Waterplanten- en vissenonderzoek in waterlichamen van Waterschap Rijn en IJssel … ·...

Waterplanten- en vissenonderzoek in waterlichamen

van Waterschap Rijn en IJssel in 2012

Daslook Bureau

Waterplanten- en vissenonderzoek in waterlichamen van

Waterschap Rijn en IJssel in 2012

Bemonstering en toetsing volgens de Kaderrichtlijn Water

Vegetatieonderzoek, rapportage vegetatie en redactie: Ger Boedeltje1

Visonderzoek: Michiel Schaap & Matthijs de Vos

(Waterschap Rijn en IJssel)

Visonderzoek Berkel uitgevoerd door O.A.B. Nederland

Rapportage vissen: Matthijs de Vos

(Waterschap Rijn en IJssel)

1Bureau Daslook 2012

Korte Voren 8, 7241 HR LOCHEM

[email protected]

www.bureaudaslook.nl

3

Inhoudsopgave

1 INLEIDING ................................................................................................................5

1.1 AANLEIDING ............................................................................................................................................. 5

1.2 DOELSTELLINGEN .................................................................................................................................... 5

1.3 LEESWIJZER................................................................................................................................................ 5

2 MATERIAAL EN METHODE .....................................................................................7

2.1 DE ONDERZOCHTE BEKEN...................................................................................................................... 7

2.2 KEUZE EN LIGGING VAN DE BEMONSTERINGSTRAJECTEN ............................................................... 7

2.3 OPNEMEN VAN DE VEGETATIE .............................................................................................................. 7

2.4 BEMONSTERING VAN DE VISSTAND...................................................................................................... 8

2.5 VERWERKING EN TOETSING VAN DE MACROFYTENGEGEVENS ...................................................... 9

2.6 VERWERKING EN TOETSING VAN DE VISGEGEVENS .......................................................................... 9

3 RESULTATEN .......................................................................................................... 11

3.1 INLEIDING................................................................................................................................................ 11

3.2 AA-STRANG............................................................................................................................................. 12

3.3 BARCHEMSE VEENGOOT....................................................................................................................... 13

3.4 BERKEL ..................................................................................................................................................... 14

3.5 DIDAMSE LEIGRAAF EN WETERING .................................................................................................... 16

3.6 ELSBEEK ................................................................................................................................................... 18

3.7 KEIZERSBEEK ........................................................................................................................................... 19

3.8 SCHIPBEEK ............................................................................................................................................... 20

3.9 WEHLSE BEEK ......................................................................................................................................... 22

3.10 WIJDE EN ZEVENAARSE WETERING & ZWALM............................................................................... 23

4 DISCUSSIE EN CONCLUSIES.................................................................................. 24

4.1 DISCUSSIE ................................................................................................................................................ 24

4.2 CONCLUSIES ............................................................................................................................................ 26

5 BRONNEN ............................................................................................................... 27

BIJLAGEN....................................................................................................................... 29

4

Foto 1.1. Waterteunisbloem in de Wehlse Beek en Didamse Leigraaf. Boven vegetatief te midden van Stomphoekig

sterrenkroos, onder in bloei boven een dek van Klein kroos. (Foto’s: Ger Boedeltje).

5

1 INLEIDING

1.1 AANLEIDING

De richtlijnen van de Kaderrichtlijn Water (KRW) schrijven voor, dat de waterlichamen, die

door waterbeheerders in hun werkgebied zijn aangewezen, in 2015 een goede ecologische en

chemische kwaliteit moeten hebben. In het werkgebied van het Waterschap Rijn en IJssel gaat

het om kleine rivieren, beken en kleine (afvoer)kanalen. Voor deze KRW-lichamen zijn

ecologische doelstellingen opgesteld en maatregelen geformuleerd om de doelstellingen te

halen, als de kwaliteit op dit moment ontoereikend is. Deze maatregelen zijn voor een deel

uitgevoerd of gaan nog in uitvoering.

Om te kunnen beoordelen in hoeverre aan de ecologische doelstellingen wordt voldaan, vindt

monitoring van de waterlichamen plaats. Deze monitoring bestaat uit het regelmatig meten van

fysisch-chemische, hydromorfologische en biologische kenmerken van een waterlichaam.

In 2006 is door het Waterschap Rijn en IJssel met deze KRW -monitoring begonnen, waarbij

waterplanten en vissen centraal stonden (Kikkert & Rutjes, 2006). Ook in 2007 (Rutjes & Fortuin,

2007), 2008, 2009, 2010 en 2011 (Boedeltje 2008, 2009, 2010; Boedeltje & De Vos, 2011) heeft KRW-

monitoring plaatsgevonden. In 2012 heeft deze monitoring een vervolg gekregen in negen

waterlichamen in de Achterhoek en de Liemers (fig. 2.1). Deze monitoring was eveneens gericht

op waterplanten en vissen. Het waterplantenonderzoek en de rapportage van deze gegevens

werd verzorgd door Ger Boedeltje van Bureau Daslook, het vissenonderzoek werd uitgevoerd

door Michiel Schaap en Matthijs de Vos van Waterschap Rijn en IJssel, de rapportage over het

vissenonderzoek door Matthijs de Vos.

1.2 DOELSTELLINGEN

De doelstellingen van het onderzoek in de waterlichamen in 2012 waren:

het opnemen van de vegetatie in proefvakken volgens de methodiek van de KRW;

het bemonsteren van de visstand volgens de methodiek van de KRW;

het samenbrengen van de gegevens in een geautomatiseerd bestand zodat toetsing aan de

maatlatten van de KRW mogelijk is .

De resultaten van het onderzoek in 2012 worden in deze rapportage gepresenteerd.

1.3 LEESWIJZER

In hoofdstuk 2 wordt ingegaan op de methode die bij het veldwerk is gebruikt. Tevens wordt

uiteengezet hoe de gegevens zijn verwerkt en hoe toetsing heeft plaatsgevonden. In hoofdstuk 3

vindt per waterlichaam een beknopte bespreking plaats van de resultaten. Dit betreft een

abiotische karakteristiek van het waterlichaam en een beschrijving van de vegetatie en de

visstand. In hoofdstuk 4 wordt de discussie gepresenteerd en worden enkele aanbevelingen

gedaan. Een overzicht van de geraadpleegde bronnen is te vinden in hoofdstuk 5.

Bij deze rapportage behoren verder nog Excelbestanden met vegetatie - en visgegevens. Deze

zijn desgewenst in te zien bij Waterschap Rijn en IJssel.

6

Figuur 2.1. Ligging van de wateren en de monsterpunten in het onderzoeksgebied.

Nr

Watergang

1 Aa-strang

2 Barchemse Veengoot

3 Berkel

4 Didamse Leigraaf en Wetering

5 Elsbeek

6 Keizersbeek

7 Schipbeek

8 Wehlse Beek

9 Wijde en Zevenaarse wetering; Zwalm

1

6

3

2

4

5

7

8

9

7

2 MATERIAAL EN METHODE

2.1 DE ONDERZOCHTE BEKEN

Er zijn negen waterlichamen onderzocht (fig. 2.1 en bijlage 1), waarvan drie behoren tot het type

R5, langzaam stromende middenloop op zand, drie tot het type R6, langzaam stromend riviertje

op zand en drie tot het type M3, gebufferd, regionaal kanaal (Bijkerk, 2010). Alle onderzochte

wateren zijn KRW-waterlichaam.

2.2 KEUZE EN LIGGING VAN DE BEMONSTERINGSTRAJECTEN

De locatiekeuze van de bemonsteringstrajecten is tijdens eerdere monitoring gemaakt. De

coördinaten van de trajecten zijn door het Waterschap Rijn en IJssel aan Bureau Daslook ter

beschikking gesteld. Richtlijn voor de keuze van de locaties is geweest dat ze de variatie in

soortensamenstelling en abundantie van de soorten zo goed mogelijk weergeven (Van Splunder

et al., 2006). Dit betekent dat rekening is gehouden met mogelijke verschillen tussen

bovenstroomse en benedenstroomse delen en met de aanwezigheid van stuwpanden. Bij de

keuze van de monsterpunten voor vis is erop gelet dat ze de variatie in habitat en daarmee in

soortensamenstelling en abundantie zo goed mogelijk weergeven.

In overeenstemming met de monitoringrichtlijnen van de KRW (Bijkerk 2010) zijn per KRW-

waterlichaam zes vegetatieopnamen gemaakt en is minimaal 7,5% van elk waterlichaam op vis

bemonsterd (fig. 2.1 en bijlage 1). In 9 waterlichamen zijn in totaal 54 vegetatieopnamen

gemaakt en zijn 28 visbemonsteringen met elektro-apparatuur en vijf zegentrekken (bijlage 1)

uitgevoerd.

Elke vegetatieopname had een lengte van 100 meter en besloeg de volle breedte van het

waterlichaam. Elk traject waar vis werd bemonsterd had een lengte van 250 m en besloeg

eveneens de volle breedte van een waterlichaam. De trajectlengte werd gemeten met GPS

(Garmin Etrex; nauwkeurigheid 2-10 m).

2.3 OPNEMEN VAN DE VEGETATIE

Het opnemen van de vegetatie vond plaats tussen 29 juni en 8 augustus 2012. Elk proefvak is

tweezijdig vanuit het water en vanaf de oever bemonsterd, waarbij voor ondergedoken

waterplanten uit diepe watergedeelten gebruik is gemaakt van een hark. In een proefvak is,

behalve de totale vegetatiebedekking, de bedekking (in %) van elk van de volgende

vegetatie lagen geschat:

krooslaag;

laag van ondergedoken (submerse) planten (bijv. Smalle waterpest);

laag van drijfbladplanten (bijv. Gele plomp);

laag van boven water groeiende maar onder water wortelende (emerse) planten (bijv.

Liesgras of Pijlkruid);

algenlaag (flab);

oevervegetatie .

Bij de bedekking van de oevervegetatie (de vegetatie die boven de waterlijn op de taluds langs

een waterlichaam groeit) is onderscheid gemaakt tussen de bedekking van bomen en struiken

enerzijds en van grassen en kruiden anderzijds.

Vervolgens zijn de aanwezige vaatplanten, kranswieren en mossen op naam gebracht en is hun

mate van voorkomen (abundantie) vastgesteld. De abundantie van een soort in een proefvak

moet volgens de KRW-monitoringrichtlijnen worden geschat als percentage van het begroeibare

areaal (Van Splunder et al., 2006; Bijkerk 2010). Aangezien de onderzochte waterlichamen zo

8

ondiep en/of helder waren dat het doorzicht gelijk was aan de waterdiepte , is de abundantie

geschat als percentage bedekking van het proefvak.

Indien van een soort de bedekking lager was dan 5% is ook het aantal exemplaren geteld of

geschat. Deze gecombineerde schatting van aantallen en bedekkingspercentages is in

overeenstemming gebracht met de Tansley-schaal, zoals die gebruikt wordt bij het Waterschap

Rijn en IJssel (tabel 2.1).

Getal/code Beschrijving Vertaling naar % en exemplaren

1 r rare (zeldzaam voorkomend) <5% en < 5 ex. totaa1

2 o occasional (hier en daar voorkomend) <5% en 5-20 ex. totaal

3 lf lokaal frequent voorkomend <5% en 20-100 ex. totaal (lokaal)

4 f frequent voorkomend <5% en >100 ex. totaal (gehele proefvak)

5 la lokaal abundant voorkomend 5-12,5%

6 a abundant voorkomend 12,5-25%

7 ld lokaal dominant voorkomend 25-50%

8 cd co-dominant (met ander overheersend) 50-75%

9 d dominant (overheersend) 75-100%

Tabel 2.1. Tansley-opnameschaal met de vertaling naar aantallen en bedekking per proefvak.

