VSN cursus Tribologie

Om de in deze presentatie opgenomen animaties te zien werken, dient de presentatie in presentatiemodus te worden afgespeeld (Shift + F5)

VSN cursus Tribologie

De VSN cursus Tribologie wordt al vele jaren succesvol georganiseerd op basis van het door VSN uitgegeven cursusboek geschreven door Ir. N van Bemmel.

De cursus geeft een duidelijk, uitgebreid en diepgaand inzicht in de tribologie en reikt cursisten de kennis en het inzicht aan om op professionele wijze te kunnen adviseren inzake smering, smeermiddelen en daarmee verband houdende zaken.

Naast de cursus (die in principe als zelfstudie kan worden gedaan) verzorgt de VSN een mondelinge begeleiding. Dat biedt de mogelijkheid om nog gerichter op vragen van cursisten in te gaan en om de meest recente ontwikkelingen op het vakgebied mede onder de aandacht te brengen.

Mondelinge begeleiding

De mondelinge begeleiding is vooral gericht op het bijbrengen van inzicht - kennis zonder inzicht is van weinig waarde in de praktijk

Er is gekozen voor veel additioneel illustratiemateriaal en animaties, alle er op gericht om de begeleiding nog effectiever en doeltreffender te maken

Enkele voorbeelden uit deze opzet maken de meerwaarde ten opzichte van alleen het studieboek duidelijk

Voorbeeld: smering van een kogellager

smeerfilm rond een kogel in een kogellager: een zeer klein deel van het vet dient voor de eigenlijke smering

smeerfilm, vet stroomt van rechts naar links

“overbodig” vet

“overbodig” vet

Dieselmotor

Voorbeelden vetstructuur

Ca skelet

kleivet

Li skelet

Na skelet

Vervaardiging van poly-alfa-olefinen

1 - deceen etheenkatalysator

Stap 1: polymerisatie van etheen tot 1-deceen

Stap 2: polymerisatie van 1-deceen tot een polydeceen

katalysator

polydeceen

Niveau 2

“Water washout resistance test”

Water, 80oC (175oF)

Grease Packed Bearingsmet vet gevulde lagers

waterstraal, water van 80 °C

Motorbouwvormen

4 cilinder boxer4 cilinders in lijn

V-6

API indeling basisolie 

API groepsindeling basisolie

zwavelgehalte (%)

  verzadigde koolwaterstoffen

(%)

viscositeitsindex

groep I >0.03 en/of <90 80 to 120

groep II <0.03 en >90 80 to 120

groep III <0.03 en >90 >120

groep IV poly-alfa-olefinen (PAO’s)

groep V alle andere, niet behorend tot groep I, II, III of IV (esters)

 

Common rail inspuiting

pomp, brengt brandstof op hoge druk

gemeenschappelijke hoge druk leiding voor alle cilinders

electronische besturingseenheid: “timing”, “metering”, “sequential injection” “distribution”

electronisch gestuurde verstuivers, inspuitdrukken tot boven 2000 bar, sequentiele inspuitingsmogelijkheid

Inspuitpomp brengt de brandstof alleen nog maar onder druk, regeltaken zijn door electronica overgenomen

Schakelmechanisme (synchromesh)

tandwiel

kraag met inwendige vertanding

blokkeringskogel

synchromeshring

synchromeshring

Werkingsprincipe van een variator

Door de diameter van de beide schijven te veranderen varieert de overbrengingsverhouding

Systeem is bekend van de vroegere DAF personenauto’s en wordt ook in moderne CVT versnellingsbakken toegepast.

pignon

differentieel

kroonwiel

Differentieel

• een differentieel maakt het mogelijk om door een bocht te rijden waarbij de wielen met verschillende snelheid draaien

Differentieel gecombineerd met eindaandrijving (kroon-wiel/pignon)

Elasto-hydrodynamische smering

bewegingsrichting

draairichting kogel

smeerfilm

drukverdeling in de smeerfilm (EHD-smering)

belasting

vervorming van kogel en loopbaan waardoor een “wig” ontstaat!

kogel in een wentellager

Wrijvingsverloop bij ATF

glijsnelheid (m/s)min max

wrij

ving

scoe

ffic

ien

t

GM

Fordmoderne ATF

Viscositeitskeuze bij wentellagers

Smeringsregimes

A

A

B

B

C

C

lage omtrekssnelheid(< 5 m/s)

hoge omtrekssnelheid(> 5 m/s)

EHDsmering

grenssmering

gemengdesmering

A: kopcirkelB: steekcirkelC: voetcirkel

gemengde smering

Niet alleen anders, ook actueel

De wijze van mondelinge begeleiding is niet alleen geheel vernieuwd, maar ook geactualiseerd.

