บทท 3

อาหารและการใหอาหารสกร

การพฒนาการเลยงสกรนนพนธสกรนบวามสวนในการสรางแรงกดดนใหมการพฒนาดานอาหารการจดการฟารม โรงเรอน รวมทงการควบคมโรคใหเหมาะสมกบสายพนธสกร พนธสกรในปจจบนใหสมรรถภาพการผลต ไดแก อตราการเจรญเตบโต ประสทธภาพการใชอาหาร และคณภาพซากดกวาสกรในอดต การปฏบตการเลยงสกรในปจจบนจงแตกตางจากการเลยงสกรในอดตเปนอยางมาก อาหารเปนปจจยหนงทมความสาคญในการสงเสรมใหสกรแสดงความสามารถในการผลตไดเตมความสามารถทางพนธกรรมทมอยในตวสกรเอง ดงนนสกรทมสมรรถภาพการผลตสง จาเปนตองไดรบอาหารทมคณภาพสงและเพยงพอกบความตองการดวย

3.1 สกรในประเทศไทย

แตเดมการเลยงสกรในประเทศไทยนยมสกรพนธจากประเทศสหรฐอเมรกา มการเจรญเตบโตปานกลาง เลยงงาย กนอาหารเกง ใหลกดก มความแขงแรงทนทานตอสภาพอากาศรอนชนอยางประเทศไทยไดด แตเปอรเซนตเนอแดงปานกลางและมไขมนสนหลงหนา จงเหมาะกบผเลยงสกรในสมยนนทยงไมคอยมความรและการพฒนาการเลยงสกรไมมากนก ผเลยงสกรนาเขาสกรจากประเทศยโรป เชน องกฤษเดนมารค เบลเยยม ฮอลแลนด เปนตน มาเลยงมากขน ในปจจบนเกอบไมมการนาเขาพนธสกรจากประเทศสหรฐอเมรกาเลย และสกรจากยโรปเหลานไดกระจายไปทวประเทศ แมกระทงฟารมขนาดเลกกมสกรสายเลอดจาก

ประเทศยโรปเหลานนดวย สกรจากประเทศยโรปไดรบความนยมเนองจากมการเจรญเตบโตรวดเรว กนอาหารนอย อตราการเปลยนอาหารด (ตารางท 3.1) ลาตวยาว กลามเนอเหนคอนขางชดเจน ลกดก เลยงลกเกง นาหนกเมอหยานมด มการพฒนากระดกโครงสรางอยางรวดเรวเพอรองรบการเจรญเตบโต ซากมเปอรเซนตเนอแดงมาก ไขมนสนหลงบาง แตมความทนทานตอความเครยดหรอสภาพอากาศทไมเหมาะสมนอยกวาสกรสายพนธจากประเทศสหรฐอเมรกา ทาใหเลยงยาก ดงนนจงตองมการจดการฟารมด มการสขาภบาลด มการปองกนโรคด และมการใหอาหารทดทงคณภาพและปรมาณ โดยเฉพาะอยางยงโปรตนและกรดอะมโนในปรมาณมากขนดวย

ตารางท 3.1 การเปรยบเทยบสมรรถภาพการผลตของสกรตามมาตรฐานของสหรฐอเมรกา (NRC, 1979) และตามมาตรฐานของยโรป (ARC, 1981)

ทมา: สวรรณา พรหมทอง, (มปพ.)

3.2 ความตองการอาหารของสกร

การปรบปรงพนธสกรเพอใหมสมรรถภาพการผลตสงและคณภาพซากสงขน มผลทาใหสกรมความตองการสารอาหารสง จากตารางท 3.2 เปรยบเทยบความตองการสารอาหารของสกรยโรปและสกรอเมรกาทกชวงนาหนก พบวาสกรยโรปมความตองการสารอาหารมากกวาสกรอเมรกา โดยเฉพาะไลซน แตความตองการพลงงานตอวนนอยกวาและกนอาหารนอยกวาสกรอเมรกา สกรยโรปจงไมมพลงงานเหลอไปสรางเปนไขมน คณภาพซากจงมเนอแดงมากกวาและมไขมนบางกวาสกรอเมรกา

สกรปจจบนตองการอาหารทมคณภาพสง ประกอบดวย โปรตน กรดอะมโน ตาง ๆ โดยเฉพาะไลซน รวมทงสารอาหารอน ๆ สง อยางเพยงพอกบความตองการของรางกาย ผเลยงมกผสมสกรขามพนธหรอสายพนธ เชน แลนดเรซเดนมารคกบแลนดเรซองกฤษ เปนตน ทาใหความตองการสารอาหารแตกตางกนไป ดงนนความตองการสารอาหารคดเปนเปอรเซนตในอาหารของสกรสายพนธยโรปหรอสกรทมสมรรถภาพการผลตสงและคณภาพซากดทเลยงในประเทศไทย ควรปรบใหเหมาะสมกบสภาพทเลยงในประเทศไทย ดงตารางท 3.3

ตารางท 3.2 การเปรยบเทยบความตองการสารอาหารของสกรตามมาตรฐานของสหรฐอเมรกา (NRC, 1979) และมาตรฐานยโรป (ARC, 1981)

ทมา: สวรรณา พรหมทอง, (มปพ.)

ตารางท 3.3 ความตองการสารอาหารคดเปนเปอรเซนตในอาหารของสกรยโรปหรอสกรทมสมรรถภาพ การผลตสงและคณภาพซากดทเลยงในประเทศไทย

ทมา: สวรรณา พรหมทอง, (มปพ.)

3.3 ความสาคญของอาหารตอการเลยงสกร

อาหารเปนปจจยสาคญในการเลยงสกร นอกจากเปนตนทนการผลตแลว ยงมผลตอลกษณะตาง ๆของสกรดงน

3.3.1 การเจรญเตบโต สกรทไดรบอาหารคณภาพไมด จะมการเจรญเตบโตลดลง ใชเวลาในการเลยงนาน ทาใหตนทนการเลยงสง

3.3.2 คณภาพซากหรอปรมาณเนอแดงในซากสกรทไดรบอาหารคณภาพไมด จะมเปอรเซนตเนอแดงในซากนอย ไขมนมาก โดยเฉพาะอาหารทมระดบโปรตนหรอกรดอะมโนไมเพยงพอทาใหซากสกรมปรมาณเนอแดงลดลง มปรมาณไขมนมากขน ขายไมไดราคา

3.3.3 อตราการเปลยนอาหาร อาหารคณภาพตานอกจากทาใหสกรเจรญเตบโตชา การสรางเนอแดงนอยและมการสะสมไขมนมากแลว ยงทาใหสกรตองใชอาหารมากในการเพมนาหนก 1 กโลกรม จงทาใหตนทนคาอาหารเพมมากขน

3.3.4 ประสทธภาพการสบพนธ อาหารคณภาพดทาใหสกรมวงรอบการสบพนธเปนปกต ไดแก สกรมการเปนสดปกต การตกไขมาก การสรางนาเชอด การสะสมอาหารในตวแมสกรระหวางอมทองมากแมสกรมการสรางนานมใหลกกนไดอยางเพยงพอ แมสกรไมโทรมมาก และกลบเปนสดอกหลงหยานมลก 5-7 วนซงมผลทาใหแมสกรสามารถผลตลกสกรไดจานวนมากในแตละป และมอายการใชงานยาวนานตนทนในการเลยงตา

