 23.974.591

5.593.561

2009 1.715.000 4.690.000 4.780.000 194.000 21.749.508

5.128.285

İPEKYOLU KALKINMA AJANSI TRC1 BÖLGESİ HAYVANCILIK DURUM RAPORU 14

Page 15:  · Web viewTablo 2’ye bakıldığında AB ülkeleri genelinde büyükbaş hayvan tüketiminin giderek düştüğü gözlenmektedir. 2007 yılında 8.6 milyon ton olan büyükbaş

2010 4.197.890 4.707.188 2.464.722 84.726 23.089.691

6.293.233

Kaynak:TÜİK

Yerli ırka olan ilginin ve yatırımın azalmasına örnek verilecek olursa; yerli bir sığır ırkı

olan Güney Anadolu Kırmızısı ortalama 500-600 kg gelirken, Amerika`dan ithal edilen Angus

cinsi yetişkin erkek sığır 1000 ile 1200 kg arasında gelmektedir. Aynı şekilde Avrupa’dan ithal

edilen diğer cinslerde yerli ırklara oranla daha verimli oluşu zamanla bu ırkların veya

melezlerin sayısını artırmıştır.

Türkiye’de küçükbaş hayvan yetiştiriciliği önemli bir geçim kaynağıdır. Küçükbaş

hayvan yetiştiriciliği ülkenin et ve süt ihtiyacının karşılamasından dolayı önemli bir konudur .

TÜİK verilerine göre 2010 yılı itibariyle Türkiye’de yaklaşık 29 milyon küçükbaş hayvan

mevcuttur. Küçükbaş hayvanların başlıca etinden, sütünden ve yapağılarından

faydalanılmaktadır. Türkiye’nin bazı bölgelerinde, özellikle TRC1 Bölgesi’nde koyun eti diğer

etlere oranla daha çok tercih edilmektedir. Büyükbaş hayvanda olduğu gibi küçükbaş hayvan

saysısında da son 15 yıl içerisinde ciddi düşüşler yaşanmıştır. 1995 yılında 44 milyon civarında

olan küçükbaş hayvan sayısı 2010 yılına gelindiğinde 29 milyon baş civarlarına düşmüştür.

Hayvancılığın diğer bir önemli alanı da kanatlı hayvan yetiştiriciliğidir. Türkiye’de

kanatlı hayvan denildiği zaman akla ilk gelenler tavuk ve hindidir. Tavuk yetiştiriciliği ise etli

piliç yetiştiricilği ve yumurta tavukçuluğu olarak ikiye ayrılır. Türkiye’de kırmızı et fiyatının

yüksek oluşu tüketiciyi doğal olarak daha ucuz olan beyaz ete yöneltmiştir. TÜİK verilerine

göre 1995 yılında 135 milyon adet kümes hayvanı mevcutken bu rakam 2009 yılında 235

milyon adete yükselmiştir. Artan nüfus, beslenme alışkanlıklarının değişmesi, beyaz et

ihracatındaki artış, tavuk eti fiyatının kırmızı ete oranla daha düşük oluşu gibi nedenlerden

dolayı kümes hayvanı tüketimi hızla artış göstermektedir. Kırmızı et fiyatının yüksek oluşu da

göz önünde bulundurulursa, beyaz et tüketimine olan eğilimin daha da artması kaçınılmazdır.

İPEKYOLU KALKINMA AJANSI TRC1 BÖLGESİ HAYVANCILIK DURUM RAPORU 15

Page 16:  · Web viewTablo 2’ye bakıldığında AB ülkeleri genelinde büyükbaş hayvan tüketiminin giderek düştüğü gözlenmektedir. 2007 yılında 8.6 milyon ton olan büyükbaş

5. TRC1 Bölgesi’nde Hayvancılık

Türkiye’nin tarım ülkesi kimliğinden uzaklaşıp endüstri toplumuna dönüşmesi zamanla

tarım ve hayvancılıkla uğraşan kesimin sanayide istihdam edilmesine sebep olmuştur.

Özellikle köy ve kasabalarda hayvancılıkla geçimini sağlayan çiftçilerin, kentleşmenin

hızlanmasıyla şehirlere göçü artırmış ve buna bağlı olarak Türkiye’deki mevcut hayvan

sayısındaki düşüşün nedenlerinden birisi olmuştur. 2000 yılı genel nüfus sayımına göre TRC1

Bölgesi genelinde Gaziantep, Kilis ve Adıyaman illeri toplamında yaklaşık 36.000 kişi

köylerden şehirlere göç etmiştir (TÜİK). Göç eden aile bireylerinin tarım ve hayvancılıkla

uğraştığı varsayılırsa tarım ve hayvancılık sektörünün ne kadar fazla istihdam kaybettiğini

görmemek mümkün değildir. Yeterince teşvik edilemeyen hayvancılık, teknik bilgi eksikliği,

yaşam şartlarının zorluğu gibi faktörler köy ve kasabalarda tarım ve hayvancılıkla uğraşan

kesimin şehirdeki hayatı tercih etmesi, sosyal güvence ve sabit gelir beklentisi gibi

sebeplerden dolayı hayvancılık ciddi sekteye uğramıştır. Üretime devam edenler ise

hayvancılığı çok küçük çapta yaptıklarından dolayı hayvancılık sektörü hiçbir zaman istenen

noktaya ulaşamamıştır. Tarım Bakanlığı’nın son yıllarda hayvancılığı ciddi anlamda

desteklemesine rağmen hayvan sayısındaki düşüşün önüne geçilememiştir.

Tablo 4 incelendiğinde TRC1 Bölgesinde toplam 147.856 büyükbaş hayvan, 706.811 küçükbaş

hayvan ve 1.296.584 adet kanatlı hayvan varlığı olduğu görülmektedir. TRC1 Bölgesi

Türkiye’nin büyükbaşta % 1.3’ünü küçükbaşta % 2.4’ünü ve kanatlı hayvanda ise ancak %

0.5’ini oluşturmaktadır. TRC1 Bölgesi’nin TÜİK’in en son verilerine göre Türkiye toplam

nüfusuna oranının % 3,4 olduğu ve nüfus artış hızının Türkiye ortalamasının üzerinde

seyrettiği varsayılırsa tüketime bağlı olarak mevcut hayvan sayısının düşük olduğu

görülmektedir. Bölge içindeki dağılıma bakıldığında ise; Gaziantep’in % 58 ile en fazla

İPEKYOLU KALKINMA AJANSI TRC1 BÖLGESİ HAYVANCILIK DURUM RAPORU 16

Page 17:  · Web viewTablo 2’ye bakıldığında AB ülkeleri genelinde büyükbaş hayvan tüketiminin giderek düştüğü gözlenmektedir. 2007 yılında 8.6 milyon ton olan büyükbaş

büyükbaş hayvan varlığına sahip il olduğu göze çarpmaktadır. Bunu sırayla Adıyaman ve Kilis

illeri izlemektedir.

Şekil 2 TRC1 Bölgesi Büyükbaş Hayvan Dağılımı

Aynı durum küçükbaş hayvan sayısı incelendiğinde de farklılık göstermemektedir. Aşağıdaki

şekilde de görüleceği üzere Gaziantep yine %61 ile ilk sırada yer alırken, arkasından % 24 ile

Adıyaman ve % 15 ile Kilis gelmektedir.

Tablo 4 TRC1 Bölgesi 2010 Yılı Hayvan Mevcudu

Gaziantep Adıyaman Kilis TRC1 Türkiye TRC1/TRBüyükbaş 85.545 57.227 5.084 147.856 11.454.526 1,3Küçükbaş 426.793 172.018 108.000 706.811 29.382.924 2,4

Kanatlı 855.924 247.455 193.205 1.296.584 238.972.961 0,5Kaynak TÜİK

İPEKYOLU KALKINMA AJANSI TRC1 BÖLGESİ HAYVANCILIK DURUM RAPORU 17

Page 18:  · Web viewTablo 2’ye bakıldığında AB ülkeleri genelinde büyükbaş hayvan tüketiminin giderek düştüğü gözlenmektedir. 2007 yılında 8.6 milyon ton olan büyükbaş

Şekil 3 TRC1 Bölgesi Küçükbaş Hayvan Dağılımı

Şekil 4’e bakıldığında kanatlı hayvan sayısında da durumun farklı olmadığı göze çarpmaktadır.

Gaziantep % 66 ile ilk sırada gelirken, % 19 ile Adıyaman ve ardından % 15 ile Kilis ili

gelmektedir. Gaziantep’in TRC1 Bölgesi’nin toplam nüfusunun % 71’ne sahip olduğu

düşünülecek olursa ve nüfus artış hızının da diğer illere oranla fazla olduğu da göz önünde

bulundurulursa tüketimdeki payının yüksek oluşu doğal bir sonuçtur.

Şekil 4 TRC1 Bölgesi Kanatlı Hayvan Dağılımı

5.1. Gaziantep’te Hayvancılık

Gaziantep sanayisiyle ön plana çıkmış, istihdamın çoğunluğunun endüstride

yoğunlaştığı bir şehir olmasından dolayı nüfusu göçe bağlı olarak hızla artmaktadır. Nüfusun

İPEKYOLU KALKINMA AJANSI TRC1 BÖLGESİ HAYVANCILIK DURUM RAPORU 18

Page 19:  · Web viewTablo 2’ye bakıldığında AB ülkeleri genelinde büyükbaş hayvan tüketiminin giderek düştüğü gözlenmektedir. 2007 yılında 8.6 milyon ton olan büyükbaş

artışı beraberinde hayvansal ürünlerin talebinde artışa sebep olmaktadır. Gaziantep’te

kırmızı etin hakim olduğu bir mutfağın olması nedeniyle kırmızı ete olan talep yüksektir. Et

tüketimine olan talebin artışına rağmen canlı hayvan üretiminde istenilen ölçüde artış

sağlanamamış aksine canlı hayvan sayısında düşüş yaşanmıştır. TÜİK’ten alınan veriler

incelendiğinde hayvan sayılarında yıllara göre düşüş yaşandığını görülebilmektedir. Aşağıdaki

tabloda görüldüğü üzere 1995 yılında 33.913 olan inek sayısı 2009 yılında 23.000 civarlarına

kadar gerilemiştir. Aynı durum küçükbaş ve kümes hayvanı için de farklı değildir. 1995 yılında

369 bin baş olan koyun mevcudu 2007 yılına gelindiğinde 320 bin başa kadar gerilemiştir.

Aynı durum keçi içinde sözkonusudur. 1995 yılında 207 bin baş olan keçi sayısı 2009 yılına

gelindiğinde 114 bin başa kadar gerilemiştir. Artan nüfusa karşın üretimde yaşanan gerileme

ciddi anlamda et ürünlerinde darboğaz yaşanmasına neden olmaktadır. Artan kırmızı et

talebi başka bölgelerde ve ülkelerde yapılan canlı hayvan ihtalatıyla çözülmeye

çalışılmaktadır. Bölgede hayvancılığa verilen desteklerin artmasına rağmen, üretim

girdilerinin yüksek oluşundan dolayı hayvancılık istenilen ölçüde yapılamamaktadır.