2.4 BEMONSTERING VAN DE VISSTAND

Periode van bemonstering

Om te komen tot representatieve en reproduceerbare visgegevens is het van belang om de

periode van bemonsteren zorgvuldig te kiezen. In het zomerhalfjaar zijn vissen het meest

homogeen verdeeld over het leefgebied. In de winter vindt migratie plaats naar diepe delen van

de watergang en zijn vissen meer heterogeen verdeeld. De voorkeur gaat uit naar

zomerbemonsteringen (Bijkerk, 2010). Omdat in de maanden mei tot en met augustus vaak

weinig water in de beken voorhanden is en de watertemperatuur in sommige wateren tot boven

de 20 graden Celsius stijgt, is er een vergrote kans op vissterfte en schade aan de visstand.

Daarom is er in samenspraak met de Hengelsportfederatie Midden en – Oost Nederland voor

gekozen om bemonsteringen uit te voeren in de maanden september tot en met half oktobe r.

De bemonsteringen hebben plaatsgevonden van 6 september tot 17 oktober 2012.

Foto 2.1 Uitvoering van visonderzoek met draagbaar Bretschneider apparaat in de Schipbeek. (Foto Matthijs

de Vos).

9

In deze periode werd er met twee personen gevist tussen ca. 8.00 en 18.00 uur. De

bemonsteringen van de Berkel zijn uitgevoerd door de heer Anton van Triest (Onderzoeks - en

adviesbureau voor vis en water)

Vangtuig en visbemonstering

In smalle (< 8 m brede) wateren is de bemonstering uitgevoerd met elektrovisapparatuur. Deze

apparatuur bestond uit een 24 Volt, (650 watt, 30 Ampere) gelijkstroomapparaat van het merk

Bretschneider. Dit apparaat heeft de mogelijkheid tot het benutten van 1200 watt puls. Er werd

per monsterpunt een traject van 250 m in stroomopwaartse richting vanuit een boot of wadend

over de gehele breedte bemonsterd (foto 2.1).Tijdens de bemonsteringen zijn alle vishabitats

(bijvoorbeeld een holle oever, oeverzone met waterplanten) meebemonsterd. De bij de

elektrovisserij verdoofde vissen werden verzameld in een metseltrog. Direct na het beëindigen

van een bevissing werd de gevangen vis op soort gesorteerd, gemeten (cm totaallengte ) en

geteld. Bij grote vangsten van een soort werden 50 vissen gemeten, de overige individuen van

de soort werden geteld. Vervolgens werden de getelde individuen naar rato over de

verschillende lengteklasses verdeeld. Na het meten werden de vissen op de oorspronkelijke

locatie teruggezet.

In de Berkel werd een traject van 250 meter aan weerszijden met keernetten afgezet. Het traject

werd eerst met een zegen afgevist door het net over de gehele lengte van het traject door het

water te slepen. Hierna werd met elektrovisapparatuur (visaggregaat 5000w gelijkstroom) de

oeverzone bemonsterd. De zegen had een lengte van 70 m. De maaswijdte van de zegen

bedroeg 20 mm op vleugels volle maas en in de zegenzak 10 mm.

2.5 VERWERKING EN TOETSING VAN DE MACROFYTENGEGEVENS

De vegetatiegegevens zijn ingevoerd in MS Excel en in Ecobase. Toetsing aan de maatlat voor

natuurlijke wateren heeft plaatsgevonden met behulp van het programma QBwat

(programmaversie 5.42; Pot, 2012). Het resultaat van de toetsing (de beoordeling), uitgedrukt in

EKR (ecologische kwaliteitsratio), is afgeleid van de geaggregeerde (samengenomen) ze s

opnamen per waterlichaam. In de Aa-strang is de beoordeling echter gebaseerd op de daar

opgenomen drie proefvakken.

2.6 VERWERKING EN TOETSING VAN DE VISGEGEVENS

Verwerking gegevens

De vangstgegevens zijn per traject en per wa terlichaam ingevoerd in MS Excel. Tevens zijn de

vangstgegevens ten behoeve van opslag ingevoerd in het programma Ecobase.

Toetsing

Per waterlichaam zijn de vangsten gesommeerd, waarna toetsing van dit verzamelmonster

plaatsvond aan de maatlat voor stromende wateren (R4, R5, R6) of stilstaande wateren (M3) met

behulp van het programma QBwat (programmaversie 4.42; Pot, 2012). De gegevens zijn getoetst

aan de maatlat 2007. De maatlat 2012 functioneert (nog) niet naar behoren.

10

Foto 2.2 (boven). In de Wehlse Beek komt Paarbladig fonteinkruid voor, een soort die op toestroom van

grondwater duidt. (Foto: Ger Boedeltje).

Foto 2.3 (onder). De Baars is een zeer algemene soort in de wateren in het beheersgebied van Waterschap Rijn en

IJssel. De soort kan in uiteenlopende watertypen worden aangetroffen. (Foto: Matthijs de Vos).

11

3 RESULTATEN

3.1 INLEIDING

In de paragrafen 3.2 t/m 3.10 worden de resultaten per waterlichaam gepresenteerd, waarbij

voor de waterlichamen een alfabetische volgorde is aangehouden.

In elke paragraaf wordt aan de hand van een foto eerst een karakteristiek gegeven van de

landschappelijke ligging, de oevervorm en de vegetatie van een deel van het waterlichaam.

Vervolgens wordt de vegetatie besproken waarbij ingegaan wordt op de structuur, de

soortensamenstelling, de abundantie en de score op de maatlat. Hierna volgt het visbestand,

waarbij de soortensamenstelling, de abundantie en de score op de maatlat ter sprake komen.

Een paragraaf eindigt met de vermelding van soorten die die vermeld staan als beschermde

soort in de Flora- en Faunawet en/of die voorkomen op de Rode Lijst van beschermde en

bedreigde soorten. Ook wordt aangegeven of er exoten zijn aangetroffen.

Foto 3.1 Brede waterpest te midden van ondergedoken Sto mphoekig sterrenkroos. (Foto: Ger Boedeltje).

12

3.2 AA-STRANG

Foto 3.2 Reuzenbalsemien op de oever van de Aa-strang op de grens met Duitsland.

Macrofyten

De Aa-strang is bij de grensovergang een stromende rivier (0,6 m/s) met aan één zijde een tamelijk steile

oever die begroeid is met Reuze nbalsemien en aan de andere zijde een flauwere oever met zandstrandjes

en inhammen, waar Riet en Rietgras groeien en wilgen over het water hangen (foto 3.2; bijlage 2.1A). De

bedekking van de submerse en emerse begroeiing is gering (5%) met onder meer Schedefonteinkruid,

Stomphoekig sterrenkroos, Smalle waterpest en Grof hoornblad, die op eutroof water duiden. Na de

stuw is het stromende karakter van de rivier verdwenen, althans bij lage afvoer. Er komt Klein kroos

voor en Liesgras is veelvuldig langs de oever aanwezig. Ook hier indiceren waterplanten eutroof water.

Beoordeling (R6): matig (ekr = 0,483, op basis van 3 opnamen).

Vissen

In de Aa-strang zijn vijftien vissoorten aangetroffen. In 2010 werden veertien vissoorten gevangen. De

visfauna ter hoogte van de grensovergang wordt gekenmerkt door eurytope soorten zoals Baars en

Blankvoorn. Ook wordt een aantal typische stromingsminnende- en habitatgevoelige soorten

aangetroffen namelijk: Kopvoorn, Serpeling en Beekdonderpad. Het voorkomen van Beekdonderpad in

Nederland is beperkt tot enkele beken namelijk Geul, Roer, Berkel en Aa -strang. Deze

stromingsminnende soorten maken ge bruik van de morfologische variatie in de beek die rondom de

grens aanwezig is. Opvallend is het aantreffen van paling op twee locaties, de Aa-strang is namelijk nog

niet vispasseerbaar gemaakt. Het traject verder benedenstrooms wordt gedomineerd door eurytope en

lymnofiele soorten Baars en Blankvoorn in lage dichtheden.

Beoordeling (R6): ontoereikend (ekr = 0,386).

Beschermd volgens Flora- en faunawet

Zwanenbloem (tabel 1); Beekdonderpad (tabel 2); Kleine Modderkruiper (tabel 2)

Rode Lijstsoorten

Brede waterpest (gevoelig)

Exoten

Reuzenbalsemien

13

3.3 BARCHEMSE VEENGOOT

Foto 3.3 De Barchemse Veengoot, gezien vanaf Tobbert (Barchem).

Macrofyten

De Barchemse Veengoot is een 2,5 tot 3,5 m brede gegraven watergang die het gebied “het Veen”

ontwatert tussen Barchem, de Wildenborch en Lochem. De ‘bovenloop’ valt in perioden met weinig

neerslag droog. Hierdoor kunnen emerse soorten zoals Riet en Zwanenbloem kiemen en vervolgens

vegetatievormend optreden. Bovendien wordt Zwanenbloem in het maaibeheer bevoordeeld. De

watervegetatie is soortenrijk met onder meer Watergentiaan, Drijvend, Schede, Tenger en Doorgroeid

fonteinkruid, Stijve waterranonkel, Gele plomp en Stomphoekig sterrenkroos (bijlage 2.2A), soorten die

duiden op eutroof water. Ook de emerse laag is goed ontwikkeld met Zwanenbloem, Grote en Slanke

waterweegbree, Gewone waterbies, Pijlkruid en Waterzuring. Langs de oevers groeien Gewone

dotterbloem en Bosbies. Al met al een fraaie watergang, die een beter beheer van de oevers verdient (foto

3.3).

Beoordeling (R5): matig (ekr-score 0,5000).

Vissen

Ondanks het droogvallen van de Barchemse Veengoot in de zomer van 2012 zijn acht vissoorten

aangetroffen. Door de droogval is de abundantie van vissen laag. Opvallend is dat eenjarige Snoeken de

visstand domineren. Verder zijn Vetje, Rietvoorn, Bittervoorn en Zeelt gevangen. Doordat doorgaans

water vanuit de Berkel wordt ingelaten kunnen deze soorten de Barchemse Veengoot herkoloniseren.

Beoordeling (R5): Ontoereikend (ekr-score 0,235).


Gewone dotterbloem (tabel 1); Zwanenbloem (tabel 1); Bittervoorn (tabel 3)

Rode Lijstsoorten

geen

Exoten

geen

14

3.4 BERKEL

Foto 3.4 De Berkel bij de grensovergang.

Macrofyten

De Berkel is bij de grens een stromend riviertje met zowel stenen als zandige oevers (foto 3.4). Door de

aanwezigheid van stuwen neemt de stroming stroomafwaarts af; vlak voor Zutphen is sprake van

stilstaand water. Op een aantal opnamelocaties (BER 00, BER02, Borculo en BER20, Stokkersbrug) is

sprake van stenen oevers en ook bedekken stenen de waterbodem voor een deel of helemaal. Hierdoor is

de bedekking van ondergedoken soorten gering (bijlage 2.3A). In de benedenloop bij Almen en Zutphen

is de bedekking van Smalle waterpest, Liesgras en Pijlkruid hoog. In de maatlat van 2012 levert een hoge

bedekking van deze soorten een negatieve score op (het zijn soorten die eutroof water indiceren). De ekr-

score van de Berkel is dan ook matig.