3.3.5 ภมตานทานโรค อาหารคณภาพดชวยใหสกรมการสรางภมตานทานโรคด สขภาพแขงแรง มความทนทานตอเชอโรคทมอยในสภาพแวดลอมมากขน ไมปวยงาย และไมจาเปนตองใชยาปฏชวนะมากในการเลยง หรอสามารถลดการใชยาปฏชวนะในการเลยงสกร ทาใหตนทนการเลยงสกรเพมขน

3.4 ปจจยทมผลตอความตองการสารอาหารของสกร

ความตองการสารอาหารของสกร มปจจยทเกยวของคอ 3.4.1 เพศ สกรเพศผไมตอนมอตราการเจรญเตบโตและมอตรา

การสะสมเนอแดงมากกวาสกรเพศเมยและสกรเพศผตอน ตามลาดบ สกรเพศเมยมอตราการเจรญเตบโตเรวกวาและมอตราการสะสมเนอแดงมากกวาสกรเพศผตอน สกรเพศเมยตองการระดบโปรตนและกรดอะมโนในอาหารมากกวาสกรเพศผตอนจงควรแยกเลยงสกรเพศเมยและเพศผ

ตอน และทาสตรอาหารเฉพาะแตละเพศ จะทาใหไดคณภาพซากและประสทธภาพการเลยงดขน

3.4.2 สายพนธ สกรสายพนธทไดรบการปรบปรงใหมการสะสมเนอแดงมากยอมตองการระดบของกรดอะมโนในสตรอาหารสงกวาสกรสายพนธทมการสะสมเนอแดงตามปกต

3.4.3 คณภาพของวตถดบอาหารทใช ความตองการอาหารของสกรทแนะนาโดยสถาบนฯ ตาง ๆ นนจะใหผลดเมอวตถดบอาหารทใชประกอบสตรอาหารมการยอยไดดหรอยอยงาย ถาหากวตถดบอาหารนนยอยยาก เชน มระดบเยอใยคอนขางสงทาใหการยอยไดของกรดอะมโนลดลง จงจาเปนตองเพมระดบโปรตนหรอกรดอะมโนในอาหารใหมากขน หากสกรไดรบอาหารทมสารพษ เชน สารยบยงทรปซน สารแทนนน เปนตน ในปรมาณมากจะมผลทาใหการใชประโยชนไดของสารอาหารรวมทงกรดอะมโนในอาหารลดลง ทาใหตองการกรดอะมโนในอาหารมากขน

3.4.4 การจดการฟารม ฟารมสกรทมการจดการเลยงดสกรเปนอยางด ไมมโรครบกวนหรอในสภาวะทสกรมสขภาพด สกรตองการระดบสารอาหารตาง ๆ รวมทงกรดอะมโนในสตรอาหารนอยกวาสกรทกาลงอยในสภาวะตดเชอโรค ซงอาจเกดจากการจดการดแลไมดหรออยในสภาวะโรคระบาด ดงนนการจดการฟารมสกรดมผลชวยทาใหสกรมการใชประโยชนจากสารอาหารดดขนดวย

3.4.5 อณหภมและปรมาณอาหารทกน ถาอณหภมของอากาศสงขน สกรตองการปรมาณพลงงานตอวนนอยลงและลดการกนอาหาร หากยงคงระดบสารอาหารตาง ๆ ในสตรอาหารเหมอนเดม จะมผลทาใหสกรไดรบปรมาณสารอาหารชนดตาง ๆ ไมเพยงพอกบความตองการของรางกาย ดงนนในสภาวะทสกรลดการกนอาหารลงเนองจากอากาศรอน จงตองเพมระดบสารอาหารชนดตาง ๆ รวมทงพลงงานและระดบกรดอะมโนใน

สตรอาหารใหสงขนเพอเปนการชดเชย ถาสภาวะอณหภมของอากาศลดลงสกรตองการพลงงานมากขนและเพมการกนอาหาร จงอาจลดระดบสารอาหารตาง ๆ ทงพลงงานและระดบกรดอะมโนในสตรอาหารลง เพอลดการสญเสยการใชประโยชนจากสารอาหารโดยไมจาเปน

3.4.6 วธการใหอาหารและคณภาพซาก การผลตสกรเพอใหไดคณภาพซากด มเนอแดงมากและไขมนสนหลงบางนน สกรตองไดรบอาหารทมกรดอะมโนตอวนในปรมาณมากกวาปกตและอาหารทมพลงงานตอวนลดนอยลง หากผเลยงใหอาหารสกรแบบเตมท สตรอาหารทใหนนควรทาใหมระดบพลงงานในอาหารลดลง พรอมทงยกระดบกรดอะมโนใหสงขน แตหากผเลยงใหอาหารสกรแบบจากด สตรอาหารทใหนนควรทาใหมระดบพลงงานในอาหารคงเดม แตยกระดบกรดอะมโนทกตวใหสงขนเพอชดเชยกบปรมาณอาหารทกนนอยลง

3.5 ประเภทของอาหารสกร

อาหารทใชเลยงสกรสามารถแบงได 4 ประเภทคอ 3.5.1 เศษอาหาร เปนการใหอาหารแบบเกา โดยนาเศษอาหารจาก

โรงอาหาร โรงงาน รานคาภตตาคาร โรงแรม ทมเศษอาหารเหลอทงจานวนมากนามาใชเลยงสกร ซงเศษอาหารเหลานมโปรตนเฉลยประมาณ 3.5 เปอรเซนต การใหเศษอาหารจะตองนามาตมใหสกกอนเพอปองกนเชอโรค ทาใหเปลองแรงงานแตตนทนตา

3.5.2 ราละเอยดและปลายขาว เปนการใหอาหารทนยมใชในชนบท โดยนาปลายขาวไปตมใหสกกอนหรอนาไปแชนา 10-20 ชวโมงกอนแลวจงใสราละเอยดผสมลงไป การเลยงดวยราละเอยดและปลายขาวนจะทาใหสกรอวนและมไขมนมาก

3.5.3 อาหารถงสาเรจรป เปนการใหอาหารทนยมในปจจบน มบรษทผลตอาหารสกรออกมาจาหนายหลายบรษท ทาใหสะดวกแกผเลยง อาหารถงสาเรจรปม 2 ประเภท

1) อาหารสาเรจรปโดยตรง เปนอาหารทมคณคาทางอาหารตามความตองการของสกรใน

แตละระยะและสามารถนาไปใชเลยงสกรไดทนท แตราคาแพง มทงชนดผงและชนดเมด ไดแก อาหารสาเรจรปสาหรบสกรนม สกรออน สกรเลก สกรรน สกรขนและสกรพนธ

2) หวอาหารหรออาหารเขมขน เปนอาหารทมสวนผสมของวตถดบทใหอาหารโปรตน

แรธาตและวตามนอยในปรมาณสง เมอนาไปเลยงสกรตองผสมกบปลายขาวและ/หรอราละเอยดในอตราสวนทกาหนดตามความตองการของสกร ถาสามารถหาวตถดบทมในทองถนไดงายทาใหราคาอาหารทผสมไดราคาถกกวาอาหารสาเรจรป

3.5.4 อาหารผสม เปนอาหารทผเลยงตองนาวตถดบ เชน ราละเอยด ปลายขาว ขาวโพด ปลาปนกากถวเหลอง วตามน และแรธาต มาผสมกนตามสตรอาหารทคานวณตามความตองการอาหารของสกรในแตละระยะ จะทาใหสามารถลดตนทนคาอาหารได

3.6 อาหารคณภาพด

อาหารคณภาพด มลกษณะดงน 3.6.1 สารอาหารเพยงพอกบความตองการของสกร อาหาร

คณภาพดตองมโปรตน กรดอะมโนทจาเปน พลงงาน ไขมน วตามน และแรธาตตาง ๆ ครบถวนตามความตองการของสกร