Tablo 5 Gaziantep İli Yıllara Göre Hayvan Sayısı

YIL

Dana

ve

buza

ğı:

erke

k (b

aş)

Dan

a ve

buz

ağı:

dişi

(baş

)

Tos

un: 1

-2 y

(baş

)

Düv

e: 1

-2 y

(baş

)

İnek

: 2 y

aş v

e üz

eri (

baş)

Boğ

a ve

ökü

z: 2

ya

ş ve

üzer

i (ba

ş)

Man

da (b

aş)

Keç

i (ba

ş)

Koyu

n (b

aş)

Küm

es h

ayva

(baş

)

1995 ... .... .... .... 33.913 2.528 120 207.350 369.550 835.963

1996 .... .... .... .... 29.935 2.186 120 188.470 341.410 589.000

1997 .... .... .... .... 23.261 2.453 100 201.310 330.100 742.160

1998 .... .... .... .... 28.381 935 80 241.520 393.740 736.150

1999 .... .... .... .... 26.285 980 50 206.980 346.910 630.030

2000 .... .... .... .... 28.730 1.556 130 176.820 344.170 671.250

2001 .... .... .... .... 26.021 1.127 140 174.810 353.430 757.162

İPEKYOLU KALKINMA AJANSI TRC1 BÖLGESİ HAYVANCILIK DURUM RAPORU 19

Page 20:  · Web viewTablo 2’ye bakıldığında AB ülkeleri genelinde büyükbaş hayvan tüketiminin giderek düştüğü gözlenmektedir. 2007 yılında 8.6 milyon ton olan büyükbaş

2002 .... .... .... .... 26.261 1.169 145 173.762 341.714 737.985

2003 .... .... .... .... 21.603 6.432 137 171.799 337.178 525.210

2004 6.070 7.439 13.276 6.151 14.653 1.171 134 165.625 326.511

462.400

2005 7.403 8.788 11.610 8.295 17.502 1.153 147 152.883 327.572 546.644

2006 7.597 8.935 11.547 8.567 19.518 1.322 162 152.988 327.483 551.720

2007 6.387 7.448 8.537 8.985 20.230 3.532 151 131.992 345.857 580.834

2008 6.179 6.345 8.923 8.054 20.549 2.632 100 121.782333.085

2.481.128

2009 5.428 5.766 8.375 7.993 23.372 3.482 105 114.960 321.902 591.821

Kaynak TÜİK

Gaziantep’in mevcut hayvan sayısına ilçe bazından bakıldığında Oğuzeli’nin 8095 büyükbaş hayvanla ilk sırada geldiği görülmektedir. Nizip Gaziantep’in merkez ilçeler dışında en fazla nüfusa sahip ilçesi olmasına rağmen toplamda 1170 başla en az hayvan varlığına sahiptir. Merkez ilçeler olan Şehitkamil ve Şahinbey hayvan nüfusu bakımından Oğuzeli’nden sonra en fazla büyükbaş hayvan nüfusuna sahip olan ilçelerdir.

İPEKYOLU KALKINMA AJANSI TRC1 BÖLGESİ HAYVANCILIK DURUM RAPORU 20

Page 21:  · Web viewTablo 2’ye bakıldığında AB ülkeleri genelinde büyükbaş hayvan tüketiminin giderek düştüğü gözlenmektedir. 2007 yılında 8.6 milyon ton olan büyükbaş

Tablo 6 Gaziantep İl ve İlçelerindeki Büyükbaş Hayvan Mevcudu(16.11.2011)

İLÇELER TOSUN İNEK ERKEK DANA

ERKEK BUZAĞI

DÜVE DİŞİ DANA

DİŞİ BUZAĞI

BOĞA

TOPLAM

ARABAN 244 1.107 176 36 275 193 50 101 2.182

İSLAHİYE 291 1.468 314 135 461 312 136 186 3.303

NİZİP 152 513 94 80 109 93 68 61 1.170

NURDAĞI 67 1.028 140 205 104 172 320 31 2.067

OĞUZELİ 1.725 3.405 527 438 1.023 111 117 749 8.095

ŞAHİNBEY 634 2.073 343 253 1.061 326 669 530 5.889

ŞEHİTKAMİL 1.163 1.524 231 70 916 252 101 43 4.300

YAVUZELİ 161 805 220 64 200 232 255 94 2.031

GAZİANTEP Toplam

4.437 11.923

2.045 1.281 4.149 1.691 1.716 1.795

29.037

Kaynak: Gaziantep İl Tarım, Gıda ve Hayvancılık Müd.

5.2. Adıyaman’da Hayvancılık

Adıyaman sulu tarıma elverişli topraklarıyla bölgenin en fazla ürün hasat edilen ilidir.

İlin hayvancılık için elverişli topraklara sahip olması, verilen teşvik ve desteklerin giderek

artması gibi olumlu gelişmelere rağmen üretim girdilerinin yüksek oluşu, ilde hayvancılığa

olan ilgiyi azaltmıştır. Mera ıslah çalışmalarının yapılamaması, doğal olan otlama alanlarının

zamanla tarım veya orman alanlarına dönüşmesi çiftçilerin hayvanlarını sadece dışardan

aldıkları yemle beslemesi sonucu maliyet ciddi ölçüde yükselmiştir. Artan maliyet karşısında

birçok üretici hayvanını besleyemez hale gelmiş ve satmıştır. Aşırı yüksek olan yem fiyatları

en büyük problem olarak karşımıza çıkmaktadır. Bölgedeki hayvancılığı geliştirmenin en

önemli yollarından birisi yem bitkilerinin bölge çiftçisi tarafından yetiştirilmesini sağlamak

ve teşvik etmektir. Özellikle yonca üretiminin teşvik edilmesi ve bunla ilgili gerekli teknik ve

mali desteğin sağlanması büyük önem arzetmektedir. Bu sayede, yem bitkileri ile

İPEKYOLU KALKINMA AJANSI TRC1 BÖLGESİ HAYVANCILIK DURUM RAPORU 21

Page 22:  · Web viewTablo 2’ye bakıldığında AB ülkeleri genelinde büyükbaş hayvan tüketiminin giderek düştüğü gözlenmektedir. 2007 yılında 8.6 milyon ton olan büyükbaş

hayvanların kaba yem ihtiyaçları karşılanmış ve gerekli besin maddelerinin bir kısmı

sağlanmış olur. Diğer bir sorun ise hayvanclıkta verilen kredi ve teşviklerin 50 baş ve üstüne

yapılmasıyla daha alt tabakadaki çiftçileri zor durumda kalmış olmasıdır. Ortalama 250.000

TL sermaye gerektiren yatırım için gerekli finansmanı bulamayan çiftçiler zamanla

hayvancılığı bırakmıştır. Finansman teminiyle ilgili diğer bir problem ise kredi verme

aşamasında bankaların teminat için yüksek ipotek bedelleri istemesi, çiftçilerden arazi

yerine satışı kolay olabilecek konut ipotek talep etmesi gelmektedir. Mevcut sorunların

çözümüyle ilgili olarak ise yapılması gerekenler sırayla;

Yem bitkisi üretimi yapılarak maliyetin düşürülmesi,

Süt besiciliğinde yüksek olan enerji masraflarının alternatif enerji kaynakları

oluşturarak düşürülmesi,

Tarım il müdürlüklerinin verdiği teknik ve eğitim desteklerinin artarak devam

etmesi,

Köylerde kooperatifler kurularak küçük üreticilerin desteklenmesi,

Hibe verilen yetiştiricilerin seçiminde işin ehli olmasına dikkat edilmesidir.

İPEKYOLU KALKINMA AJANSI TRC1 BÖLGESİ HAYVANCILIK DURUM RAPORU 22

Page 23:  · Web viewTablo 2’ye bakıldığında AB ülkeleri genelinde büyükbaş hayvan tüketiminin giderek düştüğü gözlenmektedir. 2007 yılında 8.6 milyon ton olan büyükbaş

Tablo 7 Adıyaman Merkez ve İlçelerdeki Hayvan Mevcudu (2011 Eylül)

Mer

kez

Besn

i

Çelik

han

Gerg

er

Gölb

aşı

Kaht

a

Sam

sat

Sinc

ik

Tut

Topl

am

Küçükbaş Hayvan Sayısı

Koyun 23.294 21.500 3.500 5.330 7.500 19.500 2.300 4.850 1.400 89.174Kıl Keçisi 18.80

018.600 5.100 14.225 13.400 14.50

04.082 7.450 4.600 100.757

Tiftik Keçisi 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

Büyükbaş Hayvan Sayısı

Manda 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0Deve 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

Sığı

r

Kültür 2.790 1.216 1.036 1.674 2.447 3.614 413 953 684 14.827Yerli 5.170 1.202 206 2.720 1.179 5.456 188 1.446 256 17.823Melez 6.040 2.082 1.008 2.606 2.874 4.930 599 1.601 760 22.500

Tek Tırnaklılar

At 400 350 40 770 700 400 10 300 550 3.520Katır 70 70 100 250 60 110 0 420 110 1.190Eşek 170 150 80 670 500 460 40 280 310 2.660

Kanatlılar

Yumurtacı Tavuk

90.000

30.000

500 11.000

13.000

150.000

11.000

8.500 12.000

326.000

Hindi 3.000 100 100 400 400 450 500 60 500 5.510Ördek 900 50 50 270 100 300 750 50 100 2.570Yeni Tip 10.12

02.845 7.600 5.860 2.720 4.966 305 7.310 1.450 43.176

Kaynak: Adıyaman İl Tarım Müdürlüğü

Adıyaman merkez ve ilçelerinin 2011 yılı Eylül ayı itibariyle hayvan mevcuduna bakıldığında

ise toplamda 89 bin baş koyun ve 100 bin baş keçi bulunmaktadır. Enfazla keçi ve koyun

merkezde bulunmaktadır. Besni, en fazla küçükbaş hayvan sayısına sahip ilçesi olup Kahta ise

en fazla küçükbaş ve kanatlı kümes hayvan sayısına sahip ilçeleridir. Büyükbaş hayvan

sayısına bakıldığında ise merkez ile Kahta ilçesinin hayvan mevcudunun eşit olduğu

görülmektedir. Toplamda Adıyaman’da 190 bin baş civarında küçükbaş ve 55 bin baş

civarında büyükbaş hayvan mevcuttur. Hayvancılığın yıllara göre değişimini görmek için Tablo

8 incelendiğinde ise büyükbaş hayvan sayısının yıllar geçtikçe düştüğü görülmektedir. 1995

yılında 59.000 civarında olan inek sayısı 2009 yılına gelindiğinde 24.000 civarlarına

gerilemiştir. Aynı şekilde koyun ve keçi sayısında da gerileme meydana gelmiştir. 1995 yılında

313 bin olan koyun sayısı 2009 yılında 119 bin civarlarına gerilemiştir.