Vissen

In de Berkel zijn zestien vissoorten aangetroffen en laat de Beek een gevarieerd beeld zien. Nabij de grens

worden de stromingsminnende en habitatgevoelige Kopvoorn en Serpeling aangetroffen. De

Beekdonderpad die tijdens schepnetbemonsteringen is aangetroffen lijkt hier nu afwezig te zijn. De

exotische Blauwband is echter wel aanwezig. Ook komen in het grenstraject soorten van stilstaand en

plantenrijk water voor zoals Blankvoorn en Pos. In de midden- en benedenloop wordt de visstand

gedomineerd door soorten van s tilstaand en plantenrijk water: Bittervoorn, Snoek en Zeelt. Opvallend is

de afwezigheid van grotere exemplaren van de Brasem en Kolblei tijdens de visstandbemonsteringen

met zegen in de midden- en benedenloop. De exotische Marmergrondel is gevangen in de benedenloop

nabij Zutphen en is een nieuwkomer in de Berkel.

Beoordeling (R6): ontoereikend (ekr-score 0,352).


Zwanenbloem (tabel 1); Bittervoorn (tabel 3)

Rode Lijstsoorten

geen

Exoten

Japanse duizendknoop; Reuzenbalsemien

Blauwband; Marmergrondel

15

Foto 3.5 (boven). De Berkel nabij Almen. In dit traject zijn Bittervo orn en Blankvoorn algemeen voorkomende soorten.

(Foto Matthijs de Vos).

Foto 3.6 (onder). In het traject is Glanzig fonteinkruid één van de ondergedoken waterplanten, waarbij de aren met

vruchtjes op het wateroppervlak liggen. (Foto Ger Boedeltje).

16

3.5 DIDAMSE LEIGRAAF EN WETERING

Foto 3.7 De Didamse Wetering met op de voorgrond Pijlkruid.

Macrofyten

Tot het waterlichaam behoren De Didamse Leigraaf en de Didamse Wetering (foto 3.7 en bijlage 2-4A)).

Deze wateren worden kenmerkt door een hoge bedekking va n ondergedoken waterplanten. Het gaat in

het bijzonder om twee soorten die een hoog nutriëntengehalte indiceren: Smalle waterpest en

Stomphoekig sterrenkroos. Van de emerse soorten domineert Kleine egelskop op vrijwel alle locaties,

terwijl ook Pijlkruid e n Liesgras veelvuldig aanwezig zijn. Op één locatie (DIL02, bijlage 2.4A) bedekt

Waterteunisbloem een deel van de wetering. De hoge ekr-score komt, behalve door de soortenrijkdom,

vooral door de hoge bedekking van emerse soorten, in het bijzonder van Pijlkruid en Kleine egelskop.

Beoordeling (M3): goed (ekr-score 0,952).

Vissen

In het waterlichaam zijn in 2012 zestien vissoorten aangetroffen, in 2008 waren dit dertien vissoorten. Dit

is voor een dergelijk watertype een relatief hoge soortenrijkdom. Doordat stroming nagenoeg afwezig is

en de wateren plantenrijk zijn wordt de visstand gedomineerd door soorten van plantenrijke wateren

zoals Bittervoorn en Zeelt. Er zijn lage dichtheden aan Brasem en Blankvoorn aangetroffen. De exotische

Zonnebaars is op één locatie aangetroffen maar komt in het hele waterlichaam voor. De hoge

soortenrijkdom komt tot uiting in een hoge hoge ekr-score.



Zwanenbloem (tabel 1); Bittervoorn (tabel 2); Kleine modderkruiper (tabel 2)

Rode Lijstsoorten


Exoten

Waterteunisbloem

Zonnebaars

17

Foto 3.8 (boven). De Didamse Wetering in najaar 2012. Door de lage watertemperatuur en verminderde zoninstraling

kunnen de weteringen in de Liemers kraakhelder worden en zijn plantensoorten zoals Kleine egelskop goed

waarneembaar. (Foto: Matthijs de Vos).

Foto 3.9 (onder). Zwanenbloem is één van de Flora- en Faunawetsoorten die onder meer in de Didamse wetering

voorkomt. (Foto: Ger Boedeltje).

18

3.6 ELSBEEK

Foto 3.10 Begin van de meander in de Elsbeek bij ‘t Klumpske .

Macrofyten

De individuele opnamen van de Elsbeek (foto 3.10) scoren meest matig, ook de eindscore is matig. Deze

lage score hangt met name samen met de hoge bedekking waarmee Smalle waterpest, Liesgras, Rietgras

en plaatselijk Pijlkruid in de beek voorkomen (bijlage 2.5A). Waar deze soorten in hoge bedekking

voorkomen duidt dit op nutriëntenrijke omstandigheden. Soorten die positief scoren zijn onder meer

Kleine watereppe en Moerasspirea. De nieuwe meander bij het Klumpske (meetpunt ELB1A)) scoort het

hoogst (ekr = 0,576) vanwege het ontbreken of in lage bedekking aanwezig zijn van Liesgras, Smalle

waterpest en Rietgras en de hoge bedekking van de boomlaag. In tegenstelling tot de hoofdstroom

stroomt de beek hier en is er sprake van een kale zandbodem en zandige strandjes die begroeid zijn met

Bosbies.


Vissen

In de Elsbeek zijn dertien vissoorten gevangen. Snoek en Riviergrondel domineren de visfauna. Het

aandeel habitatkritische- en stromingsminnende soorten is klein. Er is een Winde aangetroffen. Er wordt

in het zomerseizoen water ingelaten vanuit de Schipbeek. Deze W inde kan afkomstig zijn uit de

Schipbeek.

Beoordeling (R5): ontoereikend (ekr-score 0,330)


Zwanenbloem (tabel 1)

Rode Lijstsoorten


Exoten

geen

19

3.7 KEIZERSBEEK

Foto 3.11 Het einde van de Keizersbeek nabij de Aa-strang. De Keizersbeek is meer een kanaal dan een beek.

Macrofyten

De Keizersbeek heeft het karakter van een kanaal (foto 3.11): recht, diep ingesneden, niet of nauwelijks

stromend. De functie van de Keizersbeek is het afvoeren van water uit de Boven Slinge en uit

omringende landbouwgebieden. De ekr-score is op vier van de zes meetpunten “ontoereikend”, op de

twee overige “matig”. Volgens de nieuwe maatlat komt dit in het bijzonder door de hoge bedekking van

Smalle waterpest, Liesgras, Rietgras en plaatselijk van Pijlkruid (bijlage 2.6A). Soorten die bijdragen aan

een positieve score zijn Zwarte els, Kleine watereppe en Kleine egelskop. Positief is ook het voorkomen

van Puntdragend glanswier dat op veel plaatsen in de beek voorkomt.


Vissen

In de Keizersbeek zijn elf vissoorten aangetroffen. Soorten zonder duidelijke habitatvoorkeur en soorten

van plantenrijk water komen voor zoals Karper, Kolblei en Pos . Habitatkritische soorten komen niet

voor. De enige stromingsminnende soort die is aangetroffen is Bermpje.

Beoordeling (R5): ontoereikend (ekr-score 0,205)


Waterdrieblad (tabel 2); Zwanenbloem (tabel 1)

Rode Lijstsoorten

Waterdrieblad (gevoelig); waarschijnlijk ‘ontsnapt’ uit een vijver

Exoten

geen

20

3.8 SCHIPBEEK

Foto 3.12 De Schipbeek is een plantenrijke beek. Afgebeeld is de situatie bij de Oxersteeg.

Macrofyten

De Schipbeek heeft op veel plaatsen het karakter van een kanaal (foto 3.12). Toch komen ook stromende

delen voor, in he t bijzonder waar vistrappen zijn aangelegd. De Schipbeek is bijzonder plantenrijk met

soorten als Watergentiaan (foto 3.14), Glanzig fonteinkruid, Gekroesd fonteinkruid, Schedefonteinkruid,

Pijlkruid, Smalle waterpest, Kleine en Grote egelskop. De bedekking van de ondergedoken soorten is

plaatselijk hoog (bijlage 2.7A). Waar Smalle waterpest, Liesgras, Klein kroos, Veelwortelig kroos en

Pijlkruid in hoge bedekking voorkomen is de score relatief laag. Glanzig fonteinkruid Puntkroos en

Kleine egelskop dragen bij tot een hogere score. Al met al scoort de Schipbeek matig.


Vissen

In de Schipbeek zijn zestien vissoorten aangetroffen. De visstand wordt gedomineerd door soorten van

plantenrijke , niet stromende wateren zoals Bittervoorn, Blankvoorn, Rietvoorn en Kolblei. Toch komen

ook stromingsminnende soorten voor zoals Bermpje (foto 3.13) en Serpeling. Dit is voornamelijk het

geval op locaties waar het water sneller stroomt en het bodemsubstraat uit zand of stortstenen bestaat.

De Rivierdonderpad komt ook voor in de Schipbeek (bron: Nationale Databank Flora en Fauna) maar is

tijdens de bemonsteringen niet aangetroffen en daarom niet beoordeeld.

De Marmergondel heeft inmiddels grote delen van de Schipbeek gekoloniseerd en komt in hoge

dichtheden voor in de oeverzone.

Beoordeling (R6): Ontoereikend (ekr-score 0,281)



Rode Lijstsoorten

Exoten

Marmergrondel

21

Foto 3.13 (boven). Bermpje in de Schipbeek. De soort is niet heel kritisch op de leefomgeving, bij voldoende stroming

en dekking in de vorm van (kunstmatige) stenen kan de soort goed overleven. (Foto: Matthijs de Vos).

Foto 3.14 (onder). Watergentiaan treedt op veel plaatsen vegetatievormend op in de Schipbeek. (Foto: Ger Boedeltje).

22

3.9 WEHLSE BEEK

Foto 3.15 De Wehlse Beek vormt een belangrijke groeiplaats voor de exotische Waterteunisbloem.

Macrofyten

De Wehlse Beek heeft verschillende gezichten. Nabij Doetinchem is de beek kraakhelder met op de

bodem kranswieren (Chara vulgaris) en veel Tenger fonteinkruid en Stomphoekig sterrenkroos (bijlage

2.8A). Wat verder stroomafwaarts blijft de beek helder en voegen zich hier onder meer Paarbladig

fonteinkruid, Klein fonteinkruid en Aarvederkruid bij. Hier groeien ook de exoten Watercrassula en

Waterteunisbloem en komen Grof hoornblad en Smalle waterpest veelvuldig voor (fot0 3.15).

Waterteunisbloem blokkeert in de benedenloop vrijwel volledig de watergang. Getoetst aan de maatlat

scoort de beek ontoereikend, wat vooral is toe te schrijven aan het abundant voorkomen van Grof

hoornblad, Smalle waterpest en Rietgras. In de beek ontbreekt stroming.

Beoordeling (R5): ontoereikend (ekr-score 0,319 ).

Vissen

In de Wehlse Beek zijn e lf vissoorten gevangen. De visstand wordt gedomineerd door soorten van

plantenrijke , niet stromende wateren zoals Bittervoorn en Snoek. De enige stromingsminnende soorten

zijn Bermpje en Riviergrondel. Door het ontbreken van stroming is er geen potentie voor

habitatkritische - en stromingsminnende soorten.




Rode Lijstsoorten

Brede waterpest

Exoten

Watercrassula; Waterteunisbloem

Goudvis

23

3.10 WIJDE EN ZEVENAARSE WETERING & ZWALM

Foto 3.16 Natuurvriendelijke oever langs de Wijde Wetering.