3.6.2 การยอยไดงายหรอสามารถใชประโยชนไดด อาหารคณภาพดยอยไดงายมระดบเยอใยตา แปงและโปรตนยอยไดด ไมมสารขดขวางการยอยได เชน สารแทนนน สารยบยงทรปซน เปนตน ในระดบเกนกวาทสตวจะทนได

3.6.3 ไมมสารพษและเชอจลนทรยทกอโรค อาหารคณภาพดตองไมมสารพษทเปนอนตรายตอสตวเชน สารพษอะฟลาทอกซน (จากเชอรา) สารพษกลโคซเลต (จากกากเรปซส) เปนตน นอกจากนตองไมมเชอจลนทรยกอโรค เชน เชอซาลโมเนลลา เปนตน เพราะสกรทใหผลผลตสง เชน สกรสายพนธเดนมารกจะมความไวตอสารพษและเชอจลนทรยกอโรคในอาหารมากกวาสกรทใหสมรรถภาพการผลตตา

3.6.4 ไมมลกษณะทสกรไมชอบกน อาหารคณภาพดตองไมมลกษณะทสกรไมชอบกน เชน ลกษณะเปนฝนมาก ซงจะทาใหสกรตองกนนามาก กนอาหารนอย หรอ อาหารมรสขม เปรยว เฝอนมากเกนไป ซงสกรไมชอบและทาใหกนอาหารไดนอย สกรชอบกนอาหารมรสหวาน การใสกากนาตาลจะชวยใหสกรกนอาหารไดมากขน

3.7 การพฒนาระบบยอยอาหารของลกสกร

ลกสกรในชวงแรกเกดจนถงอาย 5 สปดาห มนายอยตางจากสกรทโตเตมทแลว เนองจากในระยะดดนมแม 1-2 วนแรก ลาไสเลกจะยอมใหมการดดซมโปรตนได ซงเปนขบวนการตามธรรมชาตททาใหลกสกรไดรบภมคมกนจากแมในรปของ immunoglobulin ซงมอยในนมนาเหลอง ความสามารถในการดดซมโปรตนจะลดลงอยางรวดเรวภายหลงจากเกด 24 ชวโมง ระบบยอยอาหารของลกสกรยงไมสมบรณการพฒนาการทางานของนายอยมความสมพนธกบปรมาณนานมทแมสกรผลตได ในระยะแรกจงไมสามารถใชโปรตนจากพชและสตวไดเตมท

เนองจากกระเพาะมการสรางกรดเกลอและนายอยเปปซนนอยทาใหสภาพความเปนกรดดางในกระเพาะยงไมเหมาะสม แตจะสรางนายอยเรนนน (rennin) ออกมามากเพอทาใหเคซน ซงเปนโปรตนในนมตกตะกอนไหลผานทางเดนอาหารชาลง เพอใหนายอยเปปซนยอยไดดขน เมอสกรโตขนจะหลงกรดเกลอและนายอยเปปซนไดมากขน สวนนายอยทรพซนจากตบออนทสงเขาไปยงลาไสเลกจะเพมขนอยางรวดเรว เมอลกสกรอายได 4 สปดาหจนกระทงอายได 6 สปดาหจะเรมคงทในลาไสเลก ลกสกรจะผลตนายอยแลคเตสไดมากตงแตแรกเกดจนอายประมาณ 3 สปดาห จากนนจะลดลงอยางรวดเรว จงทาใหลกสกรอายตงแตแรกเกดจนถง 3 สปดาหสามารถยอยนานมไดเกอบ 100 เปอรเซนต สวนนายอยมอลเตส นายอยแอลฟาอะมเลส (α-amylase) และไลเปส จะมอยนอยในชวงทยงเลก แลวคอย ๆ เพมขนเมออายมากขน (ภาพท 3.1) ดงนนอาหารสาหรบลกสกรเลกจงควรมนมผงผสมอยดวยและควรใชธญพชทผานความรอนเพอใหแปงสก เพราะลกสกรเลกยงยอยคารโบไฮเดรตไดไมดนก ทาใหเหลอไปถงลาไสใหญ ซงจะถกยอยโดยจลนทรยเปนเหตใหทองเสยได

ภาพท 3.1 การเปลยนแปลงปรมาณนายอยในลกสกรอายตงแตแรกเกดถง 7 สปดาหทมา: สวรรณา พรหมทอง, (มปพ.)

3.8 การใหอาหารสกร

สกรแตละระยะมความตองการสารอาหารแตกตางกน การใหอาหารแกสกรในแตละระยะจงแตกตางกนดวย เพอใหสกรสามารถใชประโยชนจากอาหารทกนมากทสด รปแบบการใหอาหารสกรทใชกนอยในปจจบนสวนใหญจะใชอาหารแหง ซงอยในรปผง (powder) หรอเปนเมด (pellet) ทงสาหรบพอแมพนธสกร ลกสกร และสกรขน ซงสะดวกในการขนสง การเกบรกษา และการนาไปใหสกรกน

การพฒนารปแบบการใหอาหารใหมคอ การใหอาหารเหลว (liquid feed) ใน สกรบางประเภท เชน ลกสกรหยานมเรวทจาเปนตองใหอาหารแทนนม (milk replacer) ในรปเปนของเหลวอย การใหอาหารเหลวกบลกสกรประเภทนอาจจาเปนตองใชอปกรณพเศษทเรยกวา แมเทยม (artificial sow) และตองมการดแลอยางใกลชด โดยเฉพาะในเรองความสะอาดและการบดเนาเสยของอาหารนม นอกจากนบางฟารมมการเลยงสกรขนดวยอาหารเหลวกใหผลด โดยใชระบบ automatic liquid feeding system ซงควบคมการผสมและการสงอาหารไปตามทอดวยโปรแกรมคอมพวเตอร แมวาตองลงทนสงในตอนแรกแตใหผลดคอ การเจรญเตบโตของสกรขนเรวกวาการเลยงดวยอาหารเมด สามารถลดความสญเสยจากการหกหลน ประหยดแรงงาน และสามารถใชวตถดบอาหารทเปนของเหลวจากโรงงานผลตนม จากโรงงานผลตนาตาล จากโรงงานผลตอาหารกระปอง เปนตน ซงผลพลอยไดเหลานยงมคณคาทางอาหา

รสาหรบสกรและเปนสงเหลอทง ซงมมลคาตาหรอไมมมลคา แตสามารถนามาชวยลดตนทนในการผลตอาหารสกรได

3.8.1 การใหอาหารสกรเลก สกรชวงตงแตเกดจนถงนาหนก 25 กโลกรม จดเปนสกรเลก

ชวงนเปนชวงทสกรกาลงเจรญเตบโต นาหนกทเพมขนสวนใหญเปนเนอแดง ซงเนอแดงนนมสารอาหารโปรตนเปนสวนประกอบหลก สกรระยะนจงควรไดรบอาหารทมโปรตนสงและมคณภาพด อาหารทใหสกรระยะนควรไดจากวตถดบใหมและอาหารตองมความนากน เชน ใสนาตาล หรอไขมนในอาหาร เพอทาใหลกสกรกนอาหารไดมากขน กระตนการพฒนาของระบบทางเดนอาหารและทาใหการเจรญเตบโตเรวขน โดยทวไปลกสกรอาย 3-4 สปดาห เซลลลาไสเลก (enterocytes) จะเคลอนจากสวนฐานของวลไล (crypt) ขนไปยงสวนปลายลาไสเลก และเปลยนแปลงเปนเซลลดดซมและเซลลหลงเยอเมอก ใชเวลา 4 วน