İPEKYOLU KALKINMA AJANSI TRC1 BÖLGESİ HAYVANCILIK DURUM RAPORU 23

Page 24:  · Web viewTablo 2’ye bakıldığında AB ülkeleri genelinde büyükbaş hayvan tüketiminin giderek düştüğü gözlenmektedir. 2007 yılında 8.6 milyon ton olan büyükbaş

Tablo 8 Adıyaman İli Yıllara Göre Hayvan Mevcudu

YIL

Dana

ve

buza

ğı: e

rkek

(b

aş)

Dana

ve

buza

ğı: d

işi

(baş

)

Tosu

n: 1

-2

yaş (

baş)

Düve

: 1-2

ya

ş (ba

ş)

İnek

: 2 y

ve ü

zeri

(baş

)

Boğa

ve

öküz

: 2 y

ve ü

zeri

(baş

)

Sığı

r: 2

yaşın

al

tında

(baş

)

Koy

un (b

aş)

Keç

i (ba

ş)

Küm

es

hayv

anı (

baş)

1995 .... .... .... .... 59.155 4.138 22.927 313.900 183.850 586.6401996 .... .... .... .... 57.467 5.308 25.395 310.800 186.140 483.8201997 .... .... .... .... 60.138 4.211 23.781 266.020 176.270 318.2401998 .... .... .... .... 61.687 3.909 22.474 268.740 171.610 591.6001999 .... .... .... .... 64.637 4.561 27.222 307.880 170.430 661.0002000 .... .... .... .... 62.201 3.458 26.521 272.980 162.610 493.3002001 .... .... .... .... 54.180 4.455 27.245 230.660 162.870 483.0002002 .... .... .... .... 49.371 3.869 25.008 237.807 158.395 509.6002003 .... .... .... .... 45.499 7.968 17.180 241.100 151.100 496.9452004 8.305 9.879 6.731 10.234 35.750 2.035 .... 221.880 148.305 491.4952005 9.192 10.230 7.103 11.347 33.474 2.056 .... 218.600 138.650 471.5542006 8.499 10.246 5.931 10.699 30.318 2.086 .... 193.610 103.397 333.1612007 6.041 7.729 6.028 9.484 25.228 3.525 .... 153.939 71.535 278.3082008 6.557 8.420 5.931 10.328 25.354 3.645 .... 150.431 61.349 249.0802009 6.473 7.752 5.675 9.813 24.420 3.333 .... 119.292 53.699 263.503

Kaynak TÜİK

5.3. Kilis’te Hayvancılık

Kilis ili bölgedeki diğer illerden farklı olarak “Kilis Keçisi” olarak da bilinen türün ana

vatanıdır. Kilis keçisi her türlü iklim

koşullarına iyi uyum sağlayabilen,

eksantif ve ensantif koşullarda, küçük

aile işletmeleri halinde veya sürüler

halinde yetiştirilebilen, sağlam vücut

yapılı, süt ve döl verimi yüksek bir keçi

ırkıdır. İldeki mevcut keçi sayısının

İPEKYOLU KALKINMA AJANSI TRC1 BÖLGESİ HAYVANCILIK DURUM RAPORU 24

Şekil 5 Kilis Keçisi

Kaynak:www. kiliskecisi.net

Page 25:  · Web viewTablo 2’ye bakıldığında AB ülkeleri genelinde büyükbaş hayvan tüketiminin giderek düştüğü gözlenmektedir. 2007 yılında 8.6 milyon ton olan büyükbaş

35.000 kadarını Kilis keçisi oluşturmaktadır. Laktasyon süt verimi 400-450 kg olan Kilis keçisi

hayvancılıkta ciddi bir gelir kaynağı olmuştur Kilis keçisinin anavatanı olmasına karşın

istatistiklere bakıldığında keçi sayısında ciddi bir artış görülmemektedir. Tablo 9

incelendiğinde 1995 yılında 59.000 civarında olan keçi sayısı 2009 yılında 60.000 civarında

olmuştur. Bölge’de, keçi sayısında istenilen artışın sağlanamamasının nedenleri vardır.

Bunların başında yüksek yem ve enerji giderleri gelmektedir. Bölgenin keçi sütünde yeterli

düzeyde faydalanamaması da ayrıca önem arz eden diğer bir konudur. İlde entegre bir süt

işleme merkezinin olmayışından dolayı, keçi sütü işlenmeden çevre iller ve bölgelerden

gelen gıda firmalarına satılmaktadır. İl ve ilçelere kurulacak olan süt toplama merkezleri,

günde 50 ton işleme kapasiteli entegre bir tesis, bölgede toplanan sütü, katma değeri

yüksek süt ürününe çevirerek bölge insanına ekonomik katkı sağlayacak ve hayvancılığı

teşvik edecektir. İlde mevcut bulunan irili ufaklı işletmelerle Kilis keçisi yetiştirilmesine

devam edilmektedir. Diğer illerde olduğu gibi Kilis’te de yem bitikisi üretimi teşvik edilmeli

ve desteklenmelidir. Yüksek üretim maliyetleri düşürülmediği sürece hayvancılık önemini

yitirecek ve kırmızı et ve canlı hayvan ithali kaçınılmaz olacaktır.

Aşağıdaki tablo incelendiğinde büyükbaş hayvan sayısında da ciddi bir atış

görülmemektedir. 1995 yılında 1940 baş olan inek sayısı 2009’a gelindiğinde 2700 başa

yükselmiştir, ancak gerek nüfus artışı gerekse ekonomik gelişme gözönünde tutulursa

üretimin istenilen düzeyde olmadığı anlaşılmaktadır. Kümes hayvanı sayısına bakacak

olursak 2000’li yılların başında 240 bin civarında olan hayvan sayısı 2009 yılında 118 bin

civarlarına gerilemiştir.

İPEKYOLU KALKINMA AJANSI TRC1 BÖLGESİ HAYVANCILIK DURUM RAPORU 25

Page 26:  · Web viewTablo 2’ye bakıldığında AB ülkeleri genelinde büyükbaş hayvan tüketiminin giderek düştüğü gözlenmektedir. 2007 yılında 8.6 milyon ton olan büyükbaş

Tablo 9 Kilis İli Yıllara Göre Hayvan Sayısı (baş)YI

L

Dana

ve

buza

ğı: e

rkek

Dana

ve

buza

ğı: d

işi

Tosu

n: 1

-2 y

Düve

: 1-2

yaş

İnek

: 2 y

aş v

e üz

eri

Boğa

ve

öküz

: 2

yaş v

e üz

eri

Sığ

ır: 2

yaş

ın

altın

da

Koyu

n

Keçi

Küm

es h

ayva

1995 .... .... .... .... 1.940 325 985 91.160 58.910 191.1001996 .... .... .... .... 1.946 327 957 91.200 58.900 113.0001997 .... .... .... .... 2.002 35 1.003 68.000 19.600 119.2001998 .... .... .... .... 1.969 27 974 65.000 17.750 119.2001999 .... .... .... .... 1.972 27 971 65.000 13.160 119.2002000 .... .... .... .... 2.210 487 903 71.310 52.400 233.0002001 .... .... .... .... 2.301 613 1.196 75.000 55.000 245.3002002 .... .... .... .... 2.416 - 1.734 77.169 56.881 248.2502003 .... .... .... .... 3.385 236 534 79.330 61.025 244.3152004 215 319 236 637 2.748 - .... 71.157 60.070 233.6852005 75 576 379 560 3.325 - .... 83.900 57.200 224.7352006 50 601 393 567 2.774 - .... 75.900 54.100 109.1812007 282 963 58 267 2.827 - .... 76.000 56.000 109.9582008 280 954 88 303 2.890 - .... 75.000 55.000 106.8202009 344 1.176 107 383 2.720 - .... 62.000 60.000 118.745

Kaynak TÜİK

6. Türkiye’de ve TRC1 Bölgesi’nde Hayvansal Üretim ve Tüketim

Yüzyıllardan beri insanoğlu protein ihtiyacının büyük bir bölümünü hayvansal

kaynaklardan karşılamaktadır. Kırmızı ve beyaz et, yumurta, süt ve süt ürünleri en temel

hayvansal ürünlerdir. Ekonomik refah seviyesine bağlı olarak, tüketim farklılıklar

göstermektedir. Kırmızı et fiyatının yüksek oluşu beyaz ete karşı olan tüketim eğilimini

artırmış özellikle son yıllarda ciddi bir taleple karşılaşılmıştır. Et fiyatlarının yüksek oluşunun

yanı sıra, son yıllarda sağlıklı beslenmeye yönelik eğilimin artışı, kırmızı etten beyaz ete

dönülmesinin diğer bir nedenidir. Amerika Birleşik Devletlerinde Ulusal Kanser Enstitüsü

İPEKYOLU KALKINMA AJANSI TRC1 BÖLGESİ HAYVANCILIK DURUM RAPORU 26

Page 27:  · Web viewTablo 2’ye bakıldığında AB ülkeleri genelinde büyükbaş hayvan tüketiminin giderek düştüğü gözlenmektedir. 2007 yılında 8.6 milyon ton olan büyükbaş

tarafında 617.000 kadın ve erkek üzerinde yapılan bir deney sonucunda kırmızı ve işlenmiş et

ürünü tüketen insanlarda kanser riskinin % 22 ve kalp-damar hastalıklarına yakalanma

riskinin ise % 27 artttığı tespit edilmiştir6. İstatistik Kurumu tarafından yayımlanan aylık

kırmızı et üretim istatistiklerine göre 2011 yılı Nisan ayı içerisinde toplam kırmızı et üretimi

51.812 ton olmuştur. Toplam kırmızı et üretimi, bir önceki aya göre %2,3 oranında artarken

bir önceki yılın aynı ayına göre %12,9 oranında azalmıştır. Kırmızı etin 44.878 tonu sığır

etinden 5.677 tonu ise koyun eti üretiminden sağlanmaktadır. Sığır eti üretimi, bir önceki aya

göre %4,5 oranında artarken, bir önceki yılın aynı ayına göre %8,4 oranında azalmıştır, aynı

şekilde koyun eti üretimi, bir önceki aya göre %7,3 oranında azalırken, bir önceki yılın aynı

ayına göre %37,9 oranında azaldığı görülmektedir. Dünyada yıllık kişi başı et tüketim

miktarına bakıldığında Türkiye’ye oranla ciddi farklılıklar görülmektedir. Şekil 1’de ülkelere

göre yıllık et tüketim haritası çıkarılmış olup , ülkelerin yıllık et tüketimi belli bir aralıkta

verilmektedir. Türkiye 23-34 kg arası yıllık et tüketimi (kırmızı ve beyaz et toplamı) varken, bu

rakam gelişmiş ülkelerde ciddi farklılıklar göstermektedir. Dünyada en fazla et tüketen Kuzey

ve Güney Amerika ülkeleri yanı sıra Avrupa Birliği ülkeleri olurken en az tüketimin hiç

gelişmemiş olan Afrika ülkelerinde olduğu görülmektedir.

Hayvancılık için en önemli hususlardan birisi de istenilen miktarda ve kalitede yem

bitkisi temininin olmayışıdır. Bugün Türkiye’nin hayvancılıkta yaşadığı en önemli sorunların

başında yetersiz yem bitkisi üretimi, hektar başına alınan verimin düşük olmasının sonucu

fiyat istikrarsızlığı ve aşırı fiyatlandırma gelmektedir. Hayvan yetiştirme maliyetinin

düşürmenin en önemli yolu daha ucuz fiyata yem bitkileri temin etmektir. Ülkede etkili bir

mera yönetiminin olmayışı, yem bitkilerinde yapılamayan ıslah çalışması, hektar başına

alınan düşük hasat vb sorunlar yem bitkisi fiyatlarını ciddi anlamda etkilemektedir. Hayvan

üreticileri yüksek maliyette aldığı yem bitkilerini doğal olarak üretim maliyetine

6 Meat Choices Linked to Heart Disease and Cancer Deaths. By Pamela Jones, MA www. bidcm.org

İPEKYOLU KALKINMA AJANSI TRC1 BÖLGESİ HAYVANCILIK DURUM RAPORU 27

Page 28:  · Web viewTablo 2’ye bakıldığında AB ülkeleri genelinde büyükbaş hayvan tüketiminin giderek düştüğü gözlenmektedir. 2007 yılında 8.6 milyon ton olan büyükbaş

yansıtmaktadırlar ve bunun sonucu olarak son ürün fiyatı ciddi anlamda yükselmektedir.

Yüksek üretim maliyeti et ve et ürünlerine yansımakta tüketiciler Avrupa ve Amerika

ülkelerine oranla iki ve üç kat daha fazla ödeyerek et ürününe sahip olmaktadır. Yukardaki

tabloya bakıldığında Gaziantep, Adıyaman ve Kilis illerinde 1995 yılından günümüze kadar ne

kadar bir alanda yem bitkisi üretimi yapıldığını göstermektedir. Bütün illerde ortak olan tek

şey, üretim alanlarının giderek genişlemesidir. Gaziantep’te 1995 yılında yok denecek kadar

az olan üretim alanı mera ıslah çalışmaları sonucu 4265 hektara yükseltilmiştir. Adıyaman

içinse aynı şey söz konusu olup 1995’de 452 hektar olan üretim alanları 2009’a gelindiğinde

7247 hektara çıkmıştır. Kilis için de aynı şey geçerlidir. Çok düşük olan üretim alanı 2009

yılına gelindiğinde 1000 hektara yaklaşmıştır. Genel olarak bölge illerine bakıldığında en fazla

alana Adıyaman’ın sahip olduğu dikkat çekmektedir.

