Wat phra that doi kong mu
description
Transcript of Wat phra that doi kong mu
วดพระธาตดอยกองม พชรไทยใจอน
วดพระธาต
ดอยกองมพชรไทยใจอน
2 วดพระธาตดอยกองม2 วดพระธาตดอยกองม
ประวตวดพระธาตดอยกองม
มความเชอวาภเขาลกนเหมอนพระเจดยจงเรยกตดปากกนมาวาพระธาต-
ดอยกองมเดมมชอเรยกวาวดปลายดอยแตสมยกอนเคยเปนทสองสมกองโจรภาย
หลงไดสรางเปนวดพระธาตดอยกองมสรางในปพ.ศ.2403จองตองสและภรรยา
ชอนางเลกเปนผสรางพระธาตดอยกองมโดยครงแรกสรางกฏและพระเจดย(องค
ใหญ)ส�าหรบพระเจดยนนบรรจพระธาตของพระมหาโมคคลลานะเถระทพระ
อปนเตกตะชาวเมองตองกประเทศพมาไดน�ามาจากเมองมะละแหมงประเทศพมา
และพระอปนเตกตะกรบนมนตเปนเจาอาวาสองคแรกของวดนตลอดมาจนนาย
จองตองสเสยชวตลงพระอปนเตกตะจงกลบไปเมองตองกประเทศพมาบานเกด
ของตนเองจากนนมาเจาอาวาสกวางลงชวงนน“ชานกะเล”ไดรบการแตงตงจาก
เจาเมองเชยงใหมใหเปนเจาเมองแมฮองสอนคนแรกและไดรบสถาปนาขนเปน
“พญาสงหนาทราชา”เมอปพ.ศ.2417เพอเปนการฉลองและเปนอนสรณของพญา
สงหนาทราชาทเปนเจาเมองคนแรกทานจงสรางพระเจดยขนอกองคหนงซงม
ขนาดเลกกวาโดยบรรจพระธาตของพระสารบตรเถระทพระอเองตะกะน�ามาจาก
เมองมณฑะเลยสหภาพพมาแลวนมนตพระอเองตะกะเปนเจาอาวาสองคทสองตอ
จากพระอปนเตกตะวหารวดอยตดกบพระธาตองคใหญและสรางขนมาพรอมกนม
ลกษณะเปนอาคารเปดโลงรปสเหลยมผนผาหลงคาซอนกนสามชนเปนศลปะแบบ
พมามงดวยกระเบองไมและตกแตงโลหะฉลลวดลายประณตงดงามมากตามศลปะ
ไทใหญและพมา
วดพระธาตดอยกองม3วดพระธาตดอยกองม3
ผเฒาผแกเลาวามถ�าศกด� สทธมความยาวประมาณ1.5กโลเมตรกวาง
ประมาณครงกโลเมตรสงประมาณ2เมตรเศษปากถ�าอยเชงวดพระธาตดอย-
กองมมพระพทธรปยนปางหามญาต(ซงเปนพระประจ�าวนเกดของคนทเกดวน
จนทรสรางโดยเจานางเม�ยะเจาผครองเมององคท2(เพราะทานเกดวนจนทร)ซง
ท�าการฉลองวนเดยวกนกบองคพระนอนทวดพระนอน)ทางออกอยบรเวณบง
ใกลกบบานสวนกลางเมองรสอรทตามค�าพดของคนเฒาคนแกปากถ�าถกปดเมอ
ประมาณปพ.ศ.2459ซงภายในถ�ามของมคาอยมากมายเชนแกวแหวนเพชร
พลอยเงนทองค�าและของใชตางๆเชนถวยโถโอชามในสมยทปากถ�ายงเปดอย
หากชาวบานมการจดงานใหญโตเชนงานปอยสางลองจะเขาไปในถ�าจดธปเทยน
บชาและขอยมของเชนถวยจานชามแกวแหวนยมออกมาใชงานเมอเสรจงาน