การใหอาหารลกสกรระยะนตองระมดระวงอยางมาก เนองจากระยะนมกเกดปญหาทองเสย การใหอาหารลกสกรควรใหครงละนอย ๆ เพอใหลกสกรมการปรบตวทจะเปลยนจากนานมแมมาเปนอาหารสกรออนและสกรเลกตอไป

ลกสกรทองเสยมไดหลายสาเหต แตสาเหตเกยวกบอาหาร เชน การใหอาหารมากเกนไปหรออาหารยอยยากหรอยอยไมได และอาหารมเชอ E. coli ซงมผลทาใหวลไลหดสนผดปกตทาใหการยอยและดดซมอาหารและนาลดลง และมการขบของเหลวออกมามากขน จงทาใหลกสกรถายเหลว

นอกจากนการหยานมเรวเกนไป ระบบทางเดนอาหารยงปรบตวไมทนทจะรบอาหารสกรออน จะทาใหลกสกรเกดปฏกรยาตอบสนองเรยกวา hypersensitive response ตออาหารทกน โดยอาหารเปน

dietary antigens ซงมผลทาใหอตราการแบงเซลลทสวนฐานของวลไล (crypt cells) เพมขนและการเคลอนตวของเซลลจากสวนฐานของวลไลขนไปยงสวนปลายเพมขน ทาใหเซลลลาไสเลกแกตวไมทน นอกจากนมผลทาใหเกดการขบสารบางชนดออกมามาก (รวมทงนาทเกดขนในทางเดนอาหารดวย) และประสทธภาพของการยอยและการดดซมอาหารลดลง การเปลยนแปลงดงกลาวนทาใหเกดอาการทองเสยในลกสกร และทาใหเชอ E. coli เพมจานวนมากขน ซงจะสรางสารพษ (toxins) เซลลลาไสมความรสกไวตอสารพษดงกลาว ทาใหเกดอาการทองเสยรนแรงขน ทาใหประสทธภาพการยอยอาหารลดลง ลกสกรเจรญเตบโตชาลง เปนตน

การใชยาปฏชวนะเพอปองกนและรกษาลกสกรทองเสยเปนวธหนง แตคอนขางแพง วธการปองกนไมใหวลไลเสยไป คอ การจดการเกยวกบอาหารทใหลกสกร ปรมาณอาหารสกรออนทใหลกสกรกนกอนหยานม มผลตอสขภาพและการเจรญเตบโตของลกสกรหลงหยานม การทาใหลกสกรกนอาหารดขนและทนตอ dietary antigens กอนหยานมจะลดปญหาทองเสยได วธการปฏบตคอ การลด immunogenic nature ของอาหารลง โดยเฉพาะระดบโปรตนในอาหาร ซงโปรตนในอาหารจดเปน antigenic material ทสาคญ วธนนยมทาในฟารมทมระบบการหยานมลกเรว

การใหอาหารสกรเลก แบงเปน 3 ระยะคอ 1) การใหอาหารสกรออน สกรออนอายตงแตแรกเกดจนถง

หยานมเมออาย 4 สปดาห ชวงนลกสกรยงดดนมแมอย ถาเราไมใหอาหารเสรมในระยะน ความสมบรณของลกสกรจะขนอยกบ ความเกงของแมสกรวาจะใหนมดมากนอยขนาดไหน และขนอยกบความสามารถของลกสกร แตละตวดวยวาจะ

แขงแรงมากนอยเทาใด ตวทแขงแรงกวาจะแยงดดนมไดมากกวาตวทออนแอ ทาใหขนาดของลกสกรในครอกเมอหยานมแตกตางกนมาก

อาหารสกรชวงนนยมใชสารอาหารจากผลตภณฑนมคอ หางนม ซงเปนแหลงของ

โปรตน ทงนเพราะวาลกสกรแรกเกดจนกระทงอาย 21 วน ไมสามารถใชโปรตนชนดอนไดดเทาโปรตนจากนมนอกจากนอาจใชแหลงโปรตนจากสตว เชน ปลาปน ผลตภณฑจากไข พลาสมาโปรตน เปนตน

สาหรบโปรตนจากพชไมควรใช เนองจากมโครงสรางของโปรตนทสลบซบซอนมาก ซง

ความเปนกรดในกระเพาะของลกสกรระยะนไมสามารถสลายโครงสรางเหลานได ยกเวนโปรตนจากพชบางชนดทผานกรรมวธทเหมาะสมในการผลต เชน โปรตนถวเหลองเขมขน (isolated soy protein) นอกจากนสารอาหารพวกแปงควรมคณภาพด เยอใยตา มความนากน และตองยอยงายดวย เนองจากลกสกรผลตเอนไซมอะมเลสไดสงสดเมออาย 6 สปดาหไปแลว

การใหวตถดบพวกแปง เชน ขาวโพดหรอปลายขาวจงควรทาใหสกโดยผานความรอนชน

(gelatinization) เชน เอกซทรดหรอตมหรอนง ซงทาใหโมเลกลแปงยอยไดงายจงทาใหเอนไซมอะมเลสยอยไดดกวาแปงดบ การใชแปงสกจงทาใหลกสกรเจรญเตบโตดกวาแปงดบ แตถาใชแปงสกนาน ๆ มผลเสยตอการเลยงลกสกร เพราะการผลตเอนไซมไมพฒนาเตมท

ในทางปฏบต อาหารลกสกรระยะแรกอาย 1-3 สปดาหควรใชแปงสก ¾ สวน หลงจาก

อาย 3 สปดาหควรใชแปงสกลดลงเหลอ 1/1 สวน และหลงจากอาย 5 สปดาห ควรเปลยนเปนแปงดบทงหมด การทาเชนนทาใหทางเดนอาหาร

ลกสกรมการพฒนาการผลตเอนไซมอะมเลสและทาใหลกสกรสามารถใชแปงไดอยางมประสทธภาพขน แตถาใชแปงดบทงหมดตงแตระยะแรกลกสกรจะใชประโยชนไดไมเตมทและไมเพยงพอกบความตองการ ตองทาการเสรมพลงงานในรปนาตาลแลคโตส เชน หางเนย (sweet whey) หรอไขมน (มสวนประกอบกรดไขมนไมอมตวสายยาวจานวนมาก) หรอนามนมะพราว (มสวนประกอบกรดไขมนอมตวสายสนจานวนมาก) แตมขอกาจดในการใชไมเกน 20 เปอรเซนตในสตรอาหาร เนองจากมปรมาณโซเดยมสงทาใหเกดอาการทองเสยได ทางเดนอาหารลกสกรมการทางานของเอนไซมแลคเตสอยสง แตเอนไซมอะมเลสไมคอยมประสทธภาพ

