Lezing Lezing ‘‘Door leden voor ledenDoor leden voor leden’’©©Cees Spaanderman 22Cees Spaanderman 22--11--20112011

De WaddenzeeDe Waddenzee

•• Paradijs voor Paradijs voor droogvallersdroogvallers

•• Nachtmerrie voor kieljachten ?Nachtmerrie voor kieljachten ?

afbeeldingen : bron YouTube

De Waddenzee De Waddenzee ……

drempelvrees ? drempelvrees ?

wat moeten wewat moeten weweten weten -- kennen kennen -- kunnen kunnen

om er om er –– veilig veilig -- met een kieljacht te varenmet een kieljacht te varen

De Waddenzee De Waddenzee ……

•• De Waddenzee De Waddenzee –– het gebiedhet gebied•• Vaargeulen & vaarroutes Vaargeulen & vaarroutes •• Regels & informatie Regels & informatie •• Veiligheid & communicatieVeiligheid & communicatie•• BetonningBetonning•• Getij & diepteberekeningen Getij & diepteberekeningen •• StromingStroming•• VaartipsVaartips•• Opgave : bereken een routeOpgave : bereken een route

Programma :Programma :

Het Waddengebied van NLHet Waddengebied van NL––DD--DKDK

afbeelding bron : Wikipedia

De Waddenzee is met 10000 kmDe Waddenzee is met 10000 km22

het grootste aaneengesloten het grootste aaneengesloten natuurgebied van Westnatuurgebied van West--Europa.Europa.

Van Den Helder tot Van Den Helder tot EsbjergEsbjerg liggen liggen in dit gebied zo'n 50 eilanden en in dit gebied zo'n 50 eilanden en grote, hooggelegen zandplatengrote, hooggelegen zandplaten

Vandaag beperken we ons tot het Vandaag beperken we ons tot het NL gedeelte met 5 bewoonde NL gedeelte met 5 bewoonde eilandeneilanden

Kenmerken NL WaddengebiedKenmerken NL Waddengebied•• bestaat uit stroomgeulen , droogvallende platen en wantijenbestaat uit stroomgeulen , droogvallende platen en wantijen•• grillig getijdengebied, 2x per etmaal hooggrillig getijdengebied, 2x per etmaal hoog-- en laag wateren laag water•• getijverschil 1,40 m bij Den Helder tot 3 m bij Delfzijlgetijverschil 1,40 m bij Den Helder tot 3 m bij Delfzijl•• Westelijk deel dieper dan Oostelijk deelWestelijk deel dieper dan Oostelijk deel•• goede aansluiting op binnenwateren (sluizen)goede aansluiting op binnenwateren (sluizen)

Het NL WaddengebiedHet NL Waddengebied

afbeelding : bron G.Earth

Toegang, vaargeulen & vaarroutesToegang, vaargeulen & vaarroutes

afbeelding bron : de Vleet, Ecomare, Texel

Regels & informatieRegels & informatie•• evenals op de binnenwateren, geldt op de Waddenzee evenals op de binnenwateren, geldt op de Waddenzee

het Binnenvaart Politiereglement (het Binnenvaart Politiereglement (BPRBPR) )

•• evenals op zee, volgt de betonning op de Waddenzee de evenals op zee, volgt de betonning op de Waddenzee de IALAIALA regels (regels (International International AssociationAssociation of of LighthouseLighthouseAuthoritiesAuthorities))

•• de bodem is continu in bewegingde bodem is continu in beweging–– de diepte wisselt en de vaargeulen verplaatsen zichde diepte wisselt en de vaargeulen verplaatsen zich

–– de betonning wordt regelmatig aangepastde betonning wordt regelmatig aangepast

–– de de ‘‘Berichten aan ZeevarendenBerichten aan Zeevarenden’’ ((BaZBaZ) wordt wekelijks ) wordt wekelijks verspreid met correcties op betonning, dieptes etc.verspreid met correcties op betonning, dieptes etc.