6.1. Gaziantep’te Hayvansal Üretim

Gaziantep bölge içerisindeki en kalabalık il olması sebebiyle göreceli olarak hayvansal ürün

tüketimi yüksektir. Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin tamamında yaygın olan küçükbaş hayvan

eti tüketim alışkanlığı burada da yoğunlaşmıştır. Koyun etinin Gaziantep mutfağında tercih

edilmesinden dolayı koyun en fazla kesimi yapılan hayvan durumundadır. Tüm Türkiye’de

olduğu gibi Gaziantep’te de kırmızı et tüketimi, et fiyatlarının yükselmesine bağlı olarak

düşüş yaşamıştır. 90’lı yıllarda 12000 ton olan kırmızı et üretimi 2009 yılına gelindiğinde 7900

tona kadar düşmüştür. Gaziantep mutfağı her ne kadar etli yemeklerin ağırlıkta olduğu bir

mutfak olsa da yüksek et fiyatları, özellikle düşük ve orta gelirli ev halkının et tüketimini ciddi

yönden etkilemiştir. Kırmızı et fiyatlarının yüksek olması, bölge insanının beyaz ete olan

talebini ciddi ölçüde artırmıştır. 1990’lı yıllarda ortalama 1000 ton olan beyaz et üretimi

2009’da 3300 tonun üzerine çıkmıştır. Yumurta sayısına bakıldığında ise üretimin bölgede

ciddi anlamda düştüğü görülmektedir 90’lı yıllarda 90 milyon adet olan yumurta üretimi 2009

yılına gelindiğinde 23 milyon civarına gerilemiştir. Süt üretimi de aynı şekilde zaman

içerisinde büyük düşüş yaşamıştır. Aşağıdaki tablo incelendiğinde inek sütü üretiminin 90 bin

İPEKYOLU KALKINMA AJANSI TRC1 BÖLGESİ HAYVANCILIK DURUM RAPORU 28

Page 29:  · Web viewTablo 2’ye bakıldığında AB ülkeleri genelinde büyükbaş hayvan tüketiminin giderek düştüğü gözlenmektedir. 2007 yılında 8.6 milyon ton olan büyükbaş

tondan 51 bin tona gerilediği görülmektedir. Keçi ve koyun sütünde ise durum farklı olmayıp

yıllar geçtikçe hayvan sayısında azalmaya bağlı olarak düşüş yaşanmıştır.

Tablo 10 Gaziantep İli Yıllara Göre Hayvansal Ürün Üretim Miktarı

YIL

Beyaz et

(ton)

Kırmızı et (ton)

Tavuk yumurta

sayısı (1000)

İnek sütü (ton)

Manda sütü (ton)

Koyun sütü (ton)

Keçi sütü (ton)

Deri (adet)

Bal (ton)

1995 281 11.585 93.273 90.832 52 18.978

10.432

450.508 112

1996 1.529 9.398 62.569 87.608 50 16.264 8.126 372.013 691997 815 12.084 110.610 63.486 33 14.663 8.249 481.381 1111998 1.086 15.426 103.740 76.761 28 17.708 9.730 631.252 1801999 2.000 14.209 98.502 69.785 17 17.132 8.811 599.739 1262000 1.309 8.479 41.020 87.957 46 16.294 7.360 364.028 1662001 1.248 5.612 65.608 76.590 55 17.110 7.025 229.109 1322002 1.521 9.461 33.775 77.474 57 14.383 6.818 325.239 1322003 2.030 9.735 61.359 36.151 82 9.407 7.874 347.114 1442004 …. 14.793 72.945 30.456 62 7.603 5.582 384.601 1382005 …. 12.490 66.916 37.307 66 7.595 5.326 378.071 1452006 …. 11.639 66.960 41.272 69 7.690 5.596 388.671 1462007 2.179 7.574 30.192 43.138 64 8.266 4.572 426.486 1152008 3.039 12.374 18.351 45.896 54 9.044 4.263 559.832 1732009 3.310 7.968 23.152 51.875 53 8.879 3.936 340.040 170

Kaynak: TÜİK

6.2. Adıyaman’da Hayvansal Üretim

TÜİK verilerine göre 1995 yılında 1159 ton olan kırmızı et üretimi 2009 yılında 2639 ton

olarak gerçekleşmiştir. Aşağıdaki tabloya bakıldığında kırmızı et üretim miktarında ciddi

dalgalanmalar görülmektedir. Yumarta üretiminin yumurta tavukçuluğundaki düşüşe bağlı

olarak her yıl gerilediği görülmektedir. 1995 yılında 57 milyon yumurta üretilirken bu rakam

2009 yılına gelindiğinde yaklaşık % 50 gerileyerek 28 milyon civarına gelmiştir. Süt üretim

İPEKYOLU KALKINMA AJANSI TRC1 BÖLGESİ HAYVANCILIK DURUM RAPORU 29

Page 30:  · Web viewTablo 2’ye bakıldığında AB ülkeleri genelinde büyükbaş hayvan tüketiminin giderek düştüğü gözlenmektedir. 2007 yılında 8.6 milyon ton olan büyükbaş

miktarına bakıldığında durumun iyi olmadığı görülmektedir, canlı hayvan sayısındaki düşüş

ister istemez süt miktarındaki azalışa sebep olmuştur. 1995 yılında 77 bin ton olan inek sütü

üretimi 2009 yılına gelindiğinde 56 bin tona gerilemiştir. Aynı düşüş koyun ve keçi sütünde de

görülmektedir. Genel olarak bakıldığında gerek Adıyaman gerek bölgenin diğer illeri hayvan

sayısındaki azalışa bağlı olarak hayvansal üretim miktarında ciddi bir düşüş yaşamıştır.

Entegre olamamış küçük çaptaki üreticiler zamanla maliyetleri karşılayamadıkları için

hayvanlarını satmışlar ya da elindeki çok az sayıdaki hayvan varlığını koruma yoluna

gitmişlerdir.

Tablo 11 Adıyaman İli Yıllara Göre Hayvansal Ürün ÜRetim Miktarı

YIL Beyaz et (ton)

Kırmızı et (ton)

Tavuk yumurta sayısı (1000)

İnek sütü (ton)

Koyun sütü (ton)

Keçi sütü (ton)

Deri (adet)

1995 1 1.159 57.236 77.842 10.127 4.999 39.4801996 163 1.327 33.788 77.232 9.761 4.818 42.7541997 111 1.677 50.644 88.119 7.725 4.857 75.2621998 70 1.554 49.043 88.388 7.909 4.568 69.4411999 81 2.419 29.639 92.492 9.240 4.308 88.4142000 41 3.644 49.327 88.064 8.391 4.024 123.8692001 - 3.921 48.506 77.005 6.491 4.030 111.2232002 - 2.280 43.583 73.431 6.186 3.792 54.1272003 - 1.063 44.156 80.826 8.654 7.664 26.1162004 - 3.449 43.813 71.758 5.967 5.335 61.1982005 - 2.793 44.017 68.693 5.940 5.008 67.3362006 - 2.773 28.475 63.766 4.823 3.645 48.1082007 - 3.319 28.679 57.210 3.801 2.592 78.5892008 - 3.132 27.055 58.497 3.904 2.352 69.4292009 - 2.639 28.211 56.143 3.249 2.142 40.975

Kaynak TÜİK

6.3. Kilis’te Hayvansal Üretim

İPEKYOLU KALKINMA AJANSI TRC1 BÖLGESİ HAYVANCILIK DURUM RAPORU 30

Page 31:  · Web viewTablo 2’ye bakıldığında AB ülkeleri genelinde büyükbaş hayvan tüketiminin giderek düştüğü gözlenmektedir. 2007 yılında 8.6 milyon ton olan büyükbaş

Aşağıdaki tablo incelendiğinde Kilis’te 1995 yılında 462 ton olan kırmızı et üretiminin

1990 sonlarına doğru artış eğiliminde olduğu, 2000 yılından sonra tekrar düşüş yaşadığı ve

2009 yılına gelindiğinde ise 242 tona düştüğü görülmektedir. Yumurta sayısına gelince diğer

illere kıyasla daha fazla artış kaydedilmiştir. 1995 yılında 5.7 milyon adet yumurta sayısı 2009

yılına gelindiğinde 26 milyon civarına ulaşmıştır. İnek sütü incelediğinde ise üretimde çok

ciddi farklılıklar olmadığı görülmektedir. 1995 yılında 6,7 milyon ton olan inek sütü üretimi

2009 yılında ancak 7.7 milyon tona ulaşmıştır. Aynı tabloda görüleceği gibi koyun sütünde

azalış bir bakıma inek sütü ile telafi edilmiştir. Keçi sütü, Kilis ilinin en değerli hayvansal ürünü

olmasına rağmen tablodan da anlaşılacağı üzere çok ciddi bir üretim artışı olmamıştır. 1995

yılında 2.7 milyon ton olan üretim 2009 yılına gelindiğinde ancak 2.8 milyon tona ulaşmıştır.

Yerel üreticilerin, süt toplama ve entegre süt işleme merkezlerinin eksikliğinden dolayı,

sütünü ham olarak çevre illerden gelen üreticilere vermesi ve bundan elde edilen gelirin çok

düşük olması üretici sayısının azalmasına yol açmıştır. Bölgede kurulacak süt toplama ve tam

donanımlı entegre süt işleme merkezleri ile sütün daha verimli ve hijyenik toplanması

sağlanabilecek, sütün, katma değeri yüksek ürünlere çevrilerek yerel ekonomiye katkısı

artırılabilecektir. Sattığı sütten daha fazla gelir elde edecek olan üretici daha fazla hayvan

yetiştirmeye teşvik edilmiş olacaktır.

Tablo 12 Kilis İli Yıllara Göre Hayvansal Ürün Miktarı

YIL Beyaz et (ton)

Kırmızı et (ton)

Tavuk yumurta sayısı (1000)

İnek sütü (ton)

Koyun sütü (ton)

Keçi sütü (ton)

Deri (adet)

Bal (ton)

1995 124 462 5.700 6.784 4.719 2.736 22.549 201996 150 633 5.700 6.790 4.726 2.737 22.660 201997 516 748 24.500 7.432 3.520 910 30.691 221998 …. 917 24.500 7.402 3.447 867 36.826 201999 406 716 24.500 7.404 3.447 533 35.128 222000 130 729 35.000 7.468 2.914 1.912 35.901 412001 …. 486 22.000 7.806 3.062 1.978 26.992 342002 …. 557 25.200 8.311 3.821 2.305 25.640 35

İPEKYOLU KALKINMA AJANSI TRC1 BÖLGESİ HAYVANCILIK DURUM RAPORU 31

Page 32:  · Web viewTablo 2’ye bakıldığında AB ülkeleri genelinde büyükbaş hayvan tüketiminin giderek düştüğü gözlenmektedir. 2007 yılında 8.6 milyon ton olan büyükbaş

2003 …. 236 25.752 7.517 3.478 2.735 14.299 302004 …. 429 24.080 6.394 2.787 2.787 28.128 292005 …. 106 24.360 7.747 3.191 2.680 6.078 342006 …. 145 23.863 6.813 2.676 2.550 10.275 332007 …. 523 23.730 7.027 2.666 2.639 24.077 332008 …. 346 23.060 7.196 2.645 2.592 18.036 272009 …. 242 26.040 7.734 2.257 2.827 10.736 34

Kaynak TÜİK

7. Canlı Hayvan İthalat ve İhracatı

7.1. Büyükbaş Hayvan İthalat ve İhracatı

Türkiye, büyükbaş hayvan sayısının yetersiz oluşu ve yüksek maliyetlerden dolayı

çoğunlukla canlı hayvan ithal eden ülke konumundadır. Hayvan sayısı ve veriminin düşük

olması kırmızı et fiyatının yükselmesine neden olmuş bu durum ülkedeki kurum ve özel

teşebbüslerin canlı hayvan ithalatına yönelmesini kaçınılmaz kılmıştır. Bu bağlamda Et ve

Balık Kurumu, kırmızı et fiyatını düşürmek için canlı hayvan ithalatına başlamıştır. Et ve Balık

Kurumu, çoğunluğu Avrupa Birliği üyesi Estonya, Letonya, Litvanya ve Macaristan gibi

ülkelerin yanı sıra ABD, Uruguay, Brezilya ve Arjantin gibi Okyanus aşırı ülkelerden de canlı

hayvan ithal etmektedir. Avrupa Birliği menşeli bazı tarım ürünleri ithalatında tarife

kontenjanı uygulaması çerçevesinde Angus, Hereford, Montofon, Holstein ve Simental

kasaplık canlı sığırların ırkı ve melezleri ithal edilmektedir. Tablo 14’e bakılığında Türkiye’nin

2010 yılındaki yapmış olduğu canlı hayvan ithalat ve ihracat rakamları görülmektedir.

