Wandelgids Noorwegen

WANDELGIDSNOORWEGEN

WANDELGIDSNOORWEGEN

Gerard Dielessen

WANDELGIDSNOORWEGEN

WANDELGIDSNOORWEGEN

� Verhalen

� Berghutten

� Trektochten

� Dagtrips

� Andere hoogtepunten

ELMAR

HET LAND VAN DE ZON IN DE NACHTNoorwegen is het land van de zon in de nacht. Want ’s zomers wilhet maar nauwelijks donker worden. Vooral boven de poolcirkelwaan je je dan in sprookjesland. Maar lange dagen betekenen ookextra lang genieten van de bergnatuur, die van een bijzondereschoonheid is. In het westen zijn er de fjorden met hun scherpe pie-ken en gletsjers. Meer naar het oosten de mooie, brede dalen en uit-gestrekte vlaktes, waar je dagenlang alleen kunt zijn.Noorwegen betekent ruimte, rust, natuur, afwisseling, ijs, meren enprachtige flora en fauna. De infrastructuur is uitstekend: het landwordt doorkruist door gemerkte paden. Aan die routes liggen hon-derden berghutten.In deze geheel vernieuwde en uitgebreide full colour gids wordt alleinformatie voor de wandelaar geboden, maar ook is er volop aan-dacht voor fietsen, skiën en met kinderen de bergen in trekken.

Gerard Dielessen is oud-journalist, voormalig hoofdredacteur van Nova enthans directeur NOS. In die functies heeft hij de hele wereld bereisd, maarzijn grote liefde blijft Noorwegen, een sirene die hem al dertig jaar weet tebekoren. Geheel en al bijgewerkte editie.

9 789038 917078

ISBN 90-389-1707-4

www.uitgeverijelmar.nl

Wandelgids N

oorwegen

Gerard D

ielessen

Omslag-Noorwegen 05-04-2006 10:40 Pagina 1

Inhoud

Inleiding 8Noorse bergen: natuur van een bijzondere soort 8

Bergwandelen in Noorwegen 14Algemene informatie 14Interview: Finn Hagen 19Ga nooit onvoorbereid de bergen in: zeven bergregels 22

Norefjell 25Het gebied 25Wandelen in Norefjell: dicht bij Oslo 26Karakteristiek en informatie 28

Hardangervidda 29Het gebied 29Haukeliseter–Kinsarvik: dwars door de vidda 33Karakteristiek en informatie 42Van nul naar duizend meter 43Overnachten op de Hardangervidda 45

Finse (Skarvheimen) 47Het gebied 47Finse-zuid: de Hardangerjøkelen rond 50Karakteristiek en informatie 55Finse-noord: het Hallingskarvet 56Aurlandsdalen: in het spoor van Johannes Flintoe 57Karakteristiek en informatie 63Overnachten ten noorden van Finse 64Rallarvegen: fietsen door de sneeuw 64

Stølsheimen 69Het gebied 69Stølsheimen: op weg naar Anders Øvrebö 70Karakteristiek en informatie 77Overnachten in Stølsheimen 78

Jotunheimen 79Het gebied 79Fannaråken: daar moet je hebben geslapen 83Karakteristiek en informatie 90De Smørstabbreen: doorbijten en afzien 91

I N H O U D | 5

opmaak Noorwegen 05-04-2006 09:55 Pagina 5

Karakteristiek en informatie 94Gjende: in de voetsporen van Peer Gynt 94Karakteristiek en informatie 98Dwars door Jotunheimen: de Alpen van het noorden 99Karakteristiek en informatie 110Dagtochten in Jotunheimen 111Overnachten in Jotunheimen 113

Breheimen en Nordfjord 115Het gebied 115Skålatårnet: De eigenaardigste berghut ter wereld 119Karakteristiek en informatie 124Molden: uitzicht over de Sognefjord 124Karakteristiek en informatie 125Andere dagtochten door Breheimen 126Meerdaagse tocht door Breheimen 128Overnachten in Breheimen 130Nordfjord: hier heeft Noorwegen alles te bieden 130

Dovrefjell 136Het gebied 136Dovrefjell: muskusossen en weidse vergezichten 138Karakteristiek en informatie 142De oude koningsweg/pelgrimsweg 143Overnachten in Dovrefjell 144

Sunnmøre 146Het gebied 146Patchellhytta: een droom aan de voet van Slogen 147Karakteristiek en informatie 151Tafjordfjell: ploeteren over oneindige sneeuwvelden 151Karakteristiek en informatie 156Overnachten in Sunnmøre 157

Trollheimen 159Het gebied 159Het vierkant van Trollheimen 160Karakteristiek en informatie 168Overnachten in Trollheimen 169

Andere gebieden 170Tussen Oslo, Trondheim, Bergen en Kristiansand 170Het zuiden: Setesdal 170