–– recente routes, dieptes bij vereniging recente routes, dieptes bij vereniging ´́WadvaardersWadvaarders´́http://http://www.wadvaarders.nlwww.wadvaarders.nl//

Veiligheid & communicatieVeiligheid & communicatieKustwachtKustwacht•• Kustwachtcentrum : 24/7 bezet als centraal meldKustwachtcentrum : 24/7 bezet als centraal meld-- en en

informatiecentrum, marifoon kanaal informatiecentrum, marifoon kanaal 1616–– noodnood--, spoed, spoed-- en veiligheidsverkeeren veiligheidsverkeer–– stormwaarschuwingen & aankondiging weerberichtstormwaarschuwingen & aankondiging weerbericht

Maritiem weerbericht (marifoon)Maritiem weerbericht (marifoon)•• weerberichten om 8:05, 13:05, 19:05, 23:05, kanaal weerberichten om 8:05, 13:05, 19:05, 23:05, kanaal 2323 & & 8383

Communicatie (marifoon)Communicatie (marifoon)•• Centrale Meldpost WaddenzeeCentrale Meldpost Waddenzee kanaal kanaal 44•• VC VC BrandarisBrandaris (lokaal, ook weerbericht)(lokaal, ook weerbericht) kanaal kanaal 22•• ZVP Schiermonnikoog (lokaal, ook weerbericht) ZVP Schiermonnikoog (lokaal, ook weerbericht) kanaal kanaal 55•• VC den Helder (lokaal, weerbericht, luisterplicht)VC den Helder (lokaal, weerbericht, luisterplicht) kanaal kanaal 6262•• uitluisteren binnenvaartuitluisteren binnenvaart kanaal kanaal 10, 1310, 13

KNRMKNRM•• verleent kosteloos hulp en bijstand (pas op voor aasgieren)verleent kosteloos hulp en bijstand (pas op voor aasgieren)•• op 12 strategische plaatsen zijn reddingsboten gestationeerdop 12 strategische plaatsen zijn reddingsboten gestationeerd

Benodigde info & kennisBenodigde info & kennis•• In dit gebied absoluut nodig :In dit gebied absoluut nodig :

–– UpUp--toto--date date kaartkaart ((inclincl BaZBaZ gegevens)gegevens)•• 1811 Waddenzee West1811 Waddenzee West•• 1812 Waddenzee Oost1812 Waddenzee Oost

•• Voor routeplanning op het Wad kennis van : Voor routeplanning op het Wad kennis van : –– de vaarweg de vaarweg betonningbetonning–– hethet getijgetij : de : de waterdieptes waterdieptes en en stromingstroming

•• Handige overige info :Handige overige info :–– Vaarwijzer WaddenzeeVaarwijzer Waddenzee–– Vereniging van Wadvaarders websiteVereniging van Wadvaarders website–– ‘‘Varen doe je samenVaren doe je samen’’ website : website : ‘‘WaddenzeeWaddenzee’’

BETONNINGBETONNING

Betonning volgens IALA, soortenBetonning volgens IALA, soorten

•• Laterale Laterale betonning betonning –– bakens geven de begrenzing en het verloop van de bakens geven de begrenzing en het verloop van de

vaarweg aanvaarweg aan

•• KardinaleKardinale betonningbetonning–– geeft de positie van veilig vaarwater t.o.v. baken aangeeft de positie van veilig vaarwater t.o.v. baken aan

•• Overige Overige betonningbetonning–– midvaarwatermidvaarwater / veilig vaarwater/ veilig vaarwater–– specifieke gevarenspecifieke gevaren

–– bakens geven het verloop van de vaarweg aanbakens geven het verloop van de vaarweg aan–– betonningsrichting : van zee af in de richting van de betonningsrichting : van zee af in de richting van de

havenhaven–– varend in de betonningsrichting : varend in de betonningsrichting :

•• houd de houd de roderode bakens aan bakboord bakens aan bakboord •• houd de houd de groenegroene bakens aan stuurboordbakens aan stuurboord•• ezelsbruggetje : ezelsbruggetje : ‘‘een zeeman komt met bloedend een zeeman komt met bloedend

hart de haven binnenhart de haven binnen’’•• bij twijfel wordt de betonningsrichting met een bij twijfel wordt de betonningsrichting met een

open open rode pijlrode pijl op de kaart aangegevenop de kaart aangegeven

LateraleLaterale betonningbetonning

Laterale betonningLaterale betonning

•• BB markering BB markering -- rood, stomp, even nummersrood, stomp, even nummers•• SB markering SB markering -- groen, puntig, oneven nummersgroen, puntig, oneven nummers

•• boeien hebben 3 kenmerken :boeien hebben 3 kenmerken :-- kleur, vorm, nummeringkleur, vorm, nummering

afbeelding bron : Wikipedia

•• voorbeeld : voorbeeld : ‘‘standaardstandaard’’ vaargeulvaargeul

Laterale betonningLaterale betonning

•• bij twijfel betonningsrichting :bij twijfel betonningsrichting : rode pijl = richtingrode pijl = richting•• bepaalt aan welke kant de boei gepasseerd wordt !bepaalt aan welke kant de boei gepasseerd wordt !