แลวกจะน�าไปสงไวยงทเดมพอนานเขามชาวบานทยมของไปแลวไมยอมสงคน
หรอบางรายกจดสงของปลอมกลบคนถ�าท�าใหเจาของถ�า(เทวดารกษาถ�า)ไมพอใจ
จงท�าการปดปากถ�าไวทงดานบนและดานลางตงแตพ.ศ.2459เปนตนมาจนถง
ปจจบนและจองสวยจงตรทองเลาวาเมอพ.ศ.2524คณลงเหนคนเขาออกถ�าน
อยหลายครงและประมาณ1ปกอนทถ�าจะปดมงจงอางตวใหญเลอยเขาๆออกๆ
ถ�านไมนานถ�ากถกปดไปโดยมกอนหนลกใหญปดขวางไวปจจบนไมมแลว
4 วดพระธาตดอยกองม4 วดพระธาตดอยกองม
สถาปตยกรรมวดพระธาตดอยกองม
ลกษณะสถาปตยกรรมของวดพระธาตดอยกองมเปนศลปะแบบ
“ไทใหญ–พมา”ซงเปนลกษณะทแตกตางจากงานสถาปตยกรรมแบบลานนาท
พบเหนไดทวไปในวดทางภาคเหนอสถาปตยกรรมสวนใหญนยมอาคารดวยไม
ยกพนสงขนมาประดบตกแตงดวยสงกะสฉลลายแบบพมาเพราะในสมยกอนวด
พระธาตดอยกองมนยมจงชงทเปนชาวพมามาสรางวดเพราะการเดนทางสะดวก
และงายตอการเดนทางจงนยมจางชางชาวพมามากกวาทจะจางชางจากเมอง
เชยงใหม
วดพระธาตดอยกองม5วดพระธาตดอยกองม5
ศาลาการเปรยญ
ลกษณะศาลาการเปรยญเปนอาคารไมยกพนสงจากระดบพนดนมทาง
ขนสองทางเครองบนบรเวณดานหนาเปนมขยนออกมาหลงคามงดวยสงกะสเปน
หลงคาทรงปราสาทซอนชนขนไป3ชนเนองจากสกลชางไทใหญจะนยมสราง
โดยชายคาเปนปกเเบบ2ขางจะมลกษณะลาดเอยงลงมาซอนกน2ชนเเลวม
ชายคาบรเวณดานหนาทตอจากมขอก1ชนมฉตรอยขางบนตกแตงหลงคาดวย
สงกะสฉลลายลวดลายพนธพฤกษาบรเวณหนาบนชอฟาใบระกาหางหงสจะ
แตกตางจากทอนเนองจากเปนศลปะสกลชางไทใหญสรางโดยชางชาวพมาสราง
ศาลาการเปรยญสรางขนเมอปพ.ศ.2516
6 วดพระธาตดอยกองม6 วดพระธาตดอยกองม
เจดยองคเลก
ลกษณะเจดยองคเลกมฐานซอนชนในผงสเหลยมยกเกจตรงมมทงส
ของฐานพระเจดยประดบดวยสงหปนปนเหนอชดฐานขนไปเปนองคระฆงไมม
ชนบลลงกเชนเดยวกบพระเจดยองคใหญรอบองคพระเจดยมซมจระน�าทงหมด
สซมแตซมจระน�าทางดานทศตะวนออกจะมลกษณะพเศษโดดเดนกวาดานอนๆ
คอจดสรางเปนยอดปราสาทสามยอดประดบดวยลายปนปนแบบศลปะไทใหญ
ขนาดความกวางดานละประมาณ12เมตรความสงประมาณ28เมตร
วดพระธาตดอยกองม7วดพระธาตดอยกองม7
8 วดพระธาตดอยกองม8 วดพระธาตดอยกองม
พระธาตองคใหญ
ลกษณะพระเจดยองคใหญมฐานผงแปดเหลยมซอนชนตอขนไปดวย
องคระฆงและปลองไฉนโดยปราศจากชนบลลงกบนดานทงแปดประดษฐานพระ
พทธรปประจ�าวนอยในซมจรณมประดบลายปนปน(พระพทธรปประจ�าวนจนทร–
