Waterbodemkwaliteit in Vlaanderen Ward De Cooman VMM A. Van De Maelestraat 96 9320-Erembodegem VMM...

Waterbodemkwaliteit in VlaanderenWaterbodemkwaliteit in Vlaanderen

Ward De Cooman Ward De Cooman

Waterbodemkwaliteit in VlaanderenWaterbodemkwaliteit in Vlaanderen

Ward De Cooman Ward De Cooman

VMM

A. Van De Maelestraat 96

9320 - Erembodegem

VMM

A. Van De Maelestraat 96

9320 - Erembodegem

Vlaamse MilieumaatschappijVlaamse MilieumaatschappijVlaamse MilieumaatschappijVlaamse Milieumaatschappij

InhoudInhoud

Definities Triade-onderzoek

monsterneming Fysisch-chemische evaluatie Ecotoxicologische evaluatie Biologische evaluatie

Waterbodemmeetnet en -databank Triade en milieubeleid




definitiesdefinities

Natuurlijke waterbodem: Deel onder de sedimentlaag of bodem van de

waterloop eigen aan de ecoregio waardoor de waterloop stroomt.

Sediment: Materiaal dat uit de waterkolom is bezonken en

dat op de bodem een laag vormt (sedimentlaag)

Natuurlijke waterbodem: Deel onder de sedimentlaag of bodem van de

waterloop eigen aan de ecoregio waardoor de waterloop stroomt.

Sediment: Materiaal dat uit de waterkolom is bezonken en

dat op de bodem een laag vormt (sedimentlaag)

DefinitiesDefinities

Waterbodem: Is een deel van het aquatisch ecosysteem en

bestaat uit de natuurlijke waterbodem en een sedimentlaag. Voor een triade-onderzoek wordt met waterbodem bedoeld de bodem van rivieren, meren en plassen, kanalen, sloten, schorren, slikken, de kust, d.i. de bodems van het hydrografisch net of de bodems die permanent of regelmatig onder water staan.

Waterbodem: Is een deel van het aquatisch ecosysteem en

bestaat uit de natuurlijke waterbodem en een sedimentlaag. Voor een triade-onderzoek wordt met waterbodem bedoeld de bodem van rivieren, meren en plassen, kanalen, sloten, schorren, slikken, de kust, d.i. de bodems van het hydrografisch net of de bodems die permanent of regelmatig onder water staan.

DefinitiesDefinities

Specie: Deel van de waterbodem, dat uit de waterlopen

wordt verwijderd omwille van nautische-, hydraulische- en milieuredenen, of omwille van infrastructuurwerken.

Meestal betreft het enkel de verwijdering van de sedimentlaag, soms kan echter ook een deel van de natuurlijke waterbodem worden verwijderd.

Specie: Deel van de waterbodem, dat uit de waterlopen

wordt verwijderd omwille van nautische-, hydraulische- en milieuredenen, of omwille van infrastructuurwerken.

Meestal betreft het enkel de verwijdering van de sedimentlaag, soms kan echter ook een deel van de natuurlijke waterbodem worden verwijderd.

WaterbodemecosysteemWaterbodemecosysteem

InhoudInhoud







MonsternemingMonsterneming

Van Veen grijper (2 liter/6 liter) Zig zag bemonstering in 50 meter zones of

random bemonstering in ha-veld 40-70 deelstalen Mengstaal : 50 liter Mengstaal verdelen voor 3 labo’s

Van Veen grijper (2 liter/6 liter) Zig zag bemonstering in 50 meter zones of

random bemonstering in ha-veld 40-70 deelstalen Mengstaal : 50 liter Mengstaal verdelen voor 3 labo’s

InhoudInhoud







Triade-concept

Triade conceptTriade concept

Fysico-chemie chemische inhoud maar: biobeschikbaarheid of effecten

Ecotoxicologie: effecten maar: extrapolatie naar veldcondities

Biologie: effecten op levensgemeenschappen in situ maar: wordt beïnvloed door andere factoren

Fysico-chemie chemische inhoud maar: biobeschikbaarheid of effecten

Ecotoxicologie: effecten maar: extrapolatie naar veldcondities

Biologie: effecten op levensgemeenschappen in situ maar: wordt beïnvloed door andere factoren

Parameters TriadeParameters Triade

Fysico-chemie Ecotoxicologie Biologie

arseencadmiumchroomloodkoperkwiknikkelzink

minerale olieEOXOCPPCBPAK

fractieverdelingorganische stof

BiotischeWaterbodem Index

misvormingen bijmuggenlarven

Raphidocellis(groenwier)