Tablodan anlaşılacağı üzere en fazla ithalat 124 milyon dolar ile Uruguay ile gerçekleşmiştir.

Ardından 62 milyon dolar ile Macaristan ve ABD gelmektedir. Avusturalya ve Bulgaristan ise

20 milyon dolarlık ithalat ile bu ülkelerin altında yer almaktadır. Tabloya baktığımızda Türkiye

irili ufaklı toplam 45 ülke ile çoğunluğu ithalat olmak üzere canlı hayvan ticareti yapmıştır.

Türkiye, 2010 yılı içersinde AB ülkeleri ve okyanus aşırı ülkelerden toplam 333 milyon dolar

ithalat yapmıştır

İPEKYOLU KALKINMA AJANSI TRC1 BÖLGESİ HAYVANCILIK DURUM RAPORU 32

Page 33:  · Web viewTablo 2’ye bakıldığında AB ülkeleri genelinde büyükbaş hayvan tüketiminin giderek düştüğü gözlenmektedir. 2007 yılında 8.6 milyon ton olan büyükbaş

Tablo 13 ABD'nin Sığır İhracatı(Baş)

Mayıs-10

Haz-10

Temmuz-10

Agus-10

Eyl-10

Ekim-10

Kasım-10

Aralık-10

Ocak-11

Şubat-11

Mart-11

Nisan-11

Mayıs-11

Kanada 3.265 4.047 2.285 3.008 2.883 2.963 8.957 3.929 2.526 4.798 6.834 4.537 5.842

Turkiye 1.598 1.501 2.006 687 2.055 3.805 2.013 4.649 5.345 709 7.393 3.487 4.829

Diğer Ülkeler

1.959 1.972 1.332 960 1.316 1.794 5.765 2.476 3.180 613 2.242 3.504 1.275

Toplam

6.822 7.520 5.623 4.655 6.254 8.562 16.735 11.054 11.051 6.120 16.469 11.528 11.946

Kaynak: Amerika Birleşik Devletleri Tarım Bakanlığı resmi istatistikleri (USDA-FAS attache reports, official

statistics, and results of office research)

Tablo 13 incelendiğinde ise Türkiye’nin Kanada’dan sonra ABD’nin ikinci en büyük sığır

ihracatı yaptığı ülke konumunda olduğu görülmektedir. ABD’den bir yıl içerisinde 40.000 baş

civarında sığır ithalatı yapılmıştır. İthalatın yanı sıra az da olsa ihracat yapmış ve bu rakam

2010 yılında 7.3 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. 2010 yılı Mayıs ayında 1598 baş olan

sığır ihracatımız 2011 yılının aynı ayında 4829 başa yükselmiştir.

İPEKYOLU KALKINMA AJANSI TRC1 BÖLGESİ HAYVANCILIK DURUM RAPORU 33

Page 34:  · Web viewTablo 2’ye bakıldığında AB ülkeleri genelinde büyükbaş hayvan tüketiminin giderek düştüğü gözlenmektedir. 2007 yılında 8.6 milyon ton olan büyükbaş

Tablo 14 Türkiye'nin 2010 Yılında Yapmış Olduğu Canlı Hayvan İhtalat ve İhracatı

Ülke adı İhracat Dolar İthalat Dolar Ülke adı İhracat Dolar İthalat Dolar

Fransa 786.855 1.280.787 Rusya Federasyonu 47.257

Hollanda 124.514 5.501.722 Gürcistan 610.931 2.119

Almanya 148.393 6.253.289 Azerbeycan 278.884 1.084

İtalya 535.172 173.196 Kazakistan 14.606

İngiltere 48.638 4.485.370 Mısır 2.898.342 7.834

İrlanda 20.801 4.640.356 Gine 56.756

Danimarka 5.941 A.B.D. 62.874.493

Yunanistan 958.725 Kanada 111

İspanya 91.020 El Salvador 36.884

Belçika 388.618 124.360 Guyana 22.803

İsveç 2.775 Brezilya 8.704.045

Avusturya 1.072 475.942 Şili 47.656

İsviçre 55.394 Uruguay 124.211.835

Estonya 3.859.985 K.K.Türk.Cum. 486.808

Letonya 813.512 Suriye 86.259

Litvanya 2.943.990 Irak 11.371

Polonya 6.956 İran 190.030

Çek Cumhuriyeti 2.378 İsrail 150.271

Macaristan 62.280.797 Afganistan 3.030

Bulgaristan 42.086 20.349.661 Pakistan 286.493

Arnavutluk 648.837 Güney Kore 25.423

Avustralya 22.295.922 Toplam: 7.322.183 333.080.206

Kaynak: TÜİK

7.2. Kanatlı Hayvan İthalat ve İhracatı

Bilindiği üzere ülkemiz damızlık materyal bakımından genelde ithalatçı

konumdadır. Yüksek verimli genotiplere sahip hatların geliştirilmesi için devletin, kanatlı

sektörünün ve üniversitelerin daha fazla gayret göstermesi gerekmektedir. Aşağıdaki tabloda

2002–2008 yıllarına ait damızlık civciv ve yumurta ile kuluçkalık yumurta ithalat rakamları

verilmiştir. Buna göre 2002 yılında 1.453 milyon olan etçi damızlık civciv ithalatı 2008 yılına

gelindiğinde 1.729 milyon tona yükselmiştir. Etçi damızlık yumurta ithalatında ise durum

farklı olup, 2002 yılında 11 milyon adet olan ithalat 2008 yılına gelindiğinde 5 milyon adete

İPEKYOLU KALKINMA AJANSI TRC1 BÖLGESİ HAYVANCILIK DURUM RAPORU 34

Page 35:  · Web viewTablo 2’ye bakıldığında AB ülkeleri genelinde büyükbaş hayvan tüketiminin giderek düştüğü gözlenmektedir. 2007 yılında 8.6 milyon ton olan büyükbaş

gerilemiştir. Kuluçkalık hindi yumuratası ithalatı ise zamanla artmış 2008 yılına gelindiğinde

4.745 milyona ulaşmıştır.

Tablo 15 Damızlık Civciv ve Yumurta İle Kuluçkalık Yumurta İhtalatı

2002-2008 YILLARI DAMIZLIK CİVCİV VE YUMURTA İLE

KULUÇKALIK YUMURTA İTHALATLARIYıllar Etçi Damızlık

Civciv İthalatı

Etçi Damızlık Yumurta İthalatı

Yumurtacı Damızlık

Civciv İthalatı

DamızlıkHindi Civciv

İthalatı

KuluçkalıkHindi Yumurtası

İthalatı2002 1.453.576 11.007.690 490.894 23.597 1.848.000

2003 1.167.285 9.744.434 445.014 31.416 4.785.2002004 1.120.239 10.399.366 464.456 25.700 6.519.2002005 845.378 11.599.355 469.364 30.600 4.985.1202006 1.174.122 4.276.901 499.270 0 3.236.9002007 1.027.207 5.784.689 379.822 0 5.039.8152008 1.729.310 5.077.858 525.082 14.560 4.745.135 Kaynak Tarım ve Gıda Bakanlığı Resmi Sitesi

Tavukçuluk sektöründe

faaliyet gösteren entegre

işletmeler, teknoloji yönünden ileri

ülkeler seviyesinde çok modern

yapıya sahiptirler. Avrupa ve Orta

Doğu`nun en modern kanatlı

kombinalarına sahip etlik piliç

entegrasyonları, çevremizde

dünyanın en büyük ithalatçı

ülkeleri bulunmasına rağmen yeterli ihracat yapamamaktadırlar. Rusya, Bağımsız Devletler

Topluluğu ülkeleri, Ortadoğu Ülkeleri etlik piliç ithalatında dünyanın önde gelen devletleri

olup hemen hepsi komşumuz durumundadırlar. AB ülkeleri, AB normlarına uygunluk

konusunda ithalâtta belirli standartlar aramaktadırlar. Bu güne kadar 7 adet kanatlı entegre

firması Avrupa Birliği’ne ihracat için ön izin belgesi almıştır. Bu firmalar: Banvit, Beypiliç,

Erpiliç, Şenpiliç, Şekerpiliç, Keskinoğlu ve Pınar Hindi’dir. (Gıda, Tarım ve Hayvancılık

Bakanlığı)

İPEKYOLU KALKINMA AJANSI TRC1 BÖLGESİ HAYVANCILIK DURUM RAPORU 35

Page 36:  · Web viewTablo 2’ye bakıldığında AB ülkeleri genelinde büyükbaş hayvan tüketiminin giderek düştüğü gözlenmektedir. 2007 yılında 8.6 milyon ton olan büyükbaş

Tablo 16 Türkiye'nin Yıllara Göre Kanatlı Eti ve Sakatatı İhracatı(Ton)

Yıllar Tavuk Eti Hindi Eti Tavuk Ayağı Toplam2002 6.252 695 12.695 19.6422003 8.547 805 15.818 25.1702004 11.096 615 17.339 29.0502005 27.278 1.929 15.767 44.9742006 20.411 420 18.979 39.8102007 24.775 808 26.174 51.7582008 47.895 1.297 30.660 79.852Kaynak Tarım ve Gıda Bakanlığı Resmi Sitesi

Tablo 16 İncelendiğinde Türkiye’nin tavuk eti ihrcatının arttığı görülmektedir. 2002 yılında 6200 ton civarı olan ihracat 2008 yılına gelindiğinde ise 48.000 ton civarına yükselmiştir. Özellikle Uzak Doğu ülkelerine yapılan tavuk ayağı ihracatı 2002 yılında 12.695 ton iken 2008 yılına gelindiğinde 30.660 tona yükselmiştir. Türkiye toplamda 80.000 tona yakım tavuk ve hindi eti ihracatı yapmıştır.