อาทตย)จะมดวยกนทงหมด8องคโดยในวนพธซงเปนวนกลางสปดาหจะถอ
เปนการเปลยนฤกษยามจงมพระพทธรปประจ�าวนพธกลางวนและวนพธกลางคน
แยกจากกนทางดานทศตะวนออกขององคพระเจดยสรางเปนวหารแบบไทใหญ–
พมามผงรปสเหลยมผนผาหลงคาซอนสามชนมงกระเบองและตกแตงดวยโลหะ
ฉลลายอนประณตภายในวหารประดษฐานพระพทธรปประจ�าทศขนาดความกวาง
รอบฐานประมาณ48เมตรสงประมาณ30เมตร
วดพระธาตดอยกองม9วดพระธาตดอยกองม9
10 วดพระธาตดอยกองม
ลวดลายประดบซมเจดย
ซมประดบเจดยมลกษณะเปนซมประดษฐานพระพทธรปประจ�าทศมการ
ประดบตกแตงดวยปนปนบรเวณหวเสาเปนแบบบวคว �าบวหงายบรเวณตวเสาเปน
ลายกระจงฟนปลาหนาบนเปนลายปนแกะสลกเปนลายพนธพฤกษาและลายกนก
ใบผกกด
วดพระธาตดอยกองม11
ศลปกรรม
นยมสรางประตมากรรมสางซนยมสรางไวตรงบนไดทางเขาวดและตรง
มมของฐานเจดยตรงบนไดทางเขาวดนยมสรางเปนสางซคสวนตรงฐานของเจดย
นนนยมสรางไวตามมมของเจดยมนยมสรางสางซใหอยในทานงขาหนาใหญเหยยด
ตรงทงสองขางหนาเชดมองตรงไปขางหนาอาปากเลกเลกนอยเหนเขยวและฟน
เตมปากดวงตากลมโตสขาวเหมอนกบล�าตวหนาอกนนไดสดสวนกบตวทใหญ
และอวบอวนหนาอกประดบดวยลายพนธพฤกษาสขาวขาหนาทงสองขางมลาย
แขงสงหประกอบเหนลายชดเจนบรเวณขาหลงทงสองขางมลายแขงสงหประดบ
12 วดพระธาตดอยกองม
ประเพณและพธกรรม
งานประเพณปอยสางลองหรองานบวชลกแกว
เปนประเพณตามธรรมเนยมชาวไทใหญซงถอไดวากศลแรงกวาการบวช
พระจดใหมขนในชวงเดอนมนาคม-เมษายนตรงกบปดเทอมฤดรอนโดยชาวบาน
จะตกลงกนก�าหนดวนนดหมายใหลกหลานไดบวชเรยนพรอมๆกนโดยผทจะ
บวชเณรจะมการแตงกายดวยเครองประดบมคาอยางสวยงามและประกอบพธบวช
ทวดก�ากอตรงขามทางขนพระธาตดอยกองม
วดพระธาตดอยกองม13วดพระธาตดอยกองม13
วหารวดพระธาตดอยกองม
วหารอยตดกบพระธาตเจดยองคใหญสรางขนพรอมกนมลกษณะเปน
อาคารทรงโรงเปดโลงผงรปสเหลยมผนผาหลงคาซอนสามชนมงดวยกระเบอง
ไมและตกแตงโลหะฉลลวดลายตามแบบศลปะไทใหญภายในวหารประดษฐาน
พระพทธรปประจ�าทศพระเจาทนใจสวนหลงคาเปนโครงสรางทรงปราสาทซอน
ชน3ชนวสดทใชคอสงกระสประดบตกแตงดวยสงกระสฉลลวดลายเครอเถา
ขนาดความกวาง4เมตรความยาวประมาณ9.3เมตรความสงประมาณ20เมตร
14 วดพระธาตดอยกองม
จตรกรรม
งานจตรกรรมเปนรปแบบการเลาเรองพทธประวตพระพทธเจาในตอน
ตางๆโดยใชสฝ นวาดบนผาใบเปนการเขยนภาพทมลกษณะเหมอนจรงทเรยกวา