Thamnocephalus(kreeftachtige)

Hyalella(amphipode)

ParametersParameters

Zware metalen: arseen, cadmium, chroom, koper, kwik, lood,

nikkel, zink + tin, selenium organische verontreinigingen

minerale olie, eox, chloorpesticiden, pcb, pak, VOS

Fysische parameters: OS (TOC) granulometrie (<2µ, <50µ, <63µ, >63µ)

Ecotoxicologische parameters Biologische parameters

Zware metalen: arseen, cadmium, chroom, koper, kwik, lood,

nikkel, zink + tin, selenium organische verontreinigingen

minerale olie, eox, chloorpesticiden, pcb, pak, VOS

Fysische parameters: OS (TOC) granulometrie (<2µ, <50µ, <63µ, >63µ)

Ecotoxicologische parameters Biologische parameters

KlassificatieKlassificatie

Berekenen van de afwijking t.o.v. de referentie (VTR)

Omzetten in klassen van de verschillende componenten van de Triade

Visualiseren door iedere klasse een kleur te geven

Berekenen van de afwijking t.o.v. de referentie (VTR)

Omzetten in klassen van de verschillende componenten van de Triade

Visualiseren door iedere klasse een kleur te geven

Fysisch-chemische verwerking

Aanrijking (VTR)

<2,52,5-<6,36,3-<15,815,8-<100

logIndex

<0,40,4-<0,80,8-<1,21,2-<2

Klasse

1234

Globale Klasse Betekenis

1 niet afwijkend t.o.v. referentie2 licht afwijkend t.o.v. referentie3 afwijkend t.o.v. referentie4 sterk afwijkend t.o.v. referentie

gemeten gehalte gecorrigeerd gehalte referentiegehalte log(c/µ) klasse

Cr (mg/kg) 14,87 19,15 17,00 0,05 1Pb (mg/kg) 52,06 56,31 14,00 0,60 2As (mg/kg) 22,13 24,33 11,00 0,34 1Cd (mg/kg) 66,16 66,72 0,38 2,00 4Cu (mg/kg) 17,57 19,17 8,00 0,38 1Hg (mg/kg) 0,68 0,75 0,05 1,18 3Ni (mg/kg) 6,90 8,23 11,00 0,00 1Zn (mg/kg) 723,23 749,00 67,00 1,05 3

APKWS (mg/kg) 16,00 21,51 37,00 0,00 1EOX (mg/kg) 39,00 52,42 31,00 0,23 1SOCP (µg/kg) 0,00 0,00 3,90 0,00 1PCB7 (µg/kg) 8,00 10,75 5,10 0,32 1PAK6 (µg/kg) 2,73 0,37 0,22 0,22 1

Eindklasse 4

Fysisch-chemische verwerking

Gemiddelde VTR Klasse1 11-150 2150-300 3>300 4

Ecotoxicologische verwerking

klasse Betekenis

1 geen acute impact 2 licht acute impact 3 acute impact 4 ernstige acute impact

Raphidocellis subcapitata

Thamnocephalus platyurus

% sterfte Klasse<20 120-50 250-75 3>75 4

Hyalella azteca

Ecotoxicologische verwerking

E.E. VTR klasse

Selenastrum 2.1 210 3

Thamocephalus 0.01 1 1

Hyalella 4

%

100

Poriënwater 105.5 2

Eindklasse 4

Biologische verwerking

Klasse BWI

1 7-102 5-63 3-44 0-2

Betekenis

goede biologische kwaliteit

matige biologische kwaliteit

slechte biologische kwaliteit

zeer slechte biologische kwaliteit

%misv.

<1010-20>20-40<40

Betekenis

niet afwijkend van referentie

matig afwijkend van referentie

sterk afwijkend van referentie

zeer sterk afwijkend van referentie

Globale Klasse Betekenis

1 goede biologische kwaliteit2 matige biologische kwaliteit3 slechte biologische kwaliteit4 zeer slechte biologische kwaliteit

waarde klasse

BWI 4 3

% misvormingen 69,7 4

Eindklasse 4

Biologische verwerking

Klasse Fysico-chemie (C) Ecotoxicologie (E) Biologie (B)

1234

--++

-+++

-+++

+ + +

Triade kwaliteitsbeoordeling

4- + ++ + -+ - +

3

- - +- + -+ - -

2

- - - 1

C E B

InhoudInhoud


Monsterneming Fysisch-chemische evaluatie Ecotoxicologische evaluatie Biologische evaluatie