7.3. Kırmızı Etin İthalatı, İhracatı ve Pazarlaması Giderek artan et fiyatlarını kontrol altına almak için hükümet Et ve Balık Kurumu’na

canlı hayvan ve et ithalatı yetkisi vermiştir. Et ve Balık Kurumu, , Avusturalya AB ve Amerika

ülkelerinden kırmızı et ve canlı hayvan ithal edebilmektedir. Kırmızı et birim fiyatlarına

bakıldığında sığır eti için AB ülkelerinde fiyat 3,5-4 Euro, Amerika ülkeleri ve Avusturalya’da

ise 2,5-3 dolar civarındadır. Türkiye’de et ithalatına uygulanan yüzde 225 vergi AB’den ithal

edilen etin birim fiyatını 22,75 TL’ye; diğer ülkelerden gelen etin birim fiyatını da 12 ila 14,5

TL’ye yükseltmektedir. İthal etteki yüksek vergiye rağmen, Türkiye ile AB arasında toplam 19

bin ton et için özel vergi kotası bulunmaktadır. Buna göre AB ülkelerinden ithal edilecek ilk 5

bin ton ete yüzde 30; sonraki 14 bin ton ete ise yüzde 43 oranında düşük vergi

uygulanmaktadır. Bu bağlamda Türkiye’nin AB ülkelerinden et ithal etmesi durumunda 5 bin

ton karkas kırmızı et birim fiyatı 9 TL’ye, 14 bin ton et de 10 TL’ye gelmektedir.

Diğer bir konuda hayvan alım ve pazarlama şeklidir. Ülkemizde canlı hayvan alımları,

hayvan panayırları, belediye hayvan pazarları ve hayvan borsalarında gerçekleşmektedir.

Hayvan satış şekilleri ise canlı ağırlık ve karkas randımanına göre yapılmaktadır.Türkiye’de

canlı hayvan ve ette, şekli ve aracı sayısı bölgelere göre değişen bir pazarlama yapısı

mevcuttur. Mevcut yapıda üreticiye fiyat ve alım garantisi verilmediği gibi sanayiye de

İPEKYOLU KALKINMA AJANSI TRC1 BÖLGESİ HAYVANCILIK DURUM RAPORU 36

Page 37:  · Web viewTablo 2’ye bakıldığında AB ülkeleri genelinde büyükbaş hayvan tüketiminin giderek düştüğü gözlenmektedir. 2007 yılında 8.6 milyon ton olan büyükbaş

düzenli ham madde akışı sağlanamamaktadır. Gelişmiş ülkelerde durum daha farklıdır.

Örneğin Amerika’da birçok pazarlama şekli vardır; ama önemli olarak üç kanaldan

bahsedilmektedir. Bunlar direkt, borsa yoluyla ve karkas derecelendirme olarak

sıralanmakta, direkt ve borsa yoluyla pazarlama, normal sığır besisi ve genç buzağı besisinde,

karkas derecelendirme şekli ise daha çok genç buzağı besisinde görülmektedir. Damızlık sığır

besisi pazarlaması ise, seçilmiş borsalarda ve özel uygulamaya tabidir. Avrupa Birliği’nde ise

daha ziyade kooperatifler kanalıyla ve sözleşmeye dayalı satış sistemine göre yapılan

pazarlama uygulamaları görülmektedir. Birlik üyesi ülkelerden Danimarka, büyük bir

potansiyele sahip olup, onu Fransa, Hollanda, İrlanda, İngiltere ve İtalya takip etmektedir.

Diğer taraftan üye ülkelerden bazıları, üretici ve aracı arasında önceden yapılan “kontrat”,

yani sözleşme sistemine göre pazarlama tipini kullanmaktadır. Belçika başta olmak üzere

Hollanda, İngiltere, Fransa ve Almanya gibi ülkeler, bu konuda büyük bir potansiyel

oluşturmaktadır. Bu iki sistemin dışında, sınırlı olarak Ortak Piyasa Düzenleri kapsamında

“müdahale yolu” ve “üreticiler-aracılar” pazarlama biçimleri de kullanılmaktadır.

7.4. Bölgedeki İşletmeler ve KapasiteleriTürkiye genelinde hayvancılık faaliyetinde bulunan işletmeler göz önüne alındığında,

işletme başına ortalama küçükbaş hayvan sayısı 12,8, büyükbaş hayvan sayısı ise 5,2’dir. TRC

Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde ise bir işletmeye düşen ortalama küçükbaş hayvan sayısı

18,9, büyükbaş sayısı ise 2,37’dir. Alt Bölgeler bazında, bir işletmedeki ortalama küçükbaş

hayvan sayısı TRC1’ de 13,3 , TRC2’de 24,5 ve TRC3’te 17,4’tür. Bir işletme için ortalama

büyükbaş hayvan sayısı ise TRC1 Bölgesi’nde 1,5, TRC2 Bölgesi’nde 3,6 ve TRC3 Bölgesi’nde

1,7’dir. Bölgede bir işletmeye düşen ortalama küçükbaş hayvan sayısı, Türkiye ortalamasının

üzerinde iken, büyükbaş hayvan sayısı ülke ortalamasının altındadır. TRC Güneydoğu

Anadolu Bölgesi’nde ortalama işletme büyüklüğünün 128 dekar olduğu görülmektedir. TRC2

(191 da) Bölgesi ortalamanın üzerinde iken, TRC3 (79 da) ve TRC1 (96 da) Bölgeleri

ortalamanın altındadır. Türkiye’deki işletmelerin % 8.6’sı TRC Güneydoğu Anadolu

Bölgesi’nde yer almaktadır. Bölgedeki işletme sayısı bakımından TRC2 Bölgesi, % 39 ile ilk

sırada yer alırken, onu TRC3 % 31 ve TRC1 % 30 ile takip etmektedir.

İPEKYOLU KALKINMA AJANSI TRC1 BÖLGESİ HAYVANCILIK DURUM RAPORU 37

Page 38:  · Web viewTablo 2’ye bakıldığında AB ülkeleri genelinde büyükbaş hayvan tüketiminin giderek düştüğü gözlenmektedir. 2007 yılında 8.6 milyon ton olan büyükbaş

TRC1 Bölge illeri incelendiğinde ise Gaziantep ilinde toplam gelişmiş 9 adet ticari

yumurta işletmesi mevcuttur. Kapasitesi en büyük olan işletmede 350.000 adet tavuk

bulunmaktadır. En küçük kapasiteli işletme ise 20.000 adet tavuğa sahiptir. Toplam olarak

ilde 857.000 adet yumurta tavuğu mevcuttur. Etçi tavuk işletme sayılarına bakıldığında 4

adet damızlık işletmenin, 1 adet kuluçkahanenin , 6 adet kümesin ve toplamda 185.000 adet

etcil tavuğa sahip olduğu görülmektedir. (Gaziantep İl Gıda, Tarım ve Hayvancılık

Müdürlüğü).

Aşağıdaki tablo incelendiğinde Gaziantep’te en fazla karma tip (20.813) işletmenin

mevcut olduğu görülmektedir. İlin Suriye ile sınırının bulunmasından dolayı 4 adet sınır

kontrol noktası mevcuttur. 4716 adet büyükbaş hayvan işletmesi, 1 balıkcılık işletmesi, ve 20

adet kanatlı hayvan işletmesi mevcuttur. 2011 yılı Kasım ayı itibariyle Gaziantep ilinde

toplamda 29.045 adet hayvancılık işletmesi mevcuttur.

Tablo 17 Gaziantep İli İşletme Tipi İstatistiği

GAZİANTEP İLİ GÜNCEL İŞLETME TİPİ İSTATİSTİĞİ

İŞLETME TİPİ İŞLETME SAYISI

SINIR KONTROL NOKTASI 4

KÜÇÜKBAŞ 2123KARMA 20813

İL DEPO 1

KANATLI 20ET VE ET ÜRÜNLERİ ÜRETİM TESİSİ 10

BÜYÜKBAŞ 4716BALIKÇILIK 1ATÇILIK 697ARICILIK 167Kaynak:Gaziantep İl Tarım, Gıda ve Hayvancılık Müd.

İPEKYOLU KALKINMA AJANSI TRC1 BÖLGESİ HAYVANCILIK DURUM RAPORU 38

Page 39:  · Web viewTablo 2’ye bakıldığında AB ülkeleri genelinde büyükbaş hayvan tüketiminin giderek düştüğü gözlenmektedir. 2007 yılında 8.6 milyon ton olan büyükbaş

8. Bölgedeki Yatırım Fırsatları TRC1 Bölgesi’ndeki mevcut hayvan sayısının ihtiyaca cevap verecek ölçüde

olmamasından dolayı, bölge, yurt içinden alımlar yoluyla ve yurt dışından ise hayvan ithal

ederek bu ihtiyacı giderme yoluna gitmiştir. Bölgedeki nüfus artışı hesaba katıldığında bu

ihtiyacın daha da artacağı öngörülmektedir. TRC1 Bölgesi’ndeki nüfus artışı 2008-2009 yılları

arasında % 1.96 olarak gerçekleşmiş, Gaziantep’te sanayinin güçlü oluşu ve istihdam olanağı

sağlaması sebebiyle söz konusu artış aynı dönemde % 2.54 olarak gerçekleşmiştir. (TÜİK)

Artan nüfus hızı gözönünde bulundurulduğunda, et ihtiyacının da buna paralel olarak artması

beklenmektedir. Düşük üretime miktarı bu alanda yatırım yapılmasını zorunlu kılmaktadır.

Bölgedeki hayvan sayısına bakıldığında artan nüfusa karşın herhangi bir artışın olmadığı

görülebilmektedir.

Tablo 18 TRC1 Bölgesi Mevcut Hayvan Sayısı

YILDana ve buzağı: erkek (baş)

Dana ve buzağı: dişi (baş)

Boğa ve öküz: 2 yaş ve üzeri (baş)

Koyun (baş)

Keçi (baş)

Kümes hayvanı (baş)

2004 14.590 17.637 3.206 619.548 374.000 1.187.580

2005 16.670 19.594 3.209 630.072 348.733 1.242.933

2006 16.146 19.782 3.408 596.993 310.485 994.062

2007 12.710 16.140 7.057 575.796 259.527 969.100

2008 13.016 15.719 6.277 558.516 238.131 2.837.028

2009 12.245 14.694 6.815 503.194 228.659 974.069

2010 14.888 15.836 6.862 458.115 248.696 1.296.584

Kaynak:TUİK

Tablo 18 incelendiğinde, büyükbaş hayvan sayısında son 7 yıl içerisinde ciddi bir değişim

yaşanmadığı görülmektedir. Nüfus artışı ve buna bağlı olarak talepteki artış gözönünde

bulundurulursa, büyükbaş hayvan yetiştiriciliğine yapılacak yatırımların akıllıca olacağı bir

gerçektir. Aynı durum koyun ve keçi için de söz konusudur. 2004 yılında 619 bin civarında

İPEKYOLU KALKINMA AJANSI TRC1 BÖLGESİ HAYVANCILIK DURUM RAPORU 39

Page 40:  · Web viewTablo 2’ye bakıldığında AB ülkeleri genelinde büyükbaş hayvan tüketiminin giderek düştüğü gözlenmektedir. 2007 yılında 8.6 milyon ton olan büyükbaş

olan koyun sayısı 2010 yılına gelindiğinde 458 bine gerilemiştir. Bölge insanının daha çok

küçükbaş hayvan tükettiğini düşünecek olursak aynı şekilde küçükbaş hayvan yetiştiriciliğine

yapılacak yatırımlar da akıllıca olacaktır. Bölgenin hayvansal ürüne olan ihtiyacının mevcut

üretimle karşılanamadığı varsayılırsa bölgede üretilecek ürünlerde pazarlama problemi

yaşanmayacaktır. Üretilen ürünlerin bölge içerisinde satılacak olması ise nakliye ve

pazarlama gibi giderleri minimize edeceğinden işletmelerin elde edeceği karı şüphesiz

artıracaktır. TRC1 Bölgesi, artan nüfusu, gelişmiş sanayi alt yapısı ve hayvancılığa uygulanan

teşvik sistemleri ile, hayvancılık ve hayvansal üretim yatırımları için ideal bir konumdadır.