Laterale betonningLaterale betonning (rode pijl)(rode pijl)

Laterale betonningLaterale betonning• splitsing van vaarwater : scheidingstonnenplitsing van vaarwater : scheidingstonnen

Laterale betonningLaterale betonning• voorbeeld : 2x splitsing, BO42 & BO44ing, BO42 & BO44

Laterale betonningLaterale betonning

BB markeringBB markering ::losse takken losse takken ( stomp = ( stomp = ‘‘roodrood’’ ))

• prikkenprikken

afbeeldingen bron : Cursusboek Klein Vaarbewijs

SB markering :SB markering :samengebonden takken samengebonden takken ( puntig = ( puntig = ‘‘groengroen’’ ) )

Laterale betonningLaterale betonning (prikken, rode pijl)

•• voorbeeld :voorbeeld :

Kardinale betonningKardinale betonningPositie veilig vaarwater t.o.v. baken aangegeven Positie veilig vaarwater t.o.v. baken aangegeven met kleuren en topteken: met kleuren en topteken:

NoordNoord : : zwartzwart--geelgeel, , punten naar bovenpunten naar bovenOostOost : : zwartzwart--geelgeel--zwartzwart, , punten van elkaar afpunten van elkaar afZuid Zuid geelgeel--zwartzwart,,punten naar benedenpunten naar benedenWestWest geelgeel--zwartzwart--geelgeelpunten naar elkaar toepunten naar elkaar toe

LichtkarakterLichtkarakter 33--66--99((ggeel = eel = ggrondvlak topteken)rondvlak topteken) afbeelding bron : Wikipedia

Kardinale betonningKardinale betonning•• voorbeeld : voorbeeld : MZIMZI’’ss ScheurrakScheurrak

Speciale betonningSpeciale betonning

•• Markeert grens van een obstructie, of speciaal gebiedMarkeert grens van een obstructie, of speciaal gebied•• herkenbaar aan de gele kleur en de X als herkenbaar aan de gele kleur en de X als toptop--markeringmarkering

afbeelding bron : Wikipedia

Speciale betonningSpeciale betonning•• voorbeeld : jachtbetonning Pollendamvoorbeeld : jachtbetonning Pollendam

GETIJGETIJ

voor droogvallen of juist kunnen varen voor droogvallen of juist kunnen varen is het getij essentieel is het getij essentieel

Getij Getij –– een paar getallen voor de Waddenzeeeen paar getallen voor de Waddenzee

•• Oppervlakte Waddenzee Oppervlakte Waddenzee > 2000 km2> 2000 km2•• Watervolume Watervolume 5,4 Gm35,4 Gm3•• Per etmaal (24 h)Per etmaal (24 h) 2x HW, 2x LW2x HW, 2x LW•• Waterverplaatsing getijWaterverplaatsing getij 3 Gm33 Gm3•• 80% door 3 zeegaten80% door 3 zeegaten

–– Marsdiep (den Helder)Marsdiep (den Helder) 1 Gm31 Gm3–– VliestroomVliestroom 0,9 Gm30,9 Gm3–– BorndiepBorndiep 0,4 Gm30,4 Gm3

GetijGetij –– ontstaanontstaan, , invloeden van maan & zoninvloeden van maan & zon

•• aantrekkingskrachtaantrekkingskracht van de van de maan overheerst die van de maan overheerst die van de zon (ruim 2x zo groot) zon (ruim 2x zo groot)

•• aarde en maan draaien beide aarde en maan draaien beide om gezamenlijk zwaartepunt, om gezamenlijk zwaartepunt, dit geeft dit geeft centrifugaalkrachtcentrifugaalkracht

afbeelding bron : Volkssterrenwacht Urania

GetijGetij –– effect maan op de watermassaeffect maan op de watermassa

afbeelding bron : de Vleet, Ecomare, Texel

per etmaal 2x HW en 2x LW (bij 1 aardomwenteling)per etmaal 2x HW en 2x LW (bij 1 aardomwenteling)

Getij Getij –– springtij & doodtijspringtij & doodtij

afbeeldingen bron : de Vleet, Ecomare, Texel

Het ene HW is het andere niet Het ene HW is het andere niet -- maanstand t.o.v. de zonmaanstand t.o.v. de zon