6 | I N H O U D


Folgefonn 172Rondane 173Femundsmarka 175

Kinderen in de bergen 177‘Kijk ‘s papa, weer een waterval’ 177‘Hei-ho, hei-ho en dalen doe je zo…’ 180

Skiën in Noorwegen 187Trekken door de sneeuw 187Suizen en zwoegen door de sneeuw van Breheimen, Jotunheimen en Fillefjell 190Karakteristiek en informatie 204

Het land van de nacht in de zon 205

Boeken en kaarten 214Van Ibsen tot WF Hermans 214

Feiten, historie, woorden en adressen 217Een ‘elv’ van bijna 600 km lang 217Adressen, Internet en www 220

Epiloog 221

I N H O U D | 7


12 | O V E R Z I C H T S K A A R T

Ÿ�N�N

13

2 4

56

78

910

11

12

1314

15

16

1718

19 2021

2223

2425

26

2728

29

3031

32

33

34

35

36

37 NOORSE BERGGEBIEDEN

1 Setesdalheiene2 Ryfylkeheiene3 Austheiene4 Skrim5 Ringerike-Vassfaret6 Blefjell og Vegglifjell7 Norefjell og Eggedalsfjella8 Hardangervidda9 Skarvheimen

(Finse-Fillefjell)10 Stølsheimen11 Folgefonna12 Etnefjellene13 Gausdal Vestfjell14 Jotunheimen15 Breheimen16 Sunnfjord - Alfotbreen - Nord-

fjord


O V E R Z I C H T S K A A R T | 13

Á

Á

37

17 Hedmarksvidda18 Lillehammer - Rondane19 Rondane20 Femundsmarka21 Dovrefjell22 Romsdalen - Eikesdalen23 Sunnmørsfjellene24 Trollheimen25 Sylene26 Nord - Trøndelag27 Sør-Helgeland28 Nord-Helgeland29 Rana-Svartisen30 Saltfjellet-Svartisen31 Sulitjelmafjellene32 Narvikfjellene33 Hinnøya34 Vesterålen35 Vestvågøy - Austvågøy36 Troms37 Finnmark

LEGENDA

Bediende toeristenhut

Zelfbedieningshut

Onbediende hut (privé-hutjes hebbeneen blauwe kleur)

Noodonderkomen

Privé-hut

Hut zonder overnachtings-

mogelijkheden

Stad

Gemerkte wandelroute met de te lopen tijd zonder rustpauzes

Ongemerkte route

Weg

Tolweg

Spoorbaan

Bootverbinding

Gletsjer

Meer


Bergwandelen in Noorwegen

Algemene informatie

Wie in de Noorwegen wil gaan wandelen moet lid worden van de DNT(Den Norske Turistforening). De voordelen zijn groot. Maar daaroverstraks meer. De club bestaat al meer dan 125 jaar. In al die jaren heeftde vereniging een uitgebreid routenet ontwikkeld. Ook bezit de DNT,samen met de verschillende lokale verenigingen, meer dan 340 toeris-tenhutten die langs de routes door het hele land verspreid staan in 37benoemde gebieden. De hutten liggen doorgaans op een dag lopenvan elkaar. In dit boek beperk ik mij met name tot de gebieden in devierhoek Oslo-Trondheim-Bergen-Kristiansand.

Routenet

De DNT heeft meer dan 19.000 kilometer gemarkeerd door middel vanrode T's op stenen hopen. Vaak hebben de keien waarop het merkte-ken is geschilderd dezelfde vorm. Dat hebben we te danken aan W.R.Thelwall, een Brits lid van de DNT, die het bestuur in 1871 het voorsteldeed de bergroutes te voorzien van een speciaal stenen merkteken. Inhet DNT-jaarboek van 1871 staat: ‘I would suggest that the Club shouldadopt a peculiar and uniform mark of its own, say a cairn of 3 or 4 sto-nes placed a little apart with one on the top so that the light can beseen through them.’ De eerste route die op deze manier werd gemerktwas klaar in 1874 en liep van Besseter over Velsefjell en de Besseggennaar Memurubu in Jotunheimen. Tegenwoordig wijzen duizenden vandeze tekens bergliefhebbers de weg. Er is zelfs nog een verfijning aan-gebracht, want in 1880 besloot het DNT-bestuur op de bovenste steeneen rode T te laten schilderen. De rode T is het symbool van de ‘Turist-forening’ (de bergsportvereniging) en ‘Trygghet’ (veiligheid). Ook delater opgerichte lokale toeristenverenigingen bedienden zich van het-zelfde merkteken zodat alle paden in heel Noorwegen door een en hethetzelfde signaal worden gemarkeerd.

Berghutten

Aan het einde van de vorige eeuw begon de DNT ook met de aanlegvan eenvoudige berghutten, bedoeld om bergwandelaars ’s avonds en’s nachts een goede rustplaats te bieden. Er ontstond door de jarenheen een bijzonder huttensysteem dat nergens anders ter wereldbestaat. Op dit moment zijn er zo’n 340 die in drie verschillende soor-ten kunnen worden onderverdeeld:

14 | B E R G WA N D E L E N I N N O O R W E G E N


• Bediende hutten. Deze bergpensions zijn alleen geopend in het sei-zoen en worden vaak beheerd door families die dat al generatieslang doen.

• Zelfbedieningshutten met proviand. Dit zijn vaak de wat kleinereberghutten die zijn voorzien van een standaardslot. De sleutel isbehalve bij de DNT in Oslo ook verkrijgbaar bij de plaatselijke VVV'sof bij een nabijgelegen bediende hut. Bezoekers worden geacht hetverschuldigde geld voor het eten en de overnachting bij vertrek ineen enveloppe te stoppen die weer in een speciaal daarvoorbestemde kluis moet worden gedeponeerd. Tegenwoordig heeft hetoverigens de voorkeur dat wordt betaald met een creditcard. In ditgeval wordt een eenmalige machtiging uitgeschreven met het tebetalen bedrag dat aan het einde van het jaar, wanneer de kluis isleeggehaald, wordt afgeschreven.

• Zelfbedieningshutten zonder proviand. Als boven, maar dan zon-der voedsel. Behalve de hutten van de DNT en de lokale verenigin-gen zijn er ook nog veel privé-hutten, die vooral langs de doorgaan-de wegen zijn gesitueerd. Ze maken een wezenlijk onderdeel uit vanhet totale systeem omdat ze vaak aan belangrijke en populaire endoorgaande wandelroutes liggen.

DNT-voordelen

De bijna 200.000 leden van de DNT hebben toegang tot alle berghut-ten in Noorwegen en krijgen bovendien een flinke korting op de over-nachtingsprijzen. Ze hebben voorrang op niet-leden bij volle hutten.Met het bewijs van lidmaatschap kunnen ze op verschillende plaatsende sleutel van standaardsloten op de zelfbedieningshutten krijgen. Naafloop van een tocht/vakantie moet de sleutel weer retour wordengezonden of worden teruggebracht. Ook zijn er veel privé-hutten diekorting geven aan DNT-leden. Voorts krijgen leden zeven keer per jaareen kleurrijk DNT-magazine, Fjell og Vidde genaamd. Aan het eindevan het jaar wordt het jaarboek toegezonden dat steeds een thema ofbepaald gebied behandelt. Allebei wel in het Noors natuurlijk. Nieuweleden krijgen ook het boekje Til fots i fjellet toegestuurd. Niet-Norenkrijgen de vertaalde Engelse versie Norwegian mountians on foot Indeze ‘bergbijbel’, staan alle gemarkeerde wandelingen in het hele landkort beschreven. En dat zijn er bijna negenhonderd, verdeeld over zes-endertig gebieden, van het uiterste zuiden tot ver boven de Noord-poolcirkel. Op aanvraag hebben leden ook recht op overzichtskaartjesvan de verschillende gebieden. Deze zijn handig bij het indelen vanmeerdaagse tochten. DNT’ers hebben bovendien toegang tot de spe-ciale zomer- en wintertourprogramma’s. Tot slot krijgen leden kortingop de bergsportartikelen die via de vereniging worden verkocht.

B E R G WA N D E L E N I N N O O R W E G E N | 15


Prijzen

Noorwegen is een duur land. Dat zal niemand ontkennen. Een helekomkommer is moeilijk te koop. En voor een stukje betaal je al gauween paar euro. Op alcohol en sigaretten zit een enorme accijnsheffingwaardoor het nauwelijks is te betalen. Bergwandelaars hebben het watde prijzen betreft zo slecht nog niet. Want eenmaal op pad kun je wei-nig geld uitgeven. En als lid van de DNT krijg je onderweg behoorlijkekortingen. Het hoofdlidmaatschap bedraagt per jaar nog geen zestigeuro. Elk ander familielid betaalt vervolgens ietsje meer dan vijfen-twintig euro en kinderen ongeveer tien euro. De prijs per persoon vaneen overnachting met ontbijt en diner in een van de bediende huttenvarieert van veertig tot vijfenzestig euro. Dat prijsverschil heeft temaken met de grootte van de slaapkamers. Een tweepersoonskamer isveel duurder dan een bed in een slaapzaal. De overnachtingprijs in eenzelfbedieningshut bedraagt zo’n twintig euro. De prijzen van het aan-wezige proviand zijn ietsje duurder dan de gangbare winkelprijzen.

Uitrusting

Regenkleding, een lichtgewicht rugzak, een gemakkelijk zittende langebroek, een windjack, een korte broek voor de warme dagen, een mutsen handschoenen voor de koude dagen. Het ligt zo voor de hand, eengoede uitrusting voor één- of meerdaagse bergwandeltochten biedtalleen maar voordelen. De tientallen buitensportzaken in Nederlanden België kunnen deskundig adviseren. En zorg er vooral voor dat derugzak niet te zwaar wordt bepakt. De DNT stuurt graag een paklijstwaarop de noodzakelijke bagage staat vermeld. Deze lijst is ook in hetEngels verkrijgbaar. Waak er in elk geval voor dat de rugzak niet meerweegt dan tien kilo.

Schoenen

Goed schoeisel. Dat is eigenlijk het allerbelangrijkste materiaal vooreen wandelaar. Zeker in de bergen. Er zijn verschillende mogelijkhe-den. Van gympen tot zware bergschoenen met een kunststof plaat inde zool. Degene die maar één dag de bergen in gaat kan volstaan metstevige sportschoenen. Maar dan moet het wel droog zijn. Bij vochtigof regenachtig weer zijn in dat geval laarzen aan te bevelen. Hoewel jede Noren zelf nog wel eens op sportschoenen of laarzen lange meer-daagse tochten ziet maken, raad ik dat toch af. Al na een paar uurlopen voel je elke steen door de zool prikken. En dat kan behoorlijkgaan irriteren. Zelf heb ik een aantal jaren op zware bergschoenendoor de bergen gelopen. Dat beviel goed, maar de kans op blaren bij



het dragen van zware schoenen is bij de één groter dan bij de ander.Voordeel: als de schoenen eenmaal goed zijn ingelopen, lopen ze heer-lijk. Je voelt geen steen. En je kan er mee kletteren. Nadeel: snel blaren,zwaar en prijzig. De laatste jaren worden veel lichtgewicht bergsport-schoenen verkocht. Ze hebben een professionele zool en het boven-werk is superlicht. Uiteindelijk zijn deze schoenen mij het beste beval-len. Je hoeft ze niet of nauwelijks in te lopen, hebben het comfort vangymschoenen, kunnen tegen een natte ondergrond en zijn voor eenredelijke prijs te koop en gaan, mits goed onderhouden, jaren mee.Vooral de schoenen met de speciale gore-tex (niet-waterdoorlatende)bovenlaag verdienen de voorkeur.

De beste tijd

Het klimaat in Noorwegen verschilt niet veel met dat van Nederland.Het weer is er vaak stabieler. Perioden met mooi weer houden langeraan dan in West-Europa. Maar dat heeft ook zijn nadelen: als het een-maal regent, wil het weleens een paar dagen duren voordat het droogwordt. Over het algemeen is augustus een mooie en rustige maandmet de meeste zonne-uren. De drukste tijd in de bergen loopt traditio-neel van half juli tot half augustus. De moeilijkste en rustigste periode

B E R G WA N D E L E N I N N O O R W E G E N | 17

Finse station midden op de Hardangervidda. Alleen per trein, fiets ofski te bereiken.


is eind juni/begin juli. Dat komt omdat de sneeuw dan op veel plaat-sen nog lang niet is gesmolten. Rivieren zijn overvol met smeltwater endaardoor moeilijk te nemen hindernissen. Begin september biedt hetberglandschap prachtige herfstkleuren. Ook dan komen er, op enkelejagers na, niet veel mensen in de bergen.

Naar Noorwegen

Er zijn verschillende manieren om naar Noorwegen te reizen. VanuitNederland rijden er doorgaande treinen naar Oslo. In het land zelf ishet openbaar vervoer uitstekend georganiseerd. Er zijn maar weinigplaatsen die niet per trein of bus zijn te bereiken. Voor wie snel wil rei-zen gaan er dagelijks vanuit Amsterdam vliegtuigen naar Oslo, Bergenen Stavanger. Vliegen is in de afgelopen jaren betaalbaar geworden.Een retourtje Oslo kost ongeveer 400 euro. Prijsvechters bieden noggoedkopere tarieven aan. En dan is er natuurlijk de reis per eigen auto.Er zijn verschillende routes via Duitsland en Denemarken. De meestvoor de hand liggende weg voert via Noord-Denemarken. Vanuit Fre-derikshavn en Hirtshals varen grote ferry’s op diverse plaatsen in Zuid-Noorwegen waaronder Oslo, Kristiansand, Stavanger en Bergen. Ensinds een paar jaar kunnen automobilisten helemaal naar Noorwegenrijden via de nieuwe tolbruggen over de Kleine en Grote Belt en deSont Denemarken.


Rembesdalseter, een van de bijna driehonderd berghutten.


Wandelgids Noorwegen

Documents

Transcript of Wandelgids Noorwegen