9. Kırmızı Et Hayvancılığı ve Sanayisinde Yaşanan Sorunlar

Yetiştiricilerin pazar ve fiyat garantisi altında faaliyet sürdürememesi neticesinde

kaliteli ve yeterli miktarda hammadde temin edilememekte, kasaplık hayvan arzındaki

mevsimsel dalgalanmalar nedeniyle işletmeler düşük kapasite ile çalışmaktadır. Ülkemizde

hemen hemen bütün hayvan hastalıklarına rastlanmaktadır. Bu durum üretimi olumsuz

etkilediği gibi ihracat imkanlarını da kısıtlamaktadır. Üreticilerin kesif yem ihtiyacını

karşılamaya yönelik faaliyet gösteren yem fabrikaları belirttiği standartların dışında üretim

yapmakta ve üreticiye zarar vermektedir. Bu durum aynı zamanda sektörde firmalar arası

haksız rekabete de neden olmaktadır. Et ve et mamulleri ile ilgili tesisler yeterli ön araştırma

yapılmadan uygun olmayan yerlerde ve teknik özelliklerde kurulmaktadır. Sanayide karkas

derecelendirmesi yapılmamakta, hayvansal ürünlerde kalite-fiyat ilişkisi yeterince göz

önünde bulundurulmamaktadır.7

Sektör içerisinde fiziki, teknik şartları ve eğitilmiş personeli yetersiz, çok sayıda

işletme bulunmakta, bu durum sağlığımızı ve sektördeki gelişmeyi olumsuz yönde

etkilemekte, ayrıca haksız rekabete neden olmaktadır. Kayıt ve istatistikler tam ve doğru bir

şekilde tutulmamaktadır. Kesilen hayvanların yan ürünleri ekonomik olarak

7 2. Tarım Şürası VI. Komisyon Üretim ve Pazarlama Politikaları

İPEKYOLU KALKINMA AJANSI TRC1 BÖLGESİ HAYVANCILIK DURUM RAPORU 40

Page 41:  · Web viewTablo 2’ye bakıldığında AB ülkeleri genelinde büyükbaş hayvan tüketiminin giderek düştüğü gözlenmektedir. 2007 yılında 8.6 milyon ton olan büyükbaş

değerlendirilmemekte, çevre kirliliğine neden olmaktadır. Et ve et mamulleri sanayinde

üretimden tüketime kadarki süreçte soğuk zincir kurulamamıştır. Kasaplık hayvanların

mezbahalara uygun olmayan koşullarda taşınması neticesinde hayvanlarda yaralanmalar ve

verim kayıpları oluşmaktadır. Mevcut mezbahaların büyük bir kısmında kesim öncesi ve

kesim sonrası kontrolleri yapacak veteriner hekimler bulunmamaktadır. Hayvanlardaki

karkas ortalaması, gelişmiş bir çok ülkeye nazaran düşük düzeydedir. Kasaplık hayvan

yetiştiriciliğine yapılan destekler, gelişmiş ülkelere göre çok düşük seviyelerdedir. Özellikle

koyun, keçi ve manda türlerine yönelik herhangi bir desteğin olmaması, üretimin artırılmasını

engelleyici rol oynamaktadır. Dönemsel fiyat dalgalanmaları, üreticinin ileriye yönelik üretim

planlaması yapmasını engellemekte, bu da üretimi olumsuz etkilemektedir.

Et ithalatı yapılacağına dair söylentiler, yetiştiricileri geçmiş yıllarda olduğu gibi şimdi

de tedirgin etmekte, işletme ölçeğini büyütmek konusunda kararsız bırakmaktadır.

Yetiştiricilerin etkin ve güçlü bir örgüt çatısı altında toplanamaması fiyatların oluşmasında

pazarlık gücünü zayıflatmaktadır. Sahada hayvan tedavisinde kullanılan ülkeye kaçak yollarla

girmiş birçok ilaç bulunmaktadır. Bunlar hayvan sağlığını tehdit ettiği gibi veteriner hekimleri

de tedavide yanılgıya düşürmektedir. Yem fiyatlarının yüksek, ürün fiyatlarının düşük olması,

yetiştiricilerin çoğu zaman zararına üretim yapmasına neden olmaktadır. Kişi başı et

tüketimimiz gelişmiş ülkelere göre düşük seviyelerdedir. Sektörün düşük işletme ölçekleri,

yetersiz örgütlenme, karmaşık ve uzun pazarlama kanalları, yetersiz eğitim ve yayım

hizmetleri, uygun olmayan finansman koşulları, plansız destekleme politikaları gibi bir çok

yapısal sorunu vardır. Son zamanlarda özellikle sahte ve sağlıksız et ve et ürünleri üreten

işyerlerini konu alan programlar, tüketici talebinde azalmaya neden olduğu gibi tüketiciyi bu

ürünleri tüketmek konusunda olumsuz etkilemiştir.

10. GZFT (SWOT) Analizi

Güçlü Yanlar

Çok sayıda yetişmiş ve nitelikli teknik personel varlığı

Bölgenin coğrafi konumu ve mevcut üretim potensiyeli

Kilis ilinin Kilis Keçisi adı verilen ırkın ana vatanı oluşu

İPEKYOLU KALKINMA AJANSI TRC1 BÖLGESİ HAYVANCILIK DURUM RAPORU 41

Page 42:  · Web viewTablo 2’ye bakıldığında AB ülkeleri genelinde büyükbaş hayvan tüketiminin giderek düştüğü gözlenmektedir. 2007 yılında 8.6 milyon ton olan büyükbaş

Bölge illerinin Orta Doğu’ ya açılan kapı konumunda oluşu

Yetişmiş iş gücü varlığı

Adıyaman’da sulu tarıma uygun arazi ve suyun varlığı

Zayıf Yanlar

Bölgede Ziraat ve Veterinerlik fakültelerinin olmayışı

Yem bitkilerinin yeterli düzeyde yetiştirilmemesi

Sermayesi yetersiz küçük aile şirketlerininin çok oluşu

Veri eksikliği kayıtdışılık

Hayvan başına verimiliğin düşük oluşu

Üreticilerdeki teknik bilgi noksanlığı

Desteklemelerin yetersizliği

Örgütleşememiş üreticilerin çoğunlukta oluşu

Özellikle Adıyaman ve Kilis’te entegre süt işleme merkezlerinin olmayışı

Bölgede süt toplama merkezlerinin yetersizliği ve eksikliği

Suni tohumlamanın yaygınlaştırılamaması

Bölgedeki kişi başına düşen hayvansal ürün miktarının düşük oluşu

Köyden şehire olan göçün fazla olması

Fırsatlar

Hibe ve desteklerin artışı

AB destekli hibelerin varlığı

Bölge insanının gelir seviyesinde artış

Bölgedeki gıda sanayinin güçlenmesi

Islah çalışmaları

Yem bitkileri üretimi

Meraların geliştirilmesi

İşletme ölçeklerinin artması

Hayvan hastalıkları ile mücadele ve kontrol

İPEKYOLU KALKINMA AJANSI TRC1 BÖLGESİ HAYVANCILIK DURUM RAPORU 42

Page 43:  · Web viewTablo 2’ye bakıldığında AB ülkeleri genelinde büyükbaş hayvan tüketiminin giderek düştüğü gözlenmektedir. 2007 yılında 8.6 milyon ton olan büyükbaş

Sağım hijyeni, modern sağım teknikleri ve soğuk zincirin sağlanması

Sözleşmeli üretimin geliştirilmesi

Tehditler

Geleneksel üretim yönteminden dolayı kalite ve hijyenin düşük oluşu

Bölgede kaçak hayvan ithalinin varlığı

Yem ve girdi fiyatlarının yüksek oluşu

Yüksek vergi uygulaması

Salgın hayvan hastalıkları

11. Bölgede Hayvancılıkta Destekleme Uygulamaları

11.1. Yem Bitkileri Üretimi Destekleri

Yem bitkileri üretimi desteklemesi kapsamında, ''yonca, korunga, fiğ, macar fiği, burçak,

mürdümük, silajlık mısır, sorgum, sudan otu, sorgum-sudan otu melezi hayvan pancarı, yem

şalgamı, fiğ veya macar fiği” tahıl karışımı ve yapay çayır-meralar için destek verilmektedir.

Yem bitkileri üretimi yapmak üzere başvuran üreticilere, kalkınmada öncelikli illerde ve

sertifikalı tohumluk kullanımına göre farklı olmak üzere çok yıllık yem bitkisi ekilişleri ile

yapay çayır mera tesisinde ilk yıl için, tek yıllık yem bitkisi ekilişlerinde ise ekiliş yaptıkları yıl

için dekar başına ödeme yapılmaktadır. Ayrıca yem bitkileri üretiminde kullanılmak üzere

satın alınan alet ve makinelerin fatura bedelinin %40’ı yine devlet tarafından

desteklenmektedir. Ancak alet ve makine desteği, desteklemeye konu yem bitkileri

desteğinin yüzde 40'ını geçememesi gerekmektedir.

11.2. Hayvan Islahı ve Yetiştirme Desteklemeleri

İPEKYOLU KALKINMA AJANSI TRC1 BÖLGESİ HAYVANCILIK DURUM RAPORU 43

Page 44:  · Web viewTablo 2’ye bakıldığında AB ülkeleri genelinde büyükbaş hayvan tüketiminin giderek düştüğü gözlenmektedir. 2007 yılında 8.6 milyon ton olan büyükbaş

Yurt içinde yetiştirilen ve bakanlık veya bakanlıkça yetkilendirilmiş kuruluş tarafından

verilmiş damızlık belgesi veya safırk sertifikasına sahip, ilk yavrusuna en az 3 ay gebe düve

satın alanlara hayvan başına doğrudan ödeme yapılmaktadır. Buzağı desteklemesi ise soy

kütüğü veya ön soykütüğü sistemine kayıtlı saf kültür ırkı veya melezi sığırların aynı kültür ırkı

boğanın sperması ile yerli ırk ve melezi sığırların ise sadece suni tohumlama sonucu doğan

tüm buzağıları için yapılmakta ve sisteme kayıt edilen sığırların kayıt tarihinden önce doğan

buzağıları destekleme kapsamı dışında bırakılmaktadır.

11.3. Suni Tohumlama Desteği

Suni Tohumlama, Tabii Tohumlama, Ovum ve Embriyo Transferi Faaliyetlerinin Usul ve

Esasları Hakkında Yönetmelik hükümleri kapsamında suni tohumlama yapmak için izin almış

veteriner hekimler, birlikler, kooperatifler, özel hayvan hastaneleri, hayvancılık işletmeleri ve

suni tohumlama yapmak üzere kurulmuş şirketlere destek verilmektedir.