Getij Getij –– springtij & doodtijspringtij & doodtij

•• springtij : hoger HW springtij : hoger HW enen lager LW dan doodtij !lager LW dan doodtij !•• ca 2 dagen vertraging tov VM en NM ca 2 dagen vertraging tov VM en NM ivmivm looptijd looptijd

vanaf de Zuidelijke IJszeevanaf de Zuidelijke IJszee

afbeelding bron : de Vleet, Ecomare, Texel

Getij Getij –– rekenmodel RWS : HW/LWrekenmodel RWS : HW/LW

< te koop< te koop

< gratis te downloaden < gratis te downloaden

Getij Getij –– actuele waterstand via internetactuele waterstand via internet

http://live.actuelewaterdata.nl/http://live.actuelewaterdata.nl/

NAP = Normaal NAP = Normaal AA’’damsdams PeilPeil(vaste referentiehoogte)(vaste referentiehoogte)

Getij Getij –– tijdsverschil HW in Waddenzeetijdsverschil HW in Waddenzee

afbeelding bron : toerzeilen web

Getij Getij –– tijdsverschil LW in Waddenzeetijdsverschil LW in Waddenzee

afbeelding bron : toerzeilen web

Getij Getij –– DE belangrijkste vraagDE belangrijkste vraag

•• hoeveel water hebben we onder de kiel ?hoeveel water hebben we onder de kiel ?

-- hoe te hoe te berekenenberekenen, uitgaande van de HW , uitgaande van de HW en LW standen uit de getijdentabelen LW standen uit de getijdentabel

-- bij een aangegeven bij een aangegeven kaartdieptekaartdiepte

-- op een bepaald op een bepaald tijdstiptijdstip

Getij Getij –– wetmatigheden voor de berekeningwetmatigheden voor de berekening

•• getijbeweging is min of meer sinusvormiggetijbeweging is min of meer sinusvormig•• lokale afwijkingen zijn mogelijklokale afwijkingen zijn mogelijk

Getij Getij –– sinus : benadering door sinus : benadering door ‘‘twaalfde regeltwaalfde regel’’

•• verdeel de rijzing (HW verdeel de rijzing (HW -- LW) in 12 gelijke delenLW) in 12 gelijke delen•• verdeel de tijdsduur van eb of vloed in 6 gelijke delenverdeel de tijdsduur van eb of vloed in 6 gelijke delen

afbeelding bron : TruiWiki

Getij Getij –– diepte op de kaart t.o.v. reductievlakdiepte op de kaart t.o.v. reductievlak

•• referentie : LAT ( = referentie : LAT ( = LowestLowest AstronomicalAstronomical Tide )Tide )

Getij Getij –– reductievlak LAT > dieptereductievlak LAT > diepte

©Cees Spaanderman

©Cees Spaanderman

Getij Getij –– reductievlak LAT > NAP > dieptereductievlak LAT > NAP > diepte

©Cees Spaanderman

©Cees Spaanderman

Getij Getij –– loding t.o.v. NAP > diepteloding t.o.v. NAP > diepte

©Cees Spaanderman

©Cees Spaanderman

Getij Getij –– actuele diepte, afwijkingenactuele diepte, afwijkingen

•• Externe invloeden bij berekening :Externe invloeden bij berekening :

–– windeffecten (opwindeffecten (op-- / / afwaaiingafwaaiing))•• verhoging bij (N)W windverhoging bij (N)W wind•• verlaging bij (Z)O windverlaging bij (Z)O wind

–– luchtdrukluchtdruk•• hogedrukhogedruk : verlaging : verlaging (1 cm/(1 cm/hPhP))•• lagedruklagedruk : verhoging : verhoging (1 cm/(1 cm/hPhP))

–– golfhoogtegolfhoogte•• in golfdal minder bodemvrijheidin golfdal minder bodemvrijheid

STROMINGSTROMING

Stroming Noordzee / WaddenzeeStroming Noordzee / Waddenzee•• vooral bepaald door vooral bepaald door getijgetij’’golfgolf’’•• via Schotland en Kanaal, relatief ondiepvia Schotland en Kanaal, relatief ondiep

afbeelding bron : Waddenzeesites.nlafbeelding bron : RIKZ

vloedstroom : NOvloedstroom : NOebstroom : ZWebstroom : ZW

Stromingsatlas HP33Stromingsatlas HP33•• stroomvectoren per uur (richting, snelheid)stroomvectoren per uur (richting, snelheid)

Stroming Stroming –– hoe gaan we er mee om ?hoe gaan we er mee om ?