Macrofyten

Tot dit waterlichaam horen de Wijde Wetering (foto 3.16), Zevenaarse Wetering en Zwalm. Deze

weteringen zijn, net als de Didamse Leigraaf, plantenrijk, die goed scoren bij toetsing aan de maatlat

(bijlage 9A). Dit waterlichaam scoort net als de Didamse Wetering/Leigraaf goed. Dit heeft te maken met

de hoge bedekking van submerse en emerse soorten, zoals Smalle waterpest en Kleine egelskop. De

natuurvriendelijke oever langs de Wijde Wetering (WIW02; foto 3.16) is soorten- en structuurrijk. Onder

meer Scherpe zegge, Moeraszegge, Tweerijige zegge, Holpijp en Zeegroene rus komen voor in een

mozaïek met wilgen.


Vissen

Er zijn twaalf vissoorten in het waterlichaam aangetroffen. De visstand wordt gedomineerd door soorten

van niet stromende wateren zoals Baars, Blankvoorn, Kleine modderkruiper en Zeelt. In tegenstelling tot

de Didamse Wetering/Leigraaf is de Bittervoorn geheel afwezig. Opvallend is het voorkomen van grote

aantallen rode Amerikaanse Rivierkreeft in waterlichaam.

Beoordeling (M3): goed (ekr-score 0,829)



Rode Lijstsoorten

geen

Exoten

Amerikaanse Rivierkreeft

planten en vissen: geen

24

4 DISCUSSIE EN CONCLUSIES

4.1 DISCUSSIE

Macrofyten

In 52 vegetatieopnamen zijn 165 soorten vaatplanten en drie soorten kranswieren aangetroffen.

Drie soorten genieten bescherming volgens de Flora- en Faunawet: Gewone dotterbloem,

Waterdrieblad en Zwanenbloem. Gewone dotterbloem is in twee proefvakken gevonden langs

de Barchemse Veengoot, waar zij staat op het grensvlak van water en land. Gewone

dotterbloem komt in de Achterhoek regelmatig op dergelijke standplaatsen voor en indiceert de

toestroom van grondwater. Waterdrieblad groeit in één proefvak in de Keizersbeek. Anders dan

de groeiplaats in de Koffijgoot (Boedeltje & De Vos 2011), lijkt hier sprake van ‘ontsnapping’ uit

een vijver of tuincentrum. Zwanenbloem is alle onderzochte beken en weteringen aangetroffen.

Twee soorten staan op de Rode lijst: het eerder besproken Waterdrieblad en Brede waterpest.

Brede waterpest is het meest frequent aangetroffen in Wehlse Beek en De Didamse Leigraaf. In

de Wehlse Beek groeit Brede waterpest sa men met onder meer Paarbladig fonteinkruid, Klein

fonteinkruid, Moeraszegge en Veldrus, wat op toestroom van grondwater duidt.

Twee exoten die een bedreiging vormen voor inheemse waterplanten zijn aangetroffen in de

Wehlse Beek en de Didamse Leigraaf: Watercrassula en Waterteunisbloem (Van Valkenburg,

z.j). Watercrassula is slechts op één locatie in de Wehlse Beek gevonden. Volgens Van

Valkenburg kan Watercrassula “een zeer dichte vegetatie vormen op oevers en in voedselarme

wateren”. In de Wehlse Beek ve roorzaakt deze soort op dit moment nog geen probleem; hij

groeit in lage dichtheden op de waterbodem tussen andere soorten.

Anders is de situatie bij Waterteunisbloem. Deze groeit in de Wehlse Beek en in de Didamse

Leigraaf plaatselijk in zodanige dichthe den dat bij hoge afvoer de doorstroming kan worden

belemmerd. Volgens Van Valkenburg kan Waterteunisbloem “de inheemse vegetatie in het

water en op de oever verdringen en het zuurstofgehalte van het water doen dalen”.

In de oeverzone van de Aa-strang en de Berkel komt Reuzenbalsemien als invasieve oeversoort

voor. Voor de Aa-strang betekent dit een uitbreiding van het aantal groeiplaatsen, van de Berkel

zijn geen nadere gegevens bekend.

Op de hogere oevers van de Berkel groeit tevens in twee proefvakken Japanse duizendknoop.

De toetsingsresultaten van de onderzochte wateren zijn samengevat in fig. 4.1. Er zijn

opvallende verschillen tussen de M- en R-typen.

M-typen

De Wijde Wetering en Zwalm behalen de maximale score en de Didamse Leigraaf bijna de

maximale score. In vergelijking met de toets ing van deze wateren in 2008/2009 (Boedeltje 2008,

2009) is dit een toename. Deze toename komt niet doordat het aantal soorten met een telwaarde

of de bedekking van ondergedoken of drijvende waterplanten is toegenomen, maar doordat een

eerdere versie ervan QBWAT een fout bevatte (schriftelijke mededeling Roelf Pot, 2012):

“De grote verschillen tussen de uitvoer van versie 4.42 en 4.50 (optie 4 in versie 5.00) zijn alleen te

vinden bij het type M3. Dat is als gevolg van een bug-fix. De berekening van 4.42 vertoonde een fout die

lange tijd onopgemerkt is gebleven en deze zomer pas onder mijn aandacht kwam. In het voorschrift staat

dat de scores voor Emers en Drijvend bij elkaar moeten worden geteld voor de berekening van de

deelmaatlat Drijvend (Stowa-rapport 2007-32b, pag 97, tabel B4.1), dat werd tot nu toe niet gedaan en er

werd uitsluitend beoordeeld op basis van de bedekking Drijvend. Als de Emerse bedekking niet erg hoog is,

dan maakt dat niet veel uit, maar in de opnamen uit de Achterhoek en Liemers komen hoge percentages

voor. Scores die samen boven de 40% komen leveren dan altijd een EKR=1 op”.

De weteringen zijn niet erg diep, wat betekent dat het begroeibare areaal de gehele breedte de

25

watergang omvat. In het bijzonder soorten als Pijlkruid en Kleine egelskop kunnen dan ook

over de gehele breedte vegetatievormend optreden.

Figuur 4.1 Toetsingsresultaten macrofyten aan de maatlat 2007 voor regionale kanalen, M3 ( DIL, WIW) en

aan de maatlat 2012 voor beken, R5 (BAV, ELB, KEB, WEB) en kleine rivieren, R6 (AAS, BER, SBK). De

toetsing heeft betrekking op 6 opnamen, behalve voor de AA-strang, AAS, waar het gaat om 3 opnamen.

De afkortingen betreffen de waterlichamen (zie bijlage 1). De lichtgroene lijn geeft de grens tussen ‘matig en

‘goed’ weer; de donkergroene streepjes geven het Goed Ecologisch Potentieel (GEP) weer.

R-typen

De scores van de beken (R5) en kleine rivieren (R6) zijn opvallend laag: geen enkele beek of

rivier voldoet aan het Goed Ecologisch Potentieel (GEP), terwijl dat in eerdere onderzoeksjaren

(o.a. Boedeltje 2008, 2009) wel het geval was. De Keizersbeek, bijvoorbeeld, had in 2008 een ekr-

score van 0,61 en in 2012 van 0,36. De verklaring hiervoor ligt niet in de veldsituatie , maar in de

manier waarop de score in de maatlat van 2012 wordt berekend.

In de eerste plaats geschiedt het aggregeren niet meer middels een optelling van soorten maar

door het berekenen van het rekenkundig gemiddelde van de verkregen afzonderlijke resultaten.

In de tweede plaats scoren triviale soorten als Smalle waterpest, Liesgras en Schedefonteinkruid,

als ze in relatief hoge dichtheden voorkomen, negatief in plaats van positief. Een voorbeeld:

Schedefonteinkruid komt in de Aa-strang bij de grens frequent voor. Bij toetsing aan de maatlat

van 2007 betekende dit een score van +1, toetsing aan de herziene maatlat van 2012 levert echter

een score van -4 op. Een ander voorbeeld wordt gevormd door Tenger fonteinkruid en Pijlkruid.

In de Berkel bij Almen (Besselink) komt Tenge r fonteinkruid frequent en Pijlkruid abundant

voor. Bij toetsing aan de maatlat van 2007 betekende dit voor Tenger fonteinkruid een score van

+1 en voor Pijlkruid van +2, toetsing aan de herziene maatlat van 2012 daarentegen levert voor

beide soorten een score op van -4. Volgens Roelf Pot (schriftelijke mededeling 2012) mag een R6-

riviertje weliswaar enigszins voedselrijk zijn, maar niet eutroof. En een hoge dichtheid van

soorten als Schedefonteinkruid, Liesgras, Smalle waterpest, Pijlkruid en Tenger fonteinkruid

duidt hierop.

Vissen

Er zijn in 2012 in de negen waterlichamen 23 soorten waargenomen. Hiertoe behoren drie

soorten die beschermd zijn volgens de Flora- en faunawet: Kleine modderkruiper, Bittervoorn,

en Rivierdonderpad. De Bittervoorn komt inmiddels in vijf van de negen waterlichamen voor

en lijkt te profiteren van een natuurvriendelijke inrichting van watergangen. De exotische

Marmergrondel laat een verdere opmars zien in de Schipbeek en is voor het eerst aangetroffen

in de Berkel. Twee waterlichamen, Wijde Wetering/Zwalm en de Didamse Leigraaf/ Wetering

scoren goed. Beide waterlichamen zijn getoetst aan de maatlat voor stagnante wateren M3. De

overige waterlichamen zijn getoetst aan de maatlat voor stromende wateren R5 of R6 en worden

als ontoere ikend beoordeeld (fig. 4.2). Gezien het karakter van de Barchemse Veengoot,

langdurig afvoerloos of zelfs droogvallend, kan dit waterlichaam beter worden beoordeeld als

M3-type.

0,0

0,2

0,4

0,6

0,8

1,0

AAS BAV BER DIL ELB KEB SBK WEB WIW

ekr

Toetsingsresultaat macrofyten 2012

26

Figuur 4.2 Toetsingsresultaten vissen aan de maatlat 2007. De afkortingen betreffen de waterlichamen (zie

bijlage 1). De lichtgroene lijn geeft de grens tussen ‘matig en ‘goed’ weer; de donkergroene streepjes geven

het Goed Ecologisch Potentieel (GEP) weer.

4.2 CONCLUSIES

Tijdens de planteninventarisaties zijn in 52 opnamen van 100 m lengte 165 soorten vaat-

planten en drie soorten kranswieren in het water en de oeverzone van de waterlichamen

waargenomen. Hiertoe behoren drie soorten die bescherming genieten volgens de Flora - en

Faunawet: Gewone dotterbloem, Waterdrieblad en Zwanenbloem. Twee soorten staan op de

Rode lijst, te weten Waterdrieblad en Brede waterpest;

Toetsing van de plantengegevens aan de maatlat 2007 voor kleine kanalen (M3) laat zien dat

de Didamse Leigraaf/Wetering en Wijde Wetering/Zwalm goed scoren;

Toetsing van de plantengegevens aan de pas herziene maatlat 2012 voor beken (R5) en

kleine rivieren (R6) heeft als resultaat dat Aa-strang, Barchemse Veengoot, Berkel, Elsbeek,

Keizersbeek, Schipbeek en Wehlse Beek niet voldoen aan het Goed Ecologisch Potentieel. Ze

scoren “ontoereikend” tot “matig”;

Er zijn vier soorten invasieve plantensoorten waargenomen: Japanse duizendknoop,

Reuzenbalsemien, Watercrassula, Waterteunisbloem

In de Wehlse Beek en Didamse Leigraaf zorgt Waterteunisbloem plaatselijk voor dichte

vegetaties die de doorstroming belemmeren;

Tijdens de visseninventarisaties zijn negen waterlichamen bemonsterd en zijn 23 vissoorten

waargenomen. Drie soorten genieten bescherming volgens de Flora- en faunawet:

Beekdonderpad, Bittervoorn en Kleine modderkruiper;

Er zijn vier exotische vissoorten aangetroffen: Blauwband, Goudvis, Marmergrondel en

Zonnebaars;

Toetsing van de visgegevens aan de maatlat 2007 laat zien dat twee waterlichamen “goed”

scoren, zeven waterlichamen scoren “ontoereikend”.