การใหอาหารลกสกรระยะน เรมฝกลกสกรใหเรยนรการกนอาหารสกรนม ตงแตอาย 5-7

วนหลงคลอด ควรใหอาหารทละนอยแตใหบอยครง โดยใหประมาณ 1 ชอนชา หรอ 30-50 เมด (ภาพท 3.2)เพอใหลกสกรคนเคยกบอาหารทใหในระยะแรก ลกสกรอาจไมกนเลยหรออาจมาเลยกนอาหารบางเลกนอย ตอมาจงคอย ๆ เรมกนอาหารเปนและกนมากขนเรอย จงคอย ๆ เพมอาหารขนเพอใหลกสกรกนอาหารไดมากขน วธนชวยกระตนใหลกสกรกนอาหารไดดขนและชวยลดการสญเสยอาหารลงไดดวย นอกจากนยงเปดโอกาสใหลกสกรตวเลกไดอาหารเพมเตมจนเพยงพอกบความตองการของรางกาย ถาอาหารลกสกรในสปดาหแรกเปนอาหารเหลวทมหางนมผงดวย (สดสวนอาหารตอนา เทากบ 3:1) จะทาใหลกสกรเจรญเตบโตเรวขนและชวยใหทางเดนอาหารมสขภาพด เนองจากอาหารจะถกหมกกอนเปนเวลา 8 ชวโมง การหมกทาใหแบคทเรยทผลตกรดแลคตกเพมจานวนมากขนซงสงผลดกบการกนได แตมขอเสยคอสารอาหารบางชนดถกทาลายและอาหารมความเปนกรด ซงมผลกบเครองใหอาหาร ในสปดาหตอไปจงคอย ๆ เปลยนเปนอาหารแหง การใหอาหารลกสกระยะนทาใหลกสกร

ทอายหยานม 4 สปดาหมนาหนกสงขน ตามปกตลกสกรเมอหยานมมนาหนก 5.5-6.8 กโลกรม

อาหารชวงนควรมโปรตน 20-22 เปอรเซนต มระดบแคลเซยมและฟอสฟอรสสง เพอ

ชวยในการเสรมสรางโครงกระดก หรอโปรตน 17 เปอรเซนต แตปรบสมดลของพลงงานและโปรตน นอกจากนควรพจารณาคณภาพและการยอยไดของวตถดบอาหารทใชเปนสาคญ และอาหารควรมความนากนดวยเพอทาใหลกสกรมการเจรญเตบโตดขน อาหารสกรในชวงนเรยกวา อาหารสกรออน หรอ ครพฟด (creep feed หรอ prestarter ration)

ภาพท 3.2 ฝกใหลกสกรกนอาหาร ทมา: สวรรณา พรหมทอง, (มปพ.)

2) การใหอาหารสกรเลกหยานม-นาหนก 15 กโลกรมสกรเลกอายตงแตหยานม 4 สปดาหจนถงนาหนก 15

กโลกรมหรออาย ประมาณ 10 สปดาห การเจรญเตบโตของลกสกรในระยะนขนอยกบอาหารทใหเปนสวนใหญ เนองจากสกรระยะนยงมขนาดตวเลกมาก นอกจากนระบบทางเดนอาหารยงพฒนาไมสมบรณเตมท ฉะนนอาหารทใหควรจะยงเปนอาหารทยอยงาย มโปรตน พลงงาน แรธาต และวตามนอยางครบถวน สกรอาย

4 สปดาหสามารถลดการใชแหลงวตถดบ โปรตนจากนมและแหลงพลงงานจากนาตาลแลคโตสลง ใชโปรตนจากสตว เชน ปลาปนคณภาพดหรอโปรตนจากพช เชน ถวเหลองไดมากขน

แตถวเหลองควรเปนถวเหลองไขมนเตมหรอถวเหลองตมหรอนงหรอควอยางด หรอกาก

ถวเหลองชนดสกดนามน แตผลไมดเทากบถวเหลองตมหรอนงหรอถวเหลองไขมนเตม (มเลซตนในปรมาณทสง ชวยลดขนาดโมเลกลไขมนทาใหอยในสภาพแขวนลอยเหมาะทนายอยเขาไปทางานไดสะดวก และชวยในการดดซมกรดไขมนและโมโนกลเซอไรดเขาสผนงลาไสเลกดวย) กากถวเหลองอดนามนไมควรใชเปนสวนประกอบของอาหารสกรระยะน เพราะโปรตนของกากถวเหลองอดนามนยอยไดยาก เรมใชกากถวเหลองในอาหารได 5-10 เปอรเซนต เพอฝกใหลกสกรคนเคยกบสารยบยงการเจรญเตบโต เชน สารยบยงทรปซน เปนตน ถงแมวาสกรระยะนจะใชโปรตนจากถวเหลองไดมากขน แตถาใชหางนมผงผสมลงไปในอาหารจะทาใหการเจรญเตบโตดขนโดยใชในระดบ 20 เปอรเซนตในสตรอาหาร

เมอสกรอายมากกวา 6 สปดาหขนไป หางนมผงไมมผลทาใหการเจรญเตบโตดขนอาจงด

ใชหางนมผงไดหรอถาตองการใชควรไมเกนระดบ 10 เปอรเซนตในสตรอาหาร

นอกจากนสามารถใชแหลงพลงงานจากแปง เชน ปลายขาวหรอขาวโพดมากขน แตไม

ควรใชราละเอยดเปนสวนประกอบของอาหารสกรในระยะน เพราะวาราละเอยดมเยอใยมากทาใหอาหารยอยยาก การนงหรอตมอาหารประเภทแปงหรอการนงและอดเมดอาหารสาเรจรปชวยทาใหอาหารยอยงายมากขน

สกรระยะนควรใหกนอาหารทละนอย ๆ แตใหบอยครง วนละ 6-10 ครง เพอใหลกสกร

กนไดอยางเตมท ไมควรจะใหอาหารครงละมาก ๆ เพราะลกสกรจะกนไมหมดและอาหารทเหลอจะมกลนทาใหลกสกรไมกนอกและเกดการเสยหาย แตละครงทใหควรใหอาหารมอกอนหนาเหลอนอยทสดหรอแทบหมดจรง ๆ ถงให จงจาเปนตองใหครงละนอย การเตมอาหารบอย ๆ จะกระตนใหลกสกรมากนอาหาร นอกจากนยงชวยชะลอการไหลผานของอาหารจากกระเพาะสลาไส ลดอตราการเคลอนตวของอาหารทไหลผานลาไส ทาใหมระยะเวลาในการยอยและดดซมนานขน ทาใหประสทธภาพการใชอาหารดขน และการใหอาหารบอย ๆ ยงไดตรวจสขภาพของลกสกรไดดวยวามลกสกรตวใดไมลกขนมากนอาหารบางจะไดรบแกไข การใหอาหารเตมรางอาหารจะไมทราบวาลกสกรตวใดไมกนอาหารกวาจะรกอาจปวยไปแลว

ตามปกตลกสกรควรกนอาหารได 250-350 กรมตอวน ในชวงสปดาหแรกหลงการหยานม

(ตารางท 3.4) การจดการลกสกรหยานมจงตองเขมงวดเพอใหลกสกรหยานม กนอาหารไดด มสขภาพด และอยในสภาพแวดลอมทถกสขลกษณะและไมรอน คอกควรมอณหภมตาลง 1-2 องศาเซลเซยส ซงทาใหลกสกรมความอยากกนอาหารเพมขน นอกจากนควรใหแสงสวางโดยเปดไฟใหตลอดในชวง 2 วนแรก เพอใหลกสกรเรมกนอาหารแขงไดเรวขน ถาไมมแสงสวางลกสกรจะรวมกนเปนกลมไมยอมออกไปกนอาหารทรางอาหาร หลงจาก 2 วนแรกกลบมาใหแสงตามปกต อาหารชวงนควรมโปรตนสง ประมาณ 22 เปอรเซนต มระดบแคลเซยมและฟอสฟอรสสง เพอชวยในการเสรมสรางโครงกระดกและทาใหการเจรญเตบโตดอาหารสกรในชวงนเรยกวา อาหารสกรเลก (starter ration)

ตารางท 3.4 มาตรฐานการกนไดของลกสกรในคอกอนบาล

ทมา: สวรรณา พรหมทอง, (มปพ.)