WaterbodemmeetnetWaterbodemmeetnet

Door VMM opgestart in 2000 na methodologische studie AMINAL/AWZ/VMM

Kwaliteit van de bodems van de Vlaamse waterlopen in kaart brengen m.b.v. het Triade concept:

fysisch-chemische beoordeling ecotoxicologische analyse biologische analyse integrale index of triadekwaliteitsbeoordeling

150 verschillende meetplaatsen per jaar 600 meetplaatsen na 4 jaar

Door VMM opgestart in 2000 na methodologische studie AMINAL/AWZ/VMM

Kwaliteit van de bodems van de Vlaamse waterlopen in kaart brengen m.b.v. het Triade concept:

fysisch-chemische beoordeling ecotoxicologische analyse biologische analyse integrale index of triadekwaliteitsbeoordeling

150 verschillende meetplaatsen per jaar 600 meetplaatsen na 4 jaar

Procentuele verdeling van de triadekwaliteitsbeoordeling (TKB)

Procentuele verdeling van de triadekwaliteitsbeoordeling (TKB)

TKB 1

TKB 2

TKB 3

TKB 4

1%18%

36%

45%

Triadekwaliteitsbeoordeling per bekken

Triadekwaliteitsbeoordeling per bekken

0%

20%

40%

60%

80%

100%B

ened

en-

Sch

eld

e

Bo

ven

-Sch

eld

e

Bru

gse

Po

lder

s

Dem

er

Den

der

Dijl

e &

Zen

ne

Gen

tse

Kan

alen

Ijzer

Lei

e

Maa

s

Net

e

sterk verontreinigd

verontreinigd

licht verontreinigd

niet verontreinigd

Fysico-chemie - VlaanderenFysico-chemie - Vlaanderen

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

As t Cd t Cr t Cu t Hg t Ni t Pb t Zn t EAS

tce

EOX OCP t PAK 6 PCB t

sterk afwijkend

afwijkend

licht afwijkend

niet afwijkend

Fysico-chemie - ScheldeFysico-chemie - Schelde

0%

20%

40%

60%

80%

As

t

Cd

t

Cr

t

Cu

t

EA

S tc

e

EO

X

Hg

t

Ni t

OC

P t

PA

K 6

Pb

t

PC

B t

Zn

t

sterk afwijkend

afwijkend

licht afwijkend

niet afwijkend

100%

1%13%

25%

61%

Fysico-chemie - LeieFysico-chemie - Leie

0%0%

24%

76%

0%

20%

40%

60%

80%

100%

As

t

Cd

t

Cr

t

Cu

t

EA

S t

ce

EO

X

Hg

t

Ni t

OC

P t

PA

K 6

Pb

t

PC

B t

Zn

t

sterk afwijkend

afwijkend

licht afwijkend

niet afwijkend

InhoudInhoud







Sectoraal Uitvoeringsplan Bagger- en Ruimingsspecie

Sectoraal Uitvoeringsplan Bagger- en Ruimingsspecie

Kwaliteitsgegevens: beschikbare fysisch-chemische resultaten bij waterbodemonderzoek

Kwantiteitsgegevens: beschikbare kwantiteitsgegevens van bagger- en ruimingwerken

Koppeling van bestaande kwaliteitsgegevens aan bestaande kwantiteitsgegevens geeft inschatting van de hoeveelheid verontreinigde specie en in welke mate dit verontreinigd is.

Kwaliteitsgegevens: beschikbare fysisch-chemische resultaten bij waterbodemonderzoek

Kwantiteitsgegevens: beschikbare kwantiteitsgegevens van bagger- en ruimingwerken

Koppeling van bestaande kwaliteitsgegevens aan bestaande kwantiteitsgegevens geeft inschatting van de hoeveelheid verontreinigde specie en in welke mate dit verontreinigd is.