0,0

0,2

0,4

0,6

0,8

1,0

AAS BAV BER DIL ELB KEB SBK WEB WIW

ekr

Toetsingsresultaat vissen 2012

27

5 BRONNEN

Bijkerk, R. (red.) (2010). Handboek Hydrobiologie. Biologisch onderzoek voor de ecologische beoordeling van

Nederlandse zoete en brakke oppervlaktewateren. Rapport 2010 – 28, Stichting Toegepast Onderzoek

Waterbeheer, Amersfoort.

Boedeltje, G. (2008). Waterplanten- en vissenonderzoek in watergangen van Waterschap Rijn en IJssel in 2008.

Bemonstering en toetsing volgens de Kaderrichtlijn Water. Bureau Daslook, in opdracht van Waterschap Rijn

en IJssel.

Boedeltje, G. (2009). Waterplantenonderzoek in watergangen van Waterschap Rijn en IJssel in 2009. Bemonstering

en toetsing volgens de Kaderrichtlijn Water. Bureau Daslook, in opdracht van Waterschap Rijn en IJssel.

Boedeltje, G (2010). Waterplanten- en vissenonderzoek in watergangen van Waterschap Rijn en IJssel in 2010.

Bemonstering en toetsing volgens de Kaderrichtlijn Water. Bureau Daslook, in opdracht van Waterschap Rijn

en IJssel.

Boedeltje, G. & M. de Vos (2011). Waterplanten- en vissenonderzoek in waterlichamen van Waterschap Rijn en

IJssel in 2011. Bureau Daslook, in samenwerking met Waterschap Rijn en IJssel.

Kikkert, A. & P. Rutjes (2006). Onderzoek naar de visstand, macrofyten en epifytische diatomeeën in de Oude Rijn.

Aquaterra Water en Bodem b.v., projectnummer 20060709.

Pot, R. (2012) QBWat, programma voor toetsing van opnamen aan de maatlatten van de KRW (versie 5.00).

Rutjes, P. & R. Fortuin (2007). KRW-bemonstering 19 beken Waterschap Rijn en IJssel. Aquaterra Water en

Bodem b.v., projectnummer 20070629.

STOWA & OVB (2005). Piscaria databank. Stowa rapportnummer 2005-25.

Van Valkenburg, J.L.C.H. (red) (z.j.). Invasieve waterplanten in Nederland. Veldgids. Ministerie van EL&V,

Nieuwe Voedsel en Waren Autoriteit.