3) อาหารสกรเลกนาหนก 15-25 กโลกรม สกรระยะนมขนาดโตขน ระบบทางเดนอาหารพฒนาสมบรณ

มากขน ไมมความจาเปนในการใชหางนมอกตอไป สกรระยะนใชโปรตนจากถวเหลองไดดแลว แตกากถวเหลองทผานกรรมวธการทาตางกนอาจทาใหสกรระยะนเจรญเตบโตแตกตางกน กากถวเหลองสกดนามนดวยสารเคมจะมคณภาพดกวากากถวเหลองอดนามน อาหารในชวงนถาเปนไปไดไมควรใชราละเอยดผสมลงไปในอาหาร แตถาจาเปนอาจผสมบางเลกนอย ไมควรเกน 10 เปอรเซนตในสตรอาหาร สกรในชวงนมการเจรญเตบโตอยางรวดเรว ฉะนนควรจะไดรบอาหารอยางเตมท อาหารชวงนควรมโปรตนประมาณ 20 เปอรเซนต มระดบแคลเซยมและ ฟอสฟอรสสง เพอชวยในการเสรมสรางโครงกระดก ทาใหลกสกรมการเจรญเตบโตด

3.8.2 การใหอาหารสกรรนนาหนก 25-60 กโลกรม สกรจะสะสมเนอแดงตงแตเกดจนกระทงถงนาหนก 60 กโลกรม ฉะนนระดบของโปรตนในอาหารสกรในชวงนกยงตองคานงใหมาก เพราะวาโปรตนทไปสรางเปนเนอแดงจะตองมาจากอาหารนนเอง อาหารสกรระยะนมความงายตอการทามากขนทงน เพราะวาทางเดนอาหารของสกรมความแขง

แรงมากแลว การใชโปรตนกากถวเหลองอดนามนกใหผลดหรออาจเรมใชราละเอยดผสมลงไปในอาหารไดตงแตในระยะน แตปรมาณการใชไมควรเกน 30 เปอรเซนตในสตรอาหาร เพราะถามากกวานทาใหการเจรญเตบโตลดลง สกรในชวงนอาจจะใหกนอยางไมจากดหรอจะจากดอาหารใหกนกได โดยใหวนละ 1.5-2.2 กโลกรม อาหารสกรในชวงนเรยกวาอาหารสกรรน (growing ration) ควรมโปรตน 18 เปอรเซนต

3.8.3 การใหอาหารสกรขน สกรขนตงแตนาหนก 60 กโลกรมขนไป นาหนกทเพมขนหลงจากนาหนก 60 กโลกรมไปแลวจะเปนไขมนเสยสวนใหญ ดงนนอาหารโปรตนมความจาเปนนอยลงสาหรบสกรชวงน แตโปรตนกจาเปนจะตองมในอาหาร ทงนเพอรกษาปรมาณเนอแดงทสะสมไวแลวนนเองวตถดบอาหารหลกทใชในชวงนคอ ราละเอยด ปลายขาว หรอขาวโพด การใหอาหารสกรในชวงนอาจดดแปลงใหเขากบสภาวะตลาด เชน ถาตลาดยงซบเซาหรอราคาสกรถก อาจเลยงถวงโดยการจากดอาหารหรอใชวตถดบอยางอน ๆ ทคณภาพเลวกวาและถกกวามาแทน สกรกจะโตชาลงทาใหยดระยะเวลาการสงตลาดออกไปได เมอตลาดสกรเรมดขนกอาจจะเรงสกรใหโตเรวขน โดยการใหสกรกนเตมท พรอมทงใหปลายขาวหรอขาวโพดมากขน สกรจะอวนอยางรวดเรวและสงตลาดภายในระยะเวลาไมนานนก อาหารสกรในชวงนเรยกวา อาหารสกรขน (finishing ration) ควรมโปรตน 16 เปอรเซนต

3.8.4 การใหอาหารสกรแมพนธ สกรแมพนธจะใหผลผลตไดอยางมประสทธภาพนน จาเปนตองมการจดการดานอาหารและการใหอาหารอยางถกตอง เพอใหสกรแมพนธไดสารอาหารครบถวนเพยงพอแกความตองการในการดารงชวตและใหผลผลตโดยไมขาดหรอเกนซงเปนการสญเสยไปโดยไมจาเปน เชน ถาหลกเกณฑกาหนดวาเเมสกรตองการอาหาร 2 กโลกรมตอวน จะตองเปนไปตามนนจะคลาดเคลอนไดเพยงเลกนอย

เพอจะไดมนใจวาสกรไดรบสารอาหารถกตองแลวและยงชวยใหสามารถพจารณาผลตอบสนองในระยะถดไปวาควรปรบแตงปรมาณอาหารหรอไม ดงนนการจดการดานอาหารและการใหอาหารสกรแมพนธอยางถกตองจะตองอาศยความเขาใจในปจจย 3 ปจจยคอ

1) สภาพรางกายของสกรแมพนธ การพยายามควบคมสภาพรางกายของสกรแมพนธให

เหมาะสมในแตละชวงของการใหผลผลต สงผลใหแมสกรสามารถใหผลผลตสงและมอายการใชงานนาน

คะแนนสภาพรางกายแมสกร (body condition score; BCS) ตามหลกเกณฑของ Patienc

and Thacker (1989) เปนวธการประเมนคะแนนสภาพรางกายแมสกรหยานม ดวยสายตาและการกดหลง(visual and finger pressure) เพอดสภาพภายนอกโดยทวไป และประเมนไขมนสนหลงสารองของรางกายแมสกร (body fat reserves) โดยแบงการใหคะแนนจาก 1 ถง 5 ตามสภาพรางกายของแมสกรดงภาพท 3.3 ทางปฏบตยงแบงคะแนนยอยเปน 1.5 2.5 3.5 และ 4.5 เพอใชประเมนในกรณกากง คะแนนสภาพรางกายมความสมพนธกบความหนาไขมนสนหลงในทศทางเดยวกน ถาคะแนนสภาพรางกายสงมแนวโนมวาความหนาไขมนสนหลงจะมากดวย แตการใหคะแนนสภาพรางกายแมสกรของฟารมแตละแหงเพอประเมนการสะสมไขมนสารองของแมสกรอาจแตกตางกนขนอยกบวธการและประสบการณ การเทยบคะแนนสภาพรางกายของแมสกรจงใชเปนเกณฑประเมนของแตละฟารม หากเพมการชงนาหนกแมสกรหรอวดไขมนสนหลงแมสกรเพอดการสญเสยไขมนประกอบการดคะแนนสภาพรางกายไดดวยกยงด

ภาพท 3.3 คะแนนสภาพรางกายแมสกรทมา: สวรรณา พรหมทอง, (มปพ.)

สกรทมสขภาพดหรอรปรางดควรมคะแนนสภาพรางกายเทากบ 3 สกรแมพนธควรจะ

ไดรบการรกษาสภาพใหอยในระดบคะแนน 4 เมอเขาหองคลอด และหลงจากหยานมแลวควรอยในสภาพ 2.5 ถง 3 การปรบเปลยนสภาพสกรแมพนธจาก 2.5 ถง 4 จะตองพยายามปฏบตโดยการเพมอาหารทใหจนกวาจะอยในสภาพ 4 สวนสกรทอยในสภาพ 1 ถง 2 ควรจะไดรบการดแลเอาใจใสเปนพเศษ สาหรบสกรแมพนธทอยในสภาพ 5 เปนสกรแมพนธทอวนเกนไปควรลดปรมาณอาหารลง (ตารางท 3.5)

ตารางท 3.5 สภาพรางกาย (Body Condition) ของแมสกรทเหมาะสมในแตละชวง

ทมา: สวรรณา พรหมทอง, (มปพ.)