Perspectiveโดยใหสแสงและเงาอยางกลมกลนมองเหนความตนลกของภาพตาม
ความเปนจรงโดยมการเขยนบรรยายใตภาพเปนภาษาไทยและภาษาพมา
ภาพวาดเกยวกบพทธประวตมทงหมด9ตอนไดแก
ภาพท 2
ตอนพระยามารยกทพมาชง
รตนบลลงกและตอนพระยา-
มารพายยกกองทพกลบพรอม
ความเสยใจ
ภาพท 1
ตอนทรงรบหญาของคน
หาบหญาชอโสตตยะตอน
ทพระองคทรงหาบหญาตาง
บลลงก
วดพระธาตดอยกองม15
ภาพท 3
ตอนทอาฬาวกยกษเอาถานไฟ
ทงแลวเอาหนาไมยงพระพทธ
องคและตอนอาฬาวกยกษยอม
พรอมรบฟงพระธรรม
ภาพท 4
ตอนพระองคตรสรกบพระ
เทวทตเอาสรา16หมอใหชาง
นาฬาครกนแลวบงคบท�าราย
พระพทธองคในตอนเชา
ภาพท 5
ตอนองคลมารไลฟนมารดา
และตอนพระพทธองคโปรด
องคลมาร
16 วดพระธาตดอยกองม
ภาพท 6
ตอนนางจญจมาณวภาเดน
ออกวหารของพระพทธ
องคในตอนเชาและตอนท
ใสความพระพทธองควา
นางตงครรภเพราะพทธ-
องค
ภาพท 7
ตอนสจจกนครนถทาแก
ปญหากบพระพทธองค
1,000ขอและตอนสจ
จกนครนถยอมแพรบฟง
ธรรม
วดพระธาตดอยกองม17
ภาพท 8
ตอนโปรดพระยานาคชอ
นนโทปนนทนาคราชและ
ตอนโปรดพระยานาคยอม
แพรบฟงธรรมเทศนา
ภาพท 9
ตอนโปรดพราหมณชอ
ปะกะในเมองพรหมและ
ตอนรบฟงธรรมเทศนา
18 วดพระธาตดอยกองม18 วดพระธาตดอยกองม
ประวตการบรณะ
เมอปพ.ศ.2496เกดไฟไหมวดขนครงแรกจงไดสรางวดขนใหมใน
ปพ.ศ.2497หลงจากการสรางวดไดไมนานในพ.ศ.2498กเกดไฟไหมขนเปน
ครงท2จงมการสรางวดขนใหมอกครงเมอปพ.ศ.2502และทางวดไดมการบรณะ
ใหมในปพ.ศ.2507และท�าการบรณะอกครงในปพ.ศ.2514
(ประวทยตนตลานกล2542:17)
เมอปพ.ศ.2491บรณะเจดยองคใหญ(องคทจองตองสสราง)
และหลงจากนนในปพ.ศ.2507บรณะเจดยองคเลก(พญาสงหนาทราชาสราง)
ปพ.ศ.2507ไดบรณะเจดยองคใหญอกครงเปนครงท2เสรจในปพ.ศ.2151และ
ปพ.ศ.2515ไดบรณะพระเจดยใหญเปนครงท3แลวเสรจในปพ.ศ.2518
วดพระธาตดอยกองม19
ชอเรองวดพระธาตดอยกองม ©2015(พ.ศ.2558)โดยพชรไทยใจอน
สงวนลขสทธ�
พมพครงแรกเมอตลาคมพ.ศ.2558 จดพมพโดยภาควชาศลปะไทยคณะวจตรศลปมหาวทยาลยเชยงใหม
เรยบเรยงและออกแบบโดยพชรไทยใจอน ออกแบบโดยใชฟอนทAngsanaNew16pt.
หนงสอเลมนเปนสวนหนงของการเรยนการสอน เพอสงเสรมและตอยอดศกยภาพการศกษา
ภายในภาควชาศลปะไทยคณะวจตรศลปมหาวทยาลยเชยงใหม
หมอกสามฤด
กองมเสยดฟา
ปาเขยวขจผคนด
ประเพณงามลอนามถนบวตอง