29

BIJLAGEN

Bijlage 1 Overzicht wateren en bemonsteringsinspanning

Nr Watergang Afk. Type Aantal opnamen

vegetatie

Aantal monsters

elektro-visserij

Aantal

zegentrekken

1 Aa-strang AAS R6 3 2

2 Barchemse Veengoot BAV M3 6 1

3 Berkel BER R6 6 6 5

4a Didamse Leigraaf DIL M3 2 2

4b Didamse Wetering DIW M3 4 3

5 Elsbeek ELB R5 6 1

6 Keizersbeek KEB R5 6 2

7 Schipbeek SBK R5 6 5

8 Wehlse Beek WEB R5 6 2

9a Wijde Wetering WIW M3 2 2

9b Zevenaarse Wetering ZEW M3 2 2

9c Zwalm ZWA M3 2 1

30

Bijlage 2.1A Vegetatieopnamen Aa-strang

Code AAS00 AAS01 AAS10

Datum (2012) 17-jul 17-jul 17-jul

Breedte water (m) 22 25 20

Kroos (%) 1 4 2

Flab (%) 0 0 0

Submers (%) 5 5 10

Emers (%) 5 8 15

Drijvend (%) 0 8 8

Mossen (%) 1 0 0

Oever (%) 100 100 100

Bomen oever (%) 15 0 0

Wetenschappelijke naam Nederlandse naam

Acorus calamus Kalmoes o o

Aegopodium podagraria Zevenblad r

Agrostis stolonifera Fioringras o o

Alisma lanceolata S lanke waterweegbree

Alisma plantago-aquatica Grote waterweegbree r

Alnus glutinosa Zwarte els o r

Anthriscus sylvestris Fluitenkruid r

Arrhenatherum elatius Glanshaver o o

Berula erecta Kleine watereppe

Bidens frondosa Zwart tandzaad o

Butomus umbellatus Zwanenbloem r

Callitriche obtusangula Stomphoekig sterrenkroos lf f lf

Calystegia sepium Haagwinde lf

Carex acuta Scherpe zegge o

Carex hirta Ruige zegge o

Ceratophyllum demersum Grof hoornblad lf lf

Cirsium arvense Akkerdistel o

Dactylis glomerata Kropaar o

Elodea canadensis Brede waterpest r

Elodea nuttallii Smalle waterpest lf r lf

Elytrigia repens Kweek o

Epilobium hirsutum Harig wilgenroosje r o lf

Epilobium tetragonum Kantige basterdwederik r r

Eupatorium cannabinum Koninginnekruid r

Filipendula ulmaria Moerasspirea o r

Galeopsis tetrahit Gewone hennepnetel r

Galium aparine Kleefkruid o r

Galium palustre Moeraswalstro o

Glechoma hederacea Hondsdraf' r

Glyceria maxima Liesgras lf f la

Heracleum sphondylium Gewone berenklauw o

Holcus lanatus Gestreepte witbol o

Impatiens glandulifera Reuzenbalsemien ld o

Iris pseudacorus Gele lis o

Juncus articulatus Zomprus o

Juncus effusus Pitrus r o

Lemna minor Klein kroos f f

Lemna trisulca Puntkroos o

Lysimachia vulgaris Grote wederik

Lythrum salicaria Grote kattenstaart r

Mentha aquatica Watermunt o o

Myosotis scorpioides Moerasvergeet-mij-nietje o r o

Myosoton aquaticum Watermuur r

Myriophyllum spicatum Aarvederkruid lf

Nasturtium microphyllum Slanke waterkers lf

31

Code AAS00 AAS01 AAS10

Nuphar lutea Gele plomp lf la la

Persicaria amphibia Veenwortel lf

Persicaria hydropiper Waterpeper lf

Phalaris arundinacea Rietgras lf lf f

Phragmites australis Riet lf la

Poa trivialis Rus beemdgras o lf

Potamogeton pectinatus Schedefonteinkruid f

Ranunculus circinatus Stijve waterranonkel o

Ranunculus repens Kruipende boterbloem o o

Ranunculus sceleratus Blaartrekkende boterbloem o r o

Rumex conglomeratus Kluwenzuring r

Rumex hydrolapathum Waterzuring o

Salix fragilis Kraakwilg la

Salix viminalis Katwilg la

Scirpus sylvaticus Bosbies r

Scrophularia nodosa Knopig helmkruid r r

Solanum dulcamara Bitterzoet o

Sonchus oleraceus Gewone melkdistel r

Sparganium erectum Grote egelskop o o

Spirodela polyrhiza Veelwortelig kroos o

S tachys palustris Moerasandoorn o

Symphytum officinale Smeerwortel o o

Typha latifolia Grote lisdodde lf

Urtica dioica Grote brandnetel lf o o

Valeriana officinalis Grote valeriaan r r

Veronica beccabunga Beekpunge o

Vicia cracca Vogelwikke o

32

Bijlage 2.1B Resultaten bevissing Aa-strang

Aantal bemonsteringstrajecten van 250 m: 2

Soort 0 - 2 cm 3 - 5 cm 6 - 10 cm 11 - 15 cm 16 - 25 cm 26 - 40 cm > 40 cm

baars 7 49 6 1

beekdonderpad 4 14

bermpje 14 88

blankvoorn 59 2

driedoornige stekelbaars 22 1

kleine modderkruiper 1

kolblei 1

kopvoorn 1 3 1

paling 5

pos 2

rietvoorn 1

riviergrondel 5 2

serpeling 3 1

snoek 3 1

tiendoornige stekelbaars 1

vetje

zeelt 2 1

Totaal 301 1 55 222 10 3 4 6

33

Bijlage 2.2A Vegetatieopnamen Barchemse Veengoot

Code BAV01 BAV00 BAV02 BAV03 BAV04 BAVAZ

Datum (2012) 24-jul 24-jul 24-jul 17-jul 17-jul 24-jul

Breedte water (m) 6 5 6 5 3 6

Kroos (%) 5 8 10 1 1 1

Flab (%) 1 1 0 0 20 0

Submers (%) 70 75 40 50 50 70

Emers (%) 20 30 20 50 50 25

Drijvend (%) 50 3 4 20 4 3

Mossen (%) 0 0 0 0 0 0

Oever (%) 100 100 100 100 100 100

Bomen oever (%) 10 0 25 0 0 0


Aegopodium podagraria Zevenblad o o

Agrostis stolonifera Fioringras lf o

Alisma lanceolata S lanke waterweegbree f o lf

Alisma plantago-aquatica Grote waterweegbree f r lf o lf la

Arrhenatherum elatius Glanshaver o o

Berula erecta Kleine watereppe f lf o

Bidens frondosa Zwart tandzaad ld

Butomus umbellatus Zwanenbloem la lf la la

Callitriche obtusangula Stomphoekig sterrenkroos f ld a

Caltha palustris Gewone dotterbloem lf la

Calystegia sepium Haagwinde lf


Carex elata Elzenzegge r

Carex vesicaria Blaaszegge lf

Ceratophyllum demersum Grof hoornblad a


Eleocharis acicularis Naaldwaterbies la

Eleocharis palustris Gewone waterbies a

Elodea nuttallii Smalle waterpest ld ld la lf la

Elytrigia repens Kweek o la

Equisetum palustre Lidrus o lf o

Filipendula ulmaria Moerasspirea o o


Glechoma hederacea Hondsdraf' lf

Glyceria fluitans Mannagras la lf

Glyceria maxima Liesgras la a f la

Holcus mollis Gladde witbol o lf

Hydrocharis morsus-ranae Kikkerbeet lf o

Impatiens parviflora Klein springzaad o

Iris pseudacorus Gele lis o o o f o

Lemna minor Klein kroos o la o o

Lemna trisulca Puntkroos la la f ld

Lotus pedunculata Moerasrolklaver r

Lysimachia nummularia Penningkruid o lf

Lysimachia vulgaris Grote wederik o

Mentha aquatica Watermunt o

Myosotis scorpioides Moerasvergeet-mij-nietje f lf lf

Nasturtium microphyllum Slanke waterkers o lf lf

Nuphar lutea Gele plomp lf

Nymphaea alba Witte waterlelie ld

Nymphoides peltata Watergentiaan lf lf lf

Persicaria amphibia Veenwortel o o lf

Phalaris arundinacea Rietgras lf lf lf lf

Phragmites australis Riet ld

34

Code BAV01 BAV00 BAV02 BAV03 BAV04 BAVAZ

Poa trivialis Rus beemdgras f lf

Potamogeton natans Drijvend fonteinkruid o lf

Potamogeton pectinatus Schedefonteinkruid o

Potamogeton perfoliatus Doorgroeid fonteinkruid f la f la

Potamogeton pusillus Tenger fonteinkruid o

Ranunculus circinatus Stijve waterranonkel lf lf la o

Ranunculus repens Kruipende boterbloem o o o

Rubus fruticosus Gewone braam lf


Rumex hydrolapathum Waterzuring o o o o r o

Sagittaria sagittifolia Pijlkruid lf lf

Salix fragilis Kraakwilg r

Schoenoplectus lacustris Mattenbies r

Scirpus sylvaticus Bosbies lf lf f lf

Solanum dulcamara Bitterzoet o

Sparganium emersum Kleine egelskop o lf o f

Sparganium erectum Grote egelskop f la o

Spirodela polyrhiza Veelwortelig kroos la

Symphytum officinale Smeerwortel o f o o o lf

Tanacetum vulgare Boerenwormkruid o

Urtica dioica Grote brandnetel o o o

Valeriana officinalis Grote valeriaan o

35

Bijlage 2.2B Resultaten bevissing Barchemse Veengoot



baars 2 1 4

bittervoorn 17

blankvoorn 3 3 1

rietvoorn 1 1

riviergrondel 5

snoek 14 16

vetje 15

zeelt 2 1 1 1

Totaal 88 43 7 17 20 1 0

36

Bijlage 2.3A Vegetatieopnamen Berkel

Code BER00 BERXX BER20 BER02 BER3A BERXY

Datum (2012) 24-jul 24-jul 24-jul 24-jul 8-aug 8-aug

Breedte water (m) 12 15 30 20 20 20

Kroos (%) 1 1 1 1 1 4

Flab (%) 0 0 0 0 0 1

Submers (%) 4 1 1 5 60 75

Emers (%) 5 8 10 8 15 20

Drijvend (%) 1 0 0 1 1 10

Mossen (%) 0 0 0 0 0 0

Oever (%) 100 100 100 100 100 100

Bomen oever (%) 0 0 0 0 0 0


Aegopodium podagraria Zevenblad r

Agrostis stolonifera Fioringras lf o o o lf lf

Alisma lanceolata S lanke waterweegbree r

Alnus glutinosa Zwarte els r o

Anthriscus sylvestris Fluitenkruid r r

Arrhenatherum elatius Glanshaver o

Artemisia vulgaris Bijvoet r

Barbarea stricta Stijf barbarakruid o

Berula erecta Kleine watereppe lf

Bidens cernua Knikkend tandzaad r

Bidens frondosa Zwart tandzaad o r

Butomus umbellatus Zwanenbloem o

Callitriche obtusangula Stomphoekig sterrenkroos o lf la lf

Callitriche platycarpa Gewoon sterrenkroos f lf

Calystegia sepium Haagwinde o lf o o lf

Carex acuta Scherpe zegge lf

Carex hirta Ruige zegge r

Ceratophyllum demersum Grof hoornblad o la f

Cirsium arvense Akkerdistel r

Conyza canadensis Canadese fijnstraal r


Elodea nuttallii Smalle waterpest f o la a ld


Epilobium hirsutum Harig wilgenroosje o lf lf o lf

Epilobium tetragonum Kantige basterdwederik o o

Eupatorium cannabinum Koninginnekruid o o

Fallopia japonica Japanse duizendknoop o lf

Festuca arundinacea Rietzwenkgras o

Festuca rubra Rood zwenkgras lf

Filipendula ulmaria Moerasspirea o

Glechoma hederacea Hondsdraf' o o

Glyceria maxima Liesgras f la a la la a

Holcus lanatus Gestreepte witbol r

Hydrocharis morsus-ranae Kikkerbeet r f lf

Hypericum maculatum Gevlekt hertshooi r

Impatiens glandulifera Reuzenbalsemien o f r

Impatiens parviflora Klein springzaad o

Iris pseudacorus Gele lis r r o

Juncus bufonius Greppelrus o lf

Juncus effusus Pitrus o r

Lactuca serriola Kompassla r

Lemna minor Klein kroos o o o f f

Lemna trisulca Puntkroos o lf

Lolium perenne Engels raaigras o

Lycopus europaeus Wolfspoot o o o lf

37

Code BER00 BERXX BER20 BER02 BER3A BERXY

Lythrum salicaria Grote kattenstaart o r o

Mentha aquatica Watermunt o lf lf o o

Myosotis scorpioides Moerasvergeet-mij-nietje lf o o o lf lf

Myosoton aquaticum Watermuur lf r r

Nasturtium microphyllum Slanke waterkers o lf lf

Nuphar lutea Gele plomp o la a

Nymphoides peltata Watergentiaan r

Persicaria amphibia Veenwortel o o o

Persicaria hydropiper Waterpeper lf r

Persicaria lapathifolia Beklierde duizendknoop r

Petasites hybridus Groot hoefblad o

Phalaris arundinacea Rietgras la o la lf

Phleum pratense Timoteegras r

Phragmites australis Riet o lf lf

Plantago lanceolata Smalle weegbree r

Plantago major Grote weegbree r

Poa trivialis Rus beemdgras r o o

Potamogeton crispus Gekroesd fonteinkruid lf

Potamogeton lucens Glanzig fonteinkruid lf

Potamogeton pectinatus Schedefonteinkruid f lf r

Potamogeton pusillus Tenger fonteinkruid f

Ranunculus circinatus Stijve waterranonkel f

Ranunculus repens Kruipende boterbloem o

Ranunculus sceleratus Blaartrekkende boterbloem o r

Rorippa amphibia Gele waterkers r r o lf

Rubus fruticosus Gewone braam o

Rumex conglomeratus Kluwenzuring r r

Rumex hydrolapathum Waterzuring r r r o o

Rumex obtusifolius Ridderzuring r o

Sagittaria sagittifolia Pijlkruid o r a la

Salix alba Schietwilg r r

Salix caprea Boswilg r


Salix viminalis Katwilg o

Scirpus sylvaticus Bosbies o lf

Scrophularia nodosa Knopig helmkruid r lf