ชวงทตองเอาใจใสเปนพเศษ คอ ชวงเวลาเลยงลก เพราะถาแมสกรมการสญเสยนาหนก

ตวอยางมากในชวงนน (วดจากความหนาไขมนสนหลง) สงผลใหความสมบรณพนธของแมสกรลดลงหรอเกดปญหาไมเปนสดและมผลตอประสทธภาพการผลตของฟารม (ตารางท 3.6) หากแมสกรหยานมทมรปรางดหรอมคะแนนสภาพรางกายตงแต 3 ขนไปคอ คะแนน 3 และ 3.5 มชวงหยานมถงผสมสน 5.4 และ 5.3 วน ตามลาดบ และมเปอรเซนตผสมตด 90.6 และ 88.9 เปอรเซนต ตามลาดบ ขณะทแมสกรทมรปรางไมดหรอมคะแนนตงแต 2.5 2 และ 1.5 มชวงหยานมถงผสมยาว 5.9 6.6 และ 8.5 วนตามลาดบ และมเปอรเซนตผสมตด 87.6 84.2 และ 75.0 เปอรเซนต ตามลาดบ (ตารางท 3.7)

ตารางท 3.6 ความหนาไขมนสนหลงของแมสกรตอระยะเปนสดหลงหยานมและลกมชวต

ทมา: สวรรณา พรหมทอง, (มปพ.)

ตารางท 3.7 คะแนนสภาพรางกายตอชวงหยานมถงผสมและเปอรเซนตผสมตด

ทมา: สวรรณา พรหมทอง, (มปพ.)

2) ความตองการอาหารของสกรแมพนธ สกรแมพนธในแตละระยะมความตองการสาร

อาหารและปรมาณอาหารไมเทากน จงควรมการจดโปรแกรมการใหอาหารแกสกรตามความตองการและพยายามใหสกรกนอาหารใหไดตามปรมาณทกาหนด เพอแมสกรจะไดรบสารอาหารเพยงพอกบความตองการของรางกาย แตเนองจากอากาศในประเทศไทยมอณหภมโดยเฉลยสง ในบางชวงการทจะใหสกรแมพนธกนอาหารใหไดปรมาณตามโปรแกรมทาไดคอนขางยากโดยเฉพาะแมสกรเลยงลกตองการปรมาณอาหารมากเพอใหการสญเสยนาหนกตวนอยทสด ดงนนจงควรหาวธการทจะชวยใหแมสกรไดรบสารอาหารอยางเพยงพอหรอกนอาหารใหมาก วธการใหอาหารอาจทาได 2 แนวทางดงน

ก. การใชอาหารทมความเขมขนของพลงงานและสารอาหารอน ๆ สงขน 10-20

เปอรเซนต ซงทาใหปรมาณอาหารทตองใหสกรแมพนธลดลง 10-20 เปอรเซนต

ข. การปรบการจดการ ไดแก= การใหอาหารโดยแบงเปนมอยอยหลาย ๆ มอ อยางนอย 3 มอ คอ มอเชา 5.30-6.30 นาฬกา มอสาย 9-10 นาฬกา และมอบาย 15-16 นาฬกา จะชวยกระตนใหสกรแมพนธมความอยากอาหารมากขน = ในฤดรอน เพมการใหอาหารในเวลากลางคน ชวง 20-21 นาฬกา ซงเปนเวลาทอากาศคอนขางเยน

วธการใหอาหารแตละมอ เมอเทอาหารใหสกรกนหมดแลวเดนยอนกลบมาใหอาหารเพม

อกหลายครง ถาเหนแมสกรนอนกควรไลใหแมสกรลกขนยนกนอาหาร ทาอยางนจนกวาแมสกรจะไมยอมกนอาหาร การจดการเชนนตองใชเวลาและแรงงานเพมขนแตใหผลคมคา

ถาฟารมใดมระบบการใหอาหารอตโนมตหรอระบบถงอตโนมตทบรรจอาหารไวแลวเพอ

ใหสกรแมพนธกนอาหารไดเมอตองการกจะประหยดเวลาและแรงงานลงได 3) การใหอาหารสกรแมพนธ

ก. การใหอาหารสกรพนธทดแทน สกรตวใดทตองการเกบไวทาพนธควรจากด

อาหารเพอไมใหอวนเกนไป โดยทวไปเรมจากดอาหารสกรสาวทใชทาพนธเมอนาหนกประมาณ 60 กโลกรม และควรมนาหนกไมเกน 80-90 กโลกรมเมอสกรมอาย 8 เดอน โดยจากดอาหารใหวนละ 1.8-2 กโลกรม และเรงใหอาหารกอนผสมพนธ 10-22 วน โดยใหวนละ 2-2.3 กโลกรม เมอผสมพนธแลวลดอาหารทนทใหเหลอ 1.8-2 กโลกรมตามเดม

ข. การใหอาหารแมสกรอมทอง อาหารแมสกรอมทองตองมสารอาหารสมดล

และมคณภาพสง เพอการดารงชวตของตวแมสกรเอง และเพอการเจรญเตบโตและการพฒนาของลกในทอง ถาแมสกรไดรบอาหารทมคณภาพตา ทาใหไดรบสารอาหารไมเพยงพอกบความตองการของรางกายมผลใหไดจานวนลกตอครอกนอย ลกสกรออนแอ และนาหนกลกสกรแรกคลอดนอย ซงมผลตอไปถงนาหนกหยานม การใหแมสกรกนอาหารเพมขน 1 กโลกรมตอวนสามารถเพมนาหนกลกสกรแรกคลอดได 0.1 กโลกรม นาหนกแรกคลอดของลกสกรควรมนาหนก 1.3 กโลกรม ซงเปนนาหนกทเหมาะสมทสดเพอการเจรญเตบโตและการเลยงรอด นอกจากนการใหอาหารแมสกรอมทองควรดสภาพรางกายของแมสกรดวย

อาหารแมสกรอมทองตองเพมวตามนเอ เนองจากมความตองการมาก วตถดบท

ใชสามารถใชวตถดบทมความฟามสง เชน ราละเอยด ราหยาบ ปรมาณเยอใยสงไดถง 10-15 เปอรเซนตและควรเสรมหญาสดใหกนดวยเพอปองกนไมใหทองผก ความตองการโปรตนในสตรอาหารแมสกรตงทองประมาณ 15 เปอรเซนต

- การใหอาหารแมสกรอมทองในชวง 80 วนแรก สกรตงทองประมาณ

114 วน ลกสกรในทองจะเจรญเตบโตอยางชามากในชวง 80 วนหลงจากแมสกรผสมพนธ ดงนนความตองการอาหารของแมสกรในระยะนตองการอาหารเพอการดารงชวตเทานน ถาใหอาหารมากเกนไปชวงนแมสกรจะอวนมากเกนไป ซงมผลเสยในระยะตอมาหลายประการคอ การสงเกตการณเปนสดของแมสกรทาไดยาก แมสกรคลอดลกยากและเปนโรคมดลกอกเสบและเตานมอกเสบไดงาย นานมจากแมสกรมไขมนใน

ระดบสง ซงอาจทาใหลกสกรทองเสยไดงาย แมสกรทอวนเกนไปมกจะนอนทบลกตายเสมอ เพราะการลกนงทาไดลาบาก โดยทวไปถาแมสกรอยในสภาพกาลงดคอ ไมอวนหรอผอมมากเกนไป ควรใหอาหาร 2-2.5 กโลกรมตอตวตอวน ถาแมสกรอวนมากควรลดปรมาณอาหารลง 0.5 กโลกรม และถาแมสกรผอมมากเกนไปกจะเพมอก 0.5 กโลกรม