Bekken Historische achterstand Jaarlijkse aangroeiBevaarbare waterlopenAfdeling Bovenschelde 1.472.000 328.400Afdeling Zeeschelde 7.311.000 180.000Afdeling Waterwegen Kust 978.000 58.800Afdeling Maas en Albertkanaal + Dienst voor de Scheepvaart 280.000 56.000Afdeling Maritieme Toegang 320.000 187.800NV Zeekanaal 760.000 72.000Haven Gent 90.000 75.000Haven Antwerpen p.m. 300.000Totaal bevaarbare waterlopen 11.211.000 1.258.000

Onbevaarbare waterlopenBeneden-Schelde 3.226.000 5.000Boven-Schelde 602.000 2.000Brugse Polders 1.028.000 2.000Demerbekken 650.000 16.000Denderbekken 260.000 1.000Dijle-Zenne 853.000 19.000Gentse Kanalen 2.363.000 10.000IJzerbekken 1.162.000 22.000Leiebekken 1.063.000 15.000Maasbekken 576.000 1.000Netebekken 610.000 4.000Totaal onbevaarbare waterlopen 12.394.000 97.000Algemeen totaal 23.605.000 1.355.000

Ramingen van historische achterstand en jaarlijkse aangroeicijfers in tds (bron AMINAL, AWZ, VMM)

TKB 1 TKB 2 TKB 3 TKB 4

Onbevaarbare 749.000 2.659.000 4.261.000 4.726.000Bevaarbare 404.000 1.637.000 3.251.000 5.920.000

Totaal 1.153.000 4.296.000 7.512.000 10.646.000

Onder norm Boven norm< 60% zand > 60% zand < 60% zand > 60% zand

Onbevaarbare 2.030.000 2.289.000 3.541.000 4.534.000Bevaarbare 1.564.000 4.954.000 1.564.000 3.129.000

Totaal 3.594.000 7.243.000 5.105.000 7.663.000

Specieaanbod per TKB-klasse en voor hergebruik als bodemcijfers in tds

En verder...En verder...

Meetnet verder uitbreiden: uitbreiden meetplaatsenbestand en verder

uitwerken van het waterbodemmeetnet voor en na situatie in kaart brengen erkenning triadesysteem als OBO normen en kwaliteitsdoelstellingen voor

waterbodems …

Meetnet afstemmen op palingpolluentenmeetnet e.a. Waterbodemdatabank verder actualiseren en

optimaliseren Verder onderzoek : optimalisatie van het triadesysteem

Meetnet verder uitbreiden: uitbreiden meetplaatsenbestand en verder

uitwerken van het waterbodemmeetnet voor en na situatie in kaart brengen erkenning triadesysteem als OBO normen en kwaliteitsdoelstellingen voor

waterbodems …

Meetnet afstemmen op palingpolluentenmeetnet e.a. Waterbodemdatabank verder actualiseren en

optimaliseren Verder onderzoek : optimalisatie van het triadesysteem

En verder...En verder...

Ondersteuning van het waterbodembeleid onderlinge afstemming van decreten en

uitvoeringsbesluiten erkenning labs verder wetenschappelijk onderzoek centrale waterbodemdatabank VMM Advies- en kenniscentrum waterbodems werkbare normen inzake bagger- en

ruimingsspecie sedimenttoevoer in waterlopen beperken

Ondersteuning van het waterbodembeleid onderlinge afstemming van decreten en

uitvoeringsbesluiten erkenning labs verder wetenschappelijk onderzoek centrale waterbodemdatabank VMM Advies- en kenniscentrum waterbodems werkbare normen inzake bagger- en

ruimingsspecie sedimenttoevoer in waterlopen beperken

Andere projectenAndere projecten

Opvolgen WVO-vergunning (UGT en CTT): terugstorten van baggerspecie in de Westerschelde

opvolgen VLAREM-vergunning terugstorten van baggerspecie in de Zeeschelde

zwevende stof campagnes (Laak & Winterbeek, Scheppelijke & Molse Nete, Dommel, Maas,…)

Onderzoek: sediment effect concentraties Onderzoek: diepere lagen onder sedimentlaag Kosten-Baten analyse van wetgeving

(VLAREA/VLAREBO) Samenwerking met andere instanties

Opvolgen WVO-vergunning (UGT en CTT): terugstorten van baggerspecie in de Westerschelde

opvolgen VLAREM-vergunning terugstorten van baggerspecie in de Zeeschelde

zwevende stof campagnes (Laak & Winterbeek, Scheppelijke & Molse Nete, Dommel, Maas,…)

Onderzoek: sediment effect concentraties Onderzoek: diepere lagen onder sedimentlaag Kosten-Baten analyse van wetgeving

(VLAREA/VLAREBO) Samenwerking met andere instanties

Waterbodemkwaliteit in Vlaanderen Ward De Cooman VMM A. Van De Maelestraat 96 9320-Erembodegem VMM...

Documents

Transcript of Waterbodemkwaliteit in Vlaanderen Ward De Cooman VMM A. Van De Maelestraat 96 9320-Erembodegem VMM...