Scrophularia umbrosa Gevleugeld helmkruid o lf lf

Solanum dulcamara Bitterzoet o lf lf

Sonchus oleraceus Gewone melkdistel o

Sparganium emersum Kleine egelskop lf f lf

Sparganium erectum Grote egelskop lf lf o lf la la

Spirodela polyrhiza Veelwortelig kroos f lf

S tachys palustris Moerasandoorn lf r

Symphytum officinale Smeerwortel o lf o

Tripleurospermum maritimum Reukeloze kamille o

Typha latifolia Grote lisdodde o r

Urtica dioica Grote brandnetel o o o o lf

Valeriana officinalis Grote valeriaan r

Veronica anagallis-aquatica Blauwe waterereprijs f

Veronica beccabunga Beekpunge lf lf

Veronica catenata Rode waterereprijs lf lf o

Vicia cracca Vogelwikke r o

38

Bijlage 2.3B Resultaten bevissing Berkel

Aantal bemonsteringstrajecten van 250 m: 6; aantal zegentrekken: 5


baars 172 58 16

bittervoorn 2 322 899 9

riviergrondel 8 208 5

bermpje 67 280

kopvoorn 14 8 2 1

serpeling 3 5

blankvoorn 36 5 1

blauwband 3

marmergrondel 13

snoek 7 32 12 2

zeelt 22 15 11 30 3

pos 3 2

karper 2


winde 1

blauwband 3

Totaal 2287 2 473 1623 85 89 15 2

39

Bijlage 2.4A Vegetatieopnamen Didamse Leigraaf/Wetering

Code DIL01 DIL02 DIW02 DIW01 DIWAB DIWAC

Datum (2012) 1-aug 1-aug 1-aug 3-aug 1-aug 1-aug

Breedte water (m) 8 10 12 10 10 12

Kroos (%) 1 1 1 1 1 1

Flab (%) 0 25 0 1 1 1

Submers (%) 50 80 80 30 90 100

Emers (%) 35 40 20 50 40 50

Drijvend (%) 15 25 35 50 10 50

Mossen (%) 0 0 0 0 0 0

Oever (%) 80 100 100 100 100 100

Bomen oever (%) 80 0 1 0 0 30


Agrostis stolonifera Fioringras o lf lf lf lf

Alisma lanceolata S lanke waterweegbree f o o o

Alisma plantago-aquatica Grote waterweegbree o

Alnus glutinosa Zwarte els r


Berula erecta Kleine watereppe f

Bolboschoenus maritimus Heen o

Butomus umbellatus Zwanenbloem lf

Callitriche obtusangula Stomphoekig sterrenkroos la f a o d

Calystegia sepium Haagwinde lf o

Carex acuta Scherpe zegge o lf

Carex hirta Ruige zegge o

Carex otrubae Valse voszegge r

Carex pseudocyperus Hoge cyperzegge r

Chara vulgaris Gewoon kransblad d o


Cirsium vulgare Speerdistel r


Eleocharis acicularis Naaldwaterbies

Eleocharis palustris Gewone waterbies lf lf

Elodea canadensis Brede waterpest lf la

Elodea nuttallii Smalle waterpest la a a a a

Epilobium hirsutum Harig wilgenroosje o r

Equisetum arvense Heermoes o

Equisetum palustre Lidrus o

Festuca rubra Rood zwenkgras lf

Filipendula ulmaria Moerasspirea lf


Glechoma hederacea Hondsdraf' lf r

Glyceria maxima Liesgras a ld f a la f

Heracleum sphondylium Gewone berenklauw r

Holcus mollis Gladde witbol r

Iris pseudacorus Gele lis r o f o o

Juncus effusus Pitrus lf

Lathyrus pratensis Veldlathyrus r

Lemna minor Klein kroos f f f o o

Lemna trisulca Puntkroos f


Ludwigia grandiflora Waterteunisbloem a

Lycopus europaeus Wolfspoot o o

Lysimachia nummularia Penningkruid lf r

Lythrum salicaria Grote kattenstaart r r

Mentha aquatica Watermunt f o

Myosotis scorpioides Moerasvergeet-mij-nietje lf o o o o o

Nasturtium microphyllum Slanke waterkers lf lf f o o

40

Code DIL01 DIL02 DIW02 DIW01 DIWAB DIWAC

Nitella flexilis Buigzaam glanswier lf

Nuphar lutea Gele plomp ld lf lf

Persicaria amphibia Veenwortel o o o lf

Phalaris arundinacea Rietgras lf o lf o o

Phragmites australis Riet la o lf lf

Poa trivialis Rus beemdgras o lf

Potamogeton pectinatus Schedefonteinkruid f lf o f

Ranunculus circinatus Stijve waterranonkel lf

Ranunculus repens Kruipende boterbloem o lf

Rumex conglomeratus Kluwenzuring r r

Rumex crispus Krulzuring o

Rumex hydrolapathum Waterzuring r

Rumex obtusifolius Ridderzuring r

Sagittaria sagittifolia Pijlkruid a o a ld

Sparganium emersum Kleine egelskop f cd a cd ld la

Sparganium erectum Grote egelskop la lf o

Spirodela polyrhiza Veelwortelig kroos lf o o

S tachys palustris Moerasandoorn lf

Symphytum officinale Smeerwortel r o

Urtica dioica Grote brandnetel lf lf o

Valeriana officinalis Grote valeriaan lf r r

Veronica catenata Rode waterereprijs r

Vicia cracca Vogelwikke r r r r

Vicia sepium Heggenwikke r

41

Bijlage 2.4B Resultaten bevissing Didamse Leigraaf/Wetering



baars 11 11 3

bermpje 1 13

bittervoorn 60 155 9

blankvoorn 3

brasem 1 1 1

driedoornige stekelbaars 55

giebel 1

karper 1

kleine modderkruiper 5 38 2

rietvoorn 5

riviergrondel 1 3 1

snoek 12 18 3

tiendoornige stekelbaars 1 15 1 1

vetje 3 51 33

zeelt 14 2

zonnebaars 1 1

Totaal 473 64 304 115 29 21 4 0

42

Bijlage 2.5A Vegetatieopnamen Elsbeek

Code ELB01 ELB0A ELB0B ELB0C ELB0D ELB0E ELB1A

Datum (2012) 24-jul 24-jul 24-jul 24-jul 24-jul 24-jul 24-jul

Breedte water (m) 5 5 5 7 7 5 8

Kroos (%) 1 3 1 1 1 2 1

Flab (%) 0 1 0 0 0 0 0

Submers (%) 30 30 15 30 40 50 1

Emers (%) 15 20 15 15 20 5 5

Drijvend (%) 5 20 1 1 15 25 1

Mossen (%) 0 0 0 0 0 0 0

Oever (%) 100 100 100 80 100 100 50

Bomen oever (%) 0 50 0 50 5 0 85


Achillea ptarmica Wilde bertram r

Agrostis stolonifera Fioringras lf lf o f lf lf r

Alisma lanceolata S lanke waterweegbree r o

Alisma plantago-aquatica Grote waterweegbree r r r r

Alnus glutinosa Zwarte els o o o

Angelica sylvestris Gewone engelwortel r o

Arrhenatherum elatius Glanshaver o

Athyrium filix-femina Wijfjesvaren lf

Berula erecta Kleine watereppe lf lf la o f o lf

Bidens frondosa Zwart tandzaad r o

Butomus umbellatus Zwanenbloem o

Callitriche obtusangula Stomph. sterrenkroos la la la la f ld f

Calystegia sepium Haagwinde o lf lf f lf

Cardamine pratensis Pinksterbloem o


Carex remota IJle zegge o

Cirsium arvense Akkerdistel r

Dactylis glomerata Kropaar r r

Elodea canadensis Brede waterpest f f la

Elodea nuttallii Smalle waterpest f la o lf f f r


Epilobium ciliatum Beklierde basterdwederik

Epilobium hirsutum Harig wilgenroosje r r

Equisetum arvense Heermoes r

Equisetum palustre Lidrus r r r

Eupatorium cannabinum Koninginnekruid r r r r

Filipendula ulmaria Moerasspirea o o o r o

Galium aparine Kleefkruid o

Galium palustre Moeraswalstro r r

Glechoma hederacea Hondsdraf' o o o o

Glyceria fluitans Mannagras lf

Glyceria maxima Liesgras la la f la f la lf

Hedera helix Klimop lf


Humulus lupulus Hop o

Iris pseudacorus Gele lis r f

Juncus bufonius Greppelrus r

Juncus effusus Pitrus o o o o

Lemna minor Klein kroos f f lf f f f lf

Lemna trisulca Puntkroos f lf o f la o o

Lotus pedunculata Moerasrolklaver o

Lycopus europaeus Wolfspoot o o r r

Lysimachia nummularia Penningkruid f o f lf f

Lysimachia vulgaris Grote wederik o r

Lythrum salicaria Grote kattenstaart o

43

Code ELB01 ELB0A ELB0B ELB0C ELB0D ELB0E ELB1A

Mentha aquatica Watermunt f lf o o o

Myosotis laxa Zompvergeet-mij-nietje o

Myosotis scorpioides Moerasvergeet-mij-nietje f f lf f o f

Nasturtium microphyllum Slanke waterkers lf lf r o r

Nuphar lutea Gele plomp la a la la a o lf

Persicaria amphibia Veenwortel r

Persicaria hydropiper Waterpeper lf

Persicaria maculosa Perzikkruid r

Phalaris arundinacea Rietgras lf f f la lf lf

Phragmites australis Riet la lf lf

Poa trivialis Rus beemdgras o f

Potamogeton natans Drijvend fonteinkruid f f r


Ranunculus sceleratus Blaartrekkende boterbloem r r

Ribes nigrum Rode bes o

Rorippa palustris Moeraskers r

Rubus fruticosus Gewone braam r o lf


Sagittaria sagittifolia Pijlkruid la a f r

Salix cinerea Grauwe wilg r

Scirpus sylvaticus Bosbies f o la

Scrophularia nodosa Knopig helmkruid r

Scutellaria galericulata Blauw glidkruid o

Solanum dulcamara Bitterzoet lf lf

Sparganium emersum Kleine egelskop o r

Sparganium erectum Grote egelskop o o o r o lf

Spirodela polyrhiza Veelwortelig kroos o o o f f f o

Stachys palustris Moerasandoorn r

S tellaria media Vogelmuur r

Typha latifolia Grote lisdodde r la

Urtica dioica Grote brandnetel lf r o o lf o

Valeriana officinalis Grote valeriaan r r r

Vicia cracca Vogelwikke o o r o

44

Bijlage 2.5B Resultaten bevissing Elsbeek



baars 4 3

bermpje 2 3

blankvoorn 1 6



kolblei 3

rietvoorn 1

riviergrondel 2 15 1

snoek 1 11 7 4 1


vetje 1

winde 1

zeelt 1

Totaal 77 0 9 32 19 12 4 1

45

Bijlage 2.6A Vegetatieopnamen Keizersbeek

Code KEB00 KEB01 KEB02 KEBAA KEBAB KEBAC

Datum (2012) 17-jul 17-jul 17-jul 17-jul 17-jul 17-jul

Breedte water (m) 12 10 13 12 10 12

Kroos (%) 1 15 15 25 20 1

Flab (%) 1 25 1 0 10 1

Submers (%) 20 70 10 60 40 5

Emers (%) 10 20 8 15 20 8

Drijvend (%) 8 4 5 10 5 10

Mossen (%) 0 0 0 0 0 0

Oever (%) 100 100 100 100 100 100

Bomen oever (%) 5 20 5 0 0 5


Aegopodium podagraria Zevenblad o lf r o

Agrostis stolonifera Fioringras o lf o o o

Alisma plantago-aquatica Grote waterweegbree o

Alnus glutinosa Zwarte els o

Anthriscus sylvestris Fluitenkruid o o r r

Arrhenatherum elatius Glanshaver r

Berula erecta Kleine watereppe r lf

Bidens frondosa Zwart tandzaad r

Butomus umbellatus Zwanenbloem r

Callitriche obtusangula Stomphoekig sterrenkroos lf f f f la f

Calystegia sepium Haagwinde o f o

Carex acuta Scherpe zegge lf

Cirsium arvense Akkerdistel o o

Dactylis glomerata Kropaar o o

Elodea nuttallii Smalle waterpest f a la a ld

Elytrigia repens Kweek o o o


Equisetum palustre Lidrus r

Filipendula ulmaria Moerasspirea r

Galium aparine Kleefkruid o o o o

Glechoma hederacea Hondsdraf' o o o r

Glyceria fluitans Mannagras r

Glyceria maxima Liesgras la f la la f lf


Holcus lanatus Gestreepte witbol o o

Holcus mollis Gladde witbol o

Iris pseudacorus Gele lis o r o

Lemna minor Klein kroos o a la a a f

Lemna trisulca Puntkroos f f f o


Lysimachia nummularia Penningkruid r r o


Mentha aquatica Watermunt o o o

Menyanthes trifoliata Waterdrieblad r

Myosotis scorpioides Moerasvergeet-mij-nietje lf o o o o

Nasturtium microphyllum Slanke waterkers o o

Nitella mucronatus Puntdragend glanswier o ld la a a

Nuphar lutea Gele plomp a lf o a o la

Persicaria amphibia Veenwortel o la lf

Petasites hybridus Groot hoefblad lf lf

Phalaris arundinacea Rietgras la lf la la la


Poa trivialis Rus beemdgras o o o

Potamogeton crispus Gekroesd fonteinkruid o

Potamogeton natans Drijvend fonteinkruid f r lf

46

Code KEB00 KEB01 KEB02 KEBAA KEBAB KEBAC

Ranunculus aquatilis Fijne waterranonkel o o

Ranunculus circinatus Stijve waterranonkel o f f f o


Rumex conglomeratus Kluwenzuring o r

Rumex hydrolapathum Waterzuring r r

Rumex obtusifolius Ridderzuring o r o

Sagittaria sagittifolia Pijlkruid f lf a f

Scirpus sylvaticus Bosbies lf

S ium latifolium Grote watereppe r r

Solidago canadensis Canadese guldenroede o

Sparganium emersum Kleine egelskop o o o

Sparganium erectum Grote egelskop r r

Spirodela polyrhiza Veelwortelig kroos f f f f o

Stellaria media Vogelmuur r

Symphytum officinale Smeerwortel o o lf o

Tanacetum vulgare Boerenwormkruid o