Met name op het gebied van specificaties zijn er natuurlijk volop veranderingen, vaak als gevolg van het strenger worden van de milieuwetgeving

Die veranderingen worden ivolledig meegenomen, zoals blijkt uit de volgende voorbeelden

Ontwikkeling ACEA specificatiestijd

kwa

lite

it

E1

E3

E2

(standaard olie voor niet-opgeladen diesels)

(als E2, maar lange verversingstermijnen,“SHPD”-olie)

(standaard olie voor diesels met turbo en/of intercooling)

Ontwikkeling ACEA specificatiestijd

kwa

lite

it

E3

E2

(als E2, maar lange verversingstermijnen,“SHPD”-olie)

(standaard olie voor diesels met turbo en/of intercooling)

(langere verversingstermijnen, extreem hoge zuigerreinheid)E4

E1 (standaard olie voor niet-opgeladen diesels)

Ontwikkeling ACEA specificatiestijd

kwa

lite

it

E3

E2

(als E2, maar lange verversingstermijnen,“SHPD”-olie)

(standaard olie voor diesels met turbo en/of intercooling)

(langere verversingstermijnen, extreem hoge zuigerreinheid)E4

E1

(“E3 plus”, betere “soothandling” )

(standaard olie voor niet-opgeladen diesels)

E5

Ontwikkeling ACEA specificatiestijd

kwa

lite

it

E3

E2

(als E2, maar lange verversingstermijnen,“SHPD”-olie)

(standaard olie voor diesels met turbo en/of intercooling)

E4

E1

(“E3 plus”, betere “soothandling” )

(standaard olie voor niet-opgeladen diesels)

E5

( E4, compatibel met uitlaatgasnabehan-deling, “lowSAPS”-olie)

( E5, compatibel met “high-EGR motoren”)E7

E6

(langere verversingstermijnen, extreem hoge zuigerreinheid)

SAE J306 indeling transmissieolie

SAE getal

maximum temperatuur waarbij viscositeit 150.000 cP (°C)

kinematische viscositeit

bij 100 °C (mm2/s)minimum

kinematische viscositeit

bij 100 °C (mm2/s)maximum

70W -55 4.1 -75W -40 4.1 -80W -26 7.0 -85W -12 11.0 -80 7.0 <11.085 11.0 <13.590 - 13.5 <18.5

110 - 18.5 <24.0140 - 24.0 <32.5190 - 32.5 <41.0250 - 41.0 -

SAE-indeling transmissie-olie: twee nieuwe soorten (SAE 110 en SAE 190), het viscositeitsbereik van SAE 90 en SAE 140 is verkleind.

Actueel, maar ook de achtergronden

Niet alleen worden actuele ontwikkelingen volledig geintegreerd in de mondelinge begeleiding, ook worden de achtergronden en het waarom belicht.

Immers, kennis zonder inzicht leidt tot starheid die in een professionele omgeving ongewenst is.

Een voorbeeld van achtergrondinformatie ziet u op de volgende slide.

Achtergrond van “lowSAPS”

“AdBlue” tank op bedrijfsauto

modern deeltjesfilter “DPF”

Effect van asgehalte in de smeerolie op de hoeveelheid deeltjes (in poedervorm) die achterblijven op het deeltjesfilter in de uitlaat van een bedrijfswagen. Links bij gebruik van een moderne ACEA E6 “lowSAPS”-olie, rechts bij gebruik van een ACEA E4 olie met relatief hoog asgetal.

Samenvatting

Het ondersteuningsmateriaal bij de mondelinge begeleiding voor de VSN cursus Tribologie vormt een zeer uitgebreide aanvulling op het studieboek.

Er is aandacht voor zowel basisprincipes als actualiteit, voor zowel achtergronden als ontwikkelingen.

Voor inlichtingen:

Vereniging Smeerolieondernemingen Nederland (VSN) Bezuidenhoutseweg 12, 2594 AV Den Haag Postbus 93002, 2509 AA Den Haag Telefoon: 070-3490752 Fax.: 070-3490775