11.4. Süt Desteklemeleri

Üretmiş olduğu sütü, bakanlıktan süt teşvik kod numarası almış, gıda sicili ve çalışma

izni olan işletmelere satan soy kütüğüne kayıtlı işletmeler, örgütlü üreticiler ile bu örgütlere

üye olmayan diğer üreticilere destekleme ödemesi yapılmaktadır. Kendi öz kaynakları ile

işletmesine, büyükbaş hayvancılık için sabit süt sağım ünitesi ve soğutma tankı, küçükbaş

hayvancılık için ise sabit veya seyyar süt sağım ünitesi ve soğutma tankı kurarak sanayiye

aktarılarak sütte belirli kalite ve hijyen kriterlerine uygun üretim yapacak üreticiler ile

işletmesine gübre çukuru yapacak yetiştiricilere, yatırım miktarının yüzde 40'ı oranında

destekleme ödemesi yapılmaktadır. Kendi öz kaynaklarıyla, mülkiyeti kendilerine ait veya

kiralık (asgari 10 yıl) alanlarda, en az 75 metreküp kapasiteli gübre çukuru yapacak

üreticilere, ahır kapasitelerine uygun olmak şartıyla bakanlıkça her yıl belirlenen oranda

desteklenmektedir.(www.gidasanayii.com)

11.5. Hayvancılık Teşvik Kredileri 

İPEKYOLU KALKINMA AJANSI TRC1 BÖLGESİ HAYVANCILIK DURUM RAPORU 44

Page 45:  · Web viewTablo 2’ye bakıldığında AB ülkeleri genelinde büyükbaş hayvan tüketiminin giderek düştüğü gözlenmektedir. 2007 yılında 8.6 milyon ton olan büyükbaş

06.01. 2011 tarihinde Bakanlar kurulu Kararı Resmi Gazetede yayınlanan 2011 tarım ve

hayvancılık destekleri ile 2011 hayvancılık desteklemeleri 01.01.2011 tarihinden geçerli

olmak üzere devam etmektedir. Faizsiz hayvancılık kredisi yine devam edeceği Bakanlar

Kurulu Kararı ile kesinleşmiştir. Hayvancılık teşvik kredileri, faizsiz hayvancılık kredisi şeklinde

uygulandığı gibi bazı hayvancılık teşvik kredileri faiz indirimli olarak kullanılmaktadır. Devlet

destekli hayvancılık kredisi Bakanlar Kurulu Kararı ile faizsiz hayvancılık kredisi ve faiz

indirimli hayvancılık teşvik kredileri şu şekilde belirlenmiştir. Tarım ve hayvancılık destekleri

faizsiz hayvancılık kredisi ile faiz indirimli hayvancılık teşvik kredileri üst limit ve faiz oranları

aşağıdaki tabloda mevcuttur.

Tablo 19 Faiz İndirimli Kredi Uygulamaları

FAİZ İNDİRİMLİ KREDİ UYGULAMALARI (%)İNDİRİM ORANI

(%)

KREDİ ÜST

LİMİTİ

KREDİ KONULARI HAYVANSAL ÜRETİM 1. Damızlık sığır yetiştiriciliği (etçi - süt) 100 7.500.0002. Damızlık düve yetiştiriciliği 100 7.500.0003. Büyükbaş / Küçükbaş hayvan yetiştiriciliği 100 3.000.0004. Büyükbaş hayvan besiciliği 100 3.000.0005. Küçükbaş hayvan besiciliği 100 1.500.000TARIMSAL SULAMA 100 1.500.000DİĞER ÜRETİM KONULARI 50 1.500.0001.Kontrollü örtüaltı tarımı 50 7.500.0002. İyi tarım uygulamaları / Organik tarım 50 3.000.0003. Su ürünleri 50 3.000.0004. Sertifikalı tohum, fide, fidan yurt içi üretimi/kullanımı

50 1.500.000

5. Standart fidan yurt içi üretimi/kullanımı 50 1.500.0006. Kanatlı sektörü 50 1.500.0007. Arıcılık 50 1.500.0008. Tarımsal mekanizasyon 50 500.0009. Diğer üretim konulan 50 500.000Kaynak:www.taryat.gov.tr

Aşağıdaki tabloda hayvancılığa yapılan tüm destekler ayrıntılı şekilde verilmiştir. Yem bitkileri

üretiminden, arıcılığa, süt üreticiliğinden, hayvan başına yapılan tüm ödemeler tabloda

İPEKYOLU KALKINMA AJANSI TRC1 BÖLGESİ HAYVANCILIK DURUM RAPORU 45

Page 46:  · Web viewTablo 2’ye bakıldığında AB ülkeleri genelinde büyükbaş hayvan tüketiminin giderek düştüğü gözlenmektedir. 2007 yılında 8.6 milyon ton olan büyükbaş

belirtilmiştir. Tabloda verilen rakamlar 2011 yılı mevcut rakamlar olup, bazı değerler sabit

kalmasına karşın, bazıları bölgeye uygulanan tarım poltikalarına göre değişiklik

göstermektedir.

İPEKYOLU KALKINMA AJANSI TRC1 BÖLGESİ HAYVANCILIK DURUM RAPORU 46

Page 47:  · Web viewTablo 2’ye bakıldığında AB ülkeleri genelinde büyükbaş hayvan tüketiminin giderek düştüğü gözlenmektedir. 2007 yılında 8.6 milyon ton olan büyükbaş

Tablo 20 Hayvancılık Destekleri

1 Yem Bitkileri (TL/da)

Yonca (sulu) 130Yonca (kuru) 70Korunga 90Tek Yıllıklar 30Silajlık Tek Yıllıklar 45Silajlık Mısır (sulu) 55Silajlık Mısır (kuru) 30Yapay Çayır-Mera 75

2 Arıcılık Arıcılık (TL/kovan) 7Bombus Arısı (TL/koloni) 60

3 Su Ürünleri

Alabalık (TL/Kg) 0,65Çipura-Levrek (TL/Kg) 0,85Yeni Türler (TL/Kg) 1,00Midye (TL/Kg) 0,20Yavru (TL/adet) 0,06

4 Süt Primi (TL/Lt) Sığır-Manda Sütü 0,06Koyun-Keçi Sütü 0,15

5 Hayvan Başı Ödeme (TL/baş)

Sığır 225Manda 300Sığır (Soykütüğü İlave) 50Hastalıklardan Ari 300Koyun-Keçi 15

6 Tiftik Üretim Desteği (kg)Oğlak Tiftiği 15Ana Mal (İnce, İyi) 14Tali 10

7İpek Böceği Desteği

Tohum (TL/Kutu) 301.Sınıf Koza, Damızlık Koza, Diğer(TL/Kg) 20

8 Hayvan Gen Kaynaklarını Koruma

Büyükbaş (TL/baş) 400Küçükbaş (TL/baş) 70Arı (TL/kovan) 20

Elit Sürü (TL/baş) Anaç 30Yavru 40

Taban Sürü (TL/baş) Anaç 30Yavru 20

9 Halk Elinde Manda Islahı Desteği (baş) 50010 Besi Desteği(Büyükbaş) (TL/baş) 30011 Projeli Damızlık koyun-Keçi Desteği(TL/baş) 40

12 Buzağı DesteğiBrusella S-19 Aşısı 25Suni Tohumlama 75Suni Toh.Doğ.Çevir.Melezi 150

13 Kuzu ve Oğlak Desteği Brucellosis Rew-1 aşısı 4

14 Aşı Desteği(Baş)

Büyükbaş Brucellosis 1,5Küçükbaş Brucellosis 0,5Büyükbaş Şap 0,75Küçükbaş Şap 0,5

Kaynak: www.taryat.gov.tr

İPEKYOLU KALKINMA AJANSI TRC1 BÖLGESİ HAYVANCILIK DURUM RAPORU 47

Page 48:  · Web viewTablo 2’ye bakıldığında AB ülkeleri genelinde büyükbaş hayvan tüketiminin giderek düştüğü gözlenmektedir. 2007 yılında 8.6 milyon ton olan büyükbaş

Gaziantep İlinde hayvanclığa destek olmak için Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığınca

yürütülmekte olan destekleme uygulamaları kapsamında 2010 yılında anaç sığır

desteklemesi 225-275 TL/ hayvan başı olup 578 işletmeye 1.567.612 TL, anaç manda desteği

hayvan başına 250 TL olup 4 işletmeye 2.2500.000 TL, koyun keçi desteklemsi hayvan başına

10 TL olup 2.239 işletmeye 2.386.870 TL ödeme yapılmıştır.8

12. Değerlendirme ve Sonuç

Yapılan bu çalışmanın sonunda TRC1 Bölgesi’nde hayvancılığa ait birçok sorunun

olduğu görülmüştür. Bölgenin problemleri genel anlamda Türkiye’de yaşanan sorunlarla

parelellik göstermektedir. Yüksek yem fiyatları, enerji giderlerinin yüksek oluşu, yetersiz

miktarda üretilen yem bitkileri, verilen desteklerin yetersiz ve dengesiz oluşu, işin ehli

olmayan kişilerin hayvancılıkla uğraşması gibi sorunlar hayvancılığın gelişmesindeki en büyük

engeller olarak görülmektedir. Türkiye’nin tarım ülkesi modelinden sanayi ülkesi modeline

geçişteki süreçte, hayvancılıkla uğraşan kesimin şehirlere göç etmesi, hayvancılığı iş gücü ve

girişimcilik hususlarında zayıf bırakmıştır. Artan nüfusun ihtiyacını karşılayacak üretim artışı

sağlanamamış aksine üretimde ciddi düşüş gözlenmiştir. Bu doğrultuda canlı hayvan ithal

edilerek sorun çözülmeye çalışılmış, ama yetersiz kalmıştır. Canlı hayvan sayısının az oluşu et

üretim miktarını düşürmüş ve talebi karşılayamaz hale getirmiştir. Yüksek talep ve düşük arz

dengesi , kırmızı et fiyatını olumsuz etkilemiş ve kırmızı et fiyatı dünya ortalamasının üzerinde

oluşmuştur. Kırmızı et fiyatının düşürülmesi için atılması gereken en önemli adım düşük yem

fiyatlarıyla, girdi maliyetlerinin düşürülmesidir. Üretim girdi maliyetinin düşürülmesi,

teknolojinin daha etkin kullanımı, hijyen ve kalite unsurlarının geliştirilmesi bölgedeki

hayvancılığı olumlu yönde etkileyecektir. Kar marjının daha yüksek olması, hayvancılığı daha

cazip hale getirecektir. Artan üretimin ürün fiyatlarını düşürmesi, daha fazla tüketimin yolunu

açacaktır. Hayvancılığın TRC1 Bölgesi’nde gelişmesi için yapılacak diğer bir adım ise bölgede

yapılacak yatırımlara mali ve teknik destek sağlamaktır. İpekyolu Kalkınma Ajansı, bölgede

hayvancılığın gelişmesine yönelik çalışmalara mevzuatının ve görevinin elverdiği şekilde

8 Gaziantep Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü Resmi Web Sitesi

İPEKYOLU KALKINMA AJANSI TRC1 BÖLGESİ HAYVANCILIK DURUM RAPORU 48

Page 49:  · Web viewTablo 2’ye bakıldığında AB ülkeleri genelinde büyükbaş hayvan tüketiminin giderek düştüğü gözlenmektedir. 2007 yılında 8.6 milyon ton olan büyükbaş

katkıda bulunmaktadır. İpekyolu Kalkınma Ajansı şuan hayvan alımına doğrudan hibe veya

kredi desteği sağlamamaktadır. Ancak çifcilerin ve yetiştiricilerin mesleki bilgi ve becerilerinin

geliştirilmesi adına, yetiştirici birlikleri kanalıyla teknik destek hizmeti sağlamaktadır. Hayvan

yetiştiricileri biraraya gelerek bağlı oldukları birlik veya herhangi bir sivil toplum örgütü

vasıtasıyla İpekyolu Kalkınma Ajansının vermiş olduğu teknik desteklerden faydalanabilirler.

Bu destek kapsamında dışardan sağlanacak uzmanlarla mesleki bilgi ve becerilerini

artırabilirler. Ajans, teknik desteğin yanısıra birliklerin hayvancılık ile ilgili yapacakları

araştırmalara DFD(Doğrudan Faaliyet Desteği) kapsamında mali destek sağlamaktadır. Bu

desteğin maksimum tutarı 70.000 TL olup sadece araştırma faaliyetinde kullanılmaktadır.

KAYNAKLAR

1. TÜİK

2. www.tarim.gov.tr

3. www.taryat.gov.tr

4. Gaziantep İl Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü

5. Adıyaman İl Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü

6. Kilis İl Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü

7. http://www.fas.usda.gov/

İPEKYOLU KALKINMA AJANSI TRC1 BÖLGESİ HAYVANCILIK DURUM RAPORU 49