Urtica dioica Grote brandnetel o o o o

Vicia cracca Vogelwikke r o o r o o

47

Bijlage 2.6B Resultaten bevissing Keizersbeek



baars 40 38 7

bermpje 4 19

blankvoorn 11 41 12 9


karper 1 2

kleine modderkruiper 3 7 1

kolblei 2 1

pos 9 1

rietvoorn 6 2

snoek 4 3

zeelt 1 3 1

Totaal 244 1 40 120 60 20 1 2

48

Bijlage 2.7A Vegetatieopnamen Schipbeek

Code SBK17 SBK25 SBK50 SBK61 SBK75 SBK90

Datum (2012) 29-jun 29-jun 29-jun 29-jun 29-jun 29-jun

Breedte water (m) 14 12 18 14 13 12

Kroos (%) 1 0 10 1 2

Flab (%) 5 1 0 1 0 1

Submers (%) 30 70 1 70 40 70

Emers (%) 20 10 5 20 10 30

Drijvend (%) 40 2 1 50 15 15

Mossen (%) 0 0 0 1 0 0

Oever (%) 10 100 30 100 50 100

Bomen oever (%) 5 0 50 5 0 0


Aegopodium podagraria Zevenblad o o o

Agrostis stolonifera Fioringras o o o

Alisma plantago-aquatica Grote waterweegbree o r

Alnus glutinosa Zwarte els r


Arrhenatherum elatius Glanshaver r

Berula erecta Kleine watereppe r

Bidens frondosa Zwart tandzaad r

Bidens tripartita Veerdelig tandzaad r

Butomus umbellatus Zwanenbloem o lf o o o o

Callitriche obtusangula Stomphoekig sterrenkroos la o

Callitriche platycarpa Gewoon sterrenkroos o

Calystegia sepium Haagwinde o o lf o o

Cardamine pratensis Pinksterbloem r

Carex acuta Scherpe zegge o r lf

Elodea nuttallii Smalle waterpest a lf a la f

Elytrigia repens Kweek r r o

Epilobium ciliatum Beklierde basterdwederik r

Epilobium hirsutum Harig wilgenroosje o


Eupatorium cannabinum Koninginnekruid r

Filipendula ulmaria Moerasspirea r

Galium aparine Kleefkruid r

Galium palustre Moeraswalstro r r

Glechoma hederacea Hondsdraf' r r o

Glyceria maxima Liesgras la la la lf la la

Holcus lanatus Gestreepte witbol r

Holcus mollis Gladde witbol r o

Hydrocharis morsus-ranae Kikkerbeet o o

Iris pseudacorus Gele lis r r

Juncus articulatus Zomprus o

Juncus effusus Pitrus r r

Lemna minor Klein kroos o f a f

Lemna trisulca Puntkroos o f o o


Marchantia polymorpha Parapluutjesmos o

Mentha aquatica Watermunt o

Myosotis scorpioides Moerasvergeet-mij-nietje o o f lf

Nasturtium microphyllum Slanke waterkers r lf o

Nuphar lutea Gele plomp o o o la o la

Nymphoides peltata Watergentiaan ld o a la lf

Persicaria amphibia Veenwortel lf o o r

Phalaris arundinacea Rietgras lf lf lf la la

49

Code SBK17 SBK25 SBK50 SBK61 SBK75 SBK90


Phragmites australis Riet lf lf la la la la

Poa trivialis Rus beemdgras lf o o lf

Potamogeton crispus Gekroesd fonteinkruid f

Potamogeton lucens Glanzig fonteinkruid d o o lf

Potamogeton pectinatus Schedefonteinkruid o

Ranunculus repens Kruipende boterbloem o o

Ranunculus sceleratus Blaartrekkende boterbloem o

Rorippa amphibia Gele waterkers o o

Rubus fruticosus Gewone braam o


Sagittaria sagittifolia Pijlkruid o la o a a d

Salix alba Schietwilg r

Salix cinerea Grauwe wilg r


Scirpus sylvaticus Bosbies o lf o r

Scrophularia nodosa Knopig helmkruid r

Solanum dulcamara Bitterzoet o lf

Sonchus oleraceus Gewone melkdistel r

Sparganium emersum Kleine egelskop o o o f lf

Sparganium erectum Grote egelskop la la lf o o la

Spirodela polyrhiza Veelwortelig kroos f o f

Stachys palustris Moerasandoorn lf

Symphytum officinale Smeerwortel o o r o

Typha latifolia Grote lisdodde la lf

Urtica dioica Grote brandnetel o o o o o

Valeriana officinalis Grote valeriaan o

Veronica beccabunga Beekpunge r

Vicia cracca Vogelwikke o o o

50

Bijlage 2.7B Resultaten bevissing Schipbeek



baars 45 134 27 5

bermpje 8


rietvoorn 58 40 6 8

blankvoorn 140 103 40

bittervoorn 2 25 4

kolblei 20 11 2

snoek 1 4 56 7 6

zeelt 29 10 5 4

paling 1

riviergrondel 1 7 2

pos 2 2

vetje 14

serpeling 2

marmergrondel 13

Totaal 850 2 345 328 90 73 7 7

51

Bijlage 2.8A Vegetatieopnamen Wehlse Beek

Code WEB01 WEBAT07 WEBAU06 WEBAW04 WEBAZ01 WEB02


Breedte water (m) 5 6 6 6 10 8

Kroos (%) 0 1 1 25 20 25

Flab (%) 5 1 2 10 5 1

Submers (%) 75 40 60 40 75 60

Emers (%) 4 5 3 30 20 25

Drijvend (%) 25 5 3 20 50 15

Mossen (%) 0 0 0 0 0 0

Oever (%) 90 90 90 95 90 100

Bomen oever (%) 0 5 0 0 0 0


Agrostis stolonifera Fioringras f lf o o

Alisma lanceolata S lanke waterweegbree r f o

Alisma plantago-aquatica Grote waterweegbree r


Butomus umbellatus Zwanenbloem r r

Callitriche obtusangula Stomphoekig sterrenkroos cd a ld a f f

Calystegia sepium Haagwinde r o o o

Carduus crispus Kruldistel r

Carex acuta Scherpe zegge lf o la lf

Carex acutiformis Moeraszegge f o

Carex hirta Ruige zegge r

Carex otrubae Valse voszegge r o o

Carex remota IJle zegge r

Ceratophyllum demersum Grof hoornblad f f a

Chara vulgaris Gewoon kransblad la lf

Cirsium arvense Akkerdistel r o

Crassula helmsii Watercrassula lf

Eleocharis palustris Gewone waterbies lf lf

Elodea canadensis Brede waterpest la la la f o

Elodea nuttallii Smalle waterpest f o f f

Epilobium tetragonum Kantige basterdwederik r

Filipendula ulmaria Moerasspirea r r

Galium aparine Kleefkruid o

Glechoma hederacea Hondsdraf' o

Glyceria fluitans Mannagras lf

Glyceria maxima Liesgras lf la f la a a

Groenlandia densa Paarbladig fonteinkruid r o

Iris pseudacorus Gele lis r r o o o r

Juncus acutiflorus Veldrus r

Juncus articulatus Zomprus lf

Juncus conglomeratus Biezenknoppen r

Juncus effusus Pitrus lf

Lemna minor Klein kroos o a a la

Lemna trisulca Puntkroos lf cd cd

Lotus pedunculata Moerasrolklaver o

Ludwigia grandiflora Waterteunisbloem r la la la

Lysimachia nummularia Penningkruid lf

Mentha aquatica Watermunt r

Myosotis scorpioides Moerasvergeet-mij-nietje lf o lf

Myriophyllum spicatum Aarvederkruid o lf lf f la

Nasturtium microphyllum Slanke waterkers o o lf

Nitella mucronatus Puntdragend glanswier lf

Nuphar lutea Gele plomp r lf

Persicaria amphibia Veenwortel o lf o o o

Persicaria hydropiper Waterpeper r

52

Code WEB01 WEBAT07 WEBAU06 WEBAW04 WEBAZ01 WEB02

Persicaria maculosa Perzikkruid r

Phalaris arundinacea Rietgras o o lf f f f

Poa trivialis Rus beemdgras o

Potamogeton berchtoldii Klein fonteinkruid lf

Potamogeton pectinatus Schedefonteinkruid lf f lf o

Potamogeton pusillus Tenger fonteinkruid a o f f lf o

Potamogeton trichoides Haarfonteinkruid lf

Potentilla reptans Vijfvingerkruid o

Ranunculus circinatus Stijve waterranonkel o

Ranunculus repens Kruipende boterbloem lf


Rumex crispus Krulzuring r r

Sparganium emersum Kleine egelskop r la o r

Sparganium erectum Grote egelskop o o

Spirodela polyrhiza Veelwortelig kroos o f f lf

S tachys palustris Moerasandoorn o r

Symphytum officinale Smeerwortel o o r o

Typha latifolia Grote lisdodde o

Urtica dioica Grote brandnetel r o o o lf o

Valeriana officinalis Grote valeriaan lf

Veronica catenata Rode waterereprijs r r lf r

Zannichellia palustris Zittende zannichellia o

53

Bijlage 2.8B Resultaten bevissing Wehlse Beek



bermpje 46 1

bittervoorn 23


goudvis 1

kleine modderkruiper 5 2

rietvoorn 4

riviergrondel 4

snoek 11


vetje 11

zeelt 1

Totaal 133 0 24 93 5 11 0 0

54

Bijlage 2.9A Vegetatieopnamen Wijde/Zevenaarse Wetering

en Zwalm

Code WIW01 WIW02 ZEW01 ZEWAD ZWA01 ZWAAC


Breedte water (m) 15 14 12 10 18 20

Kroos (%) 1 3 1 1 1 1

Flab (%) 40 40 3 40 40 3

Submers (%) 90 30 5 90 5 3

Emers (%) 15 40 15 20 5 5

Drijvend (%) 1 1 2 2 35 10

Mossen (%) 0 0 0 0 0 0

Oever (%) 100 100 80 100 80 100

Bomen oever (%) 0 10 0 0 0 0


Agrostis stolonifera Fioringras o lf lf lf lf

Alisma plantago-aquatica Grote waterweegbree o r r

Alnus glutinosa Zwarte els lf

Angelica sylvestris Gewone engelwortel r o o


Berula erecta Kleine watereppe lf o

Bidens frondosa Zwart tandzaad lf

Butomus umbellatus Zwanenbloem r r

Callitriche obtusangula Stomphoekig sterrenkroos f o a o

Calystegia sepium Haagwinde o o lf

Carex acuta Scherpe zegge la la lf lf f

Carex acutiformis Moeraszegge la

Carex disticha Tweerijige zegge o

Carex hirta Ruige zegge lf lf

Carex otrubae Valse voszegge r r

Cirsium arvense Akkerdistel r o r r

Eleocharis acicularis Naaldwaterbies f

Eleocharis palustris Gewone waterbies o

Elodea nuttallii Smalle waterpest d la f cd la f

Epilobium hirsutum Harig wilgenroosje o o r r f

Epilobium tetragonum Kantige basterdwederik o

Equisetum arvense Heermoes r r

Equisetum fluviatile Holpijp f lf

Equisetum palustre Lidrus r o o

Festuca rubra Rood zwenkgras r

Filipendula ulmaria Moerasspirea o lf o o o lf

Galium aparine Kleefkruid o r

Galium palustre Moeraswalstro o o

Glyceria fluitans Mannagras o

Glyceria maxima Liesgras la la la a f f

Heracleum sphondylium Gewone berenklauw o r o

Holcus lanatus Gestreepte witbol r o

Hydrocharis morsus-ranae Kikkerbeet o o r

Iris pseudacorus Gele lis o f o f lf

Juncus effusus Pitrus o o

Juncus inflexus Zeegroene rus r r r

Lathyrus pratensis Veldlathyrus lf

Lemna minor Klein kroos f f f f o

Lotus pedunculata Moerasrolklaver r r

Lycopus europaeus Wolfspoot lf lf lf

Lysimachia nummularia Penningkruid r

Lythrum salicaria Grote kattenstaart lf o

Mentha aquatica Watermunt lf f

55

Code WIW01 WIW02 ZEW01 ZEWAD ZWA01 ZWAAC

Myosotis scorpioides Moerasvergeet-mij-nietje lf o o o r

Nasturtium microphyllum Slanke waterkers o lf

Nuphar lutea Gele plomp o lf ld la

Nymphaea alba Witte waterlelie r r

Persicaria amphibia Veenwortel r lf o o

Phalaris arundinacea Rietgras lf

Phragmites australis Riet la ld

Poa trivialis Rus beemdgras o o lf

Potamogeton pectinatus Schedefonteinkruid o f o o

Ranunculus repens Kruipende boterbloem o o o

Rorippa amphibia Gele waterkers o r

Rubus fruticosus Gewone braam r

Rumex conglomeratus Kluwenzuring r o r

Rumex hydrolapathum Waterzuring f o r o lf

Sagittaria sagittifolia Pijlkruid o r o o

Salix alba Schietwilg la

Salix cinerea Grauwe wilg o r


Scutellaria galericulata Blauw glidkruid o

Solanum dulcamara Bitterzoet f

Solidago canadensis Canadese guldenroede o

Sparganium emersum Kleine egelskop f la la

Sparganium erectum Grote egelskop la f la f f

Spirodela polyrhiza Veelwortelig kroos o o lf

Symphytum officinale Smeerwortel o r

Trifolium repens Witte klaver o

Typha angustifolia Kleine lisdodde lf

Typha latifolia Grote lisdodde lf o

Urtica dioica Grote brandnetel o o lf o

Valeriana officinalis Grote valeriaan o o r o lf o

Vicia cracca Vogelwikke r

56

Bijlage 2.9B Resultaten bevissing Wijde/Zevenaarse

Wetering en Zwalm



baars 3 109 52 4

bermpje 9

blankvoorn 8 27 40 8

brasem 2 3


kleine modderkruiper 1 3 34 4

kolblei 3 1

rietvoorn 7 5 8

snoek 3 11 4


winde 2 2

zeelt 4 63 32 28 15 1

Totaal 565 6 155 219 139 41 5 0

Waterplanten- en vissenonderzoek in waterlichamen van Waterschap Rijn en IJssel … ·...

Documents

Transcript of Waterplanten- en vissenonderzoek in waterlichamen van Waterschap Rijn en IJssel … ·...