•• Probeer bij de tochtplanning optimaal te Probeer bij de tochtplanning optimaal te profiteren van de getijstroom, die tot profiteren van de getijstroom, die tot wel 4 knopen kan oplopen ! wel 4 knopen kan oplopen !

–– gebruik de HP 33 stromingsatlasgebruik de HP 33 stromingsatlas–– in sommige navigatieprogrammain sommige navigatieprogramma’’s is de s is de

stromingsatlas gestromingsatlas geïïntegreerdntegreerd–– gebruik de lijst met aanbevolen gebruik de lijst met aanbevolen

vertrektijden van en naar de vertrektijden van en naar de belangrijkste havens in het Waddengebied belangrijkste havens in het Waddengebied (internet)(internet)

•• bij opkomende vloed : eerst stroom in bij opkomende vloed : eerst stroom in geulrichting, daarna geulrichting, daarna dwarsstroomdwarsstroom over de platen over de platen

•• let op je koers, kijk om je heen let op je koers, kijk om je heen -- en achterom !en achterom !

DwarsstromingDwarsstroming (1)(1)

©Cees Spaanderman ©Cees Spaanderman

kompaskoers naar boei : 30 graden.kompaskoers naar boei : 30 graden.stel bootsnelheid 5 stel bootsnelheid 5 knkn, stroom 2,5 , stroom 2,5 knkn,,bij strak bij strak ‘‘op zichtop zicht’’ op de boei aansturen op de boei aansturen wordt de wordt de streepstreep--stippellijnstippellijn gevolgd ! gevolgd !

•• hier blijkt een kompaskoers van 56 graden hier blijkt een kompaskoers van 56 graden nodig voor een grondkoers van 30 gradennodig voor een grondkoers van 30 graden

•• met een GPS / plotter is het super eenvoudig ! met een GPS / plotter is het super eenvoudig !

DwarsstromingDwarsstroming (2)(2)

©Cees Spaanderman ©Cees Spaanderman

‘‘ van zoet naar zout gaat fout ! van zoet naar zout gaat fout ! ‘‘

Stroming Stroming -- sluizen Waddenzeesluizen Waddenzee

©Cees Spaanderman

TIPS !TIPS !

Vaartips Wadden (1)Vaartips Wadden (1)•• Geniet !Geniet !•• Plan flexibel, afhankelijk van het weerPlan flexibel, afhankelijk van het weer•• Luister naar de lokale weerberichtenLuister naar de lokale weerberichten•• Weet welke Weet welke routeroute--alternatievenalternatieven er zijn, er zijn, b.vb.v. bij . bij

weersverandering; teruggaan is altijd een optie !weersverandering; teruggaan is altijd een optie !•• Bij lange tochten : maak zonodig een Bij lange tochten : maak zonodig een tijtij--stopstop, na de , na de

kentering vervolg je de reis kentering vervolg je de reis •• Passeer een wantij met opkomend water (loskomen)Passeer een wantij met opkomend water (loskomen)•• Passeer boeien altijd benedenstroomsPasseer boeien altijd benedenstrooms•• Heb respect voor wind tegen stroom bij Heb respect voor wind tegen stroom bij BftBft >= 5 >= 5 •• Neem je paspoort en bootpapieren mee ! Neem je paspoort en bootpapieren mee !

Marechaussee en Douane controleertMarechaussee en Douane controleert

Vaartips Wadden (2)Vaartips Wadden (2)•• Zorg voor :Zorg voor :

–– de meest recente kaart en gegevensde meest recente kaart en gegevens–– getijgetij-- en stroominformatie en stroominformatie –– GPS (GPS (waypointswaypoints) en marifoon) en marifoon–– een goede radarreflectoreen goede radarreflector–– persoonlijke beveiliging (reddingsvest, lijn)persoonlijke beveiliging (reddingsvest, lijn)–– een volle brandstoftank een volle brandstoftank –– reserve brandstoffiltersreserve brandstoffilters–– een goed anker (vastlopen, rode vlag Vlieland)een goed anker (vastlopen, rode vlag Vlieland)

??

????

Goede vaart !Goede vaart !VRAGEN ?VRAGEN ?

Werk aan de winkel..Werk aan de winkel..BEREKENING !BEREKENING !