- การใหอาหารแมสกร 30 วนกอนคลอด ชวงนลกสกรในทองแมมการ

เจรญเตบโตอยางรวดเรว นาหนกตวเพมขนเปน 2 เทา และ 10 วนสดทายของการอมทองตวออนจะเจรญเตบโตรวดเรวมาก สมมตวานาหนกของลกสกรทงครอกรวมกบรกและสวนประกอบอน ๆ ในถงหมตวออนหนก 20 กโลกรม ในชวง 80 วนแรกของการอมทอง การเจรญของสงเหลานมเพยง 6 กโลกรมเทานน แตการเจรญในชวง 30 วนกอนคลอดมถง 14 กโลกรม แมสกรในระยะ 1 เดอน กอนคลอดจงตองการอาหารในปรมาณมากเพอใหเพยงพอแกการเจรญเตบโตของลกสกรในทอง ในทางปฏบตควรเพมอาหารใหแกแมสกรอก 0.5-1 กโลกรมตอวนจากปรมาณอาหารทใหในชวง 80 วนแรกของการตงทองทงนขนอยกบสภาพรางกายของแมสกรดวย

ค. การใหอาหารแมสกรในระยะเตรยมตวคลอด ประมาณ 5 วนกอนคลอดควร

คอย ๆ ลดปรมาณอาหารทใหแกแมสกรลงจนเหลอเพยง 1-1.5 กโลกรมตอวน และเมอแมสกรจะคลอดภายใน 24 ชวโมงควรงดใหอาหารและใหแตนากนอยางเดยว ทงนเพอ

- เพอใหสวนสดทายของลาไสใหญมกากอาหารสะสมอยนอยทสด ทาใหม

ชองวางในชองทองมากขนและชวยทาใหชองคลอดขยายตวไดเตมท

- เพอปองกนไมใหแมสกรทองผก ง. การใหอาหารแมสกรระยะกาลงเลยงลก สกรเลยง

ลกตองการอาหารเพอการดารงชวตและการสรางนานม ควรมปรมาณโปรตนสงกวาในระยะตงทองคอ โปรตน 17 เปอรเซนต ดงนนแมสกรตองการอาหารมากหรอนอยจะขนอยกบปรมาณนมทแมสกรผลตเปนสาคญ ปรมาณนมท ผลตมากหรอนอยขนอยกบ

- ขนาดครอก ถาแมสกรมลกมาก แมสกรตองผลตนานมมาก เพอใหเพยงพอแก

ความตองการของลก - อายของลกสกร เมอลกสกรตวโตขนยอมตองการนา

นมมากขน จานวนและอายของลกสกรมผลโดยตรงตอการผลตนานมของแมสกร ฉะนนการใหอาหารแมสกรเลยงลกควรคานงถงจานวนและอายของลกสกรทมนเลยงเปนสาคญ

ในทางปฏบตจะใหอาหารแกแมสกร 2.5 กโลกรมตอวน เพอการดารงชวตแลว

เพมอก 0.25 กโลกรมตอลก 1 ตว เพอใชในการผลตนานม สมมตวาแมสกรตวหนงเลยงลกสกรจานวน 10 ตว ควรใหอาหารแกแมสกรตวนดงนคอ อาหารสาหรบตวแมสกรเอง เพอการดารงชวต 2.5 กโลกรมเพมอาหารสาหรบการผลตนานมใหลกกนอก 0.25 กโลกรมตอลก 1 ตว เทากบ 0.25x10 = 2.5 กโลกรม รวมอาหารทตองใหแกแมสกร 2.5+2.5 = 5 กโลกรม อาหารจานวน 5 กโลกรมนจะใหเมอแมสกรมการผลตนานมอยางเตมทคอ เมอลกสกรอายได 3-4 สปดาห

ดงนน ชวงสปดาหแรก แมสกรผลตนานมในปรมาณไมมากนก เนองจากลกสกร

ยงมขนาดเลกมาก จงใหอาหารแกแมสกรประมาณ 50 เปอรเซนตของจานวนทจะใหเมอลกสกรมอาย 3-4 สปดาห สาหรบแมสกรตวนในชวงสปดาหแรกจะหอาหารวนละ 2.5 กโลกรม

ชวงสปดาหทสอง ลกสกรมขนาดโตมากขนปรมาณนานมทแมสกรตองผลตจะ

มากขน จงควรใหอาหารเพมขนเปนประมาณ 75 เปอรเซนตของจานวนทจะใหเมอลกสกรมอาย 3-4 สปดาห สาหรบแมสกรตวนในชวงสปดาหทสองจะใหอาหารวนละ 3.5 กโลกรม

เมอยางเขาสปดาหท 3 และ 4 จะใหอาหารแมสกรอยางเตมทตามทคานวณไว

คอ วนละ 5 กโลกรม การใหอาหารในชวงเลยงลกนตองคานงถงสภาพของแมสกรดวย ถาแมสกรยงมสภาพอวนมากควรจะลดอาหารลงอกวนละประมาณ 1 กโลกรม แตถาแมสกรอยในสภาพผอมควรจะเพมอาหารขนอกวนละประมาณ 1 กโลกรม ทงนเพอปองกนไมใหแมสกรอยในสภาพโทรมมากเกนไปนนเอง

กอนหยานม 1-2 วนอาจลดอาหารลงเพอใหแมสกรมการผลตนานมลดลง เมอ

หยานมลกสกรแลวควรเพมการใหอาหารขนจนเทากบจานวนทใหเมอกอนหยานม ทงนเพอจะไดบารงแมสกรใหอยในสภาพพรอมทจะผสมพนธใหม และชวยทาใหมไขตกมากขนในระยะ 5-7 วนตอมาเมอแมสกรเรมเปนสดอกครง นอกจากนปรมาณอาหารทแมสกรควรไดรบในแตละลาดบทองจะแตกตางกนไปดงตารางท 3.8

ตารางท 3.8 ปรมาณอาหารทแมสกรลาดบทองตาง ๆ ใชในการผลตลกสกร

ทมา: สวรรณา พรหมทอง, (มปพ.)

3.8.5 การใหอาหารสกรพอพนธ การจดการเกยวกบอาหารพอสกรเปนเรองสาคญมาก เพอทจะไดผลผลตและกาไรจากการลงทนในการเลยงสง พอพนธสกรเปนสวนสาคญในเรองกรรมพนธทมอยในลกสกร ตองอยาใหสกรพอพนธอวน เนองจากหากสกรพอพนธอวนจะเปนสาเหตใหไมมความตองการทางเพศ และไมอยากขนทบสกรแมพนธ อาหารทใชควรมโปรตน 15 เปอรเซนต วนละ 1.8 กโลกรม และใหหญาสดเตมทเพอใหสกรไดรบวตามนและแรธาตและไมใหทองวาง และใหออกกาลงกายบางโดยปลอยลงแปลงหญาหรอปลอยใหเดนภายในคอกในชวงเชาและเยน

สรป

เอกสารอางองกรมปศสตว. มปพ.. สตวพนเมองประจำาถน. แหลงทมา:

http://breeding.dld.go.th/biodiversity/e-learning57/native%20pig.html, 25 มถนายน 2560.

สวรรณา พรหมทอง. มปพ. ความรเบองตนเกยวกบการเลยงสกร. แหลงทมา: http://e-book.ram.edu/e-

book/a/AT328/AT328-1.pdf, 15 พฤษภาคม 2560.