PraktijkgevalPraktijkgeval

•• op 13/9 2010 van Vlieland naar op 13/9 2010 van Vlieland naar Terschelling via het Schuitengat : Terschelling via het Schuitengat :

–– via betonde route via betonde route –– uitgaande van gegeven diepgang, water uitgaande van gegeven diepgang, water

onder de kiel en vaarsnelheidonder de kiel en vaarsnelheid–– gebruik makend van openbare gegevensgebruik makend van openbare gegevens–– stroming buiten beschouwing gelatenstroming buiten beschouwing gelaten

Passage SchuitengatPassage Schuitengat –– routeroute

Passage Schuitengat Passage Schuitengat –– detaildetail ondiepste gedeelteondiepste gedeelte

Passage Schuitengat Passage Schuitengat –– waypointswaypoints in de routein de route

Passage SchuitengatPassage Schuitengat –– getijgegevensgetijgegevens

Bootgegevens Bootgegevens : : diepgang diepgang : 130 cm: 130 cmsnelheid snelheid : 5 knopen: 5 knopen

RouteRoute : : VlielandVlieland--TerschellingTerschelling door het door het Schuitengat (zie print)Schuitengat (zie print)

•• ondiepste punt tussen de boeien SG 12 en SG 16, ondiepste punt tussen de boeien SG 12 en SG 16, diepte bij NAP : 110 cm (loding RWS)diepte bij NAP : 110 cm (loding RWS)

•• HW Schuitengat : valt 10 min eerder dan HW Schuitengat : valt 10 min eerder dan WestWest--TerschellingTerschelling

•• stroming op de route wordt niet meegerekendstroming op de route wordt niet meegerekend

Passage Schuitengat Passage Schuitengat –– bootboot-- en routegegevens en routegegevens

•• Bereken (bijv. met de twaalfde regel) voor Bereken (bijv. met de twaalfde regel) voor maandag 13 september 2010, hoe laat overdag maandag 13 september 2010, hoe laat overdag vanuit de haven van Vlieland vertrokken dient te vanuit de haven van Vlieland vertrokken dient te worden om het Schuitengat te kunnen passeren worden om het Schuitengat te kunnen passeren met minimaal 40 cm water onder de kielmet minimaal 40 cm water onder de kiel

•• Op basis van de recente loding, welke diepte zou Op basis van de recente loding, welke diepte zou er nu op de kaart moeten staan tussen de boeien er nu op de kaart moeten staan tussen de boeien SG 12 en SG 16, als het referentievlak van de SG 12 en SG 16, als het referentievlak van de kaart LAT is ?kaart LAT is ?

OpgaveOpgave

Opgave Opgave aanbevolen methode :aanbevolen methode :

•• zoek voor Terschelling het tijdstip en de waterstanden bij NAP zoek voor Terschelling het tijdstip en de waterstanden bij NAP van hoogvan hoog-- en laagwater (overdag) uit de tabelen laagwater (overdag) uit de tabel

•• bereken (uitgaande van de gegeven peiling bij NAP) bij LW en bereken (uitgaande van de gegeven peiling bij NAP) bij LW en HW de waterdiepte op het ondiepste punt (kan ook negatief zijn, HW de waterdiepte op het ondiepste punt (kan ook negatief zijn, betekent dat het betreffende punt boven water ligt)betekent dat het betreffende punt boven water ligt)

•• bereken de rijzing (verschil tussen HW stand en LW stand), en bereken de rijzing (verschil tussen HW stand en LW stand), en vervolgens 1/12 deel daarvan (afronden op halve cm)vervolgens 1/12 deel daarvan (afronden op halve cm)

•• bereken voor de volgende uren (12bereken voor de volgende uren (12ee regel) de waterdiepte op het regel) de waterdiepte op het ondiepste punt ( let op het tijdsverschil : HW Schuitengat valtondiepste punt ( let op het tijdsverschil : HW Schuitengat valt10 min eerder dan W10 min eerder dan W--Terschelling )Terschelling )

•• schat op welk tijdstip de vereiste ruimte onder de kiel wordt schat op welk tijdstip de vereiste ruimte onder de kiel wordt bereiktbereikt

•• schat de vaartijd vanaf de haven van Vlieland naar het ondiepsteschat de vaartijd vanaf de haven van Vlieland naar het ondiepstepunt (haal de te varen afstand uit de route tabel)punt (haal de te varen afstand uit de route tabel)

•• bepaal de vertrektijd uit de haven van Vlielandbepaal de vertrektijd uit de haven van Vlieland

Goede vaart..Goede vaart..en tot ziensen tot ziensop de Wadden !